Đề án Điều kiện và khả năng phát triển các quỹ đầu tư chứng khoán ở Việt Nam trong giai đoạn hiện nay

in häc vµ c¬ së h¹ tÇng. §Ó gi¶i thÝch cho nh÷ng kÕt qu¶ kh«ng nh­ mong muèn cña c¸c quü ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam, cã mét sè lý do sau: Thø nhÊt, hµnh lang ph¸p luËt cña ViÖt Nam kh«ng theo kÞp nhÞp ®Ëp thÞ tr­êng. C¸c quü ®Çu t­ chøng kho¸n cã tÇm nh×n xa tr«ng réng vÒ phÝa thÞ tr­êng ViÖt Nam nh­ng l¹i kh«ng cã sù hËu thuÉn ®Çy ®ñ tõ phÝa Nhµ n­íc. ThiÕu ®iÒu kiÖn nµy céng thªm sù dÌ chõng khi hä ë vÞ thÕ cña nh÷ng ®èi t¸c n­íc ngoµi ®· khiÕn c¸c quü ®Çu t­ nµy kh«ng thÓ tiÕp cËn ®Õn nh÷ng c¬ héi ®Çu t­ thuËn lîi. Giíi h¹n cña luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ gÇn ®©y nhÊt lµ luËt doanh nghiÖp chØ cho phÐp c¸c ®èi t¸c n­íc ngoµi n¾m gi÷ tèi ®a 30% cæ phiÕu cña mét tæ chøc ph¸t hµnh lµm cho t¸c ®éng cña c¸c quü ®Çu t­ víi c¸c ®èi t¸c hoµn toµn kh«ng ®ñ m¹nh. Khi nghÞ ®Þnh 48/98 vÒ chøng kho¸n vµ TTCK vµ kÌm theo ®ã cã quyÕt ®Þnh 05/1998/Q§-UBCK3 ban hµnh quy chÕ tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña Q§TCK vµ c«ng ty qu¶n lý quü ra ®êi th× mÆc dï cã quy ®Þnh vÒ ho¹t ®éng cña Q§TCK song khi ¸p dông quyÕt ®Þnh nµy vµo quü ®Çu t­ n­íc ngoµi l¹i v­íng ph¶i mét sè bÊt cËp: ch¼ng h¹n, kho¶n 1 ®iÒu 3 cña quy chÕ nªu râ: “Q§TCK lµ quü h×nh thµnh tõ vèn gãp cña ng­êi ®Çu t­, ®­îc uû th¸c cho c«ng ty qu¶n lý quü qu¶n lý vµ ®Çu t­ vµo chøng kho¸n tèi thiÓu 60% gi¸ trÞ tµi s¶n cña quü” hay kho¶n 2 ®iÒu 14 quy ®Þnh “c«ng ty qu¶n lý kh«ng ®­îc phÐp dïng vèn vµ tµi s¶n cña mét quü ®Ó ®Çu t­ qu¸ 15% tæng gi¸ trÞ chøng kho¸n ®ang l­u hµnh cña mét tæ chøc ph¸t hµnh, vµ kh«ng ®­îc ®Çu t­ qu¸ 20% tæng gi¸ trÞ tµi s¶n cña mét quü vµo chøng kho¸n ®ang l­u hµnh cña mét tæ chøc ph¸t hµnh” vµ kho¶n 3 ®iÒu 14 cña quy chÕ quy ®Þnh : “c«ng ty qu¶n lý quü kh«ng ®­îc phÐp dïng vèn vµ tµi s¶n cña c¸c quü do m×nh qu¶n lý mua qu¸ 49% tæng gi¸ trÞ chøng kho¸n ®ang l­u hµnh cña mét tæ chøc ph¸t hµnh hoÆc mét c«ng ty kh«ng niªm yÕt”. NÕu ¸p dông nh÷ng ®iÒu nµy trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp cã møc vèn d­íi 10 tû, th× tû lÖ vèn mµ Q§T ®Çu t­ vµo mét doanh nghiÖp trªn tæng nguån vèn cña quü lµ qu¸ thÊp. MÆt kh¸c do tû lÖ thÊp nªn buéc quü ph¶i ®Çu t­ vµo nhiÒu doanh nghiÖp kh¸c nhau lµm cho chi phÝ qu¶n lý t¨ng lªn dÉn ®Õn hÇu hÕt c¸c quü ®Òu kh«ng cã l·i. Lý do thø hai ®ã lµ quan ng¹i cña ChÝnh phñ vÒ nh÷ng rñi ro do h×nh thøc ®Çu t­ gi¸n tiÕp mang laÞ mang l¹i cho nÒn tµi chÝnh quèc gia sau cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh khu vùc. Ch¼ng h¹n, ë Th¸i Lan, n¨m 1997 ®Çu t­ gi¸n tiÕp n­íc ngoµi chiÕm tíi 80% vèn ®Çu t­ trùc tiÕp. Cßn ë ViÖt Nam vèn ®Çu t­ gi¸n tiÕp n­íc ngoµi hiÖn chiÕm ch­a ®Õn 0,5% vèn ®Çu t­ trùc tiÕp. ViÖt Nam cÇn cã kho¶ng 3 ®Õn 6 tû USD (10-20% FDI) vèn ®Çu t­ gi¸n tiÕp n­íc ngoµi th× sÏ t¹o sù s«i ®éng cho TTCK vµ khi ®ã nhiÒu Q§TCK nhÊt ®Þnh sÏ tham gia thÞ tr­êng. Thø ba, lçi còng kh«ng hoµn toµn tõ phÝa bªn ngoµi , chiÕn l­îc ho¹t ®éng thêi gian ®Çu cña c¸c quü ®Çu t­ d· cã nhiÒu ®iÓm kh«ng t­¬ng hîp víi m«i tr­êng kinh tÕ ViÖt Nam. HÇu hÕt c¸c quü chØ tËp trung t×m kiÕm c¸c dù ¸n quy m« vèn lín, trong thùc tÕ vèn trung b×nh cña doanh nghiÖp ViÖt Nam chØ kho¶ng chôc tû ®ång. Ngoµi ra do ®ßi hái kh¾t khe vÒ tû suÊt lîi nhuËn nªn trong thêi gian ®Çu c¸c quü ®· tù trãi buéc thÞ tr­êng ®Çu t­ cña chÝnh m×nh. Nh÷ng khã kh¨n trªn céng víi nhiÒu khã kh¨n kh¸c ®· lµm 2 trong sè 6 quü ban ®Çu kh«ng ®ñ kiªn nhÉn ®Ó ®i hÕt chÆng ®­êng. Lazard &Templeton ®· quyÕt ®Þnh rót vèn khái ViÖt Nam. Cßn l¹i 4 quü ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Õn nay vÉn cßn tån t¹i vµ ho¹t ®éng. Hy väng ë t­¬ng lai kh«ng xa c¸c quü sÏ dÇn lÊy l¹i ®­îc vÞ thÕ cña m×nh vµ chóng ta hoµn toµn cã c¬ së ®Ó tin vµo ®iÒu ®ã khi mµ trªn TTCK ViÖt Nam ngµy cµng cã nhiÒu c«ng ty cæ phÇn tham gia niªm yÕt cæ phiÕu vµ c¸c nhµ ®Çu t­ ngµy cµng quan t©m TTCK h¬n. 3. Sù cÇn thiÕt ph¶i ph¸t triÓn c¸c Q§TCK ë ViÖt Nam. ViÖt Nam ®· b­íc sang thÕ kû 21, thÕ kû cña khoa häc c«ng nghÖ vµ tri thøc, do ®ã ®ßi hái ViÖt Nam ph¶i ph¸t triÓn cho kÞp xu thÕ thêi ®¹i. §Çu t­ cho ph¸t triÓn chiÒu s©u, mòi nhän tËp trung chÊt x¸m trong nh÷ng lÜnh vùc ngµnh nghÒ then chèt lµ xu h­íng chÝnh. Muèn vËy ph¶i cã l­îng vèn ®Çu t­, ®Æc biÖt lµ V§T dµi h¹n, hç trî cho c¸c doanh nghiÖp vµ thµnh phÇn kinh tÕ. Thùc tÕ cho thÊy phÇn lín khèi l­îng c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam hiÖn ®ang r¬i vµo t×nh tr¹ng bÞ h¹n chÕ tiÕp cËn víi c¸c luång V§T, kÓ c¶ luång vèn cæ phÇn còng nh­ vèn vay dµi h¹n tõ phÝa ng©n hµng. Mét h­íng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy lµ thµnh lËp c¸c Q§TCK cung cÊp vèn cho c¸c doanh nghiÖp , ®ång thêi t¹o kªnh th«ng tin liªn chiÒu gi÷a doanh nghiÖp vµ thÞ tr­êng. MÆt kh¸c qu¸ tr×nh CPH DNNN vµ ph¸t triÓn TTCK ViÖt Nam ®ang trong giai ®o¹n tõng b­íc ph¸t triÓn hoµn thiÖn. Víi gÇn 1000 DNNN ®· CPH vµ TTCK ViÖt Nam ®· cã 19 c«ng ty tham gia niªm yÕt th× ch­a thÓ nãi lµ nhiÒu.L­îng nhµ ®Çu t­ trªn TTCK chñ yÕu vÉn lµ nhµ ®Çu t­ c¸ nh©n cã xu h­íng ®Çu t­ ng¾n h¹n trong khi ®ã thÞ tr­êng vÉn v¾ng bãng c¸c nhµ ®Çu t­ cã tæ chøc. §Ó kÝch cÇu TTCK vµ kÝch cÇu ®Çu t­ cho nÒn kinh tÕ cÇn thiÕt ph¶i thµnh lËp c¸c Q§TCK do nã gióp æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng th«ng qua lèi ®Çu t­ dµi h¹n cã tÝnh to¸n c©n nh¾c kü l­ìng. Ngoµi ra Q§TCK cßn kiÕn t¹o nªn hµng ho¸ cho thÞ tr­êng gióp nhµ ®Çu t­ cã thªm nhiÒu kªnh ®Çu t­ hÊp dÉn, an toµn h¬n vµ tÝnh thanh kho¶n cao, gióp tiÕt kiÖm chi phÝ giao dÞch vµ do vËy võa æn ®Þnh ph¸t triÓn thÞ tr­êng, võa thu hót thªm nhiÒu nhµ ®Çu t­ . Nh÷ng ph©n tÝch ë trªn ®· cho thÊy trong giai ®o¹n hiÖn nay vµ s¾p tíi cÇn thiÕt ph¶i thµnh lËp c¸c Q§TCK t¹i ViÖt Nam. Nã lµ s¶n phÈm tÊt yÕu cña qu¸ tr×nh kÕt tinh c¸c ®iÒu kiÖn, vai trß , c¸c yÕu tè chi phèi c¶ kh¸ch quan lÉn chñ quan. Tuy nhiªn nh×n l¹i c¸c Q§TCK ®· thµnh lËp t¹i ViÖt Nam ta cã thÓ thÊy râ mét ®iÒu lµ tÊt c¶ ®Òu lµ Q§TCK n­íc ngoµi ®Çu t­ vµo ViÖt Nam vµ chØ cã quü VEIL lµ ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶. T¹i sao vËy? Q§TCK ®· cã nh­ng ®ã lµ quü cña n­íc ngoµi mµ quü n­íc ngoµi l¹i cã mét sè bÊt lîi vÒ c¬ cÊu nh­ c¬ cÊu nguån nh©n lùc : quü n­íc ngoµi sö dông phÇn lín NNL lµ ng­êi n­íc ngoµi cã kiÕn thøc chuyªn s©u trong lÜnh vùc ®Çu t­ nh­ng bÞ h¹n chÕ trong t×m hiÓu m«i tr­êng ®Çu t­ ViÖt Nam vµ kh«ng cã mèi quan hÖ réng ë néi ®Þa. MÆt kh¸c quü huy ®éng vèn chñ yÕu lµ ngo¹i tÖ do ®ã chÞu rñi ro vÒ tû gi¸ hèi ®o¸i. Thø ba, hä chØ ®­îc phÐp n¾m gi÷ phÇn thiÓu sè cæ phiÕu cña c¸c c«ng ty trong n­íc (tèi ®a 30%) vµ kh«ng cã quyÒn kiÓm so¸t cao. Trong khi ®ã Q§TCK néi ®Þa l¹i cã kh¶ n¨ng tån t¹i vµ ph¸t triÓn cao h¬n. Nã cã thÓ huy ®éng vèn néi tÖ (vµ nh­ thÕ tr¸nh rñi ro tû gi¸), kh«ng bÞ h¹n chÕ quy m« ®Çu t­ vèn cæ phÇn hoÆc c¸c chøc vô cã liªn quan tíi kiÓm so¸t c«ng ty nhËn ®Çu t­. §éi ngò chuyªn gia ng­êi ViÖt Nam lµm viÖc sÏ t¹o ra mét mèi quan hÖ réng vµ kh¶ n¨ng gi¸m s¸t hiÖu qu¶ h¬n. Nh­ vËy sù cÇn thiÕt lµ ph¶i thµnh lËp c¸c Q§TCK t¹i ViÖt Nam. VÊn ®Ò cßn l¹i ë chç lé tr×nh cho nã thµnh lËp vµ ®Ó cho nã ra ®êi vµ ho¹t ®éng ®­îc cÇn ph¶i héi tô nh÷ng ®iÒu kiÖn vµ kh¶ n¨ng g×? II. Nh÷ng ®iÒu kiÖn vµ kh¶ n¨ng ph¸t triÓn Q§TCK trong bèi c¶nh cô thÓ cña ViÖt Nam 1. §iÒu kiÖn ph¸t triÓn Q§TCK trong hoµn c¶nh ViÖt Nam. §iÒu kiÖn tÇm vÜ m«. 