Đề án Công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp nông thôn – thực trạng và giải pháp

ch xuÊt khÈu gÇn 300 triÖu USD vµ gi¶i quyÕt viÖc lµm cho h¬n 10 triÖu lao ®éng. HiÖn nay cã hµng tr¨m c¬ së c«ng nghiÖp ®­îc x©y dùng trªn ®Þa bµn n«ng th«n, trong ®ã chÕ biÕn n«ng, l©m, thuû s¶n chiÕm 32,5%; s¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng 30,9%, c¸c c¬ së c«ng nghiÖp nhÑ 15%; ®iÖn-c¬ khÝ 12,8%… NhiÒu lo¹i h×nh dÞch vô ë n«ng th«n ph¸t triÓn nhanh nh­ dÞch vô th­¬ng m¹i, tµi chÝnh, kü thuËt n«ng nghiÖp (gièng, b¶o vÖ thùc vËt, thó y, t­íi tiªu n­íc…), dÞch vô th«ng tin, v¨n ho¸, gi¶i trÝ… 1.5. C¬ së h¹ tÇng cña kinh tÕ – x· héi cã b­íc ph¸t triÓn m¹nh mÏ. Thuỷ lợi: Hiện nay cả nước có 8.265 công trình các loại, trong đó có 754 hồ nước loai vừa và lớn (chưa kể hàng chục nghìn hồ, đâp nhỏ); có 1.017 đập dâng, 4.712 cống tưới, tiêu nước loại vừa và lớn, gần 2.000 trạm bơm điện các loại. Tổng giá trị hiện tại vào khoảng 60.000 tỷ đồng. Hệ thống đường giao thông nông thôn phát triển nhanh chóng, băng cơ chế “Nhà nước và nhân dân cùng làm”. Từ 1991-1997 cả nước đã huy động 7.890,3 tỷ đồng đầu tư phát triển giao thông nông thôn (dân đón góp 4.485,8 tỷ đồng chiếm 56.85% và hơn 210 triệu ngày công), đã xây dựng mới 26.599 km đường, 28.313 cầu các loại. Hiện nay đã có 22/61 tỉnh có 100% đường ô tô tới trung tâm xã nhưng cũng còn hơn 500 xã chưa có đường ô tô đến xã. Hệ thống điện lưới quốc gia ngày càng lan toả vào các vùng nông thôn. Tổng công ty điện lực Việt Nam từ năm 1995 đến năm 1999 đã đầu tư 1.546,802 tỷ đồng cho phát triển mạng lưới điện nông thôn, miền núi va hải đảo; đã xây dựng 16.976 km đường dây trung thế, 9536 trạm biến áp có tổng dung lượng 718.858 KVA; 6.979 km đường dây hạ thế ; cung cấp 249.178 công tơ điện cho 1.540.000 hộ. Năm 1998 79% số xã có điện thoại, 99.8 số xã có trường cấp I, 92% trạm y tế, 58% hộ nhà tốt, 52% hộ có điện, 68% xã có nước sạch, 77% xã có trường cấp II. Đến cuối năm 1999, điện lưới quốc gia đã đến được tất cả các tỉnh, 95.7% số huyện, 77.2% số xã và 68.1% số hộ trong cả nước. 1.6. Møc sèng cña nh©n d©n n«ng th«n tõng b­íc ®­îc c¶i thiÖn C¸c ho¹t ®éng kinh tÕ n«ng th«n, ®Æc biÖt lµ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp t¹o ra hÇu hÕt c«ng ¨n viÖc lµm vµ t¨ng thu nhËp cho phÇn lín nh©n d©n. Theo Tæng côc thèng kª, tõ n¨m 1990 ®Õn n¨m 1997, mÆc dï trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp GDP t¨ng 12-14%/n¨m, nh­ng chØ t¨ng ®­îc 200 ngh×n chç lµm. Trong khi ®ã víi møc t¨ng tr­ëng b×nh qu©n 4 – 5%/n¨m, lÜnh vùc n«ng nghiÖp t¨ng thªm tíi 2,9 triÖu chç lµm cho nh©n d©n. Giai ®o¹n 1997 – 1998, lÜnh vùc n«ng l©m ng­ nghÖp t¹o ra c«ng ¨n viÖc lµm cho h¬n 66% lao ®éng c¶ n­íc. Thu nhËp danh nghÜa cña ng­êi d©n n«ng th«n t¨ng 12% mét n¨m trong thêi k× 1992 – 1993 ®Õn 1997 – 1998, trong ®ã n«ng nghiÖp ®ãng gãp 81%. Trong nh÷ng n¨m tr­íc m¾t, n«ng nghiÖp tiÕp tôc lµ nguån viÖc lµm quan träng cho phÇn lín lao ®éng t¨ng thªm hµng n¨m cña n­íc ta. Thu nhËp tõ n«ng nghiÖp trong thêi gian qua cã møc t¨ng nhanh h¬n c¸c nguån thu nhËp kh¸c ë n«ng th«n vaf thùc sù ®ãng gãp quyÕt ®Þnh cho viÖc c¶i thiÖn mét b­íc ®¸ng kÓ møc sèng cña c­ d©n n«ng th«n. Trong giai ®o¹n 1992/1993 – 1997/1998, møc t¨ng tr­ëng vÒ thu nhËp b×nh qu©n hé n«ng th«n víi nguån ®ãng gãp tõ ho¹t ®éng n«ng nghiÖp lµ 61%, so víi møc t¨ng do ®ãng gãp tõ c¸c nguån thu phi n«ng nghiÖp lµ 30,5%, c¸c nguån thu kh¸c d­êng nh­ kh«ng t¨ng ®¸ng kÓ. KÕt qu¶ lµ tû lÖ ®ãng gãp cña n«ng nghiÖp trong thu nhËp hé t¨ng tõ 37 lªn ®Õn 47%, trong khi ho¹t ®éng phi n«ng nghiÖp gi÷ tû lÖ gÇn nh­ kh«ng ®æi, kho¶ng 19% vµ c¸c nguån thu kh¸c gi¶m tõ 44% xuèng 34%. Tû lÖ ng­êi sèng d­íi møc ®ãi nghÌo tõ 58% n¨m 1993 ®· gi¶m xuèng 37% n¨m 1998. Song song víi nh÷ng c¶i thiÖn vÒ kinh tÕ, ®êi sèng chÝnh trÞ ë n«ng th«n cungx trë nªn d©n chñ vµ tù do h¬n. 2. Nh÷ng h¹n chÕ vµ khã kh¨n 2.1. Søc c¹nh tranh cña n«ng s¶n kÐm S¶n xuÊt n«ng, l©m, ng­ nghiÖp ®· chuyÓn m¹nh sang s¶n xuÊt hµng hãa, qui m« tu lín nh­ng tr×nh ®ä tæ chøc cßn yÕu kÐm, s¶n xuÊt ph©n t¸n manh món, chÊt l­îng s¶n phÈm thÊp, gi¸ thµnh cao, nªn søc c¹nh tranh vµ uy tÝn hµng hãa ViÖt Nam conf yÕu, kh«ng xøng víi khèi l­îng s¶n phÈm trªn thÞ tr­êng, t¹o nªn m©u thuÊn gi÷a yªu cÇu cÊp b¸ch vÒ n©ng cao chÊt l­îng, hiÖu qu¶ cña s¶n xuÊt kinh doanh vµ c¸ch thøc tæ chøc chØ ®¹o thiªn vÒ khuyÕn khÝch t¨ng s¶n l­îng. Cã rÊt nhiÒu mÆt hµng hiÖn nay cung ®· v­ît cÇu trong n­íc vµ xuÊt khÈu lµ gi¶i ph¸p duy nhÊt ®Ó n©ng gi¸ n«ng s¶n, tuy nhiªn, chÊt l­îng thÊp, gi¸ thµnh cao, qui c¸ch vµ phÈm cÊp kh«ng phï hîp thÞ hiÕu tiªu dïng ®ang lµm n«ng s¶n, l©m s¶n ViÖt Nam kÐm søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. Tæ chøc tiªu thô n«ng s¶n ch­a ®¸p øng kÞp tèc ®é ph¸t triÓn s¶n xuÊt hµng hãa, x¶y ra d­ thõa, ø ®äng, ng­êi s¶n xuÊt, kinh doanh bÞ ®éng tr­íc biÕn ®éng gi¸ c¶, chi phÝ bu«n b¸n cao, ¶nh h­ëng xÊu ®Õn thu nhËp vµ ®êi sèng cña ng­êi lµm nghÒ n«ng. C¶nh kÐo gi¸ tiÕp tôc diÔn biÕn bÊt lîi cho n«ng d©n. Kinh doanh n«ng s¶n vÉn lµ ngµnh rñi ro cao, lîi nhuËn thÊp. Mét trong nh÷ng biÓu hiÖn cña yÕu kÐm nµy lµ sù non yÕu cña lÜnh vùc chÕ biÕn n«ng s¶n. Tû träng n«ng s¶n ®­îc chÕ biÕn c«ng ngiÖp cßn qu¸ thÊp, míi chØ ®¹t 30% s¶n l­îng mÝa, gÇn 60% chÌ, 5% rau qu¶, 1% thÞt h¬i, 25% s¶n phÈm thñy s¶n... Sè l­îng c¸c c¬ së míi ®­îc x©y dùng cã m¸y mãc, thiÕt bÞ t­¬ng ®èi hiÖn ®¹i ch­a nhiÒu. PhÇn lín c¸c c¬ së chÕ biÕn lóa g¹o, chÌ, rau qu¶... ®­îc x©y dùng ®· l©u, thiÕt bÞ vµ quy tr×nh c«ng nghÖ l¹c hËu. Nh×n chung n¨ng lùc c«ng nghiÖp chÕ biÕn vµ c«ng nghÖ sau thu ho¹ch ch­a theo kÞp tèc ®é ph¸t triÓn s¶n xuÊt nguyªn liÖu vµ cã kho¶ng c¸ch xa so víi yªu cÇu vÒ n©ng cao chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ n«ng san. HÇu hÕt c¸c s¶n phÈm n«ng nghiÖp ®Òu ®­îc tiªu thô d­íi d¹ng th« ho¸c s¬ chÕ. C«ng nghiÖp chÕ biÕn nãi chung vµ ngµnh, nghÒ c«ng nghiÖp n«ng th«n ph¸t triÓn chËm. Mét biÓu hiÖn kh¸c lµ c«ng t¸c qu¶n lý nhµ n­íc vÉn nÆng vÒ cÇm tay chØ viÖc, lo ®èc thóc tiÕn ®é, qui m« s¶n xuÊt nh­ng ch­a chó ý ®óng møc ®Õn t¹o dùng vµ duy tr× mét m«i tr­êng thuËn lîi cho mét nÒn s¶n xuÊt chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ cao. ViÖc ban hµnh chÝnh s¸ch, tiªu chuÈn chÊt l­îng chËm vµ thiÕu, c«ng t¸c tæ chøc gi¸m s¸t kü thuËt, kiÓm tra chÊt l­îng thiÕu vµ yÕu, kh«ng huy ®éng ®­îc søc m¹nh toµn d©n tham gia qu¶n lý vµ gi¸m s¸t. Bëi vËy t×nh tr¹ng gian lËn trong khai th¸c vµ bu«n b¸n tr¸i phÐp sinh vËt hoang d·, lµm hµng gi¶, kÐm vÖ sinh, c©n thiÕu... T×nh tr¹ng tiªu cùc trong c¸c c¬ quan c«ng quyÒn chÞu tr¸ch nhiÖm kiÓm tra, gi¸m s¸t kü thuËt cã ®iÒu kiÖn tiÕp tôc tån t¹i. S¶n phÈm cña ngµnh, nghÒ n«ng th«n chñ yÕu phôc vô thÞ tr­êng trong n­íc, chØ cã mét phÇn hµng thñ c«ng mü nghÖ cã tham gia xuÊt khÈu ®¹t gi¸ trÞ cao. Nh×n chung mÆt hµng ®¬n ®iÖu, chÊt l­îng thÊp, mÉu m· bao b× kÐm. C¹nh tranh s¶n phÈm n«ng nghiÖp trong t­¬ng lai ®· b¸t ®Çu vµ sÏ diÔn ra quyÕt liÖt ngay trong thÞ tr­êng néi ®Þa. NhiÒu mÆt hµng liªn quan ®ªn n«ng nghiÖp mµ ViÖt Nam cã thÓ s¶n xuÊt ®­îc hiÖn vÉn vÊt v¶ ®­¬ng ®Çu víi hµng nhËp nh­ ®­êng, muèi, trøng, hoa qu¶, v¸n nh©n t¹o, bét giÊy, m¸y n«ng nghiÖp. 