Đánh giá về môi trường đầu tư tỉnh Phú Thọ dưới góc độ nhà đầu tư nước ngoài

Ñaïi hoïc Huøng Vöông - Khoa hoïc Coâng ngheä 51 Khoa hoïc - Coâng ngheä ÑAÙNH GIAÙ VEÀ MOÂI TRÖÔØNG ÑAÀU TÖ TÆNH PHUÙ THOÏ DÖÔÙI GOÙC ÑOÄ NHAØ ÑAÀU TÖ NÖÔÙC NGOAØI Bạch Tiến Đoàn Đảng ủy Khối các cơ quan tỉnh Phú Thọ TóM TắT Trong những năm qua, Phú Thọ đã nỗ lực cải thiện môi trường đầu tư, nâng cao năng lực cạnh tranh đối với việc thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (Foreign Direct Investment: FDI) với nhiều giải pháp mang tính đồng bộ, góp phần thực hiện mục tiêu thoát khỏi tỉnh nghèo, tạo đột phá trong phát triển kinh tế - xã hội. Tuy nhiên, khả năng thu hút và sử dụng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài còn hạn chế, số lượng dự án chưa nhiều, quy mô nhỏ, trình độ công nghệ, trình độ quản lý còn ở mức trung bình thấp so với cả nước... Việc nghiên cứu sự đánh giá của nhà đầu tư nuớc ngoài về môi trường đầu tư tỉnh Phú Thọ là căn cứ để đề ra các biện pháp chủ yếu nhằm tăng cường thu hút vốn đầu tư, nâng cao hiệu quả của hoạt động FDI trên địa bàn tỉnh. Bài viết này sử dụng thang đo Likert để phân tích,đánh giá sự hài lòng của nhà đầu tư nước ngoài, với kết quả thu được là những tín hiệu tích cực về môi trường đầu tư của tỉnh Phú Thọ thời gian qua. 1. Mở đầu Phú Thọ là tỉnh thuộc vùng Trung du miền núi Bắc Bộ được tái lập năm 1997, là đầu mối giao thông quan trọng giữa các tỉnh trong vùng với cả nước và quốc tế, có nhiều tiềm năng nhưng việc khai thác chưa hiệu quả để tạo thành nguồn lực mạnh mẽ cho sự phát triển. Ngay từ những năm đầu tái lập, tỉnh Phú Thọ đã sớm xây dựng định hướng chiến lược phát triển và khẳng định thu hút vốn đầu tư, nhất là vốn đầu tư nước ngoài là một trong những giải pháp quan trọng để phát triển kinh tế - xã hội. Tuy nhiên, khả năng thu hút và sử dụng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) ở Phú Thọ những năm vừa qua còn rất hạn chế, số lượng dự án chưa nhiều, quy mô nhỏ, trình độ công nghệ, trình độ quản lý còn ở mức trung bình thấp so với cả nước do nhiều nguyên nhân, trong đó có nguyên nhân môi trường đầu tư chưa được thông thoáng [4]. Làm thế nào để Phú Thọ có thể thu hút được các dự án FDI có quy mô lớn hơn, công nghệ hiện đại hơn, làm thế nào để các nhà đầu tư, các doanh nghiệp yên tâm, tin tưởng khi đầu tư vào địa bàn tỉnh Phú Thọ, để Phú Thọ trở thành điểm đến hấp dẫn của các nhà đầu tư? Đã có nhiều tác giả, nhiều công trình khoa học nghiên cứu về đầu tư trực tiếp nước ngoài và các giải pháp tăng cường quản lý, thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Phú Thọ như: hoàn thiện môi trường đầu tư và ban hành chính sách hỗ trợ đầu tư trong thẩm quyền của tỉnh; nâng cấp cơ sở hạ tầng , tạo điều kiện tốt cho các dự án FDI[3]. củng cố, phát triển cơ sở hạ tầng và tăng cường công