1.1.1. C¸c Q§TCK muèn ph¸t triÓn trong mét m«i tr­êng kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn tr­íc hÕt ph¶i cã mét hµnh lang ph¸p lý cho nã ho¹t ®éng. Vµo n¨m 1994 ViÖt Nam ®· s«t s¾ng chuÈn bÞ cho sù ra ®êi cña TTCK nh­ng ph¶i mÊt 4 n¨m sau ®ã khung ph¸p lý chung vÒ chøng kho¸n vµ TTCK míi ra ®êi. §ã lµ viÖc ban hµnh nghÞ ®Þnh 48/1998 /N§CP vÒ chøng kho¸n vµ TTCK ngµy 11/7/98. Cã thÓ coi ®©y lµ v¨n b¶n ®Çu tiªn ®Þnh h­íng cho TTCK ViÖt Nam vµ c¸c thµnh phÇn liªn quan ®Õn TTCK trong ®ã cã h¼n ch­¬ng V nãi vÒ Q§TCK vµ c«ng ty qu¶n lý quü. Ban hµnh tiÕp sau nghÞ ®Þnh lµ mét sè th«ng t­, quyÕt ®Þnh h­íng dÉn cho nghÞ ®Þnh. Liªn quan ®Õn Q§TCK vµ c«ng ty qu¶n lý quü cã quyÕt ®Þnh 05/98/Q§-UBCK3 ngµy 13/10/98 vÒ viÖc ban hµnh quy chÕ tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña Q§TCK vµ c«ng ty qu¶n lý quü. Nh­ vËy nh×n chung c¸c Q§TCK muèn ra ®êi vµ ho¹t ®éng t¹i ViÖt Nam ®· cã mét hÖ thèng v¨n b¶n ph¸p luËt ®iÒu chØnh. C¸c v¨n b¶n nµy lµ khung s­ên, lµ chiÕc x­¬ng sèng xuyªn suèt mäi vÊn ®Ò liªn quan ®Õn TTCK. Vµ chóng cµng râ rµng chi tiÕt bao nhiªu th× ho¹t ®éng cña TTCK nãi chung còng nh­ riªng Q§TCK cµng ®­îc ®¶m b¶o æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng. §Ó t¹o ®iÒu kiÖn h¬n n÷a vÒ khu«n khæ ph¸p lý cho sù ph¸t triÓn Q§TCK UBCKNN ®· nghiªn cøu b¶n dù th¶o N§ thay thÕ N§ 48/98 tr×nh Thñ t­íng ChÝnh phñ phª duyÖt. Trong b¶n dù th¶o ®Ò cËp ®Õn söa ®æi mét sè ®iÒu vÒ Q§TCK theo h­íng cµng réng më h¬n nh­ bæ sung lo¹i h×nh “Q§TCK kh«ng ph¸t hµnh chøng chØ quü ®Çu t­ ra c«ng chóng” cã l­îng nhµ ®Çu t­ kh«ng nhiÒu, chñ yÕu lµ c¸c nhµ ®Çu t­ lín cã tæ chøc vµ kinh nghiÖm. C¸c ®iÒu kiÖn thµnh lËp quü ®­îc quy ®Þnh ®¬n gi¶n vµ cô thÓ h¬n nh­ chØ cã quü ®Çu t­ ph¸t hµnh chøng chØ ra c«ng chóng míi ph¶i xin phÐp UBCKNN cho thµnh lËp. Cßn Q§TCK kh«ng ph¸t hµnh chøng chØ ra c«ng chóng th× chØ cÇn ®¨ng ký thµnh lËp víi UBCKN. C¸c néi dung liªn quan ®Õn quü ®Çu t­ n­íc ngoµi, c«ng ty qu¶n lý quü n­íc ngoµi còng ®­îc dù th¶o quy ®Þnh chi tiÕt h¬n. C¸c giao dÞch vÒ chøng kho¸n ®Òu ®­îc thùc hiÖn b»ng ®ång ViÖt Nam . Tíi nay b¶n dù th¶o ®· ®­îc bé t­ ph¸p thÈm ®Þnh vµ ®ang chê TTg CP ký ban hµnh. Hy väng kh«ng l©u sau c¸c ®iÒu kiÖn vÒ hµnh lang ph¸p lý míi sÏ ®­îc chØnh söa theo h­íng ngµy cµng réng më vµ chÆt chÏ. 1.1.2. Kh«ng gièng nh­ phÇn lín c¸c TTCK tån t¹i ë c¸c n­íc T­ b¶n, TTCK ViÖt Nam ra ®êi trong nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn theo ®×nh h­íng XHCN. H­íng tån t¹i vµ ph¸t triÓn cho TTCK ë ViÖt Nam lµ ®i tõ thÊp ®Õn cao phï hîp víi ®iÒu kiÖn hoµn c¶nh kinh tÕ ®Êt n­íc tõng thêi kú. Trong thêi gian ®Çu khi míi tiÕn hµnh CPH, l­îng CTCP cßn Ýt do ®ã kinh nghiÖm tæ chøc qu¶n lý ho¹t ®éng trong c¸c CTCP còng nh­ kinh nghiÖm qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh c¸c CTCP cña c¸c c¬ quan h÷u tr¸ch, c¸c ban ngµnh liªn quan ch­a nhiÒu. TTCK lóc nµy h×nh thµnh nh»m ®Þnh h­íng ho¹t ®éng cho c¸c doanh nghiÖp. §èi víi c¸c DN ®· tiÕn hµnh CPH th× tiÕn tíi ®¨ng ký niªm yÕt trªn TTCK, c¸c c«ng ty ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi h×nh thøc së h÷u sÏ thÊy ®­îc lîi Ých cã ®­îc tõ viÖc tham gia TTCK vµ tõ ®ã cã ®Þnh h­íng ho¹t ®éng cô thÓ cho m×nh. Ngoµi ra mét lîi Ých thiÕt thùc h¬n n÷a khi ®Þnh h­íng ho¹t ®éng cho TTCK ViÖt Nam ®ã lµ t¹o thªm kªnh hµng ho¸ trung vµ dµi h¹n cho nÒn kinh tÕ, t¹o mét m«i tr­êng hÊp dÉn cho sù tham gia cña c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh nh­ c¸c ng©n hµng ,c«ng ty b¶o hiÓm, vµ ®Æc biÖt lµ c¸c Q§TCK. TTCK ViÖt Nam ®· ra ®êi nh­ng cÇn ®Èy m¹nh ho¹t ®éng h¬n n÷a. Trong ®iÒu kiÖn t×nh h×nh thÞ tr­êng bÊt æn ®Þnh nh­ hiÖn nay cÇn ph¶i cã sù can thiÖp kÞp thêi cña c¸c c¬ quan ban ngµnh liªn quan nh»m vùc dËy thÞ tr­êng. Ta kh«ng thÓ nãi chØ Q§TCK míi cã vai trß kÝch cÇu thÞ tr­êng ®­îc, chÝnh TTCK còng t¸c ®éng trë l¹i, nã lµ ®iÒu kiÖn cÇn cho Q§TCK ho¹t ®éng, ®iÒu kiÖn nµy cã tèt th× Q§TCK míi ho¹t ®éng tèt ®­îc. 1.1.3. Mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn n÷a cho Q§TCK h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ®ã lµ quy m« ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp ®ñ lín ®¶m b¶o kÝch thÝch ho¹t ®éng ®Çu t­ vèn cña c¸c Q§TCK. Do ®Æc ®iÓm cña Q§TCK lµ ®Çu t­ tµi chÝnh theo lèi ®Çu t­ gi¸n tiÕp th«ng qua c¸c c«ng cô tµi chÝnh nh­ CP,TP...do ®ã nÕu kh«ng cã c¸c c«ng cô tµi chÝnh nµy th× Q§TCK kh«ng thÓ ho¹t ®éng ®­îc. Q§TCK h×nh thµnh vèn gãp tõ nhiÒu nhµ ®Çu t­, ®èi t­îng tham gia ®Çu t­ vµo quü lµ kh¸ lín do vËy l­îng quü sö dông ®Ó ®em ®i ®Çu t­ kh«ng ph¶i lµ nhá. Quü th­êng t×m kiÕm c¸c ®èi t­îng ®Çu t­ lµ c¸c c«ng ty lín , cã quy m« vµ th©m liªn ho¹t ®éng l©u dµi. §iÒu nµy ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®· thµnh lËp vµ sÏ thµnh lËp ph¶i cã mét quy m« vèn t­¬ng ®èi lín míi ®ñ ®iÒu kiÖn kÝch thÝch c¸c Q§TCK ho¹t ®éng vµ ph¸t triÓn. Mét l­îng hµng ho¸ dåi dµo c¶ vÒ sè l­îng vµ chñng lo¹i lÉn chñng lo¹i sÏ nguån hµnh phong phó cho c¸c Q§TCK lùa chän ®Çu t­. Quy m« c¸c doanh nghiÖp nµy cµng lín bao nhiªu th× hµng ho¸ cho thÞ tr­êng cµng nhiÒu bÊy nhiªu vµ tõ ®ã c¸c Q§TCK sÏ cã nhiÒu c¬ héi ph¸t triÓn. 