Đề án Đầu tư trực tiếp nước ngoài ở Việt Nam giai đoạn 1996-2001, thực trạng và giải pháp

USD vµ 5,7 triÖu USD. §iÒu nµy chøng tá sè dù ¸n lín ë ViÖt Nam ®ang cã xu h­íng gi¶m. Nãi chung, so víi giai ®o¹n tr­íc, trong giai ®o¹n 1996-2001, §TTTNN gi¶m c¶ vÒ sè vèn ®¨ng ký lÉn quy m« dù ¸n. Nguyªn nh©n cña t×nh tr¹ng nµy phÇn lín lµ do ¶nh h­ëng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ Ch©u ¸, vµ m«i tr­êng ®Çu t­ cña ViÖt Nam chËm ®­îc c¶i thiÖn trong khi ph¶i chÞu sù c¹nh tranh m¹nh mÏ tõ c¸c n­íc kh¸c nh­ Trung Quèc, Hång K«ng,… B¶ng 3: §TTTNN tai ViÖt Nam giai ®o¹n 1996-2001 §¬n vÞ: TriÖu USD N¨m Sè dù ¸n Vèn ®¨ng ký Vèn thùc hiÖn Quy m« dù ¸n 1996 368 8.640 2.646 23,5 1997 331 4.514 3.250 13,6 1998 275 3.596 1.900 13,1 1999 308 1.566 1.519 5,1 2000 344 1.973 2.228 5,7 2001 2.436 2.800 Tæng 1626 22.725 14.343 15.8 Nguån: Bé KÕ ho¹ch-§Çu t­. 2.C¸c h×nh thøc ®Çu t­: C¸c h×nh thøc §TTTNN ë ViÖt Nam ®ang biÕn chuyÓn theo h­íng t¨ng dÇn h×nh thøc DN 100% VNN vµ gi¶m dÇn h×nh thøc DNLD. Theo b¶ng 2 d­íi ®©y th× h×nh thøc DN 100% VNN chiÕm tíi 61,94% tæng sè dù ¸n tÝnh ®Õn 28/2/2002. B¶ng 4: §TTTNN ph©n theo h×nh thøc ®Çu t­ tÝnh ®Õn 28/2/2002 H×nh thøc ®Çu t­ Sè dù ¸n cßn hiÖu lùc Tæng vèn ®Çu t­ (tr.USD) Vèn ph¸p ®Þnh (tr.USD) Vèn thùc hiÖn (tr. USD) Tû träng trong vèn ®Çu t­ (%) DNLD 1048 20050 7932 10805 52,62 DN 100% VNN 1951 12706 5615 6427 33,35 Hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh 145 4070 3499 3314 10,68 BOT 6 1277 363 60 3,35 Tæng 3150 38103 17409 20606 100 Nguån: Bé KÕ ho¹ch- §Çu t­, Vô Qu¶n lý dø ¸n. Trong giai ®o¹n 1988-1992, h×nh thøc DNLD chiÕm 70% tæng sè dù ¸n §TTTNN, h×nh thøc DN 100% VNN chØ chiÕm 12%; giai ®o¹n 1993-1996, sè dù ¸n 100% vèn n­íc ngoµi ®· t¨ng lªn 38%; giai ®o¹n 1996-1999, sè dù ¸n lo¹i nµy chiÕm tíi 64% tæng sè dù ¸n. Riªng n¨m 2000, sè dù ¸n 100% vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi lªn ®Õn con sè 286, gÊp 5 lÇn sè dù ¸n liªn doanh. Nguyªn nh©n cña t×nh tr¹ng trªn lµ do DNLD cã nhiÒu h¹n chÕ. Ch¼ng h¹n nh­ kh¶ n¨ng gãp vèn cña bªn ViÖt Nam trong DNLD lµ qua h¹n hÑp, b×nh qu©n chØ b»ng 10% v«n liªn doanh, hay nh÷ng m©u thuÉn, bÊt ®ång vÒ hµng lo¹t vÊn ®Ò nh­ chiÕn l­îc kinh doanh, ph­¬ng thøc qu¶n lý vµ ®IÒu hµnh doanh nghiÖp, tµi chÝnh quyÕt to¸n c«ng tr×nh. H¬n n÷a mét sè nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi chØ m­în DNLD ®Ó lµm quen vµ x©m chiÕm thÞ tr­êng ViÖt Nam tr­íc khi chuyÓn sang DN 100% VNN. Còng do nh÷ng nguyªn nh©n nµy mµ c¸c DNLD chiÕm tû lÖ cao nhÊt trong sè c¸c dù ¸n bÞ gi¶i thÓ tr­íc thêi h¹n (73,8% sè d­ ¸n vµ 69,4% vèn ®Çu t­ bÞ gi¶i thÓ tÝnh ®Õn n¨m 2000 – T¹p chÝ Kinh tÕ vµ ph¸t triÓn, sè 121/2001, trang 21). 3.C¬ cÊu vèn ®Çu t­: 3.1. C¬ cÊu ®Çu t­ theo ngµnh: XÐt vÒ c¬ cÊu ®Çu t­ theo ngµnh, tõ b¶ng 3 cho thÊy, cho ®Õn 31/10/2000, nh÷ng ngµnh tËp trung vèn cao lµ c«ng nghiÖp nÆng (16,7%); c«ng nghiÖp nhÑ (10,56%); x©y dùng (9,75%); giao th«ng vËn t¶i; b­u ®iÖn; kh¸ch s¹n, du lÞch; c«ng nghiÖp dÇu khÝ (8,3%); v¨n phßng cho thuª… C¬ cÊu nµy phï hîp víi sù ®iÒu chØnh c¬ cÊu cña ®Êt n­íc theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸. B¶ng 5: Vèn §TTTNN ph©n theo lÜnh vùc tÝnh ®Õn 31.10.2000 Ngµnh Sè dù ¸n Vèn ®¨ng ký (1000 USD) Tû träng (%) C«ng nghiÖp nÆng 581 6.210.350 16,72 C«ng nghiÖp nhÑ 589 4.029.200 10,85 X©y dùng 274 3.574.021 9,62 X©y dùng khu ®« thÞ 3 3.344.237 8,98 GTVT- b­u ®Iön 136 3.204.428 8,63 Kh¸ch s¹n – du lÞch 199 3.096.000 8,34 C«ng nghiÖp dÇu khÝ 63 3.086.443 8,31 V¨n phßng cho thuª 105 3.000.225 8,08 C«ng nghiÖp cho thuª 194 2.151.306 5,79 N«ng – l©m nghiÖp 272 1.029.213 2,77 DÞch vô kh¸c 172 845.021 2,28 V¨n ho¸-Y tÕ- Gi¸o dôc 93 526.259 1,42 Thuû s¶n 95 343.819 0,92 X©y dùng KCN-KCX 5 302.078 0,81 TµI chÝnh – ng©n hµng 35 243.322 0,65 C¸c ngµnh kh¸c 4 27.359 0,07 Tæng 3.216 37.138.311 100 Nguån: Bé KÕ ho¹ch - §Çu t­ Trong n¨m 1999, c¬ cÊu §TTTNN tiÕp tôc chuyÓn dÞch phï hîp h¬n n÷a víi yªu cÇu cña c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. Trong 308 dù ¸n ®­îc cÊp phÐp, co 255 dù ¸n ®Çu t­ vµo lÜnh vùc s¶n xuÊt vËt chÊt (chiÕm 82,8%) vµ vèn ®¨ng ký 1.245 triÖu USD (chiÕm 79,5%). N¨m 2000, §TTTNN cã sù chuyÓn biÕn vÒ chÊt so víi c¸c n¨m trø¬c ®ã, tËp trung vµo khu vùc s¶n xuÊt vËt chÊt (chiÕm 94% sè vèn ®¨ng ký), trong ®ã lÜnh vùc c«ng nghiÖp chiÕm 90,98%, lÜnh vùc n«ng l©m ng­ nghiÖp chiÕm 2,76%, dÞch vô chiÕm 2,02%. Trong n¨m 2001, c«ng nghiÖp vµ x©y dùng vÉn lµ khu vùc thu hót chñ yÕu, víi 373 dù ¸n vµ 2.066 triÖu USD vèn ®¨ng ký chiÕm 84,8%. TiÕp ®Õn lµ n«ng- l©m- thuû s¶n chiÕm 1,4% vµ dÞch vô chiÕm 1,6%. Sù chuyÓn biÕn nµy lµ tÝch cùc, xong tû träng ®Çu t­ vµo n«ng nghiÖp vµ dÞch vô vÉn cßn qu¸ nhá. Nguyªn nh©n cña t×nh tr¹ng nµy lµ do c¸c ngµnh c«ng nghiÖp vµ x©y dùng cã tû suÊt lîi nhuËn cao, ®ång thêi CSHT trong c¸c ngµnh nµy còng ph¸t triÓn h¬n so víi c¸c ngµnh n«ng- l©m- thuû- h¶i s¶n. NÕu tÝnh theo c¬ cÊu 3 ngµnh c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp, dÞch vô, th× vèn ®Çu t­ vµo ngµnh c«ng nghiÖp chiÕm tû träng cao nhÊt, lªn ®Õn 55,42%, tiÕp ®Õn lµ dÞch vô chiÕm 38,89% vµ n«ng nghiÖp chØ chiÕm 5,69%. Nh­ vËy, ngµnh c«ng nghiÖp lµ ngµnh thu hót §TTTNN m¹nh nhÊt.(Xem b¶ng B¶ng 6: C¬ cÊu ®Çu t­ theo ngµnh tÝnh ®Õn 28/2/2002 Ngµnh Sè dù ¸n Tæng vèn ®¨ng ký (tr.USD) Vèn ph¸p ®Þnh (tr.USD) Vèn thùc hiÖn (tr.USD) Tû träng trong vèn ®Çu t­ (%) C«ng nghiÖp 2.079 21.091 9.657 13.018 55,42 N«ng nghiÖp 386 2.166 1.046 1.249 5,69 DÞch vô 685 14.798 6.708 6.340 38,89 Tæng 3.150 38.055 17.411 20.607 100 Nguån: Bé KÕ ho¹ch- §Çu t­, Vô Qu¶n lý dø ¸n. 3.2. C¬ cÊu ®Çu t­ theo ®Þa bµn: TÝnh ®Õn 31/12/2001, c¬ cÊu ®Çu t­ theo ®Þa ph­¬ng thÓ hiÖn tæng qu¸t qua 2 chØ tiªu: sè dù ¸n vµ vèn ®Çu t­ ®­îc liÖt kª trong b¶ng 4. Theo sè liÖu ë b¶ng 4, Tp. Hå ChÝ Minh lµ ®Þa bµn thu hót vèn ®Çu t­ lín nhÊt (chiÕm 27,12% tæng vèn ®¨ng ký), tiÕp ®Õn lµ Hµ Néi chiÕm 20,73%, §ång Nai chiÕm 12,74%, B×nh D­¬ng chiÕm 6,73%, Bµ Rþa –Vòng Tµu chiÕm 4,96%vèn ®¨ng ký. Trong ®ã Tp Hå ChÝ Minh vµ Bµ RÞa- Vòng Tµu cã sè dù ¸n lín nhÊt lÇn l­ît lµ 162 vµ 108 dù ¸n. B¶ng 7: C¬ cÊu vèn §TTTNN ph©n theo ®Þa bµn ®Çu t­ §¬n vÞ tÝnh: triÖu USD Tõ 1/1 ®Õn 20/12/2001 Tæng sè ®Õn 20/12/2001 TØnh Sè dù ¸n Tæng vèn ®Çu t­ Sè dù ¸n Tæng vèn ®Çu t­ Tû träng (%) Vèn thùc hiÖn TP. HCM 162 533 1.042 10198 29,36 4.833 Hµ Néi 37 166 396 7795 22,45 2.972 §ång Nai 46 198 327 4791 13,79 2.171 B×nh D­¬ng 108 173 478 2531 7,29 1.189 Bµ Rþa-VòngTµu 4 835 70 1867 5,38 419 Qu¶ng Ng·I 1 4 6 1332 3,83 283 H¶I Phßng 11 13 98 1282 3,69 975 L©m §ång 4 3,7 49 843 2,43 102 Hµ T©y 1 1,83 27 413 1,19 198 H¶I D­¬ng 7 