Đầu tư phát triển nông nghiệp tỉnh Nghệ An thực trạng và giải pháp

Lêi më ®Çu N«ng nghiÖp n«ng th«n lu«n lµ vÊn ®Ò träng yÕu cña mçi quèc gia, kÓ c¶ nh÷ng n­íc ®· ®¹t ®Õn tr×nh ®é ph¸t triÓn cao. Nã lµ khu vùc s¶n xuÊt chñ yÕu, ®¶m b¶o viÖc lµm vµ ®êi sèng cho x· héi, lµ thÞ tr­êng réng lín (cung cÊp nguyªn liÖu vµ tiªu thô s¶n phÈm) cña nÒn kinh tÕ, nguån nh©n lùc vµ nguån tÝch luü cho c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Kinh nghiÖm cña Mü, NhËt B¶n tuy ®· ®¹t ®Õn tr×nh ®é cao, còng nh­ c¸c n­íc trë thµnh n­íc c«ng nghiÖp míi, trong nh÷ng thËp niªn gÇn ®©y vÉn rÊt coi träng ph¸t triÓn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. ë n­íc ta, nÒn kinh tÕ vÉn cßn mang tÝnh thuÇn n«ng, GDP tõ n«ng nghiÖp cßn lín, n¨ng suÊt khai th¸c tõ ruéng ®Êt vµ n¨ng suÊt lao ®éng cßn thÊp th× vÊn ®Ò ph¸t triÓn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp l¹i cµng quan träng, nh­ «ng cha ta tõng nãi: "N«ng suy b¸ch nghÒ b¹i" - N«ng nghiÖp ph¸t triÓn lµ tiÒn ®Ò ®Ó ph¸t triÓn c¸c ngµnh cßn l¹i trong nÒn kinh tÕ. §iÒu ®ã chøng tá r»ng, viÖc ®Çu t­ ph¸t triÓn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp lµ mét nhiÖm vô cùc kú quan träng nh­ng còng rÊt khã kh¨n vµ phøc t¹p, ®ßi hái ph¶i lµ sù nç lùc cña toµn §¶ng, toµn d©n. Tr¶i qua c¸c thêi kú c¸ch m¹ng, §¶ng ta lu«n lu«n kh¼ng ®Þnh vai trß to lín cña n«ng nghiÖp. Trong c«ng cuéc ®æi míi, §¶ng còng lÊy n«ng nghiÖp lµm mÆt trËn hµng ®Çu vµ lµ kh©u ®ét ph¸ nh»m æn ®Þnh ®êi sèng kinh tÕ- x· héi, ®­a ®Êt n­íc v­ît qua nh÷ng giai ®o¹n cùc kú khã kh¨n vµ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ®Èy m¹nh C«ng nghiÖp hãa - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Song n«ng nghiÖp kh«ng thÓ tù m×nh ph¸t triÓn, mµ ph¶i cã sù t¸c ®éng m¹nh cña c¸c ngµnh c«ng nghiÖp, dÞch vô vµ h¬n hÕt lµ ph¶i cã ®Çu t­ thÝch hîp. NghÖ An lµ mét tØnh n«ng nghiÖp, héi tô ®Çy ®ñ nh÷ng mÆt m¹nh, mÆt yÕu cña nÒn n«ng nghiÖp n­íc ta; cã nhiÒu tiÒm n¨ng vµ thÕ m¹nh trong sù nghiÖp ®æi míi, ®· tõng b­íc ph¸ thÕ ®éc canh, t¨ng c©y c«ng nghiÖp, c©y ¨n qu¶ vµ ch¨n nu«i ®Ó ph¸t triÓn hµng ho¸. Tuy nhiªn, kinh tÕ NghÖ An vÉn lµ nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp mang tÝnh tù cÊp tù tóc, tr×nh ®é th©m canh cßn thÊp, gi¸ trÞ s¶n phÈm vÒ c©y c«ng nghiÖp vµ ch¨n nu«i cßn Ýt, ch­a t¹o ®­îc nguån nguyªn liÖu cã quy m« tËp trung vµ æn ®Þnh. V× vËy, vÊn ®Ò ®Çu t­ ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cµng hÕt søc quan träng, ®Æt tØnh NghÖ An ®øng tr­íc thö th¸ch trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi §øng tr­íc vÊn ®Ò nµy, lµ mét ng­êi con ®­îc sinh ra vµ lín lªn trªn m¶nh ®Êt xø NghÖ - t«i ®· m¹nh d¹n chän ®Ò tµi "§Çu t­ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp tØnh NghÖ An thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p" ®Ó lµm chuyªn ®Ò thùc tËp cña m×nh. Ph¹m vi nghiªn cøu: N«ng nghiÖp nãi chung bao gåm N«ng - L©m- Ng­ nghiÖp, cßn n«ng nghiÖp theo nghÜa hÑp bao gåm trång trät vµ ch¨n nu«i. Trong ph¹m vi chuyªn ®Ò cña m×nh t«i chØ ph©n tÝch mét sè vÊn ®Ò liªn quan ®Õn trång trät vµ ch¨n nu«i. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu: tæng hîp, ph©n tÝch c¸c sè liÖu thèng kª, vµ tham kh¶o ý kiÕn cña c¸c chuyªn gia vÒ lÜnh vùc liªn quan ®Ó ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng ®Çu t­ vµo n«ng nghiÖp trong giai ®o¹n 1996-2005 vµ ®Þnh h­íng, gi¶i ph¸p thùc hiÖn ®Çu t­ n¨m 2006-2010. KÕt cÊu chuyªn ®Ò: Ngoµi phÇn më ®Çu vµ kÕt luËn, chuyªn ®Ò gåm cã 3 ch­¬ng: -Ch­¬ng I: Mét sè vÊn ®Ò lý luËn vÒ ®Çu t­ vµ ®Çu t­ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp -Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng ®Çu t­ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp tØnh NghÖ An giai ®o¹n 1996-2005 -Ch­¬ng III: §Þnh h­íng vµ gi¶i ph¸p ®Çu t­ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp tØnh NghÖ An giai ®o¹n 2006-2010 Do thêi gian vµ kinh nghiÖm nghiªn cøu cßn h¹n chÕ, nªn ®Ò tµi nµy kh«ng tr¸nh khái nh÷ng sai sãt, t«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù ®ãng gãp ý kiÕn cña thÇy, c« cïng tÊt c¶ c¸c b¹n quan t©m ®Õn ®Ò tµi nµy. T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n c« gi¸o h­íng dÉn: NguyÔn ThÞ ¸i Liªn vµ c¸c chó, b¸c trong phßng KÕ ho¹ch N«ng NghiÖp vµ ph¸t triÓn N«ng th«n thuéc Së KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ tØnh NghÖ An ®· gióp ®ì t«i hoµn thµnh ®Ò tµi nµy §Çu t­ ph¸t triÓn t n«ng nghiÖp tØnh NghÖ An giai ®o¹n 1996 -2005: Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p Ch­¬ng I: Mét sè vÊn ®Ò vÒ ®Çu t­ vµ ®Çu t­ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp I. Lý luËn vÒ ®Çu t­ 1.Kh¸i niÖm §Çu t­ nãi chung lµ sù hy sinh c¸c nguån lùc ë hiÖn t¹i ®Ó tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng nµo ®ã nh»m thu vÒ c¸c kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh trong t­¬ng lai lín h¬n c¸c nguån lùc ®· bá ra ®Ó ®¹t ®­îc kÕt qu¶ ®ã. Nguån lùc ®ã cã thÓ lµ tiÒn, lµ tµi nguyªn thiªn nhiªn, lµ søc lao ®éng vµ trÝ tuÖ. Nh÷ng kÕt qu¶ ®ã cã thÓ lµ sù t¨ng thªm c¸c tµi s¶n tµi chÝnh (tiÒn vèn), tµi s¶n vËt chÊt (nhµ m¸y, ®­êng x¸...), tµi s¶n trÝ tuÖ (tr×nh ®é v¨n ho¸, chuyªn m«n, khoa häc kü thuËt,...) vµ nguån lùc cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó lµm viÖc cã n¨ng suÊt trong nÒn s¶n xuÊt x· héi. Tuy nhiªn, nÕu xÐt trªn toµn bé nÒn kinh tÕ, th× ®Çu t­ lµ sù hy sinh gi¸ trÞ hiÖn t¹i g¾n liÒn víi viÖc t¹o ra c¸c tµi s¶n míi cho nÒn kinh tÕ. C¸c ho¹t ®éng nµy ®­îc gäi lµ ®Çu t­ ph¸t triÓn. Nh­ vËy, ®Çu t­ ph¸t triÓn lµ lo¹i ®Çu t­ trong ®ã ng­êi cã tiÒn bá ra ®Ó tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng nh»m taä ra tµi s¶n míi cho nÒn kinh tÕ, lµm t¨ng tiÒm lùc s¶n xuÊt kinh doanh vµ mäi ho¹t ®éng x· héi kh¸c, lµ ®iÒu kiÖn chñ yÕu ®Ó t¹o viÖc lµm, n©ng cao ®êi sèng mäi ng­êi d©n trong x· héi. §ã chÝnh lµ viÖc bá tiÒn ra ®Ó x©y dùng, söa ch÷a nhµ cöa vµ c¸c kÕt cÊu h¹ tÇng, mua s¾m trang thiÕt bÞ vµ l¾p ®Æt chóng trªn nÒn bÖ vµ båi d­ìng ®µo t¹o nguån nh©n lùc, thùc hiÖn c¸c chi phÝ th­êng xuyªn g¾n liÒn víi sù ho¹t ®éng cña c¸c tµi s¶n nµy nh»m duy tr× tiÒm lùc ho¹t ®éng cña c¸c c¬ së ®ang tån t¹i vµ t¹o tiÒm lùc míi cho nÒn kinh tÕ x· héi. 2.Vai trß cña ®Çu t­ Tõ viÖc xem xÐt kh¸i niÖm, b¶n chÊt cña ®Çu t­ ph¸t triÓn vµ c¸c lý thuyÕt kinh tÕ chóng ta cã thÓ nhËn thÊy r»ng ®Çu t­ ph¸t triÓn lµ nh©n tè quan träng ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ, lµ ch×a kho¸ cña sù t¨ng tr­ëng. Vai trß nµy cña ®Çu t­ ®­îc thÓ hiÖn ë c¸c mÆt sau ®©y: 2. 1.