Đề án Giải pháp để giải quyết những khó khăn đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ trong nền kinh tế thị trường ở Việt Nam hiện nay

doanh míi thµnh lËp , thiÕu kiÕn thøc kinh doanh ch­a quªn víi thÞ tr­êng. C¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc quy m« võa vµ nhá cßn chÞu ¶nh h­ëng nÆng nÒ cña c¬ chÕ cò; m¸y mãc, thiÕt bÞ, c«ng nghÖ l¹c hËu, bÕ t¾c vÒ thÞ tr­êng tiªu thô. VÒ së h÷u, bao gåm së h÷u nhµ n­íc (cã trªn 4000 doanh nghiÖp võa vµ nhá) vµ së h÷u t­ nh©n (trªn 17000 doanh nghiÖp vµ c«ng ty t­ nh©n, trªn 1,8 triÖu hé kinh tÕ c¸c thÓ ho¹t ®éng theo NghÞ ®Þnh 66/H§BT). VÒ h×nh thøc tæ chøc bao gåm c¸c lo¹i h×nh: Doanh nghiÖp Nhµ n­íc, doanh nghiÖp t­ nh©n, c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, c«ng ty cæ phÇn, hé kinh tÕ c¸ thÓ. Tr×nh ®é qu¶n lý trong c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cßn rÊt h¹n chÕ thiÕu kiÕn thøc vÒ qu¶n trÞ kinh doanh vµ luËt ph¸p, thiÕu kinh nghiÖm. Tr×nh ®é v¨n ho¸ kinh doanh cßn thÊp tån t¹i nhiÒu tiªu cùc. C¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ë n­íc ta ph©n bè kh«ng ®ång ®Òu, tËp trung chñ yÕu ë c¸c thµnh phè lín. Xu h­íng tËp trung vµo c¸c ngµnh Ýt vèn thu håi vèn nhanh, l·i xuÊt cao nh­ th­¬ng nghiÖp, du lÞch, dÞch vô. Nhµ n­íc chØ míi cã c¸c ®Þnh h­íng lín khuyÕn khÝch doanh nghiÖp võa vµ nhá, c¬ chÕ chÝnh s¸ch thiÕu ®ång bé, nguån lùc tµi chÝnh cña Nhµ n­íc cßn h¹n chÕ. III. Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan ph¸t triÓn Doanh nghiÑp võa vµ nhá ë ViÖt Nam trong giai ®o¹n hiÖn nay 3.1. Lîi thÕ cña doanh nghiÖp võa vµ nhá C¸c doanh nghiÖp quy m« võa vµ nhá cã nh÷ng lîi thÕ sau: G¾n liÒn víi c¸c c«ng nghÖ trung gian, lµ cÇu nèi gi÷a c«ng nghÖ truyÒn thèng víi c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. C¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá dÔ dµng vµ nhanh chãng ®æi míi thiÕt bÞ c«ng nghÖ, thÝch øng víi cuéc c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. Quy m« nhá cã tÝnh n¨ng ®éng, linh ho¹t, tù do s¸ng t¹o trong s¶n xuÊt kinh doanh Danh nghiÖp võa vµ nhá chØ cÇn l­îng vèn ®Çu t­ ban ®Çu Ýt nh­ng hiÖu qu¶ cao vµ thêi gian thu håi vèn nhanh. Danh nghiÖp võa vµ nhá cã tû suÊt vèn ®Çu t­ trªn lao ®éng thÊp h¬n nhiÒu so víi c¸c doanh nghiÖp lín, cho nªn chóng cã hiÖu suÊt t¹o viÖc lµm cao h¬n. HÖ thèng tæ chøc s¶n xuÊt vµ qu¶n lý ë c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá gän nhÑ, linh ho¹t, c«ng t¸c ®iÒu hµnh mang tÝnh trùc tiÕp. Quan hÖ gi÷a ng­êi lao ®éng vµ ng­êi