24 29 505 1,45 130 Thanh Ho¸ 1 0,35 9 452 1,30 396 Kiªn Giang 0 0 5 393 1,13 394 §µ N½ng 4 10 41 204 0,59 152 Qu¶ng Ninh 5 3 36 285 0,82 175 Kh¸nh Hoµ 7 15,5 36 332 0,95 269 Long An 5 13 42 310 0,89 192 VÜnh Phóc 2 8 24 326 0,94 227 NghÖ An 1 1,3 10 248 48 T©y Ninh 9 5 40 207 114 B¾c Ninh 3 8 8 152 145 Thõa Thiªn HuÕ 1 0,02 12 135 111 Phó Thä 1 0,5 7 127 118 Tæng 420 2016,2 2792 34728 100 15.613 Nguån: Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam (Sè ®Æc san 2001-2002) Nguyªn nh©n chñ yÕu cña t×nh tr¹ng trªn lµ do ë nh÷ng ®ia bµn tËp trung vèn lín th­êng cã c¬ së h¹ tÇng vËt chÊt kü thuËt ph¸t triÓn tèt, cã thÞ tr­êng víi søc mua cao, vµ lµ nh÷ng trung t©m kinh tÕ- chÝnh trÞ, v¨n ho¸-x· héi lín. 3.3.C¬ cÊu ®Çu t­ theo ®èi t¸c: TÝnh ®Õn th¸ng 28/2/2002, ®· cã trªn 70 quèc gia ®Çu t­ vµo ViÖt Nam, trong ®ã cã 5 quèc gia lu«n cã vèn ®Çu t­ lín nhÊt (Xem b¶ng 8).Trong sè nh÷ng quèc gia trªn, Singapore lµ n­íc dÉn ®Çu vÒ ®Çu t­ t¹i ViÖt Nam, sau ®ã lµ §µi Loan, NhËt B¶n, Hµn Quèc, Hång K«ng, Islands, Hµ Lan, Ph¸p... B¶ng 8: C¬ cÊu vèn §TTTNN ph©n theo ®èi t¸c tÝnh ®Õn 28/2/2002 §¬n vÞ tÝnh: triÖu USD STT Quèc gia Sè dù ¸n Tæng vèn ®Çu t­ Vèn ph¸p ®Þnh Vèn thùc hiÖn 1 Singapore 248 6883 2282 2474 2 §µi Loan 782 5192 2221 2738 3 NhËt B¶n 338 4077 2001 3175 4 Hµn Quèc 358 3302 1301 2110 5 Hång K«ng 225 2832 1232 1930 Nguån: Bé KÕ ho¹ch - §Çu t­ §Æc biÖt trong n¨m 2001, ®· cã thªm 4 n­íc vµ vïng l·nh thæ lÇn ®Çu tiªn ®Çu t­ vµo ViÖt Nam. §ã lµ Thæ NhÜ Kú (4 dù ¸n víi 50,7 triÖu USD), Bungari (1 dù ¸n víi 4,39 triÖu USD), Turk& Caicos Islands (1 dù ¸n víi 1 triÖu USD), T©y Ban Nha (1 dù ¸n víi 200.000 USD). Nh×n chung phÇn lín c¸c quèc gia ®Çu t­ vµo ViÖt Nam lµ c¸c n­íc Ch©u ¸, do sù gÇn gòi vÒ ®Þa lý, v¨n ho¸. Sù gÇn gòi vÒ ®Þa lý gióp cho c¸c nhµ ®Çu t­ Ch©u ¸ n¾m b¾t ®­îc c¸c th«ng tin vÒ ViÖt Nam nhanh h¬n c¸c nhµ ®Çu t­ ph­¬ng t©y. H¬n n÷a, sù gÇn gòi vÒ v¨n ho¸ ®· t¹o ra c¶m gi¸c an toµn h¬n ®èi víi nhµ ®Çu t­ Ch©u ¸, do ®ã hä kh«ng do dù trong c¸c quyÕt ®Þnh ®Çu t­. Bªn c¹nh ®ã, mèi quan hÖ truyÒn thèng l©u dai gi÷a ViÖt Nam vµ c¸c n­íc Ch©u ¸ còng lµ mét nguyªn nh©n thóc ®Èy quan hÖ ®Çu t­ quèc tÕ gi÷a ViÖt Nam vµ c¸c n­íc Ch©u ¸. Nh­ vËy, t×nh h×nh §TTTNN ë ViÖt Nam nh­ trªn lµ ®· cã nhiÒu ®IÓm tiÕn bé, nh­ng còng cßn rÊt nhiÒu h¹n chÕ. Sau ®©y lµ nh÷ng ®¸nh gi¸ chung vÒ nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®­îc vµ nh÷ng vÊn ®Ò cßn tån t¹i ®ã. III. §¸nh gi¸ ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµI t¹i ViÖt Nam giai ®o¹n 1996-2001: 1.Nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®­îc: 1.1.§TTTNN ®· t¹o nguån vèn quan träng cho c«ng cuéc ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc, thóc ®Èy t¨ng tr­ëng: §©y chÝnh lµ thµnh tùu to lín nhÊt mµ §TTTNN d· t¹o ra. Theo sè liÖu ë b¶ng 6, vèn ®Çu t­ n­¬c ngoµi lµ mét trong 3 nguån vèn ®Çu t­ x· héi vµ lu«n chiÕm tû träng lín trong tæng vèn ®Çu t­. N¨m 1997, vèn §TTTNN chiÕm tû lÖ cao nhÊt - 31,3%, vµ thÊp nhÊt lµ n¨m 1999 còng chiÕm tíi 18,2%. Tû lÖ ®ãng gãp cña ho¹t ®éng §TTTNN vµo GDP còng t¨ng dÇn qua c¸c n¨m. NÕu nh­ n¨m 1996 tû lÖ nµy lµ 7,39% th× ®Õn n¨m 1998 ®· t¨ng lªn 10.03%, vµ n¨m 2001 ®¹t cao nhÊt – 13,5%. Bªn c¹nh ®ã, nguån §TTTNN còng ®· ®ãng gãp ®¸ng kÓ vµo ng©n s¸ch Nhµ n­íc. TÝnh ®Õn hÕt n¨m 2000, Khu vùc cã vèn §TTTNN ®· nép vµo ng©n s¸ch kho¶ng 1,8 tû USD. B¶ng 6: §ãng gãp cñ¨ §TTTNN vµo nÒn kinh tÕ ViÖt Nam (1996-2001) §¬n vÞ tÝnh: triÖu USD ChØ tiªu 1996 1997 1998 1999 2000 2001 §ÕnhÕt2001 Vèn ®¨ng ký 8.640 4.649 3.897 1.567 1.987 2.436 41.002 Thùc hiÖn (a+b): 2.837 3.032 2.189 1.933 2.100 2.300 21.482 a. Tõ n­íc ngoµi 2.447 2.768 2.062 1.758 1.900 2.100 19.115 b. Tõ trong n­íc 390 264 127 175 200 200 2367 Doanh thu 2.743 3.815 3.190 4.600 6.167 7.400 32.644 XuÊt khÈu 788 1.790 1.982 2.547 3.300 3.560 15.088 Tû träng trong GDP (%) 7,39 9,07 10,03 12,24 13,25 13,5 13,5 Tèc ®é t¨ng c«ng nghiÖp (%) 21,7 23,2 24,4 20,0 23,0 12,1 Tû träng trong c«ng nghiÖp (%) 26,7 28,9 32,0 34,7 36,0 35,4 35,4 Nép ng©n s¸ch 263 315 317 271 260 Lao ®éng trùc tiÕp (1000 ng­êi) 220 250 270 296 327 380 380 Nguån: Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam (Sè §Æc san 2001-2002) 1.2. §TTTNN gióp chuyÓn giao c¸c c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, t¹o m«i tr­êng c¹nh tranh, ph¸t triÓn m¹nh mÏ lùc l­îng s¶n xuÊt: Cïng víi ho¹t ®éng §TTTNN, c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· tiÕn hµnh chuyÓn giao c«ng nghÖ. NhiÒu c«ng nghÖ míi ®­îc nhËp vµo n­íc ta nh­: thiÕt kÕ, chÕ t¹o m¸y biÕn thÕ, d©y chuyÒn tù ®éng l¾p r¸p hµng ®iÖn tö, l¾p r¸p tæng ®µi ®IÖn tho¹i tù ®éng, kü thô©t sè, c«ng nghÖ s¶n xuÊt c¸p ®iÖn, s¶n xuÊt « t«, khai th¸c dÇu khÝ. VÒ chÊt l­îng c«ng nghÖ §TTTNN ®· ®­a vµo ViÖt Nam, nh×n chung, phÇn lín c¸c trang thiÕt bÞ lµ ®ång bé, cã tr×nh ®é b»ng hoÆc cao h¬n c¸c thiÕt bÞ tiªn tiÕn ®· cã ë trong n­íc vµ thuéc lo¹i phæ cËp ë c¸c n­íc c«ng nghiÖp trong khu vùc. Mét sè thiÕt bÞ qua sö dông ®· ®ùoc n©ng cÊp tr­íc khi ®­a vµo ViÖt Nam. §Ó ®¹t n¨ng suÊt, chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ cao kh«ng chØ cã m¸y mãc thiÕt bÞ hiÖn ®¹i mµ trong qu¸ tr×nh ®Çu t­, nhµ ®Çu t­ cßn rÊt quan t©m ®Õn viÖc tham gia ®µo t¹o, n©ng cao tay nghÒ, tr×nh ®é chuyªn m«n cho ng­êi lao ®éng ViÖt Nam, kÓ c¶ lao ®«ng trùc tiÕp lÉn ®éi ngò qu¶n lý. Nh­ vËy, th«ng qua viÖc chuyÓn giao c«ng nghÖ, §TTTNN kh«ng chØ gãp phÇn t¹o ra nhiÒu s¶n phÈm míi víi kiÓu d¸ng ®Ñp, chÊt l­îng cao, ®¹t tiªu chuÈn trong vµ ngoµi n­íc mµ cßn ®µo t¹o nªn mét ®éi ngò lao ®éng lµnh nghÒ, c¸n bé qu¶n lý cã tr×nh ®é cao, ®ång thêi t¹o m«i tr­êng c¹nh tranh, thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp trong n­íc ph¶i tù ®æi míi vÒ c«ng nghÖ, tr×nh ®é qu¶n lý, vµ tæ chøc s¶n xuÊt ®Ó tån t¹i. ChÝnh ®iÒu nµy sÏ thóc ®Èy m¹nh mÏ sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt ViÖt Nam. Bªn c¹nh ®ã, §TTTNN cßn gióp cung cÊp kinh nghiÖm trong qu¶n lý vµ ®Çu t­, t¹o nÒn nguån ®éng lùc gióp c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam m¹nh d¹n ®Çu t­ ra n­íc ngoµi. Cho ®Õn ®Çu n¨m 2001, ®· cã 41 dù ¸n ViÖt Nam ®Çu t­ ra n­íc ngoµi t¹i 12 n­íc vµ vïng l·nh thæ víi vèn ®¨ng ký gÇn 40 triÖu USD. 1.3. §TTTNN gãp phÇn gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng, t¨ng thu nhËp cho ng­êi d©n: TÝnh ®Õn hÕt n¨m 2001, khu vùc §TTTNN ®· thu hót kho¶ng 358.000 lao ®éng ViÖt Nam, nÕu tÝnh c¶ lao ®éng gi¸n tiÕp (cung øng dÞch vô, x©y dùng...) cã thÓ lªn ®Õn h¬n 400.000 ng­êi, gãp phÇn t¹o nªn mét thÞ tr­êng lao ®éng. §ång thêi, §TTTNN còng gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh nghÒ, c¬ cÊu lao ®éng, ®µo t¹o ®éi ngò c«ng nh©n lµnh nghÒ cã kh¶ n¨ng tiÕp thu vµ sö dông c«ng nghÖ tiªn tiÕn, ®µo t¹o c¸n bé khoa häc thay thÕ chuyªn gia n­íc ngoµi. Víi møc l­¬ng trung b×nh 70 USD/th¸ng, thu nhËp cña ng­êi lao ®éng trong khu vùc nµy ®· lªn tíi 300 triÖu USD/n¨m (Nguån: T¹p chÝ Ph¸t triÓn kinh tÕ, sè 128/2001, trang 10). 