Đề án Bàn về nội dung phương pháp lập, trình bày, kiểm tra và phân tích bảng cân đối kế toán trong doanh nghiệp

øc quan träng. ChuÈn mùc nµy lµ sù ¸p dông phï hîp ChuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ ISA I vµo ®iÒu kiÖn ViÖt Nam, ®¶m b¶o hÖ thèng b¸o c¸o tµi chÝnh ViÖt Nam phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ. Ngoµi ra, theo Th«ng t­ sè 105/2003/TT-BTC nµy 04/11/2003 cña Bé tr­ëng Bé Tµi chÝnh, b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n ®­îc ®­a thªm vµo c¸c chØ tiªu “Ph¶i thu theo tiÕn ®é kÕ ho¹ch hîp ®ång x©y dùng”, “Ph¶i tr¶ theo tiÕn ®é hîp ®ång x©y dùng”, “Tr¸i phiÕu ph¸t hµnh” vµ bá ®i chØ tiªu “Quü dù phßng trî cÊp mÊt viÖc lµm”. ChØ tiªu “Ph¶i thu theo tiÕn ®é kÕ ho¹ch hîp ®ång x©y dùng” lÊy sè liÖu lµ sè d­ Nî TK 337, nã ph¶n ¸nh doanh thu tù ghi nhËn cña doanh nghiÖp lín h¬n sè thu theo kÕ ho¹ch hîp ®ång. NÕu doanh thu tù ghi nhËn cña doanh nghiÖp nhá h¬n sè thu theo kÕ ho¹ch hîp ®ång th× TK 337 d­ Cã vµ ®­îc ph¶n ¸nh vµo chØ tiªu “Ph¶i tr¶ theo kÕ ho¹ch hîp ®ång x©y dùng”. ViÖc bæ sung hai chØ tiªu nµy trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n ®· gãp phÇn ph¶n ¸nh râ h¬n t×nh h×nh ph¶i thu, ph¶i tr¶ theo tiÕn ®é hîp ®ång x©y dùng trong ®¬n vÞ x©y l¾p. ChØ tiªu “Tr¸i phiÕu ph¸t hµnh” lÊy sè liÖu lµ sè d­ Cã trªn TK 343. Tk 343 cã ba tµi kho¶n cÊp hai lµ: +TK 3431 “MÖnh gi¸ tr¸i phiÕu” chØ ph¶n ¸nh mÖnh gi¸ tr¸i phiÕu +TK 3432 “ChiÕt khÊu tr¸i phiÕu” ph¶n ¸nh chiÕt khÊu tr¸i phiÕu ph¸t sinh vµ ph©n bæ +TK 3433 “Phô tréi tr¸i phiÕu” ph¶n ¸nh phô tréi tr¸i phiÕu ph¸t sinh vµ ph©n bæ phô tréi Sè d­ Cã trªn TK 343 ®­îc tÝnh b»ng tæng sè d­ Cã trªn TK 3431 vµ TK 3433 trõ ®i sè d­ Nî trªn TK 3432. ChØ tiªu nµy ®­îc sö dông khi c«ng ty cæ phÇn cã nhu cÇu gäi vèn nh­ng kh«ng muèn thay ®æi c¬ cÊu chñ së h÷u nªn ph¸t hµnh tr¸i phiÕu. §©y thùc chÊt lµ kho¶n nî vay gi÷a c«ng ty vµ tr¸i chñ, còng ®­îc thanh to¸n khi ®¸o h¹n vµ tr¶ l·i ®Þnh k× nh­ng do tÝnh träng yÕu nªn nã ®­îc ph¶n ¸nh riªng trªn mét chØ tiªu trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n. Tãm l¹i, b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n nãi chung ®· vµ ®ang ®­îc hoµn thiÖn ®Ó ngµy cµng ®¸p øng tèt h¬n yªu cÇu vÒ th«ng tin cho nh÷ng ng­êi quan t©m. 2.Nh÷ng tån t¹i trong viÖc ¸p dông b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n trong doanh nghiÖp B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n hiÖn nay tuy ®· cã nhiÒu c¶i biÕn so víi tr­íc kia song kh«ng ph¶i kh«ng cßn nh÷ng tån t¹i, cÇn ®­îc gi¶i quyÕt Mét sè chØ tiªu trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n thuéc vÒ bÝ mËt kinh doanh cña doanh nghiÖp, lµ nh÷ng th«ng tin chØ nªn cã trong c¸c b¸o c¸o qu¶n trÞ, kh«ng nªn c«ng bè chÝnh thøc nh­ chi tiÕt t×nh h×nh t¨ng, gi¶m c¸c kho¶n ®Çu t­, chi tiÕt c¸c nguån vèn…VÒ tªn gäi c¸c chØ tiªu ch­a thùc sù hîp lÝ vÒ mÆt thuËt ng÷ còng nh­ sù phï hîp gi÷a c¸c chØ tiªu víi nhau. +Bªn Tµi s¶n thuéc phÇn A ®­îc gäi lµ “ TSL§ vµ ®Çu t­ ng¾n h¹n” bao gåm 6 chØ tiªu trong ®ã chØ tiªu II ®­îc gäi lµ “C¸c kho¶n ®Çu t­ tµi chÝnh ng¾n h¹n”, phÇn B ®­îc gäi lµ “TSC§ vµ ®Çu t­ dµi h¹n” bao gåm 5 chØ tiªu trong ®ã chØ tiªu II lµ “C¸c kho¶n ®Çu t­ tµi chÝnh dµi h¹n”. Th«ng th­êng chØ tiªu tæng hîp ph¶i bao gåm chi tiÕt do vËy cÇn ph¶i söa ®æi tªn gäi c¸c chØ tiªu nµy cho phï hîp. +ChØ tiªu IV thuéc phÇn A bªn Tµi s¶n ®­îc gäi lµ “Hµng tån kho” bao gåm 8 chi tiÕt trong ®ã cã tíi 4 chi tiÕt kh«ng ph¶i lµ hµng tån kho nh­: hµng mua ®ang ®i ®­êng, chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang, hµng göi b¸n vµ dù phßng ph¶i thu khã ®ßi. +Bªn Nguån vèn, phÇn A, chØ tiªu II ®­îc gäi lµ “Nî dµi h¹n” bao gåm 3 chi tiÕt trong ®ã chi tiÕt 2 còng ®­îc gäi lµ “Nî dµi h¹n”. Nh­ vËy, tªn chi tiÕt l¹i trïng víi chØ tiªu t¹o ra sù bÊt hîp lÝ trong c¸ch gäi, cã thÓ g©y nhÇm lÉn trong qu¸ tr×nh sö dông. +C¸c kho¶n môc trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n ®­îc s¾p xÕp theo thø tù gi¶m dÇn cña tÝnh thanh kho¶n nªn TSL§ ®­îc xÕp tr­íc TSC§, “TiÒn” ®­îc xÕp tr­íc “C¸c kho¶n ®Çu t­ tµi chÝnh ng¾n h¹n”…Nh­ng trong phÇn B “TSC§ vµ ®Çu t­ dµi h¹n” th× “C¸c kho¶n ®Çu t­ tµi chÝnh dµi h¹n” l¹i bÞ xÕp sau “TSC§”. Trªn thùc tÕ, c¸c kho¶n ®Çu t­ tµi chÝnh dÔ dµng chuyÓn nh­îng h¬n lµ c¸c TSC§ vµ th­êng xuyªn ®­îc chuyÓn trong c¸c kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh cßn TSC§ th­êng sö dông cho ho¹t ®éng kinh doanh l©u dµi nªn Ýt khi chuyÓn nh­îng. +Chi tiÕt “Ph¶i thu kh¸ch hµng” ®­îc xÕp vµo chØ tiªu III “C¸c kho¶n ph¶i thu” trong phÇn TSL§ vµ ®­îc xem nh­ mét tµi s¶n ®Ó ®¶m b¶o cho c¸c mãn nî ng¾n h¹n nh­ng trªn thùc tÕ cã nhiÒu kho¶n nî l¹i kh«ng thÓ thùc hiÖn trong vßng 1 n¨m. Theo ChuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam sè 24 “Tr×nh bµy b¸o c¸o tµi chÝnh” mét tµi s¶n ®­îc xÕp vµo TSL§ khi tµi s¶n nµy ®­îc dù tÝnh ®Ó b¸n hoÆc sö dông trong khu«n khæ cña chu k× kinh doanh b×nh th­êng cña doanh nghiÖp hoÆc ®­îc n¾m gi÷ chñ yÕu cho môc ®Ých th­¬ng m¹i hoÆc cho môc ®Ých ng¾n h¹n vµ dù kiÕn thu håi hoÆc thanh to¸n trong vßng 12 th¸ng kÓ tõ ngµy kÕt thóc niªn ®é. Tuú vµo chÝnh s¸ch tÝn dông cña doanh nghiÖp, t×nh h×nh tµi chÝnh kh¸ch hµng mµ kho¶n “Ph¶i thu kh¸ch hµng” ®­îc thùc hiÖn nhanh hay chËm, trong vßng 1 n¨m hay nhiÒu h¬n 1 n¨m.ThËm chÝ cã nhiÒu kho¶n nî ®· qu¸ h¹n thanh to¸n ®Õn 2 n¨m vµ doanh nghiÖp ®­îc quyÒn lËp dù phßng ph¶i thu khã ®ßi theo quy ®Þnh. Do vËy nÕu coi “Ph¶i thu kh¸ch hµng” nh­ mét tµi s¶n ®Ó thanh to¸n nî ng¾n h¹n mµ kh«ng cã sù ph©n lo¹i c¸c kho¶n ph¶i thu cã thêi h¹n 1 n¨m hay trªn 1 n¨m sÏ ¶nh h­ëng tíi viÖc ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng thanh to¸n cña doanh nghiÖp. Ta cã thÓ xem xÐt vÝ dô sau TrÝch sè liÖu trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n cña c«ng ty T MÉu sè B01-DN Bªn Tµi s¶n Sè cuèi n¨m(tr.®) Lo¹iA.TSL§ vµ ®Çu t­ ng¾n h¹n I.TiÒn III.C¸c kho¶n ph¶i thu Kho¶n 1: Ph¶i thu kh¸ch hµng Kho¶n 2,3. Kho¶n 4: Ph¶i thu néi bé Kho¶n 5: C¸c kho¶n ph¶i thu kh¸c IV.Hµng tån kho Kho¶n 4: Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang Kho¶n 6: Hµng ho¸ tån kho Cßn l¹i lµ c¸c kho¶n kh¸c V.TSL§ kh¸c Kho¶n 1: T¹m øng Kho¶n 3: Chi phÝ chê kÕt chuyÓn Cßn l¹i lµ c¸c kho¶n kh¸c Lo¹i B: TSC§ vµ ®Çu t­ dµi h¹n 89457 8016 64722 42650 854 13623 7595 8309 6339 1379 591 8410 1451 1548 5411 14119 Tæng céng tµi s¶n (31/12/2002) 103576 Bªn Nguån vèn Sè cuèi n¨m(tr.®) Lo¹i A: Nî ph¶i tr¶ I.Nî ng¾n h¹n II.Nî dµi h¹n III.Nî kh¸c Lo¹i B: Nguån vèn chñ së h÷u I.Nguån vèn vµ quü Kho¶n 1: Nguån vèn kinh doanh Kho¶n 4: Quü ®Çu t­ ph¸t triÓn Kho¶n 6: L·i ch­a ph©n phèi II.Nguån kinh phÝ vµ quü kh¸c 95314 92873 2243 198 8262 8095 9472 994 -2371 167 Tæng céng nguån vèn 103576 Tõ sè liÖu trªn ta tÝnh ®­îc hÖ sè thanh to¸n hiÖn thêi 0,96 Theo kÕt qu¶ kiÓm tra ®Ó lo¹i trõ tµi s¶n chËm lu©n chuyÓn (khã chuyÓn ®æi thµnh tiÒn ®Ó thanh to¸n nî ng¾n h¹n) qua sæ kÕ to¸n vµ c¸c sæ chi tiÕt cã liªn quan, cã thÓ x¸c ®Þnh ®­îc trong 42650 tr.