tác giải phóng mặt bằng; hoàn chỉnh, bổ sung và tổ chức thực hiện quy hoạch, kế hoạch tổng thể thu hút FDI[5] v.v. Tuy nhiên, đến nay chưa có đề tài nào đề cập sâu đến việc đánh giá của các nhà đầu tư về môi trường kinh doanh, môi trường đầu tư ở tỉnh Phú Thọ và đề ra các giải pháp nhằm giải quyết các vấn đề một cách hệ thống và toàn diện. 2. Phương pháp nghiên cứu Để có được những đánh giá khách quan về môi trường đầu tư tỉnh Phú Thọ, tác giả đã tiến hành điều tra, khảo sát ý kiến của các nhà đầu tư nước ngoài thông qua một số tiêu chí như quyết định lựa chọn địa điểm đầu tư, sự tiếp cận thông tin về môi trường đầu tư tỉnh Phú Thọ v.v.. Từ đó rút ra nhận xét, đánh giá về môi trường đầu tư tỉnh Phú Thọ dưới góc độ nhà đầu tư nước ngoài. Xuất phát từ câu hỏi nghiên cứu: Các yếu tố nào ảnh hưởng đến quyết định lựa chọn địa điểm đầu tư của các nhà đầu tư nước ngoài? Tác giả đã tiến hành sử dụng phương pháp điều tra xã hội học, xây dựng mẫu phiếu điều tra song ngữ Việt Khoa hoïc - Coâng ngheä Ñaïi hoïc Huøng Vöông - Khoa hoïc Coâng ngheä52 - Anh để khảo sát ý kiến các nhà đầu tư nước ngoài về môi trường đầu tư tỉnh Phú Thọ ở 70 doanh nghiệp hiện đang có hoạt động sản xuất kinh doanh, chiếm 81,4% trong tổng số 86 doanh nghiệp FDI của tỉnh Phú Thọ tính đến 31/12/2011 [2] (bao gồm 47 doanh nghiệp trong khu công nghiệp Thụy Vân, 06 doanh nghiệp trong cụm công nghiệp Đồng Lạng và 17 doanh nghiệp trên địa bàn thành phố Việt Trì, huyện Tam Nông và huyện Phù Ninh). Trong phiếu điều tra, tác giả sử dụng thang đo Likert để đo độ quan trọng hay mức độ hài lòng của người trả lời về vấn đề đặt ra. Thang đo Likert là thang đo nhiều chỉ báo được sử dụng phổ biến nhất trong nghiên cứu khoa học xã hội. Nó được áp dụng cho một hay nhiều chỉ báo có tính đa hướng bao gồm nhiều tập hợp mục hỏi, mỗi tập hợp mục hỏi sẽ phản ánh một yếu tố khái niệm. Thang đo này thường được sử dụng với 5 mức độ khác nhau: 1 Rất không đồng ý 2 Không đồng ý 3 Bình thường 4 Đồng ý 5 Rất đồng ý 2.1. Các bước xây dựng thang đo Likert: Nhận diện và đặt tên biến số muốn đo mức độ đánh giá. Lập ra một danh sách các câu hỏi có tính biểu thị theo mục tiêu nghiên cứu. Xác định số lượng mẫu và đối tượng thu thập thông tin. Kiểm tra toàn bộ các mục hỏi và thông tin đã khai thác từ những người được phỏng vấn. Phân tích từng mục hỏi để tìm ra một tập hợp các mức độ cấu thành một thang đo về biến số mà chúng ta muốn đo lường và sử dụng thang đo đã xây dựng được trong nghiên cứu. 2.2. Phương pháp tổng hợp và xử lý số liệu: Tài liệu điều tra theo nhiều tiêu thức với nhiều biểu hiện theo thang đo Likert sẽ rất khó tổng hợp và phân tích nếu không ứng dụng phương pháp phân tích nhân tố. Phân tích nhân tố là tên chung của nhóm các thủ tục được sử dụng chủ yếu để thu nhỏ và tóm tắt các dữ liệu. Ứng dụng của phương pháp trong nghiên cứu là do các biến số phân tích có liên hệ với nhau và ta phải giảm bớt số biến xuống một số lượng hợp lý mà ta có thể ước lượng mô hình được. Tiến hành tổng hợp và xử lý dữ liệu bằng phần mềm thống kê SPSS 16.0. 