Đề án Bàn về cách tính khấu hao và phương pháp kế toán khấu hao tài sản cố định theo chế độ hiện hành trong các doanh nghiệp ở Việt Nam hiện nay

Lêi më ®Çu Cïng víi sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, m«i tr­êng c¹nh tranh ë n­íc ta hiÖn nay ngµy cµng trë nªn gay g¾t. MÆt kh¸c hoµ chung vµo sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi, ViÖt Nam ®ang thùc hiÖn chÝnh s¸ch më cöa, giao l­u hîp t¸c kinh tÕ víi c¸c n­íc, do ®ã tÝnh c¹nh tranh cµng trë nªn khèc liÖt h¬n vµ v­ît ra khái ph¹m vi quèc gia. §Ó ®øng v÷ng vµ giµnh ­u thÕ ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp trong n­íc ph¶i kh«ng ngõng ®Çu t­, ®æi míi vµ c¶i tiÕn c«ng nghÖ. V× ®ã lµ yÕu tè quan träng quyÕt ®Þnh ®Õn gi¸ thµnh vµ chÊt l­îng s¶n phÈm vµ ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn lîi nhuËn mµ doanh nghiÖp thu ®­îc. Nh­ng trong ho¹t ®éng ®Çu t­ doanh nghiÖp kh«ng chØ ®èi mÆt víi vÊn ®Ò lµm thÕ nµo ®Ó huy ®éng ®­îc vèn ®Çu t­ mµ quan träng h¬n lµ sù hao mßn cña tµi s¶n cè ®Þnh (TSC§). Bëi trong qu¸ tr×nh ®Çu t­ vµ sö dông, d­íi t¸c ®éng cña m«i tr­êng tù nhiªn vµ ®iÒu kiÖn lµm viÖc còng nh­ tiÕn bé kü thuËt tµi s¶n cè ®Þnh bÞ gi¶m dÇn vÒ mÆt gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông. Víi vai trß cung cÊp th«ng tin cho nhµ qu¶n lý trong viÖc ra quyÕt ®Þnh kinh doanh nãi chung vµ quyÕt ®Þnh ®Çu t­ TSC§ nãi riªng, c«ng t¸c kÕ to¸n trë nªn quan träng h¬n bao giê hÕt, ®Æc biÖt lµ kÕ to¸n TSC§ vµ kÕ to¸n khÊu hao TSC§. Trong c«ng cuéc ®æi míi cña ®Êt n­íc, hÖ thèng chÕ ®é kÕ to¸n cña ViÖt Nam ®· cã nh÷ng chuyÓn biÕn rÊt c¨n b¶n ®Ó c«ng t¸c kÕ to¸n vËn hµnh cã hiÖu qu¶ h¬n, ®¶m b¶o tÝnh thèng nhÊt chÕ ®é kÕ to¸n trong c¸c lÜnh vùc, c¸c thµnh phÇn kinh tÕ t¹o ®iÒu kiÖn rót ng¾n kho¶ng c¸ch víi th«ng lÖ kÕ to¸n quèc tÕ. Tuy nhiªn, tr­íc sù biÕn ®æi to lín trong ho¹t ®éng kinh tÕ, c¸c qui ®Þnh ®· béc lé râ nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh. Tiªu biÓu nhÊt lµ nh÷ng qui ®Þnh vÒ kÕ to¸n khÊu hao TSC§. Mµ do vai trß vµ vÞ trÝ quan träng cña c«ng t¸c kÕ to¸n khÊu hao TSC§ trong doanh nghiÖp nªn nh÷ng bÊt cËp trong kÕ to¸n khÊu hao TSC§ cÇn ph¶i cã ph­¬ng h­íng, gi¶i ph¸p kh¾c phôc kÞp thêi. §Ó t×m hiÓu s©u h¬n vÒ vÊn ®Ò nµy nªn em ®· chän ®Ò tµi “Bµn vÒ c¸ch tÝnh khÊu hao vµ ph­¬ng ph¸p kÕ to¸n khÊu hao TSC§ theo chÕ ®é hiÖn hµnh trong c¸c doanh nghiÖp ë ViÖt Nam hiÖn nay” ®Ó lµm ®Ò ¸n m«n häc. Bè côc ®Ò ¸n ngoµi lêi më ®Çu vµ kÕt luËn, gåm 3 phÇn: PhÇn I:C¬ së lý luËn vÒ TSC§ PhÇn II: KhÊu hao TSC§ trong c¸c doanh nghiÖp PhÇn III: Những bÊt cËp vµ ph­¬ng h­íng hoµn thiÖn c¸ch tÝnh khÊu hao & ph­¬ng ph¸p kÕ to¸n khÊu hao TSC§ theo chÕ ®é hiÖn hµnh trong c¸c doanh nghiÖp hiÖn nay. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n ThÇy Nghiªm V¨n Lîi ®· h­íng dÉn tËn t×nh ®Ó em cã thÓ hoµn thµnh ®Ò tµi nµy. Tuy nhiªn, dï ®· rÊt cè g¾ng song do tr×nh ®é cßn h¹n chÕ nªn bµi viÕt nµy kh«ng tr¸nh khái sai sãt vµ ch­a ®Çy ®ñ. Em rÊt mong nhËn ®­îc nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp cña thÇy c« ®Ó bµi viÕt ®­îc hoµn thiÖn h¬n. PhÇn néi dung PhÇn 1. Lý luËn vÒ tµi s¶n cè ®Þnh trong doanh nghiÖp I.Kh¸i niÖm,®Æc ®iÓm vµ vai trß cña TSC§ trong ho¹t ®éng kinh doanh TSC§ lµ nh÷ng t­ liÖu lao ®éng cã gi¸ trÞ lín, thêi gian sö dông dµi. Do ®ã ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i tæ chøc tèt c«ng t¸c qu¶n lý vµ sö dông cã hiÖu qu¶ nh÷ng TSC§ hiÖn cã.Tuy nhiªn viÖc ph©n biÖt TSC§ víi mét sè c«ng cô vµ dông cô cã gi¸ trÞ lín lµ rÊt quan träng vµ cÇn thiÕt. Theo QuyÕt ®Þnh sè 166/BTC/2000, th× tiªu chuÈn ®Ó nhËn biÕt TSC§ lµ: *Thêi gian sö dông hoÆc thêi gian h÷u Ých lµ tõ 1 n¨m trë lªn *Gi¸ trÞ cña TSC§ kh«ng nhá h¬n 5.000.000 ® Khi tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, TSC§ bÞ hao mßn dÇn vµ gi¸ trÞ cña nã ®­îc chuyÓn dÞch tõng phÇn vµo chi phÝ kinh doanh. Kh¸c víi ®èi t­îng lao ®éng, TSC§ tham gia vµo nhiÒu chu kú kinh doanh vµ gi÷ nguyªn h×nh th¸i vËt chÊt ban ®Çu cho ®Õn lóc h­ háng. II.Ph©n lo¹i TSC§ Do TSC§ trong doanh nghiÖp cã nhiÒu lo¹i víi nhiÒu h×nh th¸i biÓu hiÖn kh¸c nhau nh­ , tÝnh chÊt ®Çu t­, c«ng dông vµ t×nh h×nh sö dông kh¸c nhau nªn ®Ó thuËn lîi cho viÖc qu¶n lý vµ h¹ch to¸n TSC§, cÇn s¾p xÕp TSC§ vµo tõng nhãm theo nh÷ng ®Æc tr­ng nhÊt ®Þnh nh­ ph©n theo quyÒn së h÷u, ph©n theo nguån h×nh thµnh, ph©n theo h×nh th¸i biÓu hiÖn, ph©n theo h×nh th¸i biÓu hiÖn kÕt hîp tÝnh chÊt ®Çu t­ ... Mçi mét c¸ch ph©n lo¹i cã t¸c dông kh¸c nhau ®èi víi c«ng t¸c h¹ch to¸n vµ qu¶n lý. Ch¼ng h¹n, theo h×nh th¸i biÓu hiÖn kÕt hîp tÝnh chÊt ®Çu t­, toµn bé TSC§ trong s¶n xuÊt ®­îc chia thµnh : -TSC§ h÷u h×nh: Lµ nh÷ng tµi s¶n cã h×nh th¸i vËt chÊt do doanh nghiÖp n¾m gi÷ ®Ó s¶n xuÊt kinh doanh, phï hîp víi tiªu chuÈn ghi nhËn TSC§ h÷u h×nh. Theo chuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam(chuÈn mùc 03), c¸c tµi s¶n ®­îc ghi nhËn lµ TSC§ h÷u h×nh ph¶i tho¶ m·n ®ång thêi tÊt c¶ 4 tiªu chuÈn sau: * Ch¾c ch¾n thu ®­îc lîi Ých kinh tÕ trong t­¬ng lai tõ viÖc sö dông tµi s¶n ®ã * Nguyªn gi¸ tµi s¶n ph¶i ®­îc x¸c ®Þnh mét c¸ch ®¸ng tin cËy * Thêi gian sö dông ­íc tÝnh trªn 1 n¨m * Cã ®ñ tiªu chuÈn gi¸ trÞ theo qui ®Þnh hiÖn hµnh -TSC§ v« h×nh: lµ nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh kh«ng cã h×nh th¸i vËt chÊt nh­ng x¸c ®Þnh ®­îc gi¸ trÞ vµ do doanh nghiÖp n¾m gi÷, sö dông trong c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, cung cÊp dÞch vô hoÆc cho c¸c ®èi t­îng kh¸c thuª phï hîp víi tiªu chuÈn ghi nhËn TSC§ v« h×nh. Theo chuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam (chuÈn mùc 04), c¸c tµi s¶n ®­îc ghi nhËn lµ TSC§ v« h×nh ph¶i tho¶ m·n ®ång thêi tÊt c¶ 4 tiªu chuÈn gièng nh­ TSC§ h­ò h×nh ë trªn. -TSC§ thuª tµi chÝnh: lµ TSC§ mµ doanh nghiÖp ®i thuª dµi h¹n vµ ®­îc bªn cho thuª trao quyÒn qu¶n lý vµ sö dông trong hÇu hÕt thêi gian tuæi thä cña TSC§. TiÒn thu vÒ cho thuª ®ñ cho ng­êi cho thuª trang tr¶i ®­îc chi phÝ cña tµi s¶n céng víi kho¶n lîi nhuËn tõ lo¹i ®Çu t­ ®ã. Trong tõng lo¹i TSC§ kÓ trªn, l¹i ®­îc chi tiÕt thµnh tõng nhãm theo kÕt cÊu, theo ®Æc ®iÓm, theo tÝnh chÊt... III.X¸c ®Þnh gi¸ trÞ ghi sæ cña TSC§ Trong mäi tr­êng hîp, TSC§ ph¶i ®­îc ®¸nh gi¸ theo nguyªn gi¸ vµ gi¸ trÞ cßn l¹i. Do vËy, viÖc ghi sæ ph¶i ®¶m b¶o ph¶n ¸nh ®­îc tÊt c¶ 3 chØ tiªu vÒ gi¸ trÞ cña TSC§ lµ nguyªn gi¸, gi¸ trÞ hao mßn vµ gi¸ trÞ cßn l¹i: Gi¸ trÞ cßn l¹i =Nguyªn gi¸ - Gi¸ trÞ hao mßn CÇn l­u ý r»ng, ®èi víi c¸c c¬ së thuéc ®èi t­îng nép thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ, trong chØ tiªu nguyªn gi¸ TSC§ kh«ng bao gåm phÇn thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu vµo. Ng­îc l¹i, ®èi víi c¸c c¬ së thuéc ®èi t­îng nép thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp hay tr­êng hîp TSC§ mua s¾m dïng ®Ó s¶n xuÊt kinh doanh nh÷ng mÆt hµng kh«ng thuéc ®èi t­îng chÞu thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng, trong chØ tiªu nguyªn gi¸ TSC§ l¹i bao gåm c¶ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu vµo. Tuú theo tõng lo¹i TSC§ cô thÓ mµ nguyªn gi¸ TSC§ sÏ ®­îc x¸c ®Þnh kh¸c nhau. Xem xÐt cô thÓ nh­ sau: 1.X¸c ®Þnh nguyªn gi¸ TSC§ h÷u h×nh Ph©n lo¹i TSC§ h÷u h×nh theo c¸ch thøc h×nh thµnh, nguyªn gi¸ TSC§ ®­îc x¸c ®Þnh cô thÓ nh­ sau: * TSC§ mua s¾m ( bao gåm c¶ mua míi vµ cò):nguyªn gi¸ TSC§ mua s¾m gåm gi¸ mua thùc tÕ ph¶i tr¶ trõ (-) c¸c kho¶n chiÕt khÊu th­¬ng m¹i ®­îc h­ëng vµ céng (+) c¸c kho¶n thuÕ ( kh«ng bao gåm c¸c kho¶n thuÕ ®­îc hoµn l¹i) cïng c¸c kho¶n phÝ tæn míi tr­íc khi dïng (phÝ vËn chuyÓn, bèc dì, thuÕ tr­íc b¹, chi phÝ söa ch÷a, t©n trang tr­íc khi dïng…) * TSC§ do bé phËn x©y dùng c¬ b¶n tù lµm bµn giao: nguyªn gi¸ lµ gi¸ thµnh thùc tÕ cña c«ng tr×nh x©y dùng cïng víi c¸c kho¶n chi phÝ kh¸c cã liªn quan vµ thuÕ tr­íc b¹ nÕu cã. Khi tÝnh nguyªn gi¸, cÇn lo¹i trõ c¸c kho¶n l·i néi bé, c¸c kho¶n chi phÝ kh«ng hîp lý, c¸c chi phÝ v­ît qu¸ møc b×nh th­êng trong qu¸ tr×nh tù x©y dùng hoÆc tù chÕ. * TSC§ do bªn nhËn thÇu (bªn B) bµn giao: nguyªn gi¸ lµ gi¸ ph¶i tr¶ cho bªn B céng víi c¸c kho¶n phÝ tæn míi tr­íc khi dïng (ch¹y thö, thuÕ tr­íc b¹…) trõ ®i c¸c kho¶n gi¶m trõ (nÕu cã). * TSC§ ®­îc cÊp, ®­îc ®iÒu chuyÓn ®Õn: + NÕu lµ ®¬n vÞ h¹ch to¸n ®éc lËp: nguyªn gi¸ bao gåm gi¸ trÞ cßn l¹i ghi sæ ë ®¬n vÞ cÊp (hoÆc gi¸ trÞ ®¸nh gi¸ thùc tÕ cña héi ®ång giao nhËn) céng víi c¸c phÝ tæn míi tr­íc khi dïng mµ bªn nhËn ph¶i chi ra (vËn chuyÓn, bèc dì …) + NÕu ®iÒu chuyÓn gi÷a c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn h¹ch to¸n phô thuéc: nguyªn gi¸, gi¸ trÞ cßn l¹i vµ sè khÊu hao luü kÕ ®­îc ghi theo sæ cña ®¬n vÞ cÊp. C¸c phÝ tæn míi tr­íc khi dïng ®­îc ph¶n ¸nh trùc tiÕp vµo chi phÝ kinh doanh mµ kh«ng tÝnh vµo nguyªn gi¸ TSC§ . * TSC§ nhËn vèn gãp liªn doanh, nhËn tÆng th­ëng, viÖn trî, nhËn l¹i vèn gãp liªn doanh…Nguyªn gi¸ tÝnh theo gi¸ trÞ ®¸nh gi¸ thùc tÕ cña héi ®ång giao nhËn cïng c¸c phÝ tæn míi tr­íc khi dïng (nÕu cã). 2.Nguyªn gi¸ TSC§ thuª dµi h¹n Theo chÕ ®é tµi chÝnh quy ®Þnh hiÖn hµnh, ë ViÖt Nam, khi ®i thuª dµi h¹n TSC§, bªn thuª c¨n cø vµo c¸c chøng tõ liªn quan do bªn cho thuª chuyÓn ®Õn ®Ó x¸c ®Þnh nguyªn gi¸ TSC§ ®i thuª. Nãi c¸ch kh¸c, nguyªn gi¸ ghi sæ TSC§ thuª dµi h¹n ®­îc c¨n cø vµo nguyªn gi¸ do bªn cho thuª chuyÓn giao. 3.Nguyªn gi¸ TSC§ v« h×nh Nguyªn gi¸ TSC§ v« h×nh lµ toµn bé c¸c chi phÝ thùc tÕ ph¶i bá ra ®Ó cã ®ù¬c TSC§ v« h×nh tÝnh ®Õn thêi ®iÓm ®­a tµi s¶n ®ã vµo sö dông theo dù tÝnh. Cô thÓ, theo chuÈn mùc sè 04 (chuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam), viÖc x¸c ®Þnh nguyªn gi¸ TSC§ v« h×nh trong c¸c tr­êng hîp nh­ sau: * TSC§ v« h×nh mua ngoµi: nguyªn gi¸ bao gåm gi¸ mua trõ (-) chiÕt khÊu th­¬ng m¹i hoÆc gi¶m gi¸, céng (+) c¸c kho¶n thuÕ (kh«ng gåm c¸c kho¶n thuÕ ®­îc hoµn l¹i) vµ c¸c chi phÝ liªn quan trùc tiÕp ®Õn viÖc ®­a tµi s¶n vµo sö dông theo dù tÝnh.Tr­êng hîp quyÒn sö dông ®Êt ®­îc mua cïng nhµ cöa, vËt kiÕn tróc trªn ®Êt th× gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt ph¶i ®­îc x¸c ®Þnh riªng biÖt vµ ghi nhËn lµ TSC§ v« h×nh. * TSC§ v« h×nh ®­îc nhµ n­íc cÊp hoÆc ®­îc biÕu tÆng: nguyªn gi¸ ®­îc x¸c ®Þnh theo gi¸ trÞ hîp lý ban ®Çu céng (+) c¸c chi phÝ liªn quan trùc tiÕp ®Õn viÖc ®­a TSC§ vµo sö dông theo dù tÝnh. * TSC§ v« h×nh ®­îc t¹o ra tõ néi bé doanh nghiÖp:nguyªn gi¸ lµ toµn bé chi phÝ ph¸t sinh trùc tiÕp hoÆc ®­îc ph©n bæ theo tiªu thøc hîp lý vµ nhÊt qu¸n tõ kh©u thiÕt kÕ, x©y dùng, s¶n xuÊt thö nghiÖm ®Õn chuÈn bÞ ®­a tµi s¶n ®ã vµo sö dông theo dù tÝnh. 4.Thay ®æi nguyªn gi¸ TSC§ Nguyªn gi¸ TSC§ chØ thay ®æi khi doanh nghiÖp ®¸nh gi¸ l¹i TSC§, söa ch÷a n©ng cÊp TSC§, th¸o gì hoÆc bæ sung mét sè bé phËn cña TSC§. Khi thay ®æi nguyªn gi¸ doanh nghiÖp ph¶i lËp biªn b¶n ghi râ c¸c c¨n cø thay ®æi vµ x¸c ®Þnh l¹i chØ tiªu nguyªn gi¸, gi¸ trÞ cßn l¹i, sè khÊu hao luü kÕ cña TSC§ vµ ph¶n ¸nh kÞp thêi vµo sæ s¸ch. PhÇn 2. KhÊu hao TSC§ trong doanh nghiÖp : I. Hao mßn vµ khÊu hao TSC§ Trong qu¸ tr×nh ®Çu t­ vµ sö dông, d­íi t¸c ®éng cña m«i tr­êng tù nhiªn vµ ®iÒu kiÖn lµm viÖc còng nh­ tiÕn bé kü thuËt, TSC§ bÞ hao mßn. Hao mßn nµy ®­îc thÓ hiÖn d­íi hai d¹ng: Hao mßn h÷u h×nh: lµ sù hao mßn vËt lý trong qu¸ tr×nh sö dông do bÞ cä s¸t, bÞ ¨n mßn, bÞ h­ háng tõng bé phËn. Hao mßn v« h×nh: lµ sù gi¶m gi¸ trÞ cña TSC§ do tiÕn bé khoa häc kü thuËt ®· s¶n xuÊt ra nh÷ng TSC§ cïng lo¹i cã nhiªï tÝnh n¨ng víi n¨ng suÊt cao h¬n vµ chi phÝ Ýt h¬n. §Ó thu håi gi¸ trÞ hao mßn cña TSC§, ng­êi ta tiÕn hµnh trÝch khÊu hao b»ng c¸ch chuyÓn phÇn gi¸ trÞ hao mßn cña TSC§ vµo s¶n phÈm lµm ra. Nh­ vËy, hao mßn lµ hiÖn t­îng kh¸ch quan lµm gi¶m gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông cña TSC§, cßn khÊu hao lµ mét biÖn ph¸p chñ quan trong qu¶n lý nh»m thu håi l¹i gi¸ trÞ ®· hao mßn cña TSC§. VÒ ph­¬ng diÖn kinh tÕ, khÊu hao cho phÐp doanh nghiÖp ph¶n ¸nh ®­îc gi¸ trÞ thùc cña tµi s¶n, ®ång thêi lµm gi¶m lîi nhuËn rßng cña doanh nghiÖp. VÒ ph­¬ng diÖn tµi chÝnh, khÊu hao lµ mét ph­¬ng tiÖn tµi trî gióp doanh nghiÖp thu ®­îc bé phËn gi¸ trÞ ®· mÊt cña TSC§. VÒ ph­¬ng diÖn thuÕ kho¸, khÊu hao lµ mét kho¶n chi phÝ ®­îc trõ vµo lîi nhuËn chÞu thuÕ, tøc lµ ®­îc tÝnh vµo chi phÝ kinh doanh hîp lÖ. VÒ ph­¬ng diÖn kÕ to¸n, khÊu hao lµ viÖc ghi nhËn sù gi¶m gi¸ cña TSC§ II. ý nghÜa cña tÝnh khÊu hao: Nh­ chóng ta ®· biÕt khÊu hao lµ bÞªn ph¸p chñ quan trong qu¶n lý nh»m thu håi gi¸ trÞ hao mßn cña TSC§,tÝch luü l¹i h×nh thµnh nguån vèn ®Ó ®Çu t­ mua s¾m TSC§ khi nã bÞ h­ háng chÝnh v× thÕ viÖc tÝnh khÊu hao lµ v« cïng quan träng cã ý nghÜa to lín víi mäi lo¹i h×nh doanh nghiÖp vÒ nh÷ng ph­¬ng diÖn sau: VÒ ph­¬ng diÖn kinh tÕ : KhÊu hao cho phÐp doanh nghiÖp ph¶n ¸nh ®uîc gi¸ trÞ thùc cña tµi s¶n ®ång thêi lµm gi¶m lîi tøc dßng cña doanh nghiÖp VÒ ph­¬ng diÖn tµi chÝnh: KhÊu hao sÏ lµm gi¶m gi¸ trÞ th­c cña TSC§ nh­ng l¹i lµm t¨ng gi¸ trÞ cñ TSC§ kh¸c mét c¸ch t­¬ng øng (tiÒn mÆt ,tiÒn ng©n hµng …) ®iÒu nµy cho phÐp doanh nghiÖp cã thÓ mua l¹i TSC§ khi ®· khÊu hao ®ñ. Nh­ vËy khÊu hao lµ mét ph­¬ng tiÖn tµi