Đề án Đào tạo phát triển nguồn nhân lực Việt Nam trong tiến trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế

Lêi nãi ®Çu N­íc ta ®ang trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, ®ång thêi b­íc ®Çu ®ang tiÕp cËn dÇn ®Õn nÒn kinh tÕ tri thøc, do ®ã nÕn kinh tÕ ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch m¹nh mÏ. Sù chuyÓn dÞch kÐp tõ nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp sang nÒn kinh tÕ c«ng nghiÖp vµ nÒn kinh tÕ tri thøc, ®ßi hái chung ta ph¶i cã mét nguån nh©n lùc cã ®ñ kh¶ n¨ng, ®ñ tr×nh ®é ®Ó ®¸p øng nh÷ng ®ßi hái kh¸ch quan cña nã. NhËn thøc ®­îc tÇm quan träng cÊp thiÕt cña vÊn ®Ò ®µo t¹o ph¸t triÓn nguån nh©n lùc, §¶ng va Nhµ n­íc ta ®· coi gi¸o dôc-®µo t¹o lµ quèc s¸ch hµng ®Çu, ®ång thêi ®· ®­a ra rÊt nhiÒu chÝnh s¸ch vÒ gi¸o dôc- ®µo t¹o nh»m ph¸t triÓn nguån nh©n lùc phôc vô cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ®Êt n­íc. Tõ sù chó träng ®ã, nguån nh©n lùc n­íc ta ®· cã nh÷ng b­íc tiÕn ®¸ng kÓ, gãp phÇn kh«ng nhá trong sù ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc. Tuy nhiªn, so víi mÆt b»ng chung, nguån nh©n lùc n­íc ta vÉn cßn nhiÒu yÕu kÐm, mét phÇn lµ do vÊn ®Ò ®µo t¹o nguån nh©n lùc cßn nhiÒu bÊt cËp vµ ch­a hîp lý. V× vËy em ®· chän ®Ò tµi: “§µo t¹o ph¸t triÓn nguån nh©n lùc viÖt nam trong tiÕn tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ”, ®Ó ®¸nh gi¸, ph©n tÝch nh÷ng mÆt ®­îc vµ nh÷ng mÆt cßn h¹n chÕ cña vÊn ®Ò ®µo t¹o. Tõ ®ã ®­a ra nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó n©ng cao chÊt l­îng ®µo t¹o. Néi dung cña ®Ò ¸n gåm ba ch­¬ng chÝnh: Ch­¬ng I: Lý luËn vÒ ®µo t¹o ph¸t triÓn nguån nh©n lùc trong tiÕn tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ. Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng vÒ vÊn ®Ò ®µo t¹o nguån nh©n lùc ë ViÖt Nam Ch­¬ng III: Gi¶i ph¸p cho vÊn ®Ò ®µo t¹o nguån nh©n lùc ë ViÖt Nam Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy gi¸o TS. NguyÔn VÜnh Giang ®· h­íng dÉn vµ gióp ®ì em, ®Ó em cã thÓ hoµn thµnh ®Ò ¸n nµy. Ch­¬ng I Lý luËn chung vÒ ®µo t¹o ph¸t triÓn nguån nh©n lùc trong tiÕn tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ Tæng quan vÒ ®µo t¹o ph¸t triÓn nguån nh©n lùc. §µo t¹o ph¸t triÓn nguån nh©n lùc nãi chung bao gåm hai m¶ng lµ ®µo t¹o kiÕn thøc phæ th«ng vµ ®µo t¹o kiÕn thøc chuyªn nghiÖp. Trong ®Ò ¸n nµy em chØ xin ®i s©u vµo phÇn ®µo t¹o kiÕn thøc chuyªn nghiÖp. Kh¸i niÖm: _§µo t¹o nguån nh©n lùc: lµ qu¸ tr×nh trang bÞ nh÷ng kiÕn thøc nhÊt ®Þnh vÒ chuyªn m«n, nghiÖp vô cho ng­êi lao ®éng, ®Ó hä cã thÓ ®¶m nhËn mét nghÒ nµo ®ã, hay ®Ó lµm tèt h¬n mét c«ng viÖc nµo ®ã, hoÆc ®Ó lµm nh÷ng c«ng viÖc kh¸c trong t­¬ng lai. _Ph¸t triÓn nguån nh©n lùc: lµ toµn bé nh÷ng ho¹t ®éng t¸c ®éng vµo ng­êi lao ®éng, ®Ó ng­êi lao ®éng cã ®ñ kh¶ n¨ng phôc vô cho nhu cÇu vÒ lao ®éng trong t­¬ng lai. Nh­ vËy, ®µo t¹o nguån nh©n lùc cã ph¹m vi hÑp h¬n, nã chÝnh lµ mét néi dung cña ph¸t triÓn nguån nh©n lùc. §µo t¹o chØ mang tÝnh chÊt ng¾n h¹n, ®Ó kh¾c phôc nh÷ng sù thiÕu hôt vÒ kiÕn thøc vµ kü n¨ng cho nh÷ng c«ng viÖc hiÖn t¹i. Cßn ph¸t triÓn mang nghÜa réng h¬n, nã kh«ng chØ bao gåm vÊn ®Ò ®µo t¹o mµ cßn rÊt nhiÒu nh÷ng vÊn ®Ò kh¸c, nh­ ch¨m sãc y tÕ, tuyªn truyÒn søc khoÎ céng ®ång…nh»m ph¸t triÓn nguån nh©n lùc trªn mäi ph­¬ng diÖn. VÒ mÆt thêi gian, ph¸t triÓn nguån nh©n lùc mang tÝnh chÊt dµi h¹n, l©u dµi h¬n trong nÒn kinh tÕ. ph©n lo¹i vµ c¸c h×nh thøc cña ®µo t¹o: Néi dung nãi chung cña ®µo t¹o gåm ba néi dung chÝnh lµ: _§µo t¹o míi: tøc lµ ®µo t¹o cho nh÷ng ng­êi ch­a cã nghÒ, ®Ó hä cã ®­îc mét nghÒ nµo ®ã trong nÒn kinh tÕ. _§µo t¹o l¹i: lµ ®µo t¹o cho nh÷ng ng­êi ®· cã nghÒ, nh­ng nghÒ ®ã hiÖn kh«ng cßn phï hîp n÷a. _§µo t¹o n©ng cao tr×nh ®é lµnh nghÒ: lµ ®µo t¹o cho nh÷ng ng­êi ®· cã nghÒ, ®Ó hä cã thÓ lµm nh÷ng c«ng viªc phøc t¹p h¬n, cã yªu cÇu tr×nh ®é cao h¬n. VÒ ph©n lo¹i ®µo t¹o, th­êng th× ®µo t¹o ®­îc ph©n ra lµm hai lo¹i lµ ®µo t¹o c«ng nh©n kü thuËt vµ ®µo t¹o c¸n bé chuyªn m«n. 1.1. §µo t¹o c«ng nh©n kü thuËt: §µo t¹o c«ng nh©n kü thuËt : lµ viÖc ®µo t¹o trong c¸c tr­êng dËy nghÒ, c¸c trung t©m dËy nghÒ, c¸c c¬ së dËy nghÒ hay c¸c líp dËy nghÒ… C¸c ph­¬ng ph¸p ®µo t¹o c«ng nh©n kü thuËt: _§µo t¹o t¹i n¬i lµm viÖc: doanh nghiÖp tæ chøc ®µo t¹o trùc tiÕp cho ng­êi lao ®éng ngay t¹i n¬i lµm viÖc, häc viªn ®­îc häc lý thuyÕt vµ thùc hµnh ngay t¹i ®ã. Ph­¬ng ph¸p nµy cã hai h×nh thøclµ mét ng­êi ®µo t¹o mét ng­êi hoÆc mét ng­êi ®µo t¹o mét nhãm ng­êi. ¦u ®iÓm cña ph­¬ng ph¸p nµy la rÊt ®¬n gi¶n, ®µo t¹o nhanh, víi chi phÝ thÊp. Trong qu¸ tr×nh ®µo t¹o, ng­êi lao ®éng vÉn ®ãng gãp vµo kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. §ång thêi, do cã sù kÕt hîp lu©n phiªn vµ ®ång ®Òu gi÷a lý thuyÕt vµ thùc hµnh nªn ng­êi lao ®éng sÏ n¾m b¾t ®­îc rÊt nhanh. Nh­îc ®iÓm cña ph­¬ng ph¸p ®µo t¹o nµy lµ kiÕn thøc ®µo t¹o kh«ng bµi b¶n vµ kh«ng mang tÝnh hÖ thèng, ®ång thêi, ng­êi lao ®éng sÏ bÞ ¶nh h­ëng rÊt lín bëi ng­êi h­íng dÉn, trong ®ã cã c¶ nh÷ng nh­îc ®iÓm cña hä. MÆt kh¸c, ng­êi h­íng dÉn cßn h¹n chÕ vÒ ph­¬ng ph¸p gi¶ng dËy vµ tr×nh ®é lµnh nghÒ. _§µo t¹o trong c¸c líp c¹nh doanh nghiÖp: doanh nghiÖp tæ chøc c¸c líp ®µo t¹o c¹nh doanh nghiÖp, häc viªn sÏ ®­îc häc lý thuyÕt ë trªn líp vµ ®­îc thùc hµnh trong c¸c ph©n x­ëng cña doanh nghiÖp. Th­êng dïng ph­¬ng ph¸p nµy ®Ó ®µo t¹o cho c«ng nh©n míi vµo nghÒ vµ c«ng nh©n cã tr×nh ®é tay nghÒ cao. ¦u ®iÓm cña ph­¬ng ph¸p nµy lµ lý thuyÕt ®µo t¹o mét c¸ch cã hÖ thèng, chi phÝ ®µo t¹o thÊp vµ bé m¸y qu¶n lý gän nhÑ h¬n so víi cö ®i häc chÝnh quy. §ång thêi, do dông ®­îc quy m« nªn cã thÓ gi¶i quyÕt ®­îc nhu cÇu cÊp b¸ch vÒ sè l­¬ng c«ng nh©n. Nh­îc ®iÓm cña ph­¬ng ph¸p nµy lµ chØ cã thÓ ¸p dông trong c¸c doanh nghiÖp lín ®Ó ®¸p øng cho c¸c doanh nghiÖp cïng ngµnh cã tæ chøc kh¸ gièng nhau. _§µo t¹o t¹i c¸c tr­êng chÝnh quy: Nhµ n­íc hoÆc t­ nh©n tæ chøc c¸c tr­êng dËy nghÒ, trung t©m dËy nghÒ… ®Ó ®µo t¹o mét c¸ch cã hÖ thèng nh÷ng c«ng nh©n cã tr×nh ®é lµnh nghÒ cao, cung cÊp cho thÞ tr­êng lao ®éng. ¦u ®iÓm cña ph­¬ng ph¸p nµy lµ c¸c häc viªn ®­îc ®µo t¹o mét c¸ch cã hÖ thèng tõ lý thuyÕt ®Õn thùc hµnh, gióp viÖc tiÕp thu kiÕn thøc ®­îc nhanh chãng vµ dÔ dµng h¬n. T¹o thuËn lîi cho häc viªn ®­îc tiÕp cËn nh÷ng vÊn ®Ò míi, chñ ®éng trong viÖc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò n¶y sinh. Nh­îc ®iÓm cña ph­¬ng ph¸p nµy lµ thêi gian ®µo t¹o dµi, chÝ phÝ ®µo t¹o lín. .