2.2. C¬ së h¹ tÇng tuy ph¸t triÓn nh­ng vÉn cßn yÕu kÐm, ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu CNH, H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n KÕt cÊu h¹ t©ng n«ng th«n nh­ giao th«ng, ®iÖn, n­íc, th«ng tin liªn l¹c, vµ c¸c kÕt cÊu h¹ tÇng x· héi nh­ tr­êng häc, bÖnh viÖn, nhµ v¨n hãa, ... cßn thÊp kÐm. DÞch vô phôc vô s¶n xuÊt nh­ thó y, s¶n xuÊt gièng, tÝn dông... vµ phôc vô ®êi sèng nh­ gi¸o dôc, y tÕ, t­ ph¸p, v¨n hãa, thÓ thao...cßn rÊt thiÕu vµ yÕu. Cßn v¾ng bãng c¸c c«ng tr×nh phôc vô tiÕp thÞ vµ th­¬ng m¹i nh­ kho tµng, chî b¸n bu«n, c¶ng, th«ng tin thÞ tr­êng. N«ng th«n vÉn lµ ®Þa bµn ®Çu t­ kÐm thuËn lîi vµ lîi nhuËn thÊp. Møc ®Çu t­ h¹n hÑp kÐo dµi lµm kÕt cÊu h¹ tÇng n«ng th«n kÐm ph¸t triÓn, chÊt l­îng c¸c c«ng tr×nh thuû lîi cßn thÊp, chñ yÕu phôc vô ngµnh trång lóa, nhiÒu vïng, nhiÒu lo¹i c©y trång cßn thiÕu n­íc t­íi, viÖc sö dông n­íc cßn l·ng phÝ, qu¶n lý n­íc vµ c«ng tr×nh thuû lîi hiÖu qu¶ thÊp. HÖ thèng giao th«ng n«ng th«n cßn thiÕu thèn vµ l¹c hËu ë nhiÒu vïng, nhÊt lµ ë §ång b»ng s«ng Cöu Long, miÒn nói,... g©y ¸ch t¾c vÒ giao l­u hµng hãa vµ chia c¾t vïng s¶n xuÊt víi thÞ tr­êng. 2.3. Khoa häc kü thuËt cßn ®­îc øng dông víi tr×nh ®é thÊp. Møc ®é c¬ giíi hãa vµ ®iÖn khÝ hãa trong n«ng nghiÖp t¨ng chËm. 51% sè hé ®· cã ®iÖn ®Ó dïng nh­ng ®iÖn sö dông trong khu vùc n«ng th«n míi chiÕm gÇn 8,7% tæng s¶n l­îng ®iÖn ph¸t ra. ë n«ng th«n, ®iÖn dïng cho s¶n xuÊt cßn Ýt, chñ yÕu phôc vô b¬m n­íc, c¸c c¬ së chÕ biÕn vµ th¾p s¸ng, chÊt l­îng ®iÖn cho n«ng th«n kÐm. Trong n«ng nghiÖp lao ®éng thñ c«ng vÉn phæ biÕn, trang bÞ c¬ giíi cho mét hec ta gieo trång míi kho¶ng d­íi 25 m· lùc. Tû lÖ c¬ giíi hãa trong kh©u s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, chÕ biÕn míi ®¹t trªn 30%, cßn l¹i chñ yÕu do lao ®éng thñ c«ng ®¶m nhiªm. C¸c viÖn nghiªn cøu vµ tr­êng ®¹i häc ®­îc ®Çu t­ thÊp, phèi hîp ho¹t ®éng kÐm. Theo ®¸nh gi¸ cña Ng©n hµng thÕ giíi, tæng chi phÝ cho mét c¸n bé nghiªn cøu cña ViÖt Nam mét n¨m chØ b»ng 9% suÊt ®Çu t­ cña Indonesia vµ Th¸i Lan, 2,5% suÊt ®Çu t­ cña Malaysia. Víi møc ®Çu t­ qu¸ Ýt cho khoa häc hiÖn nay, th× phÇn chi cho ®Ò tµi chØ cßn 37%. ThiÕt bÞ, m¸y mãc, c¬ së vËt chÊt l¹c hËu, cò kü, th«ng tin khoa häc Ýt ái, tr×nh ®é c¸n bé thÊp dÇn vµ mÊt dÇn nh©n tµi. C«ng t¸c th«ng tin khoa häc cßn yÕu kÐm. Nguån tiÕn bé kü thuËt vµ c«ng nghÖ míi ch­a ®­îc thu thËp, ph©n tÝch vµ chuyÓn giao ®Çy ®ñ, kÞp thêi cho ng­êi s¶n xuÊt. Tr×nh ®é ¸p dông thµnh tùu c¸ch m¹ng sinh häc thÊp. Trõ mét vµi lo¹i s¶n phÈm nh­ cµ phª, lóa, b¾p, phÇn lín c¸c c©y trång, vËt nu«i n¨ng suÊt thÊp, chÊt l­îng s¶n phÈm kÐm. NhiÒu lo¹i s¶n phÈm dï ViÖt Nam cã tiÒm n¨ng, nh­ng sù thua kÐm vÒ khoa häc kü thuËt lµm cho hµng hãa kÐm kh¶ n¨ng c¹nh tranh. Nghiªn cøu khoa häc yÕu, ®Çu t­ ¸p dông c«ng nghÖ míi còng rÊt kÐm. C¬ së vËt chÊt kü thuËt cña c¸c c¬ së vµ hé ngµnh, nghÒ ë n«ng th«n rÊt thÊp, chØ cã 18,6% c¸c c¬ së cã nhµ x­ëng kiªn cè; 85% cã sö dông ®iÖn; 37% c«ng viÖc ®­îc c¬ khÝ hãa, cßn 63% lµm b»ng tay. Vèn cña c¸c c¬ së cã 370 triÖu ®ång, mét hé chuyªn: 36 triÖu ®ång, mét hé kiªm: 19 triÖu ®ång, trong ®ã, vèn vay chiÕm kho¶ng 20%. 2.4. C¬ cÊu kinh tÕ chuyÓn dÞch chËm ch¹p MÆc dï trong nh÷ng n¨m qua, s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®· ®a d¹ng vµ tõng b­íc ®æi míi c¬ cÊu, tuy nhiªn qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi diÔn ra chËm. Ch¨n nu«i chiÕm tû träng thÊp trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ ch­a trë thµnh ngµnh chÝnh. C«ng nghiÖp, tiÓu thñ c«ng nghiÖp n«ng th«n ph¸t triÓn rÊt chËm. Nhµ n­íc vÉn chiÕm h¬n 70% trong c¬ cÊu kinh tÕ. Sù g¾n bã gi÷a kinh tÕ n«ng th«n víi kinh tÕ ®« thÞ vÒ lao ®éng, thu nhËp, ®Çu t­ ch­a ®ñ m¹nh ®Ó thóc ®Èy c«ng nghiÖp hãa n«ng th«n. T¹i nh÷ng vïng s©u, vïng xa phæ biÕn vÉn lµ kinh tÕ thuÇn n«ng. 2.5. Khai th¸c ch­a ®Çy ®ñ c¸c tiÒm n¨ng tù nhiªn, kinh tÕ - x· héi MÆc dï s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vÉn tiÕp tôc ®­îc ®Èy m¹nh song n­íc ta vÉn cßn hµng chôc hec ta ®Êt vµ mÆt n­íc hoang hãa, nhiÒu khu vùc miÒn nói, vïng s©u, vïng xa ch­a ®­îc khai th¸c hÕt c¸c tiÒm n¨ng. §Æc biÖt nguån lao ®éng kh«ng ®­îc khai th¸c ®Çy ®ñ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp vµ thiÕu viÖc lµm ë n«ng th«n cao. D©n sè ViÖt Nam hiÖn cã kho¶ng trªn 80 triÖu ng­êi vµ tõ nay ®Õn n¨m 2010, hµng n¨m cã h¬n 1 triÖu ng­êi b­íc vµo ®é tuæi lao ®éng cÇn cã viÖc lµm. Trong 30 triÖu lao ®éng n«ng th«n cã tíi h¬n 85% kh«ng cã chuyªn m«n kü thuËt vµ 28% kh«ng cã hoÆc thiÕu viÖc lµm. Sè lao ®éng d«i d­ tiÕp tôc t¨ng nhanh h¬n møc t¨ng viÖc lµm. Tay nghÒ vµ tr×nh ®é kü n¨ng lao ®éng n«ng th«n thÊp. N«ng th«n thõa lao ®éng, thiÕu chÊt x¸m, trÝ thøc kh«ng muèn vÒ n«ng th«n lµm viÖc. 2.6. M«i tr­êng sinh th¸i cã chiÒu h­íng suy tho¸i ®¸ng lo ng¹i Ph­¬ng thøc t¨ng tr­ëng theo chiÒu réng hiÖn ®ang khai th¸c c¸c tµi nguyªn tù nhiªn ®Õn møc giíi h¹n. HiÖn nay b×nh qu©n mét hé n«ng nghiÖp chØ h¬n 5 000 m2 ®Êt n«ng nghiÖp, trong ®ã vïng ®ång b»ng s«ng Hång: 2277 m2. Qui m« s¶n xuÊt manh món nh­ vËy chØ phï hîp víi smanh món nh­ vËy chØ phï hîp víi s¶n xuÊt lao ®éng thñ c«ng, nhÊt lµ ë ®ång b»ng s«ng Hång vµ miÒn Trung. N­íc t­íi sinh ho¹t còng bÞ khai th¸c nhiÒu vµ sö dông l·ng phÝ. C¸c ®Þa ph­¬ng ®Çu nguån, gÇn nguån ®­îc h­ëng lîi tèi ®a cña c¸c c«ng tr×nh thuû lîi, ®· lùa chän mäi ph­¬ng h­íng sö dông ®Êt tiªu tèn nhiÒu n­íc vµ t¨ng vô ®Õn møc tèi ®a trong khi nhiÒu vïng xa nguån hoÆc ë h¹ l­u thiÕu c¶ n­íc sinh ho¹t trong mïa kh«. Nguån lîi thñy s¶n c¹n kiÖt do c¸ch khai th¸c tËn diÖt b»ng thuèc næ, hãa chÊt ®éc, rµ ®iÖn hoÆc dïng l­íi quÐt m¾t nhá ven bê ®ang lµm c¹n kiÖt tµi nguyªn vµ ¶nh h­ëng xÊu m«i tr­êng sinh th¸i. ViÖt Nam cã 19,6 triÖu hec ta ®Êt l©m nghiÖp, chiÕm 2/3 diÖn tÝch tù nhiªn c¶ n­íc, nÕu nh­ n¨m 1943 diÖn tÝch rõng tù nhiªn lµ 14 triÖu hec ta, chiÕm 48% tæng diÖn tÝch th× hiÖn nay diÖn tÝch rõng chØ cßn h¬n 9 triÖu hec ta, chiÕm kho¶ng 28% - 33% tæng diÖn tÝch. Trong 1 triÖu hec ta rõng tù nhiªn th× 56% lµ rõng nghÌo kiÖt. H¬n 10 triÖu hec ta ®Êt hiÖn chØ cßn ®åi nói träc. Nu«i t«m trµn lan x©m h¹i sinh c¶nh ®Êt ngËp n­íc ven biÓn réng lín ë ®ång b»ng s«ng Cöu Long. DiÖn tÝch cµ phª t¨ng lªn nhanh chãng ë T©y Nguyªn kÐo theo t×nh tr¹ng ph¸ rõng nghiªm träng trªn nh÷ng khu vùc ®Êt dèc hoÆc kh«ng cã ®ñ nguån n­íc t­íi. Nh÷ng tµn ph¸ v« ý thøc t­¬ng tù lµm cho t×nh h×nh diÔn biÕn thêi tiÕt vµ thiªn tai trë nªn rÊt phøc t¹p vµ nghªm träng trong thêi gian gÇn ®©y. 2.7. Thu nhËp ë n«ng th«n t¨ng chËm, kho¶ng c¸ch thu nhËp gi÷a n«ng th«n vµ thµnh thÞ tiÕp tôc t¨ng MÆc dï s¶n xuÊt n«ng nghiÖp t¨ng liªn tôc nh­ng thu nhËp cña n«ng d©n t¨ng rÊt chËm so víi møc t¨ng s¶n l­îng. Cuéc §iÒu tra Møc sèng d©n c­ ViÖt Nam 1997 – 1998 cho thÊy thu nhËp b×nh qu©n thùc cña ng­êi n«ng th«n chØ b»ng 35% so víi møc thu trung b×nh ë thµnh thÞ, trong ®ã thu nhËp b×nh qu©n cña d©n n«ng th«n ë MiÒn nói phÝa B¾c cßn thÊp h¬n møc trung b×nh cña c­ d©n n«ng th«n 16%. GDP ®Çu ng­êi ë n«ng th«n ch­a b»ng mét nöa thu nhËp b×nh qu©n cña c¶ n­íc. Chªnh lÖch thu nhËp cña n«ng d©n rÊt thÊp lµm kh¶ n¨ng tiªu dïng cña n«ng d©n thÊp khiÕn cho n«ng th«n bao la ch­a trë thµnh thÞ tr­êng ®¸ng kÓ cho kinh tÕ ®« thÞ. Tû lÖ hé ®ãi nghÌo cßn cao. Theo c¸c tiªu chÝ ®¸nh gi¸ cò th× n¨m 1999 cßn 13,3%, n¨m 2000 cßn 11,4%, trong ®ã ë n«ng th«n n¨m 1999 cßn gÇn 16%, n¨m 2000 cßn 14,3% hé nghÌo. Cuéc sèng cña nh©n d©n vïng s©u, vïng xa, miÒn nói vÉn rÊt khã kh¨n. MÆc dï Nhµ n­íc ®· cã nhiÒu cè g¾ng vµ ®· ®¹t ®­îc kÕt qu¶ to lín, tíi nay vÉn cßn kho¶ng 2,5 triÖu ng­êi thuéc 52 d©n téc trong ®iÒu kiÖn vËn ®éng ®Þnh canh, ®Þnh c­, trong ®ã cã 10 v¹n hé ®Æc biÖt khã kh¨n. Hµng n¨m vÉn cßn 30 v¹n hé th­êng xuyªn bÞ ®ãi, 40 v¹n hé du canh, du c­. II - Gi¶i ph¸p tiÕn hµnh CNH, H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n ë ViÖt Nam 1. Quan ®iÓm vµ môc tiªu CNH, H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n ë ViÖt Nam 1.1. Nh÷ng quan ®iÓm vÒ dÈy nhanh CNH, H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n CNH, H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n lµ mét trong nh÷ng nhiÖm vô quan träng hµng ®Çu cña c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt n­íc. Ph¸t triÓn c«ng nghiÖp, dÞch vô ph¶i g¾n bã chÆt chÏ, hç trî ®¾c lùc vµ phôc vô cã hiÖu qu¶ cho c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa n«ng nghiÖp, n«ng th«n. ¦u tiªn ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt, chó träng ph¸t huy nguån lùc con ng­êi, øng dông réng r·i thµnh tùu khoa häc, c«ng nghÖ, thóc ®Èy chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng ph¸t huy lîi thÕ cña tõng vïng g¾n víi thÞ tr­êng ®Ó s¶n xuÊt hµng hãa quy m« lín víi chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ cao; b¶o vÖ m«i tr­êng, phßng chèng, h¹n chÕ vµ gi¶m nhÑ thiªn tai, ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, n«ng th«n bÒn v÷ng. Dùa trªn néi lùc lµ chÝnh, ®ång thêi tranh thñ tèi ®a c¸c nguån lùc tõ bªn ngoµi, ph¸t huy tiÒm n¨ng cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, trong ®ã kinh tÕ nhµ n­íc cã vai trß chñ ®¹o, cïng víi kinh tÕ tËp thÓ ngµy cµng trë thµnh nÒn t¶ng v÷ng ch¾c; ph¸t triÓn m¹nh mÏ kinh tÕ hé s¶n xuÊt hµng hãa, c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp, nhÊt lµ doanh nghiÖp nhá vµ võa ë n«ng th«n. KÕt hîp chÆt chÏ c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ vµ x· héi trong qu¸ tr×nh CNH, H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n nh»m gi¶i quyÕt n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt vµ v¨n hãa cña ng­êi d©n n«ng th«n, nhÊt lµ ®ång bµo c¸c d©n téc thiÓu sè, vïng s©u, vïng xa; gi÷ g×n, ph¸t huy truyÒn thèng v¨n hãa vµ thuÇn phong mü tôc. KÕt hîp chÆt chÏ CNH, H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n víi x©y dùng tiÒm n¨ng vµ thÕ trËn quèc phßng toµn d©n, thÕ tr¹n an ninh nh©n d©n, thÓ hiÖn trong chiÕn l­îc, quy hoach, dù ¸n ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña ®Êt n­íc, cña c¸c ngµnh, c¸c ®Þa ph­¬ng. §Çu t­ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, æn ®Þnh d©n c­ ccs vïng xung yÕu, vïng biªn giíi, cöa khÈu, h¶i ®¶o phï hîp víi chiÕn l­îc an ninh quèc gia. 1.2. Môc tiªu cña CNH, H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n Môc tiªu tæng qu¸t vµ l©u dµi cña CNH, H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n lµ x©y dùng mét nÒn n«ng nghiÖp s¶n xuÊt hµng hãa lín, hiÖu qu¶ vµ bÒn v÷ng, cã n¨ng suÊt , chÊt l­îng vµ søc c¹nh tranh cao trªn c¬ së øng dông c¸c thµnh tùu khoa häc, c«ng nghÖ tiªn tiÕn, ®¸p øng nhu cÇu trong n­íc vµ xuÊt khÈu, x©y dùng n«ng th«n ngµy cµng giµu ®Ñp, d©n chñ, c«ng bõng, v¨n minh, cã c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý, quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp, kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ - x· héi ph¸t triÓn ngµy cµng hiÖn ®¹i. Tõ nay ®Õn hÕt n¨m 2010 tËp trung mäi nguån lùc ®Ó thùc hiÖn mét b­íc c¬ b¶n môc tiªu tæng qu¸t vµ l©u dµi ®ã. 2. Nh÷ng chñ tr­¬ng lín nh»m ®Èy m¹nh CNH, H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n NghÞ quyÕt Trung ­¬ng 5 nªu 4 nhãm chñ tr­¬ng lín nh»m ®Èy nhanh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp, n«ng th«n trong thêi kú thùc hiÖn chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi 10 n¨m (2001 – 2010). 2.1. Ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt, chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp, n«ng th«n. 2.1.1.VÒ n«ng nghiÖp. a. §Þnh h­íng chung - B¶o ®¶m v÷ng ch¾c an ninh l­¬ng thùc quèc gia, n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt lóa g¹o trªn c¬ së h×nh thµnh c¸c vïng s¶n xuÊt lóa chÊt l­îng cao, gi¸ thµnh h¹, g¾n víi chÕ biÕn vµ tiªu thô. - Ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ chÕ biÕn c¸c lo¹i n«ng s¶n xuÊt khÈu cã lîi thÕ cña tõng cïng, víi quy m« hîp lý; tËp trung n©ng cao chÊt l­îng, hiÖu qu¶ vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng trong n­íc vµ quèc tÕ. §èi víi nh÷ng mÆt hµng ®ang cßn nhËp nh­ ng«, ®¹u t­¬ng, thuèc l¸, dÇu ¨n, s÷a, bét giÊy…nh­ng n­íc ta cã ®IÒu kiÖn s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶ cÇn bè trÝ s¶n xuÊt hîp lý ë c¸c vïng ®Ó tõng b­íc thay thÕ nhËp khÈu. b. Chñ tr­¬ng ®èi víi tõng ngµnh cô thÓ: §èi víi c©y l­¬ng thùc: X©y dùng c¸c vïng s¶n xuÊt lóa g¹o ë ®ång b»ng s«ng Cöu Long vµ ®ång b»ng s«ng Hång; vïng ng« ë §«ng Nam Bé, T©y Nguyªn, trung du, miÒn nói phÝa B¾c, ®ång b»ng s«ng Cöu Long nh»m t¹o ra vïng s¶n xuÊt l­¬ng thùc tËp trung, cã n¨ng suÊt, chÊt l­îng, hiÖu qu¶ vµ søc c¹nh tranh cao trªn c¬ së ¸p dông nh÷ng thµnh tùu míi cña khoa häc - c«ng nghÖ, nhÊt lµ c«ng nghÖ sinh häc, c«ng nghÖ b¶o qu¶n, c«ng nghÖ chÕ biÕn vµ nhu cÇu thÞ tr­êng. §èi víi mét sè ®Þa ph­¬ng miÒn nói d©n c­ ph©n t¸n, s¶n xuÊt hµng ho¸ ch­a ph¸t triÓn, kÕt cÊu h¹ tÇng yÕu kÐm, ®IÒu kiÖn vËn chuyÓn, cung øng l­¬ng thùc gÆp nhiÒu khã kh¨n nh­ng cã ®IÒu kiÖn s¶n xuÊt l­¬ng thùc th× Nhµ n­íc ­u tiªn ®Çu t­ thuû lîi nhá, x©y dùng ruéng bËc thang vµ hç trî gièng tèt ®Ó ®ång bµo s¶n xuÊt lóa, mµu, b¶o ®¶m æn ®Þnh ®êi sèng. §èi víi c©y c«ng nghiÖp, rau qu¶: H×nh thµnh c¸c vïng s¶n xuÊt c¸c lo¹i c©y c«ng nghiÖp, rau, hoa qu¶; øng dông c«ng nghÖ sinh häc trong viÖc chän, t¹o, nh©n gièng kÕt hîp víi nhËp khÈu gièng vµ c«ng nghÖ ®Ó s¶n xuÊt gièng cã n¨ng suÊt, chÊt l­îng cao; thùc hiÖn c¬ giíi ho¸ c¸c kh©u s¶n xuÊt, thu ho¹ch, b¶o qu¶n; tr­íc hÕt lµ c¸c kh©u lao ®éng nÆng nhäc, ®éc h¹i, thêi vô khÈn tr­¬ng, ph¸t triÓn c¸c c¬ së c«ng nghiÖp chÕ biÕn g¾n víi vïng nguyªn liÖu. §èi víi ngµnh ch¨n nu«i: KhuyÕn khÝch ph¸t triÓn ch¨n nu«i theo h­íng c«ng nghiÖp, chñ yÕu theo h×nh thøc trang tr¹i víi quy m« phï hîp, h×nh thµnh c¸c vóng s¶n xuÊt hµng ho¸ tËp trung, an toµn dÞch bÖnh. N©ng cÊp vµ ®Çu t­ x©y dùng míi c¸c c¬ së giÕt mæ, chÕ biÕn s¶n phÈm ch¨n nu«i cã trang bÞ hiÖn ®¹i ®¹t yªu cÇu chÊt l­îng vµ vÖ sinh an toµn thùc phÈm, phôc vô nhu cÇu trong n­íc vµ xuÊt khÈu. Nhµ n­íc ­u tiªn ®Çu t­ vµ cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ¸p dông c«ng nghÖ hiÖn ®¹i trong s¶n xuÊt gièng, thøc ¨n c«ng nghiÖp, thó y vµ kiÓm tra chÊt l­îng s¶n phÈm, ®¶m b¶o chñ ®éng khèng chÕ dÞch bÖnh trªn ph¹m vi toµn quèc. C«ng nghiÖp ho¸ kh©u giÕt mæ, chÕ biÕn thÞt, s÷a b¶o ®¶m yªu cÇu an toµn thùc phÈm. §èi víi ngµnh l©m nghiÖp: TËp trung b¶o vÖ vèn rõng hiÖn cã 10,9 triÖu ha vµ lµm giÇu rõng, nhÊt lµ rõng ®Æc dông, rõng phßng hé. TiÕn hµnh quy ho¹ch ®Ó h×nh thµnh c¸c vïng nguyªn liÖu g¾n víi c¸c c¬ së chÕ biÕn; øng dông c«ng nghÖ nu«I cÊy m«, hom vµ nh÷ng ph­¬ng ph¸p nh©n gièng tiªn tiÕn kh¸c; cung øng ®ñ gièng cã chÊt l­îng cho trång rõng. Cã chÝnh s¸ch ®Ó ng­êi trång, ch¨m sãc rõng b¶o ®¶m ®­îc cuéc sèng vµ lµm giµu tõ nghÒ rõng; khuyÕn khÝch c¸c hé n«ng d©n, c¸c n«ng tr­êng mua m¸y mãc, thiÕt bÞ, thùc hiÖn c¬ giíi ho¸, c¸c kh©u trång, khai th¸c, vËn chuyÓn vµ chÕ biÕn gç, l©m s¶n; ph¸t triÓn c¸c c¬ së s¶n xuÊt giÊy, bét giÊy, v¸n nh©n t¹o, ®å gia dông vµ thñ c«ng mü nghÖ b»ng gç. §èi víi thuû s¶n: §Çu t­ ®ång bé cho ch­¬ng tr×nh nu«i trång vµ ®¸nh b¾t thuû s¶n g¾n víi chÕ biÕn hiÖn ®¹i, bo¶ ®¶m chÊt l­îng, vÖ sinh an toµn thùc phÈm. Nhµ n­íc hç trî, quy ho¹ch, h­íng dÉn n«ng d©n khai th¸c tèt diÖn tÝch mÆt n­íc, bao gåm c¶ mét sè diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp chuyÓn ®æi ®Ó nu«i trång thuû s¶n, ph¸t triÓn c¸c h×nh thøc nu«i c«ng nghiÖp, b¸n c«ng nghiÖp vµ nu«i sinh th¸i phï hîp víi ®IÒu kiÖn tù nhiªn ë vïng n­íc biÓn, n­íc lî, n­íc ngät; tæ chøc s¶n xuÊt vµ cung cÊp gièng tèt, phßng chèng c¸c lo¹i bÖnh, ®¶m b¶o cho n«ng d©n nu«I trång cã hiÖu qu¶. §èi víi ngµnh muèi: Quy ho¹ch vµ tõng b­íc ®Çu t­ hiÖn ®¹i ho¸ c¸c ®ång muèi, s¶n xuÊt b»ng c«ng nghÖ tiªn tiÕn, ®Ó ®¹t n¨ng suÊt vµ chÊt l­îng cao, gi¸ thµnh h¹; n©ng cao n¨ng lùc chÕ biÕn muèi, ®¶m b¶o ®ñ cho tiªu dïng trong n­íc, kÓ c¶ muèi cho s¶n xuÊt c«ng nghiÖp vµ xuÊt khÈu, thay thÕ nhËp khÈu. 2.1.2. VÒ n«ng th«n. Nhµ n­íc hç trî, khuyÕn khÝch ph¸t triÓn m¹nh c¸c ngµnh c«ng nghiÖp ë n«ng th«n, nhÊt lµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng, l©m, thuû s¶n vµ c¸c ngµnh sñ dông nguyªn liÖu t¹i chç, cÇn nhiÒu lao ®éng nh­ s¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng, c«ng nghiÖp khai th¸c má, dÖt may, da giÇy, c¬ khÝ l¾p r¸p, söa ch÷a…®Ó thu hót vµ thùc hiÖn ph©n c«ng lao ®éng ngay trªn ®Þa bµn. H×nh thµnh c¸c khu c«ng nghiÖp ë n«ng th«n, g¾n kÕt ngay tõ ®Çu lîi Ých kinh tÕ gi÷a ng­êi s¶n xuÊt nguyªn liÖu víi c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn c«ng nghiÖp. Nhµ n­íc t¹o ®IÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc cÊp ®Êt, h­íng dÉn, khuyÕn khÝch vµ hç trî c¸c c¬ së ngµnh nghÒ n«ng th«n sö dông m¸y mãc, c«ng cô c¶I tiÕn, thùc hiÖn c¬ khÝ hãa c¸c kh©u s¶n xuÊt, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, chÊt l­îng vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm trªn thÞ tr­êng; hç trî, khuyÕn khÝch c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ph¸t triÓn nhiÒu lo¹i h×nh dÞch vô ë n«ng th«n tr­íc hÕt lµ c¸c lo¹i h×nh dÞch vô kü thuËt, tÝn dông, th­¬ng m¹i, ®êi sèng…®Ó t¹o nhiÒu viÖc lµm, t¨ng thu nhËp cho n«ng d©n. Quy ho¹ch vµ tæ chøc l¹i hÖ thèng c¸c c¬ së c«ng nghiÖp c¬ khÝ, ho¸ chÊt, ph©n bãn, thuèc trõ s©u phôc vô n«ng, l©m, ng­ nghiÖp trªn ph¹m vi c¶ n­íc vµ tõng vïng; cã chÝnh s¸ch ­u tiªn ®Ó hiÖn ®¹i ho¸ c¸c c¬ së s¶n xuÊt, khuyÕn khÝch c¸c c¬ së s¶n xuÊt ®Çu t­ nghiªn cøu, cØa tiÕn, chÕ t¹o c¸c lo¹i m¸y mãc, thiÕt bÞ s¶n xuÊt ph©n bãn, ho¸ chÊt, vËt t­ n«ng nghiÖp thay thÕ nhËp khÈu. 2.2. X©y dùng quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp Kh¸c víi tr­íc, ngµy nay c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc lµ sù nghiÖp cña toµn d©n, cña mäi thµnh phÇn kinh tÕ, trong ®ã kinh tÕ nhµ n­íc lµ chñ ®¹o. “NÕu c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ t¹o nªn lùc l­îng s¶n xuÊt cÇn thiÕt cho chÕ ®é x· héi míi, th× viÖc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn chÝnh lµ ®Ó x©y dùng hÖ thèng quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp”. V× lÏ ®ã c¶ ë §¹i héi VIII vµ §¹i héi IX §¶ng ta ®Òu nhÊn m¹nh: thùc hiÖn nhÊt qu¸n, l©u dµi chÝnh s¸ch ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn. Cô thÓ ho¸ t­ t­ëng ®ã, c¸c héi nghÞ Trung ¦¬ng 3 vµ Trung ¦¬ng 5 (kho¸ IX) ®· ra c¸c nghÞ quyÕt chuyªn ®Ò “TiÕp tôc s¾p xÕp, ®æi míi, ph¸t triÓn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ doanh nghiÖp Nhµ n­íc”, “TiÕp tôc s¾p xÕp, ®æi míi, ph¸t triÓn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ tËp thÓ” vµ “TiÕp tôc ®æi míi c¬ chÕ, chÝnh s¸ch, khuyÕn khÝch vµ t¹o ®IÒu kiÖn ph¸t triÓn kinh tÕ t­ nh©n”. V× thÕ “x©y dùng quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp” trong NghÞ quyÕt lÇn nµy, Trung ¦¬ng chØ ®Ò cËp ®Õn nh÷ng chñ tr­¬ng lín cña §¶ng ®èi víi c¸c h×nh thøc kinh doanh, trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp, n«ng th«n trªn c¬ së t­ t­ëng cña §¹i héi IX “ mäi thµnh phÇn kinh tÕ kinh doanh theo ph¸p luËt ®Òu lµ bé phËn cÊu thµnh quan träng cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa, cïng ph¸t triÓn l©u dµI, hîp t¸c vµ c¹nh tranh lµnh m¹nh, trong ®ã kinh tÕ nhµ n­íc cïng kinh tÕ tËp thÓ ngµy cµng trë thµnh nÒn t¶ng v÷ng ch¾c cña nÒn kinh tÕ quèc d©n”. Trªn c¬ së ®ã, NghÞ quyÕt Trung ¦¬ng lÇn nµy nªu bËt nh÷ng ®iÓm sau ®©y: §èi víi kinh tÕ hé n«ng d©n, NghÞ quyÕt kh¼ng ®Þnh: “Kinh tÕ hé n«ng d©n tån t¹i l©u dµi trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp, n«ng th«n. Nhµ n­íc khuyÕn khÝch t¹o ®IÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó kinh tÕ hé, kinh tÕ trang tr¹i ph¸t triÓn s¶n xuÊt víi quy m« ngµy cµng lín”. §èi víi kinh tÕ t­ nh©n, nhµ n­íc cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch, hç trî, h­íng dÉn ph¸t triÓn. §èi víi kinh tÕ hîp t¸c vµ hîp t¸c x·, Nhµ n­íc khuyÕn khÝch, hç trî vµ t¹o ®IÒu kiÖn ph¸t triÓn trªn c¬ së liªn kÕt, hîp t¸c tù nguyÖn, b×nh ®¼ng, cïng cã lîi gi÷a c¸c hé, c¸c trang tr¹i b»ng nhiÒu h×nh thøc, quy m«, nhiÒu cÊp ®é ®Ó n©ng hiÖu qu¶ kinh tÕ hé vµ kinh tÕ – x· héi n«ng th«n. Hîp t¸c x· tËp trung lµm dÞch vô ®Çu vµo, ®Çu ra cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp; tæ chøc thùc hiÖn tèt quy ho¹ch, h­íng dÉn c¸c hé øng dông khoa häc – c«ng nghÖ, chuyÓn ®æi c¬ cÊu s¶n xuÊt, liªn kÕt víi doanh nghiÖp vµ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c lµm tèt dÞch vô ®Çu vµo vµ ®Çu ra cho c¸c hé. Nhµ n­íc hç trî hîp t¸c x· ®µo t¹o c¸n bé, cã chÝnh s¸ch thuÕ phï hîp ®èi víi c¸c ho¹t ®éng dÞch vô. Ph¸t triÓn c¸c quü tÝn dông nh©n d©n ë x· ®Ó phôc vô ph¸t triÓn c«ng nghiÖp, n«ng th«n. §èi víi doanh nghiÖp nhµ n­íc: tËp trung thùc hiÖn nh÷ng viÖc mµ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c ch­a lµm ®­îc; hç trî c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c cïng ph¸t triÓn; tæ chøc, s¾p xÕp l¹i hÖ thèng doanh nghiÖp Nhµ n­íc ®Ó thùc hiÖn tèt vai trß nßng cèt trong kinh doanh lóa g¹o, ph©n bãn, ph¸t triÓn chÕ biÕn n«ng, l©m, thuû s¶n quy m« lín, kü thuËt cao vµ liªn kÕt kinh tÕ cã hiÖu qu¶ víi c¸c hé n«ng d©n vµ c¸c hîp t¸c x· s¶n xuÊt nguyªn liÖu; gi÷ vai trß chñ yÕu trong viÖc thùc hiÖn c«ng Ých. §èi víi khu vùc miÒn nói, doanh nghiÖp nhµ n­íc ph¶I ®I ®Çu trong viÖc hç trî s¶n xuÊt, chÕ biÕn vµ tiªu thô n«ng, l©m s¶n cho c¸c hé, c¸c hîp t¸c x· ë khu vùc miÒn nói. Thùc hiÖn tèt liªn kÕt gi÷a s¶n xuÊt, chÕ biÕn, tiªu thô vµ gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ; t¹o ®IÒu kiÖn ®Ó n«ng d©n vµ hîp t¸c x· tham gia cæ phÇn ngay tõ ®Çu víi c¸c doanh nghiÖp; khuyÕn khÝch ký hîp ®ång gi÷a c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ víi n«ng d©n (qua c¸c hîp t¸c x·); hç trî vèn, chuyÓn giao kü thuËt, tiªu thô s¶n phÈm do n«ng d©n lµm ra víi gi¸ c¶ hîp lý. 2.3. Ph¸t triÓn kÕt cÊu h¹ tÇng vµ ®« thÞ ho¸ n«ng th«n: ¦u tiªn ®Çu t­ ph¸t triÓn thuû lîi theo h­íng sö dông tæng hîp tµi nguyªn n­íc ®Ó cÊp n­íc cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp, n­íc sinh ho¹t vµ c¶i thiÖn m«i tr­êng, phßng chèng, h¹n chÕ vµ gi¶m nhÑ thiªn tai. ¸p dông c¸c c«ng nghÖ tiªn tiÕn, c«ng nghÖ t­íi - tiªu tiÕt kiÖm n­íc, trong viÖc x©y dùng, qu¶n lý vµ khai th¸c c¸c c«ng tr×nh thuû lîi. Ph¸t triÓn c¸c tæ chøc hîp t¸c dïng n­íc vµ qu¶n lý thuû n«ng cña n«ng d©n. Cã chÝnh s¸ch hç trî tho¶ ®¸ng, cïng c¸c ®Þa ph­¬ng vµ ®ãng gãp cña nh©n d©n ph¸t triÓn hÖ thèng giao th«ng n«ng th«n; n©ng cÊp c¸c tuyÕn ®­êng ®· cã, tõng b­íc cøng ho¸ mÆt ®­êng, x©y dùng cÇu, cèng vÜnh cöu vµ gi¶i quyÕt døt ®iÓm cÇu khØ. Ph¸t triÓn hÖ thèng ®iÖn n«ng th«n ®¸p øng nhu cÇu s¶n xuÊt vµ sinh ho¹t cña d©n c­. Nhµ n­íc ®Çu t­, hç trî ph¸t triÓn c¸c nguån ®iÖn n¨ng t¹i chç ë c¸c vïng kh«ng cã ®iÒu kiÖn sö dông hoÆc xa ®iÖn l­íi quèc gia ®Ó ®¶m b¶o ®Õn n¨m 2010 tÊt c¶ c¸c x· trªn ph¹m vi c¶ n­íc ®Òu cã ®iÖn sö dông. Ph¸t triÓn c¸c dÞch vô b­u chÝnh viÔn th«ng vµ c¸c ®iÓm v¨n ho¸ ®Õn tÊt c¶ c¸c x·. Nhµ n­íc cã chÝnh s¸ch ®Çu t­ ph¸t triÓn hÖ thèng th«ng tin n«ng nghiÖp hiÖn ®¹i, tõng b­íc øng dông c«ng nghÖ th«ng tin trong n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n. Ph¸t triÓn c¸c thÞ tø, thÞ trÊn trªn ®Þa bµn n«ng th«n hç trî cho qua tr×nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng th«n. §Çu t­ tho¶ ®¸ng cho c¸c vïng nghÌo, nhÊt lµ miÒn nói, vïng ®ång bµo d©n téc thiÓu sè ®Ó ®¹t môc tiªu c«ng b»ng x· héi. 2.4. X©y dùng ®êi sèng v¨n ho¸ - x· héi vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc §Èy m¹nh phong trµo lµng, x· v¨n ho¸, phôc håi vµ ph¸t triÓn v¨n ho¸ truyÒn thèng, x©y dùng t×nh lµng, nghÜa xãm, gióp ®ì vµ hç trî nhau ph¸t triÓn trong céng ®ång d©n c­ n«ng th«n. N©ng cao chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ c¸c thiÕt chÕ v¨n ho¸, b¶o vÖ vµ t«n t¹o c¸c di tÝch lÞch sö, v¨n ho¸, danh lam th¾ng c¶nh, ®¸p øng nhu cÇu h­ëng thô v¨n ho¸ vµ ph¸t huy tiÒm n¨ng s¸ng t¹o v¨n ho¸ cña nh©n d©n. Ph¸t triÓn c«ng t¸c th«ng tin ®¹i chóng vµ c¸c ho¹t ®éng v¨n ho¸, khuyÕn khÝch, ®éng viªn nh÷ng nh©n tè míi, kÞp thêi phª ph¸n c¸c hiÖn t­îng tiªu cùc trong x· héi, x©y dùng lèi sèng lµnh m¹nh, b¶o vÖ thuÇn phong mü tôc ë n«ng th«n. §æi míi vµ n©ng cao hÖ thèng gi¸o dôc, y tÕ phôc vô sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi, n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cña nh©n d©n ë n«ng th«n. T¨ng ng©n s¸ch co gi¸o dôc - ®µo t¹o, ®Æc biÖt lµ vïng s©u, vïng xa, t¹o ®iÒu kiÖn cho ng­êi nghÌo ®­îc häc tËp, ph¸t triÓn tr­êng néi tró cho con em c¸c d©n téc thiÓu sè, cã chÝnh s¸ch tuyÓn chän ng­êi giái ®Ó ®µo t¹o c¸n bé, c«ng nh©n phôc vô sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp, n«ng th«n. 3. Gi¶i ph¸p tiÕn hµnh CNH, H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n ë ViÖt Nam 3.1.Nh÷ng nguyªn nh©n cña yÕu kÐm Nh÷ng yÕu kÐm trªn cã c¶ nguyªn nh©n kh¸ch quan vµ chñ quan. VÒ kh¸ch quan: do xuÊt ph¸t tõ mét nÒn n«ng nghiÖp l¹c hËu, l¹i tr¶i qua nhiÒu n¨m chiÕn tranh, n«ng d©n vµ n«ng d©n n­íc ta cßn nghÌo, thiÕu vèn, d©n trÝ thÊp, gÆp nhiÒu khã kh¨n trong viÖc trang bÞ m¸y mãc, thiÕt bÞ vµ ¸p dông thµnh tùu khoa häc - c«ng nghÖ míi vµo s¶n xuÊt, tiÕp cËn vµ ®¸p øng yªu cÇu cña thÞ tr­êng. VÒ chñ quan: + NhËn thøc vÒ vai trß, vÞ trÝ cña c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp, n«ng th«n ch­a ®Çy ®ñ vµ s©u s¾c. + NhiÒu chñ tr­¬ng ®óng ®¾n cña §¶ng vÒ c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp n«ng th«n ch­a ®­îc thùc hiÖn nghiªm tóc. + Mét sè c¬ chÕ, chÝnh s¸ch ch­a phï hîp, chËm ®­îc ®iÒu chØnh kÞp thêi, nhÊt lµ chÝnh s¸ch vÒ ®Êt ®ai, tÝn dông, khoa häc – c«ng nghÖ vµ thÞ tr­êng. + HÖ thèng qu¶n lý, chØ ®¹o ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu ph¸t triÓn s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ x©y dùng n«ng th«n míi. + C«ng t¸c quy ho¹ch, kÕ ho¹ch chÊt l­îng thÊp, ch­a phï hîp víi yªu cÇu cña c¬ chÕ thÞ tr­êng. + §Çu t­ cho n«ng nghiÖp, n«ng th«n tuy ®· cã nhiÒu cè g¾ng nh­ng ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu. + C«ng t¸c nghiªn cøu vµ triÓn khai khoa häc, c«ng nghÖ phôc vô n«ng nghiÖp, nhÊt lµ gièng c©y trång, vËt nu«I vµ chÕ biÕn n«ng, l©m, thuû s¶n ch­a ®­îc quan t©m chØ ®¹o chÆt chÏ. + Thùc tÕ c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp, n«ng th«n chËm ®­îc tæng kÕt. ViÖc nghiªn cøu vËn dông c¸c kinh nghiÖm vÒ c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp, n«ng th«n vµ kinh nghiÖm qu¶n lý tiªn tiÕn cña c¸c n­íc vµo ®IÒu kiÖn n­íc ta cßn nhiÒu h¹n chÕ. 3.2. Gi¶i ph¸p 3.2.1. C«ng t¸c quy ho¹ch Quy ho¹ch ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, n«ng th«n ph¶i ®­îc ®Æt trong tæng thÓ chung cña c¶ n­íc, trong bèi c¶nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña khoa häc c«ng nghÖ vµ thÞ tr­êng; ®ång thêi ph¶i c¨n cø