§Çu t­ võa t¸c ®éng ®Õn tæng cung, võa t¸c ®éng ®Õn tæng cÇu -VÒ mÆt cÇu: §Çu t­ lµ mét yÕu tè chiÕm tû träng lín trong tæng cÇu cña toµn bé nÒn kinh tÕ. Theo sè liÖu cña Ng©n hµng thÕ giíi, ®Çu t­ th­êng chiÕm kho¶ng 24-28% trong c¬ cÊu tæng cÇu cña tÊt c¶ c¸c n­íc trªn thÕ giíi. §èi víi tæng cÇu, t¸c ®éng cña ®Çu t­ lµ ng¾n h¹n. Víi tæng cung ch­a kÞp thay ®æi, sù t¨ng lªn cña ®Çu t­ lµm cho tæng cÇu t¨ng kÐo s¶n l­îng c©n b»ng t¨ng. -VÒ mÆt cung: Khi thµnh qu¶ cña ®Çu t­ ph¸t huy t¸c dông, c¸c n¨ng lùc míi ®i vµo ho¹t ®éng th× tæng cung, ®Æc biÖt lµ tæng cung dµi h¹n t¨ng lªn, kÐo theo s¶n l­îng tiÒm n¨ng t¨ng vµ do ®ã gi¸ c¶ s¶n phÈm gi¶m -®iÒu ®ã cho phÐp t¨ng tiªu dïng. T¨ng tiªu dïng ®Õn l­ît m×nh l¹i tiÕp tôc kÝch thÝch s¶n xuÊt h¬n n÷a h¬n n÷a - lµ nguån c¬ b¶n ®Ó t¨ng tÝch luü, ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, t¨ng thu nhËp cho ng­êi lao ®éng, n©ng cao ®êi sèng cho mäi thµnh viªn trong x· héi. 2. 2.§Çu t­ cã t¸c ®éng hai mÆt ®Õn sù æn ®Þnh kinh tÕ. Sù t¸c ®éng kh«ng ®ång thêi vÒ mÆt thêi gian cña ®Çu t­ ®èi víi tæng cÇu vµ ®èi víi tæng cung cña nÒn kinh tÕ lµm cho mçi sù thay ®æi cña ®Çu t­, dï lµ t¨ng hay gi¶m ®Òu cïng mét lóc võa lµ yÕu tè duy tr× sù æn ®Þnh võa lµ yÕu tè ph¸ vì sù æn ®Þnh cña nÒn kinh tÕ cña mäi quèc gia. Khi t¨ng ®Çu t­, cÇu cña c¸c yÕu tè cña ®Çu t­ t¨ng lµm cho gi¸ cña hµng ho¸ cã liªn quan t¨ng (gi¸ chi phÝ vèn, gi¸ c«ng nghÖ, lao ®éng, vËt t­,...) ®Õn mét møc ®é nµo ®ã dÉn ®Õn t×nh tr¹ng l¹m ph¸t. §Õn l­ît m×nh, l¹m ph¸t lµm cho nÒn s¶n xuÊt ®×nh trÖ, ®êi sèng cña ng­êi lao ®éng gÆp nhiÒu khã kh¨n do tiÒn l­¬ng ngµy cµng thÊp h¬n, th©m hôt ng©n s¸ch, kinh tÕ ph¸t triÓn chËm l¹i. MÆt kh¸c, t¨ng ®Çu t­ lµm cho cÇu cña cña c¸c yÕu tè cã liªn quan t¨ng, s¶n xuÊt c¸c ngµnh nµy ph¸t triÓn, thu hót thªm lao ®éng, gi¶m t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp, n©ng cao ®êi sèng ng­êi lao ®éng, gi¶m tÖ n¹n x· héi. TÊt c¶ c¸c t¸c ®éng nµy t¹o ®iÒu kiÖn cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ. Khi gi¶m ®Çu t­ còng dÉn ®Õn t¸c ®éng hai mÆt, nh­ng theo chiÒu h­íng ng­îc l¹i so víi c¸c t¸c ®éng trªn ®©y. V× vËy, trong ®iÒu hµnh vÜ m« nÒn kinh tÕ, c¸c nhµ ho¹t ®éng chÝnh s¸ch cÇn thÊy hÕt t¸c ®éng hai mÆt nµy ®Ó ®­a ra c¸c chÝnh s¸ch nh»m h¹n chÕ c¸c t¸c ®éng xÊu, ph¸t huy t¸c ®éng tÝch cùc, duy tr× ®­îc sù æn ®Þnh cña toµn bé nÒn kinh tÕ. 2.3.§Çu t­ t¸c ®éng ®Õn tèc ®é t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ: KÕt qu¶ nghiªn cøu cña c¸c nhµ kinh tÕ cho thÊy: muèn gi÷ tèc ®é t¨ng tr­ëng ë møc trung b×nh th× tû lÖ ®Çu t­ ph¶i ®¹t ®­îc tõ 15-25% so víi GDP tuú thuéc vµ ICOR cña mçi n­íc. ICOR = vèn ®Çu t­/møc t¨ng GDP NÕu ICOR kh«ng ®æi, møc t¨ng GDP hoµn toµn phô thuéc vµo vèn ®Çu t­.ë c¸c n­íc ph¸t triÓn, ICOR th­êng lín, tõ 5-7 do thõa vèn, thiÕu lao ®éng, vèn ®­îc sö dông nhiÒu ®Ó thay thÕ cho lao ®éng, do sö dông c«ng nghÖ hiÖn ®¹i cã gi¸ trÞ cao. Cßn ë n­íc chËm ph¸t triÓn, ICOR thÊp tõ 2-3 do thiÕu vèn, thõa lao ®éng nªn cã thÓ vµ cÇn ph¶i sö dông lao ®éng rÎ ®Ó thay thÕ vèn, do sö dông c«ng nghÖ kÐm hiÖn ®¹i, gi¸ rÎ. ChØ tiªu ICOR cña mçi n­íc phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè, thay ®æi theo tr×nh ®é ph¸t triÓn vµ c¬ chÕ chÝnh s¸ch trong n­íc. Kinh nghiÖm c¸c n­íc cho thÊy, chØ tiªu ICOR phô thuéc m¹nh vµo c¬ cÊu kinh tÕ vµ hiÖu qu¶ ®Çu t­ trong c¸c ngµnh, vïng l·nh thæ còng nh­ phô thuéc vµo hiÖu qu¶ cña chÝnh s¸ch kinh tÕ nãi chung. Th«ng th­êng, ICOR trong n«ng nghiÖp thÊp h¬n trong c«ng nghiÖp, ICOR trong giai ®o¹n chuyÓn ®æi c¬ chÕ chñ yÕu do tËn dông n¨ng lùc s¶n xuÊt. Do ®ã, ë c¸c n­íc ph¸t triÓn, tû lÖ ®Çu t­ thÊp th­êng dÉn ®Õn tèc ®é t¨ng tr­ëng thÊp. 2.4.§Çu t­ vµ sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ: Kinh nghiÖm cña c¸c n­íc trªn thÕ giíi cho thÊy con ®­êng tÊt yÕu cã thÓ t¨ng tr­ëng nhanh tèc ®é mong muèn (tõ 9 ®Õn 10%) lµ t¨ng c­êng ®Çu t­ nh»m t¹o ra sù ph¸t triÓn nhanh ë c¸c khu vùc c«ng nghiÖp vµ dÞch vô. §èi víi c¸c ngµnh n«ng, l©m, ng­ nghiÖp do nh÷ng h¹n chÕ vÒ ®Êt ®ai vµ c¸c kh¶ n¨ng sinh häc, ®Ó ®¹t ®­îc tèc ®é t¨ng tr­ëng tõ 5-6% lµ rÊt khã kh¨n. Nh­ vËy, chÝnh s¸ch ®Çu t­ quyÕt ®Þnh qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ë c¸c quèc gia nh»m ®¹t ®­îc tèc ®é t¨ng tr­ëng nhanh cña toµn bé nÒn kinh tÕ. VÒ c¬ cÊu l·nh thæ, ®Çu t­ cã t¸c dông gi¶i quyÕt nh÷ng mÊt c©n ®èi vÒ ph¸t triÓn gi÷a c¸c vïng l·nh thæ, ®­a nh÷ng vïng kÐm ph¸t triÓn tho¸t khái t×nh tr¹ng ®ãi nghÌo, ph¸t huy tèi ®a nh÷ng lîi thÕ so s¸nh vÒ tµi nguyªn, ®Þa thÕ, kinh tÕ, chÝnh trÞ ... cña nh÷ng vïng cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn nhanh h¬n, lµm bµn ®¹p thóc ®Èy nh÷ng vïng kh¸c cïng ph¸t triÓn. 2..5.§Çu t­ víi viÖc t¨ng c­êng kh¶ n¨ng khoa häc vµ c«ng nghÖ cña ®Êt n­íc c«ng nghÖ lµ trung t©m cña c«ng nghiÖp ho¸. §Çu t­ lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt cña sù ph¸t triÓn vµ t¨ng c­êng kh¶ n¨ng c«ng nghÖ cña n­íc ta hiÖn nay. Theo ®¸nh gi¸ cña c¸c chuyªn gia c«ng nghÖ, tr×nh ®é c«ng nghÖ cña ViÖt Nam l¹c hËu nhiÒu thÕ hÖ so víi khu vùc vµ trªn thÕ giíi. Víi tr×nh ®é c«ng nghÖ l¹c hËu nµy, qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ cña ViÖt Nam sÏ gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n nÕu kh«ng ®Ò ra ®­îc mét chiÕn l­îc ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghÖ nhanh vµ v÷ng ch¾c. Chóng ta biÕt r»ng cã hai con ®­êng c¬ b¶n ®Ó cã c«ng nghÖ lµ tù nghiªn cøu ph¸t minh ra c«ng nghÖ vµ nhËp c«ng nghÖ tõ n­íc ngoµi. Dï lµ tù nghiªn cøu hay nhËp tõ n­íc ngoµi cÇn ph¶i cã vèn ®Çu t­. mäi ph­¬ng ¸n ®æi míi c«ng nghÖ kh«ng g¾n víi nguån vèn ®Çu t­ sÏ lµ nh÷ng ph­¬ng ¸n kh«ng kh¶ thi. 3.Nguån vèn ®Çu t­ Vèn ®Çu t­ lµ tiÒn tÝch luü cña x· héi, c¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh, dÞch vô, lµ tiÒn tiÕt kiÖm cña d©n vµ vèn huy ®éng tõ c¸c nguån kh¸c ®­îc ®­a vµo sö dông trong qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi nh»m duy tr× tiÒm lùc s½n cã vµ t¹o ra tiÒm lùc lín h¬n cho s¶n xuÊt kinh doanh, dÞch vô; sinh ho¹t x· héi vµ sinh ho¹t trong mçi gia ®×nh. Nh­ vËy, ho¹t ®éng ®Çu t­ lµ qu¸ tr×nh sö dông vèn ®Çu t­ nh»m duy tr× tiÒm lùc s½n cã hoÆc t¹o ra tiÒm lùc lín h¬n cho s¶n xuÊt kinh doanh, dÞch vô vµ sinh ho¹t ®êi sèng. Vèn ®Çu t­ cña ®Êt n­íc nãi chung ®­îc h×nh thµnh tõ hai nguån c¬ b¶n: ®ã lµ vèn huy ®éng trong n­íc vµ vèn huy ®éng tõ n­íc ngoµi. -Vèn ®Çu t­ trong n­íc ®­îc h×nh thµnh tõ c¸c nguån sau: +Vèn tÝch luü tõ ng©n s¸ch +Vèn tÝch luü tõ c¸c doanh nghiÖp +Vèn tiÕt kiÖm cña d©n -Vèn huy ®éng tõ n­íc ngoµi bao gåm vèn ®Çu t­ trùc tiÕp vµ vèn ®Çu t­ gi¸n tiÕp. +Vèn ®Çu t­ trùc tiÕp lµ vèn cña c¸c doanh nghiÖp, c¸c c¸ nh©n ng­êi n­íc ngoµi ®Çu t­ sang c¸c n­íc kh¸c vµ trùc tiÕp qu¶n lý hoÆc tham gia qu¶n lý qu¸ tr×nh sö dông vµ thu håi vèn ®· bá ra. +Vèn ®Çu t­ gi¸n tiÕp lµ vèn cña c¸c ChÝnh phñ, tæ chøc quèc tÕ, c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ, t­ nh©n ng­êi n­íc ngoµi ®­îc thùc hiÖn d­íi c¸c h×nh thøc viÖn trî kh«ng hoµn l¹i, cho vay ­u ®·i víi thêi h¹n dµi vµ l·i suÊt thÊp, vèn viÖn trî ph¸t triÓn chÝnh thøc cña c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn (ODA), vay t­ nh©n víi l·i suÊt th­êng C¸c nguån vèn ®Çu t­ cho n«ng nghiÖp -Nguån vèn ®Çu t­ tõ Ng©n s¸ch Nhµ n­íc. -Nguån vèn ®Çu t­ tõ c¸c doanh nghiÖp -Vèn ®Çu t­ cña d©n c­ +Vèn ®Çu t­ tõ b¶n th©n n«ng d©n +Nguån vèn ®Çu cña nh÷ng ng­êi sèng ë ®« thÞ vµo n«ng th«n +Nguån vèn ®Çu t­ tõ kiÒu bµo -Nguån vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi +Nguån vèn ®Çu t­ trùc tiÕp tõ n­íc ngoµi (FDI) +Nguån vèn ODA -Nguån vèn tÝn dông +Nguån vèn tÝn dông tõ c¸c ch­¬ng tr×nh cña ChÝnh phñ +Nguån tÝn dông tõ c¸c tæ chøc quèc tÕ . 