Tóm lại thuế GTGT là một sắc thuế căn bản vô cùng quan trọng được áp dụng ở nước ta được vài năm .Quá trình triển khai và áp dụng ở đã thu được nhưng thành công đáng kể .Luật thuế đi vào thực tiễn và phát huy tính ưu việt của nó , góp phần thúc đẩy nền kinh tế nước ta đi lên .Tuy nhien bên canh nhưng thanh công đạt được , đây vẫn là một sắc thuế áp dụng được vài năm nên còn nhiều vần đề bất cập .Vì tầm quan trọng của nó chúng ta cần không ngừng nghiên cứu và hoàn thiện dần , để sắc thuế GTGT thực sự phát huy được hết ưu điểm của nó, làm tăng lên nguồn thu chủ yuế cho ngân sách nhà nước,cũng như thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế, hội nhập vào xu thế toàn cầu hoá với khu vực và thế giới .
48 trang |
Chia sẻ: aloso | Lượt xem: 1439 | Lượt tải: 0
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Đề án Bàn về thuế giá trị gia tăng và phương hướng hoàn thiện hạch toán thuế giá trị gia tăng, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
h nặng về thuế đầu tư cơ bản.
Các phân tích đều chỉ ra rằng bước đầu tiên triển khai thực hiện thuế GTGTở các nước, cụ thể là Châu Âu , có thể ảnh hưởng đến kinh tế như làm tăng giá gây lạm phát nhưng nếu chuẩn bị tốt, có những biện pháp quản lí đồng bộ chặt chẽ thì tác động này không nhiều và nhanh chóng đi vào ổn định. Tuy nhiên rất khó để khẳng định bản thân việc đưa vào áp dung thuế GTGT chính la nguyên nhân của lạm phát. Vì vậy không dễ “bóc tách” ảnh hưởng riêng của thuế GTGT đối với sự tăng giá.
Theo thực tiễn áp dụng thuế GTGT ở các nước để khắc phục phần nào tích luỹ thoái của GTGT, các nước áp dụng mức thuế đối với hàng hoá thấp hơn đối với hàng hoá dịch vụ thiết yếu, song đây chỉ la biện pháp có tác động một phần , chủ yếu cần có sự kết hợp với việc điều chỉnh các sắc thuế trực thu và các chính sách phúc lợi xã hội….
Trên thực tế , các vấn đề phức tạp gặp phải trong vấn đề áp dụng thuế GTGT là do các trường hợp ngoại lệ qui định trong luật thuế, chứ không phải là bản thân luật thuế .Các vấn đề này dần được làm rõ và giải quyết trong quá trình thực hiện .
Tóm lai, kinh nghiệm áp dụng thuế GTGT ở các nước cho thấy chính sách thuế GTGT càng đơn giản ít thuế suất càng dễ app dụng, phát huy hiệu quả và thuận lợi trong công tác quản li.
3. Phương pháp tÝnh thuÕ GTGT ở VN
Theo lí thuyết có bốn cách tính thuế GTGT, thuế suất là 1% trên GTGT như sau:
Thuế GTGT = t* (tiền công +lợi nhuận) phương pháp trực tiếp
Thuế GTGT =t* ( tiền công) +t* (lợi nhuận) phương pháp cộng gián tiếp
Thuế GTGT =t*( giá đầu ra – giá đầu vào) Phương pháp trừ trực tiếp
Thuế GTGT =t*(giá đầu ra) – t*(giá đầu vào) phương pháp trừ gián tiếp
Tuy nhiên luật thuế GTGT ở nước ta hiện nay áp dụng 2 phương pháp sau:
3.1. Phương pháp khấu trừ thuế
* Đối tượng áp dụng:
là các đơn vị tổ chức kinh doanh bao gồm doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp đầu tư nước ngoài, doanh nghiệp tư nhân , công ty cổ phần , hợp tác xã và các đưn vị tổ chức kinh doanh khác, trừ các đối tượng áp dụng tính thuế thoe phương pháp trự tiếp trên GTGT .
Trường hợp cơ sở sản xuất kinh doanh thuộc đối tượng nộp thuế theo phương pháp khấu trừ thuế có hoạt động kinh doanh mua , bán vàng , bạc, đá quý, ngoại tệ thì cơ sỏ phải hạch toán riêng hoạt động kinh doanh này.
Phương pháp có ưu điểm :
Đơn giản hoá được quá trình tính và thu thuế bằng cách chỉ cần tập hợp các háo đơn bán và mua hàng đã tinh sẵn số thuế đầu ra và số thuế đầu vào trên đó.
Đảm bảo thu được số thuế cần điều tiết ở người mua hàng cuối cùng vì đây thực chất la phương pháp trừ lùi số đã nộp để xá định ssoos còn phải nộp
* Xác định số thuế GTGT phải nộp
Thuế GTGT phải nộp được xá định như sau:
Số thuế GTGT = Số thuế GTGT - Số thuế GTGT đầu vào
phải nộp đầu ra được khấu trừ
Chú ý:
số chênh lÖch giữa thuế GTGT đầu ra và đầu vào là số thuế mà doanh nghiệp phải nộp cho ngân sách nhà nước, nếu thuế đầu ra lớn hơn thuế đầu vào , ngược lại sẽ được ngân sách nhà nước hoµn trả.
Trong đó:
Thuế GTGT đầu ra là số thuế tính trên tổng giá bán ( chưa bao gồm thuế GTGT) hàng hoá dịch vụ bán ra trong kỳ .
-Thuế GTGT đầu vào bao gồm:
+ tổng số thuế ghi trên hoá đơn mua hàng hoá , dịch vụ ( bao gồm cả tài sản cố định dung cho sản xuất kinh doanh hàng hoá , dịch vụ chịu thuế GTGT)
+ Số thuế GTGT ghi trên hoá đơn , chứng từ nộp thuế của hàng hoá nhập khẩu ( hoặc nộp ngay cho phía nước ngoài).
+ Thuế GTGT đầu vào được khấu trừ theo tỉr lệ qui định , cụ thể như sau:
Tỉ lệ 3% trên giá mua theo hoá đơn được qui định trong những trường hợp:
. Hàng hoá , dịch vụ thuộc đối tượng chịu thuế GTGT , kinh doanh nộp thuế GTGT theo phương pháp trực tiếp trên GTGT có hoá đơn bán hàng theo qui định của bộ tài chính
. Hàng ho¸ , nông sản…chưa qua chế biến mua của cơ sở sản xuất không chịu thuế GTGT ở khâu sản xuất sử dụng hoá đơn GTGT .
. Hàng hoá chịu thuế tiêu thụ đặc biệt do cơ sở sản xuất kinh doanh thương mại mau của cơ sở sản xuất để bán ra có hoá đơn bán hàng .
Tiền bồi thường kinh doanh bảo hiểm của nghiệp vụ bảo hiểm thuộc đối tượng chịu thuế GTGT .
+ Tỉ lệ 2% : Được áp dụng đối với các đối tượng và các trường hợp sau:
.Tỉ lệ 2% trên giá trị hàng hoá mua vào theo hàng hoá nông , lâm , thuỷ sản chưa qua chế biến
. Đối với các cơ sở sản xuất sản phẩm nông, lâm , thuỷ sản chưa qua chế biến không chịu thuế GTGT, nếu cơ sở dùng các sản phẩm này tiếp tục sản xuất chế biến ra hàng hoá thuộc diện chịu thuế GTGT thì được tính khấu trừ thoe tỉ lệ 2% là giá thành sản xuất của các mặt hàng nông , lâm , thuỷ sản
!!! Chú ý:
+Tỉ lệ khấu trừ thuế đầu vào được áp dụng thống nhất cho cả trường hợp kinh doanh trong nước và xuất khẩu .
+Trường hợp hàng hoá dịch vụ mua vào là loại được dùng chứng từ đặc thù kể cả hoá đơn mua hàng hoá dù trữ quốc gia ghi giá thanh toán đã có thuế GTGT thì cơ sở căn cứ vào giá đã có thuế và thuế suất đÓ tính ra giá chưa có thuế theo công thức:
giá thanh toán
Giá chưa có thuế = ………………….
1 + % thuế suất
3.2 . Phương pháp trực tiếp
* Đối tượng áp dụng :
Cá nhân ,tổ chức sản xuất kinh doanh ở Việt Nam không theo luật đầu tư nước ngoài tại Việt Nam chưa thực hiện đầy đủ về các điều kiện kế toán , hoá đơn chứng từ làm căn cứ tính thuế theo phương pháp khấu trừ thuế .
Cá nhân sản xuất kinh doanh là người Việt nam
Cơ sở kinh doanh mua bán vàng , bạc đá quí và ngoại tệ
GTGT xác định đối với một số ngành nghề kinh doanh như sau:
+ Đối với hoạt động sản xuất kinh doanh bán hàng hoá là số chênh lệch giữa doanh số bán với doanh số vật tư , hàng hoá dịch vụ mua vào dùng cho sản xuất kinh doanh.
+ Cơ së kinh doanh thuộc đối tương nộp thuế GTGT theo phương pháp tính trực tiếp trên GTGT không được tính giá trị tài sản mua ngoài , đầu tư xây dựng hình thành tài sản cố định vào doanh số hàng hoá , dịch vụ mua ngoài để xác định GTGT.
Phương pháp xác định GTGT làm căn cứ tính thuế GTGT phải nộp đối với từng cơ sở kinh doanh :
Đối với cơ sở kinh doanh đã thực hiện đầy đủ hoá đơn chứng từ bán hàng hoá dịch vụ , xác định được đúng doanh thu bán hàng hoá dịch vụ theo hoá đơn bán hàng hoá nhưng không có dủ hoá đơn mua hàng hoá , dịch vụ thì GTGT được xác định bằng doanh thu nhân với tỷ lệ % GTGT tính trên thuế doanh thu .
Đối với cơ sở kinh doanh đã thực hiện đầy đủ việc mua bán hàng hoá , dịch vụ có hoá đơn , chứng từ , ghi chép sổ sách kế toán thì GTGT được xác định vào giá mua, giá bán ghi tên chứng từ.
Đối với cá nhân kinh doanh chưa thực hiện hoặc thực hiện chưa đầy đủ hoá đơn mua , bán hàng hoá , dịch vụ thì cơ quan thuế căn cứ vào tình hình kinh doanh của từng hộ ấn định mức doanh thu , GTGT được xác định bằng doanh thu nhân với % GTGT tính trên doanh thu.
Hiệm nay luật thuế GTGT ở nước ta cho phép sử dụng hai phương pháp tính. tuỳ theo đặc điểm hoạt ®éng sản xuất kinh doanh và trình độ hạch toán kế toán và sử dụng hoá đơn chứng từ của các doanh nghiệp ngày càng cao thi phương pháp khấu trừ sẽ chiếm ưu thế tuyệt đối trong hai phương pháp tính thuế hiện hành ở nước ta.
