Đầu tư chứng khoán - Chương 3: Thị trường trái phiếu

THỊ TRƯỜNG TRÁI PHIẾUGV: TS Trần Thị Mộng TuyếtCHƯƠNG 311. Khái niệm trái phiếu.2Traùi phieáu laø giaáy chöùng nhaän nôï, xaùc nhaän quyeàn chuû nôï cuûa ngöôøi sôû höõu ñoái vôùi toå chöùc phaùt haønh ra noù. Traùi phieáu coù laõi suaát hoaëc chieát khaáu coá ñònh cuûa Chính phuû, coâng ty phaûi traû cho ngöôøi naém giöõ.3Theo Luật Chứng Khoán VN, trái phiếu là loại chứng khoán xác nhận quyền và lợi ích hợp pháp của người sở hữu đối với một phần vốn nợ của tổ chức phát hành4Traùi phieáu coù nhöõng ñaëc ñiểm rieâng: - Traùi phieáu laø chöùng khoaùn nôï daøi haïn, coù kyø haïn, ñöôïc hoaøn voán; - Laõi cuûa traùi phieáu ñöôïc xaùc ñònh tröôùc; - Traùi phieáu coù ít ruûi ro hôn coå phieáu.2. Đặc trưng của TP5Mệnh giá (Par value) là giá trị danh nghĩa của TP được in ngay trên tờ phiếu, đại diện cho số vốn gốc được hoàn trả cho trái chủ tại thời điểm đáo hạn.Mệnh giá của TP = số vốn huy động số trái phiếu phát hành6Tỷ suất lãi TP (coupon interest Rates) là lãi suất danh nghĩa của TP quy định mức lãi mà NĐT được hưởng hàng năm.Thông thường có 2 phương thức trả lãi 6 tháng/lần hoặc 1năm/lầnMỗi TP có ghi lãi suất của tổ chức phát hành cam kết sẽ thanh toán cho trái chủ.Số tiền lãi NĐT nhận được = Lãi suất coupon X mệnh giá TP7Giá mua TP là khoản tiền thực tế mà người mua đã bỏ ra để có được quyền sở hữu TPKỳ hạn của TP là số năm mà theo đó tổ chức phát hành hứa hẹn đáp ứng những điều kiện của nghĩa vụQuyền mua lại (đối với loại TP có điều khoản chuộc lại) cho phép tổ chức phát hành TP thu hồi TP và hoàn lại vốn gốc với mức giá dự kiến trước thời hạn thanh toán.3. Các loại TP8Căn cứ vào hình thức phát hànhTRÁI PHIẾU KÝ DANHTRÁI PHIẾU VÔ DANHCăn cứ vào phạm vi lưu thôngTrái phiếu nội địaTrái phiếu quốc tế9Trái phiếu CP & Chính quyền ĐPCăn cứ vào Chủ thể phát hànhTrái phiếu doanh nghiệp10a/. Traùi phieáu doanh nghieäp (corporate bonds ):11 Traùi phieáu do caùc DN phaùt haønh vôùi muïc ñích huy ñoäng voán cho ñaàu tö phaùt trieån.Tổ chức phát hành Giá trị (Tỷ Đồng) Lãi suất Ngày phát hành Đáo Hạn Vinashin 500 10% 5/1/2007 5/1/2012 Vinashin 1.000 10,5% 18/1/2007 18/1/2017 Lilama 500 9,6% 5/3/2007 5/3/2012 Vinashin 3.000 9% 13/4/2007 13/4/2017 Vnsteel 400 9,5% 10/5/2007 10/5/2012 Lilama 1.000 9,2% 6/6/2007 6/6/2017 CII 500 10,3% 9/7/2007 9/7/2014 BIDV 3.000 8,15% 23/7/2007 23/7/2012 Techcombank 1.750 8,6% 31/8/2007 31/8/2012 Vinashin 3.000 9,4% 20/9/2007 20/9/2017 CTCK Thăng Long 300 9% 