qu¶n lý (quan hÖ chñ – thî) trong c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá kh¸ chÆt chÏ. Sù ®×nh trÖ, thua lç, ph¸ s¶n cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cã ¶nh h­ëng rÊt Ýt hoÆc kh«ng g©y nªn khñng ho¶ng kinh tÕ – x· héi, ®ång thêi Ýt chÞu ¶nh h­ëng bëi c¸c cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ d©y chuyÒn. Bªn c¹nh nh÷ng lîi thÕ quan träng, doanh nghiÖp võa vµ nhá còng cã nh÷ng bÊt lîi sau: Nguån vèn tµi chÝnh h¹n chÕ C¬ së vËt chÊt kü thuËt, tr×nh ®é thiÕt bÞ c«ng nghÖ th­êng yÕu kÐm, l¹c hËu. Kh¶ n¨ng tiÕp cËn th«ng tin vµ tiÕp thÞ cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá bÞ h¹n chÕ rÊt nhiÒu Tr×nh ®é qu¶n lý ë c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cßn rÊt h¹n chÕ. C¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cã n¨ng suÊt lao ®éng vµ søc c¹nh tranh kinh tÕ thÊp h¬n nhiÒu so víi c¸c doanh nghiÖp lín. 3.2. Vai trß vµ t¸c ®éng kinh tÕ - x· héi cña doanh nghiÖp võa vµ nhá: MÆc dï cã nh÷ng bÊt lîi trªn nh­ng doanh nghiÖp võa vµ nhá cã vÞ trÝ, vai trß vµ t¸c ®éng kinh tÕ – x· héi rÊt lín. Thø nhÊt, c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cã vÞ trÝ rÊt quan träng ë chç, chóng chiÕm ®a sè vÒ mÆt sè l­îng trong tæng sè c¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh vµ ngµy cµng gia t¨ng m¹nh. ë hÇu hÕt c¸c n­íc, sè l­îng c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá chiÕm trªn d­íi 90% tæng sè c¸c doanh nghiÖp. Tèc ®é gia t¨ng c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá nhanh h¬n sè l­îng c¸c doanh nghiÖp lín. ë ViÖt Nam con sè nµy còng t­¬ng tù. Thø hai, c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cã vai trß quan träng trong sù t¨ng tr­ëng cña nÒn kinh tÕ. Chóng ®ãng gãp phÇn quan träng vµo sù gia t¨ng thu nhËp quèc d©n cña c¸c n­íc trªn thÕ giíi, b×nh qu©n chiÕm kho¶ng trªn d­íi 50% GDP ë mçi n­íc. ë ViÖt Nam, theo ®¸nh gi¸ cña viÖn nghiªn cøu qu¶n lý kinh tÕ TW th× hiÖn nay khu vùc doanh nghiÖp võa vµ nhá cña c¶ n­íc chiÕm kho¶ng 24% GDP Thø ba, t¸c ®éng kinh tÕ x· héi lín nhÊt cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá lµ gi¶i quyÕt mét sè l­îng lín chç lµm viÖc cho d©n c­, lµm t¨ng thu nhËp cho ng­êi lao ®éng, gãp phÇn xo¸ ®ãi, gi¶m nghÌo. XÐt theo luËn ®iÓm t¹o c«ng ¨n viÖc lµm vµ thu nhËp cho ng­êi lao ®éng th× khu vùc nµy v­ît tréi h¬n h¼n c¸c khu vùc kh¸c, gãp phÇn gi¶i quyÕt nhiÒu vÊn ®Ò x· héi bøc xóc. ë hÇu hÕt c¸c n­íc, doanh nghiÖp võa vµ nhá t¹o viÖc lµm cho kho¶ng 50 – 80% lao ®éng trong c¸c