1.4. §TTTNN gãp phÇn quan träng trong viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸: Theo nh­ ph©n tÝch ë phÇn II.3.1, phÈn lín vèn ®Çu t­ tËp trung vµo c¸c lÜnh vùc c«ng nghiÖp vµ x©y dùng. ë b¶ng 6, c¸c sè liÖu cho thÊy, chØ tÝnh riªng n¨m 2001, vèn §TTTNN ®· gãp phÇn ®­a tèc ®é t¨ng c«ng nghiÖp lªn 12,1% vµ chiÕm tû träng 35,4% trong s¶n xuÊt c«ng nghiÖp. Nh­ vËy, §TTTNN ®· vµ ®ang cã sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu phï hîp víi c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ ë n­íc ta. 1.5. §TTTNN gãp phÇn më réng thÞ tr­êng, më réng quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ cña ViÖt Nam : Nhê cã ho¹t ®éng §TTTNN, c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ song ph­¬ng vµ ®a ph­¬ng cña ViÖt Nam víi c¸c n­íc, c¸c khu vùc trªn thÕ giíi ®· ®­îc thiÕt lËp vµ cñng cè. Tõ ®ã ®· më réng thÞ tr­êng cho s¶n phÈm ViÖt Nam. ThËt vËy, mét c¸ch trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp, qua c¸c doanh nghiÖp cã vèn §TTTNN, s¶n phÈm cña ViÖt Nam ®· cã ®iÒu kiÖn to¶ kh¾p thÞ tr­êng thÕ giíi, thóc ®Èy t¨ng tr­ëng trong n­íc, vµ ng­îc l¹i, s¶n phÈm cña nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi còng ®­îc nhËp vµo ViÖt Nam ®Ó ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng vµ s¶n xuÊt trong n­íc. HÇu hÕt c¸c n­íc cã nhiÒu dù ¸n vµ nhiÒu vèn §TTTNN vµo ViÖt Nam còng ®ång thêi lµ b¹n hµng lín trong quan hÖ th­¬ng m¹i nh­ Xingapo, NhËt B¶n... §iÒu ®ã chøng tá r»ng §TTTNN vµ th­¬ng m¹i cã quan hÖ t¸c ®éng t­¬ng hç. 1.6. §TTTNN gãp phÇn ®Èy m¹nh xuÊt khÈu, t¨ngthu ngo¹i tÖ, lµnh m¹nh ho¸ c¸n c©n th­¬ng m¹i: Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y §TTTNN ®· cã mét phÇn quan träng trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¶ n­íc. B¶ng7: Tû träng xuÊt khÈu cña khu vùc cã vèn §TTTNN trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu c¶ n­íc ChØ tiªu 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 Gi¸ trÞ(Tr.USD) 1350 1740 3226 3248 2550 3320 3560 Tû träng(%) 24,7 24,5 35,8 34,8 22 23,2 23,6 Nguån: Bé th­¬ng m¹i Sè liÖu b¶ng 7 cho thÊy trong 6 n¨m gÇn ®©y kim ng¹ch xuÊt khÈu cña khu vùc vèn §TTTNN kh«ng ngõng gia t¨ng vµ lu«n chiÕm trªn 20% so víi tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¶ n­íc. 1.7. §TTTNN gióp lµm thay ®æi bé mÆt ®Êt n­íc vµ n©ng cÊp CSHT: §TTTNN gãp phÇn quan träng vµo viÖc hoµn chØnh ngµy cµng ®Çy ®ñ vµ tèt h¬n hÖ thèng CSHT ®Æc biÖt lµ giao th«ng vËn t¶i, b­u chÝnh viÔn th«ng, n¨ng l­îng. §ång thêi ®· h×nh thµnh ®­îc 67 khu c«ng nghiÖp - khu chÕ xuÊt khu c«ng nghÖ cao trªn ph¹m vi c¶ n­íc, gãp phÇn vµo viÖc ®« thÞ ho¸, h×nh thµnh khu d©n c­ míi vµ hµng chôc ngµn lao ®éng dÞch vô kh¸c. 1.81.9. ChÝnh nhê viÖc ph¶i kh«ng ngõng hoµn thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­ ®Ó t¨ng c­êng thu hót §TTTNN nªn luËt ph¸p ViÖt Nam ®­îc hoµn thiÖn tõng b­íc, phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho qu¸ tr×nh héi nhËp. MÆc dï ®¹t ®­îc nhiÒu thµnh tùu ®¸ng kÓ, song §TTTNN vÉn cßn tån t¹i mét sè h¹n chÕ sau ®©y: 2. Nh÷ng vÊn ®Ò cßn tån t¹i 2.1. Xu h­íng gi¶m nguån vèn §TTTNN trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y: Tõ sè liÖu ë b¶ng 6 cho thÊy trong 3 n¨m 1997,1998,1999, vèn ®Çu t­ liªn tôc gi¶m sót. N¨m 2000 vµ 2001, mÆc dï ®· cã dÊu hiÖu khëi s¾c nh­ng sè vèn ®¨ng ký hai n¨m n¨m nµy so víi sè vèn ®¨ng ký n¨m 1996 (lµ 86410 triÖu USD) th× vÉn cßn rÊt thÊp. Xu h­íng nµy còng n»m trong xu h­íng suy gi¶m dßng vèn §TTTNN trªn thÕ giíi hiÖn nay. 2.2. C¬ cÊu vèn ®Çu t­ mÆc dï ®· cã c¶i thiÖn nh­ng vÉn cßn nhiÒu bÊt hîp lý: VÒ c¬ cÊu ngµnh, vèn ®Çu t­ chØ tËp trung vµo nh÷ng ngµnh nghÒ cã kh¶ n¨ng mang l¹i lîi nhuËn cao nh­ c¸c ngµnh c«ng nghiÖp vµ x©y dùng, nªn ®Çu t­ vµo c¸c ngµnh cã tû suÊt lîi nhuËn thÊp nh­ ngµnh n«ng - l©m - thuû s¶n vÉn cßn qu¸ nhá. VÒ c¬ cÊu ®Çu t­ theo ®Þa bµn, phÇn lín vèn ®Çu t­ tËp trung vµo c¸c trung t©m kinh tÕ (nh­ TP Hå ChÝ Minh, Hµ Néi...) ch­a chó ý ®Õn c¸c tØnh miÒn nói n«ng th«n. Theo ®èi t¸c, gÇn 70% vèn §TTTNN lµ tõ c¸c n­íc Ch©u ¸, vèn tõ Mü vµ T©y ¢u cßn h¹n chÕ. §iÒu nµy cho thÊy sù kh«ng ®ång ®Òu trong c¬ cÊu ®Çu t­ theo ngµnh, theo lÜnh vùc còng nh­ theo ®èi t¸c. 2.3. HiÖu qu¶ kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn §TTTNN cßn thÊp, sè doanh nghiÖp khai lç ngµy cµng t¨ng, ngoµi tÇm kiÓm so¸t cña Nhµ n­íc. Mét phÇn t×nh tr¹ng nµy lµ do sù thiÕu thiÖn chÝ cña nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi, ch¼ng h¹n, mét sè nhµ ®Çu t­ cè t×nh t¨ng chi phÝ ®Çu vµo, chi phÝ cho qu¶ng c¸o, khiÕn cho mét sè DNLD liªn tôc bÞ lç vèn. KÕt qu¶ lµ bªn ViÖt Nam ph¶i tù rót lui khái liªn doanh vµ nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®¹t ®­îc môc ®Ých cña m×nh lµ x©m chiÕm ®­îc thÞ tr­êng. T×nh tr¹ng khai lç cña doanh nghiÖp §TTTNN cßn khiÕn cho nhµ n­íc mÊt ®i mét sè nguån thu nh­ thuÕ thu nhËp vµ c¸c kho¶n thuÕ kh¸c. 2.4. H¹n chÕ trong lÜnh vùc chuyÓn giao c«ng nghÖ Theo ®¸nh gi¸ cña mét sè chuyªn gia c«ng nghÖ th× cã kho¶ng 30-40% sè dù ¸n §TTTNN tiÕp nhËn ®­îc c«ng nghÖ thÝch hîp, ®¹t tr×nh ®é vµ mang l¹i hiÖu qu¶ t­¬ng ®èi cao; phÇn cßn l¹i lµ nh÷ng c«ng nghÖ tr×nh ®é kü thuËt cao nh­ng kh«ng phï hîp hoÆc c«ng nghÖ l¹c hËu, kÐm hiÖu qu¶ g©y « nhiÔm m«i tr­êng. Tõ ®ã dÉn ®Õn viÖc s¶n xuÊt ra nh÷ng s¶n phÈm cã tÝnh c¹nh tranh kh«ng cao vµ g©y « nhiÔm m«i tr­êng. 2.5. Nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc vÒ chÝnh trÞ - v¨n ho¸ - x· héi. Ch¼ng h¹n nh­ viÖc ch¶y m¸u chÊt x¸m tõ khu vùc c¬ quan Nhµ n­íc vµ c¸c doanh nghiÖp quèc doanh sang khu vùc c¸c doanh nghiÖp §TTTNN. Mét sè dù ¸n ®Çu t­ lîi dông sù kh«ng râ rµng trong quy ®Þnh vÒ quyÒn së h÷u trÝ tuÖ cña ViÖt Nam ®Ó s¶n xuÊt hµng nh¸i, hµng gi¶... Nh÷ng h¹n chÕ kÓ trªn kh«ng ph¶i lµ ngÉu nhiªn, chóng xuÊt ph¸t tõ nh÷ng nguyªn nh©n nhÊt ®Þnh. 3. Nguyªn nh©n cña nh÷ng tån t¹i trªn: Ngoµi nh÷ng nguyªn nh©n lµ sù yÕu kÐm vÒ m«i tr­êng ®Çu t­ (nh­ ®· tr×nh bµy ë phÇn I ch­¬ng II), còng cßn cã mét sè nguyªn nh©n kh¸c dÉn ®Õn nh÷ng h¹n chÕ cña §TTTNN ë ViÖt Nam. §ã lµ: - ThiÕu mét hÖ thèng luËt ph¸p vÒ ®Çu t­ hoµn chØnh. - Kh©u quy ho¹ch thu hót §TTTNN cßn nhiÒu yÕu kÐm. - C«ng t¸c qu¶n lý Nhµ n­íc víi §TTTNN cßn kÐm hiÖu qu¶, võa bu«ng láng, võa can thiÖp s©u vµo c¸c ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp, cô thÓ lµ: tËp trung qu¸ s©u vµo kh©u cÊp phÐp ®Çu t­, bu«ng láng qu¶n lý sau khi cÊp phÐp. - §éi ngò c¸n bé lµm viÖc trong c¸c DNLD cßn h¹n chÕ nhiÒu mÆt: kiÕn thøc chuyªn m«n yÕu, kh«ng l¾m v÷ng luËt ph¸p, th­¬ng tr­êng, tr×nh ®é ngo¹i ng÷ h¹n chÕ. Mét sè c¸n bé nghiªng vÒ phÝa n­íc ngoµi, g©y m©u thuÉn víi ng­êi lao ®éng. - Chi phÝ kinh doanh cao, kh¶ n¨ng sinh lîi thÊp. C¨n cø vµo kÕt qu¶ ®iÒu tra cña JETRO (hiÖp héi doanh nghiÖp NhËt B¶n) t¹i 24 thµnh phè lín thuéc 14 n­íc Ch©u ¸ (12-1999), l­¬ng c«ng nh©n t¹i ViÖt Nam cao gÊp 1,6 lÇn t¹i Jakarta; gi¸ ®iÖn gÊp 2 lÇn Th­îng H¶i vµ B¨ngkok; c­íc phÝ chuyÓn congtainer cao gÊp ®«i Singapore vµ Kualalumpua; c­íc phÝ ®iÖn tho¹i quèc tÕ cao gÊp ®«i c¸c n­íc kh¸c. - ViÖc cung cÊp nguyªn liÖu, phô tïng t¹i chç cho c¸c doanh nghiÖp §TTTNN lµ gÆp khã kh¨n vµ kh«ng æn ®Þnh, ¶nh h­ëng ®Õn kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh vµ lµm t¨ng gi¸ thµnh s¶n phÈm. Theo nh­ ®iÒu tra cña JETRO, ViÖt Nam hÇu nh­ kh«ng cã phô tïng cã thÓ sö dông ®­îc; 3/4 sè doanh nghiÖp do JETRO ®iÒu tra chØ tù cung tù cÊp ®­îc t¹i chç d­íi 20%. - H¹n chÕ vÒ mÆt th«ng tin còng lµ vÊn ®Ò lµm h¹n chÕ §TTTNN vµo ViÖt Nam. §¹i diÖn cña UN-ESCAP cho r»ng cã ®Õn "99%" nhµ ®Çu t­ trªn thÕ giíi kh«ng biÕt g× vÒ ®Êt n­íc ViÖt Nam. Tõ nh÷ng ®¸nh gi¸ s¬ l­îc trªn ®©y cho thÊy t×nh h×nh §TTTNN ë ViÖt Nam cßn nhiÒu vÊn ®Ò bÊt cËp. So víi thêi kú tr­íc khñng ho¶ng th× vèn §TTTNN vµo ViÖt Nam ®· gi¶m xót ®¸ng kÓ vµ cho ®Õn nay vÉn ch­a cã dÊu hiÖu kh«i phôc. Thùc tÕ nµy ®ßi hái Nhµ n­íc còng nh­ c¸c doanh nghiÖp ph¶i cã ®­îc nh÷ng gi¶i ph¸p thiÕt thùc vµ hiÖu qu¶ ®Ó t¨ng c­êng h¬n n÷a nguån vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam trong thêi gian tíi. §ã còng lµ néi dung sÏ ®­îc tr×nh bµy trong ch­¬ng III. Ch­¬ng III: Mét sè gi¶i ph¸p t¨ng c­êng nguån vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam I. Kinh nghiÖm ë mét sè n­íc vÒ chÝnh s¸ch thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. Trong ®iÒu kiÖn c¹nh tranh gay g¾t vÒ thu hót §TTTNN hiÖn nay, tÊt c¶ c¸c quèc gia ®Òu nç lùc c¶i t¹o m«i tr­êng ®Ó hÊp dÉn nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Trªn c¬ së ®ã ViÖt Nam cã thÓ häc hái ®­îc rÊt nhiÒu kinh nghiÖm quý gi¸ tõ c¸c quèc gia nµy, ®Æc biÖt lµ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn Ch©u ¸ trong ®ã cã Malaixia vµ Trung Quèc. 1. Kinh nghiÖm cña Malaixia: Víi viÖc nhËn thøc ®Çy ®ñ vÒ vai trß vµ tÇm quan träng cña §TTTNN, ngay tõ n¨m 60, ChÝnh phñ Malaixia ®· ¸p dông nhiÒu biÖn ph¸p ®Ó khuyÕn khÝch vµ thu hót vèn ®Çu t­ tõ bªn ngoµi. §ã lµ c¸c chÕ ®é ­u ®·i nh­ gi¶m thuÕ thu nhËp, miÔn thuÕ xuÊt nhËp khÈu, cÊp tÝn dông víi l·i suÊt thÊp, kÐo dµi thêi gian miÔn thuÕ ®Õn 10 n¨m cho nh÷ng dù ¸n vµo nh÷ng vïng xa x«i, hÎo l¸nh. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, quan ®iÓm vµ chiÕn l­îc thu hót vèn §TTTNN cña Malaixia cã nhiÒu thay ®æi. Thø nhÊt, ®ã lµ nh÷ng t¨ng c­êng hoµn thiÖn vÒ ®¹o luËt ®Çu t­, nh»m khuyÕn khÝch h¬n n÷a sù ®Çu t­ cña n­íc ngoµi, ®Æc biÖt lµ c¸c C«ng ty xuyªn quèc gia. Thø hai lµ t¹o lËp m«i tr­êng ®Çu t­ thuËn lîi nh­ æn ®Þnh chÝnh trÞ, t¨ng søc m¹nh kinh tÕ, th¸i ®é hoan nghªnh cña c«ng chóng, hÖ thèng tiÒn tÖ - tµi chÝnh hiÖn ®¹i... Thø ba lµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n, thÞ tr­êng vèn.. Cïng n»m trong khu vùc §«ng Nam ¸, Malaixia cã nhiÒu ®iÓm t­¬ng ®ång so víi ViÖt Nam, tuy nhiªn xÐt vÒ møc ®é th× nã ch­a b»ng sù t­¬ng ®ång gi÷a ViÖt Nam vµ Trung Quèc, mét trong nh÷ng trung t©m cña dßng vèn §TTTNN hiÖn nay. Lµ mét nÒn kinh tÕ sím chuyÓn ®æi h¬n so víi ViÖt Nam, Trung Quèc lu«n ®i tiªn phong trong mäi lÜnh vùc vµ gióp ViÖt Nam tiÕp thu ®­îc nh÷ng bµi häc quý, ®Æc biÖt lµ trong ho¹t ®éng §TTTNN. 2. Kinh nghiÖm tõ Trung Quèc. N»m trong chiÕn l­îc më cöa nhiÒu tÇng nÊc, mäi h­íng, chiÕn l­îc thu hót §TTTNN giai ®o¹n ®Çu cña Trung Quèc lµ ph¸t triÓn c¸c ®Æc khu kinh tÕ. Theo ®ã, ChÝnh phñ lùa chän c¸c vïng cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi nhÊt ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn më cöa tr­íc tiªn. Thµnh c«ng cña nh÷ng ®Æc khu nµy lµ ®· trë thµnh nh÷ng ®iÓm thu hót kü thuËt s¶n xuÊt vµ c¸ch thøc qu¶n lý cña ng­êi n­íc ngoµi. TiÕp theo c¸c ®Æc khu kinh tÕ lµ viÖc ph¸t triÓn c¸c khu khai th¸c vµ ph¸t triÓn kinh tÕ, kü thuËt, kÕt hîp víi viÖc ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng vµ khuyÕn khÝch ­u ®·i víi ®Çu t­ n­íc ngoµi, ®iÒu nµy ®· ®Èy nhanh tèc ®é cña nguån vèn §TTTNN ch¶y vµo Trung Quèc. Trong giai ®o¹n hiÖn nay, dùa trªn viÖc æn ®Þnh, ph¸t triÓn kinh tÕ liªn tôc, thÞ tr­êng cã søc mua lín vµ t¨ng tr­ëng nhanh, Trung Quèc thùc hiÖn chuyÓn h­íng chÝnh s¸ch thu hót §TTTNN ®Ó thÝch nghi víi xu thÕ míi. Bªn c¹nh viÖc hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt vÒ ®Çu t­ n­íc ngoµi, tõng b­íc thùc hiÖn chÕ ®é ®·i ngé quèc d©n, gi¶m thuÕ, Trung Quèc cßn huû bá viÖc h¹n chÕ s¶n l­îng nhËp khÈu hµng c«ng nghiÖp, thóc ®Èy doanh nghiÖp quèc h÷u thu hót vèn §TTTNN, më réng thu hót §TTTNN trªn lÜnh vùc th­¬ng m¹i - dÞch vô, më ra nhiÒu ph­¬ng thøc ®Çu t­ míi, thu hót §TTTNN vµo viÖc ®iÒu chØnh c¬ cÊu ngµnh nghÒ, ®Çu t­ theo vïng (®Æc biÖt lµ MiÒn T©y, Trung Quèc), kªu gäi Hoa KiÒu vÒ n­íc ®Çu t­.... Víi nh÷ng chÝnh s¸ch mang tÝnh chiÕn l­îc nh­ trªn, Trung Quèc ®· t¹o ®­îc søc hót v« cïng lín ®èi víi nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Trªn c¬ së nh÷ng kinh nghiÖm trªn ®©y, kÕt hîp víi thùc tr¹ng §TTTNN ë ViÖt Nam ®· nªu ë ch­¬ng 2, ViÖt Nam cÇn cã ®­îc nh÷ng gi¶i ph¸p vµ h­íng ®i thÝch hîp trong t×nh h×nh hiÖn nay. II. Mét sè gi¶i ph¸p ®Èy m¹nh thu hót §TTTNN t¹i ViÖt Nam: 1.Gi¶i ph¸p tõ phÝa Nhµ n­íc: 1.1. Nhãm gi¶i ph¸p nh»m t¨ng søc hÊp dÉn cña m«i tr­êng ®Çu t­. Nh÷ng biÖn ph¸p c¶i t¹o m«i tr­êng ph¶i ®­îc thùc hiÖn theo h­íng: g¾n ho¹t ®éng §TTTNN víi yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi ®Êt n­íc; g¾n víi quy ho¹ch, chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ; ph¸t huy lîi thÕ so s¸nh, n©ng cao søc c¹nh tranh vµ hiÖu qu¶ cña nÒn kinh tÕ, kh«ng ch¹y theo s¶n l­îng; ®Èy m¹nh thu hót vµ sö dông cã hiÖu qu¶ vèn §TTTNN, nh­ng ph¶i ®¶m b¶o gi÷ v÷ng ®éc lËp, tù chñ, an ninh quèc gia. 1.1.1. C¶i t¹o m«i tr­êng kinh tÕ: Mäi yÕu tè t¸c ®éng ®Õn ho¹t ®éng §TTTNN, suy cho cïng, c¬ b¶n nhÊt vÉn lµ yÕu tè kinh tÕ. Mét nÒn kinh tÕ cã tr×nh ®é ph¸t triÓn cao, quy m« lín, lu«n æn ®Þnh vµ l¹m ph¸t cã thÓ k×m chÕ ®­îc, thu nhËp cña ng­êi d©n cao, ®¶m b¶o thÞ tr­êng cã søc mua lín, t¨ng tr­ëng nhanh lu«n lµ n¬i tËp trung phÇn lín vèn ®Çu