Đào tạo và phát triển nguồn nhân lực trong giai đoạn hội nhập

o t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc trong giai ®o¹n héi nhËp” ®Ò cËp ®Õn con ng­êi víi gãc ®é lµ “nguån nh©n lùc “, yÕu tè quan trong nhÊt trong tÊt c¶ c¸c yÕu tè t¸c ®éng vµo qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x¸ héi.Môc ®Ých t¹o nh÷ng con ng­êi hiÖn ®¹i cã ®Çy ®ñ n¨ng lùc, kü n¨ng, n¨ng ®éng, s¸ng taä..nh÷ng yÕu tè cÇn thiÕt, ®ñ kh¶ n¨ng tham gia vµo qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ .V× thÕ tõ d¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn VIII cña §¶ng x¸c ®Þnh “LÊy viÖc ph¸t huy nguån lùc con ng­êi lµm yÕu tè c¬ b¶n choi sù ph¸t triÓn nhanh vµ bÒn v÷ng” cho ®Êt n­íc . §Ò tµi chØ tËp trung chñ yÕu nghiªn cøu “ §µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc trong ®iÒu kiÖn héi nhËp “, ViÖt Nam trªn con ®­êng c«ng nghiÖp ho¸ -hÖn ®¹i ho¸ (CNH-H§H), tri thøc . Hoµn thµnh ®Ò tµi nµy, t«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù nhiÖt t×nh h­íng dÉn cña thÇy NguyÔn §øc Kiªn B-Néi dung Ch­¬ng 1.C¬ sá lý luËn-C¬ së thùc tiÔn vÒ ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc. I.C¬ së lý luËn . 1.Mét sè kh¸i niÖm vÒ ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc . Vèn ®­îc hiÓu lµ gi¸ trÞ mang l¹i lîi Ých kinh tÕ, vèn ®­îc biÓu hiÖn d­íi nhiÒu d¹ng kh¸c nhau nh­ vèn nh©n lùc (con ng­êi ),vèn tµi chÝnh tiÒn tÖ, vèn hiÖn vËt (tµi s¶n )....Trong ®ã vèn nh©n lùc lµ mét trong nh÷ng lo¹i vèn quan träng nhÊt . Vèn nh©n lùc lµ nguån lùc con ng­êi song kh«ng ph¶i bÊt kú ng­êi nµo còng cã thÓ trë thµnh vèn nh©n lùc, còng gièng c¸c nguån kh¸c ®Ó ®­a l¹i lîi Ých kinh tÕ còng ph¶i cã gi¸ trÞ, yÕu tã con ng­êi muèn trë thµnh vèn nh©n lùc còng cÇn ph¶i cã gi¸ trÞ, chÝnh lµ gi¸ trÞ søc lao ®éng.Gi¸ trÞ søc lao déng cao hay thÊp phô thuéc vµo tr×nh ®é ph¸t triÓn lµnh nghÒ cña nh©n lùc .Cã nghÜa ®Ó ng­êi lao ®éng trë thµnh vèn nh©n lùc kh«ng thÓ cã con ®­êng nµo kh¸c ngoµi c«ng t¸c ®µo t¹o nghÒ cho hä . Vèn nh©n lùc tù nã ®ßi hái con ng­êi ph¶i cã kiÕn thøc chuyªn m«n, nghÒ nghiÖp vµ ®Ó cã nguån nh©n lùc ngµy cµng cao, c¸c nhµ qu¶n lý ph¶i quan t©m tíi ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc .Cïng víi qu¸ tr×nh héi nhËp, c«ng nghÖ tiªn tiÕn dÉn tíi hµng lo¹t ngµnh c«ng nghiÖp truyÒn thèng trë nªn l¹c hËu vµ nhiÒu ngµnh c«ng nghiÖp míi ra ®êi .V× vËy chÊt l­îng ®éi ngò nh©n lùc cÇn h­íng vµo viÖc ®µo t¹o ph¸t triÓn nguån nh©n lùc. Kh¸i niÖm ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc sau ®©y sÏ phÇn nµo ®¸p øng ®­îc yªu cÇu ®ßi hái ®èi víi sù thay ®æi, ph¸t triÓn nhanh chãng ®ã . " §µo t¹o nguån nh©n lùc lµ qu¸ tr×nh trang bÞ kiÕn thøc nhÊt ®Þnh vÒ chuyªn m«n nghiÖp vô cho ng­êi lao ®éng, ®Ó hä cã thÓ ®¶m nhËn ®­îc mét c«ng viÖc nhÊt ®Þnh ". “Ph¸t triÓn nguån nh©n lùc bao gåm c¸c ho¹t déng häc tËp trang bÞ kiÕn thøc kü n¨ng ®Ó cho ng­êi lao ®éng lµm c«ng viÖc khã kh¨n phøc t¹p h¬n vµ ®Ó ph¸t triÓn sù nghiÖp cña m×nh “ . §µo t¹o nguån nh©n lùc bao gåm c¸c néi dung : §µo t¹o kiÕn thøc phæ th«ng §µo t¹o kiÕn thøc chuyªn nghiÖp. Trang bÞ kiÕn thøc ®µo t¹o ®­îc chia ra : §µo t¹o míi : ®· ®­îc ¸p dông ®èi víi nh÷ng ng­êi ch­a cã nghÒ §µo t¹o l¹i : ®µo t¹o nh÷ng ng­êi ®· cã nghÒ song v× lý do nµo ®ã nghÒ cña hä kh«ng cßn phï hîp n÷a . §µo t¹o n©ng cao tr×nh ®é lµnh nghÒ : nh»m båi d­ìng n©ng cao kiÕn thøc vµ kinh nghiÖm lµm viÖc ®Ó ng­êi lao ®éng cã thÓ ®¶m nhËn nh÷ng c«ng viÖc phøc t¹p h¬n . Tr×nh ®é lµnh nghÒ cña nguån nh©n lùc thÎ hiÖn mÆt chÊt l­îng c¶u søc lao ®éng .§Ó ®¹t tíi tr×nh ®é nµo ®ã tr­íc hÕt ph¶i ®µo t¹o nghÒ cho nguån nh©n lùc . NghÒ ®­îc hiÓu lµ mét tËp hîp hay toµn bé nh­ìng c«ng viÖc t­¬ng tù vÒ néi dung vµ cã liªn quan víi nhau ë mét møc ®é nhÊt ®Þnh .§ßi hái ng­êi lao ®éng ph¶i cã nh÷ng hiÓu biÕt vÒ chuyªn m«n vµ nghiÖp vô, ®ßi hái ph¶i cã kinh nghiÖm, kü n¨ng ®Ó thùc hiÖn c«ng viÖc nµo ®ã. Chuyªn m«n:biÓu thÞ møc ®é chuyªn s©u vÒ mét nghÒ . ViÖc ®µo t¹o vµ n©ng cao tr×nh ®é lµnh nghÒ cho nguån nh©n lùc sù cÇn thiÕt v× hµng n¨m nhiÒu thanh niªn b­íc vµo tuæi lao ®éng nh­ng ch­a ®­îc ®µo t¹o mét nghÒ, mét chuyªn m«n nµo, ngoµi tr×nh ®é v¨n ho¸ phæ th«ng .Cïng víi nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, c¬ cÊu c«ng nghÖ thay ®æi, s¶n xuÊt ngµy cµng ph¸t triÓn c¸ch m¹ng KHKT ph¸t triÓn m¹nh mÏ, ph©n c«ng lao déng s©u s¾c, nhiÌu nghÒ, chuyªn m«n cò thay ®æi, nhiÒu nghÒ chuyªn m«n míi ra ®êi .§éi ngò nh©n lùc cÇn ph¶i ®­îc ®µo t¹o n©ng cao thªm cho phï hîp víi yªu cÇu cña s¶n xuÊt .Kh«ng chØ ®¸p øng ®­îc yªu cÇu ®éi ngò nh©n lùc tr­íc m¾t mµ cßn trong t­¬ng lai . 2.M« h×nh vÒ ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc trong ®iÒu kiÖn héi nhËp Chóng ta ®ang sèng trong mét thêi ®¹i mµ nhÞp ®é thay ®æi diÔn ra víi tèc ®é chãng mÆt –thêi ®¹i bïng næ c«ng nghÖ, bïng næ th«ng tin .T¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn d©y truyÒn s¶n xuÊt, ®Õn cung c¸ch qu¶n lý, ®Õn nÕp sèng vµ suy nghÜ cu¶ mäi ng­êi , nhu cÇu ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn trë nªn cÊp b¸ch h¬n bao giê hÕt , c¸c ch­¬ng tr×nh gi¸o dôc vµ ph¸t triÓn ®ãng vaÜ quan träng trong viÖc ®èi phã víi nh÷ng thay ®æi trong t­¬ng lai .BÊt kú mét ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nµo còng ph¶i qua c¸c b­íc tiÕn hµnh sau ®Ó ®¶m b¶o tÝnh hiÖu qu¶, diÔn ra mét c¸ch liªn tôc (M« h×nh nµy thÓ hiÖn ë b¶ng1) Nh×n vµo b¶ng 1 ta thÊy khi m«i tr­êng ngoµi vµ m«i tr­êng bªn trong thay ®æi sÏ thóc ®Èy ®Êt n­íc x¸c ®Þnh nhu cÇu cÇn ph¶i ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn . §èi t­îng ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn bao gåm nh÷ng ®èi t­îng lao ®éng trong ®é tuæi lao ®éng vµ cã kh¶ n¨ng lao ®éng chø kh«ng bã gän chØ ë c¸c doanh nghiÖp .Theo quy luËt tù nhiªn chu kú cña mçi con ng­êi lµ nguyªn M«i tr­êng bªn ngoµi M«i tr­êng bªn trong X¸c ®Þnh nhu cÇu ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn Lùa chän ®èi t­îng X©y dùng ch­¬ng tr×nh vµ dù tÝnh chi phÝ Lùa chän vµ ®µo t¹o gi¸o viªn ThiÕt lËp c¸c tiªu thøc vµ ph­¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o vµ ph¸t trÓn nguån nh©n lùc B¶ng 1: TiÕn tr×nh ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc Giai ®o¹n suy tho¸i Giai ®o¹n duy tr× / lËp nghiÖp Giai ®o¹ t¹o dùng / lËp th©n Giai ®o¹n kh¸m ph¸ Giai ®o¹n t¨ng tr­ëng B¶ng 2: M« h×nh c¸c giai ®o¹n chu kú sèng cña mçi c¸ nh©n ¶nh h­ëng ®Õn nghÒ nghiÖp Giai ®o¹n t¨ng tr­ëng : h×nh thµnh tõ lóc míi sinh ra ®Õn tuæi 14.Trong suèt giai ®o¹n nµy mçi c¸ nh©n tù ph¸t triÓn t­ duy b»ng c¸ch nhËn d¹ng vµ tiÕp xóc víi ng­êi kh¸c .Cuèi giai ®o¹n nµy thiÕu niªn nghÜ mét c¸ch thùc