ngµnh c«ng nghiÖp vµ dÞch vô. §Æc biÖt, trong nhiÒu thêi kú c¸c doanh nghiÖp lín sa th¶i c«ng nh©n th× c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá l¹i thu hót thªm nhiÒu lao ®éng hoÆc cã tèc ®é thu hót lao ®éng míi cao h¬n c¸c doanh nghiÖp lín. Thø t­, c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá gãp phÇn lµm n¨ng ®éng nÒn kinh tÕ trong c¬ chÕ thÞ tr­êng. Do lîi thÕ cña quy m« nhá lµ n¨ng ®éng, linh ho¹t, s¸ng t¹o trong kinh doanh, cïng víi h×nh thøc tæ chøc kinh doanh cã sù kÕt hîp chuyªn m«n ho¸ vµ ®a d¹ng ho¸ mÒm dÎo, hoµ nhÞp víi ®ßi hái uyÓn chuyÓn cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cho nªn c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cã vai trß to lín gãp phÇn lµm n¨ng ®éng nÒn kinh tÕ trong c¬ chÕ thÞ tr­êng. Thø n¨m, khu vùc doanh nghiÖp võa vµ nhá thu hót ®­îc kh¸ nhiÒu vèn ë trong d©n. Do tÝnh chÊt nhá lÎ dÔ ph©n t¸n vµ yªu cÇu vÒ l­îng vèn ban ®Çu kh«ng nhiÒu nªn c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cã vai trß to lín trong viÖc thu hót c¸c nguån vèn nhµn rçi trong mäi tÇng líp nh©n d©n ®Ó ®Çu t­ vµo s¶n xuÊt kinh doanh. Thø s¸u, c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cã vai trß to lín ®èi víi qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, ®Æc biÖt ®èi víi khu vùc n«ng th«n. Sù ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ë n«ng th«n ®· thóc ®Èy nhanh qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, lµm cho c«ng nghiÖp ph¸t triÓn m¹nh, ®ång thêi thóc ®Èy c¸c ngµnh th­¬ng m¹i – dÞch vô ph¸t triÓn. Sù ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ë thµnh thÞ còng gãp phÇn lµm t¨ng tû träng khu vùc c«ng nghiÖp, dÞch vô vµ lµm thu hÑp dÇn tû träng khu vùc n«ng nghiÖp trong c¬ cÊu kinh tÕ quèc d©n. C¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cßn gãp phÇn lµm thay ®æi vµ ®a d¹ng ho¸ c¬ cÊu c«ng nghiÖp. Thø b¶y, c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cßn gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo viÖc thùc hiÖn ®« thÞ ho¸ phi tËp trung vµ thùc hiÖn ph­¬ng ch©m “Ly n«ng bÊt ly h­¬ng” Thø t¸m, c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá lµ n¬i ­¬m mÇm c¸c tµi n¨ng kinh doanh, lµ n¬i ®µo t¹o, rÌn luyÖn c¸c doanh nghiÖp. 