1.1.4. Qu¸ tr×nh CPH t¹i ViÖt Nam ®· diÔn ra tõ ®©u nh÷ng n¨m 90.Cã thÓ nãi c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ chuÓn thµnh c«ng ty cæ phÇn ®· t¹o ra mét c¬ chÕ qu¶n lý míi cho c¸c doanh nghiÖp vµ ngoµi ra nã cßn t¹o thªm cho thÞ tr­êng c¸c c«ng cô tµi chÝnh míi. ChÝnh c¸c c«ng cô nµy nh­ ®· nh¾c ë phÇn tr­íc, lµ nguån hµng chÝnh yÕu cho c¸c Q§TCK. Do vËy ®i liÒn víi sù ra ®êi vµ h×nh thµnh TTCK th× tøc lµ còng ph¶i cã sù ra ®êi vµ h×nh thµnh c¸c c«ng ty cæ phÇn vµ ë phÇn lín c¸c n­íc, hai yÕu tè nµy lu«n ®i liÒn nhau. T¹i ViÖt Nam,vµo thêi ®iÓm TTCK ra ®êi ®· cã trªn 460 CTCP ®­îc thµnh lËp (nguån: b¸o §TCK sè 39-1/9/2000). Sè l­îng nµy so víi gÇn 6000 doanh nghiÖp nhµ n­íc hiÖn t¹i ®ang ho¹t ®éng th× ch­a ph¶i lµ nhiÒu nh­ng so thêi gian lóc ®ã th× l­îng c«ng ty cæ phÇn còng lµ kh¸ lín ®èi víi quy m« TTCK ViÖt Nam. Cã thÓ xem xÐt mét sè khÝa c¹nh vÒ qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ ë ViÖt Nam: ngay ®Çu nh÷ng n¨m 1990 ChÝnh phñ ViÖt Nam ®· cã chñ tr­¬ng vµ ®Þnh h­íng chuyÓn ®æi c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc sang m« h×nh qu¶n lý míi ®ã lµ c¸c c«ng ty cæ phÇn. NhiÒu n¨m sau ®ã qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ diÔn ra mét c¸ch × ¹ch do ch­a cã mét khung ph¸p lý nµo h­íng dÉn cho sù ra ®êi vµ ho¹t ®éng cña c«ng ty cæ phÇn . M·i ®Õn n¨m 1998 ChÝnh phñ míi ban hanh NghÞ ®Þnh 44/1998 /N§CP vÒ chuyÓn DNNN thµnh CTCP, vµ tõ ®ã ®Õn nay c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc khi tiÕn hµnh CPH ®Òu ph¶i theo nh÷ng ®Þnh h­íng cña N§ nµy. Tuy nhiªn còng cÇn ph¶i thÊy mét ®iÒu r»ng mÆc dï ®· cã c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt ®iÒu tiÕt nh­ng còng v­íng ph¶i kh«ng Ýt bÊt cËp khi tiÕn hµnh CPH c¸c DNNN . VÝ dô nh­ khi tiÕn hµnh CPH th× rÊt khã trong viÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ doanh nghiÖp do ch­a cã quy ®Þnh cô thÓ, hay khã kh¨n trong viÖc b¸n cæ phÇn cho ng­êi lao ®éng, hoÆc nh÷ng tr­êng hîp ban gi¸m ®èc kh«ng muèn doanh nghiÖp m×nh tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ v× sî mÊt chøc mÊt quyÒn....V× vËy ®ßi hái ph¶i chÊn chØnh h¬n n÷a c«ng t¸c cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc. Ngoµi ra cßn ph¶i tiÕn tíi qu¸ tr×nh CPH c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c. Theo ®Þnh h­íng ph¸t triÓn kinh tÕ chung th× ®Þnh h­íng tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp ®Çu tiªn th«ng qua c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc, sau ®ã míi dÇn tiÕn ®Õn cæ phÇn ho¸ c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp kh¸c nhau. §iÒu nµy võa thÓ hiÖn vai trß chñ ®¹o cña thµnh phÇn kinh tÕ nhµ n­íc võa ®¶m b¶o qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ ®i lªn mét m¹ch tõ thÊp ®Õn cao theo ®Þnh h­íng chung trong ph¸t triÓn TTCK ViÖt Nam vµ khi qu¸ tr×nh CPH diÔn ra mét c¸ch thuËn lîi th× sÏ t¹o mét l­îng hµng ho¸ dåi dµo cho TTCK, kÝch thÝch ho¹t ®éng cña c¸c Q§TCK. 1.1.5. Mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸c còng kh«ng thÓ thiÕu ®­îc khi quü Q§TCK ra ®êi vµ ho¹t ®éng ®ã lµ sù ®a d¹ng trong m«i tr­êng ®Çu t­. §Ó ®¶m b¶o hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cho c¸c Q§TCK ®ßi hái cÈn ph¶i cã nhiÒu ngµnh nhiÒu lÜnh vùc trong nÒn kinh tÕ t¹o c¬ héi lùa chän ®Çu t­ cho c¸c Q§TCK. Q§TCK víi mét danh môc ®Çu t­ ®a d¹ng gåm nhiÒu lo¹i chøng kho¸n kh¸c nhau nh­ cæ phiÕu, tr¸i phiÕu, c«ng cô ph¸i sinh...®Çu t­ vµo nhiÒu ngµnh nhiÒu lÜnh vùc sÏ ®¶m b¶o møc ®é c©n b»ng gi÷a rñi ro chÊp nhËn ®­îc vµ l¬Þ nhuËn tèi ­u ®em l¹i. MÆt kh¸c khi m«i tr­êng ®Çu t­ më réng th× sÏ cã ngµy cµng nhiÒu lo¹i Q§TCK ®­îc h×nh thµnh. C¸c quü nµy t¹o thµnh mét hÖ thèng tr¶i réng bao trïm mäi lÜnh vùc ho¹t ®éng vµ nhê ®ã nguån vèn ®Çu t­ ®­îc cung cÊp ®Òu cho nÒn kinh tÕ. Thùc tÕ hiÖn nay cã thÓ cho thÊy m«i tr­êng ®Çu t­ ë ViÖt Nam lµ kh¸ ®a d¹ng. C¸c doanh nghiÖp d©n doanh, quèc doanh ho¹t ®éng trong ®ñ mäi lÜnh vùc ngµnh nghÒ. Tuy nhiªn do yªu cÇu tÊt yÕu cña xu thÕ héi nhËp, c¸c lÜnh vùc ®Çu t­ kh«ng chØ ®¬n thuÇn nh­ cò mµ nã ph¶i ®­îc më réng vµ chuyªn biÖt ho¸ cao h¬n vµo ngµnh nghÒ ®ßi hái nhiÒu chÊt x¸m nh­ nghiªn cøu khoa häc, hµng kh«ng, n¨ng l­îng...khi c¸c lÜnh vùc nµy ®­îc më réng th× m«i tr­êng ®Çu t­ sÏ ®­îc n©ng lªn c¶ vÒ sè l­îng lÉn chÊt l­îng. M¶nh ®Êt sèng cho c¸c Q§TCK sÏ thªm m©u mì h¬n. 1.1.6. §é rñi ro trong m«i tr­êng ®Çu t­ còng lµ mét yÕu tè c©n nh¾c cña c¸c Q§TCK. Bëi lÏ mçi Q§TCK cã mét môc tiªu ho¹t ®éng riªng kh«ng gièng nhau do vËy rñi ro mµ hä chÊp nhËn còng kh¸c nhau. MÆc dï ta vÉn biÕt r»ng lîi nhuËn cµng lín th× rñi ro cµng cao, c¸c Q§TCK khi ®Çu t­ ®Òu mong thu ®­îc lîi nhuËn lín nhÊt, nh­ng kh«ng quü nµo l¹i muèn cã rñi ro cao. Vµ do ®ã víi mét m«i tr­êng ®Çu t­ æn ®Þnh Ýt cã biÕn ®éng sÏ hÊp dÉn c¸c Q§TCK tham gia. ViÖt Nam ®­îc ®¸nh gi¸ lµ quèc gia cã thÓ chÕ chÝnh trÞ æn ®Þnh, cã nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn víi tèc ®é cao. §iÒu nµy ®· nãi lªn phÇn nµo møc ®é rñi ro khi ®Çu t­ vµo ViÖt Nam . Trªn ®©y míi chØ tr×nh bµy c¸c ®iÒu kiÖn ë tÇm vÜ m« trong hoµn c¶nh ViÖt Nam. Nh÷ng ®iÒu kiÖn nµy chi phèi ho¹t ®éng vµ ph¸t triÓn cña c¸c Q§TCK khi muèn h×nh thµnh hoÆc ®· ho¹t ®éng t¹i ViÖt Nam. MÆc dï c¸c yÕu tè ngo¹i vi cã ¶nh h­ëng kh«ng ph¶i lµ nhá song còng kh«ng thÓ kh«ng c©n nh¾c ®Õn nh÷ng yÕu tè néi bé cu¶ Q§TCK , nh÷ng ®iÒu kiÖn tÇm vi m«. Nh÷ng ®iÒu kiÖn bªn trong doanh nghiÖp quyÕt ®Þnh sù thµnh c«ng hay thÊt b¹i cho chÝnh ho¹t ®éng cña nã. Vµ Q§TCK còng ph¶i xÐt ®Õn nh÷ng yÕu tè nµy. 1.2. §iÒu kiÖn tÇm vi m«. 1.2.1. Khi nãi vÒ néi bé ho¹t ®éng cña mét doanh nghiÖp ®iÒu ®Çu tiªn cÇn nh¾c ®Õn ®ã lµ nguån nh©n lùc. §©y lµ yÕu tè then chèt cùc kú quan träng cho ho¹t ®éng cña mét chñ thÓ kinh tÕ bëi mäi ho¹t ®éng ®Òu ph¶i th«ng qua bµn tay cña con ng­êi. Q§TCK lµ mét ®¬n vÞ kinh tÕ mang tÝnh chÊt phi s¶n xuÊt, ho¹t ®éng cña nã ®ßi hái l­îng chÊt x¸m cao. Quü sö dông mét l­îng tiÒn vèn lín thu ®­îc tõ sù ®ãng gãp cña nh÷ng nhµ ®Çu t­ ®Ó ®em ®i ®Çu t­,¸p lùc ë ®©y lµ lîi nhuËn ®em l¹i cho nhµ ®Çu t­. Mäi ho¹t ®éng cña quü dï theo c¸ch nµo hoÆc thÕ nµo ®i n÷a th× cuèi cïng còng ph¶i h­íng vÒ môc tiªu lîi nhuËn. Do vËy nh÷ng ng­êi ®iÒu hµnh vµ qu¶n lý quü ph¶i tiÕn hµnh ®Çu t­ sao cho cã hiÖu qu¶ nhÊt. §iÒu nµy ®ßi hái hä ph¶i cã kiÕn thøc vµ kinh nghiÖm ho¹t ®éng. §éi ngò nh©n viªn cña quü kh«ng nh÷ng hiÓu biÕt nh÷ng kiÕn thøc vÒ ®Çu t­ mµ cßn ph¶i tinh th«ng nghiÖp vô, n¾m râ mäi ®Æc ®iÓm cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng cña c¸c ngµnh lÜnh vùc hay cña doanh nghiÖp. Kh«ng nh÷ng ®ßi hái vÒ hiÓu biÕt mµ ®éi ngò nguån nh©n lùc cßn ph¶i cã ®¹o ®øc trong kinh doanh. Ho¹t ®éng cña Q§TCK lu«n ph¶i coi träng ch÷ tÝn bëi quü lµ n¬i göi g¾m tiÒn cña nhµ ®Çu t­. Kh«ng nhµ ®Çu t­ nµo d¹i dét ®em tiÒn cña m×nh cho mét Q§TCK kh«ng cã uy tÝn tiÕn hµnh ®Çu t­. C¸c nh©n viªn trong quü cµng ho¹t ®éng mét c¸ch trong s¹ch bao nhiªu th× cµng cã nhiÒu nhµ ®Çu t­ göi g¾m lßng tin vµ khi ®ã quü sÏ ngµy cµng ph¸t triÓn . HiÖn nay xÐt ®Õn nguån nh©n lùc cho ho¹t ®éng cña Q§TCK ë ViÖt Nam míi chØ ®Õm trªn ®Çu ngãn tay vµ phÇn lín hä ®Òu lµm viÖc cho c¸c c«ng ty n­íc ngoµi . §éi ngò nguån nh©n lùc cÇn ®­îc ®µo t¹o theo h­íng chuyªn nghiÖp mµ c¸ch nhanh nhÊt vµ hiÖu qu¶ ®ã lµ cho phÐp liªn doanh gi÷a c¸c c«ng ty qu¶n lý quü n­íc ngoµi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam taä ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam tiÕp thu nh÷ng bÝ quyÕt vµ kü n¨ng cÇn thiÕt qua thùc tÕ. C¸c chuyªn gia qu¶n lý ng­êi ViÖt Nam sÏ gióp c¸c quü cã t©m nh×n s¸t h¬n víi thùc tÕ vµ cã mèi quan hÖ réng r·i h¬n so víi quü ®Çu t­ h¶i ngo¹i. 