4.Néi dung h¹ch to¸n chi tiÕt thuÕ GTGT
4.1 Chứng từ
* Hoá dơn GTGT
Đối với các cơ sở kinh doanh thuộc đối tượng nộp thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ thuế khi bán hàng hoá , dịch vụ phải sử dụng “ Hoá đơn GTGT” mẫu O1_GTGT do bộ tài chính phát hành ( trừ trường hợp được dùng chứng từ ghi giá thanh toán là giá đã có thuế GTGT). Hoá đơn này phải đủ các yếu tố của chứng từ sau:
Giá bán chưa có thuế GTGT
Các khoản phụ thu và phí tính ngoai giá bán nếu có
Tổng giá thanh toán
Nếu cơ sở kinh doanh muốn sử dụng hoá đơn , chứng từ với mẫu qui định chung phải đăng kí với bộ tài chính và chỉ được sử dụng khi đã có văn bản cho sử dụng.
Trong trường hợp cơ sở sản xuất,kinh doanh thuộc đối tượng nộp thuế theo phương pháp khấu trừ thuế bán hàng , dịch vụ sau đây : hàng hoá dịch vụ thuộc đoói tượng không chịu thuế GTGT , bán hàng hoá dịch vụ cho đối tượng được miễn thuế GTGT, phải sử dụng hoá đơn thuế GTGT. Hoá đơn ghi rõ là hàng hoá không chịu thuế GTGT hoặc hàng hoá bán bán cho đối tượng được miễn thuế giá trị gia tăng.
Đối với cơ sở kinh doanh mau các mặt hàng là nông , lâm , thuỷ sản chưa qua chế biến của người bán không có hoá đơn theo chế độ qui định phải lập bảng kê hàng hoá mua vào ( theo mẫu số O4/GTGT).
Trường hợp cơ sở kinh doanh kê khai giá mua hàng hoá trên bảng kê cao hơn giá thị trường tại thời điểm mua thì cơ quan thuế căn cứ mua , ấn định mức giá để ấn định mức giá đầu vào được khấu trừ.
Sổ kế toán
* Sổ theo dõi thuế GTGT :
Sổ này chỉ áp dụng cho cơ sở kinh doanh thuộc đối tượng nộp thuế GTGT theo phương pháp trực tiếp và ghi sổ kế toán đơn. Sổ dùng để phản ánh thuế GTGT phải nộp, đã nộp và còn phải nộp.
*Sổ chi tiết thuế GTGT được hoàn lại :
Sổ này được áp dụng cho các cơ sở kinh doanh thuộc đối tượng nộp thuế thep phương pháp khấu trừ và được dùng đẻ ghi chép , phản ánh số thuế GTGT được hoàn lại , đã hoàn lại và được hoàn lại cuối kỳ kế toán.
* Sổ chi tiết thuế GTGT được miễn giảm:
Sổ này được áp dụng cho các cơ sở kinh doanh thuộc các ngành và các thành phần kinh tế . sổ dùng đÓ ghi chép , phản ánh số thuế GTGT được miễn giảm , dã miễn giảm và còn được miễn giảm cuối kỳ kế toán.
* Về báo cáo thuê GTGT được khấu trừ , được hoàn lại , được miễn giảm thì thông tư số 100/1998/TT-BTC ngày 15/7/1998 có qui định mẫu báo cáo gồm ba mục lớn như sau:
Mục I : Thuế GTGT ®îc khấu trừ
Mục II: Thuế GTGT được hoàn trả
Mục III : Thuế GTGT được miễn giảm.
Báo cáo:
Thuế GTGT được khấu trừ , được hoàn lại.
Đơn vị tính……...
Chỉ tiêu
Mã số
số tiền
Kỳ này
Luỹ kế từ đầu năm
Số thuế GTGT còn được khấu trừ, còn được hoàn lại đầu kỳ.
Số thuế GTGT được khấu trừ được hoàn lại phát sinh
số thuế GTGT đã được khấu trừ , đã được hoàn lại
Trong đó:
a.Số thuế GTGT đã được khấu trừ
b.Số thuế GTGT đã được hoàn lại
c. Số thuê GTGT không được khấu trừ
4. Số thuế GTGT còn được khấu trừ , còn được hoàn lại cuối kỳ
5. Néi dung hạch toán thuÕ GTGT
5.1 Tài khoản sử dụng
Để hạch toán thuế GTGT , kế toán sử dụng hai tài khoản là TK 133 và TK 3331.
* TK 133:
+ Nội dung :
Tài khoản này chỉ áp dung cho những cơ sở kinh doanh thuộc đói tượng nộp thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ.
Tài khoản này được dùng để phản ánh thuế GTGT được khấu trừ , đã khấu trừ, còn được khấu trừ , hoàn lại ở các cơ sở kinh doanh.
Tài khoản này có hai tài khoản cấp 2 là TK 1331- thuế GTGT được khấu trừ của hàng hoá dịch vụ; TK 1332 - Thuế GTGT được khấu trừ của tài s¶n cố định.
KÕt cÊu :
* TK 3331.
+ Nội dung :
Tài khoản này áp dụng cho đối tượng nộp thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ và phương pháp trực tiếp.
Phản ánh thuế GTGT phải nộp
Nó bao gồm hai tài khoả cấp hai:
.TK 33311- thuế GTGT đầu ra phản ánh thuế GTGT đầu ra; số thuế GTGT phải nộp , đã nộp ,còn phải nộp của hàng hoá , dịch vụ đã bán trong kì
. TK 33312- thuế GTGT hàng nhập khẩu , phản ánh số thuế GTGT của hàng nhập khẩu phải nộp , đã nộp , và còn phải nộp.
+ Kết cấu:
TK 3331- thuế GTGT phải nộp
Số thuế GTGT đ ã đ ược khấu trừ
Trong k ỳ
Số thuế GTGT của h àng án b ị t rả
lại, bị giảm giá.
Số thuế GTGT đ ược g ảm trừ v ào số thuế GTGT đ ã nộp
Số thuế GTGT đ ầu ra và số thuế GTGT h àng nhập khẩu phải nộp
Dư: Phản ánh số thuế GTGT còn phải nộp
5.2. Hạch toán thuế GTGT
5.2.1 Hạch toán thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ.
* Hạch toán thuế GTGT
+ Chiết khấu thương mại: Là số tiền người bán giảm cho người muado mua hàng với số lîng lớn
Nợ TK521: Chiết khấu thương mại , số tiền giảm giá .
Nợ TK 3331: thuế GTGT được giảm giá theo số tiền được giảm giá.
Có TK 131, 111, 112.
+Giảm giá hàng bán : Giảm giá cho người mua phát sinh khi hàng hoá giao cho người mua không đảm bảo về chất lượng, chủng loại , thời hạn…
Nợ TK 532 : giảm giá hàng bán
Nợ TK 131: Thuế GTGT được giảm theo số tiền được giảm giá
Có TK 131, 111, 112.
+ Hàng bán bị trả lại: Phát sinh do hàng hoá không đảm bảo chất lượng, không sử dụng được .
BT1: Phản ánh số hàng bi trả lại nhập kho.
Nợ TK 155 hoặc 156
Có TK 632: Giá vốn hàng bán
BT2: Phản ánh doanh thu hàng bán bị trả lại
Nợ TK 531 : Hàng bán bị trả lại
Nợ TK 3331: Thuế giá trị gia tăng bị trả lại
Có TK 131,111,112
* Hạch toán số thuế GTGTphải nộp:
+ Hạch toán số thuế GTGT đầu vào:
Mua vật tư hàng hoá,tài sản cố định,dịch vụ trong nước ( Nhập kho hoặc dùng ngay chi hoạt động sản xuất kinh doanh thuộc diện chịu thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ ).
Nợ TK liên quan (TK151,152,156,211,611,627,641…)
Nợ TK 331,111,112…
- Mua hàng bán ra ngay ( thuộc đối tượng chụj thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ ) cho người bán ( không chịu nhập kho )
Nợ TK 632: Giá mua chưa có thuế GTGT đầu vào
Nợ TK 113: Thúê GTGT đầu vào được khấu trừ
Có TK 111,112…:Tổng giá thanh toán.
-Mua vật tư, hàng hoá dùng cho hoạy động sản xuất kinh doanh không chịu thuế GTGT hoặc dùng vào hoạt động sự nghiệp, văn hoá, phúc lợi được trang trải bàng nguồn kinh phí khác.
Nợ TK liên quan ( TK 152,153,156…): Giá mua đã có thuế GTGT đầu vào.
Có TK111,112,331…
-Thuế GTGT của hàng nhập khẩu dùng cho hoạt ®éng sản xuất kinh doanh chịu thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ .
Nợ TK 133: thuế GTGT được khấu trừ
Có TK 33312 : Thuế GTGT phải nộp
Vật tư, hàng hoá , tài sản cố định nhập khẩu dùng cho hoạt ®éng sản xuất kinh doanh hàng hoá dịch vụ không chịu thuế GTGT hoặc dùng vào hoạt động sự nghiệp, chương trình , dự án…được trang trải bằng các nguồn kinh phí khác thì số thuế GTGT phải nộp của hàng nhập khẩu được tính vào giá trị hàng mua vào.
Nợ TK151, 152, 156, 211….
Có TK 33312
Vật tư , hàng hoá mua về dùng đồng thời cho sản xuất kinh doanh hàng hoá , dịch vụ chịu và không chịu thuế GTGT nhưng không tách riêng được.
Nợ TK liên quan ( TK 152, 153, 165 …) : Giá mua chưa có thuế GTGT
Nợ TK 133: thuế GTGT đầu vào được khấu trừ và không được khấu trừ
Có TK 111,112,…: Tổng giá thanh toán
+ Hạch toán thuế GTGT đầu ra :
Phản ánh thuế GTGT phải nộp khi tiêu thụ sản phẩm hàng hoá thuộc đối tượng chịu thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ.
Nợ TK111,112,113: Tổng giá thanh toán
Có TK 3331 : Thuế GTGT phải nộp
Có TK 511,512 : Doanh thu bán hàng ( chưa có thuế GTGT)
Khi bán hàng hoá , dịch vụ không thuộc đối tương chịu thuế GTGT hoặc chịu thuế theo phương pháp trực tiếp , kế toán ghi:
Nợ TK 111, 112 , 131…
Có TK 511 - đối với trường hợp bán hàng theo phương thức trả góp ( hàng hoá thuộc đoói tượng chịu thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ), kế toán xác định doanh thu bán hàng là giá bán trả một lần chưa có thuế GTGT và kế toán ghi:
Nợ TK111, 112,131…
Có TK 3331- thuế GTGT phải nộp
Có TK 511 – Doanh thu bán hàng (Gía bán trả một lần)
Có TK 711-Thu nhập hoạt động tài chính
Hạch toán thuế GTGT đươc khấu trừ, thuế GTGT phải nộp, đã nộp và thuế GTGT đầu vào không được khấu trù.