trî cña doanh nghiÖp gióp doanh nghiÖp h×nh thµnh quü t¸i t¹o TSC§. VÒ ph­¬ng diÖn thuÕ kho¸ : KhÊu hao lµ mét kho¶n chi phÝ ®­îc trõ vµo lîi tøc ph¸t sinh ®Ó tÝnh ra sè lîi tøc chÞu thuÕ. MÆt kh¸c do khÊu hao t¸c ®éng trùc tiÕp chi phÝ bá ra cña doanh nghiÖp tøc lµ mçi ®ång khÊu hao ph¸t sinh sÏ lµm t¨ng chi phÝ ®ång thêi còng lµm gi¶m lîi nhuËn cña doanh nghiÖp vµ ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn chØ tiªu thuÕ ph¶i ®ãng gãp vµ cßn t¸c ®éng ®Õn c¶ b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh cuèi kú . ChÝnh v× thÕ cã thÓ nãi viÖc tÝnh khÊu hao cã ý nghÜa v« cïng to lín vµ quan träng ®èi víi tõng doanh nghiÖp trong t×nh h×nh hiÖn nay III.Ph­¬ng ph¸p tÝnh khÊu hao: A . KÕ to¸n quèc tÕ vÒ khÊu hao TSC§ Do ®iÒu kiÖn kinh tÕ vµ chÕ ®é x· héi ë mçi n­íc kh¸c nhau lµ kh¸c nhau nªn yªu cÇu vÒ qu¶n lý còng kh¸c nhau. Mµ kÕ to¸n lµ c«ng cô qu¶n lý kinh tÕ do ®ã chÕ ®é kÕ to¸n ë tõng quèc gia cã sù kh¸c biÖt. ChÕ ®é kÕ to¸n khÊu hao lµ mét ®iÓn h×nh. Sau ®©y chóng ta sÏ xem xÐt hai chÕ ®é kÕ to¸n khÊu hao tiªu biÓu cña thÕ giíi, ®ã lµ Ph¸p vµ Mü ®Ó thÊy sù kh¸c biÖt cña kÕ to¸n khÊu hao ViÖt Nam so víi thÕ giíi. 1.KÕ to¸n khÊu hao TSC§ cña Mü ë Mü, c¬ së ®­îc thiÕt lËp cho viÖc khÊu hao TSC§ lµ nguyªn gÝa TSC§ vµ gi¸ trÞ thu håi cña TSC§. Trong ®ã gi¸ trÞ thu håi lµ phÇn ­íc tÝnh cã thÓ thu håi t¹i thêi ®iÓm thanh lý hoÆc nh­îng b¸n TSC§. Vµ khi thiÕt lËp c«ng thøc tÝnh khÊu hao, th× gi¸ trÞ thu håi ­íc tÝnh lµ yÕu tè kh«ng thÓ thiÕu bÊt kÓ ®ã lµ ph­¬ng ph¸p nµo. LÊy vÝ dô vÒ ph­¬ng ph¸p khÊu hao ®Òu theo thêi gian: Sè khÊu hao ph¶i trÝch hµng n¨m Nguyªn gi¸ TSC§ - Gi¸ trÞ thu håi ­íc tÝnh Sè n¨m h÷u dông ­íc tÝnh sö dông phæ biÕn ®ã lµ ph­¬ng ph¸p khÊu hao cè ®Þnh (ph­¬ng ph¸p khÊu hao ®ÒuTheo chÕ ®é qui ®Þnh c¸c doanh nghiÖp cã thÓ sö dông mét trong c¸c ph­¬ng ph¸p tÝnh khÊu hao sau: -Ph­¬ng ph¸p khÊu hao ®Òu theo thêi gian -Ph­¬ng ph¸p khÊu hao theo thêi gian sö dông m¸y thùc tÕ -Ph­¬ng ph¸p khÊu hao theo s¶n l­îng s¶n xuÊt -Ph­¬ng ph¸p khÊu hao gi¶m dÇn: Cã nhiÒu ph­¬ng ph¸p khÊu hao gi¶m dÇn cã thÓ ¸p dông, tuy nhiªn cã hai ph­¬ng ph¸p ®­îc ¸p dông phæ biÕn hiÖn nay ®ã lµ: khÊu hao gi¶m dÇn víi tû suÊt gi¶m dÇn vµ khÊu hao gi¶m dÇn víi tû suÊt kh«ng ®æi. -Ngoµi ra cßn cã c¸c ph­¬ng ph¸p khÊu hao theo nhãm hoÆc ®a hîp Tõ trªn ta thÊy sù kh¸c biÖt lín nhÊt cña kÕ to¸n khÊu hao TSC§ ë Mü so víi ViÖt Nam ®ã lµ Mü sö dông gi¸ trÞ thu håi TSC§ trong c«ng thøc tÝnh khÊu hao. §ã lµ sù ®óng ®¾n v× nh­ thÕ míi ph¶n ¸nh chÝnh x¸c gi¸ trÞ hao mßn cña TSC§, qua ®ã x¸c ®Þnh chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh hîp lý h¬n. Mét sù kh¸c biÖt n÷a lµ: ë Mü ph­¬ng ph¸p khÊu hao nhanh ®­îc c¸c doanh nghiÖp sö dông mét c¸ch phæ biÕn. §©y lµ ph­¬ng ph¸p khÊu hao ­u viÖt, nã cho phÐp doanh nghiÖp thu hèi vèn ®Çu t­ nhanh ®Ó ®Çu t­, ®æi míi c«ng nghÖ...ë ViÖt Nam ph­¬ng ph¸p nµy míi ®ang ®­îc thÝ ®iÓm ë mét sè doanh nghiÖp thuéc ngµnh c«ng nghÖ cao.ë 2.KÕ to¸n khÊu hao TSC§ cña Ph¸p Gièng nh­ Mü vµ ViÖt Nam, ë Ph¸p còng cã nhiÒu ph­¬ng ph¸p tÝnh khÊu hao TSC§. Nh­ng cã hai ph­¬ng ph¸p tÝnh khÊu hao ®­îc ) vµ ph­¬ng ph¸p khÊu hao gi¶m dÇn. Theo qui ®Þnh cña chÕ ®é kÕ to¸n Ph¸p, TSC§ ®­a vµo sö dông ngµy nµo th× tÝnh khÊu hao tõ ngµy ®ã. NÕu TSC§ ®ang ®­îc sö dông mµ ®em nh­îng b¸n hoÆc thanh lý th× sÏ tÝnh khÊu hao ®Õn ngµy nh­îng b¸n hoÆc thanh lý. Do ®ã, thêi gian sö dông trong n¨m cã thÓ tÝnh khÊu hao theo n¨m, theo th¸ng, hoÆc theo ngµy tuú theo thêi gian sö dông TSC§. §iÒu nµy gióp cho viÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ hao mßn cña TSC§ chÝnh x¸c h¬n viÖc tÝnh khÊu hao TSC§ theo nguyªn t¾c trßn th¸ng, trßn n¨m ë ViÖt Nam. B.KÕ To¸n ViÖt Nam. ViÖc tÝnh khÊu hao cã thÓ tiÕn hµnh theo nhiÒu ph­¬ng ph¸p kh¸c nhau. ViÖc lùa chän ph­¬ng ph¸p tÝnh khÊu hao nµo lµ tuú thuéc vµo quy ®Þnh cña Nhµ n­íc vÒ chÕ ®é qu¶n lý tµi chÝnh ®èi víi doanh nghiÖp vµ yªu cÇu qu¶n lý cña doanh nghiÖp. Ph­¬ng ph¸p khÊu hao ®­îc lùa chän ph¶i ®¶m b¶o thu håi vèn nhanh, ®Çy ®ñ vµ phï hîp víi kh¶ n¨ng trang tr¶i chi phÝ cña doanh nghiÖp. HiÖn nay, c¸c doanh nghiÖp cã thÓ sö dông mét trong c¸c ph­¬ng ph¸p tÝnh khÊu hao sau ®©y: 1.Ph­¬ng ph¸p khÊu hao ®Òu Ph­¬ng ph¸p nµy cßn ®­îc gäi lµ ph­¬ng ph¸p khÊu hao tuyÕn tÝnh hay ph­¬ng ph¸p khÊu hao b×nh qu©n.Cã nghÜa lµ mçi kú kÕ to¸n ®Òu tÝnh theo sè tiÒn nh­ nhau cho ®Õn khi TSC§ hÕt thêi gian h÷u Ých. C¸ch tÝnh khÊu hao theo ph­¬ng ph¸p nµy nh­ sau: Møc khÊu hao ph¶i trÝch b×nh qu©n n¨m = Nguyªn gi¸ TSC§ b×nh qu©n * TØ lÖ khÊu hao b×nh qu©n n¨m = Nguyªn gi¸ TSC§ Sè n¨m sö dông Møc khÊu hao ph¶i trÝch b×nh qu©n th¸ng Møc khÊu hao b×nh qu©n n¨m 12 ¦u ®iÓm cña ph­¬ng ph¸p nµy lµ: ph­¬ng ph¸p nµy cè ®Þnh theo thêi gian nªn cã t¸c dông thóc ®Èy doanh nghiÖp n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, t¨ng sè l­îng s¶n phÈm lµm ra ®Ó h¹ gi¸ thµnh, t¨ng lîi nhuËn. Nh­îc ®iÓm cña ph­¬ng ph¸p nµy lµ: viÖc thu håi vèn chËm, kh«ng theo kÞp møc hao mßn thùc tÕ, nhÊt lµ hao mßn v« h×nh (do tiÕn bé khoa häc kü thuËt) nªn doanh nghiÖp kh«ng cã ®iÒu kiÖn ®Ó ®©ï t­ trang bÞ TSC§ míi. HiÖn nay, ®©y lµ ph­¬ng ph¸p ®­îc dïng phæ biÕn trong c¸c doanh nghiÖp ë ViÖt Nam. 2.Ph­¬ng ph¸p khÊu hao theo s¶n l­îng C¸ch tÝnh nµy cè ®Þnh møc khÊu hao trªn mét ®¬n vÞ s¶n l­îng nªn muèn thu håi vèn nhanh kh¾c phôc ®­îc hao mßn v« h×nh ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i t¨ng ca kÝp, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng ®Ó lµm ra nhiÒu s¶n phÈm. C«ng thøc tÝnh khÊu hao theo ph­¬ng ph¸p nµy nh­ sau: Møc khÊu hao ph¶i trÝch trong th¸ng = S¶n l­îng hoµn thµnh trong th¸ng x Møc khÊu hao ®¬n vÞ b×nh qu©n trªn mét ®¬n vÞ s¶n l­îng Trong ®ã: Møc khÊu hao b×nh qu©n trªn mét ®¬n vÞ s¶n l­îng Tèng sè khÊu hao ph¶i trÝch trong thêi gian sö dông S¶n l­îng tÝnh theo c«ng suÊt thiÕt kÕ 3.Ph­¬ng ph¸p khÊu hao nhanh Bªn c¹nh khÊu hao theo thêi gian vµ khÊu hao theo s¶n l­îng, c¸c doanh nghiÖp cßn cã thÓ tÝnh khÊu hao theo gi¸ trÞ cßn l¹i. Ph­¬ng ph¸p nµy gäi lµ ph­¬ng ph¸p khÊu hao nhanh. Sau ®©y chóng ta sÏ xem xÐt hai ph­¬ng ph¸p khÊu hao nhanh: 3.1.Ph­¬ng ph¸p khÊu hao theo sè d­ gi¶m dÇn Trong nh÷ng n¨m ®Çu TSC§ cßn míi, kh¶ n¨ng s¶n xuÊt cao nªn tÝnh khÊu hao cao cßn nh÷ng n¨m vÒ sau TSC§ ®· cò dÇn (mÊt dÇn tÝnh h÷u Ých), n¨ng lùc s¶n xuÊt thÊp h¬n nªn tÝnh chi phÝ khÊu hao thÊp h¬n. C«ng thøc tÝnh khÊu hao theo ph­¬ng ph¸p nµy lµ: Tæng møc khÊu hao b×nh qu©n n¨m 2 x Gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ Sè n¨m