4.KÕt qu¶ vµ hiÖu qu¶ cña ®Çu t­ 4.1.KÕt qu¶ cña ho¹t ®éng ®Çu t­ KÕt qu¶ cña ho¹t ®éng ®Çu t­ ®­îc thÓ hiÖn ë khèi l­îng vèn ®Çu t­ ®· ®­îc thùc hiÖn, ë c¸c tµi s¶n cè ®Þnh ®­îc huy ®éng hoÆc n¨ng lùc s¶n xuÊt kinh doanh phôc vô t¨ng thªm. 4.1.1.Khèi l­îng vèn ®Çu t­ thùc hiÖn khèi l­îng vèn ®Çu t­ thùc hiÖn bao gåm tæng sè tiÒn ®· chi ®Ó tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng cña c¸c c«ng cuéc ®Çu t­, bao gåm c¸c chi phÝ cho c«ng t¸c chuÈn bÞ ®Çu t­, x©y dùng nhµ cöa vµ c¸c cÊu tróc h¹ tÇng, mua s¾m thiÕt bÞ m¸y mãc, ®Ó tiÕn hµnh c¸c c«ng t¸c x©y dùng c¬ b¶n vµ chi phÝ kh¸c theo quy ®Þnh cña thiÕt kÕ dù to¸n vµ ®­îc ghi trong dù ¸n ®Çu t­ ®­îc duyÖt. 4.1.2.Tµi s¶n cè ®Þnh huy ®éng vµ n¨ng lùc s¶n xuÊt phôc vô t¨ng thªm -Tµi s¶n cè ®Þnh huy ®éng lµ c«ng tr×nh hay h¹ng môc c«ng tr×nh, ®èi t­îng x©y dùng cã kh¶ n¨ng ph¸t huy t¸c dông ®éc lËp (lµm ra s¶n phÈm, hµng ho¸ hoÆc tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng dÞch vô cho x· héi ®· ®­îc ghi trong dù to¸n ®Çu t­) ®· kÕt thóc qu¸ tr×nh x©y dùng, mua s¾m, ®· lµm xong thñ tôc nghiÖm thu sö dông, cã thÓ ®­a vµo ho¹t ®éng ®­îc ngay. -N¨ng lùc s¶n xuÊt phôc vô t¨ng thªm lµ kh¶ n¨ng ®¸p øng nhu cÇu s¶n xuÊt phôc vô c¸c tµi s¶n cè ®Þnh ®· ®­îc huy ®éng vµ sö dông ®Ó s¶n xuÊt ra s¶n phÈm hoÆc tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng dÞch vô theo quy ®Þnh ®­îc ghi trong dù ¸n ®Çu t­. 4.2.HiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng ®Çu t­. HiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng ®Çu t­ ®­îc xem xÐt trªn hai gãc ®é lµ hiÖu qu¶ tµi chÝnh vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi. 4.2.1.Kh¸i niÖm -HiÖu qu¶ tµi chÝnh (Et c) cña ho¹t ®éng ®Çu t­ lµ møc ®é ®¸p øng nhu cÇu ph¸t triÓn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh dÞch vô vµ n©ng cao ®êi sèng cña ng­êi lao ®éng trong c¸c c¬ së s¶n xuÊt, kinh doanh dÞch vô trªn c¬ së sè vèn ®Çu t­ mµ c¬ së ®· sö dông so víi c¸c chu kú kh¸c, c¸c c¬ së kh¸c hoÆc so víi ®Þnh møc chung. Chóng ta cã thÓ biÓu diÔn kh¸i niÖm nµy th«ng qua c«ng thøc sau: Etc=c¸c kÕt qu¶ c¬ së thu ®­îc do thùc hiÖn ®Çu t­ / sè vèn ®Çu t­ mµ c¬ së ®· thùc hiÖn ®Ó t¹o ra kÕt qu¶ trªn Etc ®­îc coi lµ cã hiÖu qu¶ khi Etc >Etc0 Trong ®ã, Etc0 lµ chØ tiªu hiÖu qu¶ tµi chÝnh ®Þnh møc, hoÆc cña c¸c kú kh¸c mµ c¬ së ®· ®¹t ®­îc chän lµm c¬ së so s¸nh, hoÆc cña ®¬n vÞ kh¸c ®· ®¹t tiªu chuÈn lµ hiÖu qu¶ §Ó ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ tµi chÝnh mét c¸ch cô thÓ, chÝnh x¸c ng­êi ta dïng mét sè chØ tiªu: NPV, IRR, RR... -HiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi cña ®Çu t­ lµ chªnh lÖch gi÷a c¸c lîi Ých mµ nÒn kinh tÕ x· héi thu ®­îc so víi cÊc ®ãng gãp mµ nÒn kinh tÕ x· héi ph¶i bá ra khi thùc hiÖn ®Çu t­. Nh÷ng lîi Ých mµ x· héi thu ®­îc chÝnh lµ sù ®¸p øng cña ®Çu t­ ®èi víi viÖc thùc hiÖn c¸c môc tiªu chung cña x· héi, cña nÒn kinh tÕ. Nh÷ng sù ®¸p øng nµy cã thÓ ®­îc xem xÐt mang tÝnh chÊt ®Þnh tÝnh nh­ ®¸p øng c¸c môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ, phôc vô viÖc thùc hiÖn c¸c chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc, gãp phÇn chèng « nhiÔm m«i tr­êng, c¶i t¹o m«i sinh..., hoÆc ®o l­êng b»ng c¸c tÝnh to¸n ®Þnh l­îng nh­ møc t¨ng thu cho ng©n s¸ch, møc gia t¨ng sè ng­êi cã viÖc lµm, møc t¨ng thu ngo¹i tÖ. Chi phÝ mµ x· héi g¸nh chÞu khi mét c«ng cuéc ®Çu t­ ®­îc thùc hiÖn bao gåm toµn bé c¸c tµi nguyªn thiªn nhiªn, cña c¶i vËt chÊt søc lao ®éng mµ x· héi dµnh cho ®Çu t­ thay v× sö dông c¸c c«ng viÖc kh¸c trong t­¬ng lai kh«ng xa. 4.2.2.C¸c chØ tiªu ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ kinh tÕ- x· héi. 4.2.2.1.C¸c tiªu chuÈn ®¸nh gi¸ §Ó x¸c ®Þnh c¸c chØ tiªu ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ kinh tÕ- x· héi, ph¶i dùa vµo c¸c tiªu chuÈn sau: -N©ng cao møc sèng cña d©n c­ ®­îc thÓ hiÖn gi¸n tiÕp qua c¸c sè liÖu cô thÓ vÒ møc gia t¨ng s¶n phÈm quèc d©n, møc gia t¨ng tÝch luü vèn, møc gia t¨ng ®Çu t­, tèc ®é ph¸t triÓn tèc ®é t¨ng tr­ëng. -Ph©n phèi l¹i thu nhËp thÓ hiÖn qua sù ®ãng gãp cña c«ng cuéc ®Çu t­ vµo viÖc ph¸t triÓn c¸c vïng kinh tÕ kÐm ph¸t triÓn, n©ng cao ®êi sèng c¸c tÇng líp d©n c­. -Gia t¨ng sè lao ®éng cã viÖc lµm -T¨ng thu vµ tiÕt kiÖm ngo¹i tÖ -C¸c môc tiªu kÕ ho¹ch kinh tÕ quèc d©n kh¸c lµ: +TËn dông hay khai th¸c tµi nguyªn ch­a ®­îc quan t©m hay míi ph¸t hiÖn. +Ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chñ ®¹o cã t¸c dông g©y ph¶n øng d©y chuyÒn thóc ®Èy ph¸t triÓn c¸c ngµnh nghÒ kh¸c. +Ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi ë c¸c ®Þa ph­¬ng nghÌo, c¸c vïng xa x«i d©n c­ th­a thít nh­ng cã nhiÒu triÓn väng vÒ tµi nguyªn ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ. 4.2.2.2.C¸c chØ tiªu ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ kinh tÕ- x· héi cña ®Çu t­ ë tÇm vÜ m« -Tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt (GO) lµ tæng s¶n phÈm vËt chÊt vµ dÞch vô t¹o ra trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh (th­êng lµ mét n¨m) do lao ®éng trong c¸c ngµnh cña nÒn kinh tÕ quèc d©n t¹o ra. GO = (GOi ((GOi lµ tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt ngµnh i) (GOi= GDP+(ICi ((ICi lµ tæng gi¸ trÞ trung gian ngµnh i) -Tæng s¶n phÈm trong n­íc (GDP): lµ chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp quan träng trong hÖ thèng chØ tiªu quèc gia, ph¶n ¸nh toµn bé kÕt qu¶ cuèi cïng cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh (th­êng lµ 1 n¨m) ®ã lµ gi¸ trÞ gia t¨ng cña tÊt c¶ c¸c ngµnh kinh tÕ trong mét vïng l·nh thæ hay mét quèc gia. -ChØ tiªu sè lao ®éng cã viÖc lµm do thùc hiÖn dù ¸n vµ sè lao ®éng cã viÖc lµm tÝnh trªn mét ®¬n vÞ gi¸ trÞ vèn ®Çu t­: Sè lao ®éng cã viÖc lµm ë ®©y bao gåm sè lao ®éng cã viÖc lµm trùc tiÕp vµ sè lao ®éng cã viÖc lµm gi¸n tiÕp ë dù ¸n liªn ®íi. -ChØ tiªu møc gi¸ trÞ gia t¨ng cña mçi nhãm d©n c­ (nh÷ng ng­êi lµm c«ng ¨n l­¬ng, nh÷ng ng­êi cã vèn h­ëng lîi tøc, nhµ n­íc thu thuÕ...) hoÆc vïng l·nh thæ. -ChØ tiªu ngo¹i hèi rßng (tiÕt kiÖm ngo¹i tÖ): chØ tiªu nµy cho biÕt møc ®é ®ãng gãp cña dù ¸n vµo c¸n c©n thanh to¸n cña nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc. -C¸c chØ tiªu kh¶ n¨ng c¹nh tranh quèc tÕ: ChØ tiªu nµy cho phÐp ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm do dù ¸n s¶n xuÊt ra trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. -Nh÷ng t¸c ®éng kh¸c cña dù ¸n: +Nh÷ng ¶nh h­ëng ®Õn kÕt cÊu h¹ tÇng: sù gia t¨ng n¨ng lùc phôc vô cña nh÷ng kÕt cÊu h¹ tÇng s½n cã, bæ sung n¨ng lùc phôc vô míi cña kÕt cÊu h¹ tÇng míi. +T¸c ®éng ®Õn m«i tr­êng: ®©y lµ nh÷ng ¶nh h­ëng cña c¸c ®Çu vµo, ®Çu ra cña dù ¸n ®Õn m«i tr­êng. +N©ng cao tr×nh ®é kü thuËt s¶n xuÊt, tr×nh ®é nghÒ nghiÖp cña ng­êi lao ®éng, tr×nh ®é qu¶n lý cña nh÷ng nhµ qu¶n lý, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, n©ng cao thua nhËp cña ng­êi lao ®éng. +Nh÷ng t¸c ®éng vÒ x· héi, chÝnh trÞ vµ kinh tÕ kh¸c (tËn dông vµ khai th¸c tµi nguyªn ch­a ®­îc quan t©m hay míi ph¸t hiÖn, tiÕp nhËn ®­îc c«ng nghÖ míi nh»m hoµn thiÖn c¬ cÊu s¶n xuÊt, nh÷ng t¸c ®éng ®Õn c¸c ngµnh, lÜnh vùc kh¸c, t¹o thÞ tr­êng míi, tham gia ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ, ph¸t triÓn c¸c ®Þa ph­¬ng yÕu kÐm, c¸c vïng xa x«i cã tiÒm n¨ng vÒ tµi nguyªn...) -Ngoµi ra, cã thÓ sö dông c¸c chØ tiªu sau ®Ó ph©n tÝch hiÖu qu¶ cña c¸c ho¹t ®éng ®Çu t­: +ChØ tiªu tû lÖ GO (hay GDP) t¨ng thªm so víi vèn ®Çu t­ thùc hiÖn cña kú nghiªn cøu so víi kú gèc. ChØ tiªu nµy ph¶n ¸nh mèi quan hÖ gi÷a kÕt qu¶ ®Çu ra (GO hay GDP t¨ng thªm) so víi vèn ®Çu t­ cña n¨m ®ã hay thêi kú ®ã). ý nghÜa: chØ tiªu nµy cho thÊy mét ®ång vèn ®Çu t­ thùc hiÖn (®· thùc sù ®em vµo s¶n xuÊt kinh doanh) sÏ t¹o ra gi¸ trÞ ®Çu ra lµ bao nhiªu. +ChØ tiªu tû lÖ GO (hay GDP) t¨ng thªm so víi vèn ®Çu t­ ChØ tiªu nµy cho thÊy mét ®ång vèn ®Çu t­ t¨ng thªm lµm t¨ng thªm ®­îc bao nhiªu gi¸ trÞ ®Çu ra (GO hay GDP). ChØ tiªu nµy lín chøng tá nÒn kinh tÕ m¹nh, kÕt qu¶ ®Çu t­ ®¹t tû lÖ cao, t¹o c¬ së v÷ng ch¾c cho nÒn kinh tÕ. +ChØ tiªu tû lÖ GDP/GO. ý nghÜa: NÕu chØ tiªu nµy cao ®iÒu ®ã thÓ hiÖn gi¸ trÞ trung giam lµ nhá vµ gi¸ trÞ gia t¨ng cµng lín (v× GDP= (GOi - (ICi). Tøc lµ hiÖu qu¶ thùc sù cña vèn ®Çu t­ ®em l¹i cµng cao. +ChØ tiªu t×nh h×nh thùc hiÖn vèn ®Çu t­: chØ tiªu nµy cã thÓ tÝnh cho tõng n¨m hoÆc cho tõng thêi kú ®Ó ph¶n ¸nh tèc ®é thùc hiÖn ®Çu t­. NÕu tû lÖ nµy lín chøng tá t×nh tr¹ng trµn lan trong ®Çu t­ ®­îc kh¾c phôc. II/ ®Çu t­ ph¸t triÓn N«ng nghiÖp 1.VÞ trÝ cña n«ng nghiÖp trong sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi ViÖt Nam N«ng nghiÖp lµ ngµnh s¶n xuÊt gi÷ vÞ trÝ hÕt søc quan träng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n cña mäi quèc gia - cho dï quèc gia ®ã lµ n­íc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn hay ®ang ph¸t triÓn. së dÜ nh­ vËy v× n«ng nghiÖp lµ ngµnh s¶n xuÊt vµ cung cÊp cho con ng­êi nh÷ng s¶n phÈm tèi cÇn thiÕt cña cuéc sèng, ®ã lµ l­¬ng thùc vµ thùc phÈm - nh÷ng s¶n phÈm mµ víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña khoa häc kü thuËt ngµy nay, ch­a mét ngµnh nµo cã thÓ thay thÕ ®­îc. L­¬ng thùc, thùc phÈm lµ yÕu tè ®Çu tiªn cña sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña mét ®Êt n­íc. C¸c nhµ kinh tÕ häc thuéc nhiÒu tr­êng ph¸i kh¸c nhau ®Òu thèng nhÊt r»ng "®iÒu kiÖn tiªn quyÕt cho sù ph¸t triÓn lµ t¨ng cung l­¬ng thùc cho nÒn kinh tÕ , cho ®êi sèng con ng­êi". C¸cmac ®· kh¼ng ®Þnh: "con ng­êi tr­íc hÕt ph¶i cã c¸i ¨n råi sau ®ã míi nãi ®Õn c¸c ho¹t ®éng kh¸c. «ng cho r»ng: "n«ng nghiÖp lµ ngµnh cung cÊp t­ liÖu sinh ho¹t cho con ng­êi..." mµ "viÖc s¶n xuÊt ra t­ liÖu sinh ho¹t lµ ®iÒu kiÖn ®Çu tiªn cña sù sèng cña hä vµ cña mäi lÜnh vùc s¶n xuÊt nãi chung..." X· héi ngµy cµng ph¸t triÓn, ®êi sèng con ng­êi cµng ®­îc n©ng cao th× nhu cÇu cña con ng­êi vÒ l­¬ng thùc vµ thùc phÈm còng ngµy cµng t¨ng c¶ vÒ sè l­îng, chÊt l­îng vµ chñng lo¹i. Sù t¨ng lªn nµy do hai yÕu tè: -Do sù t¨ng lªn kh«ng ngõng cña d©n sè -Do sù t¨ng lªn cña nhu cÇu b¶n th©n tõng con ng­êi chØ cã mét nÒn n«ng nghiÖp ph¸t triÓn ë tr×nh ®é cao míi cã hy väng ®¸p øng ®­îc nh÷ng nhu cÇu t¨ng lªn th­êng xuyªn ®ã. N«ng nghiÖp gi÷ vÞ trÝ quan träng trong viÖc cung cÊp c¸c yÕu tè ®Çu vµo cho c«ng nghiÖp vµ khu vùc thµnh thÞ. ®iÒu nµy ®­îc thÓ hiÖn chñ yÕu ë c¸c mÆt sau: Thø nhÊt, n«ng nghiÖp, ®Æc biÖt lµ n«ng nghiÖp cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, lµ khu vùc cung cÊp lao ®éng cho sù ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp vµ ®« thÞ. Qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ vµ ®« thÞ ho¸, mét mÆt nã t¹o ra nhu cÇu rÊt lín vÒ lao ®éng, mÆt kh¸c - nhê ®ã mµ n¨ng suÊt lao ®éng trong n«ng nghiÖp kh«ng ngõng t¨ng lªn, lùc l­îng lao ®éng l¹i ®­îc gi¶i phãng tõ n«ng nghiÖp ngµy cµng nhiÒu. Sè nµy l¹i chuyÓn dÞch vµo c«ng nghiÖp vµ thµnh phè - nhµ kinh tÕ häc Lewis coi ®©y lµ qu¸ tr×nh t¹o ra tiÕt kiÖm, thóc ®Èy ®Çu t­ vµ t¨ng tr­ëng kinh tÕ. MÆt kh¸c, viÖc chuyÓn dÞch lao ®éng tõ n«ng nghiÖp sang khu vùc c«ng nghiÖp cßn kh¾c phôc ®­îc t×nh tr¹ng l¹c hËu vÒ kinh tÕ - ®©y lµ mét xu h­íng cã tÝnh quy luËt cña mäi quèc gia trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Tuy nhiªn, chuyÓn dÞch lao ®éng tõ n«ng nghiÖp sang c«ng nghiÖp nh­ thÕ nµo ®ã lµ bµi to¸n mçi quèc gia ph¶i nghiªn cøu ®Ó gi¶i quyÕt cho phï hîp víi ®iÒu kiÖn cô thÓ cña quèc gia m×nh. Thø hai, n«ng nghiÖp lµ khu vùc cung cÊp nguån nguyªn liÖu to lín vµ quý b¸u cho c«ng nghiÖp, ®Æc biÖt lµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn. Th«ng qua c«ng nghiÖp chÕ biÕn, gi¸ trÞ cña s¶n phÈm n«ng nghiÖp ®­îc n©ng lªn nhiÒu lÇn. §iÒu nµy võa gãp phÇn t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c s¶n phÈm, võa t¨ng thu nhËp cho ng­êi lao ®éng vµ t¨ng nguån tµi chÝnh cho quèc gia. N«ng nghiÖp vµ n«ng th«n lµ thÞ tr­êng tiªu thô réng lín cña c«ng nghiÖp.ë hÇu hÕt c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, s¶n phÈm n«ng nghiÖp bao gåm t­ liÖu s¶n xuÊt vµ t­ liÖu tiªu dïng, chñ yÕu dùa vµo thÞ tr­êng trong n­íc mµ tr­íc hÕt lµ khu vùc n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n. sù thay ®æi vÒ cÇu trong khu vùc n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n sÏ cã t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn s¶n xuÊt ë khu vùc phi n«ng nghiÖp. Ph¸t triÓn m¹nh n«ng nghiÖp, n©ng cao thu nhËp cho d©n c­ n«ng th«n, tõ ®ã t¨ng søc mua cña khu vùc n«ng th«n lµ ®iÒu kiÖn hÕt søc quan träng lµm t¨ng nhu cÇu ®èi víi c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp - t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c«ng nghiÖp ph¸t triÓn nhanh vµ æn ®Þnh. N«ng nghiÖp gi÷ vÞ trÝ kh¸ quan träng trong viÖc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu s¶n phÈm trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. ®èi víi nh÷ng n­íc cã lîi thÕ vÒ ®Êt ®ai, thêi tiÕt, khÝ hËu th× s¶n phÈm n«ng nghiÖp cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh lín trªn thÞ tr­êng thÕ giíi - ®em l¹i nguån thu ngo¹i tÖ lín, phôc vô cho sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. N«ng nghiÖp vµ n«ng th«n cã vai trß to lín ®èi víi sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña m«i tr­êng. NÕu n«ng nghiÖp sö dông qu¸ nhiÒu ho¸ chÊt, nhÊt lµ ph©n ho¸ häc, thuèc trõ s©u... sÏ lµm « nhiÔm ®Êt vµ nguån n­íc, ¶nh h­ëng lín ®Õn søc khoÎ con ng­êi. V× thÕ, trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, cÇn ph¶i t×m nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó duy tr× vµ t¹o ra sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña m«i tr­êng. Ngoµi ra, ph¸t triÓn n«ng nghiÖp g¾n liÒn víi kinh tÕ n«ng th«n lµ c¬ së quan träng ®Ó b¶o ®¶m æn ®Þnh chÝnh trÞ, x· héi, ph¸t triÓn kinh tÕ bÒn v÷ng, cñng cè vµ t¨ng c­êng quèc phßng an ninh. NhËn thøc ®­îc vai trß to lín cña ngµnh n«ng nghiÖp, trong nh÷ng n¨m cuèi cña thÕ kû XX, ë hÇu hÕt c¸c n­íc, sù ph¸t triÓn n«ng nghiÖp n«ng th«n ngµy cµng ®­îc chó ý h¬n vµ trë thµnh chiÕn l­îc ph¸t triÓn cña mçi quèc gia. ë n­íc ta, §¶ng vµ Nhµ n­íc ta lu«n x¸c ®Þnh râ n«ng nghiÖp n«ng th«n cã vÞ trÝ ®Æc biÖt quan träng trong hÖ thèng c¸c ngµnh kinh tÕ quèc d©n. ngay tõ khi ®Êt n­íc thèng nhÊt, §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø IV (1976) ®· kh¼ng ®Þnh: "...­u tiªn ph¸t triÓn c«ng nghiÖp nÆng mét c¸ch hîp lý trªn c¬ së ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp nhÑ, kÕt hîp x©y dùng c«ng nghiÖp vµ n«ng nghiÖp c¶ n­íc trë thµnh mét c¬ cÊu c«ng - n«ng nghiÖp". Vai trß cña n«ng nghiÖp tiÕp tôc ®­îc kh¼ng ®Þnh qua c¸c kú §¹i héi V (1981), §¹i héi VI (1986), §¹i héi VII (1991), §¹i héi VIII (1996), vµ víi kú ®¹i héi IX (2001) cã ý nghÜa hÕt søc quan träng trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi ®Êt n­íc nh÷ng n¨m ®Çu thÕ kû XXI, §¶ng ta tiÕp tôc kh¼ng ®Þnh con ®­êng ®i lªn Chñ nghÜa x· héi cña n­íc ta lµ con ®­êng duy nhÊt ®óng víi "ChiÕn l­îc ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa, x©y dùng nÒn t¶ng ®Ó ®Õn n¨m 2020 n­íc ta c¬ b¶n trë thµnh mét n­íc c«ng nghiÖp", vµ n«ng nghiÖp n«ng th«n vÉn tiÕp tôc ®­îc ­u tiªn ®Çu t­ ph¸t triÓn: "§Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp, n«ng th«n theo ®Þnh h­íng h×nh thµnh nÒn n«ng nghiÖp hµng ho¸ lín"... Trªn thùc tÕ ë ViÖt Nam, cã 80% d©n sè sèng ë n«ng th«n, h¬n 70% lùc l­îng lao ®éng toµn x· héi lµm viÖc ë khu vùc nµy (trong ®ã cã 63,11% lao ®éng lµm viÖc ë khu vùc n«ng - l©m nghiÖp - vµo thêi ®iÓm n¨m 2000). Ngµnh n«ng nghiÖp ViÖt Nam cung cÊp xÊp xØ 1/4 GDP cña ®Êt n­íc, t¹o ra trªn 1/3 kim ng¹ch xuÊt khÈu. MÆc dï tû träng cña ngµnh ®· gi¶m dÇn do c¸c hé n«ng d©n tiÕp tôc ®a d¹ng ho¸ s¶n xuÊt s¶n phÈm cña m×nh, nh­ng g¹o vÉn chiÕm gÇn 1/2 tæng gi¸ trÞ s¶n l­îng n«ng nghiÖp. C¸c lo¹i c©y l­¬ng thùc kh¸c chiÕm 15%, c©y c«ng nghiÖp chiÕm 16%, ch¨n nu«i chiÕm 17%. S¶n l­îng n«ng nghiÖp ®¹t møc cao kû lôc vµo n¨m 1998 vµ 1999 víi tæng s¶n l­îng l­¬ng thùc t¨ng 2 triÖu tÊn mçi n¨m, ®¹t 34 triÖu tÊn quy thãc vµo n¨m 1999. ViÖt Nam ®· chuyÓn tõ mét n­íc nhËp khÈu l­¬ng thùc vµo gi÷a nh÷ng n¨m 80 sang trë thµnh mét n­íc xuÊt khÈu g¹o lín thø hai thÕ giíi (sau Th¸i Lan). XuÊt khÈu g¹o ®· t¨ng tõ 1,4 triÖu tÊn n¨m 1989 lªn 4,5 triÖu tÊn n¨m 1999. MÆc dï nÒn kinh tÕ quèc d©n ch÷ng l¹i gÇn ®©y nh­ng ngµnh n«ng nghiÖp vÉn ®ang ho¹t ®éng tèt. Tû lÖ t¨ng tr­ëng hµng n¨m trong vßng 5 n¨m qua lµ kho¶ng 4-5%, ®­îc tiÕp søc bëi viÖc ®a d¹ng ho¸ sang nh÷ng c©y trång cã gi¸ trÞ gia t¨ng cao do cã nh÷ng thÕ m¹nh vÒ khÝ hËu, ®Êt ®ai, lao ®éng rÎ, chi phÝ c¬ héi thÊp nh­ cµ phª, h¹t ®iÒu, cao su, g¹o... Do vËy, thu nhËp n«ng nghiÖp t¨ng 61% tõ n¨m1993 ®Õn n¨m 1998, ®· trë thµnh nguån gi¶m nghÌo chÝnh ë n«ng th«n. ChÝnh phñ ViÖt Nam nhËn thøc vai trß quan träng cña n«ng nghiÖp trong sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña ®Êt n­íc vµ lµ ®éng lùc ®Ó gi¶m nghÌo vµ t¨ng thu nhËp trªn c¬ së réng r·i. ®Æc biÖt, ChÝnh phñ coi chÕ biÕn n«ng s¶n vµ c¸c ho¹t ®éng dÞch vô phi n«ng nghiÖp ë n«ng th«n lµ ph­¬ng tiÖn ®Ó ®¹t ®­îc c¸c môc tiªu ph¸t triÓn dµi h¹n. 2.Nh÷ng ®Æc ®iÓm n«ng nghiÖp 2.1.§Æc ®iÓm chung S¶n xuÊt n«ng nghiÖp cã nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng mµ c¸c ngµnh s¶n xuÊt kh¸c kh«ng thÓ cã ®­îc, ®ã lµ: 1> S¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®­îc tiÕn hµnh trªn mét ®Þa bµn réng lín, phøc t¹p vµ cßn lÖ thuéc nhiÒu vµo ®iÒu kiÖn tù nhiªn nªn mang tÝnh khu vùc râ rÖt. Cã thÓ nãi ë ®©u cã ®Êt ®ai vµ lao ®éng th× ë ®ã cã thÓ tiÕn hµnh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp.ë mçi vïng, mçi quèc gia cã ®iÒu kiÖn ®Êt ®ai, thêi tiÕt, khÝ hËu vµ thuû v¨n rÊt kh¸c nhau. LÞch sö h×nh thµnh c¸c lo¹i ®Êt, qu¸ tr×nh ®Çu t­, khai th¸c vµ sö dông ®Êt còng kh¸c nhau. V× thÕ, s¶n xuÊt n«ng nghiÖp diÔn ra trªn tõng ®Þa bµn cô thÓ kh«ng thÓ nµo gièng nhau. §Æc ®iÓm nµy ®ßi hái trong qu¸ tr×nh tæ chøc chØ ®¹o s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cÇn hÕt søc l­u ý c¸c vÊn ®Ò sau: -Tæ chøc tèt ®iÒu tra c¸c nguån tµi nguyªn n«ng nghiÖp cña ®Êt n­íc còng nh­ mçi vïng ®Ó cã sù quy ho¹ch, bè trÝ c¸c lo¹i c©y trång, c¸c con vËt nu«i thÝch hîp. -ViÖc x©y dùng c¬ së vËt chÊt, kü thuËt ph¶i ®­îc tiÕn hµnh phï hîp víi ®Æc ®iÓm sinh häc cña tõng lo¹i c©y trång, tõng con vËt nu«i, còng nh­ ph¶i phï hîp víi ®iÒu kiÖn tù nhiªn kinh tÕ cô thÓ cña mçi vïng. -CÇn cã chÝnh s¸ch phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña tõng vïng, tõng khu vùc nhÊt ®Þnh. ®Æc biÖt lµ chÝnh s¸ch ruéng ®Êt, chÝnh s¸ch ®Çu t­ vµ chÝnh s¸ch thuÕ. 2>Trong n«ng nghiÖp, ruéng ®Êt lµ t­ liÖu s¶n xuÊt chñ yÕu kh«ng thÓ thay thÕ ®­îc. §Êt ®ai lµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt cho tÊt c¶ c¸c ngµnh s¶n xuÊt, nh­ng néi dung kinh tÕ cña nã l¹i rÊt kh¸c nhau. Trong c«ng nghiÖp vµ c¸c ngµnh kinh tÕ kh¸c, ®Êt ®ai chØ lµ nÒn mãng ®Ó x©y dùng c¸c c«ng x­ëng, trô së phôc vô cho viÖc s¶n xuÊt - kinh doanh. Tr¸i l¹i, trong n«ng nghiÖp, ®Êt ®ai lµ t­ liÖu s¶n xuÊt chñ yÕu, kh«ng thÓ thay thÕ ®­îc vµ nã lµ lo¹i t­ liÖu s¶n xuÊt ®Æc biÖt v× nã h¹n chÕ vÒ mÆt diÖn tÝch, cè ®Þnh vÒ mÆt vÞ trÝ vµ søc s¶n xuÊt cña nã kh«ng cã giíi h¹n. chÝnh v× vËy, cÇn ph¶i tÝch cùc më réng diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp b»ng khai hoang, t¨ng vô. §Èy m¹nh ®Çu t­ chiÒu s©u, th©m canh s¶n xuÊt - coi th©m canh lµ con ®­êng chñ yÕu ph¸t triÓn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. 