® nî ph¶i thu cña kh¸ch hµng cã sè d­ nî qu¸ 2 n¨m ch­a thu ®­îc 4325 tr.®, sè nî qu¸ 3 n¨m ®­îc coi lµ nî khã ®ßi 2015 tr.®, nh­ vËy tæng sè nî ph¶i thu cña kh¸ch hµng tõ 2 n¨m trë lªn lµ 6340 tr.®. Trong sè 13623 tr.® ph¶i thu néi bé cã 3230 tr.® lµ tiÒn c«ng ty cÊp cho hai ®éi x©y dùng tõ 3 n¨m tr­íc, nh­ng 2 ®éi lç vèn vµ kh«ng cã kh¶ n¨ng thanh to¸n. Trong 7595 tr.® kho¶n ph¶i thu kh¸c lµ c¸c kho¶n nî tån ®äng tõ nhiÒu n¨m tr­íc ch­a ®­îc xö lÝ. C¸c kho¶n nî nµy kh«ng chØ ¶nh h­ëng ®Õn thùc tr¹ng tµi chÝnh cña ®¬n vÞ mµ cßn lµ yÕu tè c¬ b¶n ¶nh h­ëng ®Õn kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Tr­êng hîp doanh nghiÖp T bÞ lç, kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn trÝch lËp dù phßng ph¶i thu khã ®ßi, nÕu trong n¨m xö lÝ c¸c thiÖt h¹i do nî kh«ng ®ßi ®­îc th× sè lç cña doanh nghiÖp cßn lín h¬n nhiÒu so víi sè liÖu trªn b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh.Do ®ã khi ph©n tÝch cÇn ph¶i cã sù ph©n lo¹i ®Ó c¸c chØ tiªu thanh to¸n thùc sù cã ý nghÜa. T­¬ng tù nh­ chØ tiªu “Ph¶i thu kh¸ch hµng”, chØ tiªu “Ng­êi mua tr¶ tiÒn tr­íc” hoÆc tr¶ tr­íc tiÒn thuª tµi s¶n ®­îc xem nh­ mét kho¶n nî ng¾n h¹n. Tuy nhiªn, trong thùc tÕ kho¶n doanh thu nhËn tr­íc vÒ ho¹t ®éng cho thuª tµi s¶n nh­ thuª nhµ x­ëng, v¨n phßng… cã thÓ ph¸t sinh trong nhiÒu niªn ®é do ®ã khi xem xÐt ®Õn c¸c chØ tiªu thanh to¸n cÇn ph¶i cã sù lo¹i trõ nh÷ng doanh thu nhËn tr­íc cho nhiÒu niªn ®é kÕ to¸n, cã nh­ vËy míi cã thÓ cã ®­îc th«ng tin vÒ t×nh h×nh thanh to¸n s¸t víi t×nh h×nh doanh nghiÖp nhÊt. Kh¶ n¨ng thanh to¸n cña doanh nghiÖp cßn bÞ ¶nh h­ëng bëi gi¸ trÞ tµi s¶n ®em ®i thÕ chÊp. C¸c tµi s¶n ®em ®i thÕ chÊp kÕ to¸n chØ theo dâi trªn sæ h¹ch to¸n chi tiÕt nghÜa lµ kh«ng ghi gi¶m tµi s¶n thÕ chÊp nh­ng c¸c tµi s¶n nµy còng kh«ng thÓ chuyÓn ®æi thµnh tiÒn ®Ó ®¶m b¶o cho c¸c kho¶n nî ng¾n h¹n còng nh­ dµi h¹n, do vËy khi ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng thanh to¸n cña doanh nghiÖp ph¶i lo¹i trõ c¸c tµi s¶n ®em ®i thÕ chÊp. ChÕ ®é kÕ to¸n ViÖt Nam cho phÐp lËp dù phßng ®èi víi TSL§ vµ ®Çu t­ tµi chÝnh nh­ng l¹i kh«ng ®Ò cËp ®Õn viÖc lËp dù phßng TSC§. TSC§ lµ nh÷ng tµi s¶n mang l¹i lîi Ých kinh tÕ trong t­¬ng lai, cã nguyªn gi¸ x¸c ®Þnh mét c¸ch ®¸ng tin cËy, cã thêi gian sö dông h÷u Ých trªn 1 n¨m vµ cã gi¸ trÞ lín h¬n hoÆc b»ng gi¸ trÞ theo quy ®Þnh cña Nhµ n­íc. TSC§ cã thêi gian sö dông dµi, trong thêi gian ®ã gi¸ trÞ cña tµi s¶n trªn thÞ tr­êng thay ®æi t¹o ra sù chªnh lÖch gi÷a gi¸ trÞ thùc tÕ vµ gi¸ trÞ trªn sæ s¸ch kÕ to¸n. §Ó ®iÒu chØnh sù chªnh lÖch ®ã theo chÕ ®é hiÖn nay TSC§ sÏ ®­îc ®¸nh gi¸ l¹i. Tuy nhiªn, viÖc ®¸nh gi¸ l¹i tµi s¶n chØ ®­îc thùc hiÖn trong c¸c tr­êng hîp sau: +Theo quyÕt ®Þnh cña Nhµ n­íc +Khi doanh nghiÖp chuyÓn ®æi së h÷u doanh nghiÖp hoÆc b¸n, kho¸n, cho thuª doanh nghiÖp. +Khi gãp vèn liªn doanh b»ng TSC§ do vËy sù ®iÒu chØnh nµy kh«ng theo kÞp sù biÕn ®éng cña thÞ tr­êng, dÉn ®Õn viÖc tÝnh to¸n gi¸ trÞ tµi s¶n cña doanh nghiÖp kh«ng chÝnh x¸c. ThÞ tr­êng chøng kho¸n míi xuÊt hiÖn ë n­íc ta ®ang trong thêi gian thö nghiÖm vµ tÝch luü kinh nghiÖm ®Ó ph¸t triÓn. Cïng víi sù ra ®êi cña c¸c c«ng ty cæ phÇn nh÷ng bÊt cËp trong b¸o c¸o tµi chÝnh hiÖn nay cµng ®­îc thÓ hiÖn râ. Th«ng tin trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n ch­a ®¶m b¶o tÝnh thÝch hîp, t¹o ®­îc niÒm tin trong c¸c cæ ®«ng cña c¸c c«ng ty cæ phÇn. C«ng ty cæ phÇn lµ doanh nghiÖp mµ trong ®ã vèn ®iÒu lÖ ®­îc chia thµnh nhiÒu phÇn b»ng nhau gäi lµ cæ phÇn. C¸c nhµ ®Çu t­ gãp vèn vµo c«ng ty b»ng c¸ch mua cæ phÇn ®­îc gäi lµ cæ ®«ng. Trong c«ng ty cæ phÇn mèi quan hÖ gãp vèn, chia l·i, chia lç lµ hÕt søc phøc t¹p nh­ng hiÖn nay c¸c chØ tiªu trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n ch­a ®ñ ®¸p øng cho nh÷ng yªu cÇu ph¶n ¸nh c¸c mèi quan hÖ trªn. VÒ b¸o c¸o tµi chÝnh hîp nhÊt trong c¸c tËp ®oµn kinh tÕ, c¸c tæng c«ng ty hiÖn nay cßn nhiÒu ®iÓm ch­a thèng nhÊt, g©y ra nh÷ng khã kh¨n cho viÖc cung cÊp th«ng tin. Thùc chÊt cïng víi qu¸ tr×nh ®æi míi, s¾p xÕp l¹i c¸c tæng c«ng ty nhµ n­íc theo h­íng h×nh thµnh c¸c tËp ®oµn kinh doanh ®· t¹o ra nh÷ng biÕn ®æi vÒ cÊu tróc tæ chøc vµ hÖ thèng qu¶n lÝ trong nhiÒu doanh nghiÖp ViÖt Nam. Tuy nhiªn, hÖ thèng tµi chÝnh vµ nghiÖp vô kÕ to¸n ch­a kÞp thay ®æi, cßn nhiÒu ®iÓm ch­a thÝch øng víi m« h×nh cÊu tróc cña tËp ®oµn kinh doanh, nghiÖp vô kÕ to¸n ®èi víi c¸c giao dÞch liªn c«ng ty ch­a ®­îc thùc hiÖn theo th«ng lÖ quèc tÕ. Víi cÊu tróc ®Æc biÖt cña tËp ®oµn kinh doanh, mét khi toµn bé hÖ thèng cña tËp ®oµn ®­îc coi lµ mét thùc thÓ kinh tÕ duy nhÊt th× cÇn ph¶i x¸c ®Þnh chÝnh x¸c gi¸ trÞ rßng cña c¸c giao dÞch kÕ to¸n bªn trong tËp ®oµn, qua ®ã ®¸nh gi¸ ®óng quy m« ho¹t ®éng kinh tÕ cña nã. Gi¸ trÞ rßng cña c¸c giao dÞch néi bé ph¶n ¸nh ®óng c¸c t¸c ®éng kinh tÕ vµ tµi chÝnh ®èi víi tËp ®oµn víi t­ c¸ch lµ mét chñ thÓ kinh tÕ thèng nhÊt. ChÝnh v× vËy nªn cÇn ph¶i sö dông ph­¬ng ph¸p kÕ to¸n hîp nhÊt trong c¸c tËp ®oµn kinh doanh. NÕu hÖ thèng kÕ to¸n kh«ng thùc hiÖn c¸c nghiÖp vô kÕ to¸n hîp nhÊt th× sÏ kh«ng ph¶n ¸nh chÝnh x¸c t×nh h×nh tµi chÝnh cña toµn bé tËp ®oµn mÆc dï cã thÓ ph¶n ¸nh ®óng t×nh h×nh tµi chÝnh cña c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn. §©y lµ mét vÊn ®Ò quan träng vµ cßn kh¸ míi mÎ ®èi víi c¸c tæng c«ng ty ë n­íc ta. Thùc tÕ cho thÊy khi lËp b¸o c¸o tµi chÝnh hîp nhÊt, c¸c c«ng ty nãi chung vµ c¸c tæng c«ng ty nhµ n­íc nãi riªng th­êng gÆp nh÷ng khã kh¨n nh­: -HÖ thèng kÕ to¸n ¸p dông trong c¸c c«ng ty thµnh viªn kh«ng thèng nhÊt -Thêi ®iÓm h¹ch to¸n gi÷a c¸c cÊp kh«ng thèng nhÊt -C¸c ®¬n vÞ thµnh viªn ho¹t ®éng d­íi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau, chÞu ¶nh h­ëng cña c¸c c¬ chÕ tµi chÝnh kh¸c nhau. Mét sè nghiÖp vô h¹ch to¸n ë c¸c ®¬n vÞ cña c«ng ty còng cã kh¸c nhau, ch­a ®i ®Õn thèng nhÊt. -Ch­a triÖt tiªu ®­îc c¸c kho¶n ph¶i thu, ph¶i tr¶ néi bé ngµnh -H¹ch to¸n kh«ng thèng nhÊt ®èi víi c¸c sè d­ cã nguån gèc ngo¹i tÖ -Mét sè cam kÕt vèn kh«ng ®­îc h¹ch to¸n -MÉu b¸o c¸o tµi chÝnh hîp nhÊt cßn s¬ sµi, ch­a cã ghi chó -Ph­¬ng ph¸p tæng hîp thñ c«ng, kh«ng hiÖu qu¶ -Tr×nh ®é kÕ to¸n viªn kh«ng ®ång ®Òu ë c¸c ®¬n vÞ VÒ ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n. HÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp hiÖn nay sö dông ph­¬ng ph¸p so s¸nh, mét sè Ýt kh¸c sö dông ph­¬ng ph¸p tØ lÖ. §©y lµ hai ph­¬ng ph¸p ¸p dông tõ kh¸ l©u, nã tiÖn lîi, dÔ ¸p dông trong c«ng t¸c ph©n tÝch tµi chÝnh nãi chung