2.3. Mô hình phân tích nhân tố: Các nhân tố chung có thể được diễn tả như những kết hợp tuyến tính của các biến số quan sát. Mô hình có dạng: Fi= Wi1X1 + Wi2X2 + +WikXk-1 + WikXk Trong đó: Fi: ước lượng trị số của nhân tố chung thứ i hay nhóm i (i=1,2,3,, n-1,n). Wij: là quyền số hay trọng số của biến quan sát Xj (j=1.2.3.,k-1,k). k: số biến quan sát. 2.4. Điều kiện áp dụng mô hình phân tích nhân tố: - Các biến số có quan hệ tương quan. - Hàm số phải đồng thời thỏa mãn hai điều kiện là: + Kiểm định Bartlett’s được dùng để kiểm định xem có sự tương quan hay không giữa các biến. + Chỉ số Kaiser-Mayer-Olkin (KMO) dùng để kiểm định xem mẫu có đủ lớn để có thể áp dụng phương pháp Phân tích Nhân tố được hay không. Để có thể áp dụng được công cụ phân tích nhân tố thì các giá trị tương quan phải lớn hơn 0,5. - Trong đó, a*ij là hệ số tương quan riêng giữa các biến, rij là hệ số tương quan giữa các nhân tố. Ngoài ra, sử dụng các chỉ số của thống kê mô tả như: đại lượng Mean (trung bình cộng); Std. Error of Mean (sai số chuẩn khi dùng giá trị trung bình mẫu để ước lượng giá trị trung bình của tổng thể); Std. Deviation (độ lệch chuẩn) để đánh giá được tần số của từng biểu hiện về sự hài lòng của nhà đầu tư về môi trường đầu tư tỉnh Phú Thọ thông qua giá trị cột Frequency (tần suất); cột Percent là tần suất tính theo tỷ lệ % bằng cách lấy tần số của mỗi biểu hiện chia cho tổng số quan sát; cột Valid Percent là % hợp lệ, tính trên số quan sát có thông tin trả lời; cột Cumulative Percent là % tích lũy do cộng dồn các % từ trên xuống, nó cho ta biết có bao nhiêu % đối tượng đang khảo sát đang ở mức độ nào đó trở lên. 3. Kết quả nghiên cứu 3.1. Quyết định lựa chọn địa điểm của nhà đầu tư Khảo sát các nhà đầu tư về quyết định khi lựa chọn địa điểm đầu tư qua các tiêu chí như: đầu tư thông qua gợi ý của Chính phủ Việt Nam; gợi ý của các đối tác, bạn hàng; do chính sách về FDI của địa phương hấp dẫn; do tiềm năng thị trường; hay do chi phí lao động thấp v.v..., thông qua 5 mức độ quan tâm: không quan tâm, quan tâm rất Ñaïi hoïc Huøng Vöông - Khoa hoïc Coâng ngheä 53 Khoa hoïc - Coâng ngheä ít, trung bình, nhiều và rất nhiều. Thu thập phiếu điều tra và tổng hợp bằng phần mềm SPSS 16.0 có kết quả như bảng 1. Kết quả nghiên cứu cho thấy, quyết định của nhà đầu tư phụ thuộc chủ yếu vào các yếu tố: Gợi ý của chính phủ Việt Nam hoặc Phú Thọ, Gợi ý của các đối tác, bạn hàng, Chính sách FDI của địa phương, Hệ thống tài chính và Mức độ thực thi luật pháp ở Việt Nam, 5 nhân tố đầu tiên giải thích được 69% biến thiên của dữ liệu. 3.2. Việc tiếp cận thông tin