t­. V× vËy, cÇn tËp trung vµo c¶i thiÖn m«i tr­êng kinh tÕ. §Ó t¨ng sù hÊp dÉn cña m«i tr­êng kinh tÕ, tr­íc m¾t Nhµ n­íc cÇn ®iÒu chØnh tû gi¸ hèi ®o¸i theo h­íng cã lîi cho nhµ xuÊt khÈu. Cã nghÜa lµ, cÇn ph¸ gi¸ nhÑ ®ång VND. Khi ®ã, l­îng nhËp khÈu nguyªn vËt liÖu sÏ gi¶m, khuyÕn khÝch nhµ ®Çu t­ t¨ng tû lÖ néi ®Þa ho¸, h­íng m¹nh vÒ s¶n xuÊt s¶n phÈm xuÊt khÈu. Bªn c¹nh ®ã, Nhµ n­íc cÇn dïng nh÷ng biÖn ph¸p kÝch cÇu ®Ó t¨ng søc mua cña thÞ tr­êng. Muèn vËy, cÇn ph¶i c¶i thiÖn thu nhËp cña ng­êi d©n. §Ó lµm ®­îc viÖc nµy th× nÒn kinh tÕ ph¶i ®¹t t¨ng tr­ëng cao liªn tôc. §©y lµ vÊn ®Ò lín mµ kh«ng ph¶i quèc gia nµo còng ®¹t ®­îc. Víi ViÖt Nam, ®Ó ®¹t ®­îc t¨ng tr­ëng cao th× c¸ch lùa chän duy nhÊt ®· ®Èy nhanh tiÕn tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ (CNH- H§H), më cöa h¬n n÷a nÒn kinh tÕ vµ tÝch cùc héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Mét gi¶i ph¸p quan träng kh¸c n÷a ®Ó c¶i thiÖn m«i tr­êng kinh tÕ lµ ®Èy m¹nh viÖc ph¸t triÓn thÞ tr­êng vèn vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n. Theo ®ã, Nhµ n­íc cÇn níi láng c¸c quy ®Þnh ®èi víi ng­êi n­íc ngoµi mua vµ ph¸t hµnh cæ phiÕu, tr¸i phiÕu trong vµ ngoµi n­íc, ph¸t triÓn thÞ tr­êng vèn ®Ó doanh nghiÖp ViÖt Nam cã thÓ gãp vèn ®Çu t­ b»ng c¸c nguån huy ®éng dµi h¹n (cæ phiÕu, tr¸i phiÕu), tù do ho¸ ho¹t ®éng ng©n hµng - tµi chÝnh b¶o ®¶m nhu cÇu vay vèn cña nhµ ®Çu t­. 1.1.2. M«i tr­êng chÝnh trÞ - luËt ph¸p: ChÝnh trÞ - luËt ph¸p ®­îc xem lµ yÕu tè quan träng nhÊt t¸c ®éng ®Õn dßng vèn §TTTNN, v× vËy cÇn ph¶i hoµn thiÖn chÝnh s¸ch, luËt ph¸p theo h­íng t¹o thuËn lîi cho nhµ ®Çu t­. 1.1.2.1. Hoµn thiÖn hÖ thèng chÝnh s¸ch: HÖ thèng chÝnh ë ViÖt Nam l©u nay vÉn tån t¹i nhiÒu h¹n chÕ nh­ thiÕu æn ®Þnh, thiÕu ®ång bé, viÖc ®Ò ra chÝnh s¸ch vµ viÖc thay ®æ chÝnh s¸ch x¶y ra th­êng xuyªn, khiÕn cho c¸c chÝnh s¸ch míi ra ®êi Ýt ®­îc biÕt ®Õn. Nh÷ng chÝnh s¸ch cò vÊn ch­a thùc sù khuyÕn khÝch nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi, v× vËy, Nhµ n­íc cÇn söa ®æi mét sè chÝnh s¸ch ®Ó t¹o thuËn lîi h¬n cho viÖc thu hót §TTTNN: - ChÝnh s¸ch ®Êt ®ai: so¸t l¹i gi¸ thuª ®Êt, miÔn gi¶m tiÒn thuª ®Êt trong mét vµi n¨m ®Çu, gi¶i quyÕt døt ®iÓm vÊn ®Ò ®Òn bï, gi¶i phãng mÆt b»ng ®ang g©y ¸ch t¾c trong qu¸ tr×nh triÓn khai dù ¸n. ChÝnh s¸ch ®Òn bï cÇn æn ®Þnh nhÊt qu¸n vµ kiªn quyÕt. ChuyÓn chÕ ®é gãp vèn b»ng quyÒn sö dông ®Êt sang chÕ ®é Nhµ n­íc cho thuª ®Êt. - Trong lÜnh vùc tµi chÝnh- ng©n hµng, cÇn tiÕp tôc gi¶m tû lÖ kÕt hèi ngo¹i tÖ, tiÕn tíi viÖc xo¸ bá kÕt hèi b¾t buéc khi cã ®iÒu kiÖn, tõng b­íc thùc hiÖn ®¬n gi¶n ho¸ viÖc chuyÓn ®æi ngo¹i tÖ ®èi víi c¸c giao dÞch th­¬ng m¹i. Nhµ n­íc x©y dùng quy chÕ qu¶n lý tµi chÝnh cña doanh nghiÖp §TTTNN, ban hµnh c¸c chuÈn mùc kÕ to¸n, kiÓm to¸n phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp, mÆt kh¸c b¶o ®¶m sù qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ ho¹t ®éng tµi chÝnh cña doanh nghiÖp. - ChÝnh s¸ch thuÕ: thèng nhÊt mét møc thuÕ suÊt chung lµ 30% cho c¸c doanh nghiÖp. §iÒu nµy sÏ t¹o niÒm tin cho nhµ ®Çu t­ ngo¹i quèc v× sÏ kh«ng cã sù ph©n biÖt ®èi xö, g©y bÊt lîi cho hä. §èi víi thuÕ chuyÓn lîi nhuËn vÒ n­íc hiÖn nay cã 3 møc:7%, 5% vµ 3%, tuy nhiªn, Nhµ n­íc nªn bá lo¹i thuÕ nµy ®Ó t¨ng søc c¹nh tranh víi c¸c n­íc. ViÖc x©y dùng chÝnh s¸ch thuÕ ph¶i khuyÕn khÝch ®­îc §TTTNN s¶n xuÊt phô tïng, linh kiÖn, n©ng cao tû lÖ néi ®Þa ho¸ s¶n phÈm. Nhµ n­íc còng cÇn tiÕp tôc ®µm ph¸n, ký kÕt thªm c¸c hiÖp ®Þnh tr¸nh ®¸nh thuÕ 2 lÇn (®¸nh thuÕ trïng), tr­íc hÕt lµ víi c¸c n­íc ASEAN ®Ó t¹o thuËn lîi cho viÖc thóc ®Èy ®Çu t­ trong khu vùc, ®ång thêi gãp phÇn thu hót h¬n n÷a §TTTNN, ®Æc biÖt tõ thÞ tr­êng Hoa Kú còng cÇn ph¶i ®µm ph¸n, ký kÕt hiÖp ®Þnh thuÕ. - Nhµ n­íc khuyÕn khÝch doanh nghiÖp h­íng m¹nh vµo thÞ tr­êng xuÊt khÈu, sö dông nguyªn liÖu trong n­íc, chÕ biÕn thµnh phÈm hoµn chØnh xuÊt khÈu h¹n chÕ cÊp giÊy phÐp cho dù ¸n xuÊt khÈu nguyªn liÖu, hoÆc s¶n phÈm s¬ chÕ. - MÆt kh¸c, Nhµ n­íc cÇn söa ®æi chÕ ®é 2 gi¸ ®èi víi gi¸ ®iÖn, c­íc viÔn th«ng, c­íc vËn t¶i,... gi÷a doanh nghiÖp trong n­íc vµ doanh nghiÖp §TTTNN; nhanh chãng ®iÒu chØnh gi¶m chi phÝ, nh­ chi phÝ ngoµi luËt (chi phÝ t­ vÊn, ch¹y thñ tôc), t×nh tr¹ng nhòng nhiÔu cña c¸c c¸n bé, chi phÝ v« h×nh chê ®îi v× tÖ quan liªu, gi¶i phãng mÆt b»ng qu¸ chËm, h¹ tÇng yÕu kÐm, chÊt l­îng lao ®éng, tr×nh ®é qu¶n lý yÕu kÐm. -Thªm vµo ®ã, Nhµ n­íc cÇn hç trî tÝn dông cho c¸c dù ¸n ®Çu t­ n­íc ngoµi. Sù hç trî tÝn dông (ë nhiÒu n­íc, ChÝnh phñ ®· lËp ra c¸c Quü hç trî ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Î hç trî tÝn dông cho c¸c nhµ ®Çu t­, nhÊt lµ c¸c dù ¸n thuéc diÖn khuyÕn khÝch ®Çu t­), cïng víi c¸c dÞch vô tµi chÝnh, b¶o l·nh cña ChÝnh phñ, cña c¸c c¬ quan tÝn dông xuÊt khÈu sÏ ®ãng vai trß to lín lµm t¨ng vèn §TTTNN. §iÒu nµy còng gióp h¹n chÕ c¸c rñi ro vÒ tµi chÝnh vµ lµm t¨ng tû lÖ lîi nhuËn. Th«ng th­êng nhµ t­ b¶n n­íc ngoµi sÏ thËn träng hoÆc tõ bá nÕu m«i tr­êng ®Çu t­ cã “®é tin cËy thÊp vÒ tÝn dông” – mét chØ sè tæng hîp cña c¸c yÕu tè nh­: rñi ro chÝnh trÞ cao, ph¸t tiÓn kinh tÕ chËm, xuÊt khÈu kÐm, nî cao vµ bÊt æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m« vµ sù yÕu kÕm vÒ hÖ thèng tµi chÝnh hç trî tÝn dông. Vµ cuèi cïng lµ mét gi¶i ph¸p mang tÝnh nãng hæi hiÖn nay lµ tÝch cùc thu hót §TTTNN trong lÜnh vùc quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ. §ã lµ thùc hiÖn më cöa nÒn kinh tÕ, hoµ nhËp vµo ®êi sèng kinh tÕ thÕ giíi, ®ång thêi t¨ng c­êng më cöa bªn trong, vµ gi÷a më cöa bªn trong vµ më cöa bªn ngoµig cã mèi quan hÖ mËt thiÕt, t¸c ®éng lÉn nhau. Muèn vËy ph¶i khuyÕn khÝch nh©n d©n b»ng nhiÒu h×nh thøc thÝch hîp bá vèn vµo s¶n xuÊt kinh doanh ®ång thêi víi viÖc më cöa nÒn kinh tÕ trong vµ ngoµi n­íc, phæ biÕn c¸c th«ng tin kinh tÕ, thÞ tr­êng, v¨n ho¸-x· héi, khoa häc, c«ng nghÖ duíi mäi h×nh thøc, ®Æc biÖt lµ ph¸t triÓn liªn l¹c viÔn th«ng quèc tÕ. 1.1.2.2. Hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt: Còng gièng nh­ hÖ thèng chÝnh s¸ch, hÖ thèng ph¸p luËt cña ViÖt Nam thiÕu ®ång bé, æn ®Þnh, viÖc ban hµnh luËt chång chÐo gi÷a c¸c Bé, ngµnh, ®Þa ph­¬ng, viÖc thùc hiÖn thiÕu nghiªm minh, trong s¹ch… lµm gi¶m lßng tin cña nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Do ®ã, hÖ thèng ph¸p luËt ph¶i ®­îc hoµn thiÖn theo h­íng ®ång bé, æn ®Þnh, râ rµng, phï hîp víi hÖ thèng ph¸p luËt chung cña n­íc ngoµi ®Ó t¹o ra mét mÆt b»ng ph¸p lý chung ¸p dông cho c¶ ®Çu t­ trong n­íc vµ §TTTNN, ¸p dông mét sè quy ®Þnh vÒ ®iÒu kiÖn ®Çu t­ vµ ­u ®·i phï hîp víi tõng ®èi t­îng, lÜnh vùc trong tõng thêi kú. Theo ®ã nhµ n­íc cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p sau: - Cho phÐp c¸c doanh nghiÖp §TTTNN ®­îc thÕ chÊp tµi s¶n g¾n víi quyÒn sö dông ®Êt t¹i c¸c ng©n hµng ViÖt Nam, ng©n hµng liªn doanh vµ chi nh¸nh ng©n hµng n­íc ngoµi ®Ó t¹o thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp ®­îc vay vèn ph¸t triÓn s¶n xuÊt, kinh doanh. - Sím ban hµnh hÖ thèng LuËt, nh­ LuËt vÒ kinh doanh bÊt ®éng s¶n, LuËt c¹nh tranh, LuËt chèng ®éc quyÒn ®Ó b¶o ®¶m thÞ tr­êng tù do c¹nh tranh, LuËt b¶n quyÒn b¶o vÖ tµi s¶n h÷u h×nh vµ v« h×nh cña nhµ ®Çu t­... - B¶o ®¶m sù æn ®Þnh cña Ph¸p luËt vµ chÝnh s¸ch ®èi víi §TTTNN, thùc hiÖn triÖt ®Ó nguyªn t¾c kh«ng håi tè ®Ó gi÷ v÷ng lßng tin cña céng ®ång nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. - Quy ®Þnh chÆt chÏ h¬n viÖc ký kÕt hîp ®ång lao ®éng trong c¸c doanh nghiÖp §TTTNN, b¶o ®¶m quyÒn lîi cho ng­êi lao ®éng ViÖt Nam, tr¸nh nh÷ng xung ®ét, thiÖt h¹i vÒ tinh thÇn vµ vËt chÊt th­êng nghiªng vÒ phÝa ViÖt Nam, vµ t¹o mèi quan hÖ tèt ®Ñp víi nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. - Yªu cÇu c¸c Bé, ngµnh, ®Þa ph­¬ng sím ban hµnh c¸c v¨n b¶n d­íi LuËt, ®¶m b¶o sù thèng nhÊt víi LuËt ®Çu t­, tr¸nh t×nh tr¹ng "trªn tho¸ng d­íi chÆt". 1.1.3. Hoµn thiÖn c¬ chÕ hµnh chÝnh: ViÖc hoµn thiÖn c¬ chÕ hµnh chÝnh ph¶i ®­îc thùc hiÖn theo h­íng ®¬n gi¶n, gän nhÑ, th«ng tho¸ng, hiÖu qu¶, phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ. §Ó ®¶m b¶o ®Þnh h­íng nµy Nhµ n­íc cÇn cã nh÷ng gi¶i ph¸p sau: - DÇn dÇn thùc hiÖn c¬ chÕ "mét cöa, mét dÊu" do trung t©m hoÆc Héi ®ång t­ vÊn ®Çu t­ n­íc ngoµi gåm ®¹i diÖn cña c¸c Bé, c¸c ngµnh chñ chèt liªn quan tËp trung gi¶i quyÕt theo kiÓu "hoµn thiÖn thñ tôc t¹i mét ®Çu mèi ". - T¨ng c­êng sù phèi hîp chÆt chÏ gi÷a c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc ë Trung ­¬ng vµ ®Þa ph­¬ng, ph©n râ quyÒn h¹n vµ tr¸ch nhiÖm cña tõng c¬ quan, thùc hiÖn giao ban ®Þnh kú gi÷a c¸c Bé, ngµnh trung ­¬ng vµ ®Þa ph­¬ng, duy tr× th­êng xuyªn viÖc tiÕp xóc vµ tham vÊn trùc tiÕp gi÷a c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc víi nhµ ®©ï t­ n­íc ngoµi. Ch¼ng h¹n, Nhµ n­íc cã thÓ x©y dùng mét hÖ thèng nèi m¹ng th«ng tin diÖn réng kÕt nèi gi÷a Bé KÕ ho¹ch - §Çu t­ víi c¸c Së KÕ ho¹ch - §Çu t­, c¸c ban qu¶n lý khu c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt (KCN - KCX) vµ x©y dùng mét hÖ thèng d÷ liÖu qu¶n lý dù ¸n §TTTNN trao ®æi th«ng tin hai chiÒu gi÷a Bé KÕ ho¹ch - §Çu t­, Së KÕ ho¹ch - §Çu t­ vµ c¸c KCN – KCX, c¸c doanh nghiÖp §TTTNN. - §¬n gi¶n ho¸, rót ng¾n thêi gian thùc hiÖn c¸c thñ tôc hµnh chÝnh nh­ thñ tôc cÊp phÐp ®Çu t­, thñ tôc söa ®æi giÊy phÐp, c¸c thñ tôc h¶i quan, xuÊt nhËp c¶nh, ký hîp ®ång thuª ®Êt, cÊp giÊy phÐp x©y dùng, xuÊt nhËp khÈu, tuyÓn dông lao ®éng.... - C¸c thñ tôc hµnh chÝnh ph¶i ®­îc quy ®Þnh râ rµng, c«ng khai, ®ång thêi cÇn kiªn quyÕt xö lý nghiªm kh¾c c¸c tr­êng hîp s¸ch nhiÔu, cöa quyÒn tiªu cùc, v« tr¸ch nhiÖm cña c¸n bé c«ng quyÒn. 1.1.4. TiÕp tôc n©ng cÊp vµ x©y dùng CSHT vËt chÊt –kü thuËt: Sù ph¸t triÓn CSHT vËt chÊt cña mét quèc gia vµ mét ®Þa ph­¬ng tiÕp nhËn §TTTNN lu«n lµ ®iÒu kiÖn vËt chÊt hµng ®Çu ®Ó c¸c chñ ®Çu t­ cã thÓ nhanh chãng th«ng qua c¸c quyÕt ®Þnh vµ triÓn khai trªn thùc tÕ c¸c dù ¸n ®Çu t­ ®· cam kÕt.V× v¹y CSHT vËt chÊt-kü thuËt theo h­íng H§H, theo kÞp tr×nh ®é cña c¸c n­íc trong khu vùc vµ ®¸p øng ngµy cµng ®Çy ®ñ yªu cÇu cña nhµ ®Çu t­. Muèn vËy, ChÝnh phñ cÇn tÝch cùc ®Èy nhanh viÖc x©y dùng mét hÖ thèng giao th«ng vËn t¶i ®ång bé vµ hiÖn ®¹i víi c¸c cÇu c¶ng, ®­êng x¸, kho b·i vµ c¸c ph­¬ng tiÖn vËn t¶i ®ñ søc bao phñ trªn toµn quèc vµ ®ñ tÇm ho¹t ®éng quèc tÕ; mét hÖ thèng b­u ®iÖn th«ng tin liªn l¹c viÔn th«ng víi c¸c ph­¬ng tiÖn nghe nh×n hiÖn ®¹i, cã thÓ nèi m¹ng thèng nhÊt toµn quèc vµ kÕt nèi toµn cÇu; hÖ thèng ®iÖn n­íc dåi dµo vµ ph©n bæ tiÖn lîi cho c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh còng nh­ ®êi sèng vµ mét hÖ thèng cung cÊp c¸ dÞch vô nh­ b¶o hiÓm, ng©n hµng, tµi chÝnh, kÕ to¸n kiÓm to¸n ®¹t tiªu chuÈn quèc tÕ; cung cÊp c¸c dÞch vô kh¸c nh­ y tÕ, gi¸o dôc, gi¶i trÝ, c¸c dÞch vô h¶i quan, qu¶ng c¸o, kü thuËt,… mét c¸ch réng kh¾p, ®a d¹ng vµ chÊt l­îng cao.Tãm l¹i, hÖ thèng kÕt cÊu h¹ tÇng ph¶i t¹o cho nhµ ®Çu t­ sù tiÖn nghi vµ tho¶i m¸i, gióp hä gi¶m ®­îc chi phÝ s¶n xuÊt vµ ph¸t triÓn c¸c quan hÖ lµm ¨n víi c¸c ®èi t¸c ë n­íc së t¹i còng nh­ n­íc ngoµi. Bªn c¹nh nh÷ng nh©n tè kÓ trªn, dÞch vô th«ng tin vµ t­ vÊn ®Çu t­ ®ãng vai trß rÊt quan träng ®èi víi nh÷ng n­íc thu hót §TTTNN lÉn n­íc chñ nhµ. V× vËy, xóc tiÕn thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng dÞch vô nµy, tõ viÖc cung cÊp th«ng tin cËp nhËt, cã hÖ thèng, ®¸ng tin cËy vÒ m«i tr­êng ®Çu t­ cña n­íc tiÕp nhËn ®Çu t­ còng nh­ vÒ c¸c chñ ®Çu t­ trªn toµn hÕ giíi; hç trî c¸c ®èi t¸c ®Çu t­ trong vµ ngoµi n­íc tiÕp xóc vµ lùa chän c¸c ®èi t¸c thÝch hîp vµ tin cËy, ®Õn gióp ®ì c¸c bªn lµm thñ tôc ký kÕt hîp ®ång kinh doanh, thµnh lËp c¸c liªn doanh, c¶ c¸c dÞch vô t­ vÊn kü thuËt vµ th«ng tin cÇn thiÕt kh¸c liªn quan ®Õn ®¸nh gÝa c¸c qu¸ tr×nh vµ c¸c ho¹t ®éng kinh doanh. Thªm vµo ®ã, ChÝnh phñ cÇn nhanh chãng xóc tiÕn ®Ò ¸n x©y dùng khu kinh tÕ më nh»m t¨ng c­êng søc c¹nh tranh, tr­íc hÕt lµ ®«Ý víi c¸c n­íc trong khu vùc ASEAN trong viÖc thu hót §TTTNN. 1.1.5. §µo t¹o nguån nh©n lùc: §éi ngò nh©n lùc cã kü thuËt cao lµ ®iÒu kiÖn hµng ®Çu ®Ó mét n­íc v­ît qua nh÷ng h¹n chÕ kh¸c vÒ CSHT hay tµi nguyªn vµ tr¬ nªn hÊp dÉn nhµ ®Çu t­ §TTTNN.ViÖc thiÕu c¸c lao ®éng kü thuËt lµnh nghÒ, c¸c nhµ l·nh ®¹o, qu¶n ký cao cÊp, c¸c nhµ doanh nghiÖp tµi ba nh­ ë ViÖt Nam hiÖn nay th× sÏ khã lßng ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña c¸c nhµ ®Çu t­. V× vËy, Nhµ n­íc cÇn ph¶i x¸c ®Þnh ®Þnh h­íng c¶i thiÖn nguån nh©n lùc lµ: ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé giái vÒ chuyªn m«n, nghiÖp vô, ®ång thêi trung thµnh víi tæ quèc; ®éi ngò kü s­, c«ng nh©n ®Ó cung cÊp cho khu vùc §TTTNN. Båi d­ìng n©ng cao n¨ng lùc vµ bè trÝ hîp lýc¸c c¸n bé ViÖt Nam tham gia vµo héi ®ång qu¶n trÞ vµ c¸c chøc vô chñ chèt trong doanh nghiÖp §TTTNN. Nghiªn cøu vµ ®­a ra ®­îc nh÷ng ph­¬ng thøc ho¹t ®éng h÷u hiÖu cña c¸c tæ chøc §¶ng, C«ng ®oµn… cho phï hîp víi ®iÒu kiÖn ho¹t ®éng vµ ®Æc thï cña doanh nghiÖp §TTTNN. Tõ ®ã, Nhµ n­íc thùc hiÖn viÖc ®­a kiÕn thøc vÒ §TTTNN vµ doanh nghiÖp §TTTNN vµo c¸c tr­êng ®¹i häc, cao ®¼ng. MÆt kh¸c cÇn n©ng cao chÊt l­îng cña c«ng t¸c tuyÓn chän lao ®éng vµo c¸c chøc danh trong bé m¸y qu¶n trÞ doanh nghiÖp §TTTNN, ®Æc biÖt lµ trong DNLD, ®µo t¹o c¸n bé bªn ViÖt Nam trong liªn doanh mét c¸ch toµn diÖn vÒ chuyªn m«n, ph­¬ng ph¸p qu¶n lý, kinh nghiÖm