vµ b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n nãi riªng, h¬n n÷a nã l¹i phï hîp víi tr×nh ®é kÕ to¸n cßn h¹n chÕ ë c¸c doanh nghiÖp. Tuy nhiªn, hai ph­¬ng ph¸p nµy chØ cho thÊy sù biÕn ®éng ®¬n thuÇn vÒ t×nh h×nh tµi chÝnh mµ kh«ng cho thÊy nguyªn nh©n v× sao vµ cô thÓ lµ yÕu tè nµo ®· g©y ra nh÷ng biÕn ®éng ®ã v× vËy g©y khã kh¨n cho nhµ qu¶n lÝ khi xem xÐt t×m ra h­íng c¶i thiÖn t×nh h×nh tµi chÝnh doanh nghiÖp. VÒ néi dung ph©n tÝch chñ yÕu mang tÝnh chÊt h×nh thøc, néi dung ph©n tÝch s¬ sµi ch­a thùc sù t¹o c¨n cø v÷ng ch¾c cho viÖc ra c¸c quyÕt ®Þnh kinh doanh. HiÖn nay, c«ng t¸c ph©n tÝch míi chØ tËp trung ph©n tÝch vÒ t×nh h×nh, kh¶ n¨ng thanh to¸n, vÒ c¬ cÊu vèn vµ nguån vèn bëi ®©y lµ nh÷ng th«ng tin ®­îc c¸c ®èi t­îng bªn trong còng nh­ bªn ngoµi quan t©m nhÊt. Tuy nhiªn, ®Ó qu¶n trÞ doanh nghiÖp ®¹t hiÖu qu¶ cao, c¸c quyÕt ®Þnh ®­a ra lµ chÝnh x¸c, nhµ qu¶n lÝ ph¶i biÕt nhiÒu th«ng tin h¬n thÕ th«ng qua viÖc ph©n tÝch thªm mét sè th«ng tin kh¸c vÝ dô nh­ th«ng tin vÒ vèn l­u ®éng vµ nhu cÇu vèn l­u ®éng, vÒ diÔn biÕn nguån vèn vµ sö dông vèn…ViÖc ph©n tÝch thªm c¸c th«ng tin ®ã sÏ gióp doanh nghiÖp theo dâi s¸t sao nh÷ng biÕn ®éng trong doanh nghiÖp vµ cã biÖn ph¸p ®iÒu chØnh kÞp thêi. II.Mét sè kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n 1.VÒ néi dung vµ ph­¬ng ph¸p lËp VÒ mét sè chØ tiªu ®­a ra chi tiÕt t×nh h×nh t¨ng gi¶m c¸c kho¶n ®Çu t­, chi tiÕt c¸c nguån vèn chØ nªn ph¶n ¸nh ë tæng sè mµ kh«ng nªn ph¶n ¸nh qu¸ chi tiÕt nh­ hiÖn nay. Nh÷ng chi tiÕt vÒ t×nh h×nh t¨ng gi¶m nguån vèn thuéc lÜnh vùc cña c¸c b¸o c¸o qu¶n trÞ gióp cho nhµ qu¶n lÝ t¨ng c­êng hiÖu qu¶ qu¶n lÝ nh­ng nÕu ®­a ra c«ng khai trªn thÞ tr­êng th× cã thÓ lµm lé bÝ quyÕt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Mét sè chØ tiªu nh­ ®· ph©n tÝch ë trªn cÇn ph¶i cã sù thay ®æi vÒ c¸ch gäi sao cho thèng nhÊt gi÷a c¸c chØ tiªu. Ch¼ng h¹n nh­ phÇn A “TSL§ vµ ®Çu t­ ng¾n h¹n” cã thÓ ®æi thµnh “TSL§ vµ ®Çu t­ tµi chÝnh ng¾n h¹n”, phÇn B “TSC§ vµ ®Çu t­ dµi h¹n” ®æi thµnh “TSC§ vµ ®Çu t­ tµi chÝnh dµi h¹n” ë bªn Tµi s¶n. T­¬ng tù nh­ vËy, chØ tiªu IV “Hµng tån kho” trong phÇn A bªn Tµi s¶n cã thÓ ®æi thµnh “Tµi s¶n dù tr÷” ®Ó phï hîp h¬n víi 8 chi tiÕt trong chØ tiªu lµ: hµng mua ®i ®­êng, nguyªn vËt liÖu, c«ng cô dông cô, chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang, thµnh phÈm, hµng ho¸, hµng göi b¸n, dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho. C¸c chØ tiªu còng nh­ chi tiÕt trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n ®­îc s¾p xÕp theo tÝnh thanh kho¶n gi¶m dÇn do vËy cã thÓ ®­a chØ tiªu “§Çu t­ tµi chÝnh dµi h¹n” lªn tr­íc chØ tiªu TSC§. ThËm chÝ ngay trong mét chØ tiªu viÖc s¾p xÕp c¸c chi tiÕt còng nªn tu©n theo nguyªn t¾c nµy, do vËy trong chØ tiªu IV “Hµng tån kho” ph¶i cã sù s¾p xÕp l¹i cho phï hîp víi tÝnh thanh kho¶n: hµng ho¸, thµnh phÈm ph¶i ®­îc xÕp lªn tr­íc hµng ®i ®­êng, nguyªn vËt liÖu…Nh÷ng thay ®æi nµy sÏ gãp phÇn lµm cho mÉu biÓu b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n râ rµng, khoa häc h¬n, t¹o ®iÒu kiÖn dÔ dµng cho ng­êi sö dông bëi trong thùc tÕ kh«ng ph¶i ng­êi sö dông nµo còng biÕt vÒ nghiÖp vô kÕ to¸n. §èi víi TSC§ nªn lËp dù phßng ®Ó cã thÓ gi¶m sù chªnh lÖch gi÷a gi¸ trÞ thùc tÕ vµ gi¸ trÞ theo dâi trªn sè s¸ch, ®¶m b¶o th«ng tin trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n lµ s¸t thùc vµ còng ®Ó gi¶m nh÷ng thiÖt h¹i cho doanh nghiÖp khi gi¸ c¶ biÕn ®éng bÊt th­êng. NÕu ®­îc lËp dù phßng, cã thÓ tæ chøc gièng nh­ viÖc lËp dù phßng cho chøng kho¸n. Tr­íc hÕt, doanh nghiÖp ph¶i tÝnh kho¶n gi¶m gi¸ TSC§ cã thÓ x¶y ra, cã thÓ vËn dông theo ChuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ ISA 36 “Tæn thÊt tµi s¶n” phï hîp víi ®iÒu kiÖn ViÖt Nam. Gi¶m gi¸ TSC§ lµ kho¶n chªnh lÖch gi÷a gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ cao h¬n gi¸ trÞ cã thÓ thu håi cña TSC§. Kh¸c víi hµng tån kho, TSC§ ®­îc mua s¾m víi môc ®Ých chñ yÕu lµ sö dông l©u dµi nªn gi¸ trÞ cã thÓ thu håi ®­îc x¸c ®Þnh lµ gi¸ trÞ cao h¬n gi÷a gi¸ thuÇn cã thÓ b¸n TSC§ vµ gi¸ sö dông cña TSC§ ®ã t¹i thêi ®iÓm tÝnh to¸n. Gi¸ trÞ sö dông cña TSC§ lµ gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña c¸c dßng tiÒn thuÇn ­íc tÝnh thu ®­îc trong t­¬ng lai ph¸t sinh tõ viÖc sö dông tµi s¶n vµ viÖc thanh lÝ tµi s¶n khi hÕt thêi h¹n sö dông. C¸c chØ tiªu gi¶m gi¸ TSC§ vµ gi¸ trÞ sö dông cña TSC§ cã thÓ tÝnh to¸n ®­îc bëi v× tr­íc khi xem xÐt mua s¾m TSC§ míi, doanh nghiÖp ph¶i lùa chän ph­¬ng ¸n mua tèi ­u nhÊt. Trong ph­¬ng ¸n ®ã sÏ gi¶i tr×nh ­íc tÝnh dßng tiÒn thu cña tõng n¨m trong t­¬ng lai do ®ã ë mçi niªn ®é, kÕ to¸n cã thÓ tÝnh to¸n dßng tiÒn tõ ®ã ®Õn n¨m ®Çu t­ cuèi cïng cña tµi s¶n ®ã vÒ gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña niªn ®é ®ã. Nh­ vËy, viÖc tÝnh to¸n vµ ph¶n ¸nh dù phßng TSC§ lµ hoµn toµn cã thÓ thùc hiÖn ®­îc. Muèn thùc hiÖn, cÇn bæ sung thªm tµi kho¶n “Dù phßng gi¶m gi¸ TSC§” vµ ®­a nã lªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n ®Ó ph¶n ¸nh chÝnh x¸c h¬n gi¸ trÞ cña TSC§ mµ doanh nghiÖp cã. Bªn c¹nh viÖc lËp dù phßng cho TSC§ cÇn xem xÐt l¹i viÖc tÝnh to¸n chØ tiªu “Dù phßng ph¶i thu khã ®ßi” Theo kÕ to¸n Ph¸p: Møc dù phßng = Nî ph¶i thu khã ®ßi ngoµi TVA Tû lÖ khã ®ßi Theo kÕ to¸n Mü: Møc dù phßng = Doanh thu b¸n hµng ­íc tÝnh Tû lÖ khã ®ßi C¸ch tÝnh cña Mü thùc ra rÊt hay nh­ng kh«ng phï hîp víi ®iÒu kiÖn ë ViÖt Nam. Tr­íc ®©y n­íc ta ®· ¸p dông c¸ch tÝnh nµy nh­ng sau ®ã l¹i ph¶i thay ®æi cho phï hîp h¬n víi t×nh h×nh ViÖt Nam. HiÖn nay, ë n­íc ta møc dù phßng ®­îc tÝnh nh­ sau: Møc dù phßng ph¶i thu khã ®ßi = Sè nî ph¶i thu khã ®ßi Sè % kh¶ n¨ng thanh to¸n So s¸nh gi÷a kÕ to¸n ViÖt Nam víi Ph¸p ta dÔ dµng nhËn thÊy: Ph¸p tÝnh møc dù phßng dùa sè nî ngoµi TVA cßn ViÖt Nam tÝnh dùa trªn sè nî cã c¶ VAT. VAT hµng b¸n ®­îc coi lµ mét kho¶n mµ doanh nghiÖp ph¶i thu hé nhµ n­íc v× vËy nÕu b¸n hµng kh«ng thu ®­îc tiÒn th× Nhµ n­íc ph¶i chÞu thiÖt h¹i do mÊt kho¶n VAT ®ã nh­ng theo c¸ch tÝnh cña ViÖt Nam th× doanh nghiÖp l¹i lµ ng­êi g¸nh chÞu. Do vËy, ta cã thÓ häc tËp kinh nghiÖm cña kÕ to¸n Ph¸p ®Ó viÖc lËp dù phßng chÝnh x¸c h¬n vµ còng lµ ®Ó kÕ to¸n ViÖt Nam hoµ nhËp víi th«ng lÖ quèc tÕ h¬n. C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam hiÖn cã tr×nh ®é qu¶n lÝ rÊt kh¸c nhau, kinh doanh ë nh÷ng ngµnh nghÒ ®a d¹ng kh¸c nhau, do ®Æc ®iÓm riªng cña tõng ngµnh nªn c¸c chØ tiªu cô thÓ cã thÓ kh¸c nhau nh­ng hÖ thèng b¸o c¸o tµi chÝnh lai quy ®Þnh tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp ph¶i lËp, nép b¸o c¸o tµi chÝnh cho c¸c c¬ quan qu¶n lÝ víi cïng mét biÓu mÉu nh­ nhau. Do vËy c¸c c«ng ty kh«ng xÐt quy m«: tõ c«ng ty nhá cã tr×nh ®é qu¶n lÝ thÊp ®Õn tæng c«ng ty cã tr×nh ®é qu¶n lÝ cao, ph­¬ng tiÖn hiÖn ®¹i ®Òu thùc hiÖn chÕ ®é b¸o c¸o tµi chÝnh gièng nhau, nh­ vËy cã thùc sù hîp lÝ kh«ng? Ph¶i ch¨ng ®ã còng lµ lÝ do mµ hµng lo¹t võa vµ nhá kh«ng thÓ lËp vµ nép b¸o c¸o tµi chÝnh cho c¸c c¬ quan qu¶n lÝ ®óng h¹n? Thùc tÕ chøng minh b¸o c¸o tµi chÝnh hiÖn hµnh ®ang lµ bµi to¸n khã gi¶i so víi tr×nh ®é hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá n­íc ta. NhiÒu doanh nghiÖp ®Ó cã ®­îc b¸o c¸o tµi chÝnh nép cho c¬ quan qu¶n lÝ tr¸nh bÞ thu håi giÊy phÐp kinh doanh theo LuËt doanh nghiÖp ®· ph¶i thuª c¸c chuyªn gia lËp b¸o c¸o tµi chÝnh. Do ®ã nªn quy ®Þnh mÉu b¸o c¸o tµi chÝnh cho tõng lo¹i h×nh doanh nghiÖp phï hîp tr×nh ®é qu¶n lÝ cña doanh nghiÖp, gióp doanh nghiÖp dÔ dµng h¬n trong viÖc thùc hiÖn nghÜa vô lËp vµ nép b¸o c¸o tµi chÝnh. C«ng ty cæ phÇn lµ h×nh thøc míi xuÊt hiÖn ë n­íc ta nªn c¸c chØ tiªu trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n hiÖn nay ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu th«ng tin chung cho c¸c nhµ ®Çu t­ còng nh­ cac cæ ®«ng do ®ã cÇn ph¶i bæ sung mét sè chØ tiªu nh­ sau: -ChØ tiªu “Nguån vèn kinh doanh” ChØ tiªu nµy ph¶n ¸nh nguån vèn do c¸c cæ ®«ng ®ãng gãp vµ bæ sung tõ kÕt qu¶ kinh doanh theo ®iÒu lÖ c«ng ty, bao gåm nhiÒu néi dung nh­ vèn gãp theo mÖnh gi¸, vèn gãp tréi h¬n mÖnh gi¸, vèn gãp nhá h¬n mÖnh gi¸ do c«ng ty cæ phÇn ph¸t hµnh cæ phiÕu ®Ó huy ®éng vèn cã thÓ ph¸t hµnh víi gi¸ cao h¬n hoÆc thÊp h¬n so víi mÖnh gi¸. Theo ChuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ ISA I “…c¸c lo¹i vèn gãp, vèn gãp tréi h¬n mÖnh gi¸ ph¶i ®­îc tr×nh bµy riªng rÏ v× th«ng tin nµy thÝch hîp víi nhu cÇu ra quyÕt ®Þnh cña nhµ ®Çu t­”. MÆt kh¸c chuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam còng quy ®Þnh “Vèn chñ së h÷u gåm: vèn cña nhµ ®Çu t­, thÆng d­ vèn cæ phÇn, lîi nhuËn gi÷ l¹i, c¸c quü, lîi nhuËn ch­a ph©n phèi, chªnh lÖch tû gi¸, chªnh lÖch ®¸nh gi¸ l¹i tµi s¶n”. HiÖn nay, th«ng tin vÒ nguån vèn doanh nghiÖp chØ ®­îc thÓ hiÖn duy nhÊt ë 1 dßng “Nguån vèn kinh doanh”, do vËy ®Ó cung cÊp th«ng tin vÒ nguån vèn kinh doanh trong c«ng ty cæ phÇn cÇn chi tiÕt thµnh c¸c chi tiÕt nhá nh­: + “Vèn gãp cña cæ ®«ng”: ph¶n ¸nh sè vèn gãp cña cæ ®«ng mua cæ phÇn theo tæng mÖnh gi¸ cæ phiÕu, cæ phÇn l­u hµnh trªn thÞ tr­êng. + “ThÆng d­ vèn cæ phÇn”: ph¶n ¸nh thÆng d­ vèn cã ®­îc do chªnh lÖch gi÷a gi¸ ph¸t hµnh vµ mÖnh gi¸ cæ phiÕu. ChØ tiªu nµy cã thÓ lµm t¨ng hoÆc lµm gi¶m vèn chñ së h÷u nªn cã thÓ tr×nh bµy trong b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n b»ng c¸ch ghi ©m nÕu thÆng d­ vèn lµm gi¶m vèn chñ së h÷u. + “Vèn bæ sung tõ kÕt qu¶ kinh doanh” ph¶n ¸nh lîi nhuËn sau thuÕ ®­îc tÝch luü l¹i ®Ó bæ sung vèn. -Bæ sung chØ tiªu “Cæ tøc b»ng cæ phiÕu – ch­a ph¸t hµnh” C¸c c«ng ty cæ phÇn niªm yÕt tr­êng tr¶ cæ tøc b»ng cæ phiÕu v× h×nh thøc nµy cã nhiÒu ­u ®iÓm. Khi tr¶ cæ tøc b»ng cæ phiÕu, tµi s¶n cña doanh nghiÖp kh«ng bÞ ¶nh h­ëng vµ phÇn cæ tøc nµy sÏ chuyÓn sang t¨ng vèn c«ng ty, ®©y lµ c¸ch ph¸t hµnh thªm cæ phiÕu mµ c«ng ty cæ phÇn kh«ng ph¶i tèn thªm chi phÝ b¶o l·nh ph¸t hµnh. Theo quy ®Þnh hiÖn hµnh, th«ng tin vÒ vèn gãp cña c¸c cæ ®«ng t¨ng khi tr¶ sè cæ tøc b»ng cæ phiÕu chØ ®­îc ph¶n ¸nh trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n khi cæ phiÕu míi chÝnh thøc ®­îc ph¸t hµnh. Do vËy, nã ch­a ®Ò cËp ®Õn tr­êng hîp tr×nh bµy th«ng tin liªn quan ®Õn tr¶ cæ tøc b»ng cæ phiÕu ®· c«ng bè nh­ng cæ phiÕu míi ch­a ph¸t hµnh khi b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n cña c«ng ty cæ phÇn ®­îc lËp vµo gi÷a ngµy c«ng bè tr¶ cæ tøc b»ng cæ phiÕu vµ ngµy cæ phiÕu míi ®­îc chÝnh thøc ph¸t hµnh vµ giao dÞch. Theo th«ng lÖ quèc tÕ, nÕu b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n ®­îc lËp vµo gi÷a ngµy c«ng bè tr¶ cæ tøc b»ng cæ phiÕu vµ ngµy cæ phiÕu míi ®­îc chÝnh thøc ph¸t hµnh, cæ tøc tr¶ b»ng cæ phiÕu ®· c«ng bè ®­îc tr×nh bµy nh­ mét phÇn cña vèn gãp v× ®· lµm t¨ng vèn gãp cña cæ ®«ng, kh«ng lµm gi¶m tµi s¶n. Cho nªn ®Ó th«ng tin trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n ph¶n ¸nh trung thùc t×nh h×nh t¨ng, gi¶m vèn chñ së h÷u cña c«ng ty cæ phÇn cÇn bæ sung chØ tiªu “Cæ phiÕu tr¶ b»ng cæ phiÕu – ch­a ph¸t hµnh” vµo b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n. -Bæ sung chØ tiªu “Cæ phiÕu ng©n quü” Cæ phiÕu ng©n quü lµ cæ phiÕu ®· ph¸t hµnh vµ ®­îc mua b¸n trªn thÞ tr­êng bëi chÝnh c«ng ty ph¸t hµnh. Khi c«ng ty cæ phÇn mua l¹i cæ phiÕu ng©n quü th× sè cæ phiÕu l­u hµnh trªn thÞ tr­êng gi¶m ®i vµ ®ång thêi vèn gãp cña c¸c cæ ®«ng còng gi¶m. Theo ChuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ ISA 1 vµ ISA 36 h­íng dÉn “…chi phÝ ph¸t sinh do c«ng ty mua l¹i cæ phiÕu do chÝnh c«ng ty ph¸t hµnh lµ mét kho¶n lµm gi¶m vèn chñ së h÷u vµ c«ng ty cæ phÇn ph¶i tr×nh bµy th«ng tin trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n hay thuyÕt minh bæ sung nh­ mét dßng ®iÒu chØnh cña vèn chñ së h÷u”. §Ó thùc hiÖn ®Çy ®ñ th«ng tin vÒ vèn chñ së h÷u trªn b¸o c¸o tµi chÝnh cÇn thiÕt ph¶i bæ sung th«ng tin vÒ “Cæ phiÕu ng©n quü” trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n, ph¶n ¸nh chi phÝ bá ra mua cæ phiÕu lµ mét kho¶n gi¶m vèn vµ tr×nh bµy b»ng c¸ch ghi ©m ®Æt ngay trªn chØ tiªu “Lîi nhuËn ch­a ph©n phèi” nh­ mét dßng ®iÒu chØnh cña vèn chñ së h÷u. -Bæ sung chØ tiªu “Vèn gäi ch­a gãp” Thùc tÕ chøng minh viÖc ph¸t hµnh cæ phiÕu th«ng qua h×nh thøc ®Æt mua lµ mét nhu cÇu cÊp b¸ch. §èi víi c¸c c«ng ty cæ phÇn khi cã nhu gäi vèn ®Ó gia t¨ng nguån vèn kinh doanh còng ®ång nghÜa víi g¸nh nÆng tr¶ cæ tøc nh­ng nhu cÇu vèn cÇn thiÕt cho tõng giai ®o¹n kh¸c nhau lµ kh¸c nhau nªn cã nh÷ng lóc c«ng ty thõa vèn. §iÓn h×nh lµ c«ng ty Bibica trong th¸ng 7 –2002 mua l¹i 250000 cæ phiÕu cña m×nh ®Ó lµm cæ phiÕu quü ®· ¶nh h­ëng lín ®Õn gi¸ cæ phiÕu cña c«ng ty trªn thÞ tr­êng, viÖc mua l¹i nµy lµ do tiÒn thanh to¸n cho dù ¸n x©y dùng nhµ m¸y Bibica II t¹i Hµ Néi ph¶i theo tiÕn ®é lµm cho nguån thÆng d­ tiÒn mÆt cña c«ng ty lín, ch­a ®­îc sö dông vµ c«ng ty quyÕt ®Þnh mua l¹i cæ phiÕu quü nh­ mét kho¶n ®Çu t­ tµi chÝnh. VÊn ®Ò nµy sÏ dÔ dµng nÕu c«ng ty sö dông h×nh thøc ®Æt mua, c«ng ty sÏ cã ®­îc nh÷ng kho¶n vèn t­¬ng øng víi tõng giai ®o¹n ®Çu t­. Nh­ vËy, ®Ó phï hîp víi thùc tr¹ng khi thÞ tr­êng chøng kho¸n ph¸t triÓn, h×nh thøc ®Æt mua ph¸t sinh nh»m c¶i thiÖn mét kho¶n nguån vèn ®­îc h×nh thµnh qua viÖc gãp vèn ë tõng giai ®o¹n trong t­¬ng lai, do ®ã cÇn bæ sung chØ tiªu “Vèn gäi ch­a gãp” vµo b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n. -Bæ sung chØ tiªu “Lîi nhuËn gi÷ l¹i” Trong c«ng ty cæ phÇn khi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cã l·i, tuú vµo môc ®Ých cña c«ng ty trong tõng giai ®o¹n, lîi nhuËn sau khi tr¶ cæ tøc cho cæ ®«ng, ph©n phèi c¸c quü cßn gi÷ l¹i mét phÇn ®Ó thanh to¸n nî hoÆc më réng s¶n xuÊt t¹o ra nh÷ng nguån vèn thÝch hîp cho nh÷ng c¬ héi t¨ng tr­ëng néi t¹i vµ bªn ngoµi c«ng ty. Do ®ã lîi nhuËn gi÷ l¹i còng lµ mét bé phËn cña nguån vèn chñ së h÷u cña c«ng ty. Nh»m ph¶n ¸nh t×nh h×nh lîi nhuËn gi÷ l¹i sö dông cho môc ®Ých riªng cña c«ng ty cÇn bæ sung chØ tiªu “Lîi nhuËn gi÷ l¹i”. -Bæ sung chØ tiªu “Ph¶i thu vèn gäi ch­a gãp cña cæ ®«ng” Nh­ ®· ph©n tÝch ë trªn khi thÞ tr­êng chøng kho¸n viÖc gäi vèn th«ng qua hîp ®ång ®Æt mua tÊt yÕu ph¸t sinh vµ sÏ rÊt ph¸t triÓn. Khi kÝ hîp ®ång kÝ kÕt ph¸t sinh mét kho¶n nî trong t­¬ng lai. Theo ChuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam sè 24 c¸c kho¶n ph¶i thu ®­îc chi tiÕt thµnh c¸c kho¶n ph¶i thu kh¸ch hµng, c¸c kho¶n ph¶i thu néi bé, cac kho¶n ph¶i thu c¸c kho¶n øng tr­íc cho ng­êi b¸n, c¸c kho¶n ph¶i thu cña c¸c bªn cã liªn quan, c¸c kho¶n ph¶i thu kh¸c. Do vËy kho¶n nî ph¶i thu vèn gäi ch­a gãp cña cæ ®«ng ch­a ®­îc ph¶n ¸nh trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n v× vËy cã thÓ ®­a vµo chØ tiªu “C¸c kho¶n ph¶i thu” thªm mét chi tiÕt lµ “Ph¶i thu vèn gäi ch­a gãp cña cæ ®«ng” -Bæ sung chØ tiªu “Ph¶i tr¶ cæ ®«ng” Theo ISA I trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n ph¶i ph¶n ¸nh phÇn cæ tøc ®· ®­îc ®Ò xuÊt hoÆc c«ng bè sau ngµy lËp b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n nh­ng tr­íc khi b¸o c¸o tµi chÝnh ®­îc ph¸t hµnh. Nh­ vËy, nh»m cung cÊp c¸c th«ng tin cã ®é tin cËy cao vÒ c¸c kho¶n thanh to¸n cña c«ng ty, cÇn bæ sung chØ tiªu “Ph¶i tr¶ cæ ®«ng” vµ ®­îc chi tiÕt theo hai néi dung lµ cæ tøc tr¶ b»ng tiÒn hay hoµn tr¶ vèn gãp cæ ®«ng. VÒ lËp b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n hîp nhÊt trong c¸c tËp ®oµn kinh tÕ, ®©y lµ b¶n b¸o c¸o tæng hîp vÒ t×nh h×nh tµi s¶n, nguån h×nh thµnh tµi s¶n cña c¶ tËp ®oµn nh­ mét thùc thÓ doanh nghiÖp duy nhÊt. Khi lËp b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n hîp nhÊt cÇn chó ý c¸c ®iÓm sau: -Ph¶i x¸c ®Þnh ®­îc c¬ së vµ ph­¬ng ph¸p hîp nhÊt §©y lµ b­íc quan träng nhÊt, ®ãng vai trß ®Þnh h­íng trong viÖc lËp b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n hîp nhÊt, gióp ng­êi lËp x¸c ®Þnh ®­îc c¸c b­íc vµ tr×nh tù thùc hiÖn hîp nhÊt. Khi lËp b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n hîp nhÊt cÇn chó ý hai tr­êng hîp: +Tr­êng hîp c«ng ty mÑ mua toµn bé nguån vèn cæ phÇn th­êng cña c«ng ty con Khi lËp b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n cÇn l­u ý ·Nguån vèn cæ phÇn th­êng lu«n lµ nguån vèn cña c«ng ty mÑ ·C¸c kho¶n dù tr÷ hîp nhÊt lµ kho¶n dù tr÷ cña c«ng ty mÑ céng víi kho¶n dù tr÷ cña tËp ®oµn sau khi mua cæ phÇn c«ng ty con. ·C¸c kho¶n ®Çu t­ vµo c«ng ty con vµ nc cæ phÇn th­êng cña c«ng ty con ®­îc xo¸ bá trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n hîp nhÊt +Tr­êng hîp c«ng ty mÑ mua mét phÇn cæ phÇn th­êng cña c«ng ty con Cã thÓ lËp b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n theo 2 ph­¬ng ph¸p ·Ph­¬ng ph¸p tØ lÖ: c¨n cø vµo phÇn tham gia cña tËp ®oµn trong c«ng ty con nh­ mét kho¶n lîi nhuËn vµ tµi s¶n. Do ®ã c¨n cø vµo sè % nguån vèn cæ phÇn th­êng mµ c«ng ty mÑ mua cña c«ng ty con ®Ó tÝnh ra c¸c kho¶n môc cÇn hîp nhÊt ·Ph­¬ng ph¸p cæ ®«ng tèi thiÓu: theo ph­¬ng ph¸p nµy cÇn tÝnh phÇn nguån vèn cßn l¹i cña c«ng ty con sau khi ®· trõ ®i phÇn c«ng ty mÑ mua cho mét ®ång së h÷u sè cæ phÇn cßn l¹i (nhá h¬n) vµ gäi lµ cæ ®«ng thiÓu sè. TËp ®oµn ph¶i tr×nh bµy râ lÝ do vµ viÖc lùa chän ph­¬ng ph¸p hîp nhÊt ®Ó gióp ng­êi ®äc hiÓu ®­îc b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n hîp nhÊt ®­îc lËp trªn c¬ së vµ theo ph­¬ng ph¸p nµo tõ ®ã t×m hiÓu th«ng tin trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n dÔ dµng h¬n. -§ång hãa c¸c sè liÖu kÕ to¸n Muèn ph¶n ¸nh ®­îc t×nh h×nh tµi chÝnh cña tËp ®oµn mét c¸ch trung thùc, hîp lÝ th× b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n hîp nhÊt ph¶i ®­îc lËp trªn c¬ së cïng sö dông mét hÖ thèng tµi kho¶n, cïng mét chÝnh s¸ch kÕ to¸n vµ ph¶i tu©n theo ChuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam còng nh­ ChuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ. NÕu c¸c c«ng ty trong tËp ®oµn n»m ë c¸c n­íc cã chÝnh s¸ch kÕ to¸n vµ thuÕ kh¸c nhau th× c¸c c«ng ty ®a quèc gia cÇn dïng bót to¸n ®iÒu chØnh lo¹i trõ ®èi víi ®èi víi b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n cña c«ng ty con nh»m ®ång nhÊt ho¸ c¸c chÝnh s¸ch kÕ to¸n trong tËp ®oµn. C¸c bót to¸n ®iÒu chØnh nµy kh«ng ®­îc ghi vµo sæ kÕ to¸n cña c¸c c«ng ty mµ ®­îc theo dâi b»ng hÖ thèng sæ kÕ to¸n riªng. Tr­êng hîp kh«ng thÓ ¸p dông chÝnh s¸ch nhÊt qu¸n, doanh nghiÖp ph¶i c«ng bè ®iÒu nµy trªn b¸o c¸o tµi chÝnh hîp nhÊt vµ nªu râ lÝ do, còng nh­ tØ lÖ c¸c kho¶n môc trong b¸o c¸o tµi chÝnh hîp nhÊt mµ c¸c chÝnh s¸ch kÕ to¸n kh«ng ¸p dông nhÊt qu¸n ®­îc. B¸o c¸o tµi chÝnh cña c«ng ty mÑ vµ c«ng ty con sö dông ®Ó hîp nhÊt b¸o c¸o tµi chÝnh ph¶i ®­îc lËp cho cïng mét k× kÕ to¸n. NÕu ngµy kÕt thóc k× kÕ to¸n lµ kh¸c nhau, c«ng ty con ph¶i lËp thªm mét b¸o c¸o tµi chÝnh cho môc ®Ých hîp nhÊt cã k× kÕ to¸n trïng víi k× kÕ to¸n cña tËp ®oµn. Trong tr­êng hîp ®iÒu nµy kh«ng thÓ thùc hiÖn ®­îc, c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh cã thÓ ®­îc lËp vµo thêi ®iÓm kh¸c nhau cã thÓ sö dông miÔn lµ thêi gian chªnh lÖch ®ã kh«ng v­ît qu¸ 3 th¸ng. Nguyªn t¾c nhÊt qu¸n b¾t buéc ®é dµi cña k× b¸o c¸o vµ sù kh¸c nhau vÒ thêi ®iÓm lËp b¸o c¸o tµi chÝnh ph¶i thèng nhÊt qua c¸c k×. Khi c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh ®­îc sö dông ®Ó hîp nhÊt cho c¸c k× kÕt thóc t¹i c¸c ngµy kh¸c nhau, ph¶i thùc hiÖn ®iÒu chØnh cho nh÷ng giao dÞch quan träng hay nh÷ng sù kiÖn quan träng x¶y ra trong c¸c k× gi÷a ngµy lËp c¸c b¸o c¸o ®ã vµ ngµy lËp b¸o c¸o c«ng ty mÑ. Trong bÊt k× tr­êng hîp nµo, sù kh¸c biÖt vÒ ngµy kÕt thóc k× kÕ to¸n kh«ng v­ît qu¸ 3 th¸ng. Bªn c¹nh ®ã ®Ó hîp nhÊt b¸o c¸o tµi chÝnh cña tËp ®oµn, ®ång tiÒn h¹ch to¸n cña cac b¸o c¸o tµi chÝnh ph¶i thèng nhÊt. Tr­êng hîp b¸o c¸o tµi chÝnh cña c¸c c«ng ty con sö dông nhiÒu ®ång tiÒn h¹ch to¸n kh¸c nhau th× tr­íc khi hîp nhÊt b¸o c¸o tµi chÝnh ph¶i chuyÓn ®æi vÒ mét ®ång tiÒn thèng nhÊt vµ xö lÝ c¸c kho¶n chªnh lÖch tû gi¸ ph¸t sinh ®ång thêi ph¶i ghi chó râ trong b¸o c¸o tµi chÝnh. -Xem xÐt c¸c kho¶n ®Çu t­: cÇn thu thËp c¸c th«ng tin vµ tµi liÖu vÒ c¸c kho¶n ®Çu t­ trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp nh­ vèn, tæng sè cæ phiÕu ph¸t hµnh, sè cæ phiÕu do tËp ®oµn n¾m gi÷ ®Ó xem møc ®é kiÓm so¸t ®èi víi tõng c«ng ty phô thuéc nh»m x¸c ®Þnh xem cã ph¶i lËp b¸o c¸o tµi chÝnh hîp nhÊt kh«ng. C¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng theo môc ®Ých ®Æc biÖt ph¶i tham gia hîp nhÊt b¸o c¸o tµi chÝnh khi cã ®ñ dÊu hiÖu cho thÊy doanh nghiÖp nµy do c«ng ty lËp b¸o c¸o tµi chÝnh kiÓm so¸t. Ngoµi ra cÇn xem xÐt bï trõ c¸c sè d­ vµ c¸c nghiÖp vô vay vèn bªn ngoµi vµ lu©n chuyÓn lÉn nhau gi÷a c¸c thµnh viªn trong tËp ®oµn ®ång thêi triÖt tiªu c¸c sè d­ vµ c¸c nghiÖp vô c«ng nî, ph¶i thu, ph¶i tr¶ néi bé. 2.VÒ c«ng t¸c kiÓm tra Bªn c¹nh nh÷ng chØ tiªu ®· ®­îc kiÓm tra, c¸c kiÓm to¸n viªn cÇn chó ý ®Õn chØ tiªu “Hao mßn TSC§”.Trong thùc tÕ c¸c doanh nghiÖp lu«n muèn khÊu hao nhanh ®Ó nhanh chãng bï ®¾p ®­îc chi phÝ bá ra mua TSC§ do ®ã lµm chi phÝ t¨ng cao, gi¶m lîi nhuËn vµ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp. Doanh nghiÖp cã thÓ chän c¸c ph­¬ng ph¸p khÊu hao nh­ -KhÊu hao ®­êng th¼ng (khÊu hao ®Òu) sè khÊu hao h»ng n¨m kh«ng thay ®æi trong suèt thêi gian sö dông h÷u Ých cña TSC§ h÷u h×nh. §©y ph­¬ng ph¸p khÊu hao phæ biÕn nhÊt ¸p dông trong c¸c doanh nghiÖp hiÖn nay v× nã kh¸ ®¬n gi¶n, dÔ ®­îc chÊp nhËn. -KhÊu hao theo sè d­ gi¶m dÇn: sè khÊu hao h»ng n¨m gi¶m dÇn trong suèt thêi gian sö dông h÷u Ých cña TSC§ h÷u h×nh. Doanh nghiÖp ¸p dông ph­¬ng ph¸p nµy ph¶i cã l·i vµ tû lÖ khÊu hao kh«ng ®­îc v­ît qu¸ 1,5 so víi tû lÖ khÊu hao cña ph­¬ng ph¸p khÊu hao ®­êng th¼ng. -KhÊu hao theo sè l­îng s¶n phÈm dùa trªn tæng sè ®¬n vÞ s¶n phÈm ­íc tÝnh mµ TSC§ cã thÓ t¹o ra. Ph¶i kiÓm tra xem doanh nghiÖp cã ¸p dông nhÊt qu¸n ph­¬ng ph¸p khÊu hao ®· chän Ýt nhÊt trong mét niªn ®é kÕ to¸n hay kh«ng, møc khÊu hao x¸c ®Þnh theo ph­¬ng ph¸p ®ã cã chÝnh x¸c hay kh«ng. ViÖc x¸c ®Þnh ®óng chi phÝ khÊu hao sÏ gãp phÇn ph¶n ¸nh ®óng kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp, ®¶m b¶o cho b¸o c¸o tµi chÝnh trung thùc, chÝnh x¸c. 3.VÒ c«ng t¸c ph©n tÝch VÒ ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n, bªn c¹nh sö dông c¸c ph­¬ng ph¸p so s¸nh vµ tû lÖ nªn sö dông thªm ph­¬ng ph¸p Dupont. Nã sÏ gãp phÇn ph©n tÝch kÕt hîp c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh, n©ng cao hiÖu qu¶ ph©n tÝch tµi chÝnh, gióp ng­êi sö dông hiÓu râ h¬n nguyªn nh©n g©y ra nh÷ng biÕn ®éng vÒ t×nh h×nh tµi s¶n, nguån vèn trong doanh nghiÖp. Ph­¬ng tr×nh Dupont: = trong ®ã = Ta cã c«ng thøc : = §èi víi k× b¸o c¸o : §èi víi k× gèc : -Khi lîi nhuËn thay ®æi : -Khi doanh thu thay ®æi : -Khi tµi s¶n thay ®æi : -Khi vèn chñ së h÷u thay ®æi: Nh­ vËy, ph­¬ng tr×nh Dupont cho thÊy mèi quan hÖ vµ t¸c ®éng cña c¸c nh©n tè lµ c¸c chØ tiªu hiÖu qu¶ sö dông tµi s¶n, khi mçi yÕu tè thay ®æi sÏ dÉn ®Õn sù thay ®æi cña tû suÊt lîi nhuËn trªn vèn chñ së h÷u. C¨n cø vµo ph©n tÝch ph­¬ng tr×nh Dupont nhµ qu¶n lÝ cã thÓ thÊy sù thay ®æi lµ do nguyªn nh©n nµo, thay ®æi bao nhiªu vµ thay ®æi ®ã lµ tèt hay xÊu ®Ó ®­a ra nh÷ng quyÕt ®Þnh phï hîp vµ hiÖu qu¶ c¨n cø trªn møc ®é t¸c ®éng kh¸c nhau cña c¸c nh©n tè kh¸c nhau ®Ó t¨ng tØ suÊt lîi nhuËn. VÒ néi dung ph©n tÝch, bªn c¹nh ph©n tÝch vÒ kh¶ n¨ng thanh to¸n, c¬ cÊu tµi s¶n ,nguån vèn doanh nghiÖp cÇn xem xÐt ph©n tÝch vÒ vèn l­u ®éng còng nh­ nhu cÇu vÒ vèn l­u ®éng. §Ó ph©n tÝch vèn l­u ®éng ph¶i ph©n tÝch c¸c chØ tiªu sau: -Vßng quay vèn l­u ®éng: ®©y lµ chØ tiªu ®o l­êng hiÖu qu¶ sö dông vèn l­u ®éng trong k×, nã ph¶n ¸nh 1 ®ång vèn l­u ®éng ®em l¹i mÊy ®ång doanh thu ChØ tiªu nµy lín sÏ biÓu hiÖn vèn l­u ®éng ®­îc sö dông hiÖu qu¶ trong doanh nghiÖp, nÕu nhá th× doanh nghiÖp sö dông kh«ng hiÖu qu¶ vèn l­u ®éng mµ m×nh hiÖn cã. Bªn c¹nh ®ã cã thÓ tÝnh thªm chØ tiªu vßng quay tµi s¶n, vßng quay vèn cè ®Þnh ®Ó thÊy râ h¬n hiÖu qu¶ sö dông tµi s¶n nãi chung vµ cña vèn l­u ®éng, vèn cè ®Þnh nãi riªng XÐt vÝ dô cña c«ng ty Bibica ta thÊy n¨m 2002 Vßng quay tµi s¶n = = 1,20 Vßng quay vèn l­u ®éng = = 2,20 Vßng quay vèn cè ®Þnh = = 2,64 Năm 2002, Công ty tiếp tục thực hiện đầu tư vào các dự án trong kế hoạch mở rộng hoạt động sản xuất kinh doanh của mình thể hiện qua những biến đổi tăng trong 02 khoản mục chính của tài sản cố định và đầu tư dài hạn là tài sản cố định hữu hình và chi phí xây dựng cơ bản dở dang. Nguyên giá tài sản cố định tăng 16,11 tỷ và chi phí xây dựng cơ bản dở dang (hầu hết là chi phí mua sắm, lắp đặt các dây chuyền sản xuất các sản phẩm mới) tăng 9,41 tỷ. Sự thay đổi trong 2 khoản mục chính này đã tác động mạnh làm tài sản cố định và đầu tư dài hạn tăng 24,29 tỷ tương đương tăng 43,24% so với năm 2001 (từ 56,17 tỷ lên 80,46 tỷ). Sự gia tăng đầu tư vào tài sản cố định ở năm 2002 đã làm giá trị còn lại của tài sản cố định hữu hình trong năm đạt 59,94 tỷ tương đương tăng 11,31 tỷ tức tăng 23,25% so với 48,63 tỷ của năm 2001. Tiếp đến, giá trị còn lại của tài sản cố định vô hình giảm 0,41 tỷ đã đưa đến tài sản cố định tăng 10,90 tỷ tương đương tăng 22,12% so với năm trước. Chi phí xây dựng cơ bản dở dang tăng 9,41 tỷ tương đương tăng 136,27% từ 6,91 tỷ lên 16,32 tỷ. Trong đó có 5,57 tỷ chi phí xây dựng cơ bản dở dang chưa xác định được đối tượng sử dụng. Việc đầu tư 5,57 tỷ tương đương 9,95% vốn cổ phần thường không mục đích đã làm cho chúng ta có quyền nghi ngờ về năng lực của các nhà quản trị tài chính của BBC. Điều này cho thấy sự tuỳ tiện trong đầu tư đồng thời một lần nữa phản ánh việc sử dụng vốn bất hợp lý của Công ty như đã được phân tích ở phần trước. Sâu xa hơn, việc sử dụng vốn bất hợp lý này đã góp phần làm gia tăng mức độ trầm trọng trong rủi ro tài chính của BBC. Doanh thu năm 2002 đạt 212,36 tỷ, tăng 29,11 tỷ tương đương tăng 15,88% so với doanh thu 183,25 tỷ đạt được ở năm trước. Nếu chỉ đơn thuần nhìn vào kết quả tốc độ tăng trưởng doanh thu đạt được trong năm 2002, ta có thể đánh giá hiệu quả tiêu thụ cũng như thị phần của Công ty đã có sự phát triển tích cực. Nhưng nếu xem xét thực tế là Công ty đã tiến hành mở rộng mạnh mẽ hoạt động sản xuất kinh doanh từ năm 2001 và trong đó có nhiều dự án đã được đưa vào hoạt động trong năm 2002 như dự án Nhà máy Bánh kẹo Biên Hòa II tại Hà Nội, dây chuyền sản xuất bánh chocolate, bánh snack thì với tốc độ tăng trưởng 15,88% doanh thu ở năm 2002 chúng ta không thể đánh giá BBC đã có sự phát triển tích cực trong hoạt động tiêu thụ và thị phần nếu không muốn nói rằng dường như thị phần của Công ty đối với một số sản phẩm cũ đã bị thu hẹp. Đánh giá này có lẽ sẽ có cơ sở hơn nếu chúng ta so sánh kết quả tăng 15,88% với chỉ tiêu kế hoạch mà Công ty đề ra khi thực hiện mở rộng hoạt động sản xuất kinh doanh là doanh thu năm 2002 tăng tưởng 35%. Hoạt động tín dụng thương mại: trong bối cảnh doanh thu tăng 15,88% thì các khoản phải thu chỉ tăng 4,74% trong đó đặc biệt phải thu khách hàng lại giảm 3,09% đồng thời các khoản phải trả thương mại tăng 23,18% trong đó phải trả người bán tăng đến 29,10% đã nâng cao được hiệu quả quản trị tín dụng thương mại của Công ty trong năm 2002 so với năm 