tÝnh khÊu hao Ph­¬ng ph¸p nµy gióp doanh nghiÖp cã kh¶ n¨ng thu håi nhanh vèn ®Çu t­, mua s¾m ®æi míi TSC§, ph¶n ¸nh chÝnh x¸c h¬n møc hao mßn TSC§ vµo gi¸ trÞ s¶n phÈm, phï hîp víi hÇu hÕt c¸c s¶n phÈm cã gi¸ b¸n lóc ®Çu cao sau ®ã cã xu h­íng gi¶m dÇn. §Æc biÖt nã phï hîp víi c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong lÜnh vùc c«ng nghÖ cao, c«ng nghÖ míi mµ TSC§ cã tèc ®é hao mßn v« h×nh cao, ®ßi hái ph¶i khÊu hao, thay thÕ, ®æi míi nhanh ®Ó theo kÞp sù tiÕn bé cña khoa häc kü thuËt. Ph­¬ng ph¸p khÊu hao theo sè d­ gi¶m dÇn lµ mét ph­¬ng ph¸p tiªn tiÕn, phï hîp víi xu thÕ ph¸t triÓn cña khoa häc c«ng nghÖ kü thuËt.Tuy nhiªn, viÖc thùc hiÖn ph­¬ng ph¸p nµy phøc t¹p h¬n ph­¬ng ph¸p khÊu hao ®Òu nªn ®ßi hái c¸n bé lµm c«ng t¸c kÕ to¸n ph¶i cã tr×nh ®é cao, c¸n bé thuÕ ph¶i am hiÓu vÒ c¸c ph­¬ng ph¸p tÝnh khÊu hao, vµ nã ¶nh h­ëng ®Õn ng©n s¸ch trong nh÷ng n¨m ®Çu. MÆt kh¸c ph­¬ng ph¸p nµy chØ ¸p dông ®­îc ë nh÷ng doanh nghiÖp mµ gi¸ thµnh hoÆc chi phÝ cã kh¶ n¨ng chÞu ®­îc (doanh nghiÖp cã l·i). Theo ph­¬ng ph¸p nµy, gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ kh«ng khi nµo b»ng 0. Do ®ã khi b¸n TSC§ nµy phÇn gi¸ trÞ cßn l¹i cña nã ph¶i ®­îc trõ ®i trong doanh thu nh­îng b¸n TSC§ ®Ó tÝnh kÕt qu¶ bÊt th­êng chÝnh x¸c. HiÖn nay, ë n­íc ta, Bé tµi chÝnh quyÕt ®Þnh thùc hiÖn thÝ ®iÓm trong hai n¨m chÕ ®é khÊu hao theo ph­¬ng ph¸p sè d­ gi¶m dÇn cã ®iÒu chØnh ( ®ã lµ sù kÕt hîp khÊu hao theo sè d­ gi¶m dÇn trong nh÷ng n¨m ®Çu vµ khÊu hao ®Òu trong nh÷ng n¨m cßn l¹i nh»m khÊu hao hÕt toµn bé gi¸ trÞ TSC§ theo ®óng thêi gian sö dông). 3.2.Ph­¬ng ph¸p khÊu hao theo tæng sè n¨m Theo ph­¬ng ph¸p nµy, tØ lÖ khÊu hao ®­îc x¸c ®Þnh theo tõng n¨m dùa trªn tæng sè n¨m ph¶i tÝnh khÊu hao theo c«ng thøc: n Ti n - i+ 1 i=1 Σ i Trong ®ã: Ti lµ tØ lÖ khÊu hao n¨m thø i n lµ tæng sè n¨m khÊu hao Møc khÊu hao n¨m thø i = Gi¸ trÞ ph¶i khÊu hao * Ti Tuy nhiªn ph­¬ng ph¸p nµy ch­a ®­îc vËn dông ë n­íc ta, nã míi dõng l¹i trªn ph¹m vi lý thuyÕt. IV. Nh÷ng quy ®Þnh vÒ qu¶n lý vµ tÝnh KhÊu Hao TSC§: 1. Qui ®Þnh khi tÝnh khÊu hao Trong tr­êng hîp doanh nghiÖp ¸p dông ph­¬ng ph¸p khÊu hao ®­êng th¼ng vµ møc khÊu hao ®­îc x¸c ®Þnh hµng th¸ng th× tæng møc khÊu hao hµng th¸ng ®­îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc sau: Sè khÊu hao ph¶i trÝch th¸ng nµy = Sè khÊu hao ®· trÝch trong th¸ng tr­íc + Sè khÊu hao cña nh÷ng TSC§ t¨ng thªm trong th¸ng tr­íc - Sè jhÊu hao cña mh÷ng TSC§ gi¶m ®i trong th¸ng tr­íc Do khÊu hao TSC§ ®­îc tÝnh vµo ngµy 1 hµng th¸ng (nguyªn t¾c trßn th¸ng) nªn ®Ó ®¬n gi¶n cho viÖc tÝnh to¸n, quy ®Þnh nh÷ng TSC§ t¨ng (hoÆc gi¶m) trong th¸ng nµy th× th¸ng sau míi tÝnh (hoÆc th«i) tÝnh khÊu hao. §èi víi TSC§ ®· khÊu hao hÕt mµ vÉn ®­îc sö dông th× kh«ng ®­îc trÝch khÊu hao n÷a kÓ tõ thêi ®iÓm khÊu hao hÕt. §èi víi nh÷ng TSC§ ch­a khÊu hao hÕt mµ ®· h­ háng ph¶i tiÕn hµnh thanh lý th× gi¸ trÞ cßn l¹i ph¶i ®­îc xö lý thu håi mét lÇn vµ kh«ng tÝnh khÊu hao ë c¸c kú tiÕp theo. §èi víi nh÷ng TSC§ ®­îc söa ch÷a n©ng cÊp hoµn thµnh th× ph¶i x¸c ®Þnh l¹i gi¸ trÞ ph¶i khÊu hao vµ thêi gian khÊu hao. Møc trÝch khÊu hao hµng th¸ng ®­îc tÝnh theo c«ng thøc sau: Møc khÊu hao ph¶i trÝch trong th¸ng Gi¸ trÞ cßn l¹i tr­íc khi n©ng cÊp + Gi¸ trÞ n©ng cÊp Sè n¨m ­íc tÝnh sö dông sau khi söa ch÷a *12 Trong th¸ng kÕ to¸n tiÕn hµnh tÝnh khÊu hao TSC§ vµ ph©n bæ chi phÝ khÊu hao theo môc ®Ých hay theo bé phËn sö dông. 2. Nh÷ng qui ®Þnh vÒ qu¶n lý sè khÊu hao luü kÕ C¸c doanh nghiÖp cã thÓ sö dông toµn bé sè khÊu hao luü kÕ cña TSC§ ®Ó t¸i ®Çu t­, thay thÕ, ®æi míi TSC§; mäi ho¹t ®éng ®Çu t­ x©y dùng ph¶i thùc hiÖn theo ®óng c¸c qui ®Þnh t¹i ®iÒu lÖ qu¶n lý ®Çu t­ vµ x©y dùng hiÖn hµnh. Khi ch­a cã nhu cÇu ®Çu t­ ®æi míi TSC§, doanh nghiÖp cã quyÒn sö dông linh ho¹t sè khÊu hao luü kÕ phôc vô yªu cÇu kinh doanh cña m×nh. V. Ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n khÊu hao TSC§ 1.Tµi kho¶n sö dông *Tµi kho¶n 214 (Hao mßn TSC§) §Ó theo dâi t×nh h×nh hiÖn cã, biÕn ®éng t¨ng, gi¶m khÊu hao, kÕ to¸n sö dông tµi kho¶n 214 “Hao mßn TSC§ “. Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hao mßn cña toµn bé TSC§ hiÖn cã t¹i doanh nghiÖp (trõ TSC§ thuª ng¾n h¹n) KÕt cÊu cña tµi kho¶n nµy nh­ sau: Bªn Nî: Ph¶n ¸nh c¸c nghiÖp vô ph¸t sinh lµm gi¶m gi¸ trÞ hao mßn cña TSC§ nh­ nh­îng b¸n, thanh lý... Bªn Cã: ph¶n ¸nh c¸c nghiÖp vô lµm t¨ng gi¸ trÞ hao mßn cña TSC§ (do trÝch khÊu hao, ®¸nh gi¸ t¨ng...) D­ Cã: Gi¸ trÞ hao mßn cña TSC§ hiÖn cã. Tµi kho¶n 214 ®­îc ph©n tÝch thµnh c¸c kho¶n tiÓu kho¶n: TK 2141: Hao mßn TSC§ h÷u h×nh. TK 2142: Hao mßn TSC§ ®i thuª tµi chÝnh. TK 2143: Hao mßn TSC§ v« h×nh. *Tµi kho¶n 009 (Nguån vèn khÊu hao c¬ b¶n) Bªn c¹nh tµi kho¶n 214 nh­ trªn th×, kÕ to¸n cßn sö dông tµi kho¶n 009 “Nguån vèn khÊu hao c¬ b¶n” ®Ó theo dâi t×nh h×nh h×nh thµnh vµ sö dông sè vèn khÊu hao c¬ b¶n TSC§ . TK 009 lµ tµi kho¶n ghi ®¬n. KÕt cÊu cña tµi kho¶n nµy nh­ sau: Bªn Nî: ph¶n ¸nh c¸c nghiÖp vô t¨ng nguån vèn khÊu hao c¬ b¶n Bªn Cã: ph¶n ¸nh c¸c nghiÖp vô lµm gi¶m nguån vèn khÊu hao (nép cho cÊp trªn, cho vay, ®Çu t­, mua s¾m TSC§..) D­ Nî: Sè vèn khÊu hao c¬ b¶n hiÖn cßn. 2.Ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n 6.2.1.H¹ch to¸n khÊu hao TSC§ h÷u h×nh - §Þnh kú (th¸ng, quý, n¨m) kÕ to¸n tiÕn hµnh trÝch khÊu hao TSC§ vµ ph©n bæ vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh: Nî TK 627, 641, 642 Cã TK 2141: Tæng sè khÊu hao ph¶i trÝch §ång thêi ph¶n ¸nh t¨ng nguån vèn khÊu hao: Nî TK 009 Sè khÊu hao ph¶i nép ng©n s¸ch hoÆc cÊp trªn (nÕu cã): Nî TK 411: Ghi gi¶m nguån vèn kinh doanh nÕu kh«ng ®­îc hoµn l¹i Nî TK 136 (1368): Ghi t¨ng kho¶n ph¶i thu néi bé nÕu ®­îc hoµn l¹i Cã TK 336: Sè ph¶i nép cÊp trªn. - Tr­êng hîp gi¶m gi¸ trÞ hao mßn do nh­îng b¸n, thanh lý: Nî TK 2141: Gi¸ trÞ hao mßn luü kÕ. Nî TK 811: Gi¸ trÞ cßn l¹i Cã TK 211: Nguyªn gi¸ TSC§ Tr­êng hîp gi¶m gi¸ trÞ hao mßn do gãp vèn liªn doanh b»ng TSC§ h÷u h×nh: Nî TK 222: Gi¸ trÞ vèn gãp liªn doanh dµi h¹n ®­îc ghi nhËn. Nî TK 128: Gi¸ trÞ vèn gãp liªn doanh ng¾n h¹n ®­îc ghi nhËn. Nî TK 2141: Gi¸ trÞ hao mßn luü kÕ Nî (Cã) TK 412: Chªnh lÖch ®¸nh gi¸ tµi s¶n Cã TK 211: Nguyªn gi¸ TSC§ h÷u h×nh -Tr­êng hîp gi¶m gi¸ trÞ hao mßn do tr¶ vèn gãp liªn doanh: Nî TK 2141: Gi¸ trÞ hao mßn Nî TK 411 (chi tiÕt vèn kinh doanh): Gi¸ trÞ cßn l¹i theo tho¶ thuËn Nî (Cã) TK 412: PhÇn chªnh lÖch Cã TK 211: Nguyªn gi¸ -Tr­êng hîp thiÕu TSC§ khi kiÎm kª Nî TK 2141: Gi¸ trÞ hao mßn luü kÕ Nî TK 138 (1381): Gi¸ trÞ thiÕu chê xö lý Cã TK 211: Nguyªn gi¸ -Tr­êng hîp gi¶m do chuyÓn thµnh c«ng cô, dông cô nhá: Nî TK 2141: Gi¸ trÞ hao mßn luü kÕ Nî TK 627,641,642 Cã TK 211: Nguyªn gi¸ TSC§ NÕu gi¸ trÞ cßn l¹i lín sÏ ®­a vµo chi phÝ tr¶ tr­íc ®Ó ph©n bæ dÇn vµo chi phÝ kinh doanh: Nî TK 2141: Gi¸ trÞ hao mßn luü kÕ Nî TK 142: Gi¸ trÞ cßn l¹i Cã TK 211: Nguyªn gi¸ 2.2.H¹ch to¸n khÊu hao TSC§ thuª tµi chÝnh - Cuèi kú, trÝch khÊu hao theo chÕ ®é quy ®Þnh tÝnh vµo chi phÝ kinh doanh: Nî TK 627, 641, 642 Cã TK 2142: Sè khÊu hao ph¶i trÝch §ång thêi ghi t¨ng nguån vèn khÊu hao c¬ b¶n: Nî TK 009 - Khi kÕt thóc hîp ®ång thuª TSC§ : +NÕu tr¶ l¹i TSC§ cho bªn cho thuª mµ ch­a trÝch ®ñ khÊu hao th× gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ thuª ngoµi ph¶i tÝnh vµo chi phÝ chê ph©n bæ (nÕu gi¸ trÞ lín) hoÆc ph©n bæ hÕt vµo chi phÝ kinh doanh trong kú (nÕu gi¸ trÞ cßn l¹i nhá) : Nî TK 142 (1421): ChuyÓn gi¸ trÞ cßn l¹i ch­a khÊu hao hÕt (nÕu cã) Nî TK 2142: Gi¸ trÞ hao mßn luü kÕ Cã TK 212: Nguyªn gi¸ TSC§ ®i thuª +NÕu ®­îc quyÒn së h÷u hoµn toµn hay mua l¹i TSC§, th× sau khi kÕt chuyÓn nguyªn gi¸ TSC§ ph¶i kÕt chuyÓn gi¸ trÞ hao mßn: Nî TK 2142 Cã TK 214 (2141, 2143): Gi¸ trÞ hao mßn luü kÕ 2.3.H¹ch to¸n khÊu hao TSC§ v« h×nh -Trong kú, trÝch vµ ph©n bæ khÊu hao vµo chi phÝ kinh doanh Nî TK 627, 641, 642 Cã TK 2143: Gi¸ trÞ hao mßn §ång thêi ghi t¨ng nguån vèn khÊu hao: Nî TK 009 -C¸c tr­êng hîp nh­îng b¸n, gi¶m TSC§ v« h×nh do gãp vèn liªn doanh, tr¶ vèn gãp liªn doanh: ph¶n ¸nh t­¬ng tù nh­ h¹ch to¸n khÊu hao TSC§ h÷u h×nh. Ngoµi ra, khi ®· trÝch ®ñ khÊu hao ph¶i xo¸ sæ TSC§ : Nî TK 2143: Gi¸ trÞ hao mßn luü kÕ Cã TK 213: Nguyªn gi¸ TSC§ v« h×nh -Cuèi n¨m tµi chÝnh doanh nghiÖp cÇn xem xÐt l¹i thêi gian trÝch khÊu hao vµ ph­¬ng ph¸p khÊu hao TSC§ v« h×nh, nÕu cã sù thay ®æi møc khÊu hao cÇn ®iÒu chØnh sè khÊu hao ghi trªn sæ kÕ to¸n nh­ sau: +NÕu møc khÊu hao TSC§ v« h×nh t¨ng lªn so víi sè ®· trÝch trong n¨m, sè khÊu hao chªnh lÖch t¨ng, ghi: BT 1) Nî TK 627, 641, 642: Sè chªnh lÖch khÊu hao t¨ng Cã TK 2143: Gi¸ trÞ hao mßn t¨ng thªm BT 2) Nî TK 009 +NÕu møc khÊu hao TSC§ v« h×nh gi¶m so víi sè ®· trÝch trong n¨m th× sè chªnh lÖch khÊu hao gi¶m ghi: Nî TK 2143: Hao mßn TSC§ Cã TK 627, 641, 642: Sè chªnh lÖch khÊu hao gi¶m 3.H×nh thøc sæ kÕ to¸n: Sæ kÕ to¸n lµ h×nh thøc biÓu hiÖn cña ph­¬ng ph¸p ®èi øng tµi kho¶n, nã lµ ph­¬ng tiÖn vËt chÊt c¬ b¶n ®Ó hÖ thèng hãa sè liÖu kÕ to¸n trªn c¬ së chøng tõ gèc vµ c¸c tµi liÖu kÕ to¸n kh¸c cã liªn quan , sæ kÕ to¸n cã nhiÒu lo¹i vµ tïy theo ®èi t­îng h¹ch to¸n mµ ¸p dông h×nh thøc sæ phï hîp. §èi víi h¹ch to¸n khÊu hao TSC§ th× theo chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh chóng ta ¸p dông c¸ h×nh thøc sæ nh­ sau: 3.1. h¹ch to¸n trªn sæ chi tiÕt: §¬n vÞ : … Sæ tµi s¶n cè ®Þnh Lo¹i tµi s¶n :… Stt Ghi t¨ng TSC§ KhÊu hao TSC§ Ghi gi¶m TSC§ Chøng tõ Tªn kÝ hiÖu TSC§ N­íc Sx Th¸ng n¨m ®­a vµo sö dông Sè hiÖu TSC§ Nguyªn gi¸ TSC§ KhÊu hao KhÊu hao ®· tÝnh ®Õn khi ghi gi¶m TSC§ Ch-øng tõ Lý do gi¶m TSC§ Sè hiÖu Ngµy th¸ng TØ lÖ (%) khÊu hao Møc khÊu hao Sè hiÖu Ngµy th¸ng Céng Tuy nhiªn doanh nghiÖp còng cã thÓ ¸p dung theo h×nh thøc sæ kÕ to¸n chi tiÕt lµ §¬n vÞ : … Sæ tµi s¶n cè ®Þnh theo ®¬n vÞ sö dông N¨m : … Tªn ®¬n vÞ ( Phßng ,ban,hoÆc ng­êi sö dông) Ghi t¨ng tµi s¶n vµ c«ng cô lao ®éng Ghi gi¶m tµi s¶n vµ c«ng cô lao ®éng Ghi chó Chøng tõ Tªn nh·n hiÖu ®¬n vÞ tÝnh Sè l­îng ®¬n gi¸ Sè tiÒn Chøng tõ Lý do Sè l­îng Sè tiÒn Sè hiÖu Ngµy th¸ng Sè hiÖu Ngµy th¸ng 3.2. H¹ch to¸n trªn sæ tæng hîp: Trªn ®©y lµ 2 h×nh thøc sæ kÕ to¸n chi tiÕt mµ c¸c doanh nghiÖp ë ViÖt Nam hiÖn ®ang ¸p dông, vµ sau ®©y lµ mét sè h×nh thøc sæ kÕ to¸n tæng hîp ®­îc dïng ®Ó ph¶n ¸nh nghiÖp vô biÕn ®éng TSC§ vµ KhÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh Nh­ chóng ta ®· biÕt cã 4 h×nh thøc sæ kÕ to¸n tæng hîp ®­îc ¸p dông ®Ó ph¶n ¸nh sù biÕn ®éng cña TSC§ vµ KhÊu Hao TSC§ * §èi víi h×nh thøc sæ NhËt Ký Chung : + sæ s¸ch sö dông : - Sæ NhËt ký chung: - Sæ c¸i TK 211,212,213,21 * §èi víi h×nh thøc sæ NhËt Ký Sæ C¸i : + sæ s¸ch sö dông : -Sæ NhËt ký sæ c¸i TK 211,212,213,214 * §èi víi h×nh thøc sæ NhËt Ký Chøng Tõ: + sæ s¸ch sö dông : -Sæ NhËt ký chøng tõ sè 1,2,3,4,5,10,9,7 -B¶ng kª sè4,5,6 -Sæ c¸i TK211,212,213,214 * §èi víi h×nh thøc sæ Chøng Tõ ghi sæ: + sæ s¸ch sö dông : -Chøng tõ ghi sæ -Sæ c¸i TK211,212,213,214 - Sæ ®¨ng ký chøng tõ ghi sæ PhÇn 3 : Nh÷ng bÊt cËp vµ Ph­¬ng h­íng hoµn thiÖn trong c¸ch tÝnh khÊu hao vµ kÕ to¸n khÊu hao trong c¸c doanh nghiÖp hiÖn nay. A. Nh÷ng bÊt cËp : I. Nh÷ng bÊt cËp trong ph­¬ng ph¸p tÝnh khÊu haoTSC§ t¹i c¸c DN: TSC§ lµ c¬ së vËt chÊt thiÕt yÕu ®èi víi nÒn kinh tÕ nãi chung vµ trong mçi doanh nghiÖp nãi riªng. ViÖc theo dâi, ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c t×nh h×nh t¨ng gi¶m hao mßn, khÊu hao, söa ch÷a vµ hiÖu qu¶ sö dông tµi s¶n cè ®Þnh lµ nhiÖm vô quan träng cña c«ng t¸c ho¹ch to¸n qu¶n lý tµi s¶n cè ®Þnh. Tæ chøc ho¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh kh«ng chØ cã ý nghÜa gãp phÇn n©ng cao chÊt l­îng qu¶n lÝ vµ hiÖu qu¶ sö dông mµ cßn cã ý nghÜa thiÕt thùc trong viÖc ®Çu t­ s¶n xuÊt. Trong khi ®ã kh©ó hao lµ ph¹m trï cã tÝnh chñ quan, nã phô thuéc vµo ý chÝ cña ng­êi qu¶n lÝ. KhÊu hao lµ ph¹m trï cã tÝnh chñ quan nªn lîi nhuËn còng mang tÝnh chñ quan v× khÊu hao ®­îc tÝnh vµo chi phÝ cña doanh nghiÖp nªn nÕu doanh nghiÖp muèn t¨ng lîi nhuËn th× gi¶m møc khÊu hao vµ ng­îc l¹i nÕu doanh nghiÖp muèn gi¶m lîi nhuËn th× t¨ng møc khÊu hao hµng n¨m lªn. §©y chÝnh lµ sai lÇm trong c¬ chÕ qu¶n lý cña nhµ n­íc ta vµ chÝnh lµ khe hë cho nh÷ng kÎ c¬ héi lµm giµu. Do vËy ®· g©y ra kh«ng Ýt tiªu cùc trong viÖc ¸p dông, qu¶n lý TSC§ vµ tÝnh thuÕ cña c¶ doanh nghiÖp vµ Nhµ n­íc. 1.T×nh tr¹ng thiÕu nh÷ng quy ®Þnh cô thÓ, chi tiÕt, hoµn thiÖn cho viÖc ph©n lo¹i vµ sö dông TSC§. a. §iÒu kiÖn ghi nhËn TSC§: Trong chuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ vÒ tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh sè 16, ®iÒu kiÖn ghi nhËn tµi s¶n cã thÓ xem lµ mét nguyªn t¾c nÒn t¶ng. Tµi s¶n chØ ®­îc phÐp ghi nhËn khi vµ chØ khi nã cã thÓ mang l¹i lîi Ých kinh tÕ t­¬ng lai cho doanh nghiÖp vµ nguyªn gi¸ cã thÓ x¸c ®Þnh mét c¸ch ®¸ng tin cËy. §iÒu kiÖn “cã thÓ ®em l¹i lîi Ých kinh tÕ t­¬ng lai cho doanh nghiÖp” nªu ra trong nguyªn t¾c nµy ®· ®­a ra c¬ së lý luËn tæng qu¸t ph©n biÖt gi÷a chi phÝ vµ tµi s¶n. Sau ®ã dùa trªn nguyªn t¾c nµy, c¸c quy ®Þnh h¹ch to¸n chi tiÕt ®èi víi tõng tr­êng