th­¬ng tr­êng vµ ngo¹i ng÷,... Ngoµi ra, Nhµ n­íc cßn cÇn ph¶i ban hµnh c¸c quy ®inh vÒ chøc n¨ng cung øng lao ®éng ®èi víi c¸c ®¬n vÞ cung øng lao ®éng vµ chñ nh÷ng ®¬n vÞ nµo cã ®ñ ®iÒu kiÖn vµ ®­îc Bé Lao ®éng, Th­¬ng binh vµ X· héi cÊp chøng chØ hµnh nghÒ míi ®­îc ho¹t ®éng cho c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. §ång thêi, Nhµ n­íc phæ biÕn LuËt lao ®éng cho mäi tÇng líp lao ®éng hiÓu biÕt nh­ vÊn ®Ò ký kÕt lao ®éng c¸ nh©n, tho¶ ­íc lao ®éng tËp thÓ, ®×nh c«ng hîp ph¸p, tranh chÊp vµ gi¶i quyÕt tranh chÊp,… 1.1.6. N©ng cao hiÖu lùc qu¶n lý Nhµ n­íc ®èi víi §TTTNN: Bªn c¹nh viÖc söa ®æi, bæ sung LuËt cïng víi nh÷ng chÝnh s¸ch, chÕ ®é ®èi víi §TTTNN th× cßn cã mét vÊn ®Ò kh¸c kh¸ quan träng ®ã lµ c«ng t¸c qu¶n lý Nhµ n­íc. C«ng t¸c nµy cÇn ph¶i ®­îc c¶i tiÕn theo h­íng n©ng cao hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng §TTTNN. Theo ®ã cÇn thùc hiÖn mét sè gi¶i ph¸p sau: - C¬ quan cÊp giÊy phÐp ®Çu t­ ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p thÝch hîp th¸o gì kÞp thêi khã kh¨n cho c¸c doanh nghiÖp §TTTNN, nh­ vÊn ®Ò liªn quan ®Õn thÞ tr­êng tiªu thô s¶n phÈm, c¸c nghÜa vô thuÕ, ®Òn bï gi¶i phãng mÆt b»ng. - KiÓm so¸t chÆt chÏ viÖc thµnh lËp c¸c KCN míi. Söa ®æi quy chÕ KCN- KCX, khu c«ng nghÖ cao theo h­íng : thu hÑp kho¶ng c¸ch vµ tiÕn tíi thèng nhÊt c¬ chÕ chÝnh s¸ch ®èi víi ®Çu t­ trong n­íc vµ §TTTNN, bæ xung m« h×nh KCN nhá. - TiÕp tôc thùc hiÖn chñ tr­¬ng më réng ph¹m vi ph©n cÊp qu¶n lý vÒ §TTTNN (bao gåm cÊp phÐp ®Çu t­, thÈm ®Þnh, triÓn khai dù ¸n) cho c¸c UBND tØnh, thµnh phè trùc thuéc trung ­¬ng ®Õn c¬ së lµm tèt c«ng t¸c quy ho¹ch, cung cÊp th«ng tin vµ kiÓm tra thùc hiÖn chñ tr­¬ng nµy. - N©ng cao chÊt l­îng cña c«ng t¸c gi¶i quyÕt tranh chÊp cña c¸c c¸n bé qu¶n lý, c¸c c¬ quan ph¸p luËt. 1.2. Nhãm gi¶i ph¸p vÒ c¬ cÊu vèn ®Çu t­: Nh­ ®· tr×nh bµy trong ch­¬ng II, c¬ cÊu ®Çu t­ ë ViÖt Nam cßn nhiÒu bÊt hîp lý, v× vËy viÖc t×m ra gi¶i ph¸p ®iÒu chØnh sù bÊt hîp lý nµy lµ v« cïng cÇn thiÕt. 1.2.1. VÒ c¬ cÊu ®Çu t­ theo h×nh thøc ®Çu t­: Nhµ n­íc cÇn ®Þnh h­íng chuyÓn ®æi c¬ cÊu h×nh thøc ®Çu t­ theo h­íng: ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc §TTTNN vÒ khai th¸c thªm kªnh thu hót ®Çu t­ míi. Theo ®ã ChÝnh phñ cÇn nghiªn cøu vµ thùc hiÖn thÝ ®iÓm c¸c h×nh thøc ®Çu t­, nh­ C«ng ty hîp doanh, C«ng ty qu¶n lý vèn (Holding company), söa ®æi NghÞ ®Þnh 103/ 1999/N§ - CP cña ChÝnh phñ theo h­íng cho phÐp c¸c nhµ §TTTNN mua, nhËn kho¸n kinh doanh, qu¶n lý thuª doanh nghiÖp trong n­íc, cÇn cã chÝnh s¸ch t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp quèc doanh còng nh­ c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh liªn doanh víi n­íc ngoµi, t¨ng c­êng xóc tiÕn viÖc thÝ ®iÓm cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp §TTTNN ®Ó t¹o c¬ héi cho c¸c doanh nghiÖp nµy tham gia thÞ tr­êng chøng kho¸n vµ thÞ tr­êng vèn, quy ®Þnh râ rµng thñ tôc vµ tr×nh tù chuyÓn ®æi h×nh thøc ®Çu t­ tõ DNLD sang DN 100% VNN hoÆc 100% vèn trong n­íc. 1.2.2. VÒ c¬ cÊu ®Çu t­ theo ngµnh: §Ó th¸o gì nh÷ng bÊt hîp lý vÒ c¬ cÊu ®Çu t­ theo ngµnh, Nhµ n­íc cÇn ®Þnh h­íng thu hót §TTTNN theo h­íng: khuyÕn khÝch m¹nh mÏ viÖc thu hót vèn vµo c¸c ngµnh c«ng nghiÖp s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng - l©m - thuû - h¶i s¶n, c«ng nghiÖp phôc vô n«ng nghiÖp vµ kinh tÕ n«ng th«n, c¸c dù ¸n øng dông c«ng nghÖ th«ng tin, c«ng nghÖ sinh häc, dÇu khÝ, ®iÖn tö, vËt liÖu míi, viÔn th«ng, s¶n xuÊt ph¸t triÓn kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ - x· héi vµ c¸c ngµnh mµ ViÖt Nam cã nhiÒu lîi thÕ c¹nh tranh, g¾n liÒn víi c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, t¹o thªm nhiÒu viÖc lµm, gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ th«ng qua c¸c danh môc dù ¸n kªu gäi §TTTNN hµng n¨m (trong ®ã cã ­u tiªn cho nh÷ng ngµnh nµy).Tõ ®ã, chÝnh phñ x©y dùng vµ c«ng bè sím danh môc c¸c dù ¸n ®Çu t­ tiÒn kh¶ thi cho nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. §ång thêi, ChÝnh phñ còng cÇn më réng c¸c lÜnh vùc thu hót §TTTNN phï hîp víi cam kÕt trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ nh­ thÞ tr­êng bÊt ®éng s¶n, x©y dùng kinh doanh nhµ ë, ph¸t triÓn ®« thÞ míi, dÞch vô khoa häc, c«ng nghÖ, th«ng tin, chuyÓn giao c«ng nghÖ, ph¸t triÓn nh©n lùc, du lich... Bªn c¹nh ®ã, cÇn m¹nh d¹n kh«ng khuyÕn khÝch ®Çu t­ víi nh÷ng s¶n phÈm, dÞch vô mµ ViÖt Nam ®¶m nhËn ®­îc. 1.2.3. VÒ c¬ cÊu ®Çu t­ theo ®Þa bµn: Mét thùc tÕ bÊt lîi cho ViÖt Nam lµ sù ph¸t triÓn kh«ng ®ång ®Òu gi÷a c¸c vïng vµ ®Þa ph­¬ng trong c¶ n­íc, do ®ã §TTTNN ®· ph©n bæ kh«ng ®ång ®Òu trong toµn quèc. §©y lµ thùc tÕ mµ nhµ n­íc chØ cã thÓ h¹n chÕ phÇn nµo. VÊn ®Ò tr­íc m¾t lµ ph¶i tËp trung vµo mét sè vïng ®Ó ph¸t triÓn thµnh vïng ®éng lùc, trë thµnh nh÷ng ®Çu tµu , kÐo c¸c vung kh¸c cïng ph¸t triÓn (kinh nghiÖm rót ra tõ c¸ch lµm cña Trung Quèc). Trªn c¬ së ®ã, Nhµ n­íc cÇn ®iÒu chØnh c¬ cÊu ®Çu t­ theo ®Þa bµn theo h­íng tiÕp tôc thu hót ®Çu t­ vµo nh÷ng ®Þa bµn cã nhiÒu lîi thÕ ®Ó ph¸t huy vai trß cña c¸c vïng ®éng lùc, t¹o ®iÒu kiÖn liªn kÕt ph¸t triÓn c¸c vïng kh¸c. KhuyÕn khÝch vµ dµnh ­u ®·i tèi ®a cho §TTTNN vµo c¸c KCN tËp trung ®· h×nh thµnh theo quy ho¹ch ®­îc phª duyÖt. Trªn c¬ së ®ã Nhµ n­íc cÇn dïng c¸c khuyÕn khÝch vÒ thuÕ - tµi chÝnh ®èi víi nhµ §TTTNN ë c¸c ®Þa bµn khã kh¨n vµ ®Æc biÖt khã kh¨n, nh­ miÔn thuÕ thu nhËp trong mét vµi n¨m ®µu cña dù ¸n §TTTNN, hç trî tÝn dông, miÔn thuÕ chuyÓn lîi nhuËn vÒ n­íc, gi¶m thuÕ xuÊt nhËp khÈu nguyªn liÖu vµ thµnh phÈm, tæ chøc khen th­ëng cho nh÷ng dù ¸n thµnh c«ng... 1.2.4. VÒ c¬ cÊu ®Çu t­ theo ®èi t¸c: Víi ®Þnh h­íng khuyÕn khÝch c¸c nhµ §TTTNN tõ tÊt c¶ c¸c n­íc, vµ vïng l·nh thæ ®Çu t­ vµo ViÖt Nam, nhÊt lµ c¸c nhµ ®Çu t­ cã tiÒm n¨ng lín vÒ tµi chÝnh vµ n¾m c«ng nghÖ nguån tõ c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn, cã kÕ ho¹ch vËn ®éng c¸c tËp ®oµn, c«ng ty lín ®Çu t­ vµo ViÖt Nam, ®ång thêi chý ý ®Õn c¸c c«ng ty quy m« võa vµ nhá, nh­ng c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, khuyÕn khÝch t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ViÖt kiÒu ®Çu t­ vÒ n­íc, ChÝnh phñ cÇn ®Þnh h­íng cho c¸c ngµnh, ®Þa ph­¬ng chñ ®éng tiÕn hµnh vËn ®éng, xóc tiÕn §TTTNN vêi tõng dù ¸n, tËp ®oµn nhµ ®Çu t­ cã tiÒm n¨ng trªn c¬ së quy ho¹ch, danh môc ®­îc phª duyÖt. Bªn c¹nh ®ã, Bé KÕ ho¹ch - §Çu t­, Bé Th­¬ng m¹i, Bé ngo¹i giao tæ chøc phèi hîp nghiªn cøu t×nh h×nh kinh tÕ, thÞ tr­êng ®Çu t­, chÝnh s¸ch cña c¸c n­íc, tËp ®oµn ®a quèc gia, nghiªn cøu ph¸p luËt chÝnh s¸ch thu hót §TTTNN cña c¸c n­íc trong khu vùc ®Ó kÞp thêi cã ®èi s¸ch thÝch hîp. ChÝnh phñ cÇn ®Èy m¹nh tuyªn truyÒn h×nh ¶nh cña ViÖt Nam ra bªn ngoµi, vÝ dô nh­ Héi th¶o "H­íng tíi thµnh c«ng" do Bé KÕ ho¹ch - §Çu t­ ViÖt Nam tæ chøc t¹i Singapore (th¸ng 3/2001) cã thÓ xem lµ mét trong nh÷ng ho¹t ®éng xóc tiÕn ®Çu t­ lín nhÊt cÇn ®­îc tæ chøc nhiÒu h¬n ë nhiÒu quèc gia, ®Æc biÖt lµ ë Mü vµ T©y ¢u. MÆt kh¸c cã thÓ thùc hiÖn ho¹t ®éng xóc tiÕn ®Çu t­ qua truyÒn th«ng ®¹i chóng, m¹ng Internet... Trªn ®©y lµ nh÷ng gi¶i ph¸p c¬ b¶n mµ Nhµ n­íc cÇn thùc hiÖn ®Ó t¨ng c­êng h¬n n÷a kh¶ n¨ng thu hót vèn §TTTNN vµo ViÖt Nam. Tuy nhiªn, ®Ó thóc ®Èy h¬n n÷a kh¶ n¨ng nµy vµ sù ho¹t ®éng hiÖu qu¶ cña §TTTNN th× cÇn ph¶i cã c¶ sù nç lùc tõ phÝa c¸c doanh nghiÖp §TTTNN. 