22/9/2007 22/9/2009 ACB 2.250 8,6% 25/9/2007 25/9/2012 VNECO 500 10,05% 28/9/2007 28/9/2012 Vincom 1.000 10,3% 22/10/2007 22/10/2012 Sacomreal 500 9,8% 31/10/2007 31/10/2012 CK Thăng Long 200 9% 27/11/2007 27/11/2009 Công ty Đầu tư và phát triển Đường cao tốc 400 9% 28/11/2007 28/11/2022 SCB 1.400 8,5% 2/12/2007 5/12/2009 Sacomreal 500 10% 10/12/2007 10/12/2012 Vinacomin 1.500 9,5% 11/12/2007 11/12/2017 SATRA 1.000 9,6% 15/12/2007 15/12/2012 ACB 1.920 8,7% 20/12/2007 10/12/2010 Minh Phú 200 9,98% 21/12/2007 21/12/2012 1213Coâng ty coù theå phaùt haønh caùc loaïi traùi phieáu - Traùi phieáu theá chaáp (mortgage bonds):Laø traùi phieáu baûo ñaûm, theå hieän quyeàn ñoái vôùi nhöõng taøi saûn cuï theå do moät coâng ty laøm chuû. Caùc DN muoán phaùt haønh TP naøy phaûi coù theá chaáp baèng taøi saûn hay chöùng khoaùn.14- Traùi phieáu tín chaáp (depentures ): Laø traùi phieáu chæ döïa vaøo uy tín cuûa coâng ty ñeå phaùt haønh. Neáu Cty bò phaù saûn, seõ ñöôïc traû nôï sau caùc traùi chuû coùù baûo ñaûm baèng taøi saûn theá chaáp, nhöng tröôùc caùc coå ñoâng 15- Traùi phieáu thu nhaäp (income bonds): Laø TP maø vieäc thanh toaùn laõi phuï thuoäc vaøo möùc thu lôïi haøng naêm cuûa Cty, thöôøng ñöôïc phaùt haønh khi toå chöùc laïi coâng ty hoaëc trong caùc tình huoáng khaùc khi coâng ty bò suy thoaùi veà taøi chínhTuyø theo lôïi nhuaän Cty thu ñöôïc seõ traû laõi cho traùi chuû, tuy nhieân tyû leä laõi naøy khoâng lôùn hôn laõi suaát quy ñònh treân TP.16 - Traùi phieáu chuyeån ñoåi (convertible bonds): Laø loaïi traùi phieáu maø khi phaùt haønh coù keøm ñieàu khoaûn cho pheùp ngöôøi chuû sôû höõu traùi phieáu ñaëc quyeàn, ñöôïc chuyeån ñoåi traùi phieáu cuûa mình thaønh moät soá löôïng nhaát ñònh nhöõng coå phieáu thöôøng vôùi giaù cuûa CP ñöôïc aán ñònh tröôùc vaø goïi laø giaù chuyeån ñoåi. 17Cách tính giá chuyển đổi và tỷ lệ chuyển đổi: + Giá chuyển đổi (Conversion Price) Là giá của CP thường mà TP chuyển đổi lấy làm căn cứ trong việc chuyển đổi. Giá chuyển đổi = Mệnh giá của TP chuyển đổi Tỷ lệ chuyển đổi18Ví dụ:Một TP chuyển đổi có mệnh giá 1 triệu đồng được quy định sẽ đổi thành 50 CP thường, vậy giá chuyển đổi là:19 + Tỷ lệ chuyển đổi (Conversion Ratio)Là số CP thường được chuyển đổi ra từ một TP.Tỷ lệ chuyển đổi = Mệnh giá của TP chuyển đổi Giá chuyển đổi20 Ví dụ:TP chuyển đổi của SSI có mệnh giá 100.000đ, quy định được chuyển đổi thành CP thường của Cty với giá chuyển đổi bằng mệnh giá (10.000đ) Tỷ lệ chuyển đổi là:21- Traùi phieáu