2001. Như vậy, năm 2002 tài sản lưu động giảm 9,33%; tài sản cố định tăng 43,24% đã đưa đến tổng tài sản tăng 8,80%. Tiếp đến tồn kho tăng 3,18%; các khoản phải thu thương mại tăng 4,74% và các khoản phải trả thương mại tăng 23,18% kết hợp với tốc độ tăng trưởng 15,88% doanh thu đã làm hiệu quả sử dụng tài sản tăng 6,51% từ 1,13 lên 1,20; hiệu quả sử dụng tài sản lưu động tăng 27,81% từ 1,72 lên 2,20; hiệu quả sử dụng hàng tồn kho tăng 12,32% từ 3,57 lên 4,01 và cán cân tín dụng thương mại tăng 13,55% từ 1,55 lên 1,76. Nhưng hiệu quả sử dụng tài sản cố định lại giảm 19,10% từ 3,26 xuống còn 2,64. Nhìn chung hầu hết các hệ số phản ánnh hiệu quả hoạt động của Công ty năm 2002 đều biến động theo xu hướng tích cực. Chỉ có duy nhất một hệ số sụt giảm là hệ số vòng quay tài sản cố định. Nhưng thật đáng báo động khi đây chính là là hệ số quan trọng nhất đối với một doanh nghiệp sản xuất như BBC khi xem xét đến hiệu quả hoạt động. Dẫu biết rằng, BBC chỉ mới thực hiện đầu tư vào các dự án để mở rộng hoạt động sản xuất kinh doanh từ năm 2001 nên các dự án này chưa thể đóng góp nhiều vào tổng doanh thu của năm do công suất vận hành trong năm đầu chưa thể cao được. Đồng thời việc mở rộng hoạt động sản xuất kinh doanh này đã đưa đến tài sản cố định năm 2001 tăng đến 24,32 tỷ tương đương tăng 97,51% so với năm 2002 và tiếp tục tăng 10,90 tỷ tương đương tăng 22,12% vào năm 2002. Chính vì những lý do đó, hiệu quả sử dụng tài sản cố định của Công ty có sự sụt giảm ở 2 năm 2001 và 2002 là điều dễ hiểu. Nhưng với tính chất các dự án mà Công ty đầu tư chỉ có thời gian xây dựng cơ bản dở dang từ 1 – 2 năm mà hiệu quả sử dụng tài sản cố định lại giảm từ 7,39 ở năm 2000 xuống chỉ còn 2,64 tức giảm đến 64,28% qua 2 năm đã cho chúng ta thấy 2 vấn đề mà có thể BBC đang gặp phải: + Tính khả thi về mặt thị trường tiêu thụ của các sản phẩm do các dự án mới được đầu tư tạo ra. Dường như BBC chưa đi sâu nghiên cứa kỹ nhu cầu cũng như tiềm năng phát triển của thị trường đối với các sản phẩm này để từ đó có thể đưa ra được các chiến lược phát triển hiệu quả. + Công ty đang gặp phải sức ép cạnh tranh cực kỳ lớn trên thị trường và đã đánh mất thị phần đối với các sản phẩm cũ. Từ đó bắt buộc phải đi tìm thị trường mới cũng như phải tạo ra các sản phẩm mới. -Vßng quay hµng tån kho trong ®ã: Nh×n chung vßng quay hµng tån kho cµng cao th× s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp cµng cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn v× ®ßi hái vèn ®Çu t­ cho hµng tån kho thÊp, hµng tiªu thô ®­îc nhiÒu. Tuy nhiªn, hµng tån kho lµ lo¹i tµi s¶n dù tr÷ víi môc ®Ých ®¶m b¶o cho s¶n xuÊt ®­îc tiÕn hµnh b×nh th­êng vµ ®¸p øng nhu cÇu thÞ tr­êng v× vËy mµ doanh nghiÖp ph¶i cã mét møc tån kho hîp lÝ, møc tån kho qu¸ thÊp cã thÓ ¶nh h­ëng ®Õn nhu cÇu s¶n xuÊt hay c¸c hîp ®ång tiªu thô cña doanh nghiÖp ë k× sau. Bªn c¹nh ph©n tÝch vÒ vèn l­u ®éng, doanh nghiÖp cÇn tÝnh ra ®­îc nhu cÇu vèn l­u ®éng. Nhu cÇu vèn l­u ®éng lµ l­îng vèn l­u ®éng cÇn thiÕt trong thêi gian tr­íc m¾t. Trªn c¬ së tÝnh ®­îc chØ tiªu nµy doanh nghiÖp cã thÓ x¸c ®Þnh ®­îc vèn lín h¬n hay nhá h¬n nhu cÇu sö dông vèn ®Ó cã kÕ ho¹ch sö dông l­îng vèn thõa hîp lÝ hay ph¶i cã biÖn ph¸p huy ®éng vèn kÞp thêi, cã nh­ vËy doanh nghiÖp míi chñ ®éng vÒ vèn trong kinh doanh. Trong ph©n tÝch b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n , doanh nghiÖp ph¶i kÕt hîp ph©n tÝch c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh kh¸c nh­ b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh, b¸o c¸o l­u chuyÓn tiÒn tÖ ®Ó tÝnh c¸c chØ tiªu cã ý nghÜa h¬n trong c«ng t¸c qu¶n lÝ nh­ c¸c chØ tiªu thÓ hiÖn hiÖu qu¶ sö dông tµi s¶n, nguån vèn lµ suÊt sinh lêi cña tµi s¶n vµ suÊt sinh lêi cña nguån vèn chñ së h÷u. -SuÊt sinh lêi cña tµi s¶n (ROA) thÓ hiÖn ý nghÜa: mét ®ång tµi s¶n t¹o ra bao nhiªu ®ång lîi nhuËn rßng ROA = HÖ sè cµng cao thÓ hiÖn hiÖu qu¶ sö dông tµi s¶n cµng cao, chøng tá sù s¾p xÕp, ph©n bæ vµ qu¶n lÝ tµi s¶n cµng hîp lÝ, hiÖu qu¶. SuÊt sinh lêi tµi s¶n chÞu ¶nh h­ëng trùc tiÕp tõ hÖ sè l·i rßng vµ sè vßng quay tµi s¶n ROA = HÖ sè l·i rßng Sè vßng quay tµi s¶n = SuÊt sinh lêi cña tµi s¶n cµng cao khi sè vßng quay tµi s¶n cµng cao vµ hÖ sè lîi nhuËn cµng lín do ®ã doanh nghiÖp muèn t¨ng suÊt sinh lêi cña tµi s¶n ph¶i cã biÖn ph¸p t¨ng sè vßng quay tµi s¶n hay t¨ng hÖ sè lîi nhuËn. -SuÊt sinh lêi cña vèn chñ së h÷u SuÊt sinh lêi cña vèn chñ së h÷u = HÖ sè nµy cho biÕt mét ®ång vèn chñ së h÷u t¹o ra bao nhiªu ®ång lîi nhuËn. Vèn chñ së h÷u lµ mét bé phËn quan träng cña nguån vèn, ®¶m b¶o sù ®éc lËp vÒ tµi chÝnh cña doanh nghiÖp. Do ®ã, suÊt sinh lêi cña vèn chñ së h÷u hÕt søc quan träng, nã thÓ hiÖn hiÖu qu¶ sö dông vèn chñ së h÷u cña doanh nghiÖp. Theo sè liÖu cña c«ng ty Bibica chóng ta tÝnh ®­îc SuÊt sinh lêi tµi s¶n n¨m 2002 = SuÊt sinh lêi vèn chñ së h÷u n¨m 2002 = N¨m 2002 c«ng ty bÞ lç lµ do tèc ®é t¨ng doanh thu (15,88%) kh«ng kÞp so víi tèc ®é t¨ng cña gi¸ vèn hµng b¸n (22,26%), chi phÝ b¸n hµng (24,03%), chi phÝ qu¶n lÝ doanh nghiÖp (13,18%), nh­ vËy lîi nhuËn thuÇn tõ ho¹t ®éng kinh doanh cña c«ng ty n¨m 2002 ®¹t –1,83 tû kÕt hîp víi møc th©m hôt 3,59 tû tõ ho¹t ®éng tµi chÝnh vµ ho¹t ®éng bÊt th­êng trong n¨m ®· ®­a ®Õn kÕt qu¶ lîi nhuËn tr­íc thuÕ lç 5,42 tû. Nh­ ®· ph©n tÝch ë trªn vµ tõ hai chØ tiªu vÒ suÊt sinh lêi chóng ta dÔ dµng thÊy viÖc sö dông tµi s¶n còng nh­ nguån vèn chñ së h÷u n¨m 2002 cña c«ng ty lµ kh«ng hiÖu qu¶ mÆc dï c¸c tµi s¶n míi ®­îc ®­a vµo sö dông cã thÓ ch­a ®¹t ®­îc c«ng suÊt mong muèn. Qua ®ã ta còng thÊy việc mở rộng hoạt động sản xuất kinh doanh trong khi công ty chưa tÝch tụ đủ lực cả về tài chính cũng như khả năng quản trị đã phát sinh nhiều gánh nặng chi phí cho hoạt động. Từ đó làm công ty mất khả năng kiểm soát chi phí hoạt động kinh doanh của mình. Tiếp đến làm gia tăng rủi ro tài chính, đồng thời làm giảm hiệu quả sử dụng vốn. Việc mở rộng hoạt động sản xuất kinh doanh đã làm phát sinh gánh nặng chi phí rất lớn cho công ty và đến năm 2003, gánh nặng chi phí này tiếp tục sẽ tạo ra một sức ép nặng nề đối với doanh thu của công ty. Nh­ vËy, ®Ó viÖc ph©n tÝch b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n thùc sù cã ý nghÜa, gióp nhµ qu¶n lÝ trong thùc tiÔn, cÇn ph¶i ph©n tÝch kÕt hîp c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh víi ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch phï hîp, ®a d¹ng ®Ó thÊy ®­îc thËt râ bøc tranh toµn c¶nh vÒ t×nh h×nh tµi chÝnh doanh nghiÖp. III.