3.3. TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan cña sù xuÊt hiÖn, tån t¹i vµ ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá. LÞch sö ra ®êi vµ ph¸t triÓn nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ g¾n liÒn víi sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp. Giai ®o¹n s¶n xuÊt hµng ho¸ gi¶n ®¬n kh«ng cã sù ph©n biÖt gi÷a giíi chñ vµ ng­êi thî. Ng­êi s¶n xuÊt hµng ho¸ võa lµ ng­êi së h÷u c¸c t­ liÖu s¶n xuÊt, võa lµ ng­êi lao ®éng trùc tiÕp, võa lµ ng­êi qu¶n lý c«ng viÖc cña m×nh, võa lµ ng­êi trùc tiÕp mang s¶n phÈm cña m×nh ra trao ®æi trªn thÞ tr­êng. §ã lµ lo¹i doanh nghiÖp c¸ thÓ, doanh nghiÖp gia ®×nh, cßn gäi lµ doanh nghiÖp cùc nhá. Trong thêi kú hiÖn ®¹i, th«ng th­êng ®¹i ®a sè nh÷ng ng­êi khi míi tr­ëng thµnh ®Ó ®i lµm viÖc ®­îc, ®Òu muèn thö søc m×nh trong nghÒ kinh doanh. Víi mét sè vèn trong tay Ýt ái, víi mét tr×nh ®é tri thøc nhÊt ®Þnh lÜnh héi ®­îc trong c¸c tr­êng chuyªn nghiÖp, b¾t ®Çu khëi nghiÖp, phÇn lín hä ®Òu thµnh lËp doanh nghiÖp nhá cña riªng m×nh, tù s¶n xuÊt – kinh doanh. Trong s¶n xuÊt, kinh doanh cã mét sè ng­êi gÆp vËn may vµ ®Æc biÖt lµ nhê tµi ba, biÕt chíp thêi c¬, cã s¸ng kiÕn c¶i tiÕn kü thuËt, khÐo lÐo ®iÒu hµnh vµ tæ chøc s¾p xÕp c«ng viÖc, cµn cï, chÞu khã, tiÕt kiÖm… ®· thµnh ®¹t, ngµy cµng giµu lªn, tÝch luü ®­îc nhiÒu cña c¶i, tiÒn vèn, th­êng xuyªn më réng quy m« s¶n xuÊt, kinh doanh, ®Õn mét giai ®o¹n nµo ®ã, lùc l­îng lao ®éng gia ®×nh kh«ng ®¶m ®­¬ng hÕt c¸c c«ng viÖc, cÇn ph¶i thuª ng­êi lµm vµ trë thµnh «ng chñ. Ng­îc l¹i, mét bé phËn lín ng­êi s¶n xuÊt hµng ho¸ nhá kh¸c, hoÆc do kh«ng gÆp vËn may trong kinh doanh – s¶n xuÊt vµ ®êi sèng, hoÆc do kÐm cái kh«ng biÕt chíp thêi c¬, kh«ng cã s¸ng kiÕn c¶i tiÕn kü thuËt, kh«ng biÕt tÝnh to¸n qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh c«ng viÖc, hoÆc thiÕu cÇn cï chÞu khã, nh­ng l¹i hoang phÝ trong chi tiªu… ®· dÉn ®Õn thua lç triÒn miªn, buéc ph¶i b¸n t­ liÖu s¶n xuÊt, ®i lµm thuª cho ng­êi kh¸c. Nh÷ng giai ®o¹n ®Çu, c¸c «ng chñ vµ nh÷ng ng­êi thî cïng trùc tiÕp lao ®éng vµ nh÷ng ng­êi thî lµm thuª th­êng lµ bµ con hä hµng vµ l¸ng giÒng cña «ng chñ, vÒ sau më réng ra ®Õn nh÷ng ng­êi hµng xãm vµ ë xa ®Õn. C¸c häc gi¶ th­êng xÕp nh÷ng lo¹i doanh nghiÖp nµy vµo ph¹m trï doanh nghiÖp võa vµ nhá. Trong nÒn kinh tÕ cña 1 quèc gia lµ do tæng thÓ c¸c doanh nghiÖp lín nhá t¹o thµnh.PhÇn ®«ng c¸c doanh nghiÖp lín tr­ëng thµnh,ph¸t triÓn tõ c¸c doanh nghiÖp nhá,thÕ nh­ng ®Ó ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp lín th× nhÊt thiÕt ph¶i ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá,®iÒu ®ã còng phï hîp víi quy luËt ®i tõ nhá ®Õn lín vµ ®Ó hiÓu râ h¬n v× sao ph¶i cÇn thiÕt ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá,chóng ta h·y nh×n vµo nh÷ng ®ãng gãp tÝch cùc cña