laõi suaát chieát khaáu (zero – coupon bonds): Laø loaïi traùi phieáu khoâng traû laõi ñònh kyø. Caên cöù vaøo laõi suaát thò tröôøng luùc phaùt haønh ñeå ñònh ra giaù TP, giaù naøy raát thaáp so vôùi meänh giaù goïi laø giaù chieát khaáu, nhöng khi ñaùo haïn traùi chuû laïi ñöôïc hoaøn laïi voán baèng vôùi meänh giaù cuûa TP. 22- Traùi phieáu laõi suaát thaû noåi (floating rate bonds): Laø loaïi traùi phieáu coù laõi suaát ñöôïc ñieàu chænh theo töøng thôøi kyø cho phuø hôïp vôùi laõi suaát treân thò tröôøng (laõi suaát tín duïng). b/. Traùi phieáu Chính phuû vaø chính quyeàn ñòa phöông:23Traùi phieáu Chính phuû vaø traùi phieáu do chính quyeàn ñòa phöông phaùt haønh phaûn aûnh soá nôï cuûa Chính phuû hay chính quyeàn ñòa phöông vaø ñöôïc ñaûm baûo baèng ngaân saùch chi traû. Ñaây laø loaïi traùi phieáu an toaøn nhaát, vì coù nguoàn voán ngaân saùch ñaûm baûo hoaëc laáy töø nguoàn thu cuûa caùc coâng trình xaây döïng xong ñöa vaøo söû duïng laøm ñaûm baûo.24Xuaát phaùt töø nhu caàu chi tieâu cuûa Chính phuû hay chính quyeàn ñòa phöông, coù theå phaùt haønh caùc loaïi: - Traùi phieáu ngaén haïn thöôøng döôùi 5 naêm, ñöôïc phaùt haønh nhaèm buø ñaép söï thieáu huït ngaân saùch trong thôøi gian ngaén. - Traùi phieáu trung haïn laø loaïi coù thôøi haïn töø 5 naêm ñeán 10 naêm, thöôøng traû laõi moãi naêm hai kyø vaø traû baèng phieáu traû laõi, laõi suaát thöôøng cao hôn loaïi ngaén haïn. - Traùi phieáu daøi haïn laø loaïi coù thôøi haïn treân 10 naêm, thöôøng ñöôïc söû duïng ñeå huy ñoäng voán ñaàu tö cho caùc coâng trình haï taàng cô sôû coù quy moâ lôùn vaø cuõng coù khaû naêng taïo ra nguoàn thu.25Traùi phieáu Chính phuû bao goàm nhieàu loaïi: - Traùi phieáu kho baïc (treasury bonds): laø phieáu nôï trung vaø daøi haïn töø 5 ñeán 30 naêm hay hôn nöõa, do kho baïc phaùt haønh khi huy ñoäng voán ñeå boå sung buø ñaép ngaân saùch. 26- Traùi phieáu ñoâ thò (municipal bonds): laø nhöõng traùi phieáu do chính quyeàn ñòa phöông phaùt haønh nhaèm huy ñoäng voán taøi trôï cho caùc döï aùn ñaàu tö haï taàng nhö xaây döïng tröôøng hoïc, tu boåû phaùt trieån ñöôøng saù, caàu caûng, saân bay,27 - Coâng traùi Nhaø nöôùc (state bonds): laø loaïi traùi phieáu daøi haïn ñaëc bieät, ñöôïc phaùt haønh töøng ñôït. Loaïi naøy do Nhaø nöôùc phaùt haønh ñeå buø ñaép söï thieáu huït cuûa ngaân saùch. ÔÛ caùc nöôùc phaùt trieån ñaây laø loaïi traùi phieáu ñöôïc öa chuoäng vì haàu nhö khoâng coù ruûi ro. 4. Lợi tức và rủi ro của TP28Lợi tức của TP:Từ các nguồn: * Tiền lãi định kỳ.