§iÒu kiÖn thùc hiÖn 1.VÒ phÝa Nhµ n­íc HÖ thèng kÕ to¸n ViÖt Nam ®ang trong qu¸ tr×nh x©y dùng vµ hoµn thiÖn v× vËy vai trß cña Nhµ n­íc lµ hÕt søc quan träng. HÖ thèng ChuÈn mùc kÕ to¸n ®Õn nay ®· x©y dùng ®­îc 16 chuÈn mùc trong ®ã 6 chuÈn mùc míi nhÊt ban hµnh ngµy 30 th¸ng 12 n¨m 2003 ®· cã chuÈn mùc vÒ b¸o c¸o tµi chÝnh lµ ChuÈn mùc sè 24 “Tr×nh bµy b¸o c¸o tµi chÝnh” vµ ChuÈn mùc sè 25 “B¸o c¸o tµi chÝnh hîp nhÊt vµ kÕ to¸n c¸c kho¶n ®Çu t­ vµo c«ng ty con”. Nhµ n­íc ®· cã Th«ng t­ h­íng dÉn thùc hiÖn 10 chuÈn mùc kÕ to¸n ®Çu tiªn, do vËy cÇn nhanh chãng ®­a ra Th«ng t­ h­íng dÉn cho 6 chuÈn mùc míi nµy ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn dÔ dµng h¬n trong c«ng t¸c lËp b¸o c¸o tµi chÝnh nãi chung vµ b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n nãi riªng. §Æc biÖt vÒ viÖc lËp b¸o c¸o tµi chÝnh hîp nhÊt c¸c tËp ®oµn kinh tÕ cßn míi mÎ víi n­íc ta nªn ngoµi chuÈn mùc sè 25, Nhµ n­íc cÇn tiÕp tôc x©y dùng vµ hoµn thiÖn c¸c chÕ ®é tµi chÝnh cã liªn quan ®Õn c¸c tËp ®oµn kinh tÕ. CÇn ®­a vµo c¸c bé luËt nh÷ng quy ph¹m ®iÒu chØnh quan hÖ gi÷a tËp ®oµn kinh tÕ vµ c¸c chñ thÓ trong tËp ®oµn kinh tÕ, nªu râ mèi quan hÖ gi÷a tËp ®oµn kinh tÕ, c«ng ty mÑ vµ c«ng ty con. HiÖn nay, c¸c thñ tôc giao vèn trong c¸c Tæng c«ng ty nhµ n­íc ta cßn qu¸ nÆng vÒ h×nh thøc, cã tÝnh chÊt hµnh chÝnh, kÐm hiÖu qu¶ nªn cÇn ®æi míi tõ ph­¬ng thøc hµnh chÝnh sang ph­¬ng thøc tµi chÝnh. Trong mét tËp ®oµn kinh tÕ, c«ng ty mÑ lµ mét c«ng ty kinh doanh tµi chÝnh, kiÓm so¸t c¸c c«ng ty con th«ng qua vèn ®Çu t­ vµo mçi thµnh viªn. Tuy nhiªn, c«ng ty mÑ còng cã thÓ cã c¸c ho¹t ®éng kh¸c riªng víi b¶n th©n nã nh­ng ®Ó cÊu tróc c«ng ty mÑ – con ®­îc h×nh thµnh theo ®óng b¶n chÊt kinh tÕ th× c«ng ty mÑ ph¶i thùc sù ®Çu t­ vèn vµo c«ng ty con. C«ng ty mÑ ph¶i thùc sù n¾m quyÒn së h÷u vÒ vèn ë møc ®é ®ñ ®Ó chi phèi c¸c c«ng ty con. Nhµ n­íc còng cÇn xem xÐt, bè trÝ l¹i c¸c chØ tiªu trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n cho phï hîp víi t×nh h×nh ph¸t triÓn thùc tiÔn ®Ó võa ®¶m b¶o cung cÊp ®ñ th«ng tin cho nhµ qu¶n lÝ còng nh­ nh÷ng ng­êi quan t©m võa ®¶m b¶o nh÷ng bÝ mËt kinh doanh cña doanh nghiÖp. 2.VÒ phÝa doanh nghiÖp Doanh nghiÖp ph¶i c¶i thiÖn t×nh h×nh ph©n tÝch b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n ®Ó sù ph©n tÝch cã ý nghÜa thùc tiÔn h¬n, muèn vËy doanh nghiÖp ph¶i cã sù c¶i thiÖn trong c«ng t¸c tæ chøc kÕ to¸n nh­ vÒ tµi liÖu ph©n tÝch, nh©n sù ph©n tÝch… -VÒ tµi liÖu ph©n tÝch, doanh nghiÖp kh«ng chØ th«ng qua tµi liÖu ®Çu n¨m vµ cuèi n¨m ®Ó nhËn xÐt ®¸nh gi¸ v× sè liÖu ®ã kh«ng thÓ ph¶n ¸nh sù biÕn ®éng cña doanh nghiÖp qua mét thêi gian dµi còng nh­ xu h­íng ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp. Do ®ã ®Ó cã c¬ së ®­a ra quyÕt ®Þnh chÝnh x¸c vµ hîp lÝ, doanh nghiÖp ph¶i ph©n tÝch sè liÖu cña nhiÒu n¨m ®Ó thÊy ®­îc xu h­íng ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp, tõ ®ã míi ®­a ra ®­îc kÕt luËn chÝnh x¸c lµm c¬ së cho nh÷ng quyÕt ®Þnh cña nhµ qu¶n lÝ. Bªn c¹nh ®ã khi tiÕn hµnh ph©n tÝch doanh nghiÖp ph¶i so s¸nh c¸c chØ tiªu cÇn tÝnh víi c¸c chØ tiªu chung cña ngµnh ®Ó thÊy ®­îc vÞ trÝ cña doanh nghiÖp trong ngµnh, cã c¬ së nhËn xÐt vÒ t×nh h×nh cña m×nh so víi ngµnh ®ang ho¹t ®éng. -VÒ nh©n sù thùc hiÖn ph©n tÝch hiÖn nay ë c¸c doanh nghiÖp hÇu ch­a cã bé phËn chuyªn tr¸ch viÖc ph©n tÝch b¸o c¸o tµi chÝnh nãi chung vµ b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n nãi riªng mµ chñ yÕu vÉn do c¸c kÕ to¸n tæng hîp thùc hiÖn. Tuy nhiªn, tr×nh ®é kÕ to¸n ë c¸c doanh nghiÖp lµ rÊt kh¸ nhau, cã rÊt nhiÒu doanh nghiÖp tr×nh ®é kÕ to¸n cßn h¹n chÕ nªn c«ng t¸c ph©n tÝch b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n còng bÞ h¹n chÕ. V× vËy, cÇn thiÕt ph¶i cã sù ®µo t¹o, n©ng cao thªm vÒ kÜ n¨ng ph©n tÝch cho c¸c c¸n bé ph©n tÝch ®Ó ®¶m b¶o viÖc ph©n tÝch b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n cã kÕt qu¶. H¬n n÷a, trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, hÖ thèng kÕ to¸n ®ang trong qu¸ tr×nh hoµn thiÖn söa ®æi nªn c¸c kÕ to¸n doanh nghiÖp ph¶i th­êng xuyªn cËp nhËt th«ng tin ®Ó n©ng cao tr×nh ®é b¶n th©n, ®¸p øng kÞp thêi víi nh÷ng thay ®æi th­êng xuyªn cña chÝnh s¸ch vÒ kÕ to¸n, tµi chÝnh. §Æc biÖt trong c¸c tËp ®oµn kinh tÕ, cÇn x©y dùng hoµn thiÖn hÖ thèng th«ng tin kÕ to¸n thÝch øng víi cÊu tróc tæ chøc vµ hÖ thèng qu¶n lÝ cña tËp ®oµn. Trong hÖ thèng kÕ to¸n doanh nghiÖp ®éc lËp chØ cÇn thu thËp th«ng tin cña néi bé doanh nghiÖp ®ã nh­ng ®Ó thùc hiÖn tèt kÕ to¸n hîp nhÊt cña tËp ®oµn kinh tÕ th× ph¶i cã nh÷ng th«ng tin chÝnh x¸c, ®Çy ®ñ cña c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn. Do ®ã chÊt l­îng ho¹t ®éng cña hÖ thèng th«ng tin kÕ to¸n sÏ ¶nh h­ëng quyÕt ®Þnh ®Õn tÝnh chÝnh x¸c vµ hiÖu qu¶ cña hÖ thèng kÕ to¸n hîp nhÊt. C¸c Tæng c«ng ty cÇn ®Çu t­ nhiÒu h¬n trÝ tuÖ còng nh­ ng©n s¸ch cho viÖc x©y dùng hÖ thèng th«ng tin kÕ to¸n néi bé trong ®ã chñ yÕu dùa trªn hÖ thèng th«ng tin qu¶n lÝ ®­îc m¸y tÝnh ho¸, cã nh­ vËy míi cã thÓ xö lÝ ®­îc khèi l­îng th«ng tin lín vµ phøc t¹p cña tËp ®oµn t¹o ®iÒu kiÖn lËp b¸o c¸o tµi chÝnh chÝnh x¸c. Nh­ vËy, vÒ phÝa c¸c doanh nghiÖp còng ph¶i cã nh÷ng thay ®æi c¶i thiÖn nhÊt ®Þnh ®Ó b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n ®­îc lËp thùc sù ®em l¹i lîi Ých cho ng­êi sö dông trong vµ ngoµi doanh nghiÖp, t¹o ®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp ph¸t triÓn ®i lªn. KÕt luËn Trªn ®©y lµ mét sè ý kiÕn cña em ph­¬ng ph¸p lËp, tr×nh bµy, kiÓm tra vµ ph©n tÝch b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n, em hi väng nh÷ng ý kiÕn nµy sÏ gãp ®­îc phÇn nµo vµo viÖc c¶i thiÖn c¸c th«ng tin trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n, ®Ó b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n thùc sù lµ mét b¸o c¸o tµi chÝnh trung thùc, ®¸ng tin cËy ®èi víi nhµ qu¶n lÝ vµ nh÷ng ng­êi quan t©m. §ång thêi t¹o ®iÒu kiÖn dÔ dµng h¬n cho kÕ to¸n trong qu¸ tr×nh lËp vµ ph©n tÝch b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n trong doanh nghiÖp. §Ò ¸n ®· gióp em hiÓu h¬n vÒ ph­¬ng ph¸p lËp, tr×nh bµy, kiÓm tra, ph©n tÝch b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n còng nh­ phÇn nµo thùc tr¹ng ¸p dông b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n nãi riªng vµ b¸o c¸o tµi chÝnh nãi chung trong c¸c doanh nghiÖp hiÖn nay. Tuy nhiªn, do h¹n chÕ vÒ thêi gian, nguån tµi liÖu còng nh­ vÒ tr×nh ®é, ®Ò ¸n cßn s¬ sµi, ý kiÕn ®­a ra cßn nhiÒu chñ quan, mong c¸c thÇy c« gãp ý. Em xin c¶m ¬n PGS – TS §Æng ThÞ Loan ®· gióp em hoµn thµnh ®Ò ¸n nµy! Danh môc tµi liÖu tham kh¶o 1.Gi¸o tr×nh kÕ to¸n tµi chÝnh 2.Gi¸o tr×nh kÕ to¸n quèc tÕ 3.LËp, ®äc, kiÓm tra vµ ph©n tÝch b¸o c¸o tµi chÝnh 4.Ph©n tÝch ho¹t ®éng kinh doanh trong doanh nghiÖp 5.KÕ to¸n tµi chÝnh Mü 6.Nguyªn t¾c kÕ to¸n Mü 7.ChuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ 8.ChuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam 9.T¹p chÝ kÕ to¸n 10.Kinh tÕ ph¸t triÓn môc lôc