1.2.2. Khi ®· cã mét ®éi ngò nh©n viªn trong s¹ch vÒ ®¹o ®øc vµ thµnh th¹o vÒ nghiÖp vô th× vÉn ch­a ®ñ. B¶n th©n néi bé cña quü ho¹t ®éng lµ v× môc tiªu g× ? vµ môc tiªu ®ã cã phï hîp víi môc tiªu ph¸t triÓn TTCK vµ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ®Êt n­íc hay kh«ng ? §Þnh h­íng vµ chiÕn l­îc ®Çu t­ phï hîp lµ rÊt quan träng khi quy m« thÞ tr­êng cßn nhá, c¸c c«ng ty cæ phÇn cã thÞ vèn bÐ th× c¸c Q§TCK kh«ng thÓ å ¹t dèc vèn kinh doanh ®­îc. Mäi ho¹t ®éng cña Q§TCK ®Òu ph¶i tu©n thñ theo nh÷ng quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Quü ®Ò ra môc tiªu chiÕn l­îc râ rµng mét mÆt t¹o dÔ dµng cho qu¸ tr×nh qu¶n lý ho¹t ®éng cña quü mét mÆt kÝch thÝch thu hót sù tham gia cña nhµ ®Çu t­. NÕu ®Þnh h­íng cña quü ®i lÖch khái quü ®¹o ho¹t ®éng,kh«ng phï hîp víi nÒn kinh tÕ th× tÊt yÕu quü sÏ sôp ®æ, kh«ng thÓ ph¸t triÓn vµ ®øng v÷ng ®­îc. Nh÷ng ®iÒu kiÖn chiÕn l­îc ho¹t ®éng cña Q§TCK thùc tÕ ®· chøng minh t×nh h×nh ho¹t ®éng cña c¸c quü t¹i ViÖt Nam mét phÇn kh«ng hiÖu qu¶. C¸c Q§TCK ®Òu ®Çu t­ tr¶i réng ra nhiÒu ngµnh theo c¸c thêi c¬ cô thÓ. §©y lµ kiÓu ®Çu t­ thô ®éng chø kh«ng chñ ®éng nªn ®· g©y thÊt väng trong c«ng cuéc ®Çu t­. Do chiÕn l­îc ho¹t ®éng sai lÇm ®ã mµ ®· cã nh÷ng chØnh söa ë mét sè quü, c¸c quü hiÖn cßn tån t¹i chØ tËp trung vµo mét sè lÜnh vùc chÝnh vµ ®· nh¾m tíi ®èi t­îng lµ c¸c c«ng ty cæ phÇn niªm yÕt trªn TTCK ViÖt Nam. 2. Kh¶ n¨ng ph¸t triÓn c¸c Q§TCK t¹i ViÖt Nam trong bèi c¶nh hiÖn nay vµ t­¬ng lai. 2.1. Giai ®o¹n hiÖn nay. Cã thÓ nãi trong bèi c¶nh ViÖt Nam hiÖn nay, khi mµ TTCK ®· ®i vµo ho¹t ®éng ®­îc h¬n 2 n¨m vµ ®· cã trªn 970 doanh nghiÖp Nhµ n­íc chuyÓn thµnh c«ng ty cæ phÇn, vÉn ch­a cã mét Q§TCK nµo ®­îc h×nh thµnh t¹i ViÖt Nam. §©y lµ mét thùc tÕ ®¸ng buån bëi hiÖn nay ViÖt Nam ®ang chñ tr­¬ng ®Èy m¹nh tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ phÊn ®Êu ®Õn n¨m 2020 n­íc ta c¨n b¶n trë thµnh mét n­íc c«ng nghiÖp. Do ®ã nhu cÇu vèn cho ®Çu t­ ph¸t triÓn sÏ rÊt nhiÒu vµ kh«ng ngõng gia t¨ng. Nguån vèn cã thÓ ®­îc huy ®éng tõ ng©n s¸ch, th«ng qua c¸c ng©n hµng hay xin viÖn trî....Nh­ng ngo¹i trõ vèn ng©n s¸ch th× tÊt c¶ ®Òu mang tÝnh chÊt ng¾n h¹n vµ cã chi phÝ vèn cao. §Ó tiÕp cËn ®­îc nh÷ng nguån vèn trung vµ dµi h¹n cã chi phÝ vèn thÊp chØ cã thÓ th«ng qua TTCK mµ quü ®Çu t­ lµ mét trong nh÷ng chñ thÓ tham gia thÞ tr­êng cung cÊp vèn cho c¸c doanh nghiÖp mét c¸ch h÷u hiÖu do quy m« ®Çu t­ lín vµ ®éi ngò nguån nh©n lùc cã tr×nh ®é cã thÓ tham gia cïng qu¶n lý ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. XÐt ®Õn khu vùc kinh doanh cña ViÖt Nam hiÖn cã trªn 2 triÖu doanh nghiÖp hé gia ®×nh, 3 ngh×n hîp t¸c x·, 24000 c«ng ty t­ nh©n vµ 6000 doanh nghiÖp nhµ n­íc. Trong sè 24000 c«ng ty t­ nh©n cã 700 c«ng ty ®­îc h×nh thµnh d­íi h×nh thøc c«ng ty TNHH hoÆc c«ng ty cæ phÇn. C¸c c«ng ty nµy cã thÓ lµ c¸c c«ng ty cã quy m« vµ lo¹i h×nh mµ c¸c Q§TCK quan t©m. MÆt kh¸c c¸c c«ng ty cña ViÖt Nam cã nh÷ng lîi thÕ so s¸nh trong mét sè ngµnh do tÝnh s½n cã cña tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ nguån lao ®éng lµnh nghÒ chi phÝ thÊp. C¸c c«ng ty t¨ng tr­ëng cao, s½n sµng tiÕp nhËn c«ng nghÖ, c¸c m« h×nh kinh doanh ®· ®­îc kiÓm chøng vµ cã tiÒm n¨ng niªm yÕt trªn TTCK. Chóng lµ ®èi t­îng hÊp dÉn c¸c Q§TCK. XÐt vËy ta thÊy kh¶ n¨ng ph¸t triÓn cho c¸c Q§TCK t¹i ViÖt Nam trong giai ®o¹n hiÖn nay lµ hoµn toµn cã thÓ. 2.2. Kh¶ n¨ng ph¸t triÓn trong t­¬ng lai cña c¸c Q§TCK. HiÖn nay, trong bèi c¶nh ViÖt Nam ®ang gia nhËp chung vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi, sù më cöa cña ViÖt Nam chµo ®ãn tÊt c¶ nh÷ng ai muèn tham gia ®Çu t­ vµo sÏ t¹o ®iÒu kiÖn vµ kh¶ n¨ng cho ho¹t ®éng cña c¸c Q§TCK. NÒn kinh tÕ thÕ giíi ®ang ph¸t triÓn theo xu h­íng toµn cÇu ho¸ , héi nhËp vµ tù do mËu dÞch. §Ó b¾t kÞp xu h­íng ®ã ViÖt Nam ®· tõng b­íc c¶i c¸ch nÒn kinh tÕ t¹o c¬ chÕ th«ng tho¸ng h¬n ®Ó thu hót ®Çu t­ tiÕn tíi tham gia héi nhËp dÇn vµo c¸c tæ chøc kinh tÕ lín nh­ diÔn ®µn hîp t¸c kinh tÕ Ch©u ¸ TBD (APEC) hay tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi (WTO) .Theo sau nh÷ng ho¹t ®éng nµy sÏ lµ hµng lo¹t nh÷ng gîi më cho sù tham gia cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong ®ã cã Q§TCK. H¬n thÕ n÷a gÇn ®©y TTCK ViÖt Nam ®· chÝnh thøc ra ®êi, ng­êi d©n ViÖt Nam ®· dÇn dÇn h­íng ®Õn ho¹t ®éng cña TTCK, c¸c c«ng ty cæ phÇn ngµy cµng nhiÒu. §©y lµ mét m«i tr­êng hoµn toµn thuËn lîi cho c¸c Q§TCK thùc hiÖn chiÕn l­îc kinh doanh cña m×nh. Céng víi nh÷ng ®iÒu kiÖn thùc tiÔn ®ã, sù c¶i thiÖn vÒ mÆt ph¸p lý còng ®ang cã nhiÒu dÊu hiÖu ®¸ng mõng. HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt-Mü võa ®­îc ký kÕt cã thÓ coi lµ sù khëi ®Çu cho mét ®iÒu kiÖn th«ng tho¸ng h¬n ®èi víi m«i tr­êng ®Çu t­. Theo hiÖp ®Þnh th× c¸c c«ng ty Mü cã thÓ kiÓm so¸t tíi 49% cæ phÇn cña c¸c c«ng ty ViÖt Nam ë c¸c ngµnh viÔn th«ng vµ th«ng tin Internet....§iÒu nµy ®ång nghÜa víi tû lÖ n¾m gi÷ cæ phÇn cña phÝa n­íc ngoµi ngµy cµng dÇn ®­îc t¨ng lªn. Råi sù nh¶y vät vÒ th­¬ng m¹i vµ thÞ tr­êng ®Çu t­ mµ hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt –Mü vµ nh÷ng nç lùc tham gia WTO mµ ViÖt Nam ®ang theo ®uæi cã thÓ mang l¹i lµ c¬ së ®Ó ph¸t triÓn quan hÖ th­¬ng m¹i ®Çu t­ rÊt tiÒm tµng gi÷a Mü vµ ViÖt Nam. V× vËy cã nhiÒu c¬ së tin r»ng l­îng vèn thu hót vµo ViÖt Nam d­íi c¶ hai h×nh thøc trùc tiÕp (FDI) vµ gi¸n tiÕp (FPI) sÏ t¨ng ®¸ng kÓ trong thêi gian tíi. §©y thùc sù lµ mét h­íng gîi më ®Ó c¸c Q§TCK vµ TTCK trong n­íc h­íng tíi t­¬ng lai. GÇn ®©y nhÊt cã rÊt nhiÒu c«ng ty n­íc ngoµi ®· ®­îc ChÝnh phñ vµ UBCKNN chØ ®Þnh lµm ng©n hµng l­u ký ®¹i diÖn cho c¸c tæ chøc ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo TTCK ViÖt Nam. Cã thÓ nãi nh÷ng dÊu hiÖu trªn còng ®ñ ®Ó chóng ta tin vµo t­¬ng lai ph¸t triÓn c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh trùc tiÕp, trong ®ã cã c¸c Q§TCK t¹i ViÖt Nam. Ch­¬ngIII §Þnh h­íng vµ nh÷ng gi¶i ph¸p cho viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nh÷ng ®iÒu kiÖn t¹o thuËn lîi cho c¸c Q§TCK ph¸t triÓn I. §Þnh h­íng cña §¶ng vµ Nhµ n­íc cho ph¸t triÓn c¸c Q§TCK ë ViÖt Nam. Trong nghÞ quyÕt ®¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø IX ®· th«ng qua cã ®Ò ra nhiÖm vô lµ: “§Èy m¹nh CNH-H§H theo ®Þnh h­íng XHCN, x©y dùng nÒn t¶ng ®Ó ®Õn n¨m 2020 n­íc ta c¬ b¶n trë thµnh mét n­íc c«ng nghiÖp. §­a GDP n¨m 2010 lªn Ýt nhÊt gÊp ®«i n¨m 2000. Ph¸t triÓn nhanh vµ bÒn v÷ng thÞ tr­êng vèn, thÞ tr­êng chøng kho¸n, thÞ tr­êng b¶o hiÓm an toµn, hiÖu qu¶...”