-Sau khi xác định được số thuế GTGT được khấu trừ, số thuế GTGT phải nộp trong kì ghi:
Nợ TK 331
Có TK 133
-trường hợp thuế GTGT vừa phân bổ cho đối tượng chịu thuế GTGTvừa phân bổ cho đối tượng không chịu thuế GTGT, cuối kì xác định thuế GTGT được khấu trừ và không được khấu trừ trên cơ sở phân bổ theo tỷ lệ doanh thu, rồi ghi:
+ Số thuế GTGT đầu vào được khầu trừ trong kì
Nợ TK 331: Thuế GTGT phải nộp
Có TK 133: Thuế GTGT được khấu trừ
+ Số thuế GTGT đầu vào không được khấu trừ trong kì
Nợ TK 632: Nếu tính vào giá vốn hàng bán trong kì
Nợ TK 142: Nếu tính vào giá vốn hàng bán trong kì
Có TK 133: Thuế GTGT được khấu trừ
+Khi tính thuế GTGT đầu vào không được khấu trừ vào giá vốn hàng bán của kì kế toán sau, ghi:
Nợ TK 632-Giá vốn hàng bán
Có TK 142-Chi phí trả trước
-Khi nộp thuế GTGT vào ngân sách nhà nước:
Nợ TK 3331
Có TK 111,112…
*Hạch toán hoàn thuế GTGT.
Khi hoàn lại thuế GTGT (số thuế GTGT đầu vào được khấu trừ của 3 tháng liên tục lớn hơn số thuế GTGT đầu ra các tháng tương ứng , thuế GTGT của tài sản cố định khấu trừ 3 tháng liên tục chưa hết…)
Nợ TK liên quan 111,112: Số đã nhận
Có TK 133 : Số đàu vào được hoàn lại
Có tài khoản 3331 : Số nộp thừa được hoàn lại.
*Hạch toán miễn giảm thuế GTGT.
Khi các cơ sở bị lç do mức thuÕ GTGT phải nộp của các hoạt động kinh doanh lớn hơn mức thuế doanh thu trước đây:
Nợ TK 3331: Trừ vào số phải nộp
Nợ TK 111,112: Số được giảm đã nhận
Có TK 711: Số thuế GTGT được giảm trừ
5.2.2 Hạch toán thuế GTGT theo phương pháp trực tiếp
-Mua hàng hoá, dịch vụ về nhập kho hoặc dùng ngay vào sản xuất kinh doanh:
Nợ TK liên quan (Tk 152, 156,627, 641,…)
Có TK111, 112, 331.
-Phản ánh số thuế GTGT và giá trị hàng hoá nhập khẩu:
Nợ TK 152, 153, 156, 211: Giá thực tế nhập khẩu
Có TK 3333 :Thuế nhập khẩu
Có TK 33312: Thuế GTGT của hàng nhập khẩu phải nộp
Có TK111, 112: Giá mua và chi phí thu mua.
-Khi mua bán hàng hoá, dịch vụ hoặc khi phát sinh các khoản thu nhập hoạt động tài chính và các khoản thu nhập bất thường đối với cơ sở kinh doanh nộp thuế GTGT theo phương pháp trực tiếp và cơ sở kinh doanh không nộp thuế GTGT thì phản ánh các loại thu nhập đó là tổng thu nhập (tổng giá thanh toán bao gồm cả thuế GTGT):
Nợ TK 111, 112 : Tổng số tiền phải thu của người mua
Có TK 511, 512: doanh thu bán hàng
Có TK515: Thu nhập hoạt đọng tài chính
Có TK 711 : Thu nhập hoạt động bát thường.
Cuối kỳ , kế toán tính và xác định thuế GTGT phải nộp:
+ Đối với hoạt đọng sản xuất kinh doanh :
Nợ TK 642 (6425) _ chi phí quản lí doanh nghiệp
Có TK 3331 - thuế GTGT cần phải nộp
Khi nộp thuế GTGT vào ngân sách nhà nước
Nợ TK 3331
Có TK 111, 112…
Khi được giảm trừ thuế GTGT :
Nợ TK 3331 : Trừ vào số phải nộp trong kỳ
Nợ TK 111, 112: Nhận số giảm trừ bằng tiền
Trong trường hợp hàng hoá dịch vụ thuộc đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế nhập khẩu hoặc thuế thu nhập doanh nghiệp thì doanh thu bán hàng còn bao gồm cả thuế tiêu thụ đặc biệt , thuế xuất khẩu, thuế thu nhập doanh nghiệp.
Phản ánh doanh thu theo tæng giá trị thanh toán:
Nợ TK 111, 112 ,331 :
Có TK 511:
Phản ánh thuế tiêu thụ đặc biệt :
Nợ TK 511: Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ
Có TK 333 ( 3332, 3333,3334): Thuế tiêu thụ dặc biệt , thuế nhập khẩu, thuÕ thu nhập doanh nghiệp phải nộp .
Ch¬ng II
Thùc tr¹ng h¹ch to¸n thuÕ GTGT trong c¸c doanh nghiÖp
Nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®îc
ViÖc thay ®æi ph¬ng ph¸p tÝnh thuÕ ®· tr¸nh ®îc sù chång chÐo , buéc c¸c chñ thÒ ph¶i lµm quen víi c¸c ho¸ ®¬n chøng tõ míi.
ThuÕ GTGT ®îc tÝnh theo 2 ph¬ng ph¸p : ph¬ng ph¸p khÊu trõ vµ ph¬ng ph¸p trùc tiÕp .hÇu hÕt c¸c c¬ së kinh doanh ph¶i ¸p dông phu¬ng ph¸p khÊu trõ lµ hÇu hÕt vµ ph¶i ®¸p øng quy ®Þnh vÒ sæ s¸ch kÕ to¸n , h¹ch to¸n sè thuÕ ®Çu ra vµ sè thuÕ ®Çu vµo .Víi ph¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ GTGT ®· thÓ hiÖn râ b¶n chÊt thuÕ gi¸n thu .Chñ thÓ kinh doanh chØ lµ ngêi thu thuÕ hé nhµ níc .Thãi quen vÒ thuÕ chång thuÕ sÏ kh«ng cßn lÝ do tån t¹i .Thay vµo ®ã lµ mét t duy míi chñ ®éng , tù hoµn thiÖn ®îc thÓ hiÖn ë mét phÇn rÊt quan träng lµ ph¬ng ph¸p tÝnh thuÕ.
ViÖc bæ sung thªm TK 1331 ( ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ) vµ söa ®æi TK3331 tõ thuÕ doanh thu sang thuÕ GTGT ph¶i nép ®· gióp c¸c doanh nghiÖp dÔ dµng h¬n trong viÖc theo dâi t×nh h×nh thanh to¸n víi c¸c c¬ quan nhµ níc còng nh ®¸p øng tho¶ ®¸ng nhu cÇu cña ngêi sö dông th«ng tin kÕ to¸n , chÊn chØnh c«ng t¸c h¹ch to¸n kÕ to¸n, ®Æc biÖt lµ khu vùc kinh tÕ t nh©n .
Cã thÓ thÊy , viÖc kª khai thuÕ GTGT , khÊu trõ thuÕ GTGT ®Çu vµo thùc hiÖn theo nguyªn t¾c ph¶i cã ho¸ ®¬n , chøng tõ ®· thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp , ngêi kinh doanh chó träng tæ chøc tèt h¬n c«ng t¸c më sæ s¸ch kÕ to¸n , ghi chÐp , qu¶n lÝ vµ sö dông tèt h¬n ho¸ ®¬n chøng tõ. Theo cuéc ®iÒu tra n¨m 1999 sè lîng ho¸ ®¬n sö dông t¨ng gÊp ®«i so víi n¨m 1998 vµ ®iÒu ®ã thÓ hiÖn mét bíc tiÕn míi trong c«ng t¸c sö dông ho¸ ®¬n vµ qu¶n lÝ cña doanh nghiÖp .
ViÖc thùc hiÖn thuÕ GTGT víi ba thuÕ suÊt 0%, 5% , 10% .Ýt h¬n so víi 11 møc thuÕ suÊt doanh thu tríc ®©y (tõ 0,5% ®Õn 30% )còng ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i tæ chøc l¹i s¶n xuÊt kinh doanh , thùc hiÖn h¹ch to¸n kinh doanh , tÝnh to¸n gi¸ thµnh gi¸ b¸n phï hîp víi thÞ trêng vµ nép ®îc thuÕ ,v× thÕ hiÖu qu¶ kinh doanh sÏ cao . NhiÒu c¸c doanh nghiÖp thuéc nh÷ng ngµnh nh c¬ khÝ , dÖt may , gia dµy , mÝa ®êng tríc khi thùc hiÖn luËt thuÕ GTGT , s¶n xuÊt kinh doanh gÆp nhiÒu khã kh¨n , kinh doanh kh«ng cã hiÖu qña .Nhng sau khi thùc hiÖn s¾c thuÕ nµy ®a sè c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh ®· c¶i thiÖn t×nh h×nh vµ nép ®ñ thuÕ theo quy ®Þnh .
Cho ®Õn nay , c¸c doanh nghiÖp ®· thùc hiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n , ho¸ ®¬n chøng tõ theo chÕ ®é nhµ níc .ViÖc quyÕt to¸n thuÕ ®îc thùc hiÖn nhanh chãng cã nhiÒu tiÕn bé so víi nh÷ng n¨m tríc ®©y .Tõ ®ã t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c¬ quan thuÕ vµ c¸c c¬ quan qu¶n lÝ nhµ níc kiÓm tra , gi¸m s¸t ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp lµm cho c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®îc lµnh m¹nh , chèng viÖc thÊt thu cho ng©n s¸ch nhµ níc .§iÕu ®ã phÇn nµo lµm gi¶m tiªu cùc trong x· héi , gãp phÇn æn ®Þnh kinh tÕ .
§èi víi nh÷ng c«ng tr×nh x©y dùng c¬ b¶n ®îc h¹ch to¸n riªng kh«ng tÝnh vµo gi¸ thµnh c«ng tr×nh , kh«ng ph¶i khÊu hao tµi s¶n sau nµy mµ ®îc khÊu trõ hoÆc hoµn thuÕ t¹o ®iÒu kiÖn cho gi¸ thµnh cña nã gi¶m .(kho¶ng 10%).MÆt kh¸c khi nhËp khÈu thiÕt bÞ , m¸y mãc , ph¬ng tiÖn vËn t¶i chuyªn dïng ,lo¹i trong níc cha s¶n xuÊt ®îc ®Ó ®Çu t tµi s¶n cè ®Þnh theo dù ¸n th× kh«ng chÞu thuÕ GTGT .§èi víi c¸c c«ng tr×nh ®Çu t b»ng vèn ODA kh«ng hoµn l¹i th× kh«ng chÞu thuÕ GTGT , nÕu kh«ng thuéc vèn ODA vay th× ®îc hoµn thuÕ GTGT trong 3 ngµy kÓ tõ ngµy nép tê khai .ChÝnh ®iÒu ®ã ®· gãp phÇn khuyÕn khÝch ®Çu t , thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh doanh .