nã,bao gåm: + §ãng gãp kÕt qu¶ cña ho¹t ®éng kinh tÕ: Trong c¸c lo¹i h×nh s¶n xuÊt kinh doanh ë n­íc ta.Doanh nghiÖp võa vµ nhá cã søc lan to¶ vµo mäi lÜnh vùc s¶n xuÊt x· héi,ngµy cµng ph¸t triÓn vÒ chÊt vµ l­îng ®· gãp phÇn quan träng vµo môc tiªu t¨ng tr­ëng còng nh­ vµo ng©n s¸ch nhµ n­íc.Theo tiªu chÝ míi sè l­îng Doanh nghiÖp võa vµ nhá chiÕm 98% tæng sè doanh nghiÖp thuéc c¸c h×nh thøc doanh nghiÖp tËp thÓ,doanh nghiÖp t­ nh©n,c«ng ty cæ phÇn,c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n,doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ nø¬c ngoµi vµ c¸c c¬ së kinh tÕ c¸ thÓ .TÝnh ®Õn thang 6 n¨m 2005,c¶ n­íc cã trªn 125000 Doanh nghiÖp võa vµ nhá vµ ®­îc thµnh lËp víi tæng sè vèn ®¨ng ký xÊp xØ 250 tû ®ång ®­a tæng sè c¸c Doanh nghiÖp võa vµ nhá trong c¶ n­íc lªn gÇn 2000 doanh nghiÖp víi sè vèn ®¨ng ký gÇn 400000 tû ®ång trong ®ã:lo¹i h×nh c«ng ty tr¸ch nhiªm h÷u h¹n chiÕm tû träng lín nhÊt kho¶ng 55,4%,c«ng ty cæ phÇn chiÕm 12,5%,c¸c lo¹i h×nh kh¸c nh­ c«ng ty hîp doanh,doanh nghiÖp nhµ n­íc vµ c¸c c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n 1 thµnh viªn chiÕm tû lÖ nhá kho¶ng 0,3%,c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n chiÕm 31,8% cßn l¹i. B¶ng 1:C¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp t­ n¨m 2002-2005 N¨m tiªu chÝ 2002 2003 2004 2005 Tæng sè doanh nghiÖp Doanh nghiÖp võa vµ nhá DN FDI TËp thÓ DN vµ c«ng ty t­ nh©n C¸ thÓ +T¨ng thu nhËp cho ®êi sèng nh©n d©n: Theo bé tµi chÝnh,n¨m 2003 sè thu t­ Doanh nghiÖp nh©n doanh chiÕm kho¶ng 15% tæng sè thu ng©n s¸ch,t¨ng 29,5% so víi cïng kú c¸c n¨m tr­íc.N¨m 2004,thu tõ khu vùc kinh tÕ t­ nh©n ®¹t kho¶ng 13100 tû ®ång so víi ng©n s¸ch trung ­¬ng th× ®ãng gãp cña khu vùc kinh tÕ t­ nh©n ( chñ yÕu lµ c¸c Doanh nghiÖp võa vµ nhá) trong nguån thu cña ng©n s¸ch ®Þa ph­¬ng lín h¬n rÊt nhiÒu. §iÓn h×nh nh­ TP.HCM kinh tÕ t­ nh©n ®ãng gãp trong tæng sè thu ng©n s¸ch ®Þa ph­¬ng kho¶ng 15%,tiÒn giang 24%,®ång th¸p 16%,gia lai 22%,Ninh B×nh 19%,thai nguyªn 17%. + T¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng: Lùc l­îng lao ®éng trong c¸c Doanh nghiÖp võa vµ nhá chiÕm t¬Ý 25-26% lùc l­îng lao ®éng x· héi,v× vËy c¸c Doanh nghiÖp võa vµ nhá cã kh¶ n¨ng tiÕp nhËn phÇn lín sè l­îng míi hµng n¨m vµ sè l­îng d­ thõa do x¾p xÕp l¹i doanh nghiÖp nhµ n­íc hay c¶i c¸ch hµnh chÝnh,gãp phÇn chñ yÕu trong t¹o viÖc lµm,t¨ng thu nhËp cho ng­êi lao ®éng,®ãng gãp cho t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ æn ®Þnh x· héi.