hîp sÏ ®­îc x©y dùng cô thÓ. Sù thiÕu v¾ng c¸c nguyªn t¾c kÕ to¸n lµm nÒn t¶ng trong quy ®Þnh kÕ to¸n tµi s¶n cè ®Þnh hiÖn nay c¸c néi dung nh­ ®iÒu kiÖn ghi nhËn tµi s¶n, x¸c ®Þnh nguyªn gi¸, khÊu hao,… ®· dÉn ®Õn nh÷ng m©u thuÉn tÊt yÕu ®ang tån t¹i ®ã lµ: c¸c quy ®Þnh qu¸ ®i s©u vµo chi tiÕt , tiÓu tiÕt ®ång thêi trong mét sè tr­êng hîp l¹i kh«ng quy ®Þnh râ rµng, ®Çy ®ñ vµ kh«ng ph¶n ¸nh hÕt c¸c tr­êng hîp nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh trong thùc tÕ. §iÒu nµy ®­îc thÓ hiÖn râ qua ®iÒu kiÖn ghi nhËn TSC§. TSC§ ®­îc ghi nhËn c¨n cø vµo thêi gian sö dông (1 n¨m trë lªn) vµ gi¸ trÞ tèi thiÓu cña TSC§ (5 triÖu ®ång trë lªn). Giíi h¹n chi tiÕt vÒ thêi gian sö dông vµ gi¸ trÞ tèi thiÓu cña tµi s¶n kh«ng thÓ phï hîp hoµn toµn víi mäi lo¹i h×nh doanh nghiÖp vµ thêi ®IÓm ghi nhËn. Sù ®a d¹ng vÒ lo¹i h×nh doanh nghiÖp, quy m« ho¹t ®éng còng nh­ sù thay ®æi vÒ thêi gi¸ ®Æt ra yªu cÇu kh¸c nhau vÒ gi¸ trÞ tµi s¶n. Mét tµi s¶n cã thÓ ®­îc xem nªn ghi nhËn lµ TSC§ h÷u h×nh ë mét tæ hîp s¶n xuÊt thñ c«ng nghiÖp nhá nh­ng ®èi víi mét c«ng ty s¶n xuÊt lín cã thÓ chØ ®­îc xem lµ gÝa trÞ c«ng cô, dông cô ph©n bæ th¼ng vµo chi phÝ s¶n xuÊt trong kú. Ngoµi ra cïng víi tÝnh phøc t¹p cña nh÷ng nghiÖp vô kinh doanh ®Æc biÖt nh÷ng nghiÖp vô liªn quan ®Õn h¹ch to¸n TSC§ v« h×nh nh­ chi phÝ nghiªn cøu ph¸t triÓn, chi phÝ lîi thÕ th­¬ng m¹i…th× ®iÒu kiÖn ghi nhËn nµy kh«ng thÓ ph©n biÖt ®­îc râ nh÷ng chi phÝ nµo ®­îc phÐp vèn ho¸ vµo tµi s¶n vµ chi phÝ nµo cÇn ph¶i ®­îc h¹ch to¸n vµo l·i lç trong kú. b. Thµnh phÇn cña nguyªn gi¸ h÷u h×nh vµ v« h×nh : NÕu trong ®iÒu kiÖn ghi nhËn tµi s¶n quy ®Þnh qu¸ chi tiÕt th× ë mét sè néi dung kh¸c nh­ thµnh phÇn cña nguyªn gi¸ h÷u h×nh vµ v« h×nh th× quy ®Þnh l¹i ch­a cô thÓ. TSC§ v« h×nh nh­ chi phÝ nghiªn cøu ph¸t triÓn, chi phÝ lîi thÕ th­¬ng m¹i… thµnh phÇn gåm nh÷ng lo¹i nµo ®­îc phÐp ghi nhËn vµ ph­¬ng ph¸p xö lý ®èi víi c¸c chi phÝ hµnh chÝnh, chi phÝ tiÒn ho¹t ®éng, lç trong giai ®o¹n tr­íc khi ®­a tµi s¶n vµo ho¹t ®éng nh­ dù kiÕn gi¶i quyÕt nh­ thÕ nµo. Theo quy ®Þnh hiÖn hµnh doanh nghiÖp cßn cã quyÒn lùa chän qu¸ réng c¸ch thøc h¹ch to¸n chi phÝ söa ch÷a lín TSC§ nh­: trÝch tr­íc, ph©n bæ dÇn hoÆc h¹ch to¸n th¼ng vµo l·i lç trong kú. Quy ®Þnh kh«ng cô thÓ vµ ®Çy ®ñ trªn ®· dÉn ®Õn t×nh tr¹ng vËn dông tuú tiÖn do cã thÓ ®­îc hiÓu theo nhiÒu c¸ch kh¸c nhau vµ lµm cho th«ng tin trªn b¸o c¸o tµi chÝnh mÊt kh¶ n¨ng so s¸nh. 2. Gi¸ trÞ thu håi ­íc tÝnh cña TSC§ kh«ng ®­îc tÝnh ®Õn trong c«ng thøc tÝnh khÊu hao. ChÝnh sù ph©n lo¹i vµ qu¶n lý TSC§ cßn nhiÒu vÊn ®Ò ch­a hîp lý nªn viÖc trÝch khÊu hao TSC§ trong c¸c doanh nghiÖp kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng v­íng m¾c. Thùc tÕ hiÖn nay, cã nh÷ng doanh nghiÖp sè tµi s¶n ®· khÊu hao hÕt nguyªn gi¸ vÉn cßn sö dông chiÕm tíi 50-60% trong tæng sè TSC§ (tÝnh theo nguyªn gi¸) vµ xu h­íng tØ träng nµy ngµy cµng lín. GÝa trÞ thu håi ­íc tÝnh cña TSC§ lµ chØ tiªu nãi lªn sè tiÒn cã thÓ thu ®­îc khi tiÕn hµnh thanh lý nh÷ng tµi s¶n ®· hÕt khÊu hao. Mét trong nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña TSC§ lµ dï tµi s¶n cã cò, l¹c hËu, h­ háng… tíi møc nµo th× vÉn cßn mét l­îng gi¸ trÞ cè ®Þnh cã thÓ thu håi ®­îc, kÓ c¶ trong tr­êng hîp 100% h×nh th¸i vËt chÊt cña tµi s¶n ®­îc thu håi d­íi d¹ng phÕ liÖu. C«ng thøc x¸c ®Þnh møc khÊu hao hiÖn nay lµ: Møc khÊu hao = Nguyªn gi¸ TSC§ b×nh qu©n hµng n¨m Thêi gian sö dông TSC§ Theo c«ng thøc nµy gi¸ trÞ thu håi cña TSC§ kh«ng ®­îc tÝnh ®Õn. Nh­ vËy lµm cho c¸ch tÝnh gi¶n ®¬n, lo¹i bá ®­îc mét yÕu tè ­íc tÝnh. Song viÖc kh«ng ®­a gi¸ trÞ thu håi vµo c«ng thøc x¸c ®Þnh møc khÊu hao lµ mét sù thiÕu sãt rÊt lín v× c¸c nguyªn nh©n sau: + Trªn thùc tÕ cã nhiÒu TSC§ khi thanh lý sÏ thu håi hoÆc b¸n ®­îc víi sè tiÒn lín, ch¼ng h¹n nh­: nhµ cöa, « t«, nÕu kh«ng tÝnh tíi gi¸ trÞ thu håi th× chÝnh lµ ®· gi¸n tiÕp lµm cho møc khÊu hao ®­îc h¹ch to¸n vµo chi phÝ s¶n xuÊt cao h¬n thùc tÕ. + Gi¸ trÞ thu håi lµ phÇn gi¸ trÞ vèn cã cña TSC§, viÖc sö dông gi¸ trÞ thu håi sÏ lµm cho TSC§ kh«ng bao giê ®­îc phÐp khÊu hao hÕt nguyªn gi¸. VÝ dô: mét TSC§ cã nguyªn gi¸ 104 triÖu ®ång, gi¸ trÞ thu håi ­íc tÝnh 4 triÖu, thêi gian sö dông 10 n¨m, møc khÊu hao 1 n¨m lµ 10 triÖu. Sau n¨m thø 10 nÕu TSC§ vÉn cßn sö dông t¹i doanh nghiÖp th× doanh nghÞªp cã thÓ kh«ng ph¶i trÝch khÊu hao nh­ng gi¸ trÞ cßn trªn sæ s¸ch kÕ to¸n vÉn lµ 4 triÖu ®ång. §iÒu nµy kh«ng nh÷ng hîp lý mµ cßn cã t¸c dông lµm t¨ng c­êng tr¸ch nhiÖm qu¶n lý cña doanh nghiÖp ®èi víi TSC§. §ång thêi nÕu cã sù mÊt m¸t, h­ háng…TSC§ do c¸c yÕu tè chñ quan cña con ng­êi th× sÏ dÔ dµng cho viÖc x¸c ®Þnh møc tr¸ch nhiÖm vËt chÊt vµ møc båi th­êng thiÖt h¹i ®èi víi ng­êi ph¹m lçi. + ViÖc sö dông chØ tiªu gi¸ trÞ thu håi cßn cã t¸c dông trî gióp ®¾c lùc cho qu¶n trÞ tµi chÝnh khi tiÕn hµnh c«ng t¸c thanh lý TSC§. + Theo chÕ ®é kÕ to¸n cña c¸c n­íc tiªn tiÕn (kÓ c¶ kÕ to¸n Mü), ng­êi ta vÉn ®­a gi¸ trÞ thu håi vµo c«ng thøc x¸c ®Þnh møc khÊu hao, ngay c¶ khi sö dông ph­¬ng ph¸p khÊu hao nhanh hay khÊu hao theo s¶n l­îng th× gi¸ trÞ thu håi ®­îc coi lµ mét chØ tiªu giíi h¹n ®Ó khèng chÕ møc khÊu hao luü kÕ cña TSC§. ChÝnh v× vËy, nh÷ng doanh nghiÖp cã tØ träng TSC§ ®· hÕt khÊu hao th× ®­¬ng nhiªn chØ tiªu møc khÊu hao hµng n¨m sÏ nhá. §iÒu kh«ng hîp lý nµy sÏ dÉn tíi c¬ cÊu chi phÝ hay gi¸ thµnh sÏ thay ®æi, lîi nhuËn thay ®æi…g©y khã kh¨n, phøc t¹p cho viÖc ph©n tÝch ho¹t ®éng kinh tÕ. V× khi tÝnh c¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cã liªn quan ®Õn TSC§ nh­: sè vßng quay cña TSC§, tØ suÊt lîi nhuËn tÝnh trªn tæng tµi s¶n… sÏ kh«ng chÝnh x¸c, sè liÖu ph©n tÝch kÐm ý nghÜa kinh tÕ. Kh«ng nh÷ng thÕ, hiÖn nay trong c¸c doanh nghiÖp c¶ nhµ n­íc vµ t­ nh©n con tån ®äng rÊt nhiÒu tµi s¶n ®· hÕt khÊu hao nh­ng ch­a ®­îc xö lý cßn n»m trong kho cña doanh nghiÖp g©y l·ng phÝ l­îng tiÒn cña rÊt lín cña nhµ n­íc. L­îng TSC§ nµy ®· khÊu hao hÕt song còng kh«ng ®­îc thanh lý. §©y còng chÝnh lµ biÓu hiÖn cña sù thiÕu sãt khi kh«ng ®­a gi¸ trÞ thu håi cña TSC§ vµo c«ng thøc tÝnh khÊu hao TSC§. II. Nh÷ng bÊt cËp trong kÕ to¸n khÊu hao TSC§: ViÖc sö dông tµi kho¶n 009- Nguån vèn khÊu hao. ViÖc sö dông tµi kho¶n 009 “Nguån vèn khÊu hao” lµ tµi kho¶n ngoµi b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n, nguyªn t¾c h¹ch to¸n lµ ghi ®¬n, sè d­ cña tµi kho¶n nµy kh«ng cã quan hÖ víi sè d­ cña tµi kho¶n kh¸c song viÖc h¹ch to¸n tµi kho¶n 009 ch­a ®­îc coi träng. HiÖn nay nhiÒu doanh nghiÖp ghi chÐp