Bªn c¹nh ®ã , ®èi víi c¸c c¬ quan thuÕ , c¸c quy ®Þnh vÒ viÖc ®¨ng kÝ m· sè thuÕ vµ viÖc lËp tê khai thuÕ ®· gãp phÇn gióp c¬ quan thuÕ n¾m ®îc ®èi tîng nép thuÕ vµ qu¶n lÝ tèt h¬n
Nãi chung viÖc níc ta thùc hiÖn luËt thuÕ GTGT vµ c¸c ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n thuÕ GTGT trong bèi c¶nh kinh tÕ ®Êt níc ®ang gÆp nhiÒu khã kh¨n do thiªn tai lò lôt vµ nh÷ng cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ trong khu vùc nhng t×nh h×nh gi¸ c¶ thÞ trêng kh«ng cã biÕn ®éng lín ,vÉn ®¶m b¶o sè thu ng©n s¸ch nhµ níc theo yªu cÇu ®Æt ra .Kh«ng nh÷ng thÕ cßn gãp phÇn khuyÕn khÝch m¹nh mÏ ®Çu t ph¸t triÓn vµ xuÊt khÈu , thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp h¹ch to¸n kinh doanh , t¨ng cêng qu¶n lÝ ...lµ mét thµnh c«ng rÊt lín , ®îc c¸c chuyªn gia níc ngoµi ®¸nh gi¸ cao . Nh÷ng ®iÒu ®ã phÇn nµo t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó VN héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi.
II. Nh÷ng tån t¹i
- Sù ph©n chia ®èi tîng chÞu thuÕ vµ ®èi tîng kh«ng chÞu thuÕ g©y hiÖn tîng ph©n ®o¹n c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ.
XÐt trêng hîp c¸c ngµnh sö dông nguyªn liÖu kh«ng chÞu thuÕ GTGT ®Ó s¶n xuÊt ra c¸c s¶n phÈm chÞu thuÕ GTGT .VD nh ngµnh s¶n xuÊt bét canh tõ nguyªn liÖu muèi lµ ®èi tîng kh«ng chÞu thuÕ GTGT , do vËy kh«ng ph¸t sinh thuÕ GTGT ®Çu vµo khi mua nguyªn liÖu .Trong khi ®ã s¶n phÈm t¹o ra l¹i thuéc diÖn chÞu thuÕ GTGT , nªn khi b¸n thµnh phÈm doanh nghiÖp ph¶i nép cho nhµ níc sè thuÕ GTGT ®Çu ra ph¸t sinh kh«ng ®îc khÊu trõ ®Çu vµo t¬ng øng tÝnh trªn nguyªn gi¸ vËt liÖu mua vµo .Do vËy sÏ ¶nh hëng ®Õn gi¸ b¸n , doanh thu cña doanh nghiÖp .VÝ dô kh¸c nh ngµnh in b¸o chÝ , s¸ch gi¸o khoa khi b¸n hµng kh«ng ph¸t sinh thuÕ nhng khi mua nguyªn liÖu s¶n xuÊt nh giÊy , ®iÖn ,...l¹i ph¶i chÞu 10% thuÕ GTGT ®Çu vµo .Do kh«ng cã thuÕ ®Çu vµo ®Ó khÊu trõ nªn sè thuÕ GTGT ph¶i tr¶ tríc ®ã sÏ tÝnh vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm , g©y khã kh¨n cho viÖc tiªu thô .
Thø hai: ViÖc sö dông ho¸ ®¬n n¶y sinh nhiÒu vÊn ®Ò .
Víi hai ph¬ng ph¸p tÝnh thuÕ ®· nªu lµ hai lo¹i ho¸ ®¬n : Ho¸ ®¬n GTGT (cã sù t¸ch biÖt thuÕ GTGT ) vµ ho¸ ®¬n b¸n hµng th«ng thêng ( gép c¶ thuÕ GTGT vµo tæng gi¸ thanh to¸n )
LuËt thuÕ quy ®Þnh r»ng “trêng hîp nh÷ng c¬ së kinh doanh mua vËt t hµng ho¸ kh«ng cã ho¸ ®¬n chøng tõ , hoÆc cã ho¸ ®¬n chøng tõ nhng kh«ng ph¶i lµ ho¸ ®¬n chøng tõ thuÕ GTGT hoÆc ho¸ ®¬n chng tõ thuÕ GTGT nhng kh«ng ghi riªng sè thuÕ GTGT ngoµi gi¸ b¸n th× kh«ng ®îc khÊu trõ thuÕ GTGT ®Çu vµo ( trõ mét vµi trêng hîp cã quy ®Þnh riªng) Tuy nhiªn trong nÒn kinh tÕ kh«ng ph¶i c¸c khu vùc kinh doanh nép thuÕ theo tõng ph¬ng ph¸p ho¹t ®éng riªng biÖt víi nhau mµ cã quan hÖ mua b¸n trao ®æi .Cho nªn nÕu doanh gnhiÖp nép thuÕ theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ mµ cã quan hÖ mua b¸n trao ®æi víi nhãm ®èi tîng nép thuÕ theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp th× sÏ kh«ng ®îc khÊu trõ phÇn thuÕ GTGT ®Çu vµo mÆc dï hä ®· ph¶i tr¶ thuÕ GTGT cho sè hµng mua ®ã .Trong ®iÒu kiÖn níc ta hiÖn nay , khu vùc kinh doanh sö dông ho¸ ®¬n th«ng thêng kh«ng ghi riªng thuÕ GTGT vÉn cßn chiÕm tØ träng lín nªn ®©y còng chÝnh lµ mét víng m¾c kh«ng nhá.
Khi chóng ta ¸p dông ph¬ng ph¸p khÊu trõ th× ho¸ ®¬n chøng tõ ®îc coi lµ quan träng nhÊt vµ c¬ chÕ khÊu trõ lµ ®iÓm cèt lâi quyÕt ®Þnh tÝnh hiÖn ®¹i vµ trung lËp cña thuÕ GTGT .Do vËy trong trêng hîp c¬ së s¶n xuÊt , chÕ biÕn mua nguyªn vËt liÖu lµ n«ng , l©m , thuû s¶n cha qua chÕ biÕn cña ngêi s¶n xuÊt b¸n ra kh«ng cã ho¸ ®¬n chøng tõ vµ mét sè trêng hîp kh¸c nh s¾t thÐp , phÕ liÖu , sÏ ®îc tÝnh khÊu trõ phÇn thuÕ ®Çu vµo theo tû lÖ quy ®Þnh trªn trÞ gi¸ hµng mua vµo , suy ra sÏ kh«ng ph¶n øng ®óng b¶n chÊt cña thuÕ GTGT bëi v× sè thuÕ ®îc khÊu trõ ®Çu vµo ®îc x¸c ®Þnh trªn sè thuÕ GTGT thùc tÕ ph¸t sinh khi mua hµng mµ nÕu khÊu trõ theo tû lÖ quy ®Þnh nh trªn sÏ ph¶n ¸nh kh«ng chÝnh x¸c sè thùc tÕ ®îc .
Ngoµi ra vÉn cßn nhiÒu trêng hîp thùc hiÖn cha tèt viÖc qu¶n lÝ , sö dông ho¸ ®¬n chøng tõ cha thÓ hiÖn tèt .VD b¸n hµng kh«ng xuÊt ho¸ ®¬n chøng tõ , in vµ sö dông ho¸ ®¬n gi¶ , mua ®i , b¸n l¹i ho¸ ®¬n , viÕt kh«ng ®óng doanh sè trªn ho¸ ®¬n Trong trêng hîp kh«ng cã ho¸ ®¬n GTGT , viÖc cho khÊu trõ ®Çu vµo theo mét tû lÖ Ên ®Þnh xuÊt ph¸t tõ t×nh h×nh thùc tÕ cña VN vµ nh»m khuyÕn khÝch còng nh ®¶m b¶o c«ng b»ng ®èi víi c¸c mÆt hµng n«ng , l©m , thuû s¶n , phÕ liÖu do gÇn 80% d©n sè VN s¶n xuÊt ra. ChÝnh ®©y còng lµ viÖc ph¸t sinh ra nh÷ng m©u thuÉn hoÆc lîi dông s¬ hë ®Ó chiÕm ®o¹t trèn tr¸nh thuÕ , g©y thÊt thu cho ng©n s¸ch nhµ níc.
Thø ba ,viÖc tÝnh to¸n thuÕ cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n , lóng tóng . Trong hai ph¬ng ph¸p tÝnh thuÕ chØ cã ph¬ng ph¸p khÊu trõ thÓ hiÖn sù trung lËp kinh tÕ cña thuÕ GTGT .§èi víi c¸ch tÝnh thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp , thêi ®iÓm ban ®Çu ®îc coi lµ phï hîp víi hoµn c¶nh kinh tÕ , víi c¸c c¬ së kinh doanh nhá vµ c¸c hé kinh doanh c¸ thÓ cha cã ®iÒu kiÖn thùc hiÖn chÕ ®é ho¸ ®¬n chøng tõ ®Çy ®ñ ¸p dông ph¬ng ph¸p khÊu trõ.C¸c ®èi tîng nµy vÉn ph¶i ghi sæ s¸ch ®Çy ®ñ th× míi x¸c ®Þnh ®îc doanh sè b¸n hµng vµ gi¸ vèn ®Çu vµo ®Ó tÝnh GTGT lµm c¨n cø tÝnh thuÕ. Nh vËy nÕu thùc hiÖn ®îc vµ chÊp nhËn tè chÕ ®é ghi sæ th× hä ®· cã ®ñ c¨n cø nép thuÕ theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ .Cßn trong trêng hîp kh«ng thùc hiÖn ®îc th× viÖc x¸c ®Þnh GTGT lµm c¨n cø dÔ t¹o ra sù nhÇm lÉn tr¸nh nghÜa vô thuÕ b»ng c¸ch khai gi¶m doanh thu .Nh vËy ph¬ng ph¸p trùc tiÕp chØ lµ mét c¸ch tiÕp cËn khoa häc trong gnhiªn cøu nh¨m chØ râ thuÕ GTGT lµ lo¹i thuÕ chØ ®¸nh vµo gi¸ trÞ t¨ng thªm khi cã GTGT xuÊt hiÖn h¬n lµ ®Ó tÝnh thuÕ vµ thu thuÕ .TÝnh to¸n theo ph¬ng ph¸p n»y phøc t¹p vµ dÔ g©y nhÇm lÉn , khã ¸p dông trong c¸c doanh nghiÖp Mét ®iÓm n÷a cÇn nãi tíi lµ ®¹i bé phËn c¸c ®èi tîng nép thuÕ theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp ®ang nép theo møc kho¸n mang tÝnh chñ quan ,cha x¸c thùc víi thùc tiÔn nªn dÉn ®Õn kh«ng c«ng b»ng .