(xem b¶ng 2) B¶NG 2:Sè lao ®éng ®ang lµm viÖc trong c¸c lo¹i h×nh s¶n xuÊt kinh doanh. N¨m Tiªu chÝ 2002 2003 2004 2005 Lao ®éng(ng­êi) DN nhµ n­íc TËp thÓ DN cã vèn n­íc ngoµi DN vµ c«ng ty t­ nh©n C¸ thÓ Nguån:B¸o c¸o cña tæng côc thèng kª. +Lµm cho nÒn kinh tÕ n¨ng ®éng: Sè l­îng c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá kh¸ lín l¹i th­êng xuyªn t¨ng lªn,nªn ®· lµm t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh gi¶m bít møc ®é rñi ro cho c¸c doanh nghiÖp ®ång thêi t¨ng sè l­îng hµng ho¸ vµ dÞch vô tho¶ m·n nhu cÇu ngµy cµng t¨ng cña ng­êi tiªu dïng ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá trong nÒn kinh tÕ cã t¸c dông tÝch cùc ®èi víi viÖc chuyÓn dÞch nÒn kinh tÕ, nhÊt lµ ®èi víi nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n.Ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá lµm cho viÖc ph©n bè doanh nghiÖp hîp lý vÒ mÆt l·nh thæ c¶ n­íc ë n«ng th«n vµ thµnh thÞ,miÒn nói vµ ®ång b»ng gi¶m søc Ðp vÒ d©n sè ®èi víi c¸c thµnh phè lín. Ch­¬ngII:nh÷ng v­íng m¾c gÆp ph¶i ®èi víi c¸c Doanh nghiÑp võa vµ nhá ë ViÖt Nam hiÖn nay I. Khã kh¨n vÒ c¬ chÕ chÝnh s¸ch 1. §Êt ®ai vµ qu¶n lý. Khu©n khæ ph¸p lý cña qu¶n lý ®Êt ®ai ®­îc x©y dùng trªn c¬ së luËt ®Êt ®ai n¨m 1993,söa ®æi n¨m 1998,2001 vµ luËt ®Êt ®ai n¨m 2003 ,quyÒn sö dông ®Êt ®­îc thùc hiÖn th«ng qua thuª cña nhµ n­íc vµ qua giao dÞch mua b¸n. Con ®­êng thuª ®Êt cña nhµ n­íc rÊt dµi vµ tèn kÐm. Thñ tôc cÊp quyÕn sö dông ®Êt b×nh qu©n ë HN lµ 325 ngµy, thµnh phè HCM 418 ngµy, §µ n½ng 309 ngµy,B×nh d­¬ng 64 ngµy, HuÕ 82 ngµy. Chuyªn m«n ho¸ sö dông ®Êt còng lµm t¨ng chi phÝ vµ thêi gian ®Ó chuyÓn ®æi môc ®Ých sö dông ®Êt. C¸c chi phÝ gi¶i to¶ ®Òn bï, chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt ®ang lµ ng¸nh nÆng chi phÝ ®èi víi doanh nghiÖp võa vµ nhá ë VN hiÖn nay. VÊn ®Ò gi¶i to¶ ,®Òn bï kh«ng hîp lý, di rêi d©n c­ kh«ng ®óng tiÕn ®é hay thùc hiÖn kh«ng nghiªm lµm ®×nh trÖ tiÕn tr×nh ®Çu t­ vµ c¶n trë ho¹t ®éng cña DN. C¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cßn ph¶i v­ît qua nh÷ng trë ng¹i nh­: quy ho¹ch ®Êt ®ai ch­a æn ®Þnh;thêi gian chê ®îi nhËn ®Êt trong c¸c khu c«ng nhiÖp qu¸ l©u;®èi sö kh«ng c«ng b»ng trong viÖc chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt do chÝnh s¸ch ­u ®·i tiÒn thuª ®Êt ®­îc ¸p dông chñ yÕu trong c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc vµ doanh nghiÖp FDI . 