kh«ng ®Çy ®ñ, thËm chÝ cã doanh nghiÖp kh«ng sö dông tµi kho¶n nµy. Tuy nhiªn, viÖc sö dông tµi kho¶n nµy cßn mét sè ®iÒu ch­a hîp lý. §ã lµ tµi kho¶n 009 kh«ng quy ®Þnh râ cã ph¶n ¸nh sè khÊu hao c¬ b¶n cña TSC§ thuéc nguån vèn trong thanh to¸n hay kh«ng? NÕu ph¶n ¸nh c¶ sè khÊu hao c¬ b¶n cña tµi s¶n cè ®Þnh thuéc nguån vèn trong thanh to¸n th× bªn ph¸t sinh Cã cña tµi kho¶n 009 ph¶i cã bót to¸n ghi ®¬n sè khÊu hao c¬ b¶n ®ã, nÕu kh«ng sÏ x¶y ra t×nh tr¹ng lÊy khÊu hao c¬ b¶n cña nh÷ng tµi s¶n ®ã ®Ó mua s¾m, x©y dùng tµi s¶n cè ®Þnh kh¸c dÉn ®Õn rÊt khã x¸c ®Þnh nguån cña nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh nµy. NÕu tµi kho¶n 009 chØ ph¶n ¸nh sè khÊu hao c¬ b¶n cña nh÷ng TSC§ thuéc nguån ng©n s¸ch, xÝ nghiÖp bæ sung hoÆc cã bót to¸n trªn th× sè d­ tµi kho¶n 009 ®­îc x¸c ®Þnh bëi c«ng thøc sau: Vèn cè ®Þnh = Gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ + Sè d­ tµi kho¶n 009. ViÖc h¹ch to¸n tµi s¶n chuyÓn thµnh c«ng cô: Khi h¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh chuyÓn thµnh c«ng cô lao ®éng theo quy ®Þnh cña Bé tµi chÝnh th× chØ ghi gi¶m TSC§, phÇn gi¸ trÞ cßn l¹i ghi vµo chi phÝ (TK 641, 642, 627) hoÆc ghi vµo chi phÝ chê ph©n bæ (TK 142). Song trong thùc tÕ cã nhiÒu doanh nghiÖp l¹i ghi phÇn gi¸ trÞ cßn l¹i ®ã chuyÓn tõ vèn cè ®Þnh sang vèn l­u ®éng (tuy vÉn ë trong mét tµi kho¶n 411 “Nguån vèn kinh doanh”. Nh­ng viÖc ghi chÐp thiÕu thèng nhÊt nµy ¶nh h­ëng tíi viÖc x¸c ®Þnh chÝnh x¸c nguån vèn khÊu hao c¬ b¶n ®Ó x¸c ®Þnh kÕ ho¹ch mua s¾m TSC§, t×nh h×nh sö dông vèn vµ c¬ cÊu vèn trong doanh nghiÖp. Nh×n chung viÖc sö dông tµi kho¶n 214 chi tiÕt cho viÖc h¹ch to¸n khÊu hao TSC§ ®· hîp lý . Tuy nhiªn, do sù giíi h¹n vÒ tr×nh ®é vµ nhËn thøc cña c¸n bé kÕ to¸n vµ qu¶n lý trong c¸c doanh nghiÖp nªn viÖc sö dông tµi kho¶n nµy ®Ó ®Þnh kho¶n vµ h¹ch to¸n chi tiÕt nhiÒu khi cßn ch­a hîp lý. V× vËy n©ng cao tr×nh ®é vµ nghiÖp vô kÕ to¸n cho nh©n viªn kÕ to¸n lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò quan träng cÇn ®­îc quan t©m ®èi víi c¸c nhµ qu¶n lý. B . Nh÷ng gi¶i ph¸p hoµn thiÖn : I.C¬ së hoµn thiÖn chung: ChuÈn mùc kÕ to¸n lµ v¨n b¶n ph¸p quy cña nhµ n­íc cã tÝnh ®éc lËp vµ kh«ng phô thuéc vµo c¸c v¨n b¶n ph¸p quy kh¸c vÒ c¬ chÕ tµi chÝnh hay chÝnh s¸ch thuÕ cña nhµ n­íc. Nh­ vËy cã nghÜa lµ gi÷a c¸c v¨n b¶n ph¸p quy nµy ch¾c ch¾n cã nh÷ng ®iÓm kh«ng thèng nhÊt víi nhau. ChuÈn mùc kÕ to¸n ®­îc ban hµnh lµ v¨n b¶n cã tÝnh ®éc lËp ®Ó cho c¸c doanh nghiÖp, c¬ quan, ®¬n vÞ ¸p dông song thùc tÕ thiªn biÕn v¹n ho¸ phøc t¹p h¬n nhiÒu nªn nhiÒu khi cã sù kh«ng thèng nhÊt gi÷a chÕ ®é vµ thùc tÕ lµ ®iªï kh«ng tr¸nh khái. Hoµn thiÖn chuÈn mùc trªn c¬ së nguyªn t¾c kh¸ch quan lµ mét trong nh÷ng nguyªn t¾c quan träng hµng ®Çu cña kÕ to¸n. Trong khi ®ã, khÊu hao l¹i lµ ph¹m trï cã tÝnh chñ quan trong kÕ to¸n, do vËy ®Ó tiÕn hµnh khÊu hao ®óng, ®Çy ®ñ, hîp lý mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao cho c¸c doanh nghiÖp lµ mét ®iÒu hÕt søc khã song l¹i lµ vÊn ®Ò hÕt søc quan träng ®èi víi hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp , c¬ quan, ®¬n vÞ v× hÇu nh­ tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp, c¸c c¬ quan ®Òu sö dông TSC§ chØ kh¸c lµ sö dông Ýt hay nhiÒu, tÝnh chÊt cña TSC§ vµ nguån vèn ®Çu t­ tõ ®©u. V× thÕ, viÖc x©y dùng chuÈn mùc kÕ to¸n hoµn thiÖn cho nghiÖp vô trÝch khÊu hao trong c¸c doanh nghiÖp lµ hÕt søc cÇn thiÕt, cÇn ®­îc gi¶i quyÕt cµng sím cµng tèt. Ph­¬ng h­íng hoµn thiÖn ph­¬ng ph¸p khÊu hao TSC§ trong c¸c doanh nghiÖp: 1. §Ó kh¸ch quan trong viÖc ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. KhÊu hao lµ ph¹m trï mang tÝnh chñ quan ®©y lµ ®Æc tÝnh cè h÷u cña khÊu hao. Møc khÊu hao cã ¶nh lín tíi kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. Do vËy, ®Ó kh¸ch quan nhÊt trong viÖc ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh th× kh«ng nªn ®­a khÊu hao vµo trong chi phÝ kinh doanh th× phÇn cßn l¹i lµ l·i thùc. Kh«ng tÝnh khÊu hao n÷a th× lµm thÕ nµo ®Ó thu håi vèn ®Çu t­? Ta sÏ thu håi vèn ®Çu t­ dÇn dÇn dùa trªn chi phÝ vµ kÕt qu¶ kinh doanh, n¨m nµo thu ®­îc nhiÒu lîi nhuËn th× tÝnh khÊu hao nhiÒu, n¨m nµo thu ®­îc Ýt lîi nhuËn th× ta tÝnh khÊu hao Ýt hoÆc kh«ng tÝnh khÊu hao. TSC§ sÏ ®­îc tÝnh khÊu hao cho ®Õn khi thu håi ®­îc toµn bé vèn ®Çu t­ ban ®Çu, gi¸ trÞ thu håi ­íc tÝnh cña TSC§ cã thÓ coi lµ mét kho¶n thu nhËp bÊt th­êng cña doanh nghiÖp. Ph­¬ng ph¸p nµy sÏ gióp cho doanh nghiÖp tr¸nh khái t×nh tr¹ng khã kh¨n khi trong n¨m doanh nghiÖp cã thu nhËp thÊp hoÆc bÞ lç. Song viÖc ¸p dông ph­¬ng ph¸p nµy sÏ g©y khã kh¨n cho c¸c c¬ quan qu¶n lý, nhÊt lµ c¬ quan thuÕ. Do vËy, ®Ó ¸p dông ph­¬ng ph¸p nµy th× ®ßi hái ph¶i cã sù thay ®æi t­ duy qu¶n lý trong c¸c doanh nghiÖp, cÇn cã biÖn ph¸p ®Ó lµnh m¹nh ho¸ ®éi ngò c¸n bé nhµ n­íc. §Ó tr¸nh t×nh tr¹ng tÝnh møc thu håi vèn mét c¸ch bõa b·i th× cÇn cã sù quy ®Þnh râ rµng ®èi víi tõng lo¹i tµi s¶n, víi TSC§ cã gi¸ trÞ tõ bao nhiªu triÖu ®Õn bao nhiªu triÖu th× quy ®Þnh râ chØ ®­îc phÐp thu håi vèn trong bao nhiªu n¨m. Ph­¬ng ph¸p nµy cã thÓ lµ mét biÖn ph¸p kh¸ tho¸ng cho c¸c doanh nghiÖp trong viÖc thu håi vèn ®Çu t­ song l¹i yªu cÇu tÝnh tù gi¸c cña mçi c¸ nh©n, mçi doanh nghiÖp rÊt cao míi cã thÓ thùc hiÖn ®­îc mét c¸ch cã hiÖu qu¶. 2. Nªn ®­a gi¸ trÞ thu håi vµo c«ng thøc x¸c ®Þnh møc khÊu hao. Nh­ ®· ph©n tÝch ë trªn, thiÕt nghÜ ta còng nªn ®­a gi¸ trÞ thu håi vµo c«ng thøc tÝnh to¸n x¸c ®Þnh vµ trÝch khÊu hao TSC§. Tuy nhiªn viÖc ­íc tÝnh gi¸ trÞ thu håi nh­ thÕ nµo cho hîp lý l¹i lµ vÊn ®Ò cÇn nghiªn cøu kü vµ cÇn cã sù chØ ®¹o h­íng dÉn cña c¸c c¬ quan chøc n¨ng Nhµ n­íc. NÕu chØ tiªu gi¸ trÞ thu håi ®­îc ®­a vµo c«ng thøc th× c«ng thøc x¸c ®Þnh møc khÊu hao sÏ lµ: = Sè l­îng còng nh­ tû träng TSC§ ®· khÊu hao hÕt nguyªn gi¸ mµ vÉn sö dông ®­îc trong c¸c doanh nghiÖp ngµy cµng cao ®iÒu ®ã chøng tá ph­¬ng ph¸p khÊu hao ®ang ®­îc ¸p dông vµ viÖc tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n ®Ó x¸c ®Þnh møc khÊu hao lµ ch­a phï hîp. NhiÖm vô cña c¸c nhµ qu¶n trÞ lµ lµm sao cho thêi gian sö dông TSC§ ­íc tÝnh ®Ó trÝch khÊu hao cµng s¸t víi thêi gian sö dông thùc tÕ cµng tèt. Trong t­¬ng lai nÕu gi¶i ph¸p trªn ®­îc ¸p dông th× nã sÏ gãp phÇn gi¶m thiÓu sè l­îng TSC§ cã gi¸ trÞ cßn l¹i b»ng kh«ng ë trong c¸c doanh nghiÖp. Víi nh÷ng TSC§ ®· khÊu hao hÕt nguyªn gi¸ mµ vÉn cßn ®ang sö dông ®Ó qu¶n lý vµ khai th¸c cã hiÖu qu¶ tèt, c¸c doanh nghiÖp cÇn thùc hiÖn tèt c¸c néi dung sau: Tæ chøc kiÓm kª ®¸nh