tÕ vÒ c¸c lo¹i nghÒ nghiÖp vµ t¹o cho m×nh mét b¶n s¾c riªng. Giai ®o¹n kh¸m ph¸ tõ 15-25 tuæi .Cuèi giai ®o¹n nµy mçi c¸ nh©n kh¸m ph¸ c¸c nghÒ nghiÖp kh¸c nhau .Hä nç lùc t×m kiÕm xem mçi ngµnh nghÒ nµo phï hîp víi së thÝch vµ kh¶ n¨ng cña m×nh, ®­îc h×nh thµnh qua gi¸o dôc c¸c ho¹t ®éng vui ch¬i gi¶i trÝ vµ lµm viÖc .cuèi giai ®o¹n nµy hä cè g¾ng t×m ®­îc viÖc lµm phï hîp ®Çu tiªn vµo thÕ giíi ng­êi lín . Giai ®o¹n t¹o dùng / lËp th©n: 25-44 tuæi ®©y lµ giai ®o¹n quan träng trong cuéc ®êi lµm viÖc .Ng­êi may m¾n t×m ®­îc c«ng viÖc phï hîp vµ t¹o dùng ®­îc mét c«ng viÖc l©u dµi .Giai ®o¹n nµy l¹i ®­îc chia lµm ba giai ®o¹n nhá, giai ®o¹n thö nghiÖm, giai ®o¹n æn ®Þnh, giai ®o¹n khñng ho¶ng gi÷a chõng . Giai ®o¹n duy tr× / lËp nghiÖp:45-65 tuæi hä di chuyÓn tõ giai ®o¹n æn ®Þnh nghÒ nghiÖp sang giai ®o¹n duy tr× h­êng thô cña m×nh. Giai ®o¹n suy tho¸i : giai ®o¹n vÒ h­u, giai ®o¹n ®iÒu chØnh,gi¶m quyÒn lùc vµ tr¸ch nhiÖm . Môc ®Ých giíi thiÖu m« h×nh hai ®Ó chóng ta nhËn thøc ®­îc vÊn ®Ò ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc hiÖu qu¶ ngay tõ ®µu ph¶i x¸c ®Þnh ®µo t¹o ë ®é tuæi nµo, sÏ cho ta kÕt qu¶ ®¹t ®­îc lµ tèi ­u. 3.§µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc trong ®iÒu kiÖn héi nhËp nh»m tiÕn tíi mét x· héi tri thøc . Ng­êi ta gäi x· héi trong diÒu kiÖn c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ míi lµ x· héi th«ng tin hay x· héi tri thøc .§ßi hái ph¶i tËp trung vµo vÊn ®Ò së h÷u th«ng tin, së h÷u tri thøc, ph©n phèi trÝ lùc vµ qu¸ tr×nh sö dông th«ng tin vµo c¸c ngµnh s¶n xuÊt ra c¸c s¶n phÈm cã hµm l­îng cao vÒ khoa häc vµ c«ng nghÖ trªn c¬ së ®Çu t­ m¹nh mÏ vµo vèn con ng­êi (human capital). Cïng víi sù thay ®æi, x· héi loµi ng­êi còng ®ang trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c chuyÓn biÕn lín sau : Tõ lao ®éng ch©n tay chuyÓn sang lao ®éng trÝ ãc .Nãi c¸ch kh¸c, nguån nh©n lîc trong x· héi ph¶ nhanh chÝng ®­îc tri thøc ho¸.Nh÷ng tiÕn bé cña m¸y tÝnh vµ kü thuËt th«ng tin khiÕn ng­êi lao ®éng tù gi¸c tham gia ho¹t ®éng lao ®éng tri ãc chø kh«ng cßn lµ c¸c ho¹t ®éng ®¬n thuÇn . Tõ s¶n xuÊt vËt chÊt sang ho¹t ®äng s¶n xuÊt phi vËt chÊt . Nãi cô thÓ h¬n lµ, nÒn s¶n xuÊt lÊy hµng ho¸ lµm c¬ së ®ang chuyÓn sang s¶n xuÊt vµ ph©n phãi tri thøc, lÊy c«ng nghÖ th«ng tin lµm chñ ®¹o . ChuyÓn biÕn to lín c¬ b¶n vÒ qu¶n lý tæ chøc .Cuéc c¸ch m¹ng th«ng tin víi mäi ho¹t ®éng chØ d¹o, ®iÒu hµnh cña hÖ thèng hµnh chÝnh cña c¸c c¬ quan, xÝ nghiÖp, ®ßi hái ph¶i cã c¬ cÊu vµ h×nh thøc qu¶n lý míi .TÊt nhiªn lµ ph¶i cã con ng­êi cã ®ñ n¨ng lùc ®Ó ®¶m ®­¬ng nÒn kinh tÕ tri thøc vµ qu¶n lý tri thøc . Sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ tri thøc tÊt yÕu sÏ lµm thay ®æi c¬ cÊu lao ®éng x· héi, xu thÕ chung cña sù thay ®æi nµy lµ lµm t¨ng nh©n lùc trong c¸c ngµnh dÞch vô, ®Æc biÖt dÞch vô xö lý th«ng tin vµ dÞch vô tri thøc.§ã lµ xu thÕ tÊt yÕu, kh«ng ®¶o ng­îc vµ do vËy mét cuéc c¹ch m¹ng vÒ ®µo t¹o ngu«ng nh©n lùc ®· trë thµnh yeu cÇu cÊp thiÕt ®èi víi hÇu hÕt c¸c quèc gia . Víi môc ®Ých ®Çu t­ t×m lîi nhuËn siªu ng¹ch vµ v­¬n tíi c¸c dØnh cao trong kinh doanh , c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia nhanh chãng më réng ®µu t­, c¸c dßng ®µu t­ n­íc ngoµi trùc tiÕp (FDI) ngµy cµng ®æ vÒ nh÷ng n­íc cã lîi thÕ tri thøc vµ tay nghÒ cao cña nguån nh©n lùc, Trªn b­íc ®­êng ®Èy m¹nh CNH-H§H ViÖt Nam ph¶i cÊu tróc l¹i nÒn kinh tÕ cña m×nh vµ ®­¬ng nhiªn ph¶i cã mét chiÕn l­îc nguån nh©n lùc phï hîp víi yeu cÇu ®ã . 4. §µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc ®ãng vai trß sèng cßn ®èi víi mét ®Êt n­íc ®ang trªn con ®­êng CNH-H§H . Trªn b­íc ®­êng CNH-H§H, c¸i cèt lâi vÉn lµ kh¼ng ®Þnh vai trß kh«ng thÓ thiÕu c«ng t¸c ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc, x¸c ®Þnh n©ng cao ch¸t l­îng nguån nh©n lùc cã ý nghÜa quan träng ®èi víi c«ng cuéc ph¸t triÓn ®¸t n­íc .Yªu cÇu c¬ b¶n ®èi víi nguån nh©n lùc phôc vô CNH-H§H ë n­íc ta hiÖn nay lµ lµm chñ c«ng nghÖ cao, biÕn c«ng nghÖ nhËp ngo¹i thµnh cña m×nh, x©y dùng n¨ng lùc s¸ng t¹o c«ng nghÖ míi .Nguån nh©n lùc cã chÊt l­îng cao vÒ trÝ tuÖ vµ tay nghÒ sÏ t¹o ­u thÕ c¹nh tranh cña quèc gia trªn thÞ tr­êng quèc tÕ .Qua c¸c tµi liÖu thèng kª n¨m 2000 cho thÊy lùc l­îng lao ®éng kho¶ng 37 triÖu trong ®ã tû lÖ c«ng nh©n lµnh nghÒ 5.5% (víi n­íc c«ng nghiÖp lµ 35%), lao ®éng kü thuËt trung cÊp 3.5%(c¸c n­íc c«ng nghiÖp lµ 24.5%), tû lÖ lao ®éng phæ th«ng ë ViÖt Nam 88% (ë c¸c n­íc cong nghiÖp chiÕm 35% ) .C¬ cÊu nh©n lùc ë c¸c n­íc c«ng nghiÖp tû lÖ lµ :1 kü s­ : 4.9 kü thuËt :7 c«ng nh©n lµnh nghÒ,ë ViÖt Nam tû lÖ nh­ sau 1 kü s­:1.29 kü thuËt: 2.03 c«ng nh©n lµnh nghÒ .Nh­ vËy nguån nh©n lùc n­íc ta ®ang trong t×nh tr¹ng ®¸ng lo ng¹i, tuy dåi dµo h¬n, nh­ng ®a sè ch­a qua ®µo t¹o, sè lao ®éng chuyªn m«n kü thuËt thÊp, c¸n bé khoa häc kü thuËt ®ang bÞ h÷ng hôt .ChÊt l­îng nguån nh©n lùc n­íc ta râ rµng lµ thua kÐm c¸c n­íc trong khu vùc vµ thÕ giíi .V× thÕ ®Ó ®­a ®Êt n­íc thµnh mét n­íc CNH-H§H, tr­íc hÕt ph¶i x¸c ®Þnh râ quan niÖm vÒ nguån nh©n lùc d­íi ¸nh s¸ng cña t­ t­ëng ." Con ng­êi lµ ®éng lùc vµ lµ môc tiªu cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi", sö dông vµ ph¸t huy hiÖu qu¶ nh÷ng n¨ng lùc s¸ng t¹o cña con ng­êi mét c¸ch triÖt ®Ó... chiÕn l­îc ph¸t triÓn nguån nh©n lùc thêi kú 2001-2010 c¬ b¶n tËp trung vµo mét sè vÊn ®Ò sau : N©ng cao chÊt l­îng toµn diÖn con ng­êi ViÖt Nam, khai th¸c vµ ph¸t huy tiÒm n¨ng lao ®éng dåi dµo cña ®Êt n­íc, ®¸p øng nh÷ng yªu cÇu cña giai ®o¹n më ®Çu qu¸ tr×nh CNH-H§H ®Êt n­íc . Ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, t¹o thªm viÖc lµm, n©ng cao ®êi sèng vÊt chÊt vµ tinh thÇn cña nh©n d©n . ChuÈn bÞ vµ h×nh thµnh ®­îc nguån nh©n lùc cho b­íc ph¸t triÓn m¹nh, mÏ cña ®Êt n­íc cho thêi kú tiÕp theo. X©y dùng ®éi ngò lao ®éng cã c¬ cÊu hîp lý, lµm chñ ®­îc tiÕn bé céng nghÖ vµ tri thøc khoa häc tiªn tiÕn, b¶n lÜnh chÝnh trÞ v÷ng vµng, ®ång t©m hiÖp lùc quyÕt t©m d­a ®Êt n­íc tho¸t khái nghÌo nµn l¹c hËu, ®i lªn chñ nghÜa x· héi .Môc ®Ých cuèi cïng ®Ó t¹o ra mét x· héi c«ng b»ng v¨n minh, giµu m¹nh, cÇn cã nh÷ng môc tiªu ­u tiªn vµ gi¶i ph¸p mang tÝnh ®ét ph¸ ®Ó c¶i thiÖn ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cña nh©n d©n. 5.C¸c nh©n tè t¸c ®éng tíi c«ng t¸c ®µo t¹o ph¸t triÓn nguån nh©n lùc cña ViÖt Nam trong ®iÒu kiÖn héi nhËp 5.1.C¬ chÕ thÞ tr­êng ViÖt Nam ®ang trªn b­íc ®­êng ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ tõ mét nÒn kinh tÕ tËp trung, quan liªu bao cÊp sang mét nÒn kinh tÕ theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù quµn lý cña Nhµ n­íc theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa .§©y lµ sù ®æi míi quan träng t¸c ®éng m¹nh, ®Õn mäi ho¹t ®éng kinh tÕ , x· héi, trong ®ã cã gi¸o dôc vµ ®µo t¹o .C¬ chÕ thÞ tr­êng t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn ®éi ngò lao déng trªn c¸c mÆt chñ yÕu sau ®©y : Søc lao ®éng ®· trë thµnh hµng ho¸ Khi søc lao ®éng trë thµnh hµng ho¸ d·n ®Õn viÖc chËp nhËn sù c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng lao ®éng, ng­êi lao ®éng muèn cã viÖc lµm ph¶i kh«ng ngõng häc tËp, n©ng cao tr×nh ®é ®Ò khái tôt hËu phÊn ®Êu ®Ó søc lao ®éng lu«n lu«n lµ hµng ho¸ cã chÊt l­îng hµng ®Çu, mÆt kh¸c ph¶i th­êng xuyªn n©ng cÊp ®Ó thÝch øng víi yªu cÇu cña thÞ tr­êng lao ®éng .Sù c¹nh tranh gay g¾t trong môc tiªu n©ng cao n¨ng suÊt, chÊt l­¬ng, hiÖu qu¶ cña nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ trong c¬ chÕ thÞ tr­êng dßi hái ng­êi lao ®éng ph¶i hÕt søc n¨ng ®éng vµ ph¶i kh«ng ngõng hoµn thiÖn kiÐn thøc vµ kü n¨ng lao ®éng ®Ó ®¸p øng nhu cÇu thÞ tr­êng ®ang kh«ng ngõng biÕn ®æi .Kh¸i niÖm “häc mét nghÒ cho c¶ ®êi " ngµy nay ®· trë nªn l¹c hËu vµ ®­îc thay thÕ vµo ®ã lµ kh¸i niÖm “häc suèt ®êi " C¬ chÕ thÞ tr­êng ®ßi hái ph¶i thay thÕ ph­¬ng ph¸p qu¶n lý Trong c¬ chÕ quan liªu bao cÊp, mäi viÖc ®­îc thùc hiÖn theo kÕ ho¹ch ®· d­îc Nhµ n­íc giao tõ mÆt hµng s¶n xuÊt, ng©n s¸ch, c¸c ®iÒu kiÖn s¶n xu¸t ... tiªu thô s¶n phÈm, v× thÕ ng­êi qu¶n lý trë nªn thô ®éng, m¸y mãc, thiÕu s¸ng t¹o .Nh­ng víi c¬ chÕ hiÖn nay, tiÕp thÞ trë thµnh lÜnh vùc quan träng n¨ng lùc hiÓu biÕt ®¸p øng víi c¬ chÕ thÞ tr­êng . 5.2.Chñ tr­¬ng më cöa cña Nhµ n­íc . §©y lµ mét chñ tr­¬ng quan träng ®Ó t¹o mäi thuËn lîi cho ®Êt n­íc ta tiÕp cËn ®­îc víi nÒn v¨n minh, nÒn s¶n xuÊt hiÖn ®¹i cña thÕ giíi ®Ó cã dÞp häc hái vµ t×m c¸ch v­¬n lªn ®uæi kÞp vµ v­ît hä .ChÝnh s¸ch më cöa ph¶i di cïng víi nã lµ mét ®éi ngò lao ®éng tõ ng­êi th­ ký v¨n phßng, phiªn dÞch, ng­êi c«ng nh©n ...cã n¨ng lùc, phÈm chÊt ®ñ ®Ó lµm viÖc víi ®èi t¸c n­íc ngoµi. VÊn ®Ò nµy ngµy cµng trë nªn cÊp thiÕt h¬n ®Æc biÖt trong giai ®o¹n héi nhËp . 5.3.Chñ tr­¬ng CNH-H§H ®Êt n­íc C¸ch m¹ng c«ng nghÖ dang lµm thay ®æi tÝnh chÊt vµ néi dung lao ®éng nghÒ nghiÖp cña ng­êi lao ®éng . C¸ch m¹ng c«ng nghÖ dÉn ®Õn viÖc sö dông nh÷ng c«ng cô, ph­¬ng tiÖn hiÖn ®¹i, phøc t¹p ®· lµm t¨ng dÇn tÝnh chÊt lao ®äng trÝ ãc, gi¶m dÇn c¸c nhãm thao t¸c lao ®éng ch©n tay . Ch¼ng h¹n viÖc dïng m¸y tÞªn b¸n tù ®éng th× thêi gian ng­êi c«ng nh©n dïng ®Ó quan s¸t, theo dâi c¸c ho¹t ®éng cña m¸y chiÕm 40% thêi gian lµm viÖc trªn m¸y .§ßi hái ng­êi lao ®äng ch¼ng nh÷ng ph¶i ®æi míi tri thøc hoµn thiÖn kü n¨ng, kü x¶o mµ cßn ph¶i n©ng cao tr×nh ®é hiÓu biÕt . C¸ch m¹ng c«ng nghÖ lµm thay ®æi cÊu tróc cña ®éi ngò lao ®éng nguån nh©n lùc cho s¶n xuÊt cña mét n­íc cã thÓ s¬ bé chia thµnh s¸u nhãm sau: C¸c nhµ ph¸t minh vµ ®æi míi c«ng nghÖ C¸c nhµ qu¶n lý C¸c nhµ kü thuËt vµ c«ng nghÖ C«ng nh©n lµnh nghÒ C«ng nh©n b¸n lµnh nghÒ Lao ®éng gi¶n ®¬n NhiÖm vô chung ®Æt ra trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ph¶i t¹o ra sù c©n b»ng gi÷a c¸c nguån nh©n lùc ®Ó ®¸p øng theo sù thay ®æi cña s¶n xuÊt.Theo sè liÖu cña ILO, mét sè n­íc ph¸t triÓn th­êng cã ®éi ngò c«ng nh©n b¸n lµnh nghÒ vµo kho¶ng 10% tæng sè ®éi ngò lao ®éng, c«ng nh©n lµnh nghÒ kho¶ng 18% v× phÇn lín c«ng nghÖ ®· ®­îc tù ®éng ho¸, c¸c nhµ kü thuËt c«ng nghÖ gia chiÕm mét tû lÖ lín lµ kho¶ng 36%,c¸c nhµ qu¶n lý lµ 22%,c¸c nhµ nghiªn cøu kho¶ng 14%.Trong khi ®ã ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn th× ng­îc l¹i :§éi ngò lao ®éng gi¶n ®¬n vµ b¸n lµnh nghÒ chiÕm kho¶ng 60%,c«ng nh©n lµnh nghÒ 22%,c¸c kü thuËt vµ c«ng nghÖ gia chØ kho¶ng 9%,qu¶n lý 6,5%,nghiªn cøu vµ ph¸t minh 2,5%.T×nh tr¹ng nµy mét phÇn do thiÕu ®Çu t­ thÝch ®¸ng cho viÖc gi¸o dôc ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn,thiÕu lùc l­îng lao ®éng cã tr×nh ®é, ®©y còng lµ mét lo¹i l·ng phÝ nguån nh©n lùc, thiÕu nh÷ng ng­êi hç trî cho c¸c nhµ khoa häc vµ kü s­ sÏ buéc hä ph¶i dµnh thêi gian ®Ó lµm nh÷ng c«ng viÖc cña c¸c c«ng nghÖ gia vµ nh­ vËy c¸c nhµ khoa häc, kü s­ kh«ng thÓ hoµn thµnh c«ng viÖc cña m×nh cã hiÖu qu¶ bëi lÏ qu¸ tr×nh ®µo t¹o cña hä kh«ng ®­îc tËp trung ®Çy ®ñ vµo c¸c kü n¨ng thùc hµnh . C¸ch m¹ng c«ng nghÖ ®· lµm thay ®æi diÖn nghÒ cña nghÒ cña ng­êi lao ®éng. D©y chuyÒn s¶n xuÊt tù ®éng kh«ng nh÷ng t¹o kh¶ n¨ng cho ng­êi c«ng nh©n thùc hiÖn ®ång thêi nhiÒu m¸y, mµ cßn ®o× hái ë hä ph¶i cã kh¶ n¨ng biÕt sö dông vµ vËn hµnh nhiÒu lo¹i m¸y kh¸c nhau vµ më réng chøc n¨ng lao ®éng. Qu¸ tr×nh dÞch vô ho¸ nÒn kinh tÕ xuÊt ph¸t tõ nhiÒu nguyªn nh©n kh¸ch quan cña viÖc ¸p dông thµnh tùu khoa häc-c«ng nghÖ còng ®ßi hái ng­êi lao ®éng lµm viÖc trong c¸c nghÒ dÞch vô x· héi ph¶i cã chÊt l­îng cao. Ng­êi th­ kÝ gi¸m ®èc ngµy nay cÇn ph¶i lµm ®­îc cïng lóc c¸c viÖc nh­ so¹n th¶o v¨n b¶n, tèc kÝ sö dông, m¸y vi tÝnh, phiªn dÞch,.. . C¸ch m¹ng c«ng nghÖ dÉn ®Õn viÖc ph¶i ®æi nghÒ . C¸ch m¹ng c«ng nghÖ ®· vµ ®ang lµm cho bao nhiªu nghÒ míi xuÊt hiÖn, nhiÒu nghµnh nghÒ cò mÊt ®i, kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng nghÒ nghiÖp bÞ hao mßn nhanh chãng. Do tiÕn bé khoa häc kÜ thuËt c«ng nghÖ kh«ng chØ ¶nh h­ëng ®Õn lÜnh vùc c«ng nghiÖp, mµ cßn ¶nh h­ëng s©u s¾c ®Õn n«ng l©m nghiÖp, thñ c«ng nghiÖp truyÒn thèng. Ng­êi n«ng d©n, ng­êi thî thñ c«ng c¸c nhµ chuyªn m«n, c¸c c¸n bé qu¶n lý còng ph¶i lu«n ®æi míi cËp nhËt vµ bæ sung kiÕn thøc, míi tiÕn kÞp víi sù thay ®æi nhanh chãng cña kü thuËt canh t¸c, ch¨m sãc c©y trång,.. . NhiÒu nhµ khoa häc dù b¸o víi tèc ®é ph¸t triÓn cña khoa häc-kü thuËt, c«ng nghÖ nh­ hiÖn nay mçi ng­êi lao ®éng ë c¸c n­íc ph¸t triÓn ph¶i ®æi nghÒ trung b×nh kho¶ng 4-5 lÇn trong qu¶ng ®êi lao ®éng cña m×nh, bëi vËy cÇn ®­îc båi d­ìng vµ ®µo t¹o. II-C«ng t¸c ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc cña mét sè quèc gia trªn thÕ giíi trong giai ®o¹n héi nhËp. 1-T×nh h×nh chung : Ngµy nay hÇu nh­ tÊt c¶ c¸c quèc gia trªn thÕ giíi ®Òu coi nhiÖm vô gi¸o dôc th­êng xuyªn cã tÇm quan träng hµng ®Çu “gi¸o dôc th­êng xuyªn ph¶i t¹o ®iÒu kiÖn cho mäi ng­êi cã thÓ thay ®æi nghÒ nghiÖp khi cÇn thiÕt .Ng­êi ®· ®­îc ®µo t¹o cÇn ®­îc ®µo t¹o bæ sung b»ng c¸c biÖn ph¸p tu nghiÖp vµ häc tËp ®Þnh kú .