§µo t¹o c¸n bé chuyªn m«n: §µo t¹o c¸n bé chuyªn m«n: lµ ®µo t¹o trong c¸c tr­êng ®¹i häc, cao ®¼ng vµ trung cÊp chuyªn nghiÖp, ®Ó ng­êi lao ®éng cã kh¶ n¨ng l·nh ®¹o, qu¶n lý, chØ ®¹o mét chuyªn m«n, nghiÖp vô nµo ®ã. C¨n cø vµo tr×nh ®é ®µo t¹o cã thÓ ph©n ra lµm c¸c lo¹i ®µo t¹o sau: _§µo t¹o trung cÊp chuyªn nghiÖp: lµ ®µo t¹o nh÷ng lao ®éng lµnh nghÒ, biÕt c¸ch sö dông c¸c c«ng thøc, biÓu mÉu, qu¸ tr×nh hay c¸c thao t¸c ®· ®­îc häc ë nhµ tr­êng ®Ó vËn hµnh trong thùc tÕ. _§µo t¹o cao ®¼ng: lµ ®µo t¹o cho häc viªn cã tr×nh ®é gÇn nh­ t­¬ng ®­¬ng víi tr×nh ®é ®¹i häc, nh­ng thiªn vÒ thùc hµnh (nh­ trung cÊp chuyªn nghiÖp) h¬n. _§µo t¹o ®¹i häc: lµ ®µo t¹o cho häc viªn cã ®­îc n¨ng lùc nhËn thøc quy luËt nghiªn cøu lý thuyÕt ®Ó cã thÓ ®­a ra nh÷ng gi¶i ph¸p vËn dông trong thùc tÕ. _§µo t¹o sau ®¹i häc (th¹c sÜ, tiÕn sÜ): lµ ®µo t¹o ra nh÷ng c¸n bé chuyªn m«n cã kh¶ n¨ng ®éc lËp nghiªn cøu, ph©n tÝch ®­îc c¸c qu¸ tr×nh, xu h­íng vËn ®éng cña lý thuyÕt ®Ó bæ xung hoÆc thay ®æi lý thuyÕt cho thÝch øng víi sù ph¸t triÓn míi cña m«i tr­êng. C¸c h×nh thøc ®µo t¹o c¸n bé chuyªn m«n chñ yªulµ ®µo t¹o chÝnh quy, ®µo t¹o t¹i chøc vµ ®µo t¹o tõ xa. Ngoµi ra cßn nhiÒu c¸c h×nh thøc ®µo t¹o kh¸c nh­ ®µo t¹o phèi hîp, ®µo t¹o chuyªn tu, ®µo t¹o d­íi d¹ng héi th¶o, héi nghÞ, h­íng dÉn… II. chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ: 1. kh¸i niÖm: _C¬ cÊu kinh tÕ: lµ tæng thÓ c¸c ngµnh, lÜnh vùc, bé phËn kinh tÕ víi vÞ trÝ, tû träng t­¬ng øng cña chóng vµ mèi quan hÖ h­u c¬ t­¬ng ®èi æn ®Þnh hîp thµnh. _ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ: thùc chÊt lµ sù ph¸t triÓn kh«ng ®Òu gi÷a c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc, bé phËn… N¬i nµo cã tèc ®é ph¸t triÓn cao h¬n tèc ®é ph¸t triÓn chung cña nÒn kinh tÕ th× sÏ t¨ng tû träng. Ng­îc l¹i n¬i nµo cã tèc ®é ph¸t triÓn chËm h¬n tèc ®é ph¸t triÓn chung cña nÒn kinh tÕ th× sÏ gi¶m tû träng. _ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý: lµ sù chuyÓn dÞch sang mét c¬ cÊu kinh tÕ cã kh¶ n¨ng t¸i s¶n xuÊt më r«ng cao, ph¶n ¸nh ®­îc n¨ng lùc khai th¸c, sö dông c¸c nguån lùcvµ ph¶i phï hîp víi c¸c quy luËt, c¸c xu h­íng cña thêi ®¹i. 2. ph©n lo¹i c¬ cÊu kinh tÕ: Th«ng th­êng c¬ cÊu kinh tÕ ®­îc ph©n ra lµm ba lo¹i: _C¬ cÊu kinh tÕ ngµnh: lµ tæ hîp c¸c ngµnh hîp thµnh c¸c t­¬ng quan tû lÖ, biÓu hiÖn mèi quan hÖ gi÷a c¸c ngµnh cña nÒn kinh tÕ. C¬ cÊu ngµnh lµ bé phËn c¬ b¶n vµ quan träng cÊu thµnh nªn nÒn kinh tÕ, nã lµ nßng cèt cña chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ vµ tõng b­íc chuyÓn sang nÒn kinh tÕ tri thøc. C¬ cÊu ngµnh th­êng chia nÒn kinh tÕ ra lµm ba khu vùc: Khu v­cI (n«ng_l©m_ng­ nghiÖp), Khu vùc II (c«ng nghiÖp, x©y dùng c¬ b¶n), Khu vùc III (dÞch vô). Víi nÒn kinh tÕ n­íc ta, khu vùc I lµ khu vùc cã lî thÕ rÊt lín, nh­ng khu vùc II míi chÝnh lµ khu vùc tiÒm n¨ng, mang tÝnh quyÕt ®Þnh cßn khu vùc III lµ khu vùc mang tÝnh chÊt cÇu nèi. _C¬ cÊu kinh tÕ l·nh thæ: lµ c¬ cÊu ®­îc h×nh thµnh bëi viÖc bè trÝ s¶n xuÊt theo kh«ng gian ®Þa lý. N­íc ta, c¬ cÊu kinh tÕ theo l·nh thæ ®­îc chia thµnh t¸m vïng kinh tÕ chÝnh lµ: §ång b»ng s«ng hång, §«ng b¾c, T©y b¾c, B¾c trung bé, Duyªn h¶i nam trung bé, T©y nguyªn, §«ng nam bé, §ång b»ng s«ng cöu long. Trong ®ã cã hai vïng kinh tÕ lín lµ §ång b»ng s«ng hång, víi vïng kinh tÕ träng ®iÓm B¾c bé vµ MiÒn ®«ng nam bé víi vïng kinh tÕ trong ®iÓm phÝa nam. _C¬ cÊu kinh tÕ thµnh phÇn: lµ hÖ thèng tæ chøc kinh tÕ víi c¸c chÕ ®é së h÷u kh¸c nhau. N­íc ta hiÖn nay cã s¸u thµnh phÇn kinh tÕ lµ: Kinh tÕ nhµ n­íc, Kinh tÕ tËp thÓ, Kinh tÕ c¸ thÓ, tiÓu chñ, Kinh tÕ t­ b¶n t­ nh©n, Kinh tÕ t­ b¶n nhµ n­íc vµ Kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. Trong ®ã, thµnh phÇn kinh tÕ nhµ n­íc n¾m vai trß chñ ®¹o, ®¶m tr¸ch nh÷ng ngµnh kinh tÕ quan träng cña ®Êt n­íc, gi÷ vai trß cÇm l¸i cho nÒn kinh tÕ. III. chuyÓn dÞch c¬ cÊu lao ®éng trong chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ. 1. sù chuyÓn dÞch kh¸ch quan cña c¬ cÊu lao ®éng: Sù chuyÓn dÞch cña c¬ cÊu kinh tÕ sÏ lµm thay ®æi quy m«, tû träng vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña c¸c bé phËn cÊu thµnh. Bé phËn kinh tÕ nµo ph¸t triÓn nhanh h¬n sÏ l«i kÐo vµ ®ßi hái cao h¬n c¸c nguån lùc phôc vô cho sù ph¸t triÓn cña nã. Lùc l­îng s¶n xuÊt, mµ trong ®ã con ng­êi lµ träng tè còng kh«ng n»m ngoµi quy luËt nµy. Nã còng sÏ ®ßi hái vµ thu hót nhiÒu lao ®éng h¬n, ®ßi hái tr×nh ®é lao ®éng cao h¬n. Nh­ vËy, sÏ lµm thay ®æi quy m«, tû träng vµ tr×nh ®é cña lao ®éng trong c¸c bé phËn kinh tÕ cÊu thµnh. §iÒu ®ã tÊt yÕu sÏ dÉn ®Õn sù chuyÓn dÞch vÒ c¬ cÊu lao ®éng. Ng­îc l¹i, sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu lao ®éng còng t¸c ®éng vµo sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ. Tû träng vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn lao ®éng trong bé phËn kinh tÕ nµo cao h¬n sÏ lµ ®iÒu kiÖn thóc ®Èy cho bé phËn kinh tÕ ®ã ph¸t triÓn nhanh h¬n vµ ng­îc l¹i. Tøc lµ sÏ t¹o ra sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ. Tuy nhiªn, nÕu sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu lao ®éng theo xu h­íng kh«ng hîp lý sÏ lµm c¶n trë sù ph¸t triÓn vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý, lµm c¶n trë sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. Nh­ vËy, quy luËt vµ xu h­íng vËn ®éng cña quy luËt ë ®©y chÝnh lµ: Sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ kÐo theo sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu lao ®éng. Cßn sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu lao ®éng sÏ t¸c ®éng hai chiÒu, lµm thóc ®Èy hoÆc c¶n trë sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý. N¾m b¾t ®­îc quy luËt nµy, chóng ta cÇn ph¶i ®µo t¹o nguån nh©n lùc, t¹o ra mét c¬ cÊu lao ®éng hîp lý, thóc ®Èy sù chuyÓn dÞch hîp lý cña c¬ cÊu kinh tÕ, nh»m thùc hiÖn môc tiªu vµ ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. 2.ph­¬ng h­íng ®µo t¹o nguån nh©n lùc viÖt nam: Tr­íc tiªn chóng ta h·y xem xÐt m« h×nh chuyÓn dÞch cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Khi nÒn kinh tÕ thÕ giíi chuyÓn dÞch tõ nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp sang nÒn kinh tÕ c«ng nghiÖp, sù lªn ng«i cña m¸y mãc thiÕt bÞ trong s¶n xuÊt ®· kÐo theo mét sù chuyÓn dÞch lín vÒ lao ®éng. Lóc nµy nhu cÇu vÒ c«ng nh©n kü thuËt lµ rÊt lín, nh»m phôc vô cho bé m¸y khæng læ cña nÒn s¶n xuÊt c«ng nghiÖp. ChÝnh v× vËy c¬ cÊu nhu cÇu vÒ lao ®éng cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi khi ®ã ®­îc thÓ hiÖn qua m« h×nh “h×nh th¸p nh©n lùc c«ng nghiÖp truyÒn thèng”. Tøc lµ nhu cÇu vÒ c¸n bé chuyªn m«n ®Ó qu¶n lý nÒn kinh tÕ lµ kh¸ Ýt, cßn nhu cÇu vÒ c«ng nh©n kü thuËt cho nÒn s¶n xuÊt m¸y mãc lµ rÊt lín. Cßn khi nÒn kinh tÕ chuyÓn tiÕp tõ nÒn kinh tÕ c«ng nghiÖp sang nÒn kinh tÕ tri thøc, lóc nµy tr×nh ®é khoa häc kü thuËt phat triÓn ë møc cao, m¸y mãc thiÕt bÞ ®· dÇn thay thÕ cho c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña con ng­êi, do ®ã, nhu cÇu vÒ c«ng nh©n kü thuËt ®· dÇn gi¶m xuèng. MÆt kh¸c, thu nhËp vµ møc sèng cña con ng­êi trong nÒn kinh tÕ tri thøc ®· ë møc cao, v× vËy, nh÷ng ®ßi hái cña hä cung lín vµ ®a d¹ng h¬n trong nghØ ng¬i, gi¶i trÝ, ®ßi hái c¸c ngµnh c«ng nghÖ, dÞch vô ph¶i ®­îc më réng vµ ph¸t triÓn h¬n. Do ®ã, tÊt yÕu sÏ lµm t¨ng nhu cÇu vÒ lao ®éng trÝ thøc cã tr×nh ®é chuyªn m«n, nghiÖp vô cao. Lóc nµy, c¬ cÊu nhu cÇu vÒ lao ®éng sÏ kh«ng cßn ë d¹ng “h×nh th¸p nh©n lùc c«ng nghiÖp truyÒn thèng” n÷a, mµ ®· biÕn ®æi sang kiÓu “h×nh th¸p nh©n lùc tri thøc” Tøc lµ, vÉn cÇn nhiÒu c«ng nh©n kü thuËt nh­ng gi¶m h¬n so víi nÒn kinh tÕ c«ng nghiÖp, ®ång thêi ®ßi hái mét l­îng lín lao ®éng cã tr×nh ®é chuyªn m«n, nghiÖp vô cao. TiÕp theo, chóng ta sÏ xem xÐt c¸ch ph©n chia cña Martin Trow, mét häc gi¶ ng­êi Hoa Kú (c¸ch ph©n chia nµy ®· ®­îc chÊp nhËn réng r·i trªn thÕ giíi). NÕu ë mét n­íc cã “tû lÖ ®é tuæi ®¹i häc”(tøc lµ tû lÖ sinh viªn ®¹i häc so víi sè thanh niªn ë ®é tuæi tõ 18 ®Õn 21) d­íi 15% th× ®µo t¹o ®¹i häc ë n­íc ®ã cßn trong giai ®o¹n “cho sè Ýt ng­êi”, khi tû lÖ ®ã v­ît qu¸ 15% th× nÒn ®µo t¹o ®¹i häc b­íc vµo giai ®o¹n “®¹i chóng”, cßn khi v­ît qu¸ 50% th× ®µo t¹o ®¹i häc ®· ë giai ®o¹n “phæ cËp”. T­¬ng øng víi c¸ch ph©n chia trªn, c¸c chuyªn gia kinh tÕ vµ ®µo t¹o cho r»ng: §µo t¹o ®¹i häc cho sè Ýt ng­êi chØ phï hîp víi nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp, ®µo t¹o ®¹i häc ®¹i chóng sÏ t­¬ng øng víi nÒn kinh tÕ c«ng nghiÖp, cßn ®µo t¹o ®¹i häc phæ cËp t­¬ng øng víi ®ßi hái cña nÒn kinh tÕ tri thøc. Thùc t¹i nÒn kinh tÕ thÕ giíi ®· chøng minh m« h×nh nµy, theo b¸o c¸o cña ng©n hµng thÕ giíi (n¨m 1994), chØ sè sinh viªn ®¹i häc cña khèi c¸c n­íc ph¸t triÓn OECD lµ 51%, tøc lµ t­¬ng ­ng víi thùc tÕ nÒn kinh tÕ tri thøc cña hä. Cßn theo b¸o c¸o cña UNESCO (n¨m 1995), chØ sè nµy cña B¾c mü lµ 82%, cña c¸c n­íc cã thu nhËp trung b×nh lµ 21%, cßn cña c¸c n­íc cã thu nhËp thÊp chØ ®¹t 6%. Tøc lµ ®· thÓ hiÖn rÊt râ mèi quan hÖ gi÷a tr×nh ®é ®µo t¹o ®¹i häc víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ. Qua m« h×nh nµy ta cã thÓ thÊy, muèn nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn cµng cao th× t­¬ng øng víi nã tr×nh ®é ®µo t¹o ®¹i häc còng ph¶i cµng cao, mµ cô thÓ ë ®©y lµ tû lÖ sinh viªn ®¹i häc ph¶i cµng cao. VËy ®Ó x¸c ®×nh ®­îc ph­¬ng h­íng ®µo t¹o nguån nh©n lùc, tr­íc hÕt chóng ta ph¶i xÐt xem nÒn kinh tÕ n­íc ta ®ang ë ®©u vµ chuyÓn dÞch nh­ thÕ nµo. Qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc, víi môc tiªu phÊn ®Êu ®Õn n¨m 2020 n­íc ta trë thµnh mét n­íc c«ng nghiÖp kh¸ ph¸t triÓn, ®· ®­a nÒn kinh tÕ n­íc ta chuyÓn dÞch tõ nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp l¹c hËu lªn nÒn kinh tÕ c«ng nghiÖp vµ hiÖn ®ang ë kho¶ng gi÷a cña qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch. MÆt kh¸c, t¸c ®éng cña qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ vµ xu h­íng chuyÓn nÒn kinh tÕ thÕ giíi tõ nÒn kinh tÕ c«ng nghiÖp sang nÒn kinh tÕ tri thøc, ®· lµm ph¸t triÓn mét sè ngµnh dÞch vô vµ c«ng nghÖ cao ë n­íc ta nh­ ng©n hµng, tµi chÝnh, c«ng nghÖ th«ng tin... §iÒu ®ã chøng tá n­íc ta còng ®ang ë ®iÓm khëi ®Çu cña qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch sang nÒn kinh tÕ tri thøc. Nh­ vËy, nÒn kinh tÕ cña ta ®ang diÔn ra qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch kÐp, mét mÆt, võa chuyÓn dÞch lªn nÒn kinh tÕ c«ng nghiÖp vµ ®ang ë kho¶ng gi÷a, ®ång