3>S¶n xuÊt n«ng nghiÖp g¾n liÒn víi c¬ chÕ sèng C©y trång vµ vËt nu«i -®èi t­îng s¶n xuÊt cña n«ng nghiÖp lµ nh÷ng c¬ thÓ sèng, chóng sinh tr­ëng vµ ph¸t triÓn theo nh÷ng quy luËt sinh häc nhÊt ®Þnh. Lµ c¬ thÓ sèng do ®ã chóng rÊt nh¹y c¶m víi m«i tr­êng tù nhiªn; mçi sù thay ®æi vÒ thêi tiÕt, khÝ hËu, vÒ sù ch¨m sãc cña con ng­êi ®Òu t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn qu¸ tr×nh ph¸t sinh vµ ph¸t triÓn cña chóng, vµ ®­¬ng nhiªn lµ ¶nh h­ëng ®Õn kÕt qu¶ cuèi cïng cña s¶n xuÊt. C¸c c©y trång vµ con vËt nu«i víi t­ c¸ch lµ t­ liÖu s¶n xuÊt ®Æc biÖt, ®­îc t¸i s¶n xuÊt trong b¶n th©n n«ng nghiÖp b»ng c¸ch sö dông trùc tiÕp s¶n phÈm thu ®­îc ë chu tr×nh s¶n xuÊt tr­íc lµm t­ liÖu s¶n xuÊt cho chu tr×nh s¶n xuÊt sau. Bëi vËy, ®Ó ®¶m b¶o chÊt l­îng gièng c©y trång vµ con vËt nu«i ngµy cµng tèt h¬n ®ßi hái ph¶i tËp trung ®Çu t­ chän läc vµ nghiªn cøu c¸c gièng míi cã n¨ng suÊt cao, chÊt l­îng tèt, thÝch nghi víi ®iÒu kiÖn cô thÓ cña tõng vïng sinh th¸i. 4>S¶n xuÊt n«ng nghiÖp cã tÝnh thêi vô cao Sù kh«ng trïng khíp gi÷a thêi gian lao ®éng vµ thêi gian s¶n xuÊt ®· ®Î ra tÝnh thêi vô trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. §Ó gi¶m bít tÝnh thêi vô trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cÇn l­u ý c¸c vÊn ®Ò: Thùc hiÖn chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt kÕt hîp víi ph¸t triÓn tæng hîp; t¹o ra c¸c gièng c©y trång cã thêi gian sinh tr­ëng ng¾n ®Ó cã thÓ lµm nhiÒu vô trong n¨m; më mang c¸c ngµnh nghÒ, c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh kh¸c trong n«ng th«n ®Ó thu hót lao ®éng; bè trÝ c¬ cÊu c©y trång, con vËt nu«i hîp lý ®Ó sö dông tèi ®a lùc l­îng lao ®éng vµ sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c lo¹i vËt t­ kü thuËt. 2.2.§Æc ®iÓm cña n«ng nghiÖp ViÖt Nam Ngoµi nh÷ng ®Æc ®iÓm trªn, n«ng nghiÖp ViÖt Nam cßn cã nh÷ng ®Æc ®iÓm sau: 2.2.1.N«ng nghiÖp ViÖt Nam lµ mét nÒn n«ng nghiÖp l¹c hËu §Õn nay, nhiÒu n­íc ®· cã nÒn n«ng nghiÖp ph¸t triÓn ë tr×nh ®é cao, mäi ho¹t ®éng trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®· ®­îc c¬ giíi ho¸, ®iÖn khÝ ho¸, thuû lîi ho¸, ho¸ häc ho¸. Trong khi ®ã, n«ng nghiÖp n­íc ta ®ang ë tr×nh ®é rÊt thÊp, c¬ së vËt chÊt kü thuËt cña n«ng nghiÖp l¹c hËu; lao ®éng ®¹i bé phËn tËp trung trong n«ng nghiÖp; s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cßn mang tÝnh tù cÊp tù tóc; thu nhËp n«ng d©n thÊp, ®êi sèng mäi mÆt cña hä cßn hÕt søc khã kh¨n. 2.2.2.NÒn n«ng nghiÖp n­íc ta lµ nÒn n«ng nghiÖp nhiÖt ®íi cã pha trén tÝnh chÊt «n ®íi, nhÊt lµ ë miÒn B¾c §Æc ®iÓm nµy ®em l¹i cho n«ng nghiÖp n­íc ta mét sè thuËn lîi kh¸ c¬ b¶n: -Chóng ta cã nguån n­íc phong phó, nguån ¸nh s¸ng d­ thõa nhê ®ã cã thÓ tiÕn hµnh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp quanh n¨m. -TËp ®oµn c©y trång vµ con vËt nu«i cña ta phong phó ®a d¹ng (c¶ nhiÖt ®íi vµ «n ®íi), nhê ®ã rÊt cã ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt nh÷ng n«ng s¶n cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao, cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. Tuy nhiªn, ®Æc ®iÓm nµy còng mang l¹i cho n«ng nghiÖp n­íc ta nh÷ng khã kh¨n kh«ng nhá, ®ã lµ th­êng xuyªn bÞ s©u bÖnh ph¸ ho¹i. Ngoµi ra, b×nh qu©n ®Êt n«ng nghiÖp trªn mét ®Çu ng­êi cña n­íc ta thÊp còng lµ mét khã kh¨n ®¸ng kÓ. Bëi thÕ, trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nÒn n«ng nghiÖp n­íc nhµ theo h­íng s¶n xuÊt hµng ho¸, hiÖn ®¹i, chóng ta t×m c¸ch ph¸t huy cao ®é nh÷ng mÆt thuËn lîi vµ h¹n chÕ ®Õn møc tèi ®a nh÷ng mÆt khã kh¨n cña nã, b¶o ®¶m cho n«ng nghiÖp n­íc ta cã sù ph¸t triÓn nhanh vµ v÷ng ch¾c. 3.§iÒu kiÖn ®Ó ®Çu t­ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp XuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm cña nÒn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp - chóng ta thÊy r»ng ®Ó s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ph¸t triÓn mét c¸ch nhanh chãng vµ bÒn v÷ng th× cÇn ph¶i cã nh÷ng ®iÒu kiÖn sau: 3.1.§iÒu kiÖn tù nhiªn N«ng nghiÖp lµ lÜnh vùc s¶n xuÊt cã nh÷ng nÐt ®Æc thï, lµ ngµnh g¾n víi ®èi t­îng lµ sinh vËt (c©y trång vµ vËt nu«i), bÞ chi phèi bëi quy luËt sinh häc, ®iÒu kiÖn ngo¹i c¶nh (®Êt ®ai, thêi tiÕt, khÝ hËu). ChÝnh v× vËy, sù s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ph¸t triÓn tr­íc hÕt phô thuéc rÊt lín vµo ®iÒu kiÖn tù nhiªn. Mçi mét lo¹i c©y trång, vËt nu«i phï hîp víi tõng ®iÒu kiÖn tù nhiªn nhÊt ®Þnh. N¾m b¾t ®­îc vÊn ®Ò nµy ®Ó ng­êi n«ng d©n lùa chän lo¹i c©y trång, vËt nu«i thÝch hîp víi ®iÒu kiÖn tù nhiªn n¬i m×nh s¶n xuÊt. 3.2.Nh©n tè thÞ tr­êng ThÞ tr­êng lµ mét yÕu tè quyÕt ®Þnh sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ë n«ng th«n. Bëi v×, thÞ tr­êng lµ ®Çu ra vµ còng lµ ®Çu vµo cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. Bªn c¹nh ®ã, thÞ tr­êng cßn cã chøc n¨ng h­íng dÉn ng­êi s¶n xuÊt th«ng qua hÖ thèng th«ng tin, qu¶ng c¸o vÒ nhu cÇu ng­êi tiªu dïng ®èi víi c¸c mÆt hµng n«ng s¶n, gi¸ c¶ vµ kh¶ n¨ng tiªu thô s¶n phÈm trªn thÞ tr­êng -tõ ®ã khuyÕn khÝch ng­êi lao ®éng n«ng nghiÖp s¶n xuÊt ra nhiÒu n«ng s¶n hµng ho¸ víi chÊt l­îng ngµy cµng tèt h¬n, chñng lo¹i ngµy cµng phong phó h¬n. Mét thÞ tr­êng th«ng tho¸ng th× s¶n xuÊt ngµy cµng cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn nhanh. 3.3.Vèn vµ sö dông vèn Vèn lµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt vµ kh«ng thÓ thiÕu ®­îc ®Ó thùc hiÖn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. Do ®Æc ®iÓm ®Æc thï cña ngµnh (lµ ngµnh s¶n xuÊt sinh häc, phô thuéc rÊt lín vµo ®iÒu kiÖn tù nhiªn), vèn cã vai trß hÕt søc quan träng. Tuy nhiªn, ®Ó ®Çu t­ vèn cho n«ng nghiÖp cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao th× ph¶i n¾m ch¾c c¸c ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng cña vèn, c¸c h×nh thøc ®Çu t­ vèn cho n«ng nghiÖp. Còng gièng nh­ vai trß ho¹t ®éng cña vèn, ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng cña vèn vµ c¸c h×nh thøc ®Çu t­ vèn chÞu sù chi phèi rÊt lín bëi c¸c ®Æc ®iÓm cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ kinh tÕ n«ng th«n. 3.4.¸p dông réng r·i tiÕn bé Khoa häc kü thuËt Nh÷ng kÕt qu¶ cña cuéc c¸ch m¹ng Khoa häc kü thuËt mang l¹i nh»m thóc ®Èy sù ph¸t triÓn nhanh chãng cña c¬ së vËt chÊt kü thuËt. ChÝnh v× vËy, viÖc ¸p dông tiÕn bé khoa häc kü thuËt vµo s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cã ý nghÜa rÊt to lín: -Nã quyÕt ®Þnh trùc tiÕp sù nh¶y vät vÒ n¨ng suÊt c©y trång, n¨ng suÊt s¶n phÈm gia sóc, n¨ng suÊt ruéng ®Êt vµ n¨ng suÊt lao ®éng n«ng nghiÖp. -Nã thóc ®Èy qu¸ tr×nh ph©n c«ng lao ®éng vµ chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt. Trªn c¬ së ®ã, sù hiÖp t¸c lao ®éng, sù kÕt hîp x· héi trong qu¸ tr×nh lao ®éng s¶n xuÊt còng nh­ qu¸ tr×nh trao ®æi ®­îc diÔn ra víi quy m« ngµy cµng to lín h¬n. §ã lµ c¬ së kh¸ch quan ®ßi hái kh«ng ngõng x©y dùng vµ hoµn thiÖn quan hÖ s¶n xuÊt víi quy m« vµ ph¹m vi réng lín h¬n vµ h×nh thøc qu¶n lý phøc t¹p h¬n. -Nã c¶i t¹o triÖt ®Ó t©m lý vµ tËp qu¸n s¶n xuÊt cña n«ng d©n Ngµy nay, cuéc c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt vÉn diÔn ra nhanh chãng trªn thÕ giíi. V× vËy, ®Ó ®­a nÒn n«ng nghiÖp ®Êt n­íc ph¸t triÓn b¾t kÞp víi nhÞp ®é t¨ng tr­ëng cña thÕ giíi ®ßi hái ph¶i ¸p dông réng r·i tiÕn bé khoa häc kü thuËt. 