§µo t¹o liªn tôc lµ mét chÝnh s¸ch ®Æc biÖt cña Nhµ n­íc nh»m ®¶m b¶o nh÷ng ®iÒu kiÖn tèi ­u ®Ó ph¸t triÓn nh©n c¸ch chung vµ ph¸t triÓn kh¶ n¨ng phÈm chÊt nghÒ nghiÖp cña mçi ng­êi .Ng­êi c«ng nh©n th«ng qua h×nh thøc båi d­ìng vµ ®µo t¹o ®Ó tiÕp thu kiÕn thøc vµ rÌn luyÖn kü n¨ng vÒ mÆt ho¹t ®éng nghÒ nghiÖp hay mét quy tr×nh c«ng nghÖ míi ®Ó cã thÓ t×m viÖc lµm thÝch hîp trong khu vùc s¶n xuÊt c«ng nghiÖp vµ dÞch vô . §Ó tiÕn tíi nÒn kinh tÕ dùa trªn tri thøc, tr­íc hÕt vµ chñ yÕu dùa trªn ph¸t triÓn mét c¸ch toµn diÖn nguån nh©n lùc, khuyÕn khÝch vµ båi d­ìng nh©n tµi .LÜnh vùc ®Çu t­ quan träng nhÊt ®Ó thóc ®Èy nÒn kinh tÕ tri thøc(KTTT) ph¸t triÓn chÝnh lµ ®Çu t­ vµo vèn con ng­êi.Nh©n lo¹i ®ang qu¸ ®é sang mét thêi ®¹i v¨n minh míi mµ ë ®ã quyÒn lùc tri thøc ®­îc kh¼ng ®Þnh râ rÖt .VÊn ®Ò ®µo t¹o nguån nh©n lùc ®Æt ra yªu cÇu võa ph¶i cung cÊp tri thøc, võa ph¶i trang bÞ c«ng nghÖ (c¸ch lµm) gióp con ng­êi ho¹t ®éng s¸ng t¹o vµ ph¸t triÓn tr×nh ®é chuyªn m«n kü n¨ng, kü x¶o, th¸i ®é lao ®éng, tøc lµ tay nghÒ vµ l­¬ng t©m nghÒ nghiÖp .§µo t¹o nguån nh©n lùc cho nÒn KTTT bao hµm ®µo t¹o ë tr­êng líp, trong c«ng viÖc vµ tù ®µo t¹o, c¸n bé viªn chøc vµ ng­êi lao ®éng buéc ph¶i liªn tôc häc tËp, ®­îc ®µo t¹o trong suèt cuéc ®êi lao ®éng, c«ng t¸c cña m×nh . 2-§µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc ë c¸c quèc gia ph¸t triÓn hµng ®Çu nh­ Mü, NhËt, Liªn minh Ch©u ¢u (EU).. .. §Ó thÝch nghi víi xu thÕ h×nh thµnh nÒn KTTT, c¸c n­íc ph¸t triÓn nµy ®· tËp trung ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc trªn mét sè ph­¬ng diÖn chñ yÕu sau : Thø nhÊt : T¨ng c­êng ®Çu t­ cho gi¸o dôc, xóc tiÕn c¶i c¸ch,hiÖn ®¹i ho¸ gi¸o dôc nh¾m ®µo t¹o cho x· héi vµ nÒn kinh tÕ mét lùc l­îng lao ®éng cã tr×nh ®é tri thóc cao (tri thøc ho¸ nguån nh©n lùc), cã kü n¨ng ,tay nghÒ giái t¹o c¬ héi ®Ó mäi ng­êi ®­îc häc tËp vµ ®µo t¹o th­êng xuyªn –suèt ®êi .Theo h­íng nµy ,nhiÒu n­íc ®· t¨ng chi phÝ hµng n¨m cho gi¸o dôc vµ ®µo t¹o v­ît qu¸ 5% GNP . Thø hai : G¾n kÕt mét c¸ch chÆt chÏ ,hiÖu qu¶ c¸c c¬ së nghiªn cøu khoa häc ,c¸c tr­êng ®¹i häc ,cao ®¼ng,c¸c trung t©m d¹y nghÒ víi doanh nghiÖp ,t¨ng ®Çu t­ vµo nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn nh»m triÓn khai vµ øng dông nhanh chãng tiÕn bé khoa häc vµo s¶n xuÊt ,kÕt hîp nhuÇn nhuyÔn gi÷a lý thuyÕt vµ thùc tiÔn . Thø ba : T¨ng ®Çu t­ ®Ó ph¸t triÓn, hiÖn ®¹i ho¸ kÕt cÊu h¹ tÇng, tr­íc hÕt lµ h¹ tÇng th«ng tin ,internet,t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó mäi ng­êi d©n,mäi tæ chøc x· héi,mäi doanh nghiÖp ®­îc tiÕp cËn ,khai th¸c c¬ së h¹ th«ng tin hiÖn ®¹i . Th­ bèn: §Èy m¹nh ®æi míi ,hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý nh»m t¹o m«i tr­êng kinh tÕ x· héi th«ng tho¸ng gióp c¸c doanh nghiÖp ,c¸c tæ chøc qu¶n trÞ ,x· héi tù ®æi míi c¬ cÊu tæ chøc thoe h­íng gän nhÑ ,linh ho¹t , hiÖu qu¶ h¬n .Trªn c¬ së ®ã ,t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó mçi ng­êi cã thÓ lµm viÖc ®éc lËp h¬n nh­ng l¹i cã søc s¸ng t¹o cao vµ ®Çy tr¸ch nhiÖm . §Ó ®µo tµo nguån nh©n lùc cã tri thøc vµ chuyªn m«n cao, c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn thuéc OECD(tæ chøc hîp t¸c ph¸t triÓn)hiÖn nay ®· t¨ng tØ lÖ b×nh qu©n ®Çu t­ cho tri thøc(bao gåm ®©u t­ cho gi¸o dôc nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn phÇn mÒm) lªn ®Õn 8%GDP, t­¬ng ®­¬ng víi ®©u t­ cho thiÕt bÞ vËt chÊt.Do vËy chÊt l­îng cña nguån lùc con ng­êi trong c¸c n­íc OECD kh«ng ngõng ®­îc n©ng cao.Theo thèng kª 13% d©n sè cña n­íc nµy trong ®é tuæi 25-64 cã tr×nh ®é ®¹i häc, riªng ë Mü vµ Hµ Lan tØ lÖ nµy ®¹t tíi 20% .XÐt vÒ tæng thÓ 60-70% lùc l­îng lao ®éng hiÖn nay cña c¸c n­íc OECD lµ c«ng d©n trÝ thøc Mü: mét c­êng quèc hµng ®Çu vÒ c«ng nghÖ th«ng tin vµ còng lµ n­íc ®i tiªn phong ph¸t KTTT ,chi tiªu cho gi¸o dôc -®µo t¹o hiÖn nay chiÕm tíi 7% GDP vµ ®Çu t­ vµo ®µo t¹o nghÒ nghiÖp v­ît qu¸ 100 tû USD .C¬ së th«ng tin rÊt ®å sé : sè m¸y vi tÝnh b×nh qu©n ®Çu c«ng nh©n cña Mü nhiÒu gÊp 5 lÇn so víi Ch©u ¢u vµ NhËt B¶n , 1/5 sè gia ®×nh ®· nèi m¹ng ,kho¶ng 60triÖu ng­êi Mü cã thÓ truy cËp internet t¹i n¬i häc vµ t¹i n¬i lµm viÖc .Trong ®µo t¹o nguån nh©n lùc ,Mü chó träng tÝnh hiÖu qu¶ thùc dông ,khai th¸c tèi ®a kh¶ n¨ng s¸ng t¹o vµ båi d­ìng kü n¨ng tr×nh ®é cao .C¸c quan chøc chÝnh phñ ,viªn chøc chÝnh quyÒn liªn bang ®Òu ph¶i tr¶i qua ®µo t¹o tin häc truy cËp c¸c m¹ng th«ng tin vµ internet. Hä th­êng xuyªn ph¶i ®µo t¹o l¹i vµ t­ ®µo t¹o theo c¸c ch­¬ng tr×nh quy ®Þnh b¾t buéc . §øc : lµ mét n­íc cã tr×nh ®é ph¸t triÓn cao vÒ gi¸o dôc vµ ®µo t¹o,§øc cã nÒn kinh tÕvíi c¸c nghµnh dùa trªn tri thøc chiÕm tû träng cao (trªn 50%). §øc theo ®uæi quan ®iÓm ®µo t¹o nguån nhan lùc theo m« h×nh ®µo t¹o kÐp, kÕt hîp häc lý thuyÕt trªn líp víi häc nghÒ t¹o c¬ së s¶n xuÊt vµ c«ng së . GÇn 2/3 thanh niªn §øc tõ 16-29tuæi sau khi häc xong líp 10 ®Òu tham gia ch­¬ng tr×nh häc nghÒ trong 3n©m.Trong nh÷ng n¨m 90, c¸c nghµnh kinh tÕ §øc ®· chi kho¶ng 15tû USD hµng n¨m cho ®µo t¹o häc nghÒ vµ n©ng caotay nghÒ cho lùc l­îng lao ®éng .§øc ®· x©y dùng hÖ thèng ®èi t¸c vµ c¸c mèi liªn hÖ chÆt chÏ gi÷a nhµ tr­êng ,gia ®×nh ,doanh nghiÖp ,h«i th­¬ng m¹i ,phßng th­¬ng m¹i ,chÝnh phñ liªn bang vµ bang vÒ ®µo t¹o nguån nh©n lùc .Nhê vËy,lùc l­îng lao ®éng cña hä cã kh¶ n¨ng t¸c nghiÖp cao vµ thÝch øng nhanh víi m«i tr­êng lµm viÖc t¹i doanh nghiÖp vµ c¸c c¬ quan, tæ chøc chÝnh trÞ x· héi PhÇn lan : lµ mét n­íc b¾c ©u ®· cã chuyÓn h­íng rÊt nhanh trong ®µo t¹o nguån nh©n lùc, cho nªn hiÖn n­íc nµy ®­îc xÕp thø 2 sau Mü vÒ tèc ®é ph¸t triÓn KTTT. ChÝnh phñ cña ®¶ng x· héi d©n chñ PhÇn lan tõ 1994 ®· x©y dùng chiÕn l­îc quèc gia cã tªn gäi “ Con ®­êng cña PhÇn Lan ®i ®Õn x· héi th«ng tin . Hoc sinh PhÇn Lan ®­îc tiÕp cËn víi c«ng nghÖ th«ng tin tõ nhá vµ thùc hiÖn xo¸ mï vi tÝnh lµ mét phÇn trong ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o quèc gia. TÊt c¶ c¸c tr­êng trung häc vµ ®¹i häc ®Òu ®­îc truy cËp Internet. Tr­íc yªu cÇu t¨ng nhanh vÒ sè l­îng c¸c nhµ chuyªn m«n cã tr×nh ®«j C«ng nghÖ th«ng tin cao c¸c c¬ së ®µo t¹o. PhÇn Lan ®· nhanh chãng më réng hÖ thèng c¸c kho¸ häc vi tÝnh vµ c«ng nghÖ th«ng tin cho tÊt c¶ c¸c ®èi t­îng häc sinh phæ th«ng ®Õn c«ng nh©n viªn chøc. HiÖn nay PhÇn Lan lµ n­íc sö dông Interrnet b×nh qu©n ®Çu ng­êi caao nhÊt thÕ giíi. §éi ngò c«ng chøc, lùc l­îng lao ®éng ®­îc tri thøc ho¸ víi tèc ®é còng ®¹t vµo hµng cao nhÊt trªn thÕ giíi. Mét sè n­íc ph¸t triÓn ®· biÕt tËn dông thÕ m¹nh tri thøc con ng­êi lµm bµn ®¹p ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc 3. §µo t¹o vµ Ph¸t triÓn nguån nh©n lùc trong qu¸ tr×nh héi nhËp cña mét sè quèc gia ®ang ph¸t triÓn Theo TuÇn b¸o Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng, vµo kho¶ng thêi gian gi÷a cuèi thËp kØ 80, c¬ cÊu ngµnh nghÒ cña c¸c n­íc §«ng Nam ¸ ®· diÔn ra nh÷ng thay ®æi lín c¸c ngµnh nghÒ kÜ thuËt cao ®· v­¬n lªn m¹nh mÏ. ViÖc thiÕu chuyªn gia vµ c«ng nh©n kÜ thuËt lµnh nghÒ ®· trë thµnh mét vÊn ®Ò chung ®Æt ra víi c¸c n­íc §«ng Nam ¸. C¸c n­íc nµy ®· thi hµnh c¸c chÝnh