thêi, l¹i võa chuyÓn dÞch lªn nÒn kinh tÕ tri thøc vµ ®ang ë ®iÓm khëi ®Çu cña sù chuyÓn dÞch. ChÝnh ®Æc ®iÓm nµy ®· lµm cho nÒn kinh tÕ cã nh­ng ®ßi hái cao h¬n vµ phøc t¹p h¬n vÒ nguån nh©n lùc nh»m phôc vô cho sù ph¸t triÓn vµ chuyÓn dÞch cña nã. Tr­íc tiªn vµ chung nhÊt nã ®ßi hái nguån nh©n lùc ph¶i cã mét mÆt b»ng chung vÒ tr×nh ®é cao h¬n. Kh¸c víi tr­íc kia trong nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung, chØ ®ßi hái ng­êi lao ®éng ph¶i cã ®øc tÝnh tèt, cÇn cï, trung thµnh, vµ cã tinh thÇn tr¸ch nhiÖm. Víi ngµy nay, nÒn kinh tÕ ®ßi hái ng­êi lao ®éng ph¶i cã tÝnh s¸ng t¹o, cã kh¶ n¨ng xö lý vÊn ®Ò, cã kh¶ n¨ng ph©n tÝch, tinh thÇn ®ång ®éi, råi kh¶ n¨ng ¨n nãi, diÔn ®¹t… Tøc lµ ph¶I cã mét tr×nh ®é, n¨ng lùc ë møc kh¸ trë lªn. §Êy lµ xÐt chung cho nguån nh©n lùc, cßn cô thÓ, qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch lªn nÒn kinh tÕ c«ng nghiÖp cña n­íc ta, nh­ ®· ph©n tÝch ë m« h×nh lý thuyÕt trªn, sÏ ®ßi hái mét nguån nh©n lùc cã c¬ cÊu theo m« h×nh “h×nh th¸p nh©n lùc c«ng nghiÖp truyÒn thèng” vµ tr×nh ®é ®µo t¹o ®¹i häc ®¹i chóng. Tøc lµ ph¶i cã tû lÖ ®é tuæi ®¹i häc trªn 15%, trong khi tû lÖ nµy cña n­íc ta hiÖn nay chØ ®¹t kho¶ng 8%. Nh­ vËy, cÇn ph¶I më réng quy m« ®µo t¹o ®¹i häc ®Ó t¨ng nhanh h¬n n÷a sè l­îng sinh viªn, phôc vô cho nhu cÇu cña nÒn kinh tÕ. MÆt kh¸c, c¬ cÊu trong “h×nh th¸p nh©n lùc c«ng nghiÖp truyÒn thèng”, nh­ ë c¸c n­íc ph¸t triÓn tr­íc kia ®óc rót ra lµ kho¶ng: 1 ®¹i häc\ 4trung cÊp chuyªn nghiÖp\ 10 c«ng nh©n kü thuËt, n­íc ta tû lÖ nµy vµo n¨m 2000 lµ kho¶ng 1\ 1.31\ 4.8. Nh­ vËy, ®Ó phôc vô cho tiÕn tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, chóng ta ph¶i cã nhiÒu h¬n n÷a l­îng c«ng nh©n kü thuËt vµ trung cÊp chuyªn nghiÖp, ®Æc biÖt lµ c«ng nh©n kü thuËt. Thùc tÕ nÒn kinh tÕ n­íc ta ®· chøng minh vÒ nhu cÇu cÇn sö dông lao ®éng nh­ ph©n tÝch trªn, thÓ hiªn rÊt râ trong biÓu sau: BiÓu 1: Cë cÊu sö dông lao ®éng theo tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt cña c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp (%). Lo¹i h×nh DN L§ phæ th«ng CNKT, s¬ cÊp Trung cÊp C§, §H trë lªn DN FDI 19.8 59.0 6.5 14.7 DNNN 25.7 49.1 11.7 13.5 DN t­ nh©n 39.2 44.5 8.2 8.1 VP ®¹i diÖn NN 1.5 16.5 30.9 50.7 MÆt kh¸c, sù chuyÓn dÞch lªn nÒn kinh tÕ tri thøc l¹i ®ßi hái nguån nh©n lùc ph¶i cã mét tr×nh ®é cao h¬n n÷a, tr×nh ®é ®µo t¹o ®¹i häc phæ cËp vµ c¬ cÊu nh©n lùc theo m« h×nh “h×nh th¸p nh©n lùc tri thøc”. Tuy nhiªn, nÒn kinh tÕ n­íc ta míi chØ ë ®iÓm khëi ®Çu cña qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch nµy, nªn ®ßi hái trªn vÒ nguån nh©n lùc míi chØ n»m trong mét sè ngµnh dÞch vô vµ c«ng nghÖ cao, thÓ hiÖn nh­ trong biÓu sau: BiÓu 2: C¬ cÊu sö dông lao ®éng cña mét sè ngµnh c«ng nghÖ cao vµ dÞch vô (%). LÜnh vùc ho¹t ®éng L§ phæ th«ng CNKT, s¬ cÊp Trung cÊp C§, §H trë lªn C«ng nghÖ th«ng tin 0 28.22 20.4 51.38 ChuyÓn giao KH, CN… 16.2 22.5 15.5 45.8 ViÔn th«ng… 10.0 61.0 22.7 20.5 KD tµi chÝnh, ng©n hµng 8.5 28.1 21.4 42.0 H§ cña tæ chøc QT 6.2 6.3 25 62.5 Ngoµi ra, sù chuyÓn dÞch nÒn kinh tÕ theo vïng l·nh thæ còng rÊt ®¸ng ph¶i quan t©m, sù h×nh thµnh c¸c trung t©m kinh tÕ, c¸c vïng c«ng nghiÖp, c¸c khu, côm, ®iÓm… c«ng nghiÖp ®ang diÔn ra rÊt nhanh chãng trªn toµn nÒn kinh tÕ. Cïng víi sù chuyÓn dÞch ®ã, chóng ta còng cÇn ph¶i ®µo t¹o nguån nh©n lùc cho c¸c vïng kinh tÕ ®ã, ®¨c biÖt lµ vÊn ®Ò ®µo t¹o t¹i chÝnh c¸c vïng kinh tÕ ®ã. Tãm l¹i, ®Ó ®¸p øng nh÷ng ®ßi hái trªn vÒ nguån nh©n lùc cu¶ nÒn kinh tÕ, vÊn ®Ò ®µo t¹o nguån nh©n lùc cña ta cÇn ph¶i ®Æt ra nh÷ng ph­¬ng h­íng nh­ sau: Tr­íc tiªn lµ ph¶i më réng quy m« vµ n©ng cao tr×nh ®é ®µo t¹o trªn ph¹m vi toµn nÒn kinh tÕ, nh»m n©ng cao mÆt b»ng cña nguån nh©n lùc. Trong ®ã, chó träng vÊn ®Ò vÒ quy m« chÊt l­îng ®µo t¹o c«ng nh©n kü thuËt vµ ®µo t¹o ®¹i häc, ®Ó nhanh chãng cung cÊp ®ñ l­îng c«ng nh©n vµ c¸n bé chuyªn m«n cã tr×nh ®é phôc vô cho sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc, gãp phÇn sím thùc hiÖn ®­îc môc tiªu trë thµnh mét n­íc c«ng nghiÖp. §ång thêi ph¶i chó träng ®µo t¹o mét ®éi ngò c«ng nh©n kü thuËt vµ c¸n bé chuyªn m«n cã tr×nh ®é thËt sù cao trong c¸c ngµnh c«ng nghiÖp tiÒm n¨ng vµ mòi nhän, c¸c ngµnh dÞch vô vµ c«ng nghÖ cao, c¸c trung t©m kinh tÕ lín, c¸c vïng, khu, côm, ®iÓm c«ng nghiÖp… Vµ ®Æc biÖt cÇn chó ý trong chÝnh néi t¹i vÊn ®Ò, lµ ph¶i më réng quy m« vµ n©ng cao chÊt l­îng ®µo t¹o ®éi ngò qu¶n lý, gi¸o viªn, gi¶ng viªn ®Ó t¨ng quy m« vµ chÊt l­îng ®µo t¹o nguån nh©n lùc. §©y chÝnh lµ h­íng ®i gèc rÔ, l©u dµi vµ ®óng ®¾n nhÊt cho nÒn gi¸o dôc, ®µo t¹o n­íc ta. Ch­¬ng II thùc tr¹ng ®µo t¹o nguån nh©n lùc viÖt nam I. Thùc tr¹ng ®µo t¹o c«ng nh©n kü thuËt: 1. VÒ quy m«: Sau nhiÒu n¨m suy gi¶m, quy m« ®µo t¹o c«ng nh©n kü thuËt nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®· ®­îc më réng vµ ph¸t triÓn trë l¹i. HiÖn nay, c¶ n­íc ®· cã 226 tr­êng dËy nghÒ, trong ®ã 199 tr­êng c«ng lËp vµ 27 tr­êng ngoµi c«ng lËp, t¨ng 1.75 lÇn so víi n¨m 1998. C¸c hÖ ®µo t¹o ng¾n h¹n còng ph¸t triÓn m¹nh víi nhiÒu lo¹i h×nh, tÝnh ®Õn nay, c¶ n­íc ®· cã 320 trung t©m dËy nghÒ, 150 trung t©m dÞch vô viÖc lµm vµ trªn 300 trung t©m gi¸o dôc kü thuËt tæng hîp, h­íng nghiÖp. BiÓu 3: sè l­êng tr­êng ®µo t¹o c«ng nh©n kü thuËt. N¨m 1997 2000 2003 Sè tr­êng 129 159 218 VÒ ch­¬ng tr×nh gi¶ng dËy, ®· biªn so¹n vµ ban hµnh 50 ch­¬ng tr×nh dËy nghÒ ng¾n h¹n, l­u ®éng vµ ®ang triÓn khai biªn so¹n 76 ch­¬ng tr×nh dËy nghÒ dµi h¹n. Cïng víi sù t¨ng lªn cña sè l­îng c¸c c¬ së ®µo t¹o, sè l­¬ng häc viªn còng t¨ng lªn rÊt nhanh trong thêi gian qua. N¨m häc 2003 – 2004 ®· cã h¬n 