. Nh­ vËy ta ®· thÊy râ ®Þnh h­íng cña §¶ng vµ Nhµ n­íc lµ ®Èy m¹nh ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam ho¹t ®éng mét c¸ch cã hiÖu qu¶ vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng. §Þnh h­íng chung nµy ®­îc cô thÓ ho¸ trong b¶n dù th¶o ChiÕn l­îc ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam do UBCKNN kÕt hîp sù kh¶o s¸t vµ t­ vÊn cña Ng©n hµng ph¸t triÓn Ch©u ¸ thùc hiÖn. B¶n dù th¶o ®­a ra 3 môc tiªu tæng qu¸t cho thÞ tr­êng chøng kho¸n trong vßng 10 n¨m tíi. Thø nhÊt, huy ®éng nguån vèn trong vµ ngoµi n­íc cho ®Çu t­ ph¸t triÓn. Thø hai, gãp phÇn ph¸t triÓn thÞ tr­êng tµi chÝnh ViÖt Nam, ®¶m b¶o æn ®Þnh vµ an ninh tµi chÝnh, tiÒn tÖ quèc gia. Thø ba, cñng cè æn ®Þnh ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng, ®ång thêi më réng ph¹m vi quy m«, n©ng cao chÊt l­îng ho¹t ®éng, hoµn thiÖn qu¶n lý gi¸m s¸t thÞ tr­êng, b¶o vÖ cã hiÖu qu¶ nguån vèn ®Çu t­, n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ chñ ®éng héi nhËp thÞ tr­êng Tµi chÝnh quèc tÕ. §Ó thùc hiÖn c¸c môc tiªu tæng qu¸t, dù th¶o ®Ò ra hµng lo¹t c¸c môc tiªu cô thÓ vÒ hÖ thèng ho¹t ®éng TTCK, quy m« thÞ tr­êng, vÒ tæ chøc trung gian tµi chÝnh trong ®ã cã Q§TCK. Quy m« vµ sè l­îng tæ chøc trung gian tµi chÝnh phô thuéc vµo quy m« thÞ tr­êng. §Õn n¨m 2005 sÏ cã 15 ®Õn 20 c«ng ty chøng kho¸n, 3 ®Õn 5 c«ng ty qu¶n lý quü. N¨m 2010 sè c«ng ty qu¶n lý quü sÏ t¨ng lªn 5 ®Õn 10 c«ng ty. SÏ cã 3 ®Õn 7 quü ®Çu t­ CK vµo n¨m 2005 vµ 10 ®Õn 16 quü ®Çu t­ vµo n¨m 2010. Nh­ vËy cã thÓ thÊy râ §¶ng vµ Nhµ n­íc ®· ®Þnh h­íng trong t­¬ng lai kh«ng xa cÇn thiÕt ph¶i thµnh lËp c¸c tæ chøc tµi chÝnh trung gian ®Æc biÖt lµ c¸c Q§TCK. VÊn ®Ò cßn l¹i lµ t×m kiÕm nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó c¸c ®iÒu kiÖn vµ kh¶ n¨ng ®­îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn thóc ®Èy sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c Q§TCK . II. Gi¶i ph¸p ®Ó c¸c ®iÒu kiÖn & kh¶ n¨ng ®­îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn thóc ®Èy sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c Q§TCK. 1. M« h×nh ho¹i ®éng cho c¸c Q§TCK ViÖt Nam trong giai ®o¹n hiÖn nay. 1.1. Nh÷ng c¨n cø lùa chän. Kinh nghiÖm ph¸t triÓn c¸c Q§TCK lín trªn thÕ giíi cho thÊy c¸c Q§TCK ®· ra ®êi kh«ng l©u sau khi h×nh thµnh c¸c TTCK vµ h×nh thøc ph¸t triÓn còng kh¸c nhau qua tõng giai ®o¹n, tõng thêi kú phï hîp víi quy m« ho¹t ®éng vµ ®Æc ®iÓm cña thÞ tr­êng. T¹i n­íc ngoµi, vµo nh÷ng n¨m s¬ khai cña TTCK, Q§TCK ®Çu tiªn ra ®êi ®­îc tæ chøc theo m« h×nh tÝn th¸c. Nã rÊt phï hîp cho nh÷ng giai ®o¹n ®Çu cña TTCK. Khi quy m« ho¹t ®éng cña c¸c quü ch­a lín, lÜnh vùc ®Çu t­ kh«ng nhiÒu... th× quü ®­îc tæ chøc d­íi d¹ng quü ®ãng. Quü cè ®Þnh l­îng cæ phiÕu b¸n cho nhµ ®Çu t­ vµ cæ phiÕu cña quü ®­îc tham gia trªn TTCK, t¹o thªm cho thÞ tr­êng mét lo¹i hµng ho¸ vµ thu hót sù chó ý tham gia cña nhµ ®Çu t­. Nh­ng tr¶i qua nh÷ng chu kú khñng ho¶ng kinh tÕ, quü ®Çu t­ d¹ng ®ãng mÊt ®i nh÷ng ­u thÕ vµ béc lé mét sè nh­îc ®iÓm: khi khñng ho¶ng gi¸ cæ phiÕu/chøng chØ quü gi¶m m¹nh do cung cÇu chªnh lÖch, l­îng ng­êi muèn b¸n cæ phiÕu/chøng chØ lín h¬n nhiÒu lÇn so víi l­îng ng­êi mua. Do ®ã gi¸ trÞ ®Çu t­ cña quü bÞ tæn thÊt vµ c¸c quü kh«ng trô ®­îc sÏ buéc ph¶i ph¸ s¶n...kh¾c phôc nh­îc ®iÓm ®ã, Q§TCK d¹ng më ra ®êi. Cã thÓ nãi lÜnh vùc ®Çu t­ cña quü d¹ng më cã tÝnh l­u ho¹t cao h¬n bëi ®Æc ®iÓm cña quü d¹ng më lµ lu«n ph¶i duy tr× mét l­îng tiÒn mÆt ®ñ lín ®Ó mua l¹i cæ phiÕu /chøng chØ cña nhµ ®Çu t­. Vµ ph¶i tr¶i qua nhiÒu n¨m, cho ®Õn nay c¸c Q§TCK më vÉn lµ h×nh thøc phæ biÕn trªn thÕ giíi vµ tån t¹i ë nhiÒu TTCK ph¸t triÓn. Mét h×nh thøc quü ®Çu t­ kh¸c hiÖn nay còng ®ang rÊt phæ biÕn ë c¸c n­íc ph¸t triÓn ®ã lµ quü ®Çu t­ vèn m¹o hiÓm. §èi víi c¸c quèc gia non trÎ cã nÒn kinh tÕ nhá nh­ng cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn cao, c¸c doanh nghiÖp cÇn vèn ®Çu t­ vµo nh÷ng nghµnh lÜnh vùc míi mang tÝnh then chèt mòi nhän nh­ lÜnh vùc c«ng nghÖ th«ng tin, khoa häc c«ng nghÖ cao t¹o ®éng lùc thóc ®Èy ho¹t ®éng kinh tÕ ph¸t triÓn th× quü ®Çu t­ vèn m¹o hiÓm ®ãng vai trß “bµ ®ì” cho nh÷ng ý t­ëng kinh doanh t¸o b¹o ®ã. C¸c doanh nghiÖp khëi sù lóc ®Çu th­êng ®ßi hái l­îng vèn vµ kh¶ n¨ng qu¶n trÞ kh¸ cao. ChÝnh nhu cÇu nµy ®· ®­îc ®¸p øng bëi c¸c quü ®Çu t­ m¹o hiÓm. Nãi chung ®èi víi mçi n­íc, mçi nÒn kinh tÕ khi ho¹t ®éng ®Òu ®i tõ thÊp ®Õn cao, tõ ®¬n gi¶n ®Õn phøc t¹p. C¸c Q§TCK lµ mét ®Þnh chÕ trong mét lÜnh vùc ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ cho nªn nã còng tu©n theo nh÷ng nguyªn t¾c nµy. Tõ viÖc tham kh¶o c¸c m« h×nh Q§TCK trªn thÕ giíi ë trªn chóng ta ®· nghiªn cøu hoµn c¶nh cô thÓ ë ViÖt Nam ®Ó tõ ®ã ®Ò ra mét m« h×nh lùa chän Q§TCK cho phï hîp. XÐt vÒ thùc tÕ ë ViÖt Nam hiÖn nay nÒn kinh tÕ n­íc ta sau chuyÓn ®æi ®· cã nh÷ng chuyÓn biÕn tÝch cùc. NhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ ®­îc h×nh thµnh vµ ®Æc biÖt h¬n n÷a ®ã lµ cã sù ra ®êi cña TTCK, mét h×nh thøc ph¸t triÓn cao nhÊt cña thÞ tr­êng tµi chÝnh. Tuy ®· cã TTCK nh­ng ®¹i bé phËn d©n chóng vÉn ch­a hiÓu râ thÕ nµo lµ chøng kho¸n, TTCK, c«ng ty cæ phÇn, c«ng ty ®Çu t­....c¸c doanh nghiÖp tham gia thÞ tr­êng chøng kho¸n phÇn lín cßn non trÎ, kinh nghiÖm qu¶n trÞ yÕu vµ quy m« vèn thÊp. MÆt kh¸c ë ViÖt Nam nhiÒu lÜnh vùc nghµnh kinh tÕ cßn ch­a ®­îc chó träng ®Çu t­ më réng nh­ lÜnh vùc CNTT, th­¬ng m¹i ®iÖn tö, nghiªn cøu khoa häc...XÐt ®Õn ®éi ngò nguån nh©n lùc tuy dåi dµo nh­ng chñ yÕu lµ lao ®éng phæ th«ng nghiÖp vô cßn Ýt ,n¹n tham nhòng cöa quyÒn cßn phæ biÕn...Tõ t×nh h×nh nh­ vËy khi muèn h×nh thµnh Q§TCK ph¶i x¸c ®Þnh râ m« h×nh lùa chän vµ cã sù phèi kÕt hîp cho thÝch øng víi yªu cÇu vµ thùc tiÔn ViÖt Nam. 1.2. M« h×nh lùa chän Q§TCK t¹i ViÖt Nam trong giai ®o¹n hiÖn nay. Nh­ ta ®· xem xÐt ë trªn,tõ c¸c m« h×nh Q§TCK tham kh¶o ë n­íc ngoµi kÕt hîp víi ®iÒu kiÖn cô thÓ hoµn c¶nh ViÖt Nam. §¶ng vµ Nhµ n­íc ta ®· cã ®Þnh h­íng chung cho ho¹t ®éng cña TTCK vµ cã nh÷ng quy ®Þnh chi tiÕt cho nh÷ng thµnh phÇn tham gia vµo thÞ tr­êng trong ®ã cã Q§TCK. Trong ®iÒu 2 quy chÕ tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña Q§TCK vµ c«ng ty qu¶n lý quü cã nªu râ: 1. C¸c bªn tham gia trong ho¹t ®éng cña Q§TCK lµ c«ng ty qu¶n lý quü, ng©n hµng gi¸m s¸t vµ ng­êi ®Çu t­. 2. C«ng ty qu¶n lý quü chÞu tr¸ch nhiÖm thµnh lËp, qu¶n lý Q§TCK vµ thùc hiÖn ®Çu t­. 3. Ng©n hµng gi¸m s¸t chÞu tr¸ch nhiÖm gi¸m s¸t C«ng ty qu¶n lý quü vµ b¶o qu¶n l­u ký tµi s¶n cña Q§TCK nh»m b¶o vÖ lîi Ých cho ng­êi ®Çu t­. 