Quy ®Þnh kh«ng tÝnh thuÕ ®Çu ra vµ x¸c ®Þnh thuÕ GTGT ®Çu vµo ®îc nªu trªn lµ cha râ rµng dÔ dÉn ®Õn c¬ së kinh doanh vËn dông kh¸c nhau nh c¸c trêng hîp :
C¬ së mua ngoµi dïng ®Ó khuyÕn m¹i hay tiÕp thÞ , qu¶ng c¸o, nÕu ph¸t sinh chi phi phÝ tiÕp t©n héi nghÞ cã chøng tõ theo quy ®Þnh cña bé tµi chÝnh b»ng hoÆc vît qu¸ tû lÖ chi phÝ kh¸c khèng chÕ theo quy ®Þnh nhng ®ång thêi c¬ së còng ph¸t sinh c¸c chi phi phÝ khuyÕn m¹i , tiÕp thÞ , qu¶ng c¸o cã chøng tõ theo quy ®Þnh , th× c¬ së sÏ xÐt møc thø tù u tiªn c¸c kho¶n chi phÝ nµy tÝnh vµo chi phÝ kh¸c nh thÕ nµo ®Ó lµm c¨n cø tÝnh chi phÝ hîp lÝ ®Ó x¸c ®Þnh thu nhËp chÞu thuÕ vµ x¸c ®Þnh thuÕ GTGT ®Çu vµo ®èi víi chi phÝ qu¶ng c¸o , tiÕp thÞ ....§èi víi hµng ho¸ dïng ®Ó tiÕp thÞ , khuyÕn m¹i qu¶ng c¸o do chÝnh c¬ së s¶n xuÊt ra ph¶i chÞu thuÕ GTGT th× quy ®Þnh nµy trë nªn phøc t¹p , toµn bé thuÕ GTGT cña chi phÝ ®Çu vµo cho s¶n xuÊt ®Òu ®îc tÝnh khÊu trõ theo th¸ng ph¸t sinh , nÕu gi¸ trÞ hµng ho¸ qu¶ng c¸o , khuyÕn m¹i trë nªn vît tû lÖ khèng chÕ th× sè thuÕ GTGT ®Çu vµo kh«ng ®îc tÝnh khÊu trõ t¬ng øng sÏ ®îc x¸c ®Þnh nh thuÕ nµo ®Ó gi¶m trõ sè thuÕ ®Çu vµo ®· tÝnh khÊu trõ.
Ngoµi ra , mét sè c¬ së kinh doanh cßn tá ra lóng tóng trong viÖc x¸c ®Þnh thuÕ GTGT ®Çu vµo , ®Çu ra , lu©n chuyÓn chøng tõ ho¸ ®¬n trong trêng hîp hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i do kÐm phÈm chÊt , sai quy c¸ch chñng lo¹i . Trªn c¬ së chÊp thuËn gi÷a bªn b¸n vµ bªn mua .VÒ b¶n chÊt hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i coi nh lµ cha tiªu thô ®îc , ngêi b¸n tr¶ l¹i tiÒn cho ngêi mua theo sè lîng hµng bÞ tr¶ l¹i vµ ®¬n gi¸ thanh to¸n bao gåm c¶ thuÕ GTGT tÝnh trªn gi¸ trÞ hµng bÞ tr¶ l¹i .VÊn ®Ò víng m¾c lµ c¬ së b¸n hµng, thu tiÒn vµ ®· x¸c ®Þnh thuÕ GTGT ®Çu ra ph¶i nép vµ c¬ së mua hµng ®· tÝnh, kª khai sè thuÕ GTGT ®Çu vµo ®îc khÊu trõ , nÕu xö lÝ kh«ng tÝnh thuÕ GTGT ®èi víi hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i th× ®a vµo c¬ së nµo ®Ó ngêi b¸n hoµn l¹i sè thuÕ GTGT mµ ngêi mua ®· thanh to¸n theo ho¸ ®¬n mua hµng lµm c¨n cø x¸c ®Þnh sè thuÕ GTGT ph¶i nép cña ngêi b¸n còng nh cña ngêi mua .
H¬n n÷a thuÕ GTGT ¸p dông trong ngµnh vËn t¶i cßn gÆp nhiÒu víng m¾c, ®Æc biÖt ®èi víi c¸c HTX vËn t¶i ho¹t ®éng theo m« h×nh dÞch vô hç trî .HTX vµ chñ ph¬ng tiÖn lµ hai ®èi tîng kinh doanh dÞch vô chÞu thuÕ GTGT, nªn chÕ ®é thuÕ GTGT hiÖn hµnh , HTX thùc hiÖn vµ chñ ph¬ng tiÖn ph¶i ®¨ng kÝ, kª khai nép thuÕ, HTX thùc hiÖn theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ, chñ ph¬ng tiÖn thùc hiÖn theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp .Nh vËy cïng mét doanh nghiÖp thu tõ hîp ®ång HTX kÝ víi kh¸ch hµng cã hai ®èi tîng nép thuÕ GTGT. HTX kª khai thuÕ GTGT ®Çu ra 10% trªn doanh thu theo hîp ®ång kÝ víi kh¸ch hµng nhng kh«ng ®îc khÊu trõ thuÕ GTGT ®Çu vµo cña phÇn doanh thu HTX chuyÓn tr¶ cho chñ ph¬ng tiÖn trogn khi ®ã doanh thu thùc hëng cña HTX chØ lµ 1-2 % trªn doanh thu theo hîp ®ång dÉn ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c HTX vËn t¶i theo m« h×nh nµy lµ rÊt bÕ t¾c .
ViÖc chuyÓn ®æi tõ 11 møc thuÕ suÊt sang 3 møc thuÕ suÊt thuÕ GTGT ®· g©y søc Ðp vÒ møc thuÕ suÊt .§iÒu nµy còng ®a ®Õn c¸c kÕt qu¶ kh¸c nhau : cã c¸c doanh nghiÖp ®îc hëng lîi h¬n do thùc hiÖn thuÕ GTGT so víi møc thuÕ suÊt thÊp h¬n thuÕ doanh thu , ngîc l¹i cã doanh nghiÖp ph¶i nép thuÕ GTGT víi møc thuÕ suÊt cao h¬n thuÕ doanh thu tríc ®©y ¶nh hëng ®Õn kÕt qu¶ kinh doanh .§Æc biÖt lµ viÖc x©y dùng thuÕ suÊt cha ®ång bé gi÷a c¸c mÆt hµng cïng nhãm hµng vµ c¸c ngµnh t¬ng øng t¹o ra sù bÊt b×nh ®¼ng trong viÖc thùc hiÖn nghÜa vô thuÕ GTGT cña c¸c ®¬n vÞ kinh doanh trong cïng mét ngµnh .
Thø t, ThuÕ GTGT g©y khã kh¨n cho nhiÒu doanh nghiÖp vÒ vèn. Quy ®Þnh ph¶i nép thuÕ GTGT víi nh÷ng hµng nhËp kho nhng cha b¸n lÇn nµo lµm cho c¸c doanh nghiÖp còng gÆp khã kh¨n trong vÊn ®Ò vÒ vèn. §Æc biÖt víi nh÷ng doanh nghiÖp ho¹t ®éng chñ yÕu b»ng vèn vay, khi ¸p dông luËt thuÕ GTGT ph¶i vay thªm ®Ó nép thuÕ GTGT ®Çu vµo, sÏ cµng lµm khã kh¨n thªm, gi¶m ®i sù khuyÕn khÝch ®Çu t s¶n xuÊt.
Thø n¨m, Tèc ®é hoµn thuÕ cña doanh nghiÖp cßn chËm .Qu¸ tr×nh, thñ tôc xin hoµn thuÕ cßn r¾c rèi khiÕn mÊt nhiÒu thêi gian vµ c«ng søc cña c¸c doanh nghiÖp .§Ó ®îc hoµn thuÕ c¸c doanh nghiÖp ph¶i nép hå s¬ vµ toµn bé ho¸ ®¬n chøng tõ lªn c¬ quan thuÕ råi chê nh©n viªn thuÕ xuèng ®¬n vÞ kiÓm tra, ®èi chiÕu ho¸ ®¬n, v× chØ cã ho¸ ®¬n thuÕ GTGT hîp lÖ míi ®îc xem xÐt khÊu trõ thuÕ. ViÖc kiÓm tra ®èi chiªu ho¸ ®¬n chøng tõ thùc hiÖn b»ng ph¬ng ph¸p thñ c«ng kÐo dµi mÊt nhiÒu thêi gian kiÓm tra vµ lµm chËm viÖc hoµn thuÕ.
Trêng hîp doanh nghiÖp h¹ch to¸n phô thuéc lµm chñ ®Çu t mét dù ¸n kh¸c ë ®Þa ph¬ng n¬i doanh nghiÖp cã trô së chÝnh viÖc kª khai thuÕ GTGT ph¸ sinh trong qu¸ tr×nh ®Çu t x©y dùng c¬ b¶n ®îc thùc hiÖn t¹i doanh nghiÖp chñ ®Çu t. Nh vËy viÖc hoµn thuÕ GTGT sÏ ®îc thùc hiÖn t¹i côc thuÕ ®Þa ph¬ng n¬i doanh nghiÖp cã trô së chÝnh hay t¹i côc ®Þa ph¬ng n¬i cã dù ¸n ®Çu t ®îc x©y dùng Nh÷ng khóc m¾c nµy cÇn cã híng dÉn cô thÓ ®Ó c¸c doanh nghiÖp cã thÓ thùc hiÖn tèt c¸c dù ¸n.
Sau gÇn 5 n¨m thùc hiÖn, ®¹i bé phËn c¸c tæ chøc c¸ nh©n kinh doanh ®· cã ý thøc trong viÖc thùc hiÖn nghÜa vô thuÕ. Tuy nhiªn mét sè ®èi tîng ®· lîi dông c¬ chÕ hoµn thuÕ tríc kiÓm tra vµ sau khÇu trõ theo tû lÖ 0% ®èi víi hµng n«ng s¶n ®Ó chiÕm ®o¹t tiÒn thuÕ. T×nh tr¹ng nµy tuy ®· bÞ ®a ra ph¸p luËt xö lÝ nghiªm kh¾c song vÉn cßn t¸i diÔn, vµ ®Æc biÖt h¬n n÷a cã mét sè quan chøc nhµ níc kh«ng g¬ng mÉu ®· lîi dông ®iÒu nµy ®Ó b¶o trî cho nh÷ng kÎ xÊu, gãp phÇn lµm t¨ng thÊt thu cho ng©n s¸ch nhµ níc .HËu qu¶ nµy lµ do c¸c c¬ quan thuÕ cha cã sù kiÓm so¸t thËt nghiªm minh, chÆt chÏ h¬n n÷a.
Ngoµi ra cßn mét vµi khuyÕt ®iÓm n÷a trong c¬ chÕ thu thuÕ cña nhµ níc. Trêng hîp c¸c doanh nghiÖp kh«ng thu ®îc nh÷ng kho¶n nî khã ®ßi cña kh¸ch hµng song vÉn ph¶i nép thuÕ cho nhµ níc trªn phÇn trÞ gi¸ ®· ch¾c ch¾n bÞ mÊt kh«ng ®ßi l¹i ®îc .§iÒu nµy thùc sù sÏ lµm gi¶m ®i sù khuyÕn khÝch ®Çu t ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh trong c¸c doanh nghiÖp .