s¸ch ®óng ®¾n vÒ båi d­ìng vµ ®µo t¹o lùc l­îng lao ®éng gi¶ quyÕt t×nh tranh thiÕu chuyªn gia c«ng nghÖ kÜ thuËt cao Indonixia : lµ mét quèc gia cã nÒn kinh tÕ “chuÈn bi cÊt c¸nh” . Tõ n¨m 1986 trë l¹i ®©y, hµng n¨m båi d­ìng 3000 chuyªn gia kü thuËt cao. ChÝnh phñ ®· cã nh÷ng chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch vµ tµi trî cho c¸c kü s­ ®ang lµm viÖc tiÕp tôc theo häc n©ng cao tr×nh ®é, ®· thµnh lËp 25 trung t©m båi d­ìng kü thuËt kh¾p trong n­íc víi 200 lÜnh vùc kh¸c nhau, 1/3 trong sè ®ã liªn quan ®Õn lÜnh vùc øng dông ®iÖn tö - kü thuËt thao t¸c - söa ch÷a ngµnh kü thuËt - vi ®iÖn tö vµ c¬ khÝ chÝnh x¸c tõ n¨m 1989 trë ®i, ChÝnh phñ In®«nªxia ®· bá tiÒn gióp ®ì c¸c xÝ nghiÖp võa vµ nhá ®æi míi kü thuËt båi d­ìng, n©ng cao tr×nh ®é ng­êi lao ®éng ®Ó t¹o ra søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm. Th¸i Lan : §ang thùc hiÖn kÕ ho¹ch båi d­ìng kü thuËt cao vµ kü thuËt míi nh»m hai môc tiªu chñ yÕu : Mét lµ båi d­ìng chuyªn gia qu¶n lý kü thuËt cao ®Ó sö dông trong c¸c ngµnh vµ c¸c c¬ quan nghiªn cøu khoa häc cña chÝnh phñ .Hai lµ ph¸t triÓn ®éi ngò chuyªn gia kü thuËt cao chñ yÕu phôc vô cho c¸c xÝ nghiÖp .§Ó n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c s¶n phÈm xuÊt khÈu ,Th¸i Lan cßn ®­a nhiÒu ®ît quan chøc vµ nh©n viªn ngµnh ngo¹i th­¬ng ra n­íc ngoµi ®Ó häc t¹p ,båi d­ìng ,n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n nghiÖp vô . Hµn Quèc: Mét trong bèn con rång Ch©u ¸ cã chÝnh s¸ch rÊt tÝch cùc vÒ båi d­ìng vµ ®µo t¹o c¸n bé ®­¬ng nhiÖm .LÊy thÝ dô trong lÜnh vùc båi d­ìng ®éi ngò c¸n bé gi¶ng d¹y ®¹i häc. Nhµ n­íc ®­a ra hai ch­¬ng tr×nh lín ®­îc thùc hiÖn trong thËp kû qua. Ch­¬ng tr×nh båi d­ìng gi¸o viªn míi ®Ó båi d­ìng cho gi¸o viªn trong 10 n¨m vµ ch­¬ng tr×nh trao ®æi “Ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o trong n­íc “ ®· chi 200 triÖu ®«-la cho 80 thÇy gi¸o cã kinh nghiÖm trong 12 n¨m víi môc ®Ých thóc ®Èy sù trao ®æi th«ng tin vµ hîp t¸c gi÷a c¸c tr­êng ®¹i häc ph¸t triÓn víi c¸c tr­êng ®¹i häc ®Þa ph­¬ng . Nh×n chung c¸c n­íc trªn thÕ giíi ,kÓ c¶ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn vµ ph¸t triÓn trong ho¹t ®éng ®µo t¹o vµ ph¸t triÎn ng­êi lao ®éng ,c¸c chÝnh phñ ®Òu ban hµnh c¸c chÝnh s¸ch cÇn thiÕt vµ tuú tõng c«ng viÖc cã thÓ chÕ ho¸ râ rµng, 4-§èi t­îng ,môc tiªu ,néi dung båi d­ìng ®µo t¹o lao ®éng : Tuú tõng vÞ trÝ vµ chøc n¨ng ,nhiÖm vô cña mçi ng­êi lao ®éng ®ang lµm vµ sÏ lµm ®ßi hái mét néi dung båi d­ìng vµ ®µo t¹o phï hîp môc tiªu ®Æt ra .§èi t­îng mµ c¸c n­íc ngµy nay ®ang tËp trung vµo ®Ó ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn bao gåm: C«ng nh©n kü thuËt – nh©n viªn nghiÖp vô : §èi t­îng nµy th­êng xuyªn tiÕp xóc trùc tiÕp víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt,v× thÕ yªu cÇu ®Æt ra lµ ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn ph¶i cung cÊp cho x· héi lùc l­îng lao déng lµm ra ®­îc nhiÒu hµng ho¸ víi sè l­îng ,chÊt l­îng cao h¬n .HiÖn nay viÖc biÕt nhiÒu nghÒ ®ang lµ vÊn ®Ò quan t©m cÇn thiÕt cña nhiÒu ng­êi ,m ét ng­êi lao ®éng kh«ng chØ biÕt vµ giái chuyªn m«n cña m×nh mµ cßn ph¶i biÕt nghÒ kh¸c .TiÕn hµnh c¸c kho¸ båi d­ìng -®µo t¹o theo c¸c yªu cÇu chuyÓn giao c«ng nghÖ ,c¸c kho¸ båi d­ìng ng¾n h¹n hay ®­îc thiÕt theo c¸c m« ®un . + §éi ngò c¸c nhµ kü thuËt chuyªn m«n : Gåm c¸c nhµ n«ng häc ,kü s­ ,b¸c sü,c¸c nhµ kinh tÕ .. ..lµm viÖc ë c¸c c¬ quan nhµ n­íc hay c¸c doanh nghiÖp .Nh÷ng ng­êi ®¶m nhËn c¸ chøc n¨ng cè vÊn kü thuËt ,kinh tÕ.. xu thÕ ®µo t¹o vµ theo chuyªn m«n riªng ,t¨ng c­êng kh¶ n¨ng liªn th«ng ,liªn kÕt víi nhau gi÷a c¸c nghÒ .ViÖc båi d­ìng ,®µo t¹o ®¶m b¶o tÝnh kÕ thõa n©ng dÇn tr×nh ®é tõ thÊp lªn cao ,®¬n gi¶n ®Õn phøc t¹p phï hîp nhu cÇu ph¸t triÓn khoa häc kü thuËt ,kinh tÕ x· héi . + §éi ngò c¸n bé qu¶n lý: §­îc hiªu lµ c¸c nhµ l·nh ®¹o ë c¸c cÊp tõ thÊp lªn cao trong c¬ quan Nhµ n­íc hµnh chÝnh sù nghiÖp .. NhiÒu n­íc trªn thÕ giíi ,®éi ngò nµyth­êng ®­îc tuyÓn dông tõ ®éi ngò c¸c nhµ chuyªn m«n ®· cã qu¸ tr×nh lµm viÖc thùc tÕ víi chuyªn m«n nghÒ nghiÖp ®· ®­îc ®µo t¹o ë trong c¸c tr­êng chñ yÕu lµ ®¹i häc Nhµ qu¶n lý cÇn ph¶i kh«ng nh÷ng biÕt nhiÒu h¬n ,mµ tr][csd hÕt ph¶i ph¸t hiÖn kÞp thêi vµ gi¶i quyÕt hîp lý nh÷ng vÊn ®Ò n¶y sinh, biÕt ®éng viªn vµ gióp ®ì céng sù ,tæ chøc hîp lý c¸c nguån lùc vµ vËt lùc cña qu¸ tr×nh lao ®éng C¸c nhµ gi¸o vµ c¸n bé nghiªn cøu khoa häc : ChÊt l­îng båi d­ìng vµ ®µo t¹o ch­a ®¸p øng nh÷ng ®ßi hái cña thùc tÕ cuéc sèng ®ang biÕn ®æi ,nhiÒu c¬ së båi d­ìng vµ ®µo t¹o ch­a x©y dùng hoµn chØnh hÖ thèng kÕ ho¹ch ,c¸c ch­¬ng tr×nh ch­a g¾n kÕt chÆt chÏ víi thùc tÕ s¶n xuÊt, kinh doanh vµ ho¹t ®éng . HiÖn nay phÇn lín do ®êi sèng c¸n bé c«ng nh©n viªn chøc cßn khã kh¨n , chÕ ®é ®·i ngé ®èi víi tri thøc cßn kÐm hÊp dÉn ,®a sè cßn ph¶i lo ch¹y theo yªu cÇu ®¶m b¶o cuéc sèng tr­íc m¾t nªn ch­a say mª víi c«ng viÖc båi d­ìng vµ tù båi d­ìng cho b¶n th©n . Nhµ n­íc ch­a cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch thÝch ®¸ng ®Ó t¹o ®éng lùc m¹nh mÏ vµ ®óng ®¾n ,ch­a cã quy ®Þnh b¾t buéc ng­êi lao ®éng ph¶i ®Þnh kú båi d­ìng n©ng cao tr×nh ®é . Kinh phÝ cña Nhµ n­íc cho båi d­ìng vµ ®µo t¹o l¹i cßn hÑn hÑp ph©n t¸n ,c¬ së vËt chÊt trang thiÕt bÞ thiÕu thèn l¹c hËu so víi thÕ giíi vµ so víi thùc tÕ s¶n xuÊt x· héi . Ch­¬ng 2: Thùc tr¹ng c«ng t¸c ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc ë ViÖt Nam hiÖn nay . 1.§µo t¹o nghÒ cho lùc l­îng lao ®éng cßn nhiÒu bÊt cËp . Mét vµi con sè nãi nªn t×nh h×nh bÊt cËp :trong khi gÇn 1/2 d©n sè lµ lùc l­îng lao ®éng th× h¬n 85% lµ lao ®éng phæ th«ng ch­a qua ®µo t¹o .C¬ cÊu sö dông vµ ph©n bæ lùc l­îng lao ®éng ®· qua ®µo t¹o cßn nhiÒu bÊt cËp .Sè c«ng nh©n cã tay nghÒ cao Ýt h¬n cÈ sè ng­êi cã b»ng cÊp ®¹i häc vµ sau ®¹i häc . Tû lÖ lao ®éng cã tr×nh ®é ®¹i häc ,kü thuËt viªn n­íc ta lµ :1:1.5:2.5 so víi c¸c n­íc §«ng Nam ¸ lµ 1:4:10.§iÒu nµy chøng tá tû lÖ ®µo t¹o ë n­íc ta qu¸ nhiÒu sö nh©n vµ qu¸ Ýt c«ng nh©n vµ kü thuËt viªn hay t×nh tr¹ng thõa thÇy ,thiÕu thî cã thÓ gi¶i thÝch do c¸c lý do sau : Do cã sù suy gi¶m ®¸ng kÓ ®µo t¹o nghÒ dµi h¹n ,mÊt c©n ®èi víi ®µo t¹o nghÒ ng¾n h¹n .