4. Ng­êi ®Çu t­ gãp vèn t¹o thµnh Q§TCK vµ ®­îc h­ëng lîi tõ viÖc ®Çu t­ cña Q§TCK. Quy ®Þnh trªn ®· thÓ hiÖn râ m« h×nh Q§TCK ®­îc lùa chä lµ m« h×nh tÝn th¸c. ViÖc lùa chän m« h×nh nµy ®· ®­îc c¸c chuyªn gia cña UBCKNN ®­a ra trªn c¬ së nghiªn cøu vµ tham kh¶o kinh nghiÖm cña c¸c n­íc cã nh÷ng ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn thÞ tr­êng ban ®Çu t­¬ng tù ViÖt Nam, vÝ dô Malayxia, Th¸i Lan, Hµn Quèc, Trung Quèc, §µi Loan. MÆc dï c¸c n­íc nµy hiÖn nay ®· cã TTCK ph¸t triÓn ë møc kh¸ cao song hä vÉn duy tr× Q§TCK theo kiÓu nµy. M« h×nh nµy sÏ thÝch hîp víi thÞ tr­êng ViÖt Nam trong giai ®o¹n ®Çu ph¸t triÓn, khi hiÓu biÕt cña c«ng chóng vÒ chøng kho¸n vµ ho¹t ®éng cña TTCK cßn Ýt. MÆt kh¸c nã h¹n chÕ ®­îc nh÷ng m©u thuÉn ph¸t sinh trong néi bé ho¹t ®éng gi÷a Héi ®ång qu¶n trÞ quü vµ nh÷ng ng­êi ®iÒu hµnh trong c«ng ty qu¶n lý quü, vµ khi lùa chän m« h×nh nµy sÏ t¹o thªm cho TTCK ViÖt Nam mét lo¹i hµng ho¸ míi ®ã lµ CP/chøng chØ cña quü ®Çu t­ tÝn th¸c sÏ ®­îc giao dÞch trªn TTCK nÕu quü tæ chøc d­íi d¹ng quü ®ãng. H×nh thøc Q§TCK d¹ng tÝn th¸c ®· ®­îc lùa chän trong quyÕt ®Þnh vÒ Q§TCK vµ C«ng ty qu¶n lý quü cña ChÝnh phñ. Nh­ng cã mét thùc tÕ ®¸ng bµn lµ ë ViÖt Nam c¸c Q§TNN khi tham gia ho¹t ®éng t¹i ViÖt Nam l¹i chñ yÕu tån t¹i d­íi h×nh thøc Q§T m¹o hiÓm. VËy cã nªn ch¨ng ®Ò xuÊt thªm c¸c m« h×nh Q§T ®Çu t­ m¹o hiÓm cho giai ®o¹n hiÖn nay? Chóng ta cïng lËt l¹i vÊn ®Ò Q§T n­íc ngoµi ho¹t ®éng t¹i ViÖt Nam. Chñ yÕu c¸c quü nµy ®Òu ®Çu t­ theo lèi m¹o hiÓm lµ do khi ®Æt ch©n vµo ViÖt Nam hä còng cã hy väng ®Çu t­ vµo TTCK nh­ng do nhiÒu lý do nh­ ®· ®Ò cËp nªn buéc c¸c quü nµy ph¶i t×m lÊy h­íng ®i míi ®ã lµ s¨n lïng c¸c dù ¸n míi khëi sù chñ yÕu lµ dù ¸n liªn doanh hoÆc 100% vèn n­íc ngoµi cã quy m« vèn lín ®¸p øng yªu cÇu ®Çu t­ vèn cu¶ quü. MÆt kh¸c do thêi gian ®¨ng ký ho¹t ®éng cña quü t¹i ViÖt Nam ng¾n nªn chØ cã lèi ®Çu t­ m¹o hiÓm lµ phï hîp...Nh­ng thùc tÕ nÕu thµnh lËp Q§T m¹o hiÓm ngay hiÖn nay th× ch­a ®ñ ®iÒu kiÖn bëi cßn nhiÒu khã kh¨n vÒ nguån nh©n lùc, nguån tµi chÝnh ®¸p øng cho quü vµ nhÊt lµ ch­a cã v¨n b¶n ph¸p luËt h­íng dÉn vµ do vËy h×nh thµnh Q§T vèn m¹o hiÓm ë ViÖt Nam ph¶i ®Ó ë t­¬ng lai. 2. Gi¶i ph¸p tÇm vÜ m«. 2.1. Gi¶i ph¸p ®Çu tiªn ph¶i kÓ ®Õn ®ã lµ x©ydùng mét v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ chøng kho¸n vµ TTCK mét c¸ch chi râ rµng cã tham kh¶o kinh nghiÖm c¸c n­íc kh¸c ®Ó tiÕn tíi h×nh thµnh luËt chøng kho¸n ViÖt Nam. Tr­íc khi ra ®êi TTCK. ChÝnh phñ ViÖt Nam ®· cho ra ®êi N§48/98/N§CP vÒ chøng kho¸n vµ TTCKd, kÌm theo ®ã cã quyÕt ®Þnh 05/98/Q§-UBCK3 ban hµnh quy chÕ tæ chøc ho¹t ®éng cña Q§TCK vµ C«ng ty qu¶n lý quü. Tuy nhiªn sau h¬n 3 n¨m thùc hiÖn, c¸c v¨n b¶n trªn ®· béc lé nh÷ng khiÕm khuyÕt vµ thiÕu sãt cÇn ph¶i söa ®æi. Theo tin tõ UBCKNN cho biÕt tÊt c¶ 9 néi dung cña nghÞ ®Þnh 48 sÏ ®­îc ®Ò nghÞ söa ®æi, bao gåm: ph¸t hµnh vµ niªm yÕt CK, giao dÞch chøng kho¸n trªn thÞ tr­êng tËp trung, c«ng bè th«ng tin, trung t©m GDCK, SGDCK, CTCK, ®¨ng ký, l­u ký, thanh to¸n bï trõ, tham gia cña c¸c bªn n­íc ngoµi, c¸c hµnh vi bÞ cÊm vµ thanh tra, gi¸m s¸t, xö ph¹t. Ch¼ng h¹n ®èi víi c¸c Q§TCK n­íc ngoµi, nªn quy ®Þnh mét tû lÖ vèn ®Çu t­ vµo mét doanh nghiÖp ë møc lµm sao ®¶m b¶o chi phÝ trªn mét ®ång vèn ë møc hîp lý. §Æc biÖt nªn quy ®Þnh thuÕ vèn ®Ó c¸c quü dù trï ®­îc chi phÝ, vµ kh«ng nªn quy ®Þnh cøng nh¾c tû lÖ ®Çu t­ tèi thiÓu lµ 60% tæng gi¸ trÞ tµi s¶n cña Q§TCK vµo CK. Vµ nªn cã nh÷ng ­u ®·i cho lÜnh vùc ®Çu t­ gi¸n tiÕp n­íc ngoµi gièng nh­ cho lÜnh vùc ®Çu t­ trùc tiÕp vÝ dô nh­ miÔn gi¶m thuÕ lîi tøc thêi gian ®Çu ho¹t ®éng, gi¶m thuÕ chuyÓn lîi nhuËn ra n­íc ngoµi. §èi víi c¸c Q§TCK trong n­íc quy ®Þnh møc vèn ph¸p ®Þnh hiÖn nay lµ 5 tû ®ång lµ qóa thÊp. Theo kinh nghiÖm cña mét sè n­íc l©n cËn nh­ Hµn Quèc, møc VP§ cho mét Q§TCK lµ 40 triÖu USD, Malaysia cã møc vèn tèi thiÓu 5 triÖu RM. Do vËy vËn dông ®­a vµo ViÖt Nam th× Q§T trong n­íc nªn cã møc vèn quy ®Þnh tèi thiÓu 30-40 tû ®ång. Mét sè ®iÒu n÷a còng cÇn ®­îc lµm râ trong mèi quan hÖ gi÷a c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt liªn quan: ë môc 1, ®iÒu 61 luËt Doanh nghiÖp quy ®Þnh, thñ tôc vµ tr×nh tù chµo b¸n cæ phÇn ®­îc thùc hiÖn theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ chøng kho¸n. Tuy nhiªn N§/48/98/N§CP lµ v¨n b¶n ph¸p lý cao nhÊt vÒ chøng kho¸n vµ TTCK hiÖn nay th× chØ quy ®Þnh viÖc ph¸t hµnh chøng kho¸n ra c«ng chóng, GDCK vµ c¸c dÞch vô cã liªn quan ®Õn chøng kho¸n vµ TTCK (®iÒu 1-N§48) . Cã nhiÒu quan hÖ vÒ chøng kho¸n vµ giao dÞch chøng kho¸n ch­a cã v¨n b¶n ph¸p luËt nµo ®iÒu chØnh nh­ ho¹t ®éng ®Çu t­ gi¸n tiÕp cña c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi...Nh­ vËy hiÖn t¹i cÇn ph¶i söa ®æi NghÞ ®Þnh, x©y dùng vµ ban hµnh ph¸p lÖnh vÒ chøng kho¸n vµ TTCK thay thÕ NghÞ ®Þnh kh«ng cßn phï hîp. Vµ trong t­¬ng lai tiÕn tíi x©y dùng luËt chøng kho¸n. 2.2. Thø hai, ph¸t triÓn TTCK ViÖt Nam tõng b­íc tõ TTGDCK lªn ®Õn SGDCK, ®ång thêi ph¸t triÓn thÞ tr­êng OTC (over-the-counter) thèng nhÊt d­íi sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc, ®¶m b¶o phï hîp m«i tr­êng ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ®Êt n­íc. C¸c c«ng ty tham gia niªm yÕt lóc ®Çu trªn thÞ tr­êng lµ c¸c c«ng ty trong n­íc, ho¹t ®éng lµm ¨n hiÖu qu¶. Sau tiÕn dÇn ®­a thªm hµng ho¸ cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, hµng ho¸ cña c¸c Q§TCK. Nh­ng tr­íc tiªn cÇn söa ®æi l¹i ®Þnh h­íng ban ®Çu cho ho¹t ®éng cña TTCK ViÖt Nam. Khi TTCK ViÖt Nam s¾p ®i vµo ho¹t ®éng. ChÝnh phñ còng nh­ c¸c c¬ quan ban ngµnh ®Òu coi vµ TPCP lµm mÆt hµng chñ ®¹o trªn TTCK, ®­îc giao dÞch trªn thÞ tr­êng tËp trung. §iÒu nµy lµ kh«ng phï hîp bëi lo¹i chøng kho¸n nµy th­êng ®­îc giao dÞch trªn thÞ tr­êng giao dÞch qua quÇy (OTC) vµ do c¸c trung gian TC ®¶m nhiÖm vai trß “nhµ t¹o thÞ tr­êng”. ThÞ tr­êng TPCP “®ãng b¨ng” trong thêi gian qua ®· cho thÊy râ ®iÒu kh«ng phï hîp ®ã. MÆt kh¸c còng cÇn ngµy cµng ph¶i më réng quy m« TTCK. Cã nh­ vËy míi t¹o m«i tr­êng hÊp dÉn thu hót ®­îc sù tham gia cña c¸c nhµ ®Çu t­ c¶ c¸ nh©n vµ tæ chøc. Dù th¶o cña ChÝnh phñ vÒ ph¸t triÓn TTCK trong thêi gian tíi sÏ tiÕn hµnh më réng quy m« cñaTTGDCK TP HCM ®Ó thu hót kho¶ng 300000 nhµ ®Çu t­ trong ®ã chó träng nhµ ®Çu t­ lµ tæ chøc t¹o ®iÒu kiÖn ho¹t ®éng cho kho¶ng 50 ®Õn 70 CTCK vµ hµng ngh×n doang nghiÖp niªm yÕt trªn thÞ tr­êng . Nh­ vËy s¾p tíi c¸c Q§TCK sÏ cã nhiÒu ®iÒu kiÖn vµ kh¶ n¨ng h¬n ®Ó tham gia trªn TTCK. 2.3. Thø ba, chóng ta cÇn thùc hiÖn ®Èy nhanh tiÕn ®é CPH c¸cDNNN vµ ®Æc biÖt lµ CPH c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. Trong tiÕn tr×nh CPH muèn thùc hiÖn tèt th× ph¶i kh¾c phôc ®­îc nh÷ng khã kh¨n cßn tån t¹i nh­ t©m lý ng¹i CPH, kh«ng x©y dùng ph­¬ng ¸n s¶n xuÊt kinh doanh , x¸c ®Þnh gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt, b¸n cæ phiÕu cho ng­êi n­íc ngoµi...Muèn lµm ®­îc ®iÒu ®ã ph¶i tuyªn truyÒn gi¸o dôc cho mäi ng­êi biÕt lîi Ých cña viÖc CPH sÏ ®em l¹i cho hä nhiÒu h¬n so víi h×nh thøc doanh nghiÖp cò . NÕu doanh nghiÖp nµo thuéc diÖn CPH mµ tr©y ú kh«ng chÞu tiÕn hµnh th× cã thÓ c­ìng chÕ, sa th¶i ban gi¸m ®èc. Ph­¬ng ¸n s¶n xuÊt kinh doanh ph¶i ®­îc x©y dùng cô thÓ khi tiÕn hµnh CPH kh«ng nh÷ng cho nh÷ng n¨m ®Çu ho¹t ®éng mµ cßn cho nh÷ng n¨m tiÕp theo. CÇn ph¶i gi¶i quyÕt vÊn ®Ò x¸c ®Þnh gi¸ trÞ doanh nghiÖp khi CPH kh«ng ®­a gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt vµo gi¸ trÞ doanh nghiÖp nªn gi¸ trÞ cæ phiÕu bÞ gi¶m ®i rÊt nhiÒu khiÕn doanh nghiÖp bÞ ®Þnh gi¸ thÊp. Ngoµi xóc tiÕn cho qu¸ tr×nh CPH, chóng ta cßn cÇn ph¶i ®Ó ý ®Õn quy m« cña doanh nghiÖp bëi ®©y lµ ®iÒu kiÖn kh¸ quan träng t¹o søc hÊp dÉn ®Çu t­ cho c¸c Q§TCK. Quy m« c¸c doanh nghiÖp ë ViÖt Nam hÇu hÕt ®Òu nhá do ®ã cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p n©ng dÇn thÞ vèn doanh nghiÖp lªn nh­ tiÕn hµnh s¸t nhËp hîp nhÊt c¸c c«ng ty, tæ chøc doanh nghiÖp theo m« h×nh “c«ng ty mÑ - con” hay thµnh lËp c¸c nghiÖp ®oµn kinh tÕ trong cïng mét ngµnh liªn kÕt gi÷a c¸c nghµnh. 2.4. ViÖc ph¸t triÓn c¸c ®iÒu kiÖn vÜ m« thóc ®Èy Q§TCK h×nh thµnh vµ ho¹t ®éng cßn ph¶i tÝnh ®Õn yÕu tè x©y dùng kÕt cÊu c¬ së h¹ tÇng, më réng ®Þa bµn ®Çu t­ ra nhiÒu ngµnh lÜnh vùc míi, tiÕn hµnh héi nhËp m«i tr­êng ®Çu t­ cña ViÖt Nam víi khu vùc vµ thÕ giíi. KÕt cÊu c¬ së h¹ tÇng cña ViÖt Nam cÇn ph¶i ®­îc x©y dùng vµ ph¸t triÓn h¬n n÷a nh­ cñng cè vµ t¨ng c­êng m¹ng l­íi giao th«ng c¶ vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng c«ng tr×nh. X©y dùng míi c¸c khu c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt tËp trung kÕt hîp víi viÖc më réng ra nhiÒu lÜnh vùc nh­ c«ng nghiÖp d©n dông, c«ng nghÖ th«ng tin, viÔn th«ng, dÇu khÝ...Khi lÜnh vùc ho¹t ®éng ®­îc më réng, c¸c Q§TCK sÏ cã kh¶ n¨ng tham gia ®Çu t­ lín vµo c¸c dù ¸n. ViÖc héi nhËp m«i tr­êng ®Çu t­ sÏ thóc ®Èy sù tham gia cña c¸c Q§TCK n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam. Tuy nhiªn còng cÇn ®¶m b¶o møc ®é rñi ro phï hîp khi tiÕn hµnh bÊt kú ho¹t ®éng kinh tÕ nµo. §¶m b¶o gi÷ v÷ng æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ, cñng cè an ninh quèc phßng, ph¸t triÓn héi nhËp kinh tÕ theo h­íng “hoµ nhËp chø kh«ng hoµ tan” . Cã nh­ vËy míi t¹o nÐt riªng cho kinh tÕ ViÖt Nam ph¸t triÓn æn ®Þnh theo h­íng kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. 3. Gi¶i ph¸p tÇm vi m«. 3.1. §Ó Q§TCK cã mét cÊu tróc néi bé v÷ng ch¾c cÇn ph¶i ®µo t¹o cho nã mét ®éi ngò nh÷ng ng­êi qu¶n lý quü tinh th«ng nghiÖp vô, cã kinh nghiÖm vµ ®¹o ®øc. Muèn ph¸t triÓn Q§TCK t¹i ViÖt Nam, cÇn xóc tiÕn c¸c ®iÒu kiÖn nµy nh­ tæ chøc c¸c líp häc vÒ chøng kho¸n vµ TTCK trªn c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng, UBCKNN cÇn kÕt hîp víi c¸c tr­êng ®¹i häc, cao ®¼ng, c¸c c«ng ty tµi chÝnh ®µo t¹o mét ®éi ngò nh©n viªn then chèt ®ñ kh¶ n¨ng lµm viÖc trong c¸c Q§TCK. TiÕn hµnh cho häc viªn ®i häc tËp trao ®æi kinh nghiÖm ë n­íc ngoµi gióp hä n¾m b¾t s©u s¸t h¬n ho¹t ®éng cña c¸c Q§TCK. 3.2. Kh«ng nh÷ng thÕ b¶n th©n Q§TCK ph¶i cã ®Þnh h­íng ho¹t ®éng vµ ph¸t triÓn cô thÓ th«ng qua c¸c kÕ ho¹ch ®­îc duyÖt. Mçi mét ho¹t ®éng ®Çu t­ ®Òu ph¶i lËp kÕ ho¹ch dù ®Þnh. KÕt qu¶ cho mét c«ng cuéc ®Çu t­ cña quü ph¶i ®­îc tÝnh to¸n râ rµng. ChiÕn l­îc ho¹t ®éng võa ®¶m b¶o môc tiªu ph¸t triÓn quü võa phï hîp víi ®­êng lèi ph¸t triÓn thÞ tr­êng chung, TTCK nãi riªng . VÒ môc tiªu tæng thÓ, Q§TCK ph¶i ho¹t ®éng phï hîp víi chñ tr­¬ng, ®­êng lèi vµ môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi cña ®¶ng vµ nhµ n­íc, nh­ng c¸c Q§TCK cÇn ph¶i ®­îc dµnh cho quyÒn ®iÒu hµnh ®éc lËp. NÕu c¸c quyÕt ®Þnh ®Çu t­ kh«ng tu©n thñ theo mét quy tr×nh thÈm ®Þnh khoa häc vµ chÞu t¸c ®éng chñ quan duy ý chÝ cña cÊp nµy hay cÊp kh¸c sÏ dÉn ®Õn nh÷ng hËu qu¶ nÆng nÒ nh­ ®Çu t­ thÊt b¹i, thua lç mÊt vèn vµ mÊt c¶ uy tÝn kinh doanh . Do vËy, cho dï mét Q§TCK do nhµ n­íc thµnh lËp vµ gãp vèn ban ®Çu còng cÇn dµnh cho quü nµy quyÒn tù chÞu tr¸ch nhiÖm, tù quyÕt ®Þnh ®Çu t­ cho c¸c môc tiªu phï hîp ®Þnh h­íng cña nhµ n­íc. KÕt luËn Q§TCK lµ mét ®Þnh chÕ tµi chÝnh chung gian trªn TTCK . Nã ®ãng vai trß lµ chñ thÓ tham gia ho¹t ®éng n¨ng næ trªn thÞ tr­êng gãp phÇn t¹o lËp kªnh l­u th«ng c¸c dßng vèn trung vµ dµi h¹n cho nÒn kinh tÕ. Ngµy 20/07/2000 TTCK ViÖt Nam chÝnh thøc ®i vµo ho¹t ®éng ®¸nh dÊu mét b­íc nh¶y vät lín trong viÖc ph¸t triÓn thÞ tr­êng tµi chÝnh vµ thóc ®Èy ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ. KÓ tõ nay, ViÖt Nam kh«ng cßn ph¶i ®èi mÆt víi nh÷ng khã kh¨n trong viÖc huy ®éng nh÷ng dßng vèn trung vµ dµi h¹n. C¸c doanh nghiÖp ®· t×m ®­îc chç dùa cho m×nh th«ng qua TTCK. Vµ ng­êi ®Çu t­ còng cã nhiÒu c¬ héi h¬n khi hä tiÕp cËn thªm ®­îc mét kªnh ®Çu t­ hÊp dÉn trong ®ã cã Q§TCK. Quü võa ®ãng vai trß lµ ng­êi t¹o lËp cung hµng ho¸ cho thÞ tr­êng (th«ng qua ph¸t hµnh cæ phiÕu/chøng chØ quü ) võa lµ phÝa cÇu to lín cho thÞ tr­êng (ng­êi mua chøng kho¸n cña c¸c doanh nghiÖp). Cã thÓ nãi ph¸t triÓn TTCK ph¶i ®i liÒn ph¸t triÓn c¸c “®Þnh chÕ tµi chÝnh vÖ tinh” . Vµ ®Ó thùc hiÖn ®­îc ®iÒu nµy ®ßi hái ph¶i ph¸t huy hÕt c¸c ®iÒu kiÖn vµ kh¶ n¨ng thóc ®Èy hoat ®éng cña chóng . “§iÒu kiÖn vµ kh¶ n¨ng ph¸t triÓn c¸c Q§TCK ë ViÖt Nam trong giai ®o¹n hiÖn nay” cÇn ph¶i ®­îc nghiªn cøu tû mØ h¬n n÷a ®Ó gãp phÇn thóc ®Èy ho¹t ®éng cña c¸c Q§TCK. T«i rÊt mong nhËn ®­îc nh÷ng ý kiÕn, nh÷ng tham luËn quý b¸u tõ phÝa thÇy c« vµ b¹n ®äc . Mét lÇn n÷a xin c¶m ¬n sù gióp ®ì nhiÖt t×nh cña c« TrÇn Mai Hoa, c¶m ¬n c¸c thÇy c« gi¸o vµ b¹n ®äc ®· vµ sÏ gióp ®ì t«i thùc hiÖn tèt h¬n n÷a ®Ò tµi nµy. Danh môc tµi liÖu tham kh¶o 1. Quèc Anh -“Quü ®Çu t­, ®éng lùc thóc ®ÈyTTCK”-B¸o ®Çu t­ chøng kho¸n sè 5/2000. 2. NguyÔn Ngäc ChÝnh- “Ch©n dung nh÷ng nhµ ®Çu t­ trong bãng tèi”- B¸o §Çu t­ chøng kho¸n sè 6,7,8,9,10/2000. 3. TiÕn §¹t - “Tèi ®a ho¸ lîi Ých qua Q§TCK”- B¸o §Çu t­ chøng kho¸n sè 11/2000. 4. Ph­¬ng Lan H­¬ng -“Lùa chän m« h×nh quü ®Çu t­ t¹i ViÖt Nam”- B¸o §Çu t­ chøng kho¸n sè 13/2000. 5. Thu H»ng -“C¸c ­u nh­îc ®iÓm cña quü hç t­¬ng”- B¸o §Çu t­ chøng kho¸n sè 26/2000 . 6. Ph­¬ng Hoµng -“Ph©n biÖt quü ®Çu t­ d¹ng ®ãng vµ d¹ng më”- B¸o §Çu t­ chøng kho¸n sè 27/2000 . 7. ChÝ TÝn -“§· ®Õn lóc tr×nh lµng c¸c quü ®Çu t­ ”- B¸o §Çu t­ chøng kho¸n sè 40/2000 . 8. H¶i Ph­¬ng -“Quü ®Çu t­ m¹o hiÓm “bµ ®ì” cho nh÷ng ý t­ëng kinh doanh t¸o b¹o”- B¸o §Çu t­ chøng kho¸n sè 43/2000. 9. Ngoc H¹nh -“T×m hiÓu vÒ m« h×nh qu¶n lý c¸c kho¶n ®Çu t­ vµo quü”- B¸o §Çu t­ chøng kho¸n sè 55/2000. 