Nh vËy bªn c¹nh nh÷ng u ®iÓm rÊt lín vît tréi cña thuÕ GTGT so víi thuÕ doanh thu , chóng ta thÊy thuÕ GTGT vÉn cßn nhiÒu nh÷ng tån t¹i vµ víng m¾c do cßn nhiÒu thiÕu sãt trong kh©u chuÈn bÞ vµ ®iÒu hµnh .§Ó kh¾c phôc nh÷ng khuyÕt ®iÓm nµy cÇn ph¶i cã sù nghiªn cøu ®Ó ®a ra mét sè gi¶i ph¸p .
Ch¬ng III
Ph¬ng híng vµ gi¶i ph¸p hoµn thiÖn h¹ch to¸n thuÕ GTGT trong c¸c doanh nghiÖp
I. Sù cÇn thiÕt ph¶i hoµn thiÖn h¹ch to¸n thuÕ GTGT
NÒn kinh tÕ níc ta ®· chuyÓn híng tõ c¬ chÕ kÕ ho¹ch hãa tËp trung quan liªu bao cÊp sang c¬ chÕ kinh tÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lÝ cña nhµ níc theo ®Þnh híng XHCN ®· thu ®îc nh÷ng thµnh tùu ®¸ng kÓ .C¸c doanh nghiÖp Nhµ níc còng nh t nh©n vµ nhiÒu lo¹i h×nh doanh nghiÖp kh¸c ®· gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo sù nghiÖp ph¸t triÓn cña ®Êt níc.
Trong c¬ chÕ qu¶n lÝ míi cña nhµ níc ta hiÖn nay Nhµ níc l·nh ®¹o vµ qu¶n lÝ kinh tÕ b»ng c¸c c«ng cô qu¶n lÝ. Mét trong nh÷ng c«ng cô ®îc nhµ níc sö dông ®ã lµ thuÕ. C¸c thµnh c«ng ban dÇu ®· ®¹t ®îc cña viÖc thùc hiÖn c¸c luËt thuÕ ®Æc biÖt lµ thuÕ GTGT ®· kh¼ng ®Þnh híng ®i ®óng ®¾n vÒ sù cÇn thiÕt x©y dùng chÕ ®é thuÕ míi nµy thay thÕ chÕ ®é thuÕ doanh thu .
§Ó c«ng cô thuÕ ph¸t huy mét c¸ch cã hiÖu qu¶ hoµn thiÖn h¹ch to¸n thuÕ GTGT gi÷ mét vai trß quan träng .Th«ng qua chøc n¨ng ghi chÐp, ph¶n ¸nh t×nh h×nh thuÕ suÊt vµ sù vËn ®éng cña thuÕ suÊt trong suèt qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh mµ c¸c doanh nghiÖp cã thÓ cung cÊp mét c¸ch chÝnh x¸c ,®Çy ®ñ c¸c nghÜa vô cña m×nh ®èi víi nhµ níc.MÆt kh¸c qua viÖc ph¶n ¸nh sè liÖu vµ th«ng tin cña kinh tÕ, c¬ quan thuÕ suÊt cã thÓ kiÓm tra, gi¸m s¸t tÝnh to¸n ®îc viÖc thùc hiÖn nghÜa vô thuÕ cña c¸c doanh nghiÖp ®óng ®ñ kÞp thêi vµo ng©n s¸ch nhµ níc.
Trong xu thÕ toµn cÇu hãa hiÖn nay, viÖc VN tham gia vµo c¸c tæ chøc kinh tÕ ®ßi hái viÖc h×nh thµnh liªn minh quan thuÕ trong khu vùc vµ më réng trªn ph¹m vi quèc tÕ .ChÝnh s¸ch thuÕ cña VN ph¶i thay ®æi mét c¸ch liªn tôc ®Ó kh«ng nh÷ng phï hîp víi nÒn kinh tÕ cña Vn mµ cßn phï hîp víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi. T¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc chñ ®éng tham gia ph¸t triÓn, hîp t¸c quèc tÕ. Mét mÆt VN l¹i chÞu nh÷ng søc Ðp cña viÖc tiÕn hµnh c¾t gi¶m thuÕ nhËp khÈu theo cam kÕt tham gia nh: theo chÝnh s¸ch c¾t gi¶m thuÕ nhËp quan CEPT/A FTA, mÆt kh¸c t¹o ®µ ph¸t triÓn kinh tÕ thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp VN thÝch øng víi nh÷ng biÕn ®éng vµ ¸p lùc c¹nh tranh t¨ng cêng kh¶ n¨ng tiÕn tíi më cöa víi quèc tÕ.
Môc ®Ých b¶o hé vµ t¹o nguån thu th«ng qua thuÕ quan kh«ng cßn nh÷ng t¸c dông, nguån thu tõ thuÕ xuÊt nhËp khÈu sÏ gi¶m Nhµ níc cÇn t×m kiÕm c¸c h×nh thøc h¹ch to¸n kh¸c ®Ó ®¶m b¶o sè thu ng©n s¸ch .Vai trß cña thuÕ GTGT ph¶i ®îc ®Ò cao ®Ó kh«ng nh÷ng bï ®¾p mµ cßn lµm t¨ng nguån thu cho ng©n s¸ch nhµ níc.
Thªm vµo ®ã xu thÕ toµn cÇu hãa t¹o kh¶ n¨ng di chuyÓn linh ho¹t cña c¸c nguån vèn vµ lao ®éng trªn ph¹m vi toµn cÇu ,c¸c nhµ kinh doanh cã thÓ tù do thiÕt lËp c¬ së kinh doanh vµ khai th¸c triÖt ®Ó lîi Ých th«ng qua c¸c biÖn ph¸p chuyÓn gi¸, v× vËy kh¶ n¨ng trèn lËu thuÕ dÔ dµng h¬n .Do ®ã, sù c¹nh tranh vÒ thuÕ gi÷a c¸c biÖn ph¸p khuyÕn khÝch ®Çu t nh miÔn gi¶m thuÕ thu nhËp t¹o ra t×nh tr¹ng hÖ thèng thuÕ c¸c quèc gia cã sù b¸m ®uæi nhau, vµ cµng héi tô l¹i gÇn nhau vÒ môc tiªu .C¶i c¸ch thuÕ trªn thÕ giíi trong thÕ kØ 21 nµy còng theo híng ®¬n gi¶n hãa chÝnh s¸ch thuÕ, h×nh thµnh c¸c liªn minh vÒ chÝnh s¸ch vµ qu¶n lÝ thuÕ ®Ó hîp t¸c trao ®æi th«ng tin chèng l¹i viÖc trèn thuÕ. Do ®ã, viÖc c¶i c¸ch hoµn thiÖn dÇn luËt thuÕ còng nh h¹ch to¸n thuÕ GTGT ë ViÖt Nam lµ mét yªu cÇu cÇn thiÕt vµ quan träng trong néi dung c¶i c¸ch hÖ thèng thuÕ nãi chung ®Ó phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi thùc hiªn héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi.
VÒ mÆt chñ quan thuÕ GTGT lµ mét h×nh thøc thuÕ míi mÎ ë VN ,mÆc dï ®· ®îc chuÈn bÞ kÜ cµng tõ tríc vµ triÓn khai thùc hiÖn tÝch cùc trong h¬n 4 n¨m võa qua ,nhng do trong thêi k× qu¸ ®é cã nh÷ng ®an xen cÇn ph¶i lu ý vÒ ¶nh hëng do kh¸c biÖt víi thuÕ doanh thu tríc ®©y nªn cßn mét sè vÊn ®Ò phøc t¹p trong c«ng t¸c x©y dùng ph¸p luËt.
II Mét sè néi dung cô thÓ vÒ hoµn thiÖn h¹ch to¸n thuÕ GTGT trong c¸c doanh nghiÖp
1. KiÕn nghÞ víi c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn
1.1.VÒ ®èi tîng chÞu thuÕ
Theo c¸c v¨n b¶n hiÖn cã vµ díi gãc ®é nh×n th× nÒn kinh tÕ ®îc ph©n thµnh :
- C¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh c¸c lo¹i hµng hãa dÞch vô kh«ng thuéc diÖn ®iÒu tiÕt cña thuÕ GTGT
C¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh c¸c lo¹i hµng hãa dÞch vô chÞu sù ®iÒu tiÕt cña thuÕ GTGT trong c¸c doanh nghiÖp nµy l¹i chia thµnh
+ C¸c doanh nghiÖp ¸p dông ph¬ng ph¸p khÊu trõ , ®îc khÊu trõ thuÕ GTGT ®· nép ®Çu vµo .
+C¸c doanh nghiÖp ¸p dông ph¬ng ph¸p trùc tiÕp ,kh«ng ®îc khÊu trõ thuÕ GTGT ®Çu vµo.
Tuy ®©y chØ lµ sù ph©n chia mang tÝnh chÊt thuÕ GTGT nhng sau khi ®îc ph©n chia nh vËy ,c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ mÊt kh¶ n¨ng chuyÓn ®æi t¬ng xøng .Trêng hîp c¸c ngµnh sö dông nguyªn liÖu kh«ng thuéc diÖn chÞu thuÕ GTGT ®Ó s¶n xuÊt ra s¶n phÈm chÞu thuÕ GTGT (hoÆc ngîc l¹i) lµ mét vÝ dô minh häa ®iÓn h×nh .Ngµnh in b¸o t¹p chÝ ,s¸ch gi¸o kha lµ nh÷ng s¶n phÈm kh«ng thuéc diÖn chÞu thuÕ GTGT .V× vËy nh÷ng doanh nghiÖp nµy kh«ng ph¶i nép thuÕ GTGT cho ng©n s¸ch nhµ níc, nhng khi mua nguyªn vËt liÖu ,®éng lùc ,giÊy ,®iÖn, m¸y mãc l¹i ph¶i chÞu thuÕ khi ®· tr¶ cho mua nguyªn vËt liÖu sÏ ph¶i tÝnh c¶ vµo thµnh phÈm lµm cho gi¸ b¸n ra t¨ng lªn, g©y khã kh¨n trong viÖc thùc hiÖn tiªu thô s¶n phÈm. Nh÷ng bÊt cËp nµy cÇn nhiÒu biÖn ph¸p kh¾c phôc .Gi¶i ph¸p ë ®©y cã thÓ lµ quy ®Þnh thËt Ýt ®èi tîng chÞu thuÕ GTGT .Quy ®Þnh ph¶i thËt gi¶n ®¬n râ rµng ®Ó tr¸nh nh÷ng bÊt cËp trªn .