164000 häc viªn dµi h¹n vµ 949100 häc viªn ng¾n h¹n trong khi n¨m häc 1997 – 1998 chØ cã 60000 häc viªn dµi h¹n. BiÓu 4: sè l­îng häc viªn ®ang häc trong c¸c tr­êng ®µo t¹o nghÒ. N¨m häc 1997-1998 1999-2000 2000-2001 2002-2003 2003-2004 Häc viªn 60000 100000 126000 146000 164000 Tuy nhiªn quy m« ®µo t¹o nghÒ hiÖn nay vÉn cßn ch­a ®¸p øng ®ñ nhu cÇu cña nÒn kinh tÕ. T×nh tr¹ng thiÕu c«ng nh©n kü thuËt lµ rÊt phæ biÕn, ®Æc biÖt lµ c«ng nh©n kü thuËt cã tr×nh ®é tay nghÒ cao. 2. vÒ chÊt l­îng: Do cã sù quan t©m ®óng mùc cho vÊn ®Ò ®µo t¹o c«ng nh©n kü thuËt, nh÷ng n¨m qua ®Çu t­ cho dËy nghÒ ®· ®­îc c¶i thiÖn. Trong ®ã c¸c dù ¸n hîp t¸c quèc tÕ (ODA vµ vèn vay) ®Çu t­ cho dËy nghÒ vµo kho¶ng 180 triÖu USD. C¸c ®Þa ph­¬ng ®Çu t­ 200 tû ®ång vµ c¸c doanh nghiÖp ®Çu t­ trªn 400 tû ®ång cho dËy nghÒ. HÖ thèng c¬ së vËt chÊt kü thuËt vµ trang thiÕt bÞ còng ®­îc ®Çu t­ 450 tû ®ång ®Ó n©ng cÊp phôc vô cho häc tËp vµ gi¶ng dËy. §ång thêi ®· ®µo t¹o, båi d­ìng cho trªn 5000 l­ît gi¸o viªn dËy nghÒ vÒ c«ng nghÖ míi vµ n©ng cao tay nghÒ ®Ó n©ng cao ®­îc chÊt l­îng gi¶ng dËy. Tuy nhiªn, tû lÖ gi¸o viªn dËy nghÒ ®¹t chuÈn cßn ë møc thÊp, chØ vµo kho¶ng 69%. VÒ hÖ thèng qu¶n lý, th× ®· h×nh thµnh tæ chøc qu¶n lý ®µo t¹o c«ng nh©n kü thuËt tõ trung ­¬ng ®Õn ®Þa ph­¬ng. c¸c c¸n bé qu¶n lý kh«ng ngõng ®­îc båi d­ìng cñng cè ®Ó n©ng cao hiÖu lùc qu¶n lý, gãp phÇn n©ng cao chÊt l­îng ®µo t¹o. Sè l­îng häc viªn tèt nghiÒp cña c¸c tr­êng dËy nghÒ ®¹t møc cao 96%. Tuy nhiªn, chÊt l­îng häc viªn cßn kh¸ h¹n chÕ ch­a ®¸p øng ®­îc ®ßi hái cña nÒn kinh tÕ, thÓ hiÖn rÊt râ ë tr×nh ®é cña c«ng nh©n, ®Æc biÖt lµ khi so s¸nh víi c¸c n­íc ph¸t triÓn. KiÕn thøc cña c«ng nh©n ra tr­êng ch­a s¸t víi thùc tÕ, kh¶ n¨ng tiÕp cËn c«ng nghÖ míi lµ rÊt yÕu kÐm… Nh­ vËy, tuy quy m« vµ chÊt l­îng ®µo t¹o c«ng nh©n kü thuËt cña n­íc ta ®· kh«ng ngõng t¨ng lªn, nh­ng b»ng ®ã v½n ch­a ®ñ ®Ó ®¸p øng cho nhu cÇu ngµy cµng cao cña nÒn kinh tÕ hiÖn nay. II. Thùc tr¹ng ®µo t¹o c¸n bé chuyªn m«n: §­îc sù quan t©m, chó träng cña ®¶ng, nhµ n­íc vµ cña toµn x· héi, nh÷ng n¨m gÇn ®©y quy m« vµ chÊt l­îng cña ®µo t¹o c¸n bé chuyªn m«n cña n­íc ta ®· t¨ng lªn ®¸ng kÓ. 1. VÒ quy m«: Cïng víi sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña hÖ thèng c¬ sá h¹ tÇng quèc gia, sè l­îng c¸c tr­êng ®¹i häc, cao ®¼ng, trung cÊp chuyªn nghiÖp còng ®· t¨ng lªn nhanh chãng. HiÖn nay, c¶ n­íc cã 87 tr­êng ®¹i häc, 127 tr­êng cao ®¼ng, 245 tr­êng trung cÊp chuyªn nghiÖp. Sè c¬ së sau ®¹i häc lµ 147, trong ®ã 95 c¬ së ®­îc ®µo t¹o tiÕn sÜ. C¸c quan hÖ hîp t¸c ®µo t¹o víi c¸c n­íc , c¸c tæ chøc quèc tÕ còng kh«ng ngõng t¨ng lªn… Ngoµi ra, c¸c h×nh thøc ®µo t¹o còng ph¸t triÓn m¹nh mÏ vµ ®a d¹ng, h×nh thøc ®µo t¹o kh«ng chÝnh quy ®· cã t¹i hÇu hÕt c¸c ®Þa ph­¬ng trªn c¶ n­íc, thu hót ®­îc nhiÒu häc viªn tham gia häc tËp. N¨m häc 2003 – 2004, chóng ta ®· cã 57 trung t©m gi¸o dôc tõ xa cÊp tØnh, 494 trung t©m gi¸o dôc tõ xa cÊp quËn huyÖn vµ rÊt nhiÒu c¸c trung t©m tin häc ngo¹i ng÷ ®· ®­îc më ra phôc vô nhu cÇu häc tËp cña x· héi. ®Æc biÖt lµ ®· cã 11 tr­êng ®¹i häc thùc hiÖn h×nh thøc gi¸o dôc tõ xa vµ ®· thu hót ®­îc rÊt nhiÒu häc viªn tham gia. VÒ c¬ së trang thiÕt bÞ trang thiÕt bÞ còng ®· ®­îc c¶i thiÖn, c¸c tr­êng ®· cè g¾ng n©ng cÊp th­ viÖn, phßng thÝ nghiÖm, c¸c c¬ së thùc hµnh, mua s¾m c¸c trang thiÕt bÞ hiÖn ®¹i vµ nèi m¹ng internet… Tuy vËy, xÐt mÆt b»ng chung, c¬ së trang thiÕt bÞ cña ta vÉn cßn thiÕu then vµ l¹c hËu ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu ngµy cµng cao cña viÖc nghiªn cøu, häc tËp vµ gi¶ng dËy. §éi ngò gi¶ng viªn ®· t¨ng, song vÉn cßn thiÕu ë hÇu hÕt c¸c tr­êng. §Æc biÖt lµ trong hÖ cao ®¼ng vµ ®¹i häc, cã kho¶ng 40000 gi¶ng viªn, trong khi ®ã sè l­îng sinh viªn lµ trªn 1 triÖu, tû lÖ sinh viªn trªn mét gi¶ng viªn b×nh qu©n lµ 25,8. Víi vai trß quan träng hiÖn nay, ®µo t¹o còng ®· thu hót ®­îc nhiÒu häc sinh tham gia thi tuyÓn vµo nghÒ, tû lÖ tuyÓn míi hµng n¨m lµ lín nhÊt, kho¶ng 24,7%, tiÕp sau ®ã lµ khèi kinh tÕ víi 20% vµ khèi khoa häc c¬ b¶n 18,9%. Víi tû lÖ cao nµy, chóng ta hy väng t­¬ng lai gÇn sÏ ®¸p øng ®­îc ®ñ l­îng gi¸o viªn cho nÒn gi¸o dôc n­íc nhµ. Cïng víi sù t¨ng lªn cña cña c¸c chñ thÓ ®µo t¹o, sè häc viªn còng ®· kh«ng ngõng t¨ng lªn. Trong n¨m n¨m qua sè sinh viªn ®¹i häc, cao ®¼ng t¨ng b×nh qu©n 6,4%, häc viªn cao häc t¨ng 51,9%, nghiªn cøu sinh t¨ng 61,1%. Riªng trong n¨m häc 2003 – 2004, chóng ta ®· cã 292120 häc viªn trung cÊp chuyªn nghiÖp, 1045382 häc viªn cao ®¼ng, ®¹i häc (n¨m 1991 lµ kho¶ng 120000), 33000 häc viªn cao häc vµ nghiªn cøu sinh. Ngoµi ra, cãn cã kho¶ng 38500 l­u häc sinh ®ang häc tËp t¹i h¬n 30 quèc gia vµ vïng l·nh thæ trªn thÕ giíi, trong ®ã h¬n 70% lµ du häc tù tóc. Víi h×nh thøc ®µo t¹o kh«ng chÝnh quy, hµng n¨m cã kho¶ng 700000 ng­êi theo häc c¸c ch­¬ng tr×nh båi d­ìng tin häc, ngo¹i ng÷ vµ gi¸o dôc tõ xa. §Æc biÖt lµ hiÖn ®· cã 108300 ng­êi theo häc hÖ ®¹i häc tõ xa. Nh­ vËy, tuy r»ng quy m« ®µo t¹o c¸n bé chuyªn m«n n­íc ta vÉn cßn nhá bÐ, ch­a ®¸p øng ®ñ nhu cÇu häc tËp, thÓ hiÖn râ trong viÖc ch­a ®¸p øng ®ñ l­îng c¸n bé chuyªn m«n cÇn thiÕt cho thÞ tr­êng lao ®éng, nh­ng kh«ng thÓ phñ ®×nh r»ng quy m« ®µo t¹o ®· t¨ng lªn ®¸ng kÓ trong nh÷ng n¨m qua. BiÓu 5: Quy m« ®µo t¹o c¸n bé chuyªn m«n trong mét sè n¨m häc. N¨m häc Sè l­îng häc viªn §H C§ TCCN Tæng 2000-2001 721505 186723 200225 2001-2002 763256 210863 194831 2002-2003 805123 215544 292120 N¨m häc Sè tr­êng Sè gi¸o viªn §H C§ TCCN Tæng §H C§ TCCN Tæng 2000-2001 74 104 253 24362 7843 10189 2001-2002 77 114 252 25546 10392 9327 2002-2003 81 121 245 27393 11215 10247 2. vÒ chÊt l­îng: Víi viÖc coi gi¸o dôc ®µo t¹o lµ quèc s¸ch hµng ®Çu, hµng n¨m vèn ®Çu t­ cho gi¸o dôc ®µo t¹o lu«n ®­îc ­u tiªn vµ t¨ng nhanh tõ trung ­¬ng ®Õn ®Þa ph­¬ng, tõ khu vùc nhµ n­íc ®Õn khu vùc t­ nh©n. N¨m 2004, chi ng©n s¸ch cho gi¸o dôc ®µo t¹o t¨ng 2,7 lÇn so n¨m 1998. Tû träng chi cho ®Çu t­ gi¸o dôc trong tæng chi ng©n s¸ch n¨m 1998 lµ 3,2%, ®Õn n¨m 2004 lµ 4,6%. §ång thêi, c¸c chÝnh s¸ch hç trî ­u tiªn, ®æi míi, c¶i c¸ch gi¸o dôc ®µo t¹o ®· lµm cho chÊt l­îng gi¸o dôc ®µo t¹o nãi chung vµ ®µo t¹o c¸n bé chuyªn m«n nãi riªng ®­îc n©ng lªn ®¸ng kÓ. HiÖu qu¶ qu¶n lý, ®¸nh gi¸, thanh kiÓm tra ®µo t¹o ®· tèt h¬n, hÖ thèng c¬ së trang thiÕt bÞ phôc vô häc tËp, gi¶ng dËy ®· ®­îc c¶i thiÖn. §Æc biÖt lµ tr×nh ®é cña ®éi ngò gi¶ng viªn ®­îc n©ng cao ®¸ng kÓ, sè l­îng gi¶ng viªn cao ®¼ng, ®¹i häc cã häc vÞ, häc hµm cao t¨ng nhanh. BiÓu 6: tr×nh ®é c¸n bé gi¶ng dËy cao ®¼ng, ®¹i häc. N¨m häc Tæng Trong ®ã Chia ra GS p.GS TS ThS C§,§H Kh¸c 2000-2001 32205 314 1140 4563 8664 18505 473 2001-2002 35938 306 1171 4970 10161 20348 459 2002-2003 38608 324 1330 5476 11232 21239 661 Trong ®ã, sè gi¶ng viªn ®­îc ®¸nh gi¸ cã chuyªn m«n tèt chiÕm 71% sè tiÕn sÜ, 83% sè th¹c sÜ, 57% sè c¸n bé cã tr×nh ®é ®¹i häc vµ 4% sè c¸n bé cã tr×nh ®é cao ®¼ng. VÒ tinh thÇn tr¸ch nhiÖm th× cã 75% sè tiÕn sÜ, 75% sè th¹c sÜ, 64% sè c¸n bé cã tr×nh ®é ®¹i häc vµ 76% sè c¸n bé cã tr×nh ®é cao ®¼ng ®¹t tiªu chuÈn. ChÊt l­îng tr×nh ®é häc viªn theo ®ã còng ®· ®­îc n©ng cao, gãp phÇn n©ng cao n¨ng lùc, tr×nh ®é chung cña nguån nh©n lùc, yÕu tè quan träng trong viÖc thóc ®Èy ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ n­íc ta trong giai ®o¹n võa qua. Tuy nhiªn, xÐt mÆt b»ng chung, chÊt l­îng häc viªn cña ta vÉn cßn rÊt thÊp, ®a sè häc viªn ra tr­êng kh«ng cã ®ñ tr×nh ®é ®Ó ®¸p øng cho c«ng viÖc thùc tÕ, rÊt nhiÒu c¸c häc viªn sau ®¹i häc cã luËn ¸n ch­a theo kÞp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña khoa häc, c«ng nghÖ, do ®ã, kh«nh thÓ ¸p dông vµo thùc tÕ ®Ó phôc vô cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi vµ khoa häc, c«ng nghÖ. §Æc biÖt, thÓ hiÖn rÊt râ trong tr×nh ®é cña sè häc viªn ra tr­êng hµng n¨m. Tû lÖ häc viªn ra tr­êng ®¹t b»ng kh¸ vµ b»ng giái lµ rÊt thÊp, nhÊt lµ b»ng giái, chØ ®¹t kho¶ng 3%. §a sè häc viªn ra tr­êng chØ ®¹t b»ng trung b×nh, chiÕm trªn 60%. Do ®ã, mét l­îng lín, häc viªn ra tr­êng trong t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp. ChÝnh bÊt cËp nµy ®· ®Æt ra mét bµi to¸n lín vÒ mèi quan hÖ gi÷a sè l­îng vµ chÊt l­¬ng ®µo t¹o ®¹i häc ë n­íc ta. Cã hai dßng ý kiÕn chÝnh vÒ vÊn ®Ò nµy, mét lµ ph¶i h¹n chÕ quy m« ®Ó n©ng cao chÊt l­îng ®µo t¹o, dßng ý kiÕn thø hai l¹i cho r»ng vÉn ph¶i t¨ng quy m« ®µo t¹o ®¹i häc nh­ng ph¶i ®¶m b¶o phÇn nµo ®ã chÊt l­îng cña ®µo t¹o. HiÖn nay, hai dßng ý kiÕn nµy vÉn ®ang song song tån t¹i vµ ®Êu tranh víi nhau, nh­ng vÉn ch­a ®­a ra ®­îc m« h×nh ®µo t¹o nµo phï hîp ®Ó gi¶i quyÕt ®­îc bµi to¸n bÊt cËp trªn. III. ®¸nh gi¸ vÒ ®µo tµo nguån nh©n lùc vµ nguyªn nh©n cña nã. 1.®¸nh gi¸: Quan ®iÓm vÒ vai trß cña gi¸o dôc, ®µo t¹o n­íc ta lµ rÊt ®óng ®¾n, nã ®ù¬c kh¼ng ®Þnh ngay tõ c­¬ng lÜnh x©y dùng ®Êt n­íc trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi cña ®¶ng ta: “Gi¸o dôc, ®µo t¹o ph¶i ®­îc xem lµ quèc s¸ch hµng ®Çu”. Quan ®iÓm nµy lu«n ®­îc kh¼ng ®Þnh vµ nhÊn m¹nh trong c¸c v¨n kiÖn cña ®¶ng t¹i c¸c kú ®¹i héi VII, VIII vµ IX. §iÒu nµy cho thÊy sù nhÊt qu¸n trong viÖc kh¼ng ®Þnh vai trß cña gi¸o dôc, ®µo t¹o, coi gi¸o dôc, ®µo t¹o lµ quèc s¸ch hµng ®Çu , lµ nh©n tè quyÕt ®inh t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ ph¸t triÓn x· héi, ®Çu t­ cho gi¸o dôc, ®µo t¹o chÝnh lµ ®Çu t­ cho sù ph¸t triÓn. ChÝnh quan ®iÓm ®óng ®¾n vÒ gi¸o dôc ®µo t¹o nµy ®· lµm cho nÒn gi¸o dôc, ®µo t¹o n­íc ta kh«ng ngõng ph¸t triÓn, t¹o ra mét nguån nh©n lùc cã tr×nh ®é phôc vô cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi cña n­íc ta trong thêi gian qua. Cô thÓ ho¸ quan ®iÓm trªn, trong thêi gian qua, n­íc ta ®· liªn tôc x©y dùng, hoµn thiÖn hÖ thèng chÝnh s¸ch gi¸o dôc ®µo t¹o theo h­íng ­u tiªn vµ t¹o m«i tr­êng thuËn lîi cho gi¸o dôc ®µo t¹o ph¸t triÓn. C¸c chÝnh tËp trung vµo nh÷ng vÊn ®Ò nh­ chiÕn l­îc ph¸t triÓn, quy ho¹ch, kÕ ho¹ch, ®¶m b¶o c«ng b»ng trong gi¸o dôc ®µo t¹o, ®æi míi ch­¬ng tr×nh, n©ng cao chÊt l­îng, c¶i c¸ch hµnh chÝnh qu¶n lý… §Æc biÖt, luËt gi¸o dôc ®­îc ban hµnh vµo cuèi n¨m 1998, ®· ®¸nh dÊu mét mèc quan träng trong viÖc x©y dùng m«i tr­êng ph¸p lý vµ ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý trong ho¹t ®éng gi¸o dôc ®µo t¹o ë n­íc ta. Theo ®ã, c¸c chøc n¨ng qu¶n lý ®· ®­îc ph©n râ, c«ng cô qu¶n lý còng ®­îc x©y dùng vµ hoµn thiÖn trªn c¬ së cña ph¸p luËt. C«ng t¸c thanh tra, kiÓm tra còng ®­îc chó träng, nh÷ng ®iÒu nµy ®· ®ãng gãp kh«ng nhá vµo viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ ®µo t¹o nguån nh©n lùc. ChÝnh sù quan t©m ®óng ®¾n cña ®¶ng, nhµ n­íc vµ toµn x· héi, ®· lµm cho quy m« vµ chÊt l­îng ®µo t¹o nguån nh©n lùc n­íc ta kh«ng ngõng t¨ng lªn. §iÒu nµy thÓ hiÖn trong sù ph¸t triÓn cña nguån nh©n lùc n­íc ta trong thêi gian qua. ChØ sè ph¸t triÓn con ng­êi (HDI) t¨ng tõ 0.456, xÕp thø 121, lªn 0.682, xÕp thø 101 trªn 174 quèc gia. Sè ng­êi cã tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt tham gia lùc l­îng lao ®éng lµ 8844000 ( n¨m 2003) chiÕm 20.99% tæng lùc l­îng lao ®éng, so víi n¨m 2002 t¨ng 1.5%. Tuy nhiªn, do xuÊt ph¸t ®iÓm thÊp, nen vÊn ®Ò ®µo t¹o nguån nh©n lùc cña ta vÉn cßn nhiÒu bÊt cËp vµ h¹n chÕ. Do ®ã, ch­a t¹o ra ®­îc m«t nguån nh©n lùc ®¸p øng ®ñ ®­îc ®ßi hái cña nÒn