về môi trường đầu tư tỉnh Phú Thọ của nhà đầu tư Khảo sát ý kiến các nhà đầu tư về việc tiếp cận các thông tin về môi trường đầu tư tỉnh Phú Thọ qua một số nguồn như các trang chủ của VN/Phú Thọ, các hoạt động xúc tiến của Phú Thọ ...vv và có bảng thống kê mô tả bảng 2. Kết quả nghiên cứu cho thấy việc nắm bắt thông tin về môi trường đầu tư tỉnh Phú Thọ của các nhà đầu tư nước ngoài chủ yếu thông qua 5 yếu tố: Các trang chủ của VN/Phú Thọ; Các hoạt động xúc tiến của Phú Thọ; Bộ Kế hoạch và Đầu tư; VCCI và Đại sứ quán Việt Nam tại nước ngoài. Các nhân tố này giải thích được 71% sự biến thiên của dữ liệu trong mô hình. Trong đó thì nhân tố “các hoạt động xúc tiến của Phú Thọ” được nhà đầu tư khá quan tâm, điều đó đặt ra suy nghĩ cho các nhà quản lý tỉnh Phú Thọ trong việc xây dựng và thực hiện các hoạt động xúc tiến thương mại, đầu tư một cách thiết thực và hiệu quả. 3.3. Lý do nhà đầu tư quyết định đầu tư vào Phú Thọ Khảo sát ý kiến của nhà đầu tư về lý do đầu tư vào tỉnh Phú Thọ thông qua các tiêu chí như do Khoa hoïc - Coâng ngheä Ñaïi hoïc Huøng Vöông - Khoa hoïc Coâng ngheä54 sở trường của nhà đầu tư, do gợi ý của đối tác, do chính sách ưu đãi của địa phương, do tiềm năng thị trường Phú Thọ lớn ....vv, có bảng thống kê mô tả như bảng 3. Sử dụng phương pháp dựa vào Eigenval- ues thấy rằng: lý do nhà đầu tư quyết định đầu tư vào tỉnh Phú Thọ chủ yếu dựa vào 4 yếu tố: Do sở trường của nhà đầu tư; Do gợi ý của chính phủ Việt Nam; Do gợi ý của đối tác và Do chính sách ưu đãi của địa phương. Các nhân tố này giải thích được 68,4% sự biến thiên của dữ liệu trong mô hình. Trong đó thì nhân tố “Do chính sách ưu đãi của địa phương” được nhà đầu tư khá quan tâm, điều đó đặt ra suy nghĩ cho các nhà quản lý tỉnh Phú Thọ trong việc xây dựng và thực hiện các chính sách ưu đãi trong thu hút đầu tư. 3.4. Đánh giá của nhà đầu tư về môi trường đầu tư tỉnh Phú Thọ Khảo sát ý kiến đánh giá của nhà đầu tư về môi trường đầu tư tỉnh Phú Thọ thông qua các tiêu chí như: chính trị ổn định, chính sách thu hút đầu tư hấp dẫn, tiềm năng của thị trường Phú Thọ, trình độ lao động v.v.. Thu thập và tổng hợp dữ liệu, chúng tôi có bảng thống kê mô tả như bảng 4. Thông qua phương pháp dựa vào Eigenvalues cho thấy: Đánh giá của nhà đầu tư về môi trường đầu tư tỉnh Phú Thọ chủ yếu dựa vào 8 yếu tố: Chính trị ổn định; Chính sách thu hút đầu tư hấp dẫn; Tiềm năng thị trường Phú Thọ cao; Mức độ cạnh tranh thấp; Trình độ lao động cao; Nhân lực rẻ; Nhân viên làm việc với kỷ luật cao và Thủ tục hành chính nhanh gọn, rõ ràng. Các nhân tố này giải thích được 76,1% sự biến thiên của dữ liệu trong mô hình. Điều đó cho thấy những tín hiệu tích cực từ phía nhà đầu tư khi đánh giá về môi trường đầu tư của tỉnh Phú Ñaïi hoïc Huøng Vöông - Khoa hoïc Coâng ngheä 55 Khoa hoïc - Coâng ngheä Thọ thông