gi¸ l¹i thùc tr¹ng cña nh÷ng TSC§ ®· khÊu hao hÕt. NÕu tµi s¶n cßn sö dông tèt th× ph¶i t¨ng c­êng qu¶n lý hiÖn vËt, t¨ng c«ng suÊt sö dông, sím cã kÕ ho¹ch thay thÕ. Nh­îng b¸n, thanh lý nh÷ng tµi s¶n ®· l¹c hËu hoÆc hiÖu qu¶ sö dông kÐm ®Ó tr¸nh nguy c¬ mÊt an toµn lao ®éng (do chóng kh«ng ®¶m b¶o chÊt l­îng), mÊt c¬ héi ®Çu t­ trang thiÕt bÞ cã c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, kü thuËt tiªn tiÕn. Trong b¸o c¸o thuyÕt minh tµi chÝnh hµng n¨m ph¶i ®­a néi dung ph¶n ¸nh thùc tr¹ng vÒ mÆt kü thuËt, c«ng nghÖ, tÝnh n¨ng t¸c dông cña nh÷ng TSC§ ®· khÊu hao hÕt nguyªn gi¸ hiÖn cã t¹i doanh nghiÖp, ph©n tÝch ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña viÖc tiÕp tôc sö dông hay kh«ng sö dông nh÷ng tµi s¶n nµy ®Ó cã quyÕt ®Þnh kÞp thêi. 3.VÒ gi¸ trÞ ph¶i khÊu hao vµ thêi gian sö dông cña TSC§: Gi¸ trÞ khÊu hao cña TSC§ ph¶i ®­îc ph©n bæ mét c¸ch cã hÖ thèng trong thêi gian sö dông h÷u Ých cña chóng. Ph­¬ng ph¸p khÊu hao ph¶i phï hîp víi lîi Ých kinh tÕ mµ tµi s¶n ®em l¹i cho ®¬n vÞ. Khi x¸c ®Þnh thêi gian sö dông h÷u Ých cña tµi s¶n cÇn quan t©m tíi c¸c nh©n tè sau: Møc ®é sö dông ­íc tÝnh cña ®¬n vÞ ®èi víi TSC§ th«ng qua c«ng suÊt hoÆc s¶n l­îng ­íc tÝnh. Møc ®é hao mßn phô thuéc vµo c¸c nh©n tè liªn quan trong qu¸ tr×nh sö dông tµi s¶n nh­: sè ca lµm viÖc, viÖc söa ch÷a vµ b¶o d­ìng cña ®¬n vÞ ®èi víi tµI s¶n vµ viÖc b¶o qu¶n tµi s¶n trong nh÷ng thêi kú kh«ng sö dông tµi s¶n. Hao mßn v« h×nh ph¸t sinh trong viÖc thay ®æi hay c¶i tiÕn d©y chuyÒn c«ng nghÖ hay do sù thay ®æi nhu cÇu cña thÞ tr­êng vÒ s¶n phÈm hoÆc dÞch vô do tµi s¶n ®ã s¶n xuÊt ra. Gíi h¹n cã tÝnh ph¸p lý trong viÖc sö dông tµi s¶n, nh­ ngµy hÕt hîp ®ång cña nh÷ng tµi s¶n thuª. Ph­¬ng ph¸p khÊu hao do ®¬n vÞ ¸p dông ph¶i nhÊt qu¸n trõ khi cã sù thay ®æi trong c¸ch thøc sö dông tµi s¶n th× ®¬n vÞ míi ®­îc thay ®æi ph­¬ng ph¸p khÊu hao. Thêi gian khÊu hao vµ ph­¬ng ph¸p khÊu hao cÇn ®­îc xem xÐt l¹i Ýt nhÊt lµ cuèi mçi n¨m tµi chÝnh. Nh×n chung ®Ó cã thÓ hoµn thiÖn ®­îc hÖ thèng chuÈn mùc kÕ to¸n th× c¸c c¬ quan chøc n¨ng cÇn cã sù th­êng xuyªn kiÓm tra, gi¸m s¸t vµ h­íng dÉn mét c¸ch cô thÓ, chi tiÕt tíi c¸c doanh nghiÖp, ®Æc biÖt lµ c¸c nh©n viªn kÕ to¸n ®Ó tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp, c¸c c¬ quan, ®¬n vÞ ¸p dông ®óng c¸c chuÈn mùc kÕ to¸n cña nhµ n­íc, phï hîp víi th«ng lÖ kÕ to¸n quèc tÕ, t¹o ra m«i tr­êng ph¸p lý an toµn cho ho¹t ®éng cña c¸c c¬ quan, ®¬n vÞ, doanh nghiÖp. III.Ph­¬ng h­íng hoµn thiÖn h¹ch to¸n khÊu hao TSC§ trong c¸c doanh nghiÖp : 1. Sö dông tµi kho¶n 009: CÇn cã sù h­íng dÉn ®Çy ®ñ vµ thèng nhÊt vÒ viÖc sö dông tµi kho¶n 009 ®Ó gióp doanh nghiÖp x¸c ®Þnh ®­îc chÝnh x¸c nguån vèn khÊu hao c¬ b¶n ®Ó cã kÕ ho¹ch x©y dùng, mua s¾m TSC§,®Ó ph©n tÝch t×nh h×nh sö dông vèn vµ c¬ cÊu vèn trong doanh nghiÖp. PhÇn gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ h÷u h×nh ®· thanh lý hoÆc nh­îng b¸n nÕu thuéc nguån vèn chñ së h÷u ph¶i ghi ®¬n Nî tµi kho¶n 009, viÖc khÊu hao c¬ b¶n hµng n¨m cña TSC§ còng chØ ghi ®¬n Nî tµi kho¶n 009 cña nh÷ng TSC§ thuéc nguån vèn chñ së h÷u. Khi h¹ch to¸n TSC§ chuyÓn thµnh c«ng cô lao ®éng th× phÇn ghi gi¶m gi¸ trÞ cßn l¹i ph¶i ghi ®¬n Nî tµi kho¶n 009 nÕu TSC§ ®ã thuéc nguån vèn chñ së h÷u nh­ tr­êng hîp thanh lý, nh­îng b¸n TSC§. 2.h¹ch to¸n tµi s¶n chuyÓn thµnh c«ng cô dung cô: Rªng ®èi víi phÇn nµy th×, do bé tµi chÝnh ®· cã nh÷ng quy ®Þnh cô thÓ trong viÖc chuyÓn tµi s¶n thµnh céng cô dông cô chÝnh v× vËy phÇn cßn l¹i thùc hiÖn nh­ thÕ nµo ?.. cã ®óng quy chÕ hay kh«ng lµ tïy thuéc vµo n¨ng lùc cña ®éi ngò kÕ to¸n trong tõng doanh nghiÖp chÝnh v× thÕ h¬n lóc nµo hÕt c¸c doanh nghiÖp ph¶i quan t©m trùc tiÕp ®Õn viÖc ®µo t¹o ®éi ngò kÕ to¸n tèt ®Ó cã thÓ ®¶m b¶o ®­îc t×nh h×nh vµ nhu cµu ®ßi hái cña c«ng viÖc trong hiÖn t¹i còng nh­ trong t­¬ng lai ®Æc biÖt lµ trong t×nh h×nh hiÖn nay khi mµ xu thÕ héi nhËp quÕc tÕ ngµy cµng diÔn ra m¹nh mÏ nh­ hiÖn nay  KÕt luËn Cã thÓ nãi qua nh÷ng ph©n tÝch ë trªn chóng ta ®· cã c¸i nh×n tæng thÓ vÒ chÕ ®é kÕ to¸n khÊu hao TSC§ n­íc ta hiÖn nay, thÊy ®­îc tÇm quan träng cña c«ng t¸c kÕ to¸n khÊu hao trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, ®Æc biÖt lµ ®· thÊy ®­îc mét sè bÊt cËp ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn chÕ ®é khÊu hao TSC§ t¹i c¸c doanh nghiÖp. Nh­ chóng ta ®· biÕt, v× c¸c chuÈn mùc kÕ to¸n ®­îc x©y dùng vµ hoµn thiÖn trªn c¬ së nguyªn t¾c kh¸ch quan mµ viÖc tÝnh khÊu hao l¹i mang tÝnh chñ quan. Do ®ã ®Ó cã mét chÕ ®é kÕ to¸n khÊu hao TSC§ thèng nhÊt vµ phï hîp víi mäi lo¹i h×nh doanh nghiÖp, tõng yªu cÇu cña nhµ qu¶n lý doanh nghiÖp còng nh­ c¸c c¬ quan qu¶n lý cña nhµ n­íc lµ mét ®iÒu hÕt søc khã. Nh­ng nã còng kh«ng cã nghÜa lµ sÏ kh«ng lµm ®­îc. Qua trªn ta thÊy, ®Ó lµm ®­îc ®iÒu nµy chóng ta nªn thùc hiÖn kÞp thêi vµ nhanh chãng c¸c biÖn ph¸p kh¾c phôc theo c¸c h­íng ®· nªu ra ë trªn. Tuy ®ã chØ lµ nh÷ng ý kiÕn chñ quan vµ ch­a ®Çy ®ñ do h¹n chÕ vÒ tr×nh ®é vµ kinh nghiÖm thùc tÕ, nh­ng em hi väng nã còng cã Ých cho viÖc x©y dùng vµ hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n khÊu hao TSC§ t¹i c¸c doanh nghiÖp ë n­íc ta hiÖn nay. Mét lÇn n÷a em xin ch©n thµnh c¶m ¬n ThÇy Nghiªm V¨n Lîi ®· h­íng dÉn ®Ó em cã thÓ hiÓu s©u h¬n vÒ ®Ò tµi vµ hoµn thµnh ®Ò ¸n nµy. Hµ Néi Ngµy 30 Th¸ng 06 N¨m 2003 Sinh Viªn : NguyÔn Xu©n Tr­êng Tµi liÖu tham kh¶o Lý thuyÕt vµ thùc hµnh kÕ to¸n tµi chÝnh – NXB Tµi chÝnh, Hµ Néi, 2002 Gi¸o tr×nh KÕ to¸n quèc tÕ, NXB Thèng kª, Hµ Néi, 2002 CÈm nang nghiÖp vô qu¶n lý tµi chÝnh, kÕ to¸n tr­ëng DN. T¹p chÝ kinh tÕ vµ ph¸t triÓn T¹p chÝ kÕ to¸n T¹p chÝ tµi chÝnh Môc lôc Tªn ®Ò môc Trang Lêi nãi ®Çu 1 PhÇn néi dung 2 PhÇn 1.Lý luËn chung vÒ TSC§ trong DN 2 I.k/n ,®Æc ®iÓm ,vai trß ,cña TSC§ 2 II. Ph©n lo¹i TSC§ 2 III.X¸c ®Þnh gi¸ trÞ ghi sæ cña TSC§ 3 PhÇn 2. KhÊu Hao TSC§ trong Doanh nghiÖp 6 I.Hao Mßn vµ KhÊu Hao 6 II. ý nghÜa cña tÝnh KhÊu Hao 6 III.Ph­¬ng ph¸p tÝnh KhÊu Hao 7 A.Quèc TÕ 7 B.ViÖt Nam 8 IV.Nh÷ng quy ®Þnh vÒ qu¶n lý vµ tÝnh KhÊu Hao 11 V.Ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n KhÊu Hao TSC§ 11 1.Tµi kho¶n sö dông 11 2.Ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n 12 3.H×nh thøc ghi sæ kÕ to¸n 14 PhÇn 3. Nh÷ng bÊt cËp vµ ph­¬ng h­íng hoµn thiÖn trong c¸ch tÝnh vµ kÕ to¸n khÊu hao TSC§ 17 A. Nh÷ng BÊt cËp 17 * TÝnh KhÊu hao 17 * KÕ to¸n KhÊu Hao 20 B. Ph­¬ng h­íng hoµn thiÖn 21 * TÝnh KhÊu Hao 21 * KÕ to¸n KhÊu Hao 23 PhÇn kÕt luËn 25 Danh môc tµi liÖu tham kh¶o 26