§iÒu nµy cã nguån gèc nç lùc ch­a ®ñ møc cña chÝnh ngµnh gi¸o dôc ®µo t¹o . BiÓu :Sè häc sinh cña c¸c tr­êng nghÒ vµ vèn ®Çu t­ qua c¸c niªn häc 1986/1987-1997/1998 nh­ sau: N¨m N¨m cã nhiÒu häc sinh nhÊt Sè häc sinh ®i häc (1000 ng­êi ) §Çu t­ THCN D¹y nghÒ Tû ®ång %GDP 147(1979/1980) 171(1984/1985) 1986 126.6 119.7 1987 123.3 102.0 1988 115.8 118.4 1989 107.5 92.4 1990 101.3 439 1.0 1991 104.7 60.3 748 1.0 1992 92.3 57.6 1495 1.4 1993 97.8 68.7 2321 1.7 1994 108.1 74.7 3414 2.0 1995 116.4 58.7 4722 2.1 1996 116.1 69.9 5500 2.1 1997 124.6 102.5 7150 2.1 Nguån :Niªn gi¸m thèng kª 1998 ,sè liÖu thèng kª cña Bé gi¸o t¹o - ®µo t¹o 1945-1995 Do quy m« ®µo t¹o ë c¸c tr­êng trung häc ,d¹y nghÌ qu¸ nhá ,trªn 50% sè tr­êng cã quy m« ®µo t¹o d­íi 50% häc sinh /n¨m .Quy m« nhá lµ lý do chÝnh lµm cho cgis phÝ ®µo t¹o trªn mét ®¬n vÞ ®µo t¹o cao .Tr­íc søc Ðp cña nhu cÇu ®µo t¹o thùc tÕ ,nhiÒu tr­êng r¬i vµo t×nh tr¹ng qu¸ t¶i . ChÊt l­îng ®éi ngò gi¸o viªn cßn bÊt cËp .T×nh tr¹ng qu¸ t¶i ®· g©y ra thiÕu gi¸o viªn c¶ vÒ t­¬ng ®èi vµ tuyÕt ®èi.§iÒu ®ã lµm cho gi¸o viªn kh«ng cã ®ñ thêi gian ®Ó nghiªn cøu ,bæ sung kiÐn thøc th­êng xuyªn vµ t×nh tr¹ng “d¹y x« " kh¸ phæ biÕn . Yªu cÇu ®µo t¹o nghÒ phÇn lín cßn mang tÝnh tù ph¸t ,thiÕu quy ho¹ch ®ång bé víi nhu cÇu cña nÒn kinh tÕ .C¸c chØ tiªu ®µo t¹o cña bé chñ qu¶n cßn qu¸ lÖ thuéc vµo kinh phÝ ch­a theo nhu cÇu thùc tÕ cña nÒn kinh tÕ,cã n¬i ,cã lóc cßn nÆng tÝnh ch¸t “xin-cho”,cÊp ph¸t ®¬n thuÇn ,c¸c trung t©m dµo t¹o nghÒ ph©n bè kh«ng ®Òu theo ®Þa lý còng nh­ nhu cÇu sö dông .PhÇn lín tËp trung ë thµnh thÞ trong khi l¹i rÊt v¾ng bãng ë c¸c vïng n«ng nghiÖp , nong th«n .H¬n n÷a kh«ng cã sù bæ sung kÞp thêi lao ®«bng cã ®µo t¹o n«ng nghiÖp ,th× qu¸ tr×nh CNH-H§H n«ng nghiÖp n«ng th«n khã ®¹t ®­îc kÕt qu¶ mong muèn . KÓ ®Õn c¶ lý do tõ ¸p lùc cña t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp vµ thiÕu viÖc lµm .Cã mét nghÞch lý lµ trong khi cã mét tû lÖ thÊt nghiÖp cao,th× thÞ tr­êng lao ®éng l¹i kh«ng cung cÊp ®ñ nhu cÇu cho daonh nghiÖp, nghÜa lµ t×nh tr¹ng võa thiÕu võa thõa .Lao ®éng kh«ng chØ thiÕu ë tr×nh ®é lµnh nghÒ mµ cßn ë cßn tr×nh ®é kü thuËt viªn cÊp trung .ë c¸c khu vùc kinh tÕ ph¸t triÓn h¬n sù thiÕu hôt lao ®éng cã thÓ nh×n thÊy râ trong c¸c ngµnh kinh tÕ ®ang më réng ,th× ë khu vùc n«ng th«n sù thiÕu hôt lùc l­îng lao ®éng cã kü n¨ng khã nh×n thÊy h¬n vµ khã ®¸nh gi¸ h¬n , HÖ thèng ®·i ngé vµ viÖc lµm hiÖn nay ch­a khuyÕn khÝch lao ®éng lµm viÖc t¹i n«ng th«n .NhÒu con em vèn tõ n«ng th«n ,®· qua ®µo t¹o ,dï kh«ng cã viÖc lµm còng cè ë l¹i thµnh thÞ ®Ó chê thêi c¬ .Thùc tÕ nµy kh«ng chØ lµm xãi mßn c¸c kiÕn thøc ®· ®­îc ®µo t¹o vµ l·ng phÝ nguån lùc mµ cßn t¹o xu thÕ kÐm ph¸t triÓn l©u dµi ë c¸c vïng n«ng th«n réng lín. MÆt kh¸c do t©m lý “sÝnh" ®¹i häc cña d©n chóng ,do c¸c c¬ së d¹y nghÒ cßn qóa Ýt vµ chÊt l­îng kÐm nªn nhu cÇu ®¹i häc rÊt lín ®ång thêi do thiÕu sù ®iÒu tiÐt vÜ m« vÒ c¬ cÊu vµ quy m« c¸c ngµnh ®µo t¹o nªn cã t×nh tr¹ng ®µo t¹o å ¹t .Trïng l¾p gi÷a c¸c tr­êng ,qu¸ t¶i vÒ gi¶ng ®­êng... ViÖc ®æi míi néi dung gi¶ng d¹y ch­a ®­îc ®ång ®Òu gi÷a c¸c tr­êng . C¬ së vÊt chÊt ë c¸c tr­êng cã ®­îc bæ sung thªm ,gãp phÇn c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn sèng vµ lµm viÖc cña gi¸o viªn vµ sinh viªn nh­ng c¸c ph­¬ng tiÖn gi¶ng d¹y th× hÇu nh­ ch­a thay ®æi. C«ng t¸c phôc vô cho gi¶ng d¹y vµ häc tËp còng ch­a ®­îc ®æi míi ®Æc biÖt lµ hÖ thoãng th­ viÖn nªn ch­a t¹o ®­îc diÒu kiÖn ®Ó ®æi míi ph­¬ng ph¸p gi¶ng d¹y vµ n©ng cao chÊt l­îng ®µo t¹o . Nãi chung sinh viªn ra tr­êng ®Òu cã kiÕn thøc lý thuyÕt kh¸ tèt nh­ng yÕu vÒ kü n¨ng vµ rÊt thiÕu thùc tÕ .Nguyªn nh©n cña t×nh h×nh nµy cã hai phia nhµ tr­êng th× hÇu nh­ ch­a cã kinh phÝ cho viÖc thùc tËp hoÆc kinh phÝ kh«ng ®¸ng lµ bao ,phi¸ doanh nghiÖp th× ch­a nhËn thøc chung ®èi víi qu¸ tr×nh ®µo t¹o . 2.CÊu tróc ®éi ngò lao ®éng ®­îc ®µo t¹o . Qua sè liÖu ®iÒu tra d©n sè cho thÊy :ViÖt Nam hiÖn cã trªn 30 triÖu lao ®éng ®ang ho¹t ®éng trong lÜnh vùc kinh tÕ x· héi trong ®ã chØ míi kho¶ng 12% ®­îc ®µo t¹o víi cÊu tróc nh­ sau:trªn ®¹i häc 0.3% ®¹i häc ,cao ®¼ng 20.1% ,trrung hocj chuyªn nghiÖp:35.8% ,c«ng nh©n kü thuËt cã b»ng :24.4% .c«ng nh©n kü thuËt kh«ng b»ng :19.4% .Víi tr×nh ®é c«ng nghÖ hiÖn nay ,cÇn ®éi ngò nh©n lùc vµ tû lÖ tr×nh ®é nh­:1kü s­: 5-10 kü thuËt viªn :40-60 c«ng nh©n .Trªn thùc tÕ ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu ®ã v× thÕ cÇn ®µo t¹o l¹i . 3.VÊn ®Ò sö dông ®éi ngò lao ®éng sau ®µo t¹o ,båi d­ìng . BiÓu hiÖn qu¶ cña ®µo t¹o ,båi d­ìng c¸n bé ,vÖc sö dông lao ®éng cã tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt ®­îc biÒu hiÖn th«ng qua viÖc lµm vµ kh«ng cã viÖc lµm cña hä hoÆc sö dông kh«ng ®óng ngµnh nghÒ . B¶ng:T×nh tr¹ng viÖc lµm sau khi tèt nghiÖp (®¬n vÞ tÝnh :ng­êi) T×nh tr¹ng c«ng viÖc Tæng sè C«ng nh©n kü thuËt cã b»ng C«ng nh©n kü thuËt kh«ng b»ng Trung häc chuyªn nghiÖp Cao ®¼ng ®¹i häc ,trªn ®¹i häc Tæng sè 3156713 773336 599513 1145446 638418 1.C«ng viÖc æn®Þnh 2774283 675086 535552 995390 508255 2.C«ng viÖc t¹m thêi 20495 5944 7005 5335 2211 3.Ch­a cã viÖc lµm 69598 23812 6654 26007 13125 4.§ang ®i häc 13484 1442 1054 6959 4026 5.Néi trî 55495 10868 10733 25374 8520 6.MÊt kh¶ n¨ng lao ®éng 80801 21915 12473 33253 13160 7.T×nh tr¹ng kh¸c 142557 34269 26039 53128 9121 8.Tû lÖ ch­a cã viÖc lµm 220 308 111 227 206 Nguån:Gi¸o tr×nh båi d­ìng vµ ®µo t¹o l¹i déi ngò nh©n lùc träng ®iÒu kiÖn míi Ngoµi ra chÝnh s¸ch vÒ båi d­ìng vµ ®µo l¹i c¸c lo¹i h×nh lao ®éng ch­a thùc sù coi lµ mét chÝnh s¸ch quèc gia quan träng ,ch­a cã nh÷ng chÝnh s¸ch mang ý nghÜa chiÕn l­îc mµ cßn manh món ,thiÕu ®ång bé . ViÖc thùc hiÖn ë c¸c ngµnh ,ë c¸c ®Þa ph­¬ng ,c¸c c¬ quan xÝ nghiÖp cßn tuú tiÖn ,do ®ã ch¸t l­îng ch­a cao . Ch­a chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ng­êi d¹y vµ ng­êi häc. Ch­¬ng III:Mét sè kiÕn nghÞ vµ gi¶i ph¸p vÒ c«ng t¸c ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn ®éi ngò nh©n lùc trong ®iÒu kiÖn héi nhËp ë n­íc ta . Tr­íc nh÷ng tån t¹i vµ th¸ch thøc ®Æt ra trong c«ng t¸c ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn chóng ta cÇn ph¶i cã nh÷ng gi¶i ph¸p phï hîp ®Ó t¹o ra ®éi ngò nh©n l]ck cã chÊt l­îng t­¬ng xøng víi sù thay ®æi nhanh chãng c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt .Tõ nh÷ng bµi häc rót ra tõ c«ng t¸c ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc trong ®iÒu kiÖn héi nhËp cña c¸c n­íc trªn thÕ giíi ,chóng ta ¸p dông nh÷ng g× ­u viÖt vµ lo¹i bá c¸i kh«ng thÝch hîp víi nÒn kinh tÕ n­íc ta .Tr­íc trµo l­u chung cña thÕ giíi chóng ta kh«ng cã sù lùa chän nµo kh¸c lµ ph¶i coi träng xu h­íng ph¸t triÓn kinh tÕ tri thøc , biÕn tri thøc trë thµnh trÝ lùc -®éng lùc cho sù ph¸t triÓn ®Êt n­íc .§­¬ng nhiªn chóng ta cÇn tØnh t¸o vµ lu«n s¸ng t¹o t×m ra c¸ch thøc vµ con ®­êng riªng phï hîp .Bëi vËy h¬n bÊt kú khi nµo ,vÊn ®Ò ®µo t¹o nguån nh©n lùc ë n­íc ta hiÖn nay lµ rÊt cÇn thiÕt ph¶i thùc sù ®Æt nªn hµng ®Çu trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi.§µo t¹o nguån nh©n lùc trong xu h­íng ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ tri thøc ph¶i trë thµnh néi dung then chèt trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn con ng­êi ë n­íc ta trong nh÷ng thËp niªn cña thÕ kû míi .§éi ngò c¸n bé c«ng chøc qu¶n lý x· héi vµ kinh tÕ ph¶i thùc sù ®i tiªn phong trong viÖc n¾m b¾t xu thÕ ph¸t triÓn kinh tÕ tri thøc vµ rÊt cÇn thiÕt ph¶i n©ng cao tri thøc khoa häc –c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ,tr­íc hÕt lµ c«ng nghÖ th«ng tin .§éi ngò c¸n bé ho¹t ®éng trong c¸c c¬ quan §¶ng ,Nhµ n­íc ,®oµn thÓ vµ doanh nghiÖp kh«ng chi ®ßi hái b¶n lÜnh chÝnh trÞ v÷ng vµng mµ cÇn kh«ng ngõng bæ sung ,n©ng cao vµ cËp nhËt tri thøc nh»m t¨ng c­êng n¨ng lùc t¸c nghiÖp –tr×nh ®é chuyªn m«n ,xö lý s¸ng t¹o ,hiÖu qu¶ nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra trong c«ng t¸c .Trong dßng ch¶y tÊt yÕu cña x· héi häc tËp ,x· héi tri thøc ,cña nÒn kinh tÕ tri thøc ,bÊt kú ai kh«ng th­êng xuyªn chñ ®éng häc tËp ,®µo t¹o vµ tù ®µo t¹o ®Ó tù thÝch nghi tøc lµ kh«ng ®ñ sinh lùc ®Ó t¨ng tèc sÏ bÞ g¹t bá l¹i phÝa sau . 1.Mét sè chiÕn l­îc vÒ båi d­ìng ,®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc . Tr­íc qu¸ tr×nh ®æi míi tiÕn hµnh CHN-H§H ®Êt n­íc ,viÖc ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc cÇn ®­îc coi lµ mét quèc sachs, v× nÕu kh«ng th× hµng triÖu ng­êi lao ®éng sÏ trö thµnh l¹c hËu , kh«ng thÝch øng víi ®iÒu kiÖn míi cña ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ,trong khi ®éi ngò lao ®éng ®µo t¹o míi kh«ng rÔ g× cã ngay hµng triÖu ng­êi ,mÆt kh¸c sau khi ra tr­êng cÇn mét thêi gian Ýt nhÊt lµ 5 n¨m míi ph¸t huy t¸c dông . CÇn phÊn ®Êu ®Õn n¨m 2005 mäi ng­êi lao ®éng ®­îc ®µo t¹o ®Òu ®­îc båi d­ìng hoÆc ®µo t¹o ,ph¸t triÓn ®¸p øng ®óng theo chøc d¹ng tiªu chuÈn tõng vÞ trÝ lao ®éng trong ®iÒu kiÖn héi nhËp . 1.1.Mét sè gi¶i ph¸p chung . H×nh thµnh mét hÖ thèng m¹ng l­íi c¸c lo¹i h×nh ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn ®éi ngò lao ®éng mét c¸ch hîp lý vµ réng kh¾p .Kh«ng trïng lÆp tõ trung ­¬ng ®Õn ®Þa ph­¬ng .M¹ng l­íi nµy tr­íc hÕt ph¶i lÊy hÖ thèng c¸c tr­êng ®¹i häc trung häc chuyªn nghiÖp ,d¹y nghÒ lµm nßng cèt ,nhµ tr­êng võa lµm nhiÖm vô ®µo t¹o võa bßi d­íng .Ngoµi ra tæ chøc nhiÒu h×nh thøc ®a d¹ng ®Ó båi d­ìng vµ ®µo t¹o nh­ gi¸o dôc tõ xa b»ng ph­¬ng tiÖn ®¹i chóng,b»ng ph­¬ng tiÖn nghe nh×n ,h×nh thøc göi th­ kÌm cÆp tai n¬i s¶n xuÊt . CÇn cã mét sè biªn chÕ dù tr÷ cho c¸c ®¬n vÞ hµnh chÝnh ®Ó hä cã thÎ thay phiªn nhau ®i båi d­ìng ®ång thêi b¶o ®¶m c«ng viÖc hµng ngµy . Më réng hîp t¸c quèc tÕ ®Ó thùc hiÖn båi d­ìng ®µo t¹o l¹i mét sè c¸n bé lao ®éng chñ chèt . CÇn mét cã mét ng©n s¸ch ®Æc biÖt cho nh÷ng chi phÝ cÇn thiÕt cña c«ng t¸c ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn ,tr­íc hÕt lµ cho viÖc biªn so¹n in Ên c¸c néi dung ,tµi liÖu häc tËp ,gi¶ng d¹y ,trang bÞ c¸c ph­¬ng tiÖn gi¶ng d¹y nh­ video ,vi tÝnh ,c¸c ph­¬ng tiÖn nghe nh×n kh¸c ,cung cÊp kinh phÝ ®Ó huy ®éng mét l­îng lín ®éi ngò c¸n bé ,gi¸o viªn tham gia c«ng viÖc nµy . Mäi tæ chøc, c¬ quan xÝ nghiÖp ®Òu ph¶i cã kÕ ho¹ch vµ ch­¬ng tr×nh hµnh ®éng ®Ó båi d­ìng vµ dµo t¹o l¹i ®éi ngò lao ®éng hµng n¨m còng nh­ trong kÕ ho¹ch dµi h¹n ,chØ tiªu nµy cÇn ®­îc kiÓm tra thùc hiÖn hµng n¨m nh­ mét chØ tiªu ph¸p lÖnh . Trªn thùc tÕ chóng ta nh×n l¹i vÒ thùc tr¹ng ®éi ngò nh©n lùc cã nh÷ng vÊn ®Ò cÇn ph¶i xem xÐt ,gi¶i ph¸p thÝch hîp :c¸c ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o g¾n víi thùc tiÔn s¶n xuÊt ,nhu cÇu x· héi .§æi míi néi dung ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o thÝch øng víi c¬ chÕ thÞ tr­êng ,sù ph¸t triÓn cña khoa häc c«ng nghÖ cÇn bæ sung vµo ch­¬ng tr×nh nh÷ng kiÕn thøc míi ,nh÷ng phÇn häc mang tÝnh thùc hµnh ®Ó khi ra tr­êng cã thÓ vËn dông ngay ®­îc . T¨ng c­êng n©ng cao chÊt l­îng ®éi ngò c¸n bé gi¶ng d¹y ,®éi ngò chuyªn m«n kü thuËt . C¸c doanh nghiÖp ,xÝ nghiÖp cÇn dµnh cho mét sè kho¶n trong doanh thu cho ®µo t¹o l¹i . 1.2.C¸c gi¶i ph¸p ,kh¾c phôc vÒ c«ng t¸c ®µo t¹o nghÒ : YÕu tè thu nhËp chø kh«ng ph¶i c¸c yÕu tè kh¸c quyÕt ®Þnh viÑc tham gia vµo ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o nµy hay ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o kh¸c . HÖ thèng tiÒn l­¬ng hiÖn nay duy tr× sù kh¸c biÖt qu¸ nhá gi÷a lao ®éng ch©n tay vµ lao ®éng trÝ ãc ,kh«ng t¹o ra sù kh¸c biÖt lín gi÷a sù lùa chän gi¸o dôc phæ th«ng ,víi môc tiªu nhÊt thiÕt lµ ph¶ vµo cho ®­îc ®¹i häc vµ lùa chän vµo tr­êng d¹y nghÒ .CÇn ph¶i cã chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng thÝch ®¸ng . Trong khi khuyÕn khÝch më réng ®µo t¹o nghÒ ,c¸c nhµ ho¹t ®éng chÝnh s¸ch cÇn l­u ý ®Õn giíi h¹n tèi ­u cña nã ,më réng ®µo t¹o nghÒ trung häc ®ång nghÜa víi tiÕt kiÖm nguån lùc cho ®Êt n­íc vµ gi¶m chi phÝ c¬ héi cho häc sinh . S¾p xÕp l¹i vµ n©ng cÊp c¸c tr­êng ®µo t¹o nghÒ s½n cã ,khuyÕn khÝch luång häc sinh vµo ®Ó kh¾c phôc quy m« nhá ,cÇn chuyÓn dÞch khái ®µo t¹o chuyªn m«n nhá vµ ®i theo h­íng ®µo t¹o réng lín trong ®µo t¹o nghÒ . Cã chÝnh s¸ch cô thÓ quan t©m thùc sù ®Õn sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña ®µo t¹o nghÒ sù kÝnh träng vµ uy tÝn cña cÊp gi¸o dôc nµy trong nhËn thøc cña ng­êi d©n .Thø hai c¸c gi¸ trÞ dµo t¹o nghÒ ®­îc thÓ hiÖn trong hÖ thãng viÖc lµm ,chÕ ®é ®·i ngé . X©y dùng mét hÖ thèng ®µo t¹o nghÒ ­u tiªn ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n ,tù t¹o viÖc lµm vµ kü n¨ng kinh doanh nhá . T¨ng c­êng ®éi ngò gi¸o viªn ph¸t triÓn sè c¸n bé cã chÊt l­îng gi¶ng d¹y cao ,®µo t¹o ®éi ngò gi¶ng viªn trÎ . 1.3.§èi víi c¸c c¸n bé chuyªn m«n kü thuËt . Tr­íc sù ph¸t triÓn nh­ vò b·o khoa häc kü thuËt trªn thÕ giíi .CÇn ph¶i ®µo t¹o ,®µo t¹o l¹i ®éi ngò c¸n bé chuyªn m«n kü thuËt .Mçi ngµnh ,mçi ®Þa ph­¬ng ,c¸c doanh nghiÖp ph¶i cã kÕ ho¹ch cho m×nh cô thÓ ,s¸t thùc .Mçi c¬ së ®µo t¹o l¹i ®¸p øng yªu cÇu thùc tÕ theo nhiÒu h×nh thøc :t¹i chøc ,tËp trung ,häc tõ xa ... VÒ kinh phÝ ®µo t¹o l¹i :víi c¸c doanh nghiÖp,xÝ nghiÖp theo luËt doanh nghiÖp th× Nhµ n­íc cÇn cã qui ®Þnh ®­îc chi mét sè kho¶n trong doanh thu dµnh cho ®µo t¹o l¹i ,®ång nghÜa lµ ph¶ x©y dùng ®­îc néi dung ,ch­¬ng tr×nh ,tÝnh chÊt ®µo t¹o cho phï hîp víi nhu cÇu c«ng viÖc,yªu cÇu cña ng­êi häc . Sö dông nguån nh©n lùc :§éi ngò chuyªn m«n kü thuËt ®ãng vai trß qan träng trong sù nghÖp CNH-H§H lµ lùc l­îng quyÕt ®Þnh t¹o lªn néi lùc cho sù ph¸t triÓn ®Êt n­íc . Nhµ n­íc chØ ®¹o viÖc qu¶n lý sö dông nguån nh©n lùc cã tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt ,®Æc biÖt nguån nh©n lùc cã chuyªn m«n kü thuËt cao trªn ph¹m vi toµn quèc vµ tõng ngµnh ®Ó trªn c¬ së ®ã cã chÝnh s¸ch båi d­ìng thÝch hîp ®èi víi tõng ®èi t­îng ,c¶i tiÕn chÝnh s¸ch chÕ ®é khuyÕn khÝch lîi Ých vËt chÊt ,t¹o ®iÒu kiÖn vµ m«i tr­êng lµm viÖc thuËn lîi ,víi chÕ ®é ®·i ngé vÊt chÊt ®Ó ph¸t huy tèi ®a chÊt x¸m . Nhµ n­íc cÇn cã c¬ chÕ x©y dùng ,®æi míi chÝnh s¸ch sö dông ,chÕ ®é kiªm nhiÖm ,kiªm chøc ,doanh nghiÖp cã thÓ ký hîp ®ång nghiªn cøu khoa häc øng dông víi c¸c c¸n bé chuyªn m«n kü thuËt lµ c«ng chøc Nhµ n­íc trong nh÷ng c«ng viÖc mµ ph¸p lÖnh c¸n bé c«ng chøc kh«ng cÊm . Nhµ n­íc ph¶ t¹o ra ®­îc th­íc do chÝnh x¸c b»ng ®Þnh l­îng ®Ó ®¸ng gi¸ møc ®ä vµ hiÖu qu¶ cèng hiÕn c¶ c¸n bé chuyªn m«n kü thuËt ,tõ ®ã tr¶ c«ng t­¬ng xøng víi sù cèng hiÕn cña hä ,®¶m b¶o c«ng b»ng x· héi. ChÝnh s¸ch thu hót vµ sö dông nh©n lùc qua ®µo t¹o ®Õn c¸c vïng n«ng th«n miÒn nói .Nªn nghiªn cøu bæ sung mét chÕ ®é cô thÓ ,thiÕt thùc h¬n nh­ chinh s¸ch lu«n phiªn cã thêi h¹n ,khi trë vÒ ®­îc quyÒn lùa chän n¬i c«ng t¸c ,®­îc h­ëng chÕ ®é ®µo t¹o ,båi d­ìng kiÕn thøc ®Ó ®¶m b¶o kh¶ n¨ng ph¸t triÓn nghÒ nghiÖp ,t­¬ng lai .§ång thêi cã quy chÕ ®èi víi häc sinh hÖ dµi h¹n hÖ tËp trung vÒ nghi· vô c«ng t¸c ,phôc vô theo yªu cÇu cña Nhµ n­íc trong thêi gian nhÊt ®Þnh , tèi thiÓu tõ 3 ®Õn 5 n¨m . 2.Mét sè chÝnh s¸ch ®èi víi c¸ nh©n ng­êi lao ®éng §èi víi ng­êi lao ®éng viÖc båi d­ìng hoÆc ®µo t¹o cÇn ®­îc xem lµ mét quyÒn lîi ®ång thêi lµ mét nghÜa vô,bëi vËy cÇn cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®ång thêi b¾t buéc th× viÖc ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn míi thùc sù hiÖu qu¶. Ngoµi yªu cÇu vÒ båi d­ìng ,§µo t¹o l¹i ®ét xuÊt do yªu cÇu cña c¬ quan sö dông lao ®éng hoÆc cña ng­êi lao ®éng cÇn cã quy ®Þnh thêi h¹n ®Þnh kú ®Ó mçi lo¹i h×nh lao ®éng kh¸c nhau cÇn ph¶i vµ cÇn ®­îc ®i båi d­ìng ®Ó n©ng cao tr×nh ®é ,bæ sung kiÕn thøc ,kü n¨ng ®é c«ng viÖc ®ßi hái . KhuyÕn khÝch ng­êi lao ®éng häc tËp ,n©ng cao tr×nh ®é b»ng nhiÒu biÖn ph¸p nh­ :b¶o ®¶m sau khi häc tËp ,n©ng cao tr×nh ®é vÒ kh«ng bÞ mÊt viÖc vµ ng­îc l¹i cã thÓ ®­îc t¨ng l­¬ng sím hoÆc ®­îc n©ng bËc hay ­u tiªn xem xÐt ®Ò b¹t chøc vô cao h¬n khi cã nhu cÇu .CÇn khuyÕn khÝch häc ngo¹i ng÷ trong giai ®o¹n hiÖn nay ,®Æc biÖt ®èi víi mét sè ®èi t­îng nh­ gi¸o viªn ,c¸n bé ,nghiªn cøu ...cã thÓ qui ®Þnh mçi lao ®éng biÕt thµnh th¹o mçi ngo¹i ng÷ thªm bËc l­¬ng hay mét phô cÊp nµo ®ã . Hç trî kinh phÝ cho nh÷ng ng­êi cã hoµn c¶nh khã kh¨n ®Ó hä cã kh¶ n¨ng tham gia c¸c kho¸ båi d­ìng . Ngoµi ra trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay mét sè néi dung cÇn ®­îc båi d­ìng ®èi víi mét sè ®èi t­îng lao ®éng : ngo¹i ng÷ ,vi tÝnh ,marketing ...trong ®µo t¹o còng nh­ trong kinh doanh lµ nhu cÇu bøc thiÕt cña giai ®o¹n cÇn ®­îc quan t©m. §øng tr­íc th¸ch thøc cña thêi ®¹i víi môc tiªu mµ §¶ng ®· lùa chän ®Ó x©y dùng thµnh c«ng chñ ngh· x· héi ë n­íc ta th× nhu cÇu vÒ mét nguån nh©n lùc cã chÊt l­îng ®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ngµy cµng trë nªn bøc xóc cµng lµm gay g¾t thªm m©u thuÉn gi÷a quy m« vµ chÊt l­îngcña gi¸o dôc vµ ®µo t¹o .V× thÕ thùc hiÖn ®ång bé c¸c gi¶i ph¸p nµy ,sÏ c¶i thiÖn chÊt l­îng gi¸o dôc ,®µo t¹o gãp phÇn thiÕt thùc n©ng cao chÊt l­îng nguån nh©n lùc ,®¸p øng nhu cÇu nguån nh©n lùc cho sù nghiÖp CNH-H§ H ®Êt n­íc C.KÕt luËn Nh­ vËy ®èi víi bÊt kú mét quèc gia nµo muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn trong l©u dµi vµ bÒn v÷ng trong qu¸ tr×nh héi nhËp hiÖn nay còng ®Òu ®Æt c«ng t¸c : "§µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc" lªn vÞ trÝ hµng ®Çu . Bëi v× ®éi ngò nh©n lùc lµ yÕu tè cèt lâi ,quyÕt ®Þnh sù thµnh c«ng hay thÊt b¹i cña mät quèc gia ,con ng­êi chÝnh lµ nh÷ng yÕu tè ®iÒu hµnh, ,vËn hµnh qu¸ tr×nh ph¸t trÓn ®Êt n­íc chø kh«ng ph¶i yÕu tè nµo kh¸c . §¶ng vµ Nhµ n­íc ta hiÖn nay ®· cã chÝnh s¸ch ­u tiªn cho gi¸o dôc ,®µo t¹o ,ph¸t triÓn nguån nh©n lùc ,b»ng c¸c h×nh thøc ®Çu t­ thÝch ®¸ng më réng ,n©ng cao chÊt l­îng c¸c tr­êng d¹y nghÒ ,®Èy m¹nh c«ng t¸c ®µo t¹o gi¸o viªn ,®æi míi vµ t¨ng c­êng trang thiÕt bÞ ,ngoµi ra c¸c chÝnh s¸ch ®èi víi tõng c¸ nh©n ng­êi lao ®éng . Nhê cã sù nhËn thøc tÇm quan träng ®ã ,mµ ®¸t n­íc ta ®ang tõng ngµy ®æi míi ,ph¸t triÓn m¹nh mÏ trong tiÕn tr×nh héi nhËp cïng c¸c n­íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi . Tµi liÖu tham kh¶o Gi¸o tr×nh Qu¶n trÞ nh©n sù cña NguyÔn H÷u Th©n Gi¸o tr×nh Kinh tÕ Lao ®éng cña Khoa Kinh tÕ Lao ®éng vµ D©n sè Gi¸o tr×nh båi d­ìng ®µo t¹o l¹i ®éi ngò nh©n lùc trong ®iÒu kiÖn míi. T¹p chÝ Lao ®éng x· héi 1/2001, 10/2001, 11/1998 LLTTVN 1/2001 TVMN 3/2001 KTVPT 11/1997 KTPT 9/1995 Gi¸o dôc 1/2001 Phô lôc A-Lêi më ®Çu tr1 B-Néi dung tr2 Ch­¬ng 1.C¬ së lý luËn vµ c¬ së thùc tiÔn vÒ ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc tr2 I.C¬ së lý luËn vÒ ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc tr2 1.Mét sè kh¸i niÖm vÒ ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc tr2 2.M« h×nh vÒ ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc trong ®iÒu kiÖn héi nhËp tr3 3.§µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc trong ®iÒu kiÖn héi nhËp nh»m tiÕn tíi mét x· héi tri thøc tr5 4.§µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc ®ãng vai trß quan träng sèng cßn ®èi víi mét ®Êt n­íc ®ang trªn con ®­êng CNH-H§ H tr6 5.C¸c nh©n tè t¸c ®éng ®Õn c«ng t¸c ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc cña ViÖt Nam trong ®iÒu kiÖn héi nhËp tr7 5.1.C¬ chÕ thÞ tr­êng tr7 5.2.Chñ tr­¬ng më cöa cña Nhµ n­íc tr8 5.3.Chñ tr­¬ng CNH- H § H ®Êt n­íc tr8 II C«ng t¸c ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc cña mét sè quèc gia trªn thÕ giíi trong giai ®o¹n héi nhËp tr10 1.T×nh h×nh chung tr10 2.§µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc ë c¸c quèc gia ph¸t triÓn hµng ®Çu nh­ Mü ,NhËt,Liªn minh Ch©u ¢u tr10 3.§µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc ë mét sè quèc tr12 gia ®ang ph¸t triÓn trong giai ®o¹n héi nhËp 4.§èi t­îng ,néi dung båi d­ìng ®µo t¹o ng­êi lao ®éng tr13 ch­¬ng II:Thùc tr¹ng vÒ c«ng t¸c ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc ë ViÖt Nam trong giai ®o¹n héi nhËp tr15 1.§µo t¹o nghÒ cho lùc l­îng lao ®éng cßn nhiÒu bÊt cËp tr15 2.CÊu tróc ®éi ngò lao ®éng ®­îc ®µo t¹o tr17 3.VÊn ®Ò sö dông ®éi ngò lao ®éng,sau ®µo t¹o , båi d­ìng tr17 Ch­¬ng III:Mét sè kiÕn nghÞ vµ gi¶i ph¸p vÒ c«ng t¸c ®µo t¹o vµ ph¸t trÓn nguån nh©n lùc trong giai ®o¹n héi nhËp cña n­íc ta tr18 1.Mét sè chiÕn l­îc vÒ båi d­ìng ,®µo t¹o ,ph¸t triÓn nguån nh©n lùc tr19 1.1.Mét sè gi¶i ph¸p chung tr19 1.2 . C¸c gi¶i ph¸p kh¾c phôc vÒ c«ng t¸c ®µo t¹o nghÒ tr20 1.3.§èi víi c¸n bé chuyªn m«n kü thuËt tr21 2.Mét sè chÝnh s¸ch ®èi víi c¸ nh©n ng­êi lao ®éng tr22 C.KÕt luËn tr23