qua một số tiêu chí như tiềm năng thị trường, chính sách thu hút đầu tư, thủ tục hành chính v.v... 3.5. Đánh giá mức độ giúp đỡ các nhà đầu tư của các cơ quan công quyền tỉnh Phú Thọ Khảo sát ý kiến của nhà đầu tư về sự giúp đỡ của các cơ quan công quyền tỉnh Phú Thọ trong quá trình xây dựng và thực hiện dự án đầu tư vào tỉnh Phú Thọ, có bảng thống kê mô tả như bảng 5. Sử dụng phương pháp dựa vào Eigenvalues: Sự giúp đỡ các nhà đầu tư của các cơ quan công quyền tỉnh Phú Thọ chủ yếu là 2 cơ quan: UBND tỉnh và Các sở liên quan đến xây dựng, quy hoạch. Các nhân tố này giải thích được 55,8% sự biến thiên của dữ liệu trong mô hình. Điều đó cho thấy mặc dù có sự quyết tâm vào cuộc của UBND tỉnh Phú Thọ trong việc chỉ đạo các cơ quan liên quan tạo mọi điều kiện thuận lợi cho các nhà đầu tư nước ngoài đầu tư vào tỉnh Phú Thọ song hiệu quả chưa đạt được như mong muốn. 3.6. Sự hài lòng của nhà đầu tư về môi trường đầu tư tỉnh Phú Thọ Từ tổng hợp phiếu điều tra các nhà đầu tư, chúng tôi có kết quả thống kê như bảng 6. Qua các chỉ số này, có thể đánh giá được có khoảng 30% các nhà đầu tư không hài lòng; khoảng 30% cho là bình thường, khoảng 40% các nhà đầu tư hài lòng và rất hài lòng về môi trường đầu tư của tỉnh Phú Thọ. 4. Kết luận Thông qua việc khảo sát, tổng hợp và phân tích đã rút ra một số nhận xét về ưu điểm chủ yếu của môi trường đầu tư tỉnh Phú Thọ dưới góc độ nhà đầu tư nước ngoài như: chính trị ổn định, tiềm năng thị trường cao, chính sách thu hút đầu tư hấp dẫn, thủ tục hành chính nhanh gọn rõ ràng v.v... và một số tồn tại hạn chế cần khắc phục. Những đánh giá, nhận xét nêu trên mang tính gợi mở cho các cơ quan hữu quan, cho các nhà quản lý trong việc đề ra các giải pháp chủ yếu trong việc thu hút nguồn vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài. Các giải pháp chủ yếu như tăng cường quản lý Nhà nước, hoàn thiện môi trường đầu tư, đổi mới và cải tiến phương pháp tiếp thị đầu tư, xây dựng danh mục kêu gọi đầu tư... tất cả đều nhằm chung mục đích thu hút đầu tư, nâng cao hiệu quả hoạt động FDI. Muốn nâng cao hiệu quả hoạt động FDI, cần phải phối, kết hợp nhịp nhàng và thực hiện đồng bộ các giải pháp, trong đó ưu tiên trước hết là quan tâm hỗ trợ những nhà đầu tư đã đầu tư vào sản xuất kinh doanh, giúp họ giải quyết vướng mắc, nhanh chóng ổn định sản xuất và phát triển sản xuất, làm sao để các nhà đầu tư đã đến làm ăn tại tỉnh Phú Thọ đều làm ăn có hiệu quả, thu được tỷ suất lợi nhuận cao với những dịch vụ tốt nhất, đáp ứng mọi điều kiện và ưu đãi nhất đối với các nhà đầu tư. Thông qua họ, hình thành một kênh tiếp thị uy tín và hiệu quả, nhiều nhà đầu tư mới sẽ đến với tỉnh Phú Thọ chính là nhờ từ kênh tiếp thị này. Tài liệu tham khảo 1. Hoàng Trọng, Chu Nguyễn Mộng Ngọc, Phân tích dữ liệu nghiên cứu với SPSS tập 1, tập 2. (Xem tiếp trang 64)