3.5.HÖ thèng chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« cña Nhµ n­íc HÖ thèng c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« cña Nhµ n­íc cã mét vai trß v« cïng to lín víi chøc n¨ng ®iÒu tiÕt cña viÖc qu¶n lý Nhµ n­íc ®èi víi n«ng nghiÖp, thóc ®Èy h÷u hiÖu nÒn n«ng nghiÖp hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn ph¸t triÓn theo ®óng ®Þnh h­íng. BÊt kú mét nÒn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp hµng ho¸ nµo còng lÊy thÞ tr­êng lµm chç dùa. ViÖc kinh doanh n«ng nghiÖp chÞu sù t¸c ®éng cña c¸c quy luËt cña thÞ tr­êng c¶ vÒ mÆt tÝch cùc còng nh­ tiªu cùc. C¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ cã kh¶ n¨ng h¹n chÕ mÆt tiªu cùc cña thÞ tr­êng b»ng c¸ch kÝch thÝch nh÷ng ng­êi kinh doanh n«ng nghiÖp ho¹t ®éng theo h­íng ®· ®Ò ra kh«ng nh÷ng v× lîi Ých cña toµn bé nÒn kinh tÕ quèc ®©n mµ cßn v× lîi Ých thiÕt th©n ®èi víi hä. V× vËy, Nhµ n­íc ph¶i thùc hiÖn hµng lo¹t chÝnh s¸ch kinh tÕ ®Ó thùc thi cã hiÖu qu¶ viÖc qu¶n lý Nhµ n­íc ®èi víi n«ng nghiÖp. §ã lµ ®iÒu v« cïng quan träng kh«ng thÓ thiÕu ®­îc ®èi víi bÊt kú chÕ ®é x· héi nµo. 3.6.Më réng thÞ tr­êng quèc tÕ theo h­íng kinh tÕ më Quan hÖ trao ®æi c¸c s¶n phÈm n«ng nghiÖp trªn thÞ tr­êng quèc tÕ lµ mét bé phËn cÊu thµnh kh«ng thÓ thiÕu ®­îc cña quan hÖ quèc tÕ nãi chung vµ cã tÝnh chÊt sèng cßn cña mçi quèc gia. Bëi v× chØ cã th«ng qua thÞ tr­êng quèc tÕ míi cã thÓ më réng kh¶ n¨ng tiªu thô vµ tiªu dïng cña mçi n­íc vÒ c¸c lo¹i n«ng s¶n phÈm, míi cã thÓ cho phÐp mét n­íc tiªu thô vµ tiªu dïng c¸c s¶n phÈm n«ng nghiÖp víi sè l­îng nhiÒu h¬n møc cã thÓ tiªu thô vµ tiªu dïng so víi kh¶ n¨ng s¶n xuÊt cña n­íc ®ã trong nÒn s¶n xuÊt tù cÊp tù tóc. Kinh nghiÖm cña nhiÒu n­íc cho thÊy, sù ph¸t triÓn tiÒm lùc xuÊt khÈu nãi chung, xuÊt khÈu n«ng s¶n nãi riªng ®­îc coi lµ xung lùc m¹nh ®Ó lµm t¨ng tr­ëng nhanh nÒn kinh tÕ, t¨ng thu nhËp quèc d©n, sö dông tÝnh h¬n h¼n cña ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ, bï ®¾p nh÷ng chi phÝ s¶n xuÊt vµ c«ng søc ®Çu t­ vµo lÜnh vùc nµy. Ph¶i sö dông xuÊt khÈu ®Ó ®Èy nhanh sù ph¸t triÓn, lµ c«ng cô ®¸ng tin cËy ®Ó v­¬n ra giíi h¹n tiÕn bé cña thÕ giíi. 4.Kinh nghiÖm mét sè n­íc vÒ ®Çu t­ cho n«ng nghiÖp N«ng nghiÖp lµ mét ngµnh s¶n xuÊt vËt chÊt gi÷ vÞ trÝ hÕt søc quan träng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n cña mäi quèc gia trªn thÕ giíi bÊt kÓ n­íc ®ã thuéc n­íc ph¸t triÓn hay kÐm ph¸t triÓn. ChÝnh v× vËy, ®Ó ®­a ®Êt n­íc ph¸t triÓn mét c¸ch v÷ng ch¾c th× cÇn ph¶i ®Çu t­ vµo n«ng nghiÖp. Kinh nghiÖm mét sè n­íc trªn thÕ giíi cho thÊy, mÆc dï ph­¬ng thøc ®Çu t­ vµo n«ng nghiÖp rÊt ®a d¹ng song ®Ó cã ®­îc thµnh c«ng trong sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ nãi chung vµ n«ng nghiÖp nãi riªng th× sù ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch ®Çu t­ cho n«ng nghiÖp ®Æc biÖt quan träng. ë In®onesia, trõ mét khèi l­îng nhá phÇn tæng hîp cßn tÊt c¶ ph©n ho¸ häc ®Òu ®­îc l­u th«ng qua tæ chøc kinh doanh ®éc quyÒn Nhµ n­íc (gäi lµ Pusri- thµnh lËp n¨m 1979) Pusri nhËn ph©n bãn tõ c¸c nhµ m¸y s¶n xuÊt trong n­íc còng nh­ nhËp khÈu, sau chuyÓn vÒ tØnh b¸n vµ b¸n cho c¸c nhµ bu«n. viÖc ®iÒu hoµ l­¬ng thùc ë In®onesia ®­îc giao cho c¬ quan hËu cÇn l­¬ng thùc (®­îc gäi lµ Bulog). Bulog ®­îc giao nhiÖm vô æn ®Þnh gi¸ c¶, b¶o vÖ lîi Ých cña n«ng d©n vµ ng­êi tiªu dïng. Bulog quy ®Þnh gi¸ sµn vµ gi¸ trÇn thèng nhÊt trªn ph¹m vi c¶ n­íc theo h­íng khuyÕn khÝch lóa g¹o ®Ó ®¶m b¶o an toµn l­¬ng thùc quèc gia. PhÇn lç cña c¸c Bulog do Nhµ n­íc bï, trÝch tõ ng©n s¸ch ®Çu t­ cho n«ng nghiÖp. Bªn c¹nh ®ã, ë In®«nªsia cßn quan t©m ®Õn ®Çu t­ cho nghiªn cøu, triÓn khai mêi chuyªn gia ®Õn trao ®æi kinh nghiÖm, nhËp néi c¸c gièng tèt vµ c«ng nghÖ tiªn tiÕn, h×nh thµnh ban khuyÕn n«ng -n¨m 1988 cã 20.000 c¸n bé khuyÕn n«ng vµ cø 817 hé th× cã 1 c¸n bé khuyÕn n«ng, c¸c kho¶n chi cho c«ng t¸c khuyÕn n«ng chiÕm 21% tæng ng©n s¸ch chi hµng n¨m cña Bé N«ng nghiÖp. ë Th¸i Lan, ®Ó khuyÕn khÝch ®Çu t­ ph¸t triÓn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, ChÝnh phñ rÊt quan t©m ®Õn bï gi¸ vËt t­ n«ng nghiÖp. Mçi n¨m, n­íc nµy sö dông kho¶ng 2,1 triÖu tÊn ph©n ho¸ häc trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, trong ®ã 27% qua khu vùc c«ng céng, 73% qua kªnh t­ nh©n. HiÖn nay, tÊt c¶ c¸c mÆt hµng do n«ng d©n s¶n xuÊt ra ®Òu ®­îc miÔn thuÕ. Chñ tr­¬ng nµy nh»m t¹o ®iÒu kiÖn n©ng cao møc sèng cña n«ng d©n, h¹n chÕ dßng ng­êi ®ang bá n«ng th«n ra thµnh thÞ. Ngay ®èi víi xuÊt khÈu g¹o còng kh«ng ph¶i chÞu thuÕ xuÊt khÈu nh»m t¹o cho g¹o Th¸i Lan cã søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng thÕ giíi (Th¸i Lan hiÖn lµ n­íc ®øng ®Çu vÒ xuÊt khÈu g¹o). ngoµi ra, hµng n¨m Vô khuyÕn n«ng thuéc Bé n«ng nghiÖp sö dông 1.358 triÖu b¹t (54 triÖu USD) cho c«ng t¸c khuyÕn n«ng. Trung Quèc lµ n­íc n«ng nghiÖp lín, sau thêi kú "C¸ch m¹ng v¨n ho¸", "c«ng x· nh©n d©n" n­íc nµy b­íc vµo thêi kú c¶i c¸ch vµ më cöa. Mét trong nh÷ng thµnh tùu ®¸ng ghi nhËn cña Trung Quèc lµ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp h­¬ng trÊn, thùc hiÖn "Li n«ng bÊt ly h­¬ng", chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng th«n, tõ ®ã t¨ng tr­ëng kinh tÕ víi tèc ®é cao. ChÝnh phñ Trung Quèc ®· ®­a ra chÝnh s¸ch ®Çu t­ rÊt hîp lý, mét mÆt t¨ng ®Çu t­ cho c«ng nghiÖp n«ng th«n, mÆt kh¸c t¨ng vèn ®Çu t­ trùc tiÕp cho n«ng nghiÖp ®Ó t¹o ra nh÷ng tiÒn ®Ò vËt chÊt cho viÖc t¨ng tr­ëng. Ngoµi nguån vèn trong n­íc, Nhµ n­íc Trung Quèc cßn dµnh c¸c nguån vèn vay n­íc ngoµi ®Ó ®Çu t­ cho n«ng nghiÖp. TÝnh tõ n¨m 1980 ®Õn 1986 sè vèn nµy ®· lªn tíi 164 triÖu USD. Tõ n¨m 1989, Trung Quèc dµnh 1/4 sè tiÒn cña Ng©n hµng ThÕ giíi cho vay ®Ó ®Çu t­ cho n«ng nghiÖp, tr­íc hÕt lµ ®Ó x©y dùng c«ng tr×nh thuû lîi, më réng s¶n xuÊt l­¬ng thùc, x©y dùng c¬ së h¹ tÇng n«ng th«n, nghiªn cøu vµ øng dông gièng c©y, con míi vµo s¶n xuÊt nhÊt lµ lóa, ng«, b«ng. ë c¸c n­íc T©y ¢u vµ B¾c Mü nh­ Cana®a,Mü, Ph¸p, PhÇn Lan, CHLB §øc...tuy n«ng nghiÖp chiÕm tû träng nhá trong GDP nh­ng vÉn ®­îc quan t©m ®Çu t­ tho¶ ®¸ng vÒ vèn vµ kü thuËt. ChÝnh phñ MÜ ®Æc biÖt quan t©m ®Çu t­ cho n«ng nghiÖp qua viÖc nghiªn cøu vµ øng dông tiÕn bé khoa häc kü thuËt vµo s¶n xuÊt. Trong n¨m 1984, ChÝnh phñ MÜ ®· ®Çu t­ 40,5 triÖu USD cho lÜnh vùc nµy. TÝnh tõ n¨m 1966 ®Õn n¨m 1985, ®Çu t­ cho khoa häc kü thuËt n«ng nghiÖp t¨ng tõ 560 triÖu USD lªn 2.248 triÖu USD vµ ®ã chÝnh lµ ®iÒu kiÖn vËt chÊt ®Ó ®­a n¨ng suÊt lao ®éng n«ng nghiÖp n­íc nµy ®øng hµng ®Çu thÕ giíi trong nhiÒu n¨m. HiÖn nay, mét lao ®éng n«ng nghiÖp ë MÜ s¶n xuÊt ®ñ l­¬ng thùc, thùc phÈm nu«i sèng trªn 60 ng­êi trong n¨m. Ch­¬ng II Thùc tr¹ng ®Çu t­ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp tØnh NghÖ An I.Nh÷ng ®Æc ®iÓm tù nhiªn, kinh tÕ- x· héi tØnh NghÖ An 1.VÞ trÝ ®Þa lý TØnh NghÖ An n»m ë vÞ trÝ trung t©m vïng B¾c Trung Bé, trªn tuyÕn giao l­u kinh tÕ- x· héi b¾c nam, phÝa t©y gi¸p CHDNND Lµo, phÝa nam gi¸p tØnh Hµ TÜnh, phÝa b¾c gi¸p tØnh Thanh Ho¸, phÝa ®«ng gi¸p biÓn §«ng. Cã to¹ ®é ®Þa lý 18033'- 20001' vÜ ®é B¾c, 103052'-105048' kinh ®é §«ng. ChiÒu dµi lín nhÊt tõ B¾c vµo Nam kho¶ng 132 km, chiÒu réng lín nhÊt tõ ®«ng sang t©y kho¶ng 200 km. NghÖ An cã diÖn tÝch tù nhiªn 16.487 km2, d©n sè tÝnh ®Õn n¨m 2005 lµ 3.506.000 ng­êi. VÒ diÖn tÝch vµ d©n sè ®øng thø 3 trong c¶ n­íc. Cã c¸c vïng ven biÓn, ®ång b»ng, trung du, miÒn nói thÊp, miÒn nói cao lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi ph¸t triÓn n«ng nghiÖp toµn diÖn. NghÖ An cã m¹ng l­íi giao th«ng ®­êng bé, ®­êng s¾t, ®­êng thuû, ®­êng kh«ng tiÖn lîi vµ quan träng, t¹o thÕ m¹nh trong giao l­u, ph¸t triÓn kinh tÕ- v¨n ho¸- x· héi cña tØnh. PhÝa ®«ng cã bê biÓn dµi 82 km vµ 6 cöa s«ng lµ mét thuËn lîi ®Ó x©y dùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ biÓn vµ kinh tÕ ®èi ngo¹i trong giai ®o¹n míi PhÝa t©y gi¸p n­íc CHDCND Lµo, víi ®­êng biªn giíi 419 km. Hai n­íc ®· cã lÞch sö ®oµn kÕt vµ h÷u nghÞ l©u ®êi, lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó më réng hîp t¸c quèc tÕ vµ khai th¸c tiÒm n¨ng ph¸t triÓn cña n­íc b¹n Lµo. C¸c dßng s«ng hÑp vµ dèc ch¼ng nh÷ng kh«ng thuËn lîi cho ph¸t triÓn v©n t¶i thuû mµ cßn h¹n chÕ kh¶ n¨ng ®iÒu hoµ nguån n­íc mÆt trong mïa phôc vô cho s¶n xuÊt n«ng -l©m nghiÖp. Vïng ®ång b»ng cã diÖn tÝch nhá, xen kÏ ®åi nói h¹n chÕ viÖc më réng diÖn tÝch canh t¸c n«ng nghiÖp. VÒ khÝ hËu, n»m trong vïng cã nhiÒu ®Æc thï ph©n dÞ râ rÖt trªn toµn l·nh thæ vµ theo c¸c mïa, t¹o ®iÒu kiÖn cho nhiÒu lo¹i c©y trång ph¸t triÓn, song khÝ hËu cã phÇn kh¾c nghiÖt, ®Æc biÖt lµ lò lôt, b·o vµ giã t©y nam. NghÖ An cã 19 huyÖn, thµnh phè, thÞ x·. HuyÖn cã diÖn tÝch lín nhÊt lµ T­¬ng D­¬ng 306.000 ha. Thµnh phè Vinh lµ trung t©m chÝnh trÞ, kinh tÕ, v¨n ho¸ cña tØnh, ë vÞ trÝ trung ®é gi÷a hai thµnh phè lín lµ Thñ ®« Hµ Néi vµ thµnh phè HuÕ. ThÞ x· Cöa lß c¸ch Vinh 25 km lµ ®« thÞ du lÞch vµ kinh tÕ biÓn. Tµi nguyªn thiªn nhiªn: NghÖ An lµ mét trong nh÷ng tØnh cã nguån tµi nguyªn phong phó nhÊt n­íc ta: cã rõng, cã biÓn vµ nh÷ng má kho¸ng s¶n cã chÊt l­îng cao vµ quý hiÕm. Tuy nhiªn, cã thÓ nãi tµi nguyªn ®Êt ë ®©y lµ mét trong nh÷ng lý do t¹o cho vïng ®Êt nµy cã mét nÐt ®Æc tr­ng lµ mét tØnh n«ng nghiÖp thuÇn tuý Theo sè liÖu tæng kiÓm kª quü ®Êt n¨m 2004, ®· ®­îc UBND tØnh phª duyÖt, ta cã: BiÓu 1.1: HiÖn tr¹ng sö dông ®Êt tØnh NghÖ An n¨m 2004 Lo¹i ®Êt  DiÖn tÝch (ha)  Tû lÖ (%)   Tæng diÖn tÝch tù nhiªn  1.648.729  100   1.§Êt n«ng nghiÖp  195.944,4  11,80   -§Êt c©y hµng n¨m  142.333,5    +§Êt lóa  98.987.0    -§Êt c©y l©u n¨m  12.400,88    2.§Êt L©m nghiÖp  684.398,3  41,57   3.§Êt chuyªn dïng  59.221,08  3,59   4.§Êt ë  14.893,51  0,90   5.§Êt ch­a sö dông  693.166,46  42,04   (Nguån: Së KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ tØnh NghÖ An) Theo nguån gèc ph¸t sinh, cã thÓ ph©n ®Êt ®ai NghÖ An thµnh 2 nhãm chÝnh: §Êt thuû thµnh vµ ®Êt ®Þa thµnh. §Êt thuû thµnh:247.774 ha chiÕm gÇn 16% diÖn tÝch thæ nh­ìng toµn tØnh; ®Êt nµy ph©n bè tËp trung chñ yÕu ë c¸c huyÖn ®ång b»ng ven biÓn vµ bao gåm 4 nhãm ®Êt: §Êt phï sa, ®Êt mÆn, ®Êt n©u vµng, ®Êt lóa vïng ®åi nói. ChiÕm vÞ trÝ quan träng trong sè nµy lµ ®Êt phï sa cã 189.000 ha; ®Êt phï sa bao gåm 2 lo¹i chÝnh sau: §Êt c¸t biÓn: 21.400 ha (tËp trung ë vïng ven biÓn) ®Êt cã thµnh phÇn giíi th«, kh«ng cã kÕt cÊu, dung tÝch hÊp thô thÊp. C¸c chÊt dinh d­ìng nh­ mïn, ®¹m, l©n ®Òu nghÌo, kali tæng sè cao nh­ng kali trao ®æi thÊp. ®©y lµ lo¹i ®Êt thÝch hîp cho c©y trång hoa mµu, c©y c«ng nghiÖp ng¾n ngµy... lóc sö dông cÇn hÕt søc chó ý ph¸t triÓn c©y hä ®Ëu, c©y ph©n xanh, triÖt ®Ó ¸p dông ph­¬ng thøc xen canh, gèi vô. §Êt phï sa thÝch hîp víi c©y lóa n­íc vµ mµu: §Êt phï sa ®­îc båi hµng n¨m, ®Êt phï sa kh«ng ®­îc båi, ®Êt phï sa cã s¶n phÈm Feralit. Nhãm nµy cã diÖn tÝch kho¶ng 144.500 ha, trong ®ã ®Êt phï sa kh«ng ®­îc båi hµng n¨m kho¶ng 60%. Nh×n chung, so víi ®Êt s«ng Hång vµ phï sa ®Êt Cöu Long th× ®Êt phï sa ë NghÖ An cã chÊt l­îng kÐm h¬n nhiÒu: ®Êt th­êng bÞ chia c¾t m¹nh, nghiªng dèc vµ låi lâm, qu¸ tr×nh röa tr«i diÔn ra liªn tôc c¶ vÒ bÒ mÆt vµ chiÒu s©u, ®é dµy tÇng canh t¸c máng, dung tÝch hÊp thô thÊp. §Êt th­êng chua, c¸c chÊt dinh d­ìng nãi chung lµ nghÌo, ®Æc biÖt lµ l©n (riªng phï sa ®­îc båi ®¾p hµng n¨m giµu dinh d­ìng h¬n, nh­ng s¶n xuÊt cßn bÊp bªnh do hµng n¨m bÞ sãi lë, ngËp lôt theo mïa). §Êt phï sa chñ yÕu tËp trung ë ®ång b»ng, ®©y lµ ®Þa bµn s¶n xuÊt l­¬ng thùc chÝnh cña tØnh, víi ­u thÕ lµ chñ ®éng t­íi tiªu h¬n so víi vïng kh¸c. PhÇn lín trong nhãm ®Êt nµy lµ diÖn tÝch trång lóa n­íc (75.000 ha). C¸c d¶i ®Êt, b·i båi ven s«ng vµ ®Êt phï sa cò cã ®Þa h×nh cao th­êng trång c©y hoa mµu l­¬ng thùc, c©y c«ng nghiÖp ng¾n ngµy. §Êt ®Þa thµnh: 1.324.892 ha chiÕm 84% diÖn tÝch thæ nh­ìng. §Êt nµy tËp trung chñ yÕu ë vïng nói (74,2%) vµ bao gåm c¸c ®Êt sau: ®Êt Feralit ®á vµng vïng ®åi; ®Êt sãi mßn tr¬ sái ®¸; ®Êt ®en; ®Êt Feralits ®á vµng trªn nói thÊp; ®Êt mïn vµng; ®Êt mïn trªn nói cao. Tãm l¹i: NghÖ An n»m vµo vÞ trÝ ®Þa lý thuËn lîi cã nguån tµi nguyªn ®a d¹ng ®¶m b¶o ph¸t triÓn mét nÒn kinh tÕ toµn diÖn. Trong nh÷ng nguån lùc tù nhiªn ®ã th× ®Êt ®ai vµ khÝ hËu lµ nguån lùc c¬ b¶n, t¹o cho NghÖ An mét tËp ®oµn sinh vËt phong phó, ph¸t triÓn nhanh. §Æc biÖt NghÖ An cã thÓ ph¸t triÓn m¹nh mét sè c©y c«ng nghiÖp ®Æc thï nh­: chÌ, cao su, cµ phª, mÝa, l¹c, võng vµ c©y ¨n qu¶. Tuy nhiªn ®iÒu kiÖn tù nhiªn cña NghÖ An còng cßn cã nh÷ng h¹n chÕ th¸ch thøc kh«ng nhá. Bªn c¹nh sù phong phó cña thiªn nhiªn, NghÖ An l¹i thiÕu mét nguån lùc c¬ b¶n, víi sè l­îng vµ ý nghÜa kinh tÕ lín ®Ó t¹o cho NghÖ An cã ngµnh kinh tÕ mòi nhän mang tÝnh ®ét ph¸, lµm c¬ së ph¸t huy thÕ m¹nh cña c¸c ngµnh kinh tÕ kh¸c trong tØnh. KhÝ hËu NghÖ An ®· t¹o ra cho tØnh ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn mét sè c©y trång cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao, nh­ng l¹i bÞ ph©n dÞ phøc t¹p, nhiÒu khi g©y khã kh¨n vµ thiÖt h¹i cho s¶n xuÊt vµ ®êi sèng sinh ho¹t cña nh©n d©n. 2.Thùc tr¹ng ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi giai ®o¹n 1996-2005 Nhê cã ®­êng lèi ®æi míi cña §¶ng, trong 10 n¨m qua TØnh uû vµ UBND tØnh ®· cô thÓ ho¸ b»ng nhiÒu NghÞ quyÕt vµ c¬ chÕ chÝnh s¸ch ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi thêi kú 1996-2004, cïng víi toµn §¶ng toµn d©n cã quyÕt t©m cao, kh¾c phôc khã kh¨n, ­u tiªn cho ®Çu t­ ph¸t triÓn N«ng -L©m -Ng­ nghiÖp, dÞch vô vµ kÕt cÊu h¹ tÇng; sù l·nh ®¹o, chØ ®¹o cña TØnh uû, UBND tØnh s©u s¸t vµ cã hiÖu qu¶ nªn ®· ph¸t huy ®­îc søc m¹nh tæng hîp cña c¸c tÇng líp nh©n d©n trong tØnh; ®­îc sù quan t©m gióp ®ì cña c¸c cÊp bé, ngµnh trung ­¬ng vµ c¸c tæ chøc quèc tÕ trong viÖc thu hót nguån lùc ph¸t triÓn cña thêi kú 1996-2004; khÝ hËu thêi tiÕt trong 10 n¨m qua kh«ng cã ®ét biÕn xÊu lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ph¸t triÕn s¶n xuÊt ®Æc biÖt