= lãi suất coupon X mệnh giá TP * Chênh lệch giá. * Lãi của lãi (gọi là lãi tái ĐT)29Rủi ro của TP * Rủi ro lãi suất.Giá của TP sẽ thay đổi ngược chiều với sự thay đổi của lãi suất. * Rủi ro tái đầu tư.Tùy thuộc vào chiến lược tái đầu tư * Rủi ro thanh toán.Là rủi ro mà người phát hành TP có thể vỡ nợ * Rủi ro lạm phát.Là rủi ro sức mua * Rủi ro tỷ giá hối đoái.TP mua bằng ngoại tệ, thời điểm đáo hạn thanh toán bằng VNĐ, mà VNĐ giảm giá so với ngoại tệ, NĐT sẽ nhận được ít ngoại tệ hơn. * Rủi ro thanh khoản.Tuỳ thụôc vào TP có dễ dàng được bán theo giá trị hay gần với giá trị không.5. Các nhân tố ảnh hưởng giá TP30Khả năng tài chính của người cung cấp TP.Thời gian đáo hạn.Dự kiến về lạm phát.Biến động lãi suất thị trường.Thay đổi tỷ giá hối đoái.316. Định giá trái phiếu:Việc xác định giá trị lý thuyết của TP một cách chính xác và công bằng.Giá trị lý thuyết của TP được định giá bằng cách xác định hiện giá của toàn bộ thu nhập nhận được trong thời hạn hiệu lực của TP.32a. Định giá TP thông thường.TP thông thường có kỳ hạn và được hưởng lãi định kỳ. Số tiền lãi được tính trên lãi suất danh nghĩa (lãi suất coupon) và mệnh giá của TP.Ký hiệu:P: Giá TPn: số năm còn lại cho đến khi đáo hạn.C: số tiền lãi coupon.r: lãi suất chiết khấu.F: mệnh giá TP33Giá của TP bằng hiện giá toàn bộ dòng tiền thu nhập từ TP trong tương lai được xác định như sau:Giá của TP bằng tổng hiện giá của 2 phần: Phần lãi định kỳ và phần vốn gốc.34Trường hợp 1: Trả lãi định kỳ 1 năm 1 lần35Ví dụ: Công ty CP thực phẩm K phát hành TP lãi suất 15%/năm, mệnh giá 1 triệu đồng, 15 năm đáo hạn. Lãi suất đang lưu hành 10%/năm. Trả lãi định kỳ 1 năm 1 lần.Hãy tính hiện giá của TP ?36Trường hợp 2: Trả lãi định kỳ 6 tháng một lần37Cũng theo ví dụ trên, nhưng phương thức trả lãi định kỳ nửa năm 1 lần.38b. Định giá TP không trả lãi định kỳ (TP Zero coupon)TP Zero coupon không trả lãi định kỳ cho nhà đầu tư, mà chỉ trả vốn gốc bằng mệnh giá ở cuối kỳ đáo hạn. Do đó dòng tiền nhà đầu tư nhận được trên TP trong tương lai chỉ là một khoản duy nhất vốn gốc bằng mệnh giá được chiết khấu về hiện tại.39Ví dụ: Một loại TP có thời hạn đáo hạn là 20 năm, nhưng không trả lãi định kỳ mà chỉ trả vốn gốc là 1 triệu đồng vào cuối năm thứ 20. Nếu hiện nay lãi suất trên thị trường là 10% thì người mua TP phải trả bao nhiêu để mua TP này ?Nhà đầu tư bỏ ra 148644 đ để mua TP này và không được hưởng lãi định kỳ trong suốt 20 năm, nhưng khi đáo hạn nhà đầu tư thu về 1000000 đ