10. M¹nh Hïng -“Q§TCK chËm ra ®êi”- B¸o §Çu t­ chøng kho¸n sè 68/2000 . 11. Hµ San -“C¸c quü ®Çu t­ kh«ng chÝnh thøc tù ph¸t h×nh thµnh trªn TTCK ”- B¸o §Çu t­ chøng kho¸n sè 75/2000. 12. Bïi ViÕt Thuyªn -“M« h×nh tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña quü vèn ®Çu t­ m¹o hiÓm”- B¸o §Çu t­ chøng kho¸n sè 79/2000. 13. H¶i B»ng -“C¸c quü ®Çu t­ t¹i ViÖt Nam : Tuæi cao søc yÕu”- B¸o §Çu t­ chøng kho¸n sè 102/2001. 14. ChÝ TÝn -“C¸c nhµ ®Çu t­ lµ tæ chøc ®· ®Õn lóc tham gia thÞ tr­êng” -B¸o §Çu t­ chøng kho¸n sè 111/2002. 15. NguyÔn Hång -“NhiÒu nhµ ®Çu t­ lµ tæ chøc sÏ tham gia TTCK ViÖt Nam ”- B¸o §Çu t­ chøng kho¸n sè 117/2002. 16. “Quü ®Çu t­ chøng kho¸n ”- T¹p chÝ chøng kho¸n ViÖt Nam sè 2/1999. 17. “Gi¶i thÝch quy chÕ tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña Q§TCK vµ c«ng ty qu¶n lý quü ”- T¹p chÝ chøng kho¸n ViÖt Nam sè 3/1999. 18.Thanh Hµ -“Q§TCK lo¹i h×nh huy ®éng vèn tèi ­u cho nÒn kinh tÕ ” - T¹p chÝ chøng kho¸n ViÖt Nam sè 4/1999. 19. Ph­¬ng Lan H­¬ng -“C¸c lo¹i quü ®Çu t­ - mét ®Þnh chÕ tµi chÝnh trung gian trªn thÞ tr­êng vèn ”- T¹p chÝ chøng kho¸n ViÖt Nam sè 7/2000. 20. Bïi Quang §µm vµ Ph¹m Long -“Q§TCK ë ViÖt Nam nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m thóc ®Èy viÖc thµnh lËp vµ ph¸t triÓn”-T¹p chÝ chøng kho¸n ViÖt Nam sè 3/2000. 21. Th¸i ngäc HiÒn -“Q§T vµ lùa chän danh môc ®Çu t­ phï hîp ”- T¹p chÝ chøng kho¸n ViÖt Nam sè 12/2001+02/2002. 22. NguyÔn V¨n §Þnh -“Q§TCK- Vai trß quü ®Çu t­ trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n” -T¹p chÝ chøng kho¸n ViÖt Nam sè 8/2001. 23. Thanh H­¬ng -“Quü ®Çu t­ - Vai trß vµ thêi ®iÓm xuÊt hiÖn”- T¹p chÝ chøng kho¸n ViÖt Nam sè 3/2002. 24. Thanh Hµ - “Thóc ®Èy ph¸t triÓn Q§TCK-gi¶i ph¸p gi¶m ¸p lùc cÇu cæ phiÕu trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n hiÖn nay”- T¹p chÝ chøng kho¸n ViÖt Nam sè 3/2002. 25. Lª Huy ChÝ -“Q§TCK vai trß vµ kh¶ n¨ng thµnh lËp ”- t¹p chÝ chøng kho¸n VN sè 7-7/2002. 26. Huy Nam - “C¸c quü ®Çu t­ - Mét ®Þnh chÕ tµi chÝnh trung gian thuyÕt phôc ” -Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam sè 58/1999. 27. Huy Nam -“Close fund vµ Clone fund ”- Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam sè 64/1999. 28. H¶i B»ng -“Quü ®Çu t­ chøng kho¸n ë ViÖt Nam ” -Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam sè 90/1999. 29. NguyÔn Hång -“M« h×nh tæ chøc c¸c Q§TCK ë ViÖt Nam” Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam sè 98/1999. 30. TS NguyÔn S¬n -“Q§TCK võa ph¸t hµnh võa tæ chøc ®Çu t­ chøng kho¸n ”- Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam sè 6/2000. 31. Huy Nam -“Quü ®Çu t­ ®­îc thµnh lËp nh­ thÕ nµo”- Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam sè 61/1999. 32. N§ 48/1998/N§CP ngµy 11/7/1998 vÒ CK& TTCK. 33. Q§ 05/1998/Q§- UBCK3 ngµy 13/10/1998 ban hµnh quy chÕ tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña Q§TCK vµ c«ng ty qu¶n lý quü. 34. Tµi liÖu vÒ bµi gi¶ng: “LuËt ¸p dông trong nghµnh chøng kho¸n ”- UBCKNN 2000. 35. NguyÔn Huy D­¬ng -“§Çu t­ vèn m¹o hiÓm h×nh thøc ®Çu t­ ph¸t triÓn m¹nh trong nÒn kinh tÕ tri thøc”-T¹p chÝ nghiªn cøu kinh tÕ sè 04/01. 36. NguyÔn V¨n §Þnh -“Ho¹t ®éng cña quü ®Çu t­ m¹o hiÓm t¹i ViÖt Nam” - T¹p chÝ nghiªn cøu kinh tÕ sè 08/01. 37. Th.s TrÇn §¨ng Kh©m -“§Ó thóc ®Èy c¸c trung gian tµi chÝnh tham gia vµo thÞ tr­êng CKVN”- T¹p chÝ tµi chÝnh tiÒn tÖ sè 02/02. 38. Ts. NguyÔn S¬n -“Q§T vµ vÊn ®Ò thµnh lËp Q§TCK ë VN”- T¹p chÝ ng©n hµng sè 6/2000. 39. Thanh Hµ -“Ph¸t triÓn Q§T thóc ®Èy qu¸ tr×nh CPH”- T¹p chÝ tµi chÝnh sè 5/2000. 40. Adam Sack &John MC Kenzie -“H×nh thµnh mét Q§T m¹o hiÓm ë VN”- Chuyªn ®Ò nghiªn cøu kinh tÕ t­ nh©n sè 4-9/1998. 41. §Æng Quang Gia -“Tõ ®iÓn TTCK”- Nhµ xuÊt b¶n thèng kª 2001. 42. Dù th¶o nghÞ ®Þnh thay thÕ nghÞ ®Þnh 48/98. Môc lôc Trang Lêi më ®Çu………………………………………………… 1 Ch­¬ng I: Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ quü ®Çu t­ chøng kho¸n…………………………………………………………... 3 I. Kh¸i niÖm, ph©n lo¹i vµ vai trß cña Q§TCK………………… 3 1. Kh¸i niÖm Q§TCK………………………………………….. 3 2. Ph©n lo¹i Q§TCK…………………………………………… 4 2.1. Ph©n lo¹i theo nguån vèn huy ®éng……………………….. 4 2.2. Ph©n loaÞ theo chÝnh s¸ch ®Çu t­ …………………………. 9 3. Vai trß cña Q§TCK…………………………………………. 10 3.1. Vai trß ®èi víi nhµ ®Çu t­…………………………………. 10 3.2. Vai trß ®èi víi doanh nghiÖp……………………………… 12 3.3. Vai trß ®èi víi nÒn kinh tÕ………………………………… 13 II. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c Q§TCK trªn thÕ giíi 14 III. C¸c nh©n tè vµ kh¶ n¨ng ¶nh h­ëng ®Õn viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c Q§TCK…………………………………………. 16 1. YÕu tè ph¸p lý……………………………………………….. 16 2. YÕu tè m«i tr­êng…………………………………………… 17 3. YÕu tè néi bé cña quü……………………………………….. 18 Ch­¬ng ii: §iÒu kiÖn vµ kh¶ n¨ng ph¸t triÓn Q§TCK ë ViÖt Nam trong giai ®o¹n hiÖn nay………………………….. 19 I. Kh¸i qu¸t chung vÒ ho¹t ®éng cña TTCK VN………………. 19 1. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn TTCK VN………………. 19 2. T×nh h×nh ho¹t ®éng cña c¸c Q§TCK t¹i ViÖt Nam………… 21 3. Sù cÇn thiÕt ph¶i ph¸t triÓn c¸c Q§TCK ë ViÖt Nam……….. 26 II. Nh÷ng ®iÒu kiÖn vµ kh¶ n¨ng ph¸t triÓn Q§TCK trong bèi c¶nh cô thÓ cña ViÖt Nam……………………………………… 27 1. §iÒu kiÖn ph¸t triÓn…………………………………………. 27 1.1. §iÒu kiÖn tÇm vÜ m«…………………………………….… 27 1.2. §iÒu kiÖn tÇm vi m«.……………………………………… 32 2. Kh¶ n¨ng ph¸t triÓn c¸c Q§TCK ë ViÖt Nam………………. 33 2.1. Trong giai ®o¹n hiÖn nay………………………………….. 33 2.2. Kh¶ n¨ng ph¸t triÓn trong t­¬ng lai……………………….. 34 Ch­¬ng III: §Þnh h­íng vµ nh÷ng gi¶i ph¸p cho viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nh÷ng ®iÒu kiÖn t¹o thuËn lîi cho c¸c Q§TCK ph¸t triÓn………………………………………. 36 I. §Þnh h­íng cña §¶ng vµ Nhµ n­íc cho ph¸t triÓn c¸c Q§TCK ë ViÖt Nam…………………………………………… 36 II. Gi¶i ph¸p vÒ c¸c ®iÒu kiÖn vµ kh¶ n¨ng ®­îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn thóc ®Èy sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c Q§TCK…... 37 1. M« h×nh ho¹t ®éng cho c¸c Q§TCK ë ViÖt Nam trong giai ®o¹n hiÖn nay…………………………………………………... 37 1.1. Nh÷ng c¨n cø lùa chän……………………………………. 37 1.2. M« h×nh lùa chän Q§TCK t¹i ViÖt Nam trong giai ®o¹n hiÖn nay………………………………………………………… 38 2. Gi¶i ph¸p tÇm vÜ m«…………………………………………. 40 2.1. HÖ thèng v¨n b¶n ph¸p luËt……………………………….. 40 2.2. HÖ thèng thÞ tr­êng………………………………………... 41 2.3. Cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc………………… 42 2.4. X©y dùng hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng………………………….. 42 3. Gi¶i ph¸p tÇm vi m«…………………………………………. 43 3.1. §éi ngò nguån nh©n lùc…………………………………… 43 3.2. ChiÕn l­îc ho¹t ®éng vµ ®Þnh h­íng cña quü……………... 43 KÕt luËn…………………………………………………… 44 Danh môc tµi liÖu tham kh¶o………………………………… 45