2. Mét sè gi¶i ph¸p ®èi víi c¸c doanh nghiÖp §TTTNN. Nh­ ®· tr×nh bµy trong ch­¬ng II, h×nh thøc liªn doanh chiÕm tû lÖ cao nhÊt trong sè nh÷ng dù ¸n §TTTNN bÞ gi¶i thÓ tr­íc thêi h¹n, ®ång thêi h×nh thøc nµy ®ang cã xu h­íng chuyÓn ®æi sang h×nh thøc DN 100% VNN. T×nh tr¹ng kÐm hiÖu qu¶ cña DNLD yªu cÇu cã nh÷ng gi¶i ph¸p kh¾c phôc ngay tõ chÝnh c¸c doanh nghiÖp nµy. Tr­íc hÕt, c¸c DNLD cÇn ph¶i chó träng ®Õn viÖc ®µo t¹o c¸n bé, c«ng nh©n viªn. §Ó thùc hiÖn hiÖu qu¶ viÖc nµy, doanh nghiÖp kh«ng chØ cö ng­êi ®i ®µo t¹o ë n­íc ngoµi, mµ cßn ph¶i liªn kÕt víi c¸c tr­êng §¹i häc, Cao ®¼ng, Trung cÊp chuyªn nghiÖp trong n­íc ®Ó tuyÓn lùa lao ®éng vµ hç trî ®µo t¹o cho s¸t thùc víi yªu cÇu cu¶ doanh nghiÖp. §èi víi c¸c c¸n bé bªn ViÖt Nam trong DNLD cÇn thiÕt ph¶i tù häc hái vÒ ®Ó n©ng cao tr×nh ®é vÒ mäi mÆt ®Æc biÖt lµ kh¶ n¨ng ph©n tÝch thÞ tr­êng, ra quyÕt ®Þnh vµ ngo¹i ng÷. §ång thêi, nªn chñ ®éng t¹o mèi quan hÖ tèt víi bªn n­íc ngoµi b»ng nhiÒu h×nh thøc ®Ó rót ng¾n kho¶ng c¸ch vÒ v¨n ho¸ vµ h¹n chÕ m©u thuÉn, bÊt ®ång trong qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh doanh nghiÖp. Bªn c¹nh ®ã còng cÇn tØnh t¸o víi nh÷ng chiªu bµi cña nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi muèn lîi dông liªn doanh ®Ó chiÕm lÜnh thÞ tr­êng, hay lîi dông sù thiÕu hoµn thiÖn vÒ luËt ph¸p cña ViÖt Nam vÒ quyÒn së h÷u trÝ tuÖ ®Ó s¶n xuÊt hµng nh¸i, hµng gi¶... Mét thùc tr¹ng phæ biÕn trong c¸c doanh nghiÖp §TTTNN ë ViÖt Nam trong thêi gian gÇn ®©y lµ nh÷ng tiªu cùc ph¸t sinh trong mèi quan hÖ vÒ lao ®éng, dÉn ®Õn sù ho¹t ®éng kÐm hiÖu qu¶ cña c¸c doanh nghiÖp nµy. Ch¼ng h¹n nh­ t×nh tr¹ng nhiÒu doanh nghiÖp kh«ng thùc hiÖn ®óng c¸c quy ®Þnh vÒ lao ®éng, tiÒn l­¬ng hay kÐo dµi thêi gian thö viÖc cña c«ng nh©n qu¸ quy ®Þnh; c«ng nh©n bÞ ®èi xö th« b¹o hoËc kh«ng ®­îc tr¶ c¸c kho¶n tiÒn lµm thªm, lµm ngoµi giê…§©y lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n mµ chÝnh c¸c doanh nghiÖp cÇn gi¶i quyÕt vµ kh¾c phôc. Tr­íc hÕt, c¸c doanh nghiÖp §TTTNN cÇn thùc hiÖn ®óng c¸c quy ®Þnh cña LuËt lao ®éng vµ LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi ë ViÖt Nam nh­: ký kÕt c¸c hîp ®ång lao ®éng c¸ nh©n, hîp ®ång lao ®éng tËp thÓ; tr¶ l­¬ng, th­ëng, thï lao ngoµi giê ®óng quy ®Þnh; rót ng¾n thêi gian thö viÖc theo quy ®Þnh; tr¸nh ®èi xö th« b¹o hoÆc xa th¶i tuú tiÖn ®èi víi c«ng nh©n,… Thùc hiÖn tèt nh÷ng c«ng viÖc nµy, c¸c doanh nghiÖp sÏ tr¸nh ®­îc c¸c tranh chÊp vÒ lao ®éng, t¹o ®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp s¶n xuÊt, kinh doanh n¨ng suÊt vµ hiÖu qña. Thø hai, c¸c doanh nghiÖp §TTTNN cÇn thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c chÕ ®é b¶o hiÓm y tÕ, b¶o hiÓm x· héi, b¶o hé lao ®éng vµ c¸c ®iÒu kiÖn an toµn lao ®éng. Thø ba, c¸c c¸n bé ®iÒu hµnh bªn ViÖt Nam cÇn tr¸nh r¬i vµo t×nh tr¹ng bá mËc ng­êi lao ®éng, v« tr¸ch nhiÖm, kh«ng ®Êu tranh hoÆc lµm theo ý cña chñ n­íc ngoµi. Thø t­, c¸c tæ chøc c«ng ®oµn cÇn ph¸t huy vai trß b¶o vÖ quyÒn lîi cña ng­êi lao ®éng, ®Êu tranh kiªn quyÕt trong nh÷ng tr­êng hîp vi ph¹m quyÒn lîi ®èi víi c«ng nh©n… Lao ®éng lµ ®Çu vµo quan träng ®èi víi doanh nghiÖp v× vËy, gi¶i quyÕt tèt mèi quan hÖ víi ng­êi lao ®éng sÏ lµ ®éng lùc thóc ®Èy doanh nghiÖp ViÖt Nam nãi chung, doanh nghiÖp §TTTNN ë ViÖt Nam nãi riªng ph¸t triÓn thuËn lîi trªn thÞ tr­êng. Mét vÊn ®Ò n÷a lµ phÇn lín c¸c nhµ ®Çu t­, ®Çu t­ vµo ViÖt Nam nh»m môc ®Ých h­ëng thuÕ quan ­u ®·i tõ c¸c n­íc Mü vµ T©y ¢u, khu mËu dÞch tù do. V× vËy, viÖc tÝch cùc më cöa vµ héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi, theo xu h­íng tù do ho¸ th­¬ng m¹i cña ViÖt Nam (nh­ gia nhËp AFTA, ký kÕt hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt - Mü, tÝch cùc ®µm ph¸n gia nhËp tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi - WTO) sÏ t¹o ra nhiÒu kh¶ n¨ng thu hót §TTTNN vµo ViÖt Nam trong thêi gian tíi. V× vËy c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ph¶i chuÈn bÞ tr­íc ®Ó ®ãn tiÕp c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi trong c¸c dù ¸n liªn doanh vµ Hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh. Muèn vËy, cÇn ph¶i cã mét hÖ thèng doanh nghiÖp trong n­íc ph¸t triÓn, ®ñ søc hÊp thô c«ng nghÖ chuyÓn giao, vµ lµ ®èi t¸c ngµy cµng b×nh ®¼ng víi nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi, t¹o ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó thu hót ®­îc nhÒu h¬n vµ hiÖu qu¶ h¬n luång vèn §TTTNN. HÖ thèng c¸c doanh nghiÖp ®ã ph¶ibao gåm c¶ nh÷ng doanh nghiÖp s¶n xuÊt lÉn dÞch vô ë tÊt c¶c¸c lÜnh vùc, ngµnh nghÒ vµ thµnh th¹o c¸c nghiÖp vô kinh doanh quèc tÕ, ®ñ søc gi÷ v÷ng thÞ phÇn thÝch ®¸ng t¹i thÞ tr­êng trong n­íc vµ ngµy cµng cã søc m¹nh trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. M¹ng l­íi c¸c doanh nghiÖp dÞch vô tµi chÝnh – ng©n hµng cã vai trß rÊt quan träng trong hÖ thèng ®ã, nh»m t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc huy ®éng vµ l­u chuyÓn vèn trong n­íc vµ quèc tÕ. Cµng tù do ho¸ tµi chÝnh vµ ®Çu t­ sÏ cµng t¹o ®iÒu kiÖn thu hót c¸c nhµ ®Çu t­ lín trªn thÕ giíi. H¬n n÷a, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn ph¶i tÝch cùc t×m hiÓu ®èi t¸c vÒ lÜnh vùc kinh doanh, tiÒm lùc tµi chÝnh, kh¶ n¨ng c«ng nghÖ, kinh nghiÖm qu¶n lý... Tham kh¶o danh môc vµ vèn ®Çu t­ cña ChÝnh phñ ®Ó lùa chän lÜnh vùc vµ ®Þa bµn ®Çu t­ phï hîp. §ång thêi c¸c doanh nghiÖp cÇn n©ng cao tiÒm lùc cña m×nh ®Ó t¨ng tû lÖ gãp vèn cña bªn ViÖt Nam trong liªn doanh. §iÒu nµy sÏ gi¶m thiÖt thßi cña bªn ViÖt Nam trong liªn doanh vµ t¹o ra kh¶ n¨ng chuyÓn sang h×nh thøc DN 100% vèn cña ViÖt Nam sau nµy. Cã thÓ nãi, trong mét doanh nghiÖp liªn doanh, c¸c doanh nghiÖp kh«ng chØ ®¹i diÖn cho chÝnh m×nh, mµ hä cßn ®¹i diÖn cho quèc gia mµ hä mang quèc tÞch, v× vËy c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ph¶i gi÷ v÷ng ®­îc "mµu cê, s¾c ¸o", n©ng cao uy tÝn vµ vÞ thÕ cña m×nh chÝnh lµ n©ng cao vÞ thÕ vµ uy tÝn cña Tæ quèc.