kinh tÕ. Sè l­îng lao ®éng cã tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt cßn h¹n chÕ, ®Æc biÖt mét bé phËn lín thanh niªn trong ®é tuæi 18 – 23, b­íc vµo thÞ tr­êng lao ®éng mµ ch­a qua ®µo t¹o nghÒ nghiÖp (chiÕm tíi 80%). ChÊt l­îng lao ®éng tõ ý thøc, t¸c phong c«ng nghiÖp, thÓ lùc vµ tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt cßn thÊp ch­a ®¸p øng ®­îc ®ßi hái cña ng­êi sö dông lao ®éng, do ®ã, mét l­îng lín lao ®éng qua ®µo t¹o nh­ng kh«ng t×m ®­îc viÖc lµm hoÆc lµm c«ng viÖc tr¸i víi nghÒ ®µo t¹o. C¬ cÊu ®µo t¹o ch­a hîp lý, t×nh tr¹ng thõa thÇy thiÕu thî rÊt phæ biÕn, tû lÖ c¬ cÊu lao ®éng vÒ tr×nh ®é n¨m 2000 cña ta lµ kho¶ng 1 §H\ 1.31 TCCN\ 4.8 CNKT, trong khi tû lÖ hîp lý lµ 1\ 4\ 10. C¬ cÊu ®µo t¹o theo vïng còng ch­a ®­îc c¶i thiÖn, thiÕu trÇm träng c¸c c¬ së ®µo t¹o ë n«ng th«n vµ c¸c vïng xa, s©u… sè l­îng lao ®éng cã tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt ë thµnh thÞ lµ 4588500, chiÕm 45.04% tæng lùc l­îng lao ®éng thµnh thÞ, trong khi ë n«ng th«n lµ 4255500, chiÕm 13.32% lùc l­îng lao ®éng ë n«ng th«n. viÖc tû lÖ lao ®éng cã tr×nh ®é chuyªn m«n ë n«ng th«n thÊp ®· lµm chËm tiÕn tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp n«ng th«n cña n­íc ta. Nh­ vËy, tuy nªn ®µo t¹o cña ta ®· ®¹t ®­îc nhiÒu thµnh tùu nh­ng tõng Êy lµ ch­a ®ñ ®Ó ®¸p øng cho c«ng cuéc chuyÓn dÞch nÒn kinh tÕ n­íc ta, kh«ng nh÷ng thÕ vÊn ®Ò ®µo t¹o nguån nh©n lùc n­íc ta vÉn cßn rÊt nhiÒu bÊt cËp vµ h¹n chÕ. VËy ®©u lµ nguyªn nh©n cña t×nh tr¹ng trªn, chóng ta h·y xem xÐt c¸c nguyªn nh©n cña nã. 2. Nguyªn nh©n: Quy m« ®µo t¹o cña ta cßn nhá bÐ chñ yÕu lµ do nÒn kinh tÕ n­íc ta xuÊt ph¸t ®iÓm thÊp, nªn kh¶ n¨ng ®Çu t­ cho ®µo t¹o cßn nhiÒu h¹n chÕ. ViÖc huy ®éng vµ khuyÕn khÝch ®Çu t­ cßn kÐm hiÖu qu¶, ®Æc biÖt lµ tõ khu vùc t­ nh©n. viÖc sö dông vèn ®Çu t­ còng ch­a hiÖu qu¶, chñ yÕu lµ kiÓu ®Çu t­ giµn tr¶i, b×nh qu©n. C¬ cÊu ®µo t¹o ch­a hîp lý, do quan niÖm x· héi coi th­êng c«ng nh©n kü thuËt, ch­a cã ®iÒu kiÖn ®Çu t­ më réng quy m« ®µo t¹o ë n«ng th«n, c¸c vïng s©u vïng xa… ChÊt l­îng ®µo t¹o cßn h¹n chÕ lµ do: HÖ thèng chÝnh s¸ch, c¸c m« h×nh ®µo t¹o vÉn ch­a thùc sù t¹o ®­îc kh©u ®ét ph¸ trong viÖc gi¶i quyÕt m©u thuÉn trong ®µo t¹o hiÖn nay gi÷a quy m« vµ ch©t l­îng. ViÖc tæ chøc thùc hiÖn chÝnh s¸ch vÉn cßn nhiÒu bÊt cËp, c«ng t¸c thanh kiÓm tra trong ®µo t¹o vÉn ch­a thùc sù s¸t sao… HÖ thèng qu¶n lý vÉn ch­a thùc sù hiÖu qu¶, viÖc tæ chøc cßn «m ®åm, chång chÐo gi÷a c¸c cÊp , c¸c ch­¬ng tr×nh. C¸c chÝnh s¸ch qu¶n lý vÉn cßn ch­a æn ®Þnh, nhÊt qu¸n, ®Æc biÖt lµ trong ®µo t¹o c«ng nh©n kü thuËt, trong vßng 35 n¨m, c«ng t¸c dËy nghÒ ®· thay ®æi n¨m lÇn tæ chøc, c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc. Giai ®o¹n 1969 – 1978 lµ Tæng côc ®µo t¹o c«ng nh©n kü thuËt thuéc bé lao ®éng. Giai ®o¹n 1978 – 1987 lµ Tæng côc dËy nghÒ trùc thuéc chÝnh phñ. Giai ®o¹n 1987 – 1990 lµ Vô dËy nghÒ thuéc bé ®¹i häc, trung cÊp chuyªn nghiÖp vµ dËy nghÒ. Giai ®o¹n 1990 – 1998 lµ Vô trung häc chuyªn nghiÖp vµ dËy nghÒ thuéc bé gi¸o dôc ®µo t¹o. Giai ®o¹n tõ 1998 ®Õn nay lµ Tæng côc dËy nghÒ thuéc bé lao ®éng th­¬ng binh vµ x· héi. C¸c yÕu tè cña ®µo t¹o vÉn cßn h¹n chÕ, sè l­îng tr­êng líp, c¬ së ®µo t¹o cßn thiÕu, trang thiÕt bÞ phôc vô cho häc tËp, nghiªn cøu gi¶ng dËy vÉn cßn h¹n chÕ c¶ vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng. Sè l­îng gi¸o viªn cßn thiÕu rÊt lín, chÊt l­îng mét sè gi¸o viªn ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu míi cña ®µo t¹o… ViÖc c¬ cÊu ®µo t¹o ch­a hîp lý lµ do quan niÖm cña x· héi coi th­êng c«ng nh©n kü thuËt, coi träng b»ng cÊp, do ®ã, häc viªn cã t©m lý chØ cÇn b»ng mµ ch­a thùc sù chó träng viÖc häc tËp, råi t×nh tr¹ng b»ng thËt häc gi¶… hÖ thèng ch­¬ng tr×nh, gi¸o tr×nh gi¶ng dËy cßn thiÕu thèn, néi dung cßn chËm ®æi míi nªn ch­a s¸t víi thùc tÕ, lµm cho kiÕn thøc häc viªn ra tr­êng kh«ng ®¸p øng ®­îc ®ßi hái cña nÒn kinh tÕ. ViÖc ®µo t¹o ch­a s¸t víi thùc tÕ mét phÇn còng lµ do ch­a cã sù phèi hîp chÆt chÏ gi÷a ®µo t¹o vµ s¶n xuÊt, mµ cô thÓ lµ gi÷a quy ho¹ch cña bé gi¸o dôc, c¸c tr­êng líp ®µo t¹o víi quy ho¹ch cña c¸c bé ngµnh kh¸c, c¸c doanh nghiÖp… §ã chÝnh lµ nh÷ng nguyªn nh©n chÝnh dÉn ®Õn nh÷ng h¹n chÕ vµ bÊt cËp vÒ quy m« vµ chÊt l­îng cña nÒn ®µo t¹o n­íc ta. Ch­¬ng III: Gi¶i ph¸p I. c¸c gi¶i ph¸p vÜ m«: Thèng nhÊt vµ n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý, n¨ng lùc ®¸nh gi¸, thanh tra kiÓm tra trong ®µo t¹o. T¨ng ®Çu t­ cho ®µo t¹o, khuyÕn khÝch c¸c khu vùc ®Æc biÖt lµ khu vùc t­ nh©n ®Çu t­ cho ®µo t¹o. n¨ng cao kh¶ n¨ng sö dông vèn, kh«ng ®Çu t­ giµn tr¶i, tæ chøc thanh tra, gi¸m s¸t tèt c¸c dù ¸n ®Çu t­. CÇn phèi hîp chÆt chÏ gi÷a ®µo t¹o víi c¸c bé ngµnh, c¸c doanh nghiÖp, ®Ó tæ chøc nghiªn cøu nhu cÇu thÞ tr­êng, tõ ®ã x©y dùng kÕ ho¹ch ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o cho s¸t víi thùc tÕ ®ßi hái. B»ng c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng ph¶i nhanh chãng xo¸ bá c¸c t©m lý cò cña x· héi nh­ coi träng b»ng cÊp, coi th­êng nghÒ c«ng nh©n kü thuËt… Tæ chøc nghiªn cøu m« h×nh ®µo t¹o míi phï hîp ®Ó kh¾c phôc m©u thuÉn ®µo t¹o gi÷a chÊt l­îng vµ sè l­îng hiÖn nay. II. c¸c gi¶i ph¸p vi m«: Víi c¸c tr­êng ®µo t¹o ph¶i kh«ng ngõng më réng quy m«, ®Çu t­ n©ng cao c¬ së vËt chÊt phôc vô nhu cÇu ®µo t¹o. n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý t¹o hiÖu qu¶ cho ®µo t¹o. CÇn n¾m b¾t c¸c th«ng tin bªn ngoµi ®Ó x©y dùng kÕ ho¹ch ®µo t¹o hîp lý, s¸t víi thùc tÕ cña thÞ tr­êng lao ®éng, b»ng c¸c phèi hîp víi c¸c doanh nghiÖp, c¸c bé ngµnh ®Ó x©y dùng kÕ ho¹ch ®µo t¹o cho tr­êng m×nh. Tæ chøc c¸c ch­¬ng tr×nh n©ng cao tr×nh ®é gi¶ng dËy cho gi¸o viªn. Víi gi¸o viªn, cÇn ph¶i kh«ng ngõng nghiªn cøu, t×m tßi, häc hái, ®æi míi ph­¬ng ph¸p gi¶ng dËy, n©ng cao tr×nh ®é. Víi häc viªn, cÇn ph¶i tù ý thøc, ®ång thêi víi sù phèi hîp gi÷a gia ®×nh, nhµ tr­êng vµ x· héi, gióp häc viªn ý thøc ®­îc tÇm quan träng cña viÖc häc tËp. Ph¶i n©ng cao tinh thÇn tù häc, tù nghiªn cøu, häc tõ nhµ tr­ßng tõ s¸ch vë, tõ thùc tÕ… III. lêi gi¶i cho bµi to¸n vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng ®µo t¹o ®¹i häc Nh­ ®· tr×nh bÇy ë phÇn thùc tr¹ng ®µo t¹o c¸n bé chuyªn m«n, mét bÊt cËp rÊt ®¸ng quan t©m hiÖn nay cña ®µo t¹o ®¹i häc lµ sù m©u thuÉn gi÷a sè l­îng vµ chÊt l­îng ®µo t¹o. §Ó gi¶i bµi to¸n nµy, ®· cã nhiÒu m« h×nh ®µo t¹o ®­îc ®ua ra, nh­ ph¶i h¹n chÕ ®Çu vµo, tøc quy m«, cña c¸c tr­êng ®¹i häc truyÒn thèng vµ ®ßi hái cao vÒ chÊt l­îng. Cßn víi c¸c tr­êng ®¹i häc më th× kh«ng h¹n chÕ ®Çu vµo vµ kh«ng ®ßi hái cao vÒ chÊt l­îng. ®ång thêi ph¶i ®¸nh gi¸ kiÓm so¸t ch¾t chÏ ®Çu ra ®Ó ®¶m b¶o chÊt l­îng. §©y lµ mét lêi gi¶i hay, cã thÓ ¸p dông ngay, nh­ng theo em c¸ch nµy sÏ t¹o ra sù ph©n biÖt lín vÒ b»ng cÊp gi÷a c¸c tr­êng ®¹i häc truyÒn thèng vµ c¸c tr­êng ®¹i häc më. §Ó gi¶i bµi to¸n nµy, em xin ®­a ra m« h×nh ®µo t¹o nh­ sau. Chóng ta sÏ ¸p dông h×nh thøc ®µo t¹o liªn th«ng. Häc sinh tèt nghiÖp THPT sÏ dù tuyÓn c¸c tr­êng ®¹i häc, cao ®¼ng, trung cÊp chuyªn nghiÖp. Häc sinh ®ç ë cÊp nµo sÏ häc ë cÊp ®ã. §iÒu kh¸c biÖt ë ®©y lµ ph¶i x©y dùng l¹i hÖ thèng ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o liªn th«ng, ®Ó häc viªn häc xong trung cÊp chuyªn nghiÖp muèn häc tiÕp sÏ dù tuyÓn vµo cao ®¼ng hoÆc ®¹i häc, nÕu ®­îc häc viªn ®ã sÏ kh«ng ph¶i häc l¹i nh÷ng ch­¬ng tr×nh ®· häc ë trung cÊp chuyªn nghiÖp mµ chØ häc tiÕp c¸c ch­¬ng tr×nh cßn l¹i cña hÖ cao ®¼ng hay hÖ ®¹i häc, tøc lµ chØ ph¶i häc thªm mét n¨m cho hÖ cao ®¼ng vµ häc thªm hai n¨m víi hÖ ®¹i häc (nÕu ®¹i häc häc 4 n¨m). T­¬ng tù, nÕu häc viªn tõ hÖ cao ®¼ng sÏ chØ ph¶i häc thªm mét n¨m cho hÖ ®¹i häc. Nh­ vËy sÏ cã lêi gi¶i cho quy m« ®µo t¹o, ®ång thêi tiÕt kiÖm ®­îc thêi gian vµ chi phÝ cho c¸ nh©n vµ cho c¶ x· héi. V× häc sinh tr­ît ®¹i häc sÏ kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i ®îi mét n¨m n÷a ®Ó thi tiÕp, mµ hä cã thÓ theo häc trung cÊp chuyªn nghiÖp hay cao ®¼ng råi tiÕp tôc häc lªn ®¹i häc mµ kh«ng ph¶i mÊt thêi gian chê ®ît thi. TÊt yÕu sè l­îng c¸n bé chuyªn m«n ®µo t¹o sÏ t¨ng lªn. MÆt kh¸c, ®Ó gi¶i bµi to¸n vÒ mÆt chÊt l­îng, ®Çu tiªn chóng ta ph¶i xo¸ bá quan niÖm coi träng b»ng cÊp, ph¶i thùc sù chó träng ®Õn n¨ng lùc tr×nh ®é cña ng­êi lao ®éng. Nh­ thÕ, häc viªn sÏ kh«ng cßn t©m lý l¬ lµ häc tËp v× chØ cÇn cã c¸i b»ng lµ ®­îc. Thø hai, ph¶i qu¶n lý, ®¸nh gi¸ ch¾t chÏ chÊt l­îng häc tËp vµ ®Çu ra cña sinh viªn trong c¸c cÊp häc, ®Ó ®¶m b¶o chÊt l­îng. T¨ng häc phÝ ®Ó t¹o nguån chi phÝ cho ®Çu t­ n©ng cao chÊt l­îng c¬ së vËt chÊt, tr×nh ®é gi¸o viªn, ch­¬ng tr×nh gi¶ng dËy… V¾n ®Ò t¨ng häc phÝ tÊt yÕu sÏ dÉn ®Õn mét hÖ qu¶ cña mÊt c«ng b»ng ®µo t¹o lµ con em nh÷ng gia ®×nh khã kh¨n sÏ kh«ng cã ®iÒu kiÖn tham gia häc tËp. Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy chóng ta sÏ t¨ng häc bæng, sö dông c¸c h×nh thøc trî cÊp, nh­ gi¶m häc phÝ theo khu vùc vµ cho con em c¸c gia ®×nh cã ®iÒu kiÖn khã kh¨n, lËp c¸c quü hç trî, cho vay… M« h×nh ®µo t¹o mµ em ®­a ra trªn ®©y, tuy khã cã thÓ thùc hiÖn ®­îc ngay, v× ph¶i x©y dùng l¹i c¶ mét hÖ thèng ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o, nh­ng tÝnh trong dµi h¹n th× m« h×nh nµy cã nhiÒu ­u ®iÓm, cã kh¶ n¨ng sÏ gi¶i quyÕt ®­îc bµi to¸n m©u thuÉn gi÷a sè l­îng vµ chÊt l­îng ®µo t¹o hiÖn nay. KÕt luËn Nguån nh©n lùc lµ mét yÕu tè rÊt quan träng gãp phÇn ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ x· héi cña mét quèc gia.Víi n­íc ta ®¶m b¶o ®­îc mét nguån nh©n lùc lµ yÕu tè rÊt cÇn thiÕt cho qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, nh»m thùc hiÖn thµnh c«ng sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸, ®­a n­íc ta trë thµnh mét n­íc c«ng nghiÖp kh¸ ph¸t triÓn vµo n¨m 2020. Do ®ã, vÊn ®Ò ®µo t¹o nguån nh©n lùc ph¶i ®­îc quan t©m hµng ®Çu. §¶ng vµ nhµ n­íc ta ®· coi gi¸o dôc ®µo t¹o lµ quèc s¸ch hµng ®Çu, coi ®ã lµ träng tè quyÕt ®Þnh sù ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc, ®Çu t­ cho gi¸o dôc ®µo t¹o lµ ®Çu t­ cho ph¸t triÓn… Tõ sù quan t©m chó träng ®ã, quy m« vµ chÊt l­îng ®µo t¹o n­íc ta ®· kh«ng ngõng t¨ng lªn, thÓ hiÖn rÊt râ trong sù t¨ng lªn vÒ quy m« vµ chÊt l­îng nguån nh©n lùc. Tuy nhiªn, do ®iÓm xuÊt ph¸t cña nÒn kinh tÕ thÊp nªn vÊn ®Ò ®µo t¹o nguån nh©n lùc cña ta vÉn cßn nhiÒu h¹n chÕ, ®Æc biÖt lµ sù m©u thuÉn gi÷a sè l­îng vµ chÊt l­îng cña ®µo t¹o Cã rÊt nhiÒu nguyªn nh©n ®· dÉn ®Õn nh÷ng h¹n chÕ cña ®µo t¹o nh­ vÊn ®Ò vÒ qu¶n lý, tæ chøc, vÊn ®Ò vÒ tr­êng líp, gi¸o viªn, c¬ së trang thiÕt bÞ… Trong ®Ò ¸n nµy, em ®· tr×nh bÇy nh­ng nÐt chung vÒ vÊn ®Ò ®µo t¹o nguån nh©n lùc n­íc ta trong tiÕn tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, ®· ph©n tÝch nh÷ng mÆt ®­îc vµ mÆt cßn h¹n chÕ, tõ ®ã ®­a ra mét sè gi¶i ph¸p kh¾c phôc cho hiÖn tr¹ng ®ã. Tuy nhiªn, trong ®Ò ¸n nµy chØ lµ nh÷ng ®¸nh gi¸ rÊt chung vµ chñ quan cña em, nªn cßn rÊt nhiÒu thiÕu sãt, xin thÇy cho ý kiÕn ®Ó em cã ®­îc nh÷ng ®¸nh gi¸ s©u s¾c h¬n. Tµi liÖu tham kh¶o Gi¸o tr×nh kinh tÕ lao ®éng Gi¸o tr×nh kinh tÕ ph¸t triÓn Gi¸o dôc viÖt nam 1945 – 2005 (NXB gi¸o dôc) Nh©n lùc viÖt nam trong chiÕn l­îc kinh tÕ 2001 – 2010 (NXB gi¸o dôc) T¹p chÝ lao ®éng x· héi T¹p chÝ kinh tÕ ®Çu t­ Th«ng tin ph©n tÝch thÞ tr­êng lao ®éng