1.2. Ph¬ng ph¸p tÝnh thuÕ
Trong ®iÒu 12 luËt thuÕ GTGT cã ghi : “c¬ së kinh doanh nép thuÕ theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp nÕu thùc hiÖn ®Çy ®ñ chÕ ®é hãa ®¬n , chøng tõ sæ s¸ch kÕ to¸n tù chuyÖn ®¨ng kÝ theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ th× ®îc c¬ quan thuÕ xem xÐt ®Ó thùc hiÖn .”Do ®ã mµ thÊy ph¬ng ph¸p khÊu trõ cã nhiÒu u ®iÓm h¬n nhng trong mét sè trêng hîp ngêi thùc hiÖn nghiªm chØnh chÕ ®ä hãa ®¬n ,chøng tõ ph¶i nép thuÕ cao h¬n so víi nhng ngêi kh«ng thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c chÝnh s¸ch vÒ hãa ®¬n chøng tõ.
Chóng ta kh«ng nªn thèng nhÊt sö dông mét lo¹i ph¬ng ph¸p tÝnh nhÊt ®Þnh .Khi tr×nh ®é h¹ch to¸n kÕ to¸n cho c¸c doanh nghiÖp ngµy cµng ®îc n©ng cao th× ph¬ng ph¸p khÊu trõ cã u thÕ h¬n c¶ .Tuy nhiªn ®Ó thèng nhÊt ®îc ph¬ng ph¸p nµy th× cÇn ph¶i tõng bíc triÓn khai c«ng t¸c kÕ to¸n hãa ®¬n chøng tõ ®èi víi c¸c khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh ®Ó dÇn chuyÓn hä sang nép thuÕ theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ vµ ph¸t triÓn vÒ chÕ ®é h¹ch to¸n thuÕ GTGT trong c¸c doanh nghiÖp .
1.3. VÒ thuÕ suÊt
ViÖc chuyÓn dæi tõ ¸p dông thuÕ doanh thu víi 11 møc thuÕ suÊt (tõ o,5% ®Õn 30%)sang ¸p dông thuÕ GTGT víi 3 møc thuÕ suÊt 0%, 5%, 10%) tÊt nhiªn sÏ cã nhiÒu doanh nghiÖp nép thuÕ nhiÒu h¬n lµm ¶nh hëng ®Õn kÕt qu¶ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh .VÊn ®Ò nµy cÇn ®îc gi¶i quyÕt nh sau :
Theo ý kiÕn cña em nªn dÇn tiÕn vÒ cßn 2 møc thuÕ suÊt (0% vµ 10% ) ®Ó gi¶n ®¬n trong kh©u ph©n lo¹i c¸c mÆt hµng chÞu thuÕ ë c¸c møc thuÕ suÊt kh¸c nhau .
1.4 VÒ khÊu trõ thuÕ ®Çu vµo vµ hoµn thuÕ
C¸c doanh nghiÖp ®· gÆp nhiÒu khã kh¨n trong viÖc hoµn thuÕ ,h¹ch to¸n, tÝnh to¸n GTGT ®Çu vµo nhng l¹i t×m mäi c¸ch ®Ó ®îc hoµn thuÕ . NghÜa lµ lîi dông chÝnh s¸ch thuÕ ®Ó b¸n hµng thÊp h¬n gi¸ mua vÉn cã l·i do ®îc hoµn thuÕ khèng.
NghÞ ®Þnh 78/1999.N§-CP ngµy 20/8/1999vµ th«ng t sè 106/TTBTC quy ®Þnh khÊu trõ khèng tiÒn thuÕ ®Çu vµo cho c¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh mua n«ng ,l©m thñy s¶n trùc tiÕp cña ngêi s¶n xuÊt b¸n ra vµ hµng hãa kh¸c khi cã hãa ®¬n b¸n hµng th«ng thêng cña Bé tµi chÝnh trë thµnh khóc m¾c lín nhÊt cÇn th¸o gì .§©y kh«ng chØ lµ vÊn ®Ò thu ng©n s¸ch mµ cßn cã t¸c ®éng ®Õn mÆt x· héi : doanh nghiÖp t×m c¸ch khai th¸c triÖt ®Ó b¶ng kª thu mua hµng n«ng l©m thñy s¶n cña ngêi trùc tiÕp s¶n xuÊt vµ hãa ®¬n b¸n hµng th«ng thêng cña c¸c ®èi tîng nép thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp sö dông hãa ®¬n bµn hµng .Víi c¸ch tÝnh thuÕ GTGT ®îc khÊu trõ khèng nh hiÖn nay nhµ níc sÏ kh«ng thu ®îc thuÕ GTGT trong lÜnh vùc kinh doanh th¬ng m¹i mµ cßn hoµn l¹i thuÕ do cã ®Çu vµo lín h¬n .§©y chÝnh lµ kÏ hë ®Ó cho mét sè ®èi tîng lîi dông ®Ó moi tiÒn nhµ níc theo viÖc hoµn thuÕ ®Ó tr¸nh ®îc ®iÒu bÊt hîp lÝ trªn mµ vÉn thùc hiÖn ®îc khÊu trõ khèng , nhµ níc vÉn thu ®îc thuÕ mµ kh«ng hoµn l¹i thuÕ em xin ®îc ®a ra biÖn ph¸p : khi tÝnh thuÕ GTGT ®Çu vµo ®îc coi lµ gi¸ mua trùc tiÕp cña ngêi sö dông hoÆc gi¸ thanh to¸n ghi tªn hãa ®¬n th«ng thêng lµ gi¸ mua cã tÝnh thuÕ GTGT nh ®èi víi hµng hãa dÞch vô ®Æc thï nhu tem bu chÝnh ,vÐ cîc vËn t¶i …tÝnh ngîc l¹i gi¸ mua cha cã thuÕ GTGT vµ thuÕ GTGT ®Çu vµo .Víi ph¬ng ph¸p nµy nhµ níc sÏ thu ®îc thuÕ GTGT nÕu ®¬n vÞ kinh doanh cã chªnh lÖch gi¸ vµ còng kh«ng ph¶i thu hoµn thuÕ .C¸ch tÝnh ngîc l¹i gi¸ cha cã thuÕ GTGT theo c«ng thøc sau :
Gi¸ cha cã thuÕ GTGT=(gi¸ thanh to¸n thu b¶ng kª hay trªn hãa ®¬n th«ng thêng )/(1+thuÕ suÊt cña lo¹i hµng t¬ng øng)
2. KiÕn nghÞ víi c¬ quan thu thuÕ
2.1. T¨ng cêng c«ng t¸c thanh tra
C¬ quan thuÕ cã nhiÖm vô híng dÉn c¸c c¬ së kinh doanh ®¨ng kÝ, kª khai, nép thuÕ GTGT theo ®óng quy ®Þnh cña luËt thuÕ GTGT. C«ng t¸c kiÓm tra, kiÓm so¸t thuÕ lµ c«ng cô quan träng trong c«ng t¸c qu¶n lÝ vµ thu thuÕ .
* KiÓm tra kiÓm so¸t ho¸ ®¬n b¸n hµng
§èi víi doanh nghiÖp lîi dông dïng mäi thñ ®o¹n qua viÖc viÕt ho¸ ®¬n ®Ó chiÕm dông tiÒn tõ Ng©n s¸ch nhµ níc th«ng qua viÖc hoµn thuÕ vµ khÊu trõ thuÕ th× viÖc tæ chøc kiÓm tra ®èi chiÕu x¸c minh ho¸ ®¬n ph¶i ®îc ngµnh thuÕ c¶ níc thùc hiÖn theo nguyªn t¾c .§èi víi ho¸ ®¬n do c¸c ®¬n vÞ trong tØnh ph¸t ra th× ttæ chøc ®èi chiÕu chÐo qua b¶ng kª 2, 3, hoÆc cö c¸n bé kiÓm tra thùc tÕ t¹i ®¬n vÞ thêng xuyªn .§èi víi ho¸ ®¬n do c¸c ®¬n vÞ ngoµi tØnh sö dông th× ph¶i lËp phiÕu yªu cÇu c¬ quan thuÕ lµm thÕ nµo ®Ó c«ng t¸c x¸c minh ho¸ ®¬n nhanh h¬n ,®ì tèn kÐm h¬n. §Ò nghÞ Tæng côc thuÕ ®a lªn m¹ng vi tÝnh toµn bé m· sè doanh nghiÖp trong c¶ níc .§ång thêi c¸c b¶n kª ho¸ ®¬n b¸n ra cña c¸c ®èi tîng nép thuÕ ,sö dông ho¸ ®¬n trªn m¹ng .Nh vËy viÖc kiÓm tra ®èi chiÕu cña c¸c c¬ quan thuÕ rÊt thuËn tiÖn vµ qu¶n lÝ chÆt chÏ c¸c ®¬n vÞ .
* KiÓm tra quyÕt to¸n thuÕ
KiÓm tra tõ tÝnh thuÕ ,thuÕ suÊt vµ quan träng nhÊt lµ kiÓm tra khÊu trõ thuÕ GTGT ®Çu ra .Khi kiÓm tra ph¶i chó ý viÖc ph¸t hiÖn ra nh÷ng chøng tõ ,ho¸ ®¬n kh«ng hîp lÖ ,c¸c trêng hîp kª khai khÊu trõ trïng ®Ó truy viÖc thu thuÕ .§èi víi c¬ së nép thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ khi mua s¶n phÈm hµng ho¸ thuéc diÖn khÊu trõ thuÕ ®Çu vµo theo b¶ng kª hoÆc ho¸ ®¬n b¸n hµng th× ®Òu ®îc khÊu trõ theo tû lÖ cô thÓ víi tõng lo¹i hµng ho¸ Riªng víi ho¸ ®¬n cung øng dÞch vô vµ ho¸ ®¬n b¸n hµng th× kh«ng ®îc khÊu trõ thuÕ ®Çu vµo theo tû lÖ quy ®Þnh .Bªn c¹nh ®ã , còng cÇn kiÓm tra viÖc thùc hiÖn gi¶m thuÕ GTGT theo quy ®Þnh vÒ sè thuÕ thùc hiÖn .
- Trang bÞ m¸y mãc , thiÕt bÞ hiÖn ®¹i víi c¸c ch¬ng tr×nh øng dông qu¶n lÝ chuyªn ngµnh ®¹t hiÖu qu¶ cao.
HiÖn nay c«ng nghÖ th«ng tin ®ang ph¸t triÓn nh vò b·o vµ cã nh÷ng øng dông réng r·i trong hÇu hÕt c¸c ngµnh kinh tÕ x· héi .Tæ chøc vËn dông m¸y tÝnh trong c«ng t¸c kÕ to¸n cã mét ý nghÜa quan träng , lµm gi¶m nhÑ sóc lao ®äng cho nh÷ng ngêi lµm kÕ to¸n vµ t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng .thùc tÕ c¸c doanh nghiÖp hiÖn nay ®Òu ¸p dông m¸y vi tÝnh nh mét c«ng cô quan träng kh«n gthÓ thiÕu .§Ó vËn dông m¸y vi tÝnh ph¶i cã nh÷ng tæ chøc tin häc trong kÕ to¸n nh sau:
+Doanh nghiÖp cã kÕ ho¹ch ®Çu t trang thiÕt bÞ m¸y mãc cho bé phËn kÕ to¸n ,c¸c c¸n bé lµm kÕ to¸n ph¶i ®îc ®µo t¹o tin häc vµ sö dông ®îc m¸y tÝnh trong c«ng viÖc cña m×nh .
+PhÊn ®Êu dÇn nèi m¹ng th«ng tin kÕ to¸n gi÷a c¸c doanh nghiÖp ®¬n vÞ trùc thuéc tiÕn tíi nèi m¹ng víi c¬ quan thuÕ trong viÖc kª khai vµ nép thuÕ .§iÒu nµy sÏ gióp nh÷ng ngêi lµm kÕ to¸n kh«ng ph¶i ®i l¹i nhiÒu ®Ó nép thuÕ .
2.4. T¨ng cêng c«ng t¸c tuyªn truyÒn vÒ luËt thuÕ vµ hç trî cho ®èi tîng nép thuÕ
§©y lµ mét viÖc lµm hÕt søc quan träng mµ ngµnh thuÕ cÇn lµm mét c¸ch thêng xuyªn v× chÝnh s¸ch thuÕ ®i vµo cuéc sèng th× kh«ng nh÷ng c¸n bé thuÕ ph¶i hiÓu râ mµ c¸c ®èi tîng nép thuÕ còng cÇn ph¶i hiÓu râ ®îc nhiÖm vô vµ ý nghÜa cña viÖc nép thuÕ .Ph¶i x¸c ®Þnh ®îc m×nh n»m trong ®èi tîng nép thuÕ nµo, cã c¸c c¸ch h¹ch to¸n thuÕ ra sao .
- Ngoµi ra , c¬ quan thuÕ nªn xem xÐt vÒ viÖc c¸c doanh nghiÖp trong quan hÖ thanh to¸n víi ngêi mua , khi kh«n gthu ®îc nh÷ng kho¶n nî khã ®ßi nhng vÉn ph¶i nép thuÕ GTGT cho nhµ níc tÝnh trªn phÇn gÝ trin ®· bÞ mÊt kh«ng thu vÒ ®îc .
Nªn ch¨ng bá ®i quy ®Þnh nµy , nh kÕ to¸n Ph¸p , khi doanh nghiÖp kh«ng ®ßi ®îc nî th× còng kh«ng ph¶i nép thuÕ GTGT trªn kho¶n nî nµy .
3. KiÕn nghÞ víi c¸c doanh nghiÖp
- C¸c doanh nghiÖp cÇn chñ ®éng tÝnh to¸n ph¬ng ¸n s¶n xuÊt kÕt hîp víi viÖc häc hái kinh nghiÖm , n¾m v÷ng néi dung , b¶n chÊt cña thuÕ còng nh c¸c nghiÖp vô kÕ to¸n vÒ thuÕ , øng dông nhanh c¸c luËt thuÕ míi.
C¸c c¬ së kinh doanh tù kiÓm tra ho¸ ®¬n ®Çu vµo ,®Çu ra ,trêng hîp chøng tõ ®Çu vµo cã nghi vÊn th× ®Ò nghÞ x¸c minh lµm râ theo ®óng quy ®Þnh. Cho phÐp c¸c c¬ së kinh doanh ®îc quyÒn lùa chän thø tù u tiªn c¸c kho¶n chi phÝ khuyÕn m¹i ,qu¶ng c¸o vµ c¸c chi phÝ tiÕp t©n , héi nghÞ giao dÞch ....tÝnh vµo chi phÝ bÊt thêng víi tû lÖ % so víi tæng chi phÝ hîp lÝ tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ TNDN ®Ó x¸c ®Þnh sè thuÕ GTGT ®Çu vµo vµ tû lÖ gi÷a gi¸ trÞ hµng ho¸ khuyÕn m¹i ,qu¶ng c¸o vît møc khèng chÕ so víi tæng doanh thu trong k× ®Ó x¸c ®Þnh sè thuÕ GTGT ®Çu vµo kh«ng ®îc khÊu trõ cña hµng ho¸ do c¬ së s¶n xuÊt dïng qu¶ng c¸o ,khuyÕn m¹i. Nªn quy ®Þnh khi hµng tr¶ l¹i ngêi b¸n bªn mua xuÊt ho¸ ®¬n GTGT cho bªn b¸n ph¶i thanh to¸n tiÒn cho bªn mua theo sè lîng thùc tr¶ vµ ®¬n gi¸ thanh to¸n thùc tÕ bao gåm c¶ thuÕ GTGT ghi trªn ho¸ ®¬n GTGT khi b¸n hµng .
§èi víi nh÷ng HTX nép thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ : ThuÕ GTGT ®Çu ra x¸c ®Þnh trªn c¬ së doanh thu hîp ®ång kÝ víi kh¸ch hµng. ThuÕ GTGT ®Çu vµo b»ng tæng sè thuÕ GTGT ghi trªn ho¸ ®¬n mua hµng ho¸ dÞch vô hoÆc chøng tõ nép thuÕ GTGT cña hµng ho¸ nhËp vµo dïng cho ho¹t ®éng kinh doanh dÞch vô chÞu thuÕ GTGT vµ cho phÐp HTX ®îc khÊu trõ tiÒn thuÕ GTGT mµ chñ ph¬ng tiÖn ®· nép kho¸n trªn doanh sè HTX chuyÓn tr¶ cho x· viªn .
4. KiÕn nghÞ vÒ KÕ to¸n thuÕ GTGT
4. 1. Ho¸ ®¬n chøng tõ
Nh×n chung hÖ thèng ho¸ ®¬n chøng tõ cã liªn quan ®Õn kÕ to¸n thuÕ GTGT trªn thùc tÕ cßn nh÷ng khã kh¨n tån t¹i ,nhiÒu sai ph¹m ,gian lËn khã ph¸t hiÖn do thiÕu thèng nhÊt vÒ chÝnh s¸ch chÕ ®é mµ t¹o ra nh÷ng kÏ hë .§Ó h¹n chÕ nªn :
+ T¨ng cêng kiÓm tra thùc hiÖn nh÷ng quy ®Þnh vÒ ho¸ ®¬n chøng tõ kÕ to¸n .
+ Cã nh÷ng h×nh thøc xö lÝ thÝch ®¸ng víi trêng hîp gian lËn ho¸ ®¬n chøng tõ kª khai khèng ...kÓ c¶ nh÷ng ngêi thùc hiÖn vµ nh÷ng ngêi cã tr¸ch nhiÖm kiÓm tra
+ C¶i tiÕn mÉu ho¸ ®¬n ,h¹n chÕ ®Õn møc thÊp nhÊt c¸c trêng hîp ®îc phÐp tù in ho¸ ®¬n chøng tõ ®Æc chñng .
4. 2. HÖ thèng tµi kho¶n
CÇn ph¶i cã nh÷ng c¸ch kª khai phï hîp h¬n n÷a phôc vô cho viÖc tÝnh gi¸ tµi s¶n h×nh thµnh vµ x¸c ®Þnh gi¸ tÝnh thuÕ GTGT ,cÇn thiÕt cã mét TK ®Ó ph¶n ¸nh toµn bé gi¸ thµnh hµng mua vµo t¬ng tù b¸n ra .§èi víi TK 133 nªn quy ®Þnh l¹i tªn gäi thµnh “ThuÕ GTGT ®Çu vµo “ . §èi víi TK 511 nªn bæ sung thªm néi dung ph¶n ¸nh doanh thu ,thu nhËp tõ ho¹t ®éng tµi chÝnh cña doanh nghiÖp ,vµ më thµnh c¸c TK cÊp hai nh sau : 5111,5112,5113, 5114.
4. 3. Sæ kÕ to¸n
Sæ kÕ to¸n theo nh c¸ch ghi hiÖn nay cÇn cã nh÷ng xem xÐt vÒ viÖc s¾p xÕp l¹i tr×nh tù ghi chÐp ,phôc vô cho viÖc cung cÊp sè liÖu vµ ph©n tÝch sè liÖu thËt chÝnh x¸c.
Trªn ®©y lµ mét sè kiÕn nghÞ ®Ó gãp phÇn hoµn thiÖn h¬n vÒ viÖc h¹ch to¸n thuÕ GTGT cho phï hîp víi nÒn kinh tÕ níc ta còng nh ®¸p øng nh÷ng nhu cÇu, ®ßi hái khi héi nhËp víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi .
C. KÕt luËn
Tãm l¹i thuÕ GTGT lµ mét s¾c thuÕ c¨n b¶n v« cïng quan träng ®îc ¸p dông ë níc ta ®îc vµi n¨m .Qu¸ tr×nh triÓn khai vµ ¸p dông ë ®· thu ®îc nhng thµnh c«ng ®¸ng kÓ .LuËt thuÕ ®i vµo thùc tiÔn vµ ph¸t huy tÝnh u viÖt cña nã , gãp phÇn thóc ®Èy nÒn kinh tÕ níc ta ®i lªn .Tuy nhien bªn canh nhng thanh c«ng ®¹t ®îc , ®©y vÉn lµ mét s¾c thuÕ ¸p dông ®îc vµi n¨m nªn cßn nhiÒu vÇn ®Ò bÊt cËp .V× tÇm quan träng cña nã chóng ta cÇn kh«ng ngõng nghiªn cøu vµ hoµn thiÖn dÇn , ®Ó s¾c thuÕ GTGT thùc sù ph¸t huy ®îc hÕt u ®iÓm cña nã, lµm t¨ng lªn nguån thu chñ yuÕ cho ng©n s¸ch nhµ níc,còng nh thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ, héi nhËp vµo xu thÕ toµn cÇu ho¸ víi khu vùc vµ thÕ giíi .
Tµi liÖu tham kh¶o
1. Gi¸o tr×nh KÕ to¸n tµi chÝnh .NXB GD
2. Gi¸o tr×nh Ec«nmic NXB §H KTQD
3. Thêi b¸o tµi chÝnh , thêi b¸o kinh tÕ.
4. T¹p chÝ kÕ to¸n (2002,2003)
5. T¹p chÝ kinh tÕ vµ ph¸t triÓn ( n¨m 2002,2003)
6. Tõ ®iÓn ViÖt trung (1998)
7. §Ò ¸n söa ®æi,bæ sung, mét sè ®iÒu luËt thuÕ GTGT(Bé tµi chÝnh).
8. Th«ng t híng dÉn thi hµnh nghÞ ®Þnh sè 158/2003/N§/CP
9. Tµi liÖu hái ®¸p triÓn khai c¸c luËt thuÕ míi bæ sung thùc hiÖn tõ 1/1/2004.
10. Tµi liÖu Mac- Angen TTT1. NXB Sù thËt .
11. ChuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ
Các file đính kèm theo tài liệu này:
- 33871.doc