vµo lîi thÕ kinh tÕ, kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña tõng vïng. Qu¶n lý, cËp nhËt th«ng tin vµ kÞp thêi ®IÒu chØnh quy ho¹ch. Chó träng lµm tèt quy ho¹ch nh÷ng vïng s¶n xuÊt hµng ho¸ tËp trung (c©y, con, s¶n phÈm, ngµnh nghÒ…); quy ho¹ch x©y dùng c¬ së h¹ tÇng kinh tÕ – x· héi; quy ho¹ch ph¸t triÓn khu d©n c­, x©y dùng lang x·, thÞ trÊn; g¾n kÕt chÆt chÏ víi an ninh – quèc phßng, phßng chèng, h¹n chÕ, gi¶m nhÑ thiªn tai, b¶o vÖ m«I tr­êng vµ gi÷ g×n b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc. Để làm tốt công tác này, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn phối hợp với Bộ kế hoạch Đầu tư, Bộ Khoa học- Công nghệ cùng các ban, ngành liên quan căn cứ vào điều kiện tự nhiên môi trường sinh thái và các tập quán tâm lý xã hội của từng địa phương đưa ra quy hoạch tổng thể mang tính chiến lược đối với từng vùng kinh tế, nhất là các vùng nông nghiệp trọng điểm: trồng lúa ở đồng bằng sông Cửu Long, đồng bằng Bắc Bộ; nuôi tôm ở các tỉnh miền Tây Nam Bộ, trồng cà phê ở Tây Nguyên, trồng chè ở trung du Bắc Bộ…Tuy nhiên, việc quy hoạch tổng thể này phải đặt trong mối tương quan hợp lý với việc phát triển cơ sở hạ tầng, phát triển kinh tế-xã hội ở từng vùng, từng khu vực cụ thể.Việc phân bổ nguồn lực và chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp, nhằm đẩy mạnh chuyên canh, thâm canh và khai thác tối đa các nguồn lực. Kinh nghiệm ở Cà Mau cho thấy, thông qua chuyển dịch cơ cấu cây trồng, vật nuôi nhiều vùng trong tỉnh như Đầm Dơi, Cái Nước, Ngọc Hiển và thành phố Cà Mau đã có nhiều thay đổi đáng kể. Trong năm 2001, Cà Mau đã đạt được doanh số xuất khẩu thuỷ sản là 300 triệu USD. Đến nay, tỉnh Cà Mau đã có 202 nghìn ha nuôi tôm, trong đó 18 nghìn ha nuôi tôm rừng, 10 nghìn ha nuôi tôm vườn, 26 nghìn ha tôm-lúa, phổ biến nhất là nuôi tôm sinh thái với 148 nghìn ha. Ở thời điểm hiện nay, chúng ta đã vượt qua mức đảm bảo an ninh lương thực, sản xuất nông nghiệp cần có sự chuyển đổi đảm bảo tính hiệu quả kinh tế, phải có quy hoạch trồng lúa chuyên về xuất khẩu cũng như có kế hoạch chuyển một phần diện tích trồng lúa sang nuôi trồng thuỷ sản. Gắn với quy hoạch các vùng kinh tế nông nghiệp trọng điểm cần xây dựng các khu công nghiệp chế biến, công nghệ sau thu hoạch và các hoạt động dịch vụ để nâng tỷ xuất hàng hoá nông nghiệp, nâng cao chất lượng và hạ giá thành tạo điều kiện cho hàng Việt Nam có thể đứng vững và cạnh tranh được với các hàng hoá của các quốc gia trên thị trường quốc tế. Việc chuyển dịch cơ cấu và phân bổ nguồn lực phải gắn liền với tăng cường điều chỉnh cơ cấu đầu tư. Trong thời gian tới, cần nâng mức đầu tư cho nông nghiệp, ưu tiên cho những vùng trọng điểm và cho xuất khẩu.Tạo môi trường thuận lợi về pháp lý, thông thoáng trong kinh doanh để thu hút các nguồn vốn ODA, FDI và các nguồn tài trợ khác. 3.2.2. Khoa häc c«ng nghÖ §Èy m¹nh viÖc nghiªn cøu øng dông vµ chuyÓn giao khoa häc, c«ng nghÖ cho s¶n xuÊt, coi ®©y lµ kh©u ®ét ph¸ quan träng nhÊt ®Ó thóc ®Èy ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ kinh tÕ n«ng th«n; tr­íc hÕt cÇn tËp trung vµo c«ng nghÖ sinh häc, ch­¬ng tr×nh gièng c©y trång, vËt nu«i, c«ng nghÖ b¶o qu¶n vµ c«ng nghÖ chÕ biÕn n«ng, l©m, thuû s¶n. Dµnh kinh phÝ ®Ó nhËp khÈu c«ng nghÑ cao, thiÕt bÞ hiÖn ®¹i, c¸c lo¹i gièng tèt. §Çu t­ hiÖn ®¹i ho¸ hÖ thèng c¸c viÖn, tr­êng; n©ng cao n¨ng lùc ®µo t¹o c¸n bé khoa häc, nghiªn cøu vµ tiÕp thô khoa häc, c«ng nghÖ tiªn tiÕn, ®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña n«ng nghiÖp, n«ng th«n theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. §æi míi s¬ chÕ qu¶n lý khoa häc, nhÊt lµ c¬ chÕ qu¶n lý tµI chÝnh vµ nh©n sù ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ nghiªn cøu vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ cho n«ng d©n; cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch vµ hç trî c¸c thµnh phÇn kinh tÕ tham gia nghiªn cøu, ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ phôc vô n«ng nghiÖp, n«ng th«n, thùc hiÖn x· héi ho¸ ®Ó më réng hÖ thèng khuyÕn n«ng ®Õn c¬ së. Đầu tư xây dựng cơ sở vật chất-kĩ thuật để tăng năng suất trong khu vực nông nghiệp phải thực hiện cơ khí hoá, đẩy mạnh ứng dụng khoa học-công nghệ. Muốn tăng năng suất lao động, giảm bớt chi phí đầu vào, thay đổi hợp lí cơ cấu sản xuất nông nghiệp, hướng tới sản xuất hàng hoá trên diện tích quay vòng hàng trăm triệu ha kịp thời vụ đáp ứng nhu cầu thâm canh, khâu quan trọng là tiến hành cơ khí hoá. Sản xuất máy nông nghiệp phải được coi là hướng đầu tư chủ yếu của công nghiệp cơ khí. Hiện nay, cả nước có trên 1500 máy kéo các loại, gấp 1.5 lần so với năm 1985, nhưng mức bình quân như vậy vẫn thấp hơn nhiều so với các nước nông nghiệp phát triển trong khu vực như: Thái Lan, Trung Quốc…. Song song với quá trình cơ khí hoá, cần đẩy mạnh thuỷ lợi hoá tăng cường vốn ngân sách cho các công trình thuỷ lợi trọng điểm, đặc biệt là các dự án nằm trong chương trình phát triển kinh tế-xã và kiểm soát quá trình sống chung với lũ ở Đồng bằng sông Cửu Long. Làm tốt công tác thuỷ lợi hoá sẽ nâng cao hiệu quả chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi. Chỉ thị số 63/CT-TƯ đã chỉ rõ “Củng cố và tăng đầu tư cho một số trung tâm nghiên cứu khoa học cơ bản hiện đại, nhất là về công nghệ sinh học, tạo một bước đột phá mới về giống, có quy định trong sản xuất, bảo quản chế biến nông-lâm-hải sản để trước mắt khắc phục những yếu kém về năng suất, chất lượng và khả năng cạnh tranh của hàng nông sản Việt Nam, tiến tới có thể xâm nhập sâu rộng vào thị trường nước ngoài”. Theo đó chúng ta cần đầu tư mạnh mẽ cho công nghệ sinh học, nhất là công nghệ gen. Một kiểu gen mới cho giống cấy trồng, vật nuôi có thể làm cho năng suất tăng lên gấp nhiều lần. Trong điều kiện kinh tế đất nước đang trong quá trình hội nhập và hướng ra xuất khẩu, chúng ta phải nhanh chóng đưa công nghệ tiên tiến vào khâu bảo quản nông sản. Kinh nghiệm cho thấy, với công nghệ tiên tiến, thời hạn bảo quản sẽ dài hơn và số lượng tổn thất chỉ khoảng 0.1%-0.2% năm; còn theo cách cũ thì thời hạn bảo quản ngắn hơn và tổn thất lên tới 1%-1.2% năm. Áp dụng công nghệ bảo quản tiên tiến sẽ góp phần nâng cao chất lượng nông sản và mang lại hiệu quả kinh tế cao 3.2.3. Ph¸t triÓn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp h­íng ra xuÊt khÈu Nền nông nghiệp nước ta đã và đang chuyển mạnh từ sản xuất nhỏ manh mún. tự cung tự cấp sang nền kinh tế hàng hoá. Các mặt hàng nông sản hiện không chỉ thoã mãn nhu cầu trong nước mà còn hướng ra xuất khẩu. Bình quân hằng năm giai đoạn từ 1990-2000, nước ta đã xuất khẩu được 2.6 triệu tấn gạo; 280 nghìn tấn cà phê; 21.1 nghìn tấn tiêu; 23.35 nghìn tấn điều; 155 nghìn tấn cao su; 25 nghìn tấn chè, đặc biệt là xuất khẩu thuỷ sản( năm 1980 chỉ đạt 11 triệu