2. ThuÕ vµ qu¶n lý thuÕ: C¬ chÕ chÝnh s¸ch thuÕ ®· cã nh÷ng chuyÓn biÕn tÝch cùc theo h­íng khuyÕn khÝch s¶n xuÊt trong n­íc vµ xuÊt khÈu. Tiªu biÓu nh­ luËt thuÕ VAT ®­îc söa ®æi,bá møc thuÕ suÊt 20%,më réng ¸p dông thuÕ 0% ®Ó khÊu trõ vµ hoµn thuÕ ®Çu vµo cho hµng ho¸ xuÊt khÈu, söa ®æi ph¸p lÖnh thuÕ thu nhËp ®èi víi ng­êi cã thu nhËp cao, miÔn gi¶m thuÕ sö dông thuÕ n«ng nghiÖp, ®¬n gi¶n ho¸ thñ tôc, hå s¬ thuÕ, c¶i tiÕn c«ng t¸c thanh tra. Tuy nhiªn, viÖc söa ®æi, bæ sung c¸c chÝnh s¸ch thuÕ thay ®æi qu¸ nhanh ®· g©y lóng tóng trong viÖc quyÕt ®Þnh kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp. Quy tr×nh qu¶n lý vµ gi¸m s¸t vÉn cßn phiÒn hµ, chång chÐo gi÷a c¸c c¬ quan thuÕ vµ h¶i quan trong ®¨ng ký vµ cÊph­êng m· sè thuÕ ch­a thèng nhÊt trong viÖc x¸c ®Þnh m· sè hµng ho¸ , thuÕ suÊt hoÆc gi¸ trÞ tÝnh thuÕ, c­ìng chÕ vµ lµm thñ tôc h¶i quan thiÕu chÝnh x¸c. HÖ thèng thuÕ hiÖn hµnh vÉn cßn tËp chung qu¸ nhiÒu vµo c¸c biÖn ph¸p thu thuÕ vµ xö ph¹t, ch­a chó träng ®Õn viÖc x¸c ®Þnh møc thuÕ, ®èi t­îng chÞu thuÕ. Trong khi ®ã diÖn thuÕ vÉn ch­a ®­îc më réng mét c¸ch ®Çy ®ñ vµ tho¶ ®¸ng, c¸c kho¶n thÊt thu thuÕ vÉn cßn rÊt lín, viÖc chèn thuÕ trong khu vùc t­ nh©n ®ang trë thµnh hiÖn t­îng kh¸ phæ biÕn. Trong chÕ ®é thuÕ hiÖn hµnh cßn qu¸ nhiÒu lo¹i thuÕ suÊt víi møc thuÕ cao, c¸c quy ®Þnh vÒ thuÕ qu¸ phøc t¹p, chång chÐo, qu¸ nhiÒu tr­êng hîp miÔn trõ thuÕ vµ ch­a ®¶m b¶o sù c«ng b»ng. VÒ nguyªn t¾c thuÕ VAT chØ ®¹t hiÖu qu¶ vµ c«ng b»ng khi ¸p dông mét lo¹i thuÕ suÊt duy nhÊt vµ cã Ýt tr­îng hîp miÔn trõ. Nh­ng thuÕ VAT ¸p dông t¹i VN l¹i cã tíi 4 lo¹i thuÕ suÊt vµ trªn 20 tr­êng hîp miÔn trõ. Dï ®· cã tiÕn bé so víi thuÕ doanh thu gåm 11 lo¹i thuÕ suÊt , nh­ng víi 4 lo¹i thuÕ suÊt vµ nhiÒu tr­êng hîp ®­îc miÔn trõ, viÖc thu thuÕ VAT vÉn cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n cho c¶ ng­êi nép thuÕ lÉn c¬ quan thuÕ vµ khi thñ tôc phøc t¹p h¬n, kh¶ n¨ng chèn thuÕ còng t¨ng lªn t­¬ng tù nh­ tr­êng hîp thuÕ lîi tøc, c¸c lo¹i thuÕ suÊt kh¸c nhau còng ®­îc ¸p dông ph©n biÖt gi÷a c¸c ho¹t ®éng kinh doanh( thuÕ suÊt 45% cho th­¬ng m¹i, 35% cho ngµnh c«ng nghiÖp nhÑ vµ 25% cho c¸c ngµnh c«ng nghiÖp nÆng). Ngoµi ra cßn cã sù ph©n biÖt ®èi xö vÒ thuÕ ,lîi tøc gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ho¹t ®éng kh¸c nhau trong cïng 1 lÜnh vùc. B»ng chøng lµ c¸c doanh nghiÖp trong n­íc chÞu suÊt thuÕ lîi tøc tõ 25-45%, trong khi c¸c doanh nghiÖp cã vèn FDI chØ ph¶i tr¶ møc thuÕ suÊt 10-25% v× vËy, sù c¶m nhËn bÞ ®èi xö kh«ng c«ng b»ng chÝnh lµ ®éng c¬ m¹nh mÏ trong hµnh vi lËu thuÕ hoÆc trèn thuÕ cña mét sè doanh nghiÖp. chÝnh s¸ch thuÕ VAT ch­a cho phÐp c¸c doanh nghiÖp trùc tiