Đề án Bàn về vấn đề tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm trong kế toán tài chính doanh nghiệp

g t¸c dông riªng, v× vËy c¸c doanh nghiÖp cÇn lùa chän ph­¬ng ¸n ph©n lo¹i phï hîp nhÊt ®Ó ®¸p øng hiÖu qu¶ nhÊt cho c«ng t¸c qu¶n trÞ vµ h¹ch to¸n . II .Gi¸ thµnh vµ ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm: II.1. B¶n chÊt vµ néi dung kinh tÕ cña gi¸ thµnh s¶n phÈm Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé c¸c kho¶n hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ mµ doanh nghiÖp ®· bá ra cã liªn quan ®Õn khèi l­îng c«ng t¸c vµ s¶n phÈm, lao vô hoµn thµnh. Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt lµ mét qu¸ tr×nh thèng nhÊt bao gåm c¶ 2 mÆt: mÆt hao phÝ s¶n xuÊt vµ mÆt kÕt qu¶ s¶n xuÊt. TÊt c¶ nh÷ng kho¶n chi phÝ ph¸t sinh vµ c¸c chi phÝ ph¸t sinh cã liªn quan ®Õn khèi l­îng s¶n phÈm, lao vô, dÞch vô ®· hoµn thµnh trong kú sÏ t¹o nªn chØ tiªu gi¸ thµnh s¶n phÈm. Cã 2 chØ tiªu gi¸ thµnh: - Tæng gi¸ thµnh: lµ toµn bé chi phÝ liªn quan ®Õn toµn bé sè l­îng s¶n phÈm, dÞch vô hoµn thµnh, chØ ph¶n ¸nh quy m« cña doanh nghiÖp . - Gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm: lµ chi phÝ ®Ó s¶n xuÊt ra mét ®¬n vÞ s¶n phÈmhoÆc dÞch vô hoµn thµnh, ph¶n ¸nh chÊt l­îng cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. Nãi c¸ch kh¸c, gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn toµn bé c¸c kho¶n phÝ mµ doanh nghiÖp bá ra bÊt kÓ ë kú nµo nh­ng cã liªn quan ®Õn khèi l­îng c«ng viÖc, s¶n phÈm ®· hoµn thµnh trong kú. Gi¸ thµnh lµ mét ph¹m trï kinh tÕ g¾n liÒn víi s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ lµ mét chØ tiªu tÝnh to¸n kh«ng thÓ thiÕu ®­îc trong nguyªn t¾c h¹ch to¸n kÕ to¸n. Gi¸ thµnh s¶n phÈm chØ gåm nh÷ng chi phÝ tham gia trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt tiªu thô mµ ph¶i ®­îc båi hoµn ®Ó t¸i s¶n xuÊt ë doanh nghiÖp chø kh«ng bao gåm nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh trong kú kinh doanh cña doanh nghiÖp. Nh÷ng chi phÝ ®­a vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm ph¶i ph¶n ¸nh ®­îc gi¸ trÞ thùc cña c¸c t­ liÖu s¶n xuÊt tiªu dïng cho s¶n xuÊt, tiªu thô vµ c¸c kho¶n chi tiªu kh¸c cã liªn quan tíi viÖc bï ®¾p gi¶n ®¬n hao phÝ lao ®éng sèng. Nh­ vËy, gi¸ thµnh s¶n xuÊt ®­îc tÝnh to¸n x¸c ®Þnh cho tõng lo¹i s¶n phÈm hoÆc tõng lao vô cô thÓ vµ tÝnh to¸n víi nh÷ng s¶n phÈm ®· hoµn thµnh giai ®o¹n s¶n xuÊt (thµnh phÈm hoÆc kÕt thóc mét sè giai ®o¹n c«ng nghÖ b¸n thµnh phÈm) II.2. Ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n xuÊt: Víi môc tiªu ®¸p øng c¸c yªu cÇu cña qu¶n lý, h¹ch to¸n vµ kÕ ho¹ch ho¸ gi¸ thµnh còng nh­ yªu cÇu x©y dùng gi¸ c¶ hµng ho¸, gi¸ thµnh ®­îc xem xÐt d­íi nhiÒu gãc ®é, ph¹m vi kh¸c nhau. C¨n cø vµo lý luËn vµ thùc tÕ doanh nghiÖp, gi¸ thµnh ®­îc ph©n chia thµnh c¸c lo¹i kh¸c nhau. II.2.1. Ph©n lo¹i theo thêi gian vµ nguån sè liÖu ®Ó tÝnh gi¸ thµnh: Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy gi¸ thµnh ®­îc ph©n lµm 3 lo¹i: gi¸ thµnh kÕ ho¹ch, gi¸ thµnh ®Þnh møc vµ gi¸ thµnh thùc tÕ. - Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch: gi¸ thµnh kÕ ho¹ch ®­îc x¸c ®Þnh tr­íc khi b­íc vµo kinh doanh trªn c¬ së gi¸ thµnh thøc tÕ kú tr­íc vµ c¸c ®Þnh møc, c¸c dù to¸n chi phÝ cña kú kÕ ho¹ch. Gi¸ thµnh ®Þnh møc: còng nh­ gi¸ thµnh kÕ ho¹ch, gi¸ thµnh ®Þnh møc còng ®­îc x¸c ®Þnh tr­íc khi b¾t ®Çu s¶n xuÊt s¶n phÈm. Nh­ng kh¸c ë chç, gi¸ thµnh ®Þnh møc ®­îc x©y dùng trªn c¬ së c¸c ®Þnh møc chi phÝ hiÖn hµnh t¹i tõng thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh trong kú kÕ ho¹ch nªn gi¸ thµnh ®Þnh møc lu«n thay ®æi phï hîp víi sù thay ®æi ®Þnh møc cña c¸c ®Þnh møc chi phÝ trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch h¹ gi¸ thµnh. Cßn gi¸ thµnh kÕ ho¹ch ®­îc x©y dùng trªn c¬ së c¸c ®Þnh møc b×nh qu©n tiªn tiÕn vµ kh«ng biÕn ®æi trong suèt c¶ kú kÕ ho¹ch - Gi¸ thµnh thùc tÕ: lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®­îc tÝnh trªn c¬ së sè liÖu chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh vµ tËp hîp ®­îc trong kú. Gi¸ thµnh thùc tÕ lµ chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp ph¶n ¸nh kÕt qu¶ phÊn ®Êu cña doanh nghiÖp trong viÖc tæ chøc c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ kü thuËt ®Ó thùc hiÖn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm, lµ c¬ së x¸c ®Þnh kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. C¸ch ph©n lo¹i nµy cã t¸c dông trong viÖc qu¶n lý vµ gi¸m s¸t chi phÝ, x¸c ®Þnh ®­îc c¸c nguyªn nh©n v­ît (hôt) ®Þnh møc chi phÝ trong kú h¹ch to¸n. Tõ ®ã ®iÒu chØnh kÕ ho¹ch hoÆc ®Þnh møc chi phÝ cho phï hîp. II.2.2. Ph©n lo¹i gi¸ thµnh theo ph¹m vi ph¸t sinh chi phÝ: Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, gi¸ thµnh ®­îc chia thµnh gi¸ thµnh s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh tiªu thô: -Gi¸ thµnh s¶n xuÊt (gi¸ thµnh c«ng x­ëng): lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh tÊt c¶ nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh liªn quan ®Õn viÖc s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm trong ph¹m vi ph©n x­ëng s¶n xuÊt bao gåm chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ s¶n xuÊt chung. Gi¸ thµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm ®­îc dïng ®Ó ghi sæ cho s¶n phÈm hoµn thµnh nhËp kho hoÆc ®· giao cho kh¸ch hµng. Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ c¬ së ®Ó tÝnh to¸n gi¸ vèn hµng b¸n vµ l·i gép cho doanh nghiÖp. - Gi¸ thµnh tiªu thô (gi¸ thµnh toµn bé): lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh toµn bé c¸c kho¶n chi phÝ ph¸t sinh liªn quan ®Õn viÖc s¶n xuÊt, tiªu thô thµnh phÈm. Gi¸ thµnh tiªu thô ®­îc tÝnh theo c«ng thøc: Z toµn bé Z s¶n xuÊt Chi phÝ Chi phÝ cña s¶n phÈm = cña s¶n + qu¶n lý + tiªu thô tiªu thô phÈm doanh nghiÖp s¶n phÈm C¸ch ph©n lo¹i nµy cã t¸c dông gióp cho nhµ qu¶n lý biÕt ®­îc kÕt qu¶ kinh doanh (l·i, lç) cu¶ tõng mÆt hµng, tõng lo¹i dÞch vô mµ doanh nghiÖp kinh doanh. Tuy nhiªn do nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh khi lùa chän tiªu thøc ph©n bæ chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ qu¶n lý cho tõng mÆt hµng, tõng lo¹i dÞch vô nªn c¸ch ph©n lo¹i nµy chØ cßn mang ý nghÜa häc thuËt nghiªn cøu Ýt ®­îc ¸p dông. III. Mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm: Qua b¶n chÊt vµ néi dung kinh tÕ cña chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh, cã thÓ thÊy ®­îc mèi quan hÖ chÆt chÏ gi÷a chóng: gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn toµn bé c¸c kho¶n chi phÝ mµ doanh nghiÖp bá ra bÊt kÓ ë kú nµo nh­ng cã liªn quan ®Õn khèi l­îng c«ng viÖc, s¶n phÈm®· hoµn thµnh trong kú. VÒ thùc chÊt, ®©y lµ hai mÆt kh¸c nhau cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. V× chi phÝ s¶n xuÊt biÓu hiÖn mÆt hao phÝ, cßn gi¸ thµnh s¶n phÈm l¹i biÓu hiÖn mÆt kÕt qu¶. Sè liÖu tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ c¬ së ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm hay nãi c¸ch kh¸c viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ph¶i dùa vµo c¸c th«ng tin thu thËp ®­îc vÒ chi phÝ s¶n xuÊt. Chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®Òu gièng nhau vÒ chÊt lµ ®Òu bao gåm c¸c hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ mµ doanh nghiÖp bá ra trong qu¸ tr×nh chÕ t¹o s¶n phÈm. Chóng kh¸c biÖt ë chç: chi phÝ s¶n xuÊt lu«n g¾n víi thêi kú ph¸t sinh, cßn gi¸ thµnh l¹i g¾n víi khèi l­îng s¶n phÈm hoµn thµnh. Chi phÝ s¶n xuÊt kh«ng chØ liªn quan ®Õn s¶n phÈm hoµn thµnh mµ cßn liªn quan ®Õn c¸c s¶n phÈm dë dang cuèi kú vµ s¶n phÈm háng, cßn gi¸ thµnh s¶n phÈm kh«ng liªn quan ®Õn s¶n phÈm dë dang cuèi kú vµ s¶n phÈm háng nh­ng l¹i liªn quan ®Õn gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang cuèi kú tr­íc chuyÓn sang. Tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm th­êng kh«ng trïng víi tæng chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong kú. Tæng Z CPSX CPSX CPSX s¶n phÈm = dë dang + ph¸t sinh - dë dang hoµn thµnh ®Çu kú trong kú cuèi kú Khi gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang ®Çu kú b»ng gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang cuèi kú hoÆc c¸c ngµnh kh«ng cã s¶n phÈm dë dang th×: Tæng Z SP hoµn thµnh = Tæng chi phÝ ph¸t sinh trong kú Nh­ vËy cã thÓ thÊy nÕu viÖc tËp hîp chi phÝ ph¸t sinh trong kú kh«ng chÝnh x¸c sÏ cã ¶nh h­ëng lín tíi viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm g©y khã kh¨n cho c«ng t¸c qu¶n lý cña c¸c nhµ qu¶n trÞ. IV. ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n CPSX vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ë mét sè n­íc trªn thÕ giíi IV.1. T¹i Céng hoµ Ph¸p: IV.1.1. Chi phÝ: T¹i Ph¸p, chi phÝ ®­îc hiÓu lµ sè tiÒn bá ra ®Ó mua c¸c yÕu tè cÇn thiÕt nh»m t¹o ra s¶n phÈm mang l¹i lîi cho xÝ nghiÖp. C¸c chi phÝ gåm hai bé phËn: + Chi phÝ mua hµng ho¸ vËt t­, c¸c lo¹i dù tr÷ cho s¶n xuÊt. + C¸c phÝ tæn ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt - kinh doanh . IV.1.2. VÒ gi¸ thµnh: Trong mét ®¬n vÞ s¶n xuÊt ng­êi ta ph©n thµnh ba lo¹i gi¸ phÝ c¬ b¶n sau: + Gi¸ phÝ tiÕp liÖu: bao gåm gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu mua vµo ghi trªn ho¸ ®¬n vµ c¸c chi phÝ vÒ mua nh­ chuyªn chë, b¶o hiÓm, b¶o qu¶n; + Gi¸ phÝ s¶n xuÊt : bao gåm gi¸ phÝ vËt liÖu sö dông trong s¶n xuÊt vµ c¸c chi phÝ vÒ s¶n xuÊt nh­ nh©n c«ng, tu bæ söa ch÷a, khÊu hao; + Gi¸ phÝ ph©n phèi: bao gåm c¸c chi phÝ vÒ tiªu thô s¶n phÈm, chi phÝ vËn chuyÓn, bao b× ®ãng gãi, thuÕ, b¶o hiÓm...gi¸ phÝ nµy cßn ®­îc gäi lµ gi¸ phÝ tiªu thô. Gi¸ thµnh s¶n phÈm bao gåm gi¸ phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ phÝ ph©n phèi. IV.1.3.Tr×nh tù h¹ch to¸n CPSX vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm : Tr×nh tù h¹ch to¸n CPSX vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i Ph¸p ®­îc tiÕn hµnh qua c¸c b­íc sau: B­íc 1: tÝnh gi¸ tiÕp liÖu B­íc 2: tÝnh gi¸ phÝ s¶n xuÊt B­íc 3: tÝnh gi¸ phÝ ph©n phèi B­íc 4: tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm C«ng thøc: Z s¶n phÈm = gi¸ phÝ s¶n xuÊt + gi¸ phÝ ph©n phèi Nh­ vËy, b¶n chÊt vµ néi dung cña chi phÝ trong kÕ to¸n Ph¸p vÒ c¬ b¶n gièng kÕ to¸n ViÖt Nam, song vÒ chØ tiªu gi¸ thµnh th× l¹i cã sù kh¸c biÖt vÒ ph¹m vi tÝnh to¸n: + Trong kÕ to¸n Ph¸p: Z s¶n phÈm =gi¸ phÝ s¶n xuÊt + gi¸ phÝ ph©n phèi hay Z s¶n phÈm =Z c«ng x­ëng+chi phÝ b¸n hµng + Trong kÕ to¸n ViÖt Nam: Z s¶n phÈm = tæng CPSX hay Z s¶n phÈm = Z c«ng x­ëng Nh­ vËy, ®èi víi cïng mét s¶n phÈm do mét nhµ m¸y s¶n xuÊt ra th× gi¸ thµnh cña nã khi tÝnh nh­ trong kÕ to¸n Ph¸p sÏ lín h¬n khi tÝnh nh­ trong kÕ to¸n ViÖt Nam (kho¶n chªnh lÖch nµy ®óng b»ng chi phÝ b¸n hµng (hay gi¸ phÝ ph©n phèi). VÒ ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt, kÕ to¸n tµi chÝnh Ph¸p chØ sö dông ph­¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú. Cßn ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn ®­îc sö dông ®íi víi kÕ to¸n qu¶n trÞ. IV.2. T¹i Mü: IV.2.1.VÒ chi phÝ : Chi phÝ ®­îc Walter B.Meigs vµ Robert F.Meigs ®Þnh nghÜa trong cuèn ‘ KÕ to¸n c¬ së cña c¸c quyÕt ®Þnh kinh doanh “ nh­ sau: “ Chi phÝ lµ gi¸ c¸c hµng ho¸ vµ dÞch vô ®· sö dông trong qu¸ tr×nh t¹o ra doanh thu. §«i khi chi phÝ ®­îc xem lµ c¸i gi¸ ph¶i tr¶ cho viÖc tiÕn hµnh kinh doanh . Do ®ã, chi phÝ lµ gi¸ c¸c hµng ho¸ vµ dÞch vô ®· sö dông nªn cßn ®­îc gäi lµ gi¸ ®· tiªu hao” Trong mét xÝ nghiÖp s¶n xuÊt th× c¸c chi phÝ liªn quan trùc tiÕp ®Õn viÖc chÕ t¹o ra s¶n phÈm th× ®­îc gäi lµ chi phÝ s¶n xuÊt (chi phÝ s¶n phÈm). IV.2.2. Gi¸ thµnh vµ viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm : Gi¸ thµnh (hay gi¸ phÝ) trong kÕ to¸n Mü ®­îc chia lµm 2 lo¹i: - Gi¸ thµnh s¶n phÈm (gi¸ phÝ s¶n xuÊt ): lµ c¸c gi¸ phÝ liªn quan ®Õn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm . - Gi¸ thµnh (gi¸ phÝ) chung cho kú: lµ c¸c gi¸ phÝ liªn hÖ ®Õn c¸c ho¹t ®éng b¸n hµng vµ c¸c ho¹t ®éng chung cña kú kÕ to¸n. Nh­ vËy, gi¸ thµnh chung bao gåm chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp . §èi víi mét xÝ nghiÖp ¸p dông ph­¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú th× viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ®­îc thùc hiÖn th«ng qua tµi kho¶n tæng hîp s¶n xuÊt . Tµi kho¶n nµy ®­îc sö dông vµo cuèi kú nh»m tËp hîp c¸c yÕu tè kh¸c nhau vµ ®Ó tÝnh gi¸ thµnh thµnh phÈm s¶n xuÊt ra ( t­¬ng tù nh­ TK 631-gi¸ thµnh s¶n xuÊt trong kÕ to¸n ViÖt Nam) §èi víi mét xÝ nghiÖp ¸p dông ph­¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú th× viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ®­îc thùc hiÖn th«ng qua hÖ thèng kÕ to¸n gi¸ thµnh : HÖ thèng kÕ to¸n gi¸ thµnh: lµ mét ph­¬ng ph¸p triÓn khai th«ng tin gi¸ thµnh vÒ tõng s¶n phÈm hay c¸c ho¹t ®éng kinh doanh cô thÓ trong khu«n khæ c¸c tµi kho¶n sæ c¸i chung. HÖ thèng kÕ to¸n gi¸ thµnh nh»m hai môc ®Ých lµ : x¸c ®Þnh chi phÝ cña s¶n xuÊt cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm vµ cung cÊp th«ng tin cho kiÓm so¸t c¸c chi phÝ ho¹t ®éng kinh doanh . C¸c hÖ thèng kÕ to¸n gi¸ thµnh ®ßi hái ph¶i cã sæ s¸ch kª khai th­êng xuyªn v× nã cho thÊy gi¸ thµnh cña hµng l­u kho hiÖn cã. Tõ c¸c ®Æc ®iÓm trªn cã thÓ rót ra kÕt luËn sau: C¸c n­íc mÆc dï cã c¸c c¸ch diÔn ®¹t kh¸c nhau vÒ néi dung cña chi phÝ song ®Òu thèng nhÊt víi nhau vÒ b¶n chÊt cña chi phÝ . §èi víi chØ tiªu gi¸ thµnh, do sù kh¸c biÖt trong quan niÖm vÒ chøc n¨ng vµ ph¹m vi nªn chØ tiªu gi¸ thµnh ®­îc x¸c ®Þnh kh¸c nhau. VÒ tr×nh tù tËp hîp CPSX vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm nh×n chung lµ gièng nhau vµ dùa trªn hai ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n hµng tån kho lµ ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn vµ ph­¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú, víi ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt vµ quy tr×nh c«ng nghÖ cña ®¬n vÞ. PhÇn II: Ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm theo chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh ë ViÖt Nam I. h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt . I.1.§èi t­îng vµ ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt. I.1.1.§èi t­îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt: X¸c ®Þnh ®èi t­îng h¹ch to¸n trong chi phÝ s¶n xuÊt lµ c«ng viÖc ®Çu tiªn vµ quan träng cña tæ chøc h¹ch to¸n qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. X¸c ®Þnh ®èi t­îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chÝnh lµ viÖc x¸c ®Þnh giíi h¹n tËp hîp chi phÝ mµ thùc chÊt lµ x¸c ®Þnh n¬i ph¸t sinh chi phÝ vµ chÞu chi phÝ. §Ó x¸c ®Þnh ®èi t­îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt mét c¸ch hiÖu qu¶ cÇn dùa trªn mét sè c¨n cø sau: - §Æc ®iÓm s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp (quy tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm khÐp kÝn 2 ph©n ®o¹n, s¶n xuÊt mét hay nhiÒu lo¹i s¶n phÈm, cã mét hay nhiÒu ph©n x­ëng s¶n xuÊt). -Yªu cÇu th«ng tin cña c«ng t¸c qu¶n lý vµ tr×nh ®é qu¶n lý cña doanh nghiÖp. Nh­ vËy, c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm cô thÓ cña tõng doanh nghiÖp mµ ®èi t­îng h¹ch to¸n chi phÝ cã thÓ lµ: -Tõng chi tiÕt, bé phËn s¶n phÈm,tõng s¶n phÈm riªng biÖt, nhãm s¶n phÈm hay ®¬n ®Æt hµng. - Tõng ph©n x­ëng, bé phËn,giai ®o¹n c«ng nghÖ s¶n xuÊt. - Toµn bé quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm. I.1.2.Ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt: Ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ mét ph­¬ng ph¸p hay hÖ thèng c¸c ph­¬ng ph¸p ®­îc sö dông ®Ó tËp hîp vµ ph©n lo¹i c¸c chi phÝ s¶n xuÊt trong ph¹m vi giíi h¹n cña ®èi t­îng h¹ch to¸n chi phÝ. Ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt th­êng bao gåm c¸c ph­¬ng ph¸p sau: * Ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n theo c«ng viÖc: theo ph­¬ng ph¸p nµy ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ ®­îc x¸c ®Þnh theo tõng lo¹i s¶n phÈm, c«ng viÖc, tõng ®¬n ®Æt hµng *Ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n theo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt: ®èi víi ph­¬ng ph¸p nµy, ng­êi ta kh«ng x¸c ®Þnh chi phÝ cho tõng lo¹i s¶n phÈm hoÆc c«ng viÖc cô thÓ mµ thay vµo ®ã chi phÝ ®­îc tËp theo tõng c«ng ®o¹n hay tõng bé phËn, tõng ph©n x­ëng s¶n xuÊt kh¸c nhau cña doanh nghiÖp. *Ph­¬ng ph¸p liªn hîp: ®©y lµ ph­¬ng ph¸p mµ trong ®ã sö dông nhiÒu ph­¬ng ph¸p kh¸c nhau ®Ó tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt nh»m kh¾c phôc nh­îc ®iÓm vµ ph¸t huy ­u ®iÓm cña tõng ph­¬ng ph¸p . Mçi ph­¬ng ph¸p ®Òu cã nh÷ng ­u, nh­îc ®iÓm riªng, ®Òu ®em l¹i hiÖu qu¶ nhÊt ®Þnh cho c«ng t¸c h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt. §Ó tèi ­u ho¸ tÝnh hiÖu qu¶ cña tõng ph­¬ng ph¸p ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm thùc tÕ cña doanh nghiÖp ®Ó t×m ra ph­¬ng ph¸p phï hîp nhÊt. I.2. Ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt I.2.1.H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt theo ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn: I.2.1.1. H¹ch to¸n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp: * Kh¸i niÖm : Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp bao gåm gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, nhiªn liÖu… ®­îc xuÊt dïng trùc tiÕp cho viÖc chÕ t¹o s¶n phÈm. Th«ng th­êng chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn tõng ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ do ®ã cã thÓ tæ chøc tËp hîp theo ph­¬ng ph¸p ghi trùc tiÕp. * Tµi kho¶n sö dông: TK 621-chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp (CPNVLTT). Tµi kho¶n nµy ®­îc më chi tiÕt theo tõng ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ (ph©n x­ëng, bé phËn s¶n xuÊt…) KÕt cÊu tµi kho¶n bao gåm: Bªn Nî: gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu xuÊt dïng trùc tiÕp cho chÕ t¹o s¶n phÈm hay thùc hiÖn c¸c lao vô, dÞch vô. Bªn Cã: - gi¸ trÞ vËt liÖu xuÊt dïng kh«ng hÕt -kÕt chuyÓn chi phÝ vËt liÖu trùc tiÕp TK 621 cuèi kú kh«ng cã sè d­. *. Ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n : - Khi xuÊt kho NVL sö dông trùc tiÕp cho viÖc chÕ t¹o s¶n phÈm hay thùc hiÖn lao vô, dÞch vô: Nî TK 621 ( chi tiÕt theo tõng ®èi t­îng) Cã TK 152: gi¸ trÞ thùc tÕ xuÊt dïng theo tõng lo¹i - NhËn vËt liÖu vÒ kh«ng nhËp kho mµ xuÊt dïng trùc tiÕp cho chÕ t¹o s¶n phÈm, kÕ to¸n ghi: Nî TK 621(chi tiÕt cho tõng ®èi t­îng ) NîTK 133 (1331): thuÕ GTGT ®­îc khÊu trõ Cã 331,111,112: NVL mua ngoµi Cã TK 411: nhËn cÊp ph¸t, liªn doanh Cã TK 154: NVL tù s¶n xuÊt hay thuª ngoµi gia c«ng - VËt liÖu xuÊt dïng kh«ng hÕt nhËp kho hay kÕt chuyÓn kú sau, kÕ to¸n ghi: Nî TK 152: (chi tiÕt vËt liÖu) Cã TK 621: (chi tiÕt theo tõng ®èi t­îng) - Cuèi kú kÕt chuyÓn chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp theo tõng ®èi t­îng ®Ó tÝnh gi¸ thµnh, kÕ to¸n ghi: Nî TK 154: (chi tiÕt theo ®èi t­îng) Cã TK 621: (chi tiÕt theo tõng ®èi t­îng) Chó ý: *NÕu doanh nghiÖp nép thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp th× gi¸ thùc tÕ NVL xuÊt dïng sÏ bao gåm c¶ thuÕ GTGT. *Gi¸ trÞ vËt liÖu cßn l¹i kú tr­íc kh«ng nhËp kho mµ ®Ó t¹i bé phËn sö dông sÏ ®­îc kÕ to¸n ghi vµo ®Çu kú sau b»ng bót to¸n: Nî TK 621: (chi tiÕt theo ®èi t­îng) Cã TK 152: gi¸ thùc tÕ xuÊt dïng kh«ng hÕt kú tr­íc. I.2.1.2.H¹ch to¸n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: *. Kh¸i niÖm: CPNCTT bao gåm nh÷ng kho¶n thï lao ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm nh­ tiÒn l­¬ng chÝnh, l­¬ng phô, c¸c kho¶n phô cÊp cã tÝnh chÊt l­¬ng (phô cÊp khu vùc, phô cÊp ®¾t ®á, phô cÊp ®éc h¹i… ). Ngoµi ra, CPNCTT cßn bao gåm c¸c kho¶n ®ãng gãp cho c¸c quü b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ, kinh phÝ c«ng ®oµn do chñ lao ®éng chÞu vµ ®­îc tÝnh vµo CPSX theo mét tû lÖ nhÊt ®Þnh víi sè tiÒn l­¬ng ph¸t sinh cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt *. Tµi kho¶n sö dông: TK 622- Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp (CPNCTT) - tµi kho¶n nµy ®­îc chi tiÕt theo ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt . KÕt cÊu cña tµi kho¶n nµy nh­ sau: Bªn Nî: CPNCTT s¶n xuÊt s¶n phÈm Bªn Cã: kÕt chuyÓn c¸c chi phÝ vµo tµi kho¶n tÝnh gi¸ thµnh TK 622 cuèi kú kh«ng cã sè d­ *Ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n CPNCTT : - TÝnh ra tæng sè tiÒn l­¬ng vµ phô cÊp ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm, kÕ to¸n ghi: Nî TK 622 : (chi tiÕt theo ®èi t­îng) Cã TK 334: tæng sè tiÒn l­¬ng ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm - TrÝch BHXH, BHYT, KPC§ vµo chi phÝ theo tû lÖ quy ®Þnh: Nî TK 622: (chi tiÕt theo ®èi t­îng) Cã TK 338 : tæng c¸c kho¶n trÝch theo l­¬ng lµ 19% Chi tiÕt: 3382 trÝch KPC§ lµ 2% l­¬ng vµo chi phÝ. 3383 trÝch BHXH lµ 15% l­¬ng vµo chi phÝ. 3384 trÝch BHYT lµ 2% l­¬ng vµo chi phÝ. - TiÒn l­¬ng tÝnh tr­íc vµo chi phÝ vµ c¸c kho¶n tiÒn l­¬ng tÝnh tr­íc vµo chi phÝ kh¸c (ngõng s¶n xuÊt theo kÕ ho¹ch) víi nh÷ng doanh nghiÖp s¶n xuÊt mang tÝnh thêi vô, kÕ to¸n ghi: Nî TK 622 : (chi tiÕt theo ®èi t­îng) Cã TK 335 : tiÒn l­¬ng trÝch tr­íc - Cuèi kú kÕt chuyÓn c¸c chi phÝ vµo tµi kho¶n tÝnh gi¸ thµnh : Nî TK 154: ( chi tiÕt theo ®èi t­îng) Cã TK 622: (chi tiÕt theo ®èi t­îng). I.2.1.3. H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung (CPSXC): *Kh¸i niÖm: CPSXC lµ nh÷ng chi phÝ cÇn thiÕt kh¸c ®Ó s¶n xuÊt s¶n phÈm ngoµi CPNVLTT vµ CPNCTT . CPSXC lµ c¸c chi phÝ ph¸t sinh trong ph¹m vi c¸c ph©n x­ëng, c¸c bé phËn s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp *Tµi kho¶n sö dông ®Ó h¹ch to¸n CPSXC : §Ó h¹ch to¸n CPSXC, kÕ to¸n sö dông TK 627- Chi phÝ s¶n xuÊt chung - tµi kho¶n nµy ®­îc më chi tiÕt theo tõng ph©n x­ëng, bé phËn s¶n xuÊt. Néi dung ph¶n ¸nh cña tµi kho¶n nµy nh­ sau: Bªn Nî: CPSXC thùc tÕ ph¸t sinh trong kú Bªn Cã: -c¸c kho¶n ghi gi¶m CPSXC -kÕt chuyÓn CPSXC vµ CPSX s¶n phÈm TK627 cuèi kú kh«ng cã sè d­ vµ ®­îc chi tiÕt thµnh s¸u tiÓu kho¶n: 6271: Chi phÝ nh©n viªn ph©n x­ëng bao gåm l­¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l­¬ng cña nh©n viªn ph©n x­ëng vµo chi phÝ. 6272: Chi phÝ vËt liÖu. 6273: Chi phÝ dông cô s¶n xuÊt . 6274: Chi phÝ khÊu hao TSC§. 6277: Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi. 6278: Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c. Ngoµi ra tuú theo yªu cÇu qu¶n lý mµ TK 627 cã thÓ më thªm mét sè tiÓu kho¶n kh¸c ®Ó ph¶n ¸nh mét sè néi dung hoÆc yÕu tè chi phÝ . *. Ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n CPSXC : Theo Th«ng t­ sè 89/2002/TT-BTC vÒ viÖc h­íng dÉn thùc hiÖn chuÈn mùc kÕ to¸n “Hµng tån kho” cã quy ®Þnh vÒ viÖc tËp hîp CPSXC cè ®Þnh nh­ sau: - Khi ph¸t sinh CPSXC cè ®Þnh trong kú, kÕ to¸n ghi: Nî TK 627 : (chi tiÕt theo tõng tiÓu kho¶n) Cã TK 334 :tiÒn l­¬ng nh©n viªn ph©n x­ëng Cã TK 338: c¸c kho¶n trÝch BHXH, BHYT, KPC§ Cã TK 152 : chi phÝ vËt liÖu dïng chung trong ph©n x­ëng Cã TK 153: chi phÝ c«ng cô dông cô cho s¶n xuÊt ( lo¹i ph©n bæ mét lÇn) Cã TK142 : chi phÝ trÝch tr­íc (gåm c¶ chi phÝ CCDC ph©n bæ nhiÒu lÇn) Cã TK 214 : chi phÝ khÊu hao TSC§ dïng cho s¶n xuÊt Cã TK liªn quan( 111,112,331,335, ...): chi phÝ dÞch vô mua ngoµi, chi phÝ trÝch tr­íc... - C¸c kho¶n ghi gi¶m CPSXC , kÕ to¸n ghi: Nî TK liªn quan (111,112,152,138, ...) Cã TK 627 : (chi tiÕt theo tõng tiÓu kho¶n) - Cuèi kú tiÕn hµnh ph©n bæ vµ kÕt chuyÓn CPSXC cè ®Þnh vµo chi phÝ chÕ biÕn cho mçi ®¬n vÞ s¶n phÈm theo møc c«ng suÊt b×nh th­êng, kÕ to¸n ghi: Nî TK 154 : chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang Cã TK 627: ( chi tiÕt CPSXC cè ®Þnh) Tr­êng hîp møc s¶n phÈm thùc tÕ s¶n xuÊt ra thÊp h¬n c«ng suÊt b×nh th­êng th× kÕ to¸n ph¶i tÝnh vµ x¸c ®Þnh CPSXC cè ®Þnh ph©n bæ vµo chi phÝ chÕ biÕn cho mçi ®¬n vÞ s¶n phÈm theo c«ng suÊt b×nh th­êng. Kho¶n chi phÝ s¶n xuÊt chung cè ®Þnh kh«ng ph©n bæ (kh«ng tÝnh vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm sè chªnh lÖch gi÷a tæng CPSXC cè ®Þnh thùc tÕ ph¸t sinh lín h¬n CPSXC ®­îc tÝnh vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm) ®­îc ghi nhËn vµo gi¸ vèn hµng b¸n rong kú, ghi: Nî TK 632: Gi¸ vèn hµng b¸n - (chi tiÕt CPSXC cè ®Þnh) Cã TK 627: CPSXC Ta cã c«ng thøc ph©n bæ CPSXC : Møc ph©n bæ Tæng CPSXC cÇn ph©n bæ Tæng tiªu thøc CPSXC cho = ------------------------------------ x ph©n bæ cña tõng ®èi t­îng Tæng tiªu thøc ph©n bæ cña tõng ®èi t­îng c¸c ®èi t­îng Tiªu thøc ph©n bæ cã thÓ lµ: ®Þnh møc hoÆc giê lµm viÖc thùc tÕ cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt, tiÒn l­¬ng c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt... L­u ý: + NÕu ®¬n vÞ nép thuÕ theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ th× sè thuÕ ®Çu vµo ®­îc khÊu trõ cã liªn quan, kÕ to¸n h¹ch to¸n vµo TK 133 (1331) - thuÕ GTGT ®Çu vµo ®­îc khÊu trõ. + NÕu ®¬n vÞ nép thuÕ theo ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp th× kÕ to¸n sÏ h¹ch to¸n vµo chi phÝ bao gåm c¶ thuÕ GTGT ®Çu vµo cña yÕu tè chi phÝ ®ã (nÕu cã) I.2.1.4. Tæng hîp CPSX, kiÓm kª-®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm: I.2.1.4.1. Tæng hîp CPSX Sau khi ®· h¹ch to¸n vµ ph©n bæ c¸c lo¹i CPSX , cuèi cïng c¸c chi phÝ ®ã ph¶i ®­îc tæng hîp l¹i ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Tµi kho¶n sö dông ®Ó tæng hîp CPSX lµ TK 154- CPSX kinh doanh dë dang. Néi dung ph¶n ¸nh cña tµi kho¶n nµy nh­ sau: Bªn Nî: TËp hîp CPSX trong kú Bªn Cã: - C¸c kho¶n gi¶m CPSX s¶n phÈm - Tæng gi¸ thµnh thùc tÕ hay chi phÝ thùc tÕ cña s¶n phÈm hoµn thµnh D­ Nî: chi phÝ thùc tÕ cña s¶n phÈm ch­a hoµn thµnh. TK 154 ®­îc më chi tiÕt theo tõng n¬i ph¸t sinh chi phÝ hay tõng lo¹i s¶n phÈm cña c¸c bé phËn s¶n xuÊt - kinh doanh chÝnh, s¶n xuÊt - kinh doanh phô (kÓ c¶ thuª ngoµi gia c«ng chÕ biÕn). *. Ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n: -Cuèi kú kÕt chuyÓn CPSX sang TK 154-CPSX kinh doanh dë dang-kÕ to¸n ghi: Nî TK 154 : (chi tiÕt ®èi t­îng) Cã TK 621 CPNVLTT Cã TK 622 CPNCTT Cã TK 627 CPSXC -Gi¸ trÞ ghi gi¶m chi phÝ, kÕ to¸n ghi: Nî TK liªn quan (152,138,334,821...) Cã TK 154 : (chi tiÕt theo ®èi t­îng). I.2.1.4.2.KiÓm kª vµ ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang: S¶n phÈm dë dang lµ nh÷ng s¶n phÈm ch­a kÕt thóc giai ®o¹n chÕ biÕn, cßn ®ang n»m trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt . §Ó tÝnh ®­îc gi¸ thµnh s¶n phÈm, doanh nghiÖp ph¶i tiÕn hµnh kiÓm kª vµ ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang -Víi b¸n thµnh phÈm: cã thÓ tÝnh theo chi phÝ thùc tÕ hoÆc kÕ ho¹ch -Víi s¶n phÈm ®ang chÕ t¹o dë dang: cã thÓ ¸p dông mét trong c¸c ph­¬ng ph¸p sau: X¸c ®Þnh gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang theo s¶n l­îng ­íc tÝnh t­¬ng ®­¬ng: Dùa vµo møc ®é hoµn thµnh vµ sè l­îng s¶n phÈm dë dang ®Ó quy s¶n phÈm dë dang thµnh s¶n phÈm hoµn thµnh. Tiªu chuÈn quy ®æi th­êng dùa vµo giê c«ng hoÆc tiÒn l­¬ng ®Þnh møc. Ph­¬ng ph¸p nµy chØ nªn ¸p dông ®Ó tÝnh c¸c chi phÝ chÕ biÕn cßn chi phÝ nguyªn vËt liÖu chÝnh ph¶i x¸c ®Þnh theo sè thùc tÕ dïng. X¸c ®Þnh gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang theo 50% chi phÝ chÕ biÕn Ph­¬ng ph¸p nµy ¸p dông cho nh÷ng lo¹i s¶n phÈm mµ chi phÝ chÕ bãn chiÕm tû träng thÊp trong tæng CPSX. Thùc chÊt ®©y lµ ph­¬ng ph¸p ­íc tÝnh theo sè l­îng t­¬ng ®­¬ng mµ møc ®é hoµn thµnh lµ 50% so víi thµnh phÈm Gi¸ trÞ SPDD = Gi¸ trÞ NVLC trong s¶n phÈmDD+50% chi phÝ chÕ biÕn X¸c ®Þnh gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang theo CPNVLTT (hoÆc theo chi phÝ nguyªn vËt liÖu chÝnh) Theo ph­¬ng ph¸p nµy th× trong s¶n phÈm dë dang chØ bao gåm CPNVLTT (hoÆc chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp) mµ kh«ng tÝnh ®Õn c¸c chi phÝ lh¸c. ph­¬ng ph¸p nµy ®­îc ¸p dông trong tr­êng hîp chi phÝ chÕ biÕn chiÕm tû träng rÊt nhá trong tæng CPSX . X¸c ®Þnh gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang theo chi phÝ ®Þnh møc (hoÆc kÕ ho¹ch) cho c¸c kh©u, c¸c b­íc, c¸c c«ng viÖc trong qu¸ tr×nh chÕ t¹o s¶n phÈm. Ngoµi ra, trªn thùc tÕ cßn ¸p dông: ph­¬ng ph¸p thèng kª kinh nghiÖm, ph­¬ng ph¸p tÝnh theo vËt liÖu chÝnh vµ vËt liÖu phô n»m trong s¶n phÈm dë dang... ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ trÞ s¶n phÈm. I.2.2.H¹ch to¸n CPSX theo ph­¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú I.2.2.1. H¹ch to¸n CPNVLTT Theo ph­¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú chi phÝ nguyªn vËt liÖu xuÊt dïng rÊt khã ph©n ®Þnh lµ xuÊt cho môc ®Ých s¶n xuÊt b¸n hµng hay qu¶n lý... nªn kÕ to¸n cÇn theo dâi chi tiÕt c¸c chi phÝ ph¸t sinh liªn quan ®Õn c¸c ®èi t­îng ®Ó phôc vô cho c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm (còng cã thÓ dùa vµo tû lÖ ®Þnh møc ®Ó ph©n bæ) C¸c CPNVLTT trªn TK 621 kh«ng ghi theo tõng chøng tõ xuÊt mµ chØ ghi mét lÇn vµo cuèi kú h¹ch to¸n sau khi kiÓm kª vµ x¸c ®Þnh gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu tån kho vµ hµng ®i ®­êng. C¸ch h¹ch to¸n CPNVLTT nh­ sau: -X¸c ®Þnh gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu sö dông ®Ó chÕ t¹o s¶n phÈm, kÕ to¸n ghi: Nî TK 621 : (chi tiÕt ®èi t­îng) Cã TK 611 (6111) -Cuèi kú kÕt chuyÓn CPNVLTT tÝnh gi¸ thµnh s¶n xuÊt kÕ to¸n ghi: Nî TK 631 : (chi tiÕt theo ®èi t­îng) Cã TK 621 : (chi tiÕt theo ®èi t­îng). I.2.2.2.H¹ch to¸n CPNCTT -§èi víi CPNCTT th× néi dung tµi kho¶n sö dông vµ c¸ch h¹ch to¸n gièng nh­ ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn -Cuèi kú kÕt chuyÓn CPNCTT tÝnh vµo gi¸ thµnh s¶n xuÊt, kÕ to¸n ghi: Nî TK 631: ( chi tiÕt theo ®èi t­îng) Cã TK 622: ( chi tiÕt theo ®èi t­îng). I.2.2.3. H¹ch to¸n CPSXC - ViÖc h¹ch to¸n CPSXC t­¬ng tù nh­ tr­êng hîp doanh nghiÖp ¸p dông ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn tõng yÕu tè vËt liÖu, céng cô dông cô xuÊt kho cho nhu cÇu chung cña ph©n x­ëng th× mçi lÇn xuÊt sÏ kh«ng ph¶n ¸nh mµ chØ ph¶n ¸nh mét lÇn tæng céng vµo cuèi kú sau khi ®· kiÓm kª vµ x¸c ®Þnh trÞ gi¸ vËt liÖu, c«ng cô dông cô tån kho cuèi kú, kÕ to¸n ghi: Nî TK 627 : (chi tiÕt ph©n x­ëng, bé phËn) Cã TK 611 (6111) - Cuèi kú kÕt chuyÓn CPSXC tÝnh vµo gi¸ thµnh s¶n xuÊt , kÕ to¸n ghi: Nî TK631 (chi tiÕt ®èi t­îng) Cã TK 627 (chi tiÕt theo tõng tiÓu kho¶n) I.2.2.4. Tæng hîp CPSX , kiÓm kª ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang I.2.2.4.1. Tæng hîp CPSX * ViÖc tæng hîp CPSX trong tr­êng hîp doanh nghiÖp ¸p dông ph­¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú kÕ to¸n sÏ sö dông TK 631- Gi¸ thµnh s¶n xuÊt - ®Ó h¹ch to¸n. Néi dung ph¶n ¸nh cña tµi kho¶n nµy nh­ sau: Bªn Nî: Ph¶n ¸nh gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang ®Çu kú vµ c¸c CPSX ph¸t sinh trong kú liªn quan ®Õn chÕ t¹o s¶n phÈm Bªn Cã: KÕt chuyÓn gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang cuèi kú vµo TK 154 -Tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm hoµn thµnh TK 631 cuèi kú kh«ng cã sè d­ vµ ®­îc chi tiÕt theo ®Þa ®iÓm ph¸t sinh chi phÝ, theo läai s¶n phÈm vµ c¶ bé phËn s¶n xuÊt - kinh doanh chÝnh, s¶n xuÊt - kinh doanh phô, chi phÝ thuª ngoµi gia c«ng chÕ biÕn.. *. C¸ch h¹ch to¸n : - §Çu kú kÕt chuyÓn gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang theo tõng ®èi t­îng kÕ to¸n ghi; Nî TK 631 Cã TK 154 - Cuèi kú, kÕt chuyÓn CPSX ph¸t sinh trong kú theo tõng lo¹i s¶n phÈm Nî TK 631: (chi tiÕt theo tõng ®èi t­îng) Cã TK621 CPNVLTT Cã TK 622 CPNCTT Cã TK 627 CPSXC. I.2.2.4.2. KiÓm kª, ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang ViÖc kiÓm kª vµ ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang ®­îc tiÕn hµnh t­¬ng tù nh­ trong ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn, tõ ®ã x¸c ®Þnh gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang cuèi kú kÕ to¸n ghi Nî TK 154: (chi tiÕt theo ®èi t­îng- s¶n phÈm ) Cã TK 631: (chi tiÕt theo tõng ®èi t­îng - s¶n phÈm ) X¸c ®Þnh ®­îc gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang cuèi kú, kÕ to¸n dùa vµo ®ã ®Ó tÝnh ra ®­îc gi¸ thµnh s¶n phÈm. II. Ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm II.1. §èi t­îng vµ ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm II.1.1.§èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm: §èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ s¶n phÈm, dÞch vô ®ßi hái kÕ to¸n ph¶i tÝnh ®­îc gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ. Tr­íc khi tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ph¶i x¸c ®Þnh ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh, muèn vËy cÇn c¨n cø vµo t×nh h×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. §ång thêi ph¶i x¸c ®Þnh ®¬n vÞ tÝnh cña s¶n phÈm, dÞch vô ®­îc x· héi thõa nhËn, phï hîp víi ®¬n vÞ tÝnh s¶n l­îng ghi trong kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh cña ®¬n vÞ. §èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh cã thÓ lµ s¶n phÈm cuèi cïng cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt hay ®ang trªn d©y chuyÒn s¶n xuÊt tuú theo yªu cÇu cña h¹ch to¸n kinh tÕ néi bé vµ tiªu thô s¶n phÈm. Nh­ vËy, ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh cã thÓ lµ: -Tõng s¶n phÈm c«ng viÖc ®· hoµn thµnh . -Tõng bé phËn, chi tiÕt s¶n phÈm. -S¶n phÈm hoµn thµnh ë cuèi quy tr×nh c«ng nghÖ hay b¸n thµnh phÈm. -Tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh. X¸c ®Þnh ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh ®óng, phï hîp víi ®iÒu kiÖn, ®Æc ®iÓm cña doanh nghiÖp sÏ gióp cho kÕt to¸n më sæ kÕ to¸n vµ kiÓm tra t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh s¶n phÈm cã hiÖu qu¶, ®¸p øng yªu cÇu qu¶n lý néi bé doanh nghiÖp. II.1.2.Ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm: Ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ mét ph­¬ng ph¸p hoÆc hÖ thèng ph­¬ng ph¸p ®­îc sö dông ®Ó tÝnh gi¸ thµnh cña ®¬n vÞ s¶n phÈm. Nã mang tÝnh thuÇn tuý kü thuËt tÝnh to¸n chi phÝ cho tõng ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh. ViÖc lùa chän ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh chñ yÕu phô thuéc vµo ®Æc ®iÓm vÒ ®èi t­îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt, ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. VÒ c¬ b¶n, ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh bao gåm c¸c ph­¬ng ph¸p sau: *. Ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp (ph­¬ng ph¸p gi¶n ®¬n) *. Ph­¬ng ph¸p tæng céng chi phÝ Ph­¬ng ph¸p nµy ®­îc sö dông khi mét ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh t­¬ng øng víi nhiÒu ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ, mét lo¹i s¶n phÈm tr¶i qua nhiÒu giai ®o¹n chÕ biÕn, mçi giai ®o¹n lµ mét ph©n x­ëng hoÆc tæ, ®éi nh­ c¸c doanh nghiÖp ngµnh dÖt, giÊy, giÇy da... * Ph­¬ng ph¸p hÖ sè: Ph­¬ng ph¸p nµy ¸p dông trong tr­êng hîp doanh nghiÖp cã mét ®èi t­îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt t­¬ng øng víi nhiÒu ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh, nh­ cïng mét quy tr×nh s¶n xuÊt c«ng nghÖ cïng sö dông mét thø nguyªn liÖu vµ mét l­îng lao ®éng nh­ng kÕt qu¶ thu ®­îc nhiÒu s¶n phÈm kh¸c nhau ( doanh nghiÖp ngµnh ho¸ chÊt, ho¸ dÇu…). Víi ph­¬ng ph¸p nµy chi phÝ s¶n xuÊt tËp hîp cña toµn bé quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt, ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh lµ tõng lo¹i s¶n phÈm. * Ph­¬ng ph¸p lo¹i trõ: Ph­¬ng ph¸p nµy ¸p dông ®èi víi c¸c doanh nghiÖp mµ trong cïng mét qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, bªn c¹nh c¸c s¶n phÈm chÝnh thu ®­îc cßn cã thÓ thu ®­îc nh÷ng s¶n phÈm phô (doanh nghiÖp chÕ biÕn ®­êng, r­îu, bia, mú ¨n liÒn…). Trong tr­êng hîp nµy ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ lµ toµn bé quy tr×nh c«ng nghÖ cßn ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh lµ s¶n phÈm chÝnh. Muèn tÝnh ®­îc gi¸ thµnh s¶n phÈm chÝnh cÇn ph¶i lo¹i trõ gi¸ trÞ s¶n phÈm phô. * Ph­¬ng ph¸p liªn hîp: Lµ ph­¬ng ph¸p sö dông ®èi víi c¸c doanh nghiÖp cã tæ chøc s¶n xuÊt, tÝnh chÊt quy tr×nh c«ng nghÖ vµ tÝnh chÊt s¶n phÈm lµm ra ®ßi hái viÖc tÝnh gi¸ thµnh ph¶i kÕt hîp nhiÒu ph­¬ng ph¸p kh¸c nhau: cã thÓ kÕt hîp tæng céng chi phÝ víi ph­¬ng ph¸p tû lÖ, hÖ sè víi lo¹i trõ gi¸ trÞ s¶n phÈm phô. II.2.TÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm II.2.1.Theo ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn Mét c¸ch kh¸i qu¸t: Z s¶n phÈm=D­ ®k+CPPS trong kú-PS gi¶m chi phÝ -D­ ck Gi¸ thµnh Gi¸ thµnh s¶n phÈm ®¬n vÞ = -------------------------- s¶n phÈm Sè l­îng s¶n phÈm - Gi¸ thµnh thùc tÕ cña s¶n phÈm hoµn thµnh ®­îc h¹ch to¸n : Nî TK 155: nhËp kho thµnh phÈm Nî TK 157: göi b¸n Nî TK 632: b¸n th¼ng kh«ng qua kho Cã TK 154: ( chi tiÕt theo ®èi t­îng) - Gi¸ trÞ s¶n phÈm, lao vô... cña bé phËn s¶n xuÊt phôc vô cho c¸c ®èi t­îng, kÕ to¸n ghi: Nî TK 627: phôc vô cho SXSP vµ nhu cÇu kh¸c ë ph©n x­ëng Nî TK 641, 642 :phôc vô cho b¸n hµng vµ qu¶n lý doanh nghiÖp Nî TK 152,153,155: nhËp kho vËt t­, thµnh phÈm Nî TK 632: tiªu thô trùc tiÕp ra ngoµi doanh nghiÖp Cã TK154: chi tiÕt tõng ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh phô Ngoµi ra ®èi víi mçi ®¬n vÞ víi ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt riªng, quy tr×nh c«ng nghÖ riªng vµ tr×nh ®é tæ chøc qu¶n lý riªng . th× viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm sÏ ®­îc ¸p dông lµ mét trong c¸c ph­¬ng ph¸p ®· nªu hoÆc kÕt hîp mét sè ph­¬ng ph¸p (®· nªu ë phÇn II.1.2. ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ) sao cho chÝnh x¸c vµ hîp lý nhÊt ®èi víi ®¬n vÞ m×nh. Xem vÒ s¬ ®å h¹ch to¸n tæng hîp CPSX vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm theo ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn. S¬ ®å h¹ch to¸n tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm (Theo ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn) TK 621 TK 154 TK 632 KÕt chuyÓn chi phÝ NVLTT Gi¸ thµnh s¶n phÈm hoµn thµnh vµo gi¸ thµnh tiªu thô ngay kh«ng qua kho TK 622 KÕt chuyÓn chi phÝ NCTT vµo gi¸ thµnh TK 627 KÕt chuyÓn chi phÝ SX chung vµo gi¸ thµnh II.2.2. Theo ph­¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú ViÖc tÝnh tæng gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm ®­îc tiÕn hµnh t­¬ng tù nh­ trong ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn. Sau khi ®· x¸c ®Þnh ®­îc tæng gi¸ thµnh thùc tÕ cña s¶n phÈm , kÕ to¸n ghi: Nî TK 632: gi¸ vèn hµng b¸n Cã TK631:gi¸ thµnh s¶n xuÊt S¬ ®å h¹ch to¸n tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm (Theo ph­¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú) TK 111, 112, 331,... TK 611 TK 621 TK 631 Gi¸ thùc tÕ vËt liÖu Gi¸ thùc tÕ vËt liÖu KÕt chuyÓn chi phÝ NVL nhËp trong kú xuÊt trong cho SXKD TT vµo gi¸ thµnh trong kú TK 133 TK 151, 152 xxx KÕt chuyÓn gi¸ thùc tÕ vËt liÖu vµ hµng ®i ®­êng tån ®Çu kú KÕt chuyÓn gi¸ thùc tÕ vËt liÖu vµ hµng ®i ®­êng tån cuèi kú TK 334, 338, 335 TK 622 TËp hîp chi phÝ NCTT KÕt chuyÓn CPNCTT vµo gi¸ thµnh TK 334, 338, 214, 331,... TK 627 TËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt chung KÕt chuyÓn chi phÝ SX chung vµo gi¸ thµnh II.3.Tæ chøc hÖ thèng sæ s¸ch ®Ó h¹ch to¸n CPSX vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm §Ó gióp cho c«ng t¸c kÕ to¸n ®­îc khoa häc râ rµng cung cÊp th«ng tin nhanh nhÊt, hiÖu qu¶ nhÊt, kÕ to¸n cÇn cã mét hÖ thèng sæ s¸ch phï hîp víi doanh nghiÖp. Sæ kÕ to¸n lµ mét ph­¬ng tiÖn vËt chÊt c¬ b¶n, cÇn thiÕt ®Ó ng­êi lµm kÕ to¸n ghi chÐp, ph¶n ¸nh mét c¸ch cã hÖ thèng c¸c th«ng tin kÕ to¸n theo thêi gian còng nh­ theo ®èi t­îng §èi víi c«ng viÖc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm bao gåm khèi l­îng c«ng viÖc nhiÒu, phøc t¹p v× vËy ®¬n vÞ h¹ch to¸n cÇn thiÕt ph¶i sö dông nhiÒu lo¹i sæ s¸ch kh¸c nhau c¶ vÒ kÕt cÊu, néi dung ph­¬ng ph¸p ghi chÐp t¹o thµnh mét hÖ thèng sæ s¸ch kÕ to¸n. Tuú thuéc vµo ®Æc ®iÓm, quy m« s¶n xuÊt mµ c¸c doanh nghiÖp lùa chän c¸c h×nh thøc ghi sæ phï hîp : H×nh thøc “NhËt ký – Sæ C¸i” H×nh thøc “NhËt ký chung” H×nh thøc “Chøng tõ – Ghi sæ” H×nh thøc “NhËt ký – Chøng tõ” PhÇn III: Mét sè nhËn xÐt vµ ®Ò xuÊt cho c«ng t¸c h¹ch to¸n CPSX vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm I.NhËn xÐt chung vÒ hÖ thèng kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm I.1.­u ®iÓm: Tr¶i qua 45 n¨m h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn, hÖ thèng kÕ to¸n ViÖt Nam, ®Æc biÖt lµ hÖ thèng kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt ®· tõng b­íc hoµn thiÖn vµ phôc vô tèt cho yªu cÇu cña c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ míi. HÖ thèng tµi kho¶n vµ ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n ®­îc ¸p dông thèng nhÊt trong c¶ n­íc hiÖn nay theo QuyÕt ®Þnh 1141 TC/Q§ ngµy 1/11/1995, QuyÕt ®Þnh 1177 TC/C§KT ngµy 23/12/1996 ¸p dông cho doanh nghiÖp võa vµ nhá, vµ gÇn ®©y nhÊt lµ Th«ng t­ 89/2002/TT-BTC ngµy 9/10/2002 vÒ h­íng dÉn kÕ to¸n thùc hiÖn 04 chuÈn mùc kÕ to¸n ban hµnh theo QuyÕt ®Þnh 149/2001/Q§-BTC ngµy 31/12/2001 cña Bé tr­ëng bé Tµi chÝnh. HÖ thèng tµi kho¶n kÕ to¸n vµ ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n nµy ®· ®¸p øng ®­îc nhu cÇu vÒ th«ng tin cho qu¶n lý ë mét møc ®é nhÊt ®Þnh, ®ång thêi còng t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc ghi chÐp, ph¶n ¸nh cña kÕ to¸n còng nh­ c«ng t¸c kiÓm tra. Nã còng thÓ hiÖn sù thÝch øng víi yªu cÇu vµ ®Æc ®iÓm cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, thÓ hiÖn ®­îc sù vËn dông cã tÝnh chän läc c¸c chuÈn mùc, nguyªn t¾c vµ th«ng lÖ kÕ to¸n quèc tÕ vµo ViÖt Nam. I.2.Nh­îc ®iÓm: Bªn c¹nh nh÷ng ­u ®iÓm nãi trªn hÖ thèng kÕ to¸n chi phÝ n­íc ta cßn cã nhiÒu vÊn ®Ò bÊt cËp, cÇn ph¶i kh¾c phôc. Em xin ®­a ra mét sè nh­îc ®iÓm chÝnh sau: I.2.1. HÖ thèng kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt cßn thiÕu sù linh ho¹t HÖ thèng kÕ to¸n chi phÝ sx cña n­íc ta hiÖn nay lµ hÖ thèng kÕ to¸n chi phÝ thùc tÕ. Trong kú kÕ to¸n lu«n ghi nhËn c¸c chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh ®Ó tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt. ViÖc lµm nµy lµ chÝnh x¸c nh­ng kh«ng ph¶i lóc nµo còng thuËn tiÖn v× ®Õn cuèi kú kÕ to¸n míi tÝnh ®­îc gi¸ thµnh s¶n phÈm. §èi víi chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp vµ chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp th× hÇu nh­ cã thÓ tÝnh ngay ®­îc dùa trªn c¸c chøng tõ néi bé cung cÊp nh­ c¸c phiÕu yªu cÇu nguyªn vËt liÖu,lÖnh s¶n xuÊt, phiÕu thêi gian. Cßn ®èi víi chi phÝ s¶n xuÊt chung th× cuèi kú míi x¸c ®Þnh ®­îc do phô thuéc vµo c¸c chøng tõ bªn ngoµi nh­ ho¸ ®¬n tiÒn ®iÖn, n­íc, chÊt ®èt. C¸c ho¸ ®¬n nµy ®Õn cuèi kú c¸c nhµ cung cÊp míi tÝnh vµ b¸o cho doanh nghiÖp hoÆc cã thÓ ®Çu kú sau míi göi cho doanh nghiÖp. Nh­ng s¶n phÈm cña doanh nghiÖp s¶n xuÊt hoµn thµnh nhËp kho, tiªu thô xen kÏ liªn tôc, nªn doanh nghiÖp rÊt cÇn th«ng tin vÒ chi phÝ s¶n xuÊt ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, lµm c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh ®óng gi¸ b¸n. th«ng tin nµy rÊt quan träng, cã nã doanh nghiÖp sÏ cã kh¶ n¨ng ®Þnh gi¸, x¸c ®Þnh chiÕn l­îc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng. Ngoµi khã kh¨n trong viÖc lÊy th«ng tin vÒ chi phÝ s¶n xuÊt chung kÞp thêi, hai ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n hµng tån kho trong hÖ thèng kÕ to¸n n­íc ta còng ¶nh h­ëng ®Õn thêi ®iÓm, ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. §èi víi ph­¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú th× viÖc tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh ®Õn cuèi kú lµ hîp lý. ®èi víi ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn th× mäi sù biÕn ®éng t¨ng vµ gi¶m chi phÝ ®Òu ph¶i h¹ch to¸n kÞo thêi, th­êng xuyªn chø kh«ng ®îi ®Õn cuèi kú. Theo chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh, tµi kho¶n 154 “chi phÝ s¶n xuÊt kinh doan®’ë dang” h¹ch to¸n theo ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn nh­ng chØ ®Õn cuèi kú míi ®­îc phÐp tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm nhËp kho, ®iÒu nµy kh«ng phï hîp víi néi dung cña ph­¬ng ph¸p kÕ to¸n. I.2.2.HÖ thèng tµi kho¶n kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt ch­a cã tÝnh thèng nhÊt cao vµ toµn diÖn Nguyªn nh©n chñ yÕu lµ nh÷ng h­íng dÉn vÒ néi dung vµ ph­¬ng ph¸p vËn dông ch­a thËt cô thÓ, ch­a thËt sù g¾n liÒn víi ®Æc ®iÓm cña c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh cã quy m« vµ ®Æc ®iÓm kh¸c nhau. ViÖc h­íng dÉn ch­a thèng nhÊt, cßn nhiÒu ®iÓm thiÕu chÝnh x¸c, m©u thuÉn víi nhau nªn viÖc vËn dông vµo thùc tÕ còng rÊt khã kh¨n vµ thiÕu thèng nhÊt gi÷a c¸c doanh nghiÖp. Cô thÓ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, toµn bé c¸c chi phÝ ph¸t sinh trong ph¹m vi ph©n x­ëng, bé phËn s¶n xuÊt tõ chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp ®Õn chi phÝ s¶n xuÊt ®Òu ®­îc tËp hîp vµo tµi kho¶n h¹ch to¸n chi phÝ sx. §iÒu nµy g©y khã kh¨n cho kÕ to¸n trong viÖc ph©n biÖt chi phÝ vµ thu thËp th«ng tin chi phÝ tõng lo¹i. §Æc biÖt ®èi víi tµi kho¶n 621 “chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp” dïng ®Ó ph¶n ¸nh toµn bé chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp (bao gåm nguyªn vËt liÖu chÝnh vµ vËt liÖu phô) ®­îc sö dông trùc tiÕp ®Ó s¶n xuÊt s¶n phÈm, thùc hiÖn dÞch vô trong kú. Nh­ vËy ®Õn cuèi kú, viÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang lµ rÊt khã kh¨n, v× nguyªn vËt liÖu chÝnh lµ ®èi t­îng chÕ biÕn, cßn vËt liÖu kh¸c lµ chi phÝ chÕ biÕn. Do ®ã, khi tÝnh gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang, kÕ to¸n b¾t buéc ph¶i t¸ch gi¸ trÞ vËt liÖu chÝnh ra khái chi phÝ vÒ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp. I.2.3.H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm theo ph­¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú ch­a ®­îc ¸p dông nhiÒu trong thùc tÕ. Ph­¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú cã rÊt nhiÒu ­u ®iÓm : ®¬n gi¶n, dÔ lµm, gi¶m nhÑ khèi l­îng c«ng viÖc h¹ch to¸n hµng tån kho. Nh­ng thèng kª thùc tÕ cho thÊy rÊt Ýt doanh nghiÖp ë n­íc ta ¸p dông ph­¬ng ph¸p nµy ®Ó h¹ch to¸n hµng tån kho trong ®ã cã phÇn h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Nguyªn nh©n lµ do ®Æc ®iÓm cña ph­¬ng ph¸p nµy lµ kh«ng ph¶n ¸nh t×nh h×nh xuÊt nguyªn vËt liÖu trong kú mµ chØ dùa vµo t×nh h×nh nhËp kho vµ kiÓm kª cuèi kú ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ trÞ hµng xuÊt trong kú. V× vËy chÕ ®é chøng tõ kÕ to¸n, ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi tiÕt vµ tæng hîp vÒ hµng tån kho còng nh­ h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt ®­îc ®Æt ra víi yªu cÇu rÊt cao vÒ tÝnh ph¸p lý, cô thÓ, râ rµng. Tuy nhiªn, thùc tr¹ng vÒ chÕ ®é chøng tõ kÕ to¸n vµ ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n nµy ch­a ®­îc c¶i tiÕn mét c¸ch phï hîp ®Ó ®¸p øng yªu cÇu trªn nªn ­u ®iÓm cña ph­¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú kh«ng ®­îc lµm râ. II.Mét sè ®Ò xuÊt nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm II.1.X©y dùng hÖ thèng kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt linh ho¹t §Ó cung cÊp kÞp thêi, nhanh chãng c¸c th«ng tin vÒ chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm, th× ngoµi hÖ thèng kÕ to¸n chi phÝ thùc tÕ ®ang ¸p dông, cÇn bæ sung thªm hÖ thèng kÕ to¸n chi phÝ th«ng dông vµ hÖ thèng kÕ to¸n chi phÝ ®Þnh møc. ViÖc sö dông linh ho¹t 3 hÖ thèng nµy sÏ gióp cho doanh nghiÖp cã thÓ ra quyÕt ®Þnh kinh doanh kÞp thêi, ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh vµ c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng. TÝnh chÊt linh ho¹t cña 3 hÖ thèng nµy thÓ hiÖn nh­ sau: HÖ thèng kÕ to¸n chi phÝ thùc tÕ lu«n chÝnh x¸c vµ phï hîp cho bÊt kú doanh nghiÖp nµo muèn tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈmvµo cuèi kú. HÖ thèng kÕ to¸n chi phÝ th«ng dông gióp cho doanh nghiÖp cã th«ng tin nhanh chãng vÒ gi¸ thµnh s¶n phÈm ë bÊt kú thêi ®iÓm nµo nhê viÖc dïng ph­¬ng ph¸p ­íc tÝnh ®Ó tÝnh chi phÝ s¶n xuÊt, ®Õn cuèi kú kÕ to¸n tËp häp ®Çy ®ñ chi phÝ thùc tÕ vµ ®iÒu chØnh l¹i gi¸ thµnh cho dóng. HÖ thèng kÕ to¸n chi phÝ ®Þnh møc phï hîp víi c¸c doanh nghiÖp cã qy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt æn ®Þnh, cã ®Þnh møc kü thuËt tiªn tiÕn chÝnh x¸c vµ nguån cung cÊp nguyªn vËt liÖu th­êng xuyªn Ýt biÕn ®éng. Th«ng tin gi¸ thµnh ®Þnh møc gióp ph¸t hiÖn nhanh sù thay ®æi vÒ ®Þnh møc, c¸c kho¶n chªnh lÖch so víi ®Þnh møc, ®¸nh gi¸ n¨ng lùc s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp, tõ ®ã c¸c nhµ qu¶n lý cã c¬ së x¸c ®Þnh ®óng nguyªn nh©n ®Ó gi¶i quyÕt kÞp thêi. §Õn cuèi kú, kÕ to¸n xö lý c¸c kho¶n biÕn ®éng chi phÝ thùc tÕ so víi ®Þnh møc ®Ó tÝnh ®óng vµ tÝnh ®ñ vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm. ViÖc sö dông 3 hÖ thèng kÕ to¸n chi phÝ trªn ®· vµ ®ang ®­îc c¸c n­íc tiªn tiÕn trªn thÕ giíi ¸p dông rÊt hiÖu qu¶. II.2.Hoµn thiÖn hÖ thèng tµi kho¶n kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt HÖ thèng tµi kho¶n chi phÝ s¶n xuÊt ph¶i cã tÝnh thèng nhÊt cao vµ bao quat toµn diÖn ®èi víi c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp. §Æc biÖt ®Ó kh¾c phôc nh­îc ®iÓm ®èi víi tµi kho¶n 621 “Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp”, cã 2 ph­¬ng ¸n sau ®©y: Ph­¬ng ¸n 1: Më thªm tµi kho¶n cÊp 2 cña tµi kho¶n 621 Theo ph­¬ng ¸n nµy, tµi kho¶n 621 sÏ ®­îc chi tiÕt thµnh 2 tµi kho¶n cÊp 2: - TK 6211 “Chi phÝ nguyªn vËt liÖu chÝnh” TK 6212 “Chi phÝ vËt liÖu kh¸c” Khi ¸p dông ph­¬ng ¸n nµy, kÐ to¸n sÏ kh«ng mÊt thêi gian vµo viÖc t¸ch ®èi t­îng chÕ biÕn (nguyªn vËt liÖu chÝnh) vµ chi phÝ chÕ biÕn (vËt liÖu kh¸c) ra khái chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp n÷a. Tõ ®ã viÖc x¸c ®Þnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ®­îc kÞp thêi, nhanh chãng. Ph­¬ng ¸n 2: Thay ®æi néi dung ph¶n ¸nh cña TK 621 Theo ph­¬ng ¸n nµy, TK 621 chØ ph¶n ¸nh gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu chÝnh trùc tiÕp tiªu hao liªn quan ®Õn viÖc s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm mµ kh«ng bao gåm c¸c lo¹i vËt liÖu kh¸c. Gi¸ trÞ c¸c lo¹i vËt liÖu kh¸c sÏ ®­îc tËp hîp vµo chi phÝ s¶n xuÊt chung, cuèi kú sÏ ph©n bæ cho c¸c ®èi t­îng tÝnh gi¸ cã liªn quan. V× trªn thùc tÕ, gi¸ trÞ vËt liÖu kh¸c tiªu hao cã liªn quan trùc tiÕp dÕn s¶n xuÊt chÕ t¹o s¶n phÈm th­êng kh«ng ®¸ng kÓ, chiÕm tû träng nhá trong tæng chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp . Ngoµi ra ®Ó hoµn thiÖn hÖ thèng tµi kho¶n kÕ to¸n chi phÝ cÇn ph©n lo¹i chi phÝ ngay trong qu¸ tr×nh h¹ch to¸n. Theo chÕ ®é hiÖn hµnh, toµn bé chi phÝ kinh doanh (gåm ®Þnh phÝ vµ biÕn phÝ) ®­îc tËp hîp theo tõng ®èi t­îng liªn quan kh«ng ®­îc ph©n lo¹i ngay tõ khi ph¸t sinh. V× vËy ®Ó tÝnh ®iÓm hoµ vèn, ph©n tÝch kinh doanh, kÕ to¸n ph¶i ph©n lo¹i l¹i chi phÝ . Nh­ vËy mÊt rÊt nhiÒu thêi gian vµ c«ng søc. Do ®ã, kÕ to¸n cÇn ph©n lo¹i tõng kho¶n chi phÝ thµnh ®Þnh phÝ vµ biÕn phÝ ngay tõ khi ph¸t sinh. Tõ ®ã gióp cho hÖ thèng tµi kho¶n cã h­íng ®Ó hoµn thiÖn h¬n. II.3.Hoµn thiÖn c«ng t¸c h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm theo ph­¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú Muèn ph­¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú ®­îc ¸p dông phæ biÕn trong c¸c doanh nghiÖp , tr­íc hÕt cÇn ph¶i c¶i tiÕn c«ng viÖc cña thñ kho, còng nh­ kÕ to¸n kho cho phï hîp víi ®Æc ®iÓm cña ph­¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú. KÕ to¸n kh«ng cÇn më vµ ghi chÐp t×nh h×nh nhËp, xuÊt hµng vµo c¸c sæ chi tiÕt vËt t­, s¶n phÈm, hµng ho¸ mµ chØ cÇn lËp b¶ng kª sè l­îng vµ gi¸ trÞ c¸c lo¹i hµng tån kho t¨ng lªn trong kú theo tõng mÆt hµng ®Ó phôc vô cho yªu cÇu tÝnh gi¸ lóc cuèi kú, theo c«ng thøc: TrÞ gi¸ hµng xuÊt = Tæng trÞ gi¸ hµng nhËp + Chªnh lÖch trong kú trong kú gi¸ trÞ tån kho TiÕp theo lµ viÖc tæ chøc l¹i ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm theo h­íng d¬n gi¶n, râ rµng vµ thiÕt thùc h¬n nh­ sau: Dïng TK 6111 “Mua nguyªn vËt liÖu” ®Ó ph¶n ¸nh gi¸ trÞ c¸c lo¹i nguyªn vËt liÖu mua vÒ ®Ó phôc vô cho s¶n xuÊt s¶n phÈm, kh«ng ph¶n ¸nh vµo TK nµy gi¸ trÞ c¸c lo¹i c«ng cô, dông cô, ®å dïng v¨n phßng (nh÷ng gi¸ trÞ nµy sÏ h¹ch to¸n vµo TK kh¸c, nh­ TK 6112) TK 6111 cã 2 TK cÊp 3 lµ “Gi¸ mua” vµ “chi phÝ thu mua” Trong ®ã chi phÝ thu mua nguyªn vËt liÖu sÏ ®ùoc tÝnh to¸n vµ ph©n bæ lóc cuèi kú ®Ó thuËn lîi cho viÖc tÝnh gi¸ thùc tÕ nguyªn vËt liÖu cuèi kú vµ nguyªn vËt liÖu xuÊt trong kú. H¹ch to¸n trùc tiÕp c¸c chi phÝ s¶n phÈmvµo bªn Nî TK 631 “Gi¸ thµnh s¶n xuÊt” mµ kh«ng cÇn h¹ch to¸n qua c¸c TK 621, TK622, TK 627. Sù thay ®æi nµy sÏ lµm cho c«ng t¸c h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm theo ph­¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú cµng ®¬n gi¶n h¬n so víi ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn nh­ng vÉn ®¶m b¶o yªu cÇu qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm theo 3 kho¶n môc chi phÝ nh­ quy ®Þnh. Trªn ®©y chØ lµ mét sè nhËn xÐt vµ ®Ò xuÊt ®Ó kh¾c phôc nh÷ng nh­îc ®iÓm chñ yÕu cña hÖ thèng kÕ to¸n n­íc ta trong viÖc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. KÕt luËn Mét ®Êt n­íc cã nÒn kinh tÕ v÷ng m¹nh thÓ hiÖn ngay trong sù ph¸t triÓn cña mçi doanh nghiÖp. Sù ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp cã ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. Trong tiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi cïng víi sù c¹nh tranh khèc liÖt trªn th­¬ng tr­êng, c¸c doanh nghiÖp lu«n ph¶i phÊn ®Êu x©y dùng c¸c chiÕn l­îc kinh doanh thùc sù hiÖu qu¶, trong ®ã h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, n©ng cao chÊt l­îng lu«n ®­îc c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp quan t©m. Qu¶n lý cã hiÖu qu¶, sö dông chi phÝ s¶n xuÊt tiÕt kiÖm, tÝnh ®óng, tÝnh ®ñ chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm lu«n lµ vÊn ®Ò quan t©m cña c¸c nhµ qu¶n trÞ trong ®ã cã nh÷ng ng­êi lµm c«ng t¸c kÕ to¸n. V× vËy c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt n­íc ta nãi chung ph¶i hoµn thiÖn tõ trong b¶n th©n tõng bé phËn, ®Æc biÖt lµ phÇn kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt th× míi cã thÓ ®øng v÷ng trªn thÞ tr­êng ®Çy c¬ héi nh­ng kh«ng Ýt nh÷ng thö th¸ch ngµy nay. Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu, mÆc dï ®· cè g¾ng hÕt søc song vÉn kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng khiÕm khuyÕt nhÊt ®Þnh, v× vËy em rÊt mong nhËn ®­îc ý kiÕn ®ãng gãp cña c¸c thÇy c«. §Æc biÖt em xin bµy tá lßng c¶m ¬n s©u s¾c tíi ThÇy gi¸o Ph¹m Thµnh Long ®· h­íng dÉn em hoµn thµnh ®Ò ¸n nµy. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n. Sinh viªn Phan ThÞ Thu Thuû  Tµi liÖu tham kh¶o 1. Gi¸o tr×nh kÕ to¸n tµi chÝnh trong c¸c doanh nghiÖp PGS.TS §Æng ThÞ Loan: NXB Tµi chÝnh -1998 2. Lý thuyÕt vµ thùc hµnh kÕ to¸n tµi chÝnh TS. NguyÔn V¨n C«ng NXB Tµi chÝnh -2001 3.KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm Vò Huy CÈm: NXB Thèng kª - 1996 4.C¸c t¹p chÝ KÕ to¸n, Ph¸t triÓn kinh tÕ 5.Gi¸o tr×nh KÕ to¸n quèc tÕ Tr­êng §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n 6. KÕ to¸n – C¬ së cña c¸c quy ®Þnh kinh doanh Walter B.Meig-Robert F. Meigs NguyÔn ThÞ H¹nh , Ph¹m Th¸i ViÖt , NguyÔn Th¸i Thiªn H­¬ng dÞch Accounting the basic for bussiness decisions NXB ChÝnh trÞ quèc gia – 1995. 7. KÕ to¸n Anh thùc hµnh Vâ Hµ Duyªn , Vâ ThÞ Mü Chi NXB Gi¸o dôc 1994 8. ChuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam TËp I Nhµ xuÊt b¶n Tµi chÝnh - 2002 9. Th«ng t­ sè 89/2002/TT - BTC ngµy 9/10/2002 10. Tµi liÖu tõ trang web: www. Accounting.com Hä vµ tªn : Phan thÞ Thu Thuû Ngµy sinh : 26/6/1975 Líp : KÕ to¸n A K 12 Tªn ®Ò tµi: Bµn vÒ vÊn ®Ò tËp hîp chÝ phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong kÕ to¸n tµi chÝnh doanh nghiÖp. Môc lôc Trang Lêi më ®Çu 1 PhÇn I: C¬ së lý luËn vÒ chi phÝ s¶n xuÊt vµ 4 I. Chi phÝ s¶n xuÊt vµ ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt. 4 I.1.B¶n chÊt vµ néi dung kinh tÕ cña chi phÝ s¶n xuÊt. 4 I.2.Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt 4 II .Gi¸ thµnh vµ ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm: 6 II.1. B¶n chÊt vµ néi dung kinh tÕ cña gi¸ thµnh s¶n phÈm 6 II.2. Ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n xuÊt: 6 III. Mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm: 7 IV. ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n CPSX vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ë mét sè n­íc trªn thÕ giíi 8 IV.1. T¹i Céng hoµ Ph¸p: 8 IV.2. T¹i Anh: Error! Bookmark not defined. IV.3. T¹i Mü: 9 PhÇn II: Ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm theo chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh ë ViÖt Nam 11 I. h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt . 11 I.1.§èi t­îng vµ ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt. 11 I.2. Ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt 12 II. Ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm 18 II.1. §èi t­îng vµ ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm 18 II.2.TÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm 19 II.3.Tæ chøc hÖ thèng sæ s¸ch ®Ó h¹ch to¸n CPSX vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm 22 PhÇn III: Mét sè nhËn xÐt vµ ®Ò xuÊt cho c«ng t¸c h¹ch to¸n CPSX vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm 23 I.NhËn xÐt chung vÒ hÖ thèng kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm 23 I.1.¦u ®iÓm: 23 I.2.Nh­îc ®iÓm: 23 II.Mét sè ®Ò xuÊt nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm 24 II.1.X©y dùng hÖ thèng kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt linh ho¹t 24 II.2.Hoµn thiÖn hÖ thèng tµi kho¶n kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt 25 II.3.Hoµn thiÖn c«ng t¸c h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm theo ph­¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú 26 KÕt luËn 27 tµi liÖu tham kh¶o