tấn USD, đến năm 2000 đạt 1.47 tỉ USD và trong năm 2001 đạt tới 1.74 tỉ USD kim nghạch xuất khẩu với tổng sản lượng là 2.2 triệu tấn). Thành tựu đó đã góp phần quan trọng vào tăng trưởng kinh tế chung của cả nước. Nguồn ngoại tệ thu được từ xuất khẩu các sản phẩm nông-lâm-thuỷ sản trong những năm qua chiếm tỉ trọng từ 45%-47% tổng giá trị xuất khẩu cả nước. Bước sang thế kỉ XXI, toàn cầu kinh tế là một tất yếu khách quan. Việt Nam đã và đang bước hội nhập vào nền kinh tế khu vực và thế giới. Với áp lực hội nhập quốc tế ngày càng gia tăng, nhất là khi Trung Quốc đã gia nhập WTO, hiệp định thương mại Việt Nam-Hoa Kì đã quốc hội 2 nước thông qua. Chúng ta đang chuẩn bị các cam kết về thuế quan để thực hiện AFTA vào năm 2006…,là những điều kiện vừa tạo nhiều cơ hội mới, nhưng cũng không có ít thách thức mới. Thị trường nông Việt Nam phải được đặt trong mối tương quan với thị trường nông sản thế giới. Để các mặt hàng nông sản Việt Nam có chỗ đứng vững chắc trên thị trường quốc tế. Chúng ta cần tiến hành đồng bộ các giải pháp sau: Thứ nhất, bộ nông nghiệp và phát triển nông thôn, Bộ thương mại phối với Bộ Ngoại giao thông qua các đại sứ quán ở nước ngoài để tìm các đối tác kinh tế hữu hiệu, tìm thị trường và quảng bá cho hàng hoá Việt Nam. Dự đoán được được xu hướng vận động của cung-cầu về hàng nông sản trên thị trường quốc tế, trên cơ sở đó, đề ra chiến lược lâu dài về xuất khẩu, đồng thời phải có chiến lược thông tin về thị trường quốc tế thông qua các trung tâm xúc tiến thương mại được lập ở nước ngoài để nắm nhu cầu thị hiếu của khách hàng( cả về chủng loại sản phẩm, mẫu mã, giá cả, thị hiếu người tiêu dùng); tạo sự chủ động trong xuất hàng nông sản. Thứ hai, các bộ có liên quan cần đưa ra các chính sách thuế ưu đãi đối với khu vực kinh tế nông nghiệp và nông thôn, nhất là những vùng kinh tế nông nghiệp trọng điểm( miễn giảm thuế sử dụng đất, giảm thuế suất đối với các loại vật tư nông nghiệp….),hình thành quỹ hỗ trợ hoặc bảo hiểm giá đối với các mặt hàng nông sản xuất khẩu. Xây dựng chính sách hỗ trợ về lãi suất đối với kinh tế nông nghiệp, đẩy mạnh đầu tư tín dụng trung, dài hạn đối với các vùng nông nghiệp trọng điểm, đơn giản hoá thủ tục vay vốn ngân hàng, nhất là đối với nông dân. Ngân hàng nhà nước phối hợp với các ngành hữu quan cho ra đời Ngân hàng hỗ trợ xuất-nhập khẩu, một nhân tố quan trọng để xuất khẩu hàng nông sản. 3.2.4. §Çu t­ vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc Hiện nay, trình độ lao động tại khu vực kinh tế nông nghiệp và nông thôn nhìn chung còn yếu về chất lượng và thiếu về số lượng, và cơ bản vẫn là lao động thủ công. Trong một thời gian dài chúng ta chưa được chú trọng đến đào tạo nguồn nhân lực cho khu vực này, đặc biệt là những ngành nghề gắn liền với quá trình bảo quản, chế biến, khâu quan trọng làm tăng giá trị hàng nông sản. Kiến thức của nông dân về khoa học-kĩ thuật (nhất là công nghệ sinh học), về thị trường còn rất hạn chế ( chưa hiểu thế nào là AFTA, gia nhập AFTA thì sẽ có lợi thế và hạn chế gì,…). Vì vậy, đầu tư vào phát triển nguồn nhân lực cho nông nghiệp và nông thôn phải được coi là một giải pháp lớn và chiếm tỷ trọng đáng kể ngân sách nhà nước dành cho nông nghiệp. Cần xây dựng mới và củng cố các trường dạy nghề phục vụ phát triển nông nghiệp; có chính sách thoả đáng đối với đội ngũ trí thức tình nguyện làm việc tại nông thôn; tổ chức và thực hiện tốt các chương trình “khuyến nông”, “khuyến ngư”; đây là một biện pháp hết sức quan trọng nhằm nâng cao trình độ của nông dân trong điều kiện chúng ta tiếp cận với kinh tế tri thức. Phát triển mạnh tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng ở địa bàn nông thôn, giúp cho nông dân hiểu biết hơn về thị trường trong nước và thế giới. Gắn liền với quá trình đổi mới và kiện toàn lại các loại hình kinh tế hợp tác xã, cần phát triển mô hình hợp tác xã kinh doanh tổng hợp đa ngành hoặc chuyên ngành. Thí điểm mô hình hợp tác xã nông-công-thương tín trong điều kiện phát triển nền kinh tế nông nghiệp hướng ra xuất khẩu. Thực hiện tốt cơ chế liên kết các thành phần kinh tế, nhất là các doanh nghiệp nhà nước; đây là hình thức biểu hiện sinh động mối liên minh công-nông về kinh tế. (Hiện một số hợp tác xã nông nghiệp ở ĐBSCL ngay từ khi thành lập đã có sự hỗ trợ của Nhà nước, nhờ đó, các công ty lương thực, vật tư, bảo vệ thực vật…. cá tỉnh đã mua sắm được một số máy nông nghiệp, cải thiện điều kiện lao động cho nông dân). Việc mở rộng các hình thức liên kết giữa kinh tế tập thể và các thành phần kinh tế khác sẽ đem lại sức mạnh to lớn trong phát triển của các tổ chức hợp tác, hợp tác xã trong thờ kì đổi mới, phấn đấu để kinh tế tập thể cùng với kinh tế nhà nước trở thành nền tảng vững chắc trong nền kinh tế quốc dân. Đó cũng chính là vận dụng đúng quy luật quan hệ sản xuất phải phù hợp với tính chất và trình độ phát triển sản xuất của lực lượng sản xuất trong giai đoạn hiện nay. Thực hiện đồng bộ các giải pháp trên sẽ tạo nên sức mạnh tổng hợp phát huy được mọi tiềm năng vốn có của lực lượng sản xuất, tạo ra bước phát triển mới về chất trong sản xuất nông nghiệp. 3.2.5. C¸c chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc Trong nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn ë n­íc ta, vai trß ®iÒu tiÕt cña Nhµ n­íc v« cïng to lín vµ kh«ng thÓ thiÕu, v× vËy, ®Ó thùc hiÖn CNH, H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n , Nhµ n­íc ph¶i ®­a ra nh÷ng chÝnh s¸ch hîp lý vµ hiÖu qu¶. VÒ ®Êt ®ai: Nhµ n­íc t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó n«ng d©n thùc hiÖn ®Çy ®ñ, ®óng ph¸p luÊt c¸c quyenf vÒ sö dông ®Êt ®ai; khuyÕn khÝch n«ng d©n thùc hiÖn “dån ®iÒn, ®æi thöa” trªn c¬ së tù nguyÖn; n«ng d©n ®­îc sö dông gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt dÓ gãp vèn cæ phÇn tham gia ph¸t triÓn s¶n xuÊt, kinh doanh, liªn doanh, liªn kÕt... T¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc chuyÓn ®æi môc ®Ých sö dông ®Êt theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. KhÈn tr­¬ng tæng kÕt t×nh h×nh qu¶n lý, sö dông ®Êt n«ng, l©m, ng­, diªm nghiÖp lµm c¬ së bæ sung, söa dæi LuËt ®Êt ®ai vµ sím thÓ chÕ hãa thµnh c¸c quy ®Þnh cô thÓ ®Ó thùc hiÖn mét c¸ch chÆt chÏ. VÒ tµi chÝnh, tÝn dông: Nhµ n­íc c©n ®èi c¸c nguån vèn ®Ó ­u tiªn ®Çu t­ thÝch ®¸ng cho ph¸t triÓn n«ng, l©m, ng­ diªm nghiÖp vµ ®iªu chØnh c¬ c©u ®Çu t­ theo h­íng phôc vô cho chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp, n«ng th«n. C¸c tæ chøc tÝn dông ( ng©n hµng th­ong m¹i quèc doanh, ng©n hµng cæ phÇn...) ho¹t ®éng d­íi nhiÒu h×nh thøc ®a d¹ng ë n«ng th«n víi l·i suÊt tháa thuËn; t¨ng møc cho vay ®èi víi ng­êi s¶n xuÊt vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ ë n«ng th«n. Ng­êi s¶n xuÊt, c¸c tæ chøc kinh tÕ n«ng th«n ®­îc thÕ chÊp b»ng tµi s¶n h×nh thµnh tõ vèn vay ®Ó vay vèn ng©n hµng, ®­îc vay vèn b»ng tÝn chÊp vµ vay theo dù ¸n s¶n xuÊt kinh doanh cã hiÖu qu¶. KhuyÕn khÝch ph¸t triÓn quü tÝn dông nh©n d©n ë c¸c x·, h¹n chÕ tíi møc thÊp nhÊt t×nh tr¹ng cho vay nÆng l·i ë n«ng th«n. Thùc hiÖn chÝnh s¸ch hç trî c¸c doanh nghiÖp më réng c¸c h×nh thøc b¸n tr¶ gãp vËt t­, m¸y mãc, thiÕt bÞ n«ng nghiÖp cho n«ng d©n; øng vèn cho d©n vay s¶n xuÊt nguyªn liÖu phôc vô cho c«ng nghiÖp chÕ biÕn vµ ngµnh nghÒ n«ng th«n. KhuyÕn khÝch ng­êi s¶n xuÊt, c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ tham gia x©y dùng quü b¶o hiÓm ngµnh hµng ®Ó trî gióp nhau khi gÆp rñi ro. MiÔn thuÕ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp trong h¹n ®iÒn cho n«ng d©n ®Õn n¨m 2010. §iÒu chØnh, bæ sung c¸c chÝnh s¸ch thuÕ nh»m khuyÕn khÝch doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®Çu t­ ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng th«n. VÒ lao ®éng vµ viÖc lµm: Dµnh vèn ng©n s¸ch ®Çu t­ n©ng cÊp c¸c c¬ së d¹y nghÒ cña Nhµ n­íc, ®ång thêi cã c¬ chÕ, chiÝnh s¸ch b¶o ®¶m hµng n¨m ®µo t¹o d¹y nghÒ cho kho¶ng 1 triÖu lao ®éng, ®­a tû lÖ ®­îc ®µo t¹o hµng n¨m lªn kho¶ng 30% vµo n¨m 2010. Cã chÝnh s¸ch thu hót nh÷ng ng­êi ®­îc ®µo t¹o vÒ lµm viÖc ë n«ng th«n, nhÊt lµ miÒn nói vµ vïng s©u, vïng xa. Nhµ n­íc cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®Çu t­ khai hoang më thªm ®Êt míi, trång rõng, trång c©y c«ng nghiÖp, c©y ¨n qu¶, ph¸t triÓn ch¨n nu«i, nu«i trång vµ ®¸nh b¾t thñy s¶n, chÕ biÕn n«ng, l©m, thñy s¶n, ph¸t triÓn m¹nh ngµnh nghÒ vµ dÞch vô nh»m t¹o thªm nhiÒu viÖc lµm cho n«ng d©n. VÒ th­¬ng m¹i vµ héi nhËp kinh tÕ: Thùc hiÖn chiÝnh s¸ch hç trî vµ b¶o hé howp lý mét sè ngµnh hµng cã triÓn väng nh­ng cßn khã kh¨n nh­: ch¨n nu«i, rau qu¶, ... b»ng nhiÒu h×nh thøc (th«ng tin thÞ tr­êng, gièng, thó y, b¶o vÖ thùc vËt, chÕ biÕn...) ®Ó n«ng d©n ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ h¹n chÕ ®­îc nh÷ng rñi ro trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c cam kÕt héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Nhµ n­íc hç trî mét phÇn vµ cã chÝnh s¸ch thÝch hîp huy ®éng c¸c nguån vèn ®Ó ®Çu t­ ph¸t triÓn kÕt cÊu h¹ tÇng phôc vô th­¬ng m¹i (bÕn c¶ng, kho tµng, chî b¸n bu«n, b¸n lÎ...); t¨ng c­êng th«ng tin thÞ tr­êng, xóc tiÕn th­¬ng m¹i, tæ chøc qu¶n lý chÊt l­îng, x©y dùng vµ b¶o vÖ th­¬ng hiÖu hµng hãa cña ViÖt Nam; khuyÕn khÝch h×nh thµnh c¸c hiÖp héi ngµnh hµng, c¸c quü hç trî xuÊt khÈu n«ng, l©m, thñy s¶n. T¨ng c­êng më réng hîp t¸c quèc tÕ tranh thñ vèn ®Çu t­, c«ng nghÖ, thiÕt bÞ vµ thÞ tr­êng nh»m thóc ®Èy nhanh CNH, H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n. PhÇn kÕt luËn CNH, H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n lµ nhiÖm vô quan träng hµng ®Çu trong viÖc thùc hiÖn CNH, H§H ®Êt n­íc, tiÕn tíi môc tiªu ®­a ViÖt Nam trë thµnh n­íc c«ng nghiÖp vµo n¨m 2010. Tuy nhiªn thùc tÕ cho thÊy t×nh h×nh CNH, H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n ë ViÖt Nam míi chØ ®i ®­îc 2/3 qu·ng ®­êng, ®· ®¹t ®­îc mét sè thµnh tùu song còng cßn nhiÒu khã kh¨n vµ h¹n chÕ. CNH, H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n lµ c«ng viÖc ®ßi hái thêi gian vµ sù cè g¾ng, kh«ng thÓ mét sím mét chiÒu mµ hoµn thµnh ®­îc. Nã cã mèi liªn hÖ víi nhiÒu khÝa c¹nh kh¸c nhau cña nÒn kinh tÕ, víi nhiÒu mÆt cña x· héi. Khi ®· nhËn thøc ®­îc vai trß cña viÖc thùc hiÖn CNH, H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n, Nhµ n­íc vµ nh©n d©n ph¶i cïng kÕt hîp thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p ®Ò ra mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nh»m ph¸t triÓn n«ng nghiÖp ViÖt Nam theo chiÒu s©u, nhê ®ã t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña n«ng s¶n, duy tr× møc t¨ng GDP cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp th«ng qua n©ng cao gi¸ trÞ vµ ®a d¹ng hãa s¶n phÈm mµ kh«ng lµm t¨ng s¶n l­îng ®èi víi nh÷ng mÆt hµng ®· c©n ®èi cung cÇu. Môc ®Ých cuèi cïng ph¶i ®¹t ®­îc lµ n©ng cao thu nhËp cña n«ng d©n, tõng b­íc thu hÑp kho¶ng c¸ch thu nhËp gi÷a n«ng th«n vµ thµnh thÞ, biÕn ®Þa bµn n«ng th«n vµ lÜnh vùc n«ng nghiÖp thµnh lÜnh vùc ®Çu t­ cã hiÖu qu¶ vµ Ýt rñi ro. Ph¸t triÓn doanh nghiÖp nhá vµ võa cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ë n«ng th«n. T¹o ®­îc viÖc lµm t¹i kinh tÕ n«ng th«n vµ c¸c mÆt ph¸t triÓn n«ng th«n t­¬ng øng víi møc ®é t¨ng tr­ëng cña c«ng nghiÖp vµ dÞch vô ë ®« thÞ. B¶o vÖ an toµn sinh th¸i vµ g×n gi÷ æn ®Þnh chÝnh trÞ x· héi. §©y còng chÝnh lµ môc tiªu ph¶i ®¹t ®­îc ®Ó t¹o nªn b­íc chuyÓn biÕn c¬ b¶n trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n, gãp vµo tiÕn tr×nh CNH, H§H ®Êt n­íc. Trªn ®©y lµ mét sè ý kiÕn vµ quan ®iÓm cña em vÒ thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p cña vÊn ®Ò CNH, H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n ë ViÖt Nam. Do cßn h¹n chÕ vÒ kiÕn thøc vµ kinh nghiÖm, bµi viÕt cã thÕ cßn nh÷ng sai lÇm, thiÕu sãt, em mong ®­îc thÇy chØ b¶o, söa ch÷a thªm. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy ®· h­íng dÉn gióp ®ì em hoµn thµnh ®Ò ¸n nµy. Danh môc tµi liÖu NghÞ quyÕt Trung ­¬ng V T¹p chÝ céng s¶n Kinh tÕ vµ dù b¸o (sè 6 – 2000) T¹p chÝ ho¹t ®éng khoa häc (sè 11 – 2001) C«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp, n«ng th«n ë c¸c n­íc ch©u ¸ vµ ViÖt Nam T¹p chÝ triÕt häc Môc lôc Trang Lêi më ®Çu 1 Ch­¬ng I – C¬ së lý luËn 2 I . TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan cña viÖc thùc hiÖn CNH, H§H nÒn quèc d©nnãi chung vµ n«ng nghiÖp, n«ng th«n nãi riªng 2 TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan cña viÖc thùc hiÖn CNH, H§H nÒn quèc d©n 2 TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan cña viÖc thùc hiÖn CNH, H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n 3 II . Néi dung cña CNH, H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n trong giai ®o¹n hiÖn nay 6 Néi dung tæng qu¸t vÒ CNH, H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n 6 Nh÷ng néi dung cô thÓ vÒ CNH, H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n trong giai ®o¹n hiÖn nay 7 Ch­¬ng II – Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p tiÕn hµnh CNH, H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n ë ViÖt Nam 10 I. Thùc tr¹ng n«ng nghiÖp, n«ng th«n n­íc ta trong giai ®o¹n CNH, H§H hiÖn nay 10 1. Nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®­îc 10 2. Nh÷ng h¹n chÕ vµ khã kh¨n 15 II. Gi¶i ph¸p tiÕn hµnh CNH, H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n ë ViÖt Nam 19 Quan ®iÓm vµ môc tiªu CNH, H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n ë ViÖt Nam 19 Nh÷ng chñ tr­¬ng lín nh»m ®Èy m¹nh CNH, H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n 20 3. Gi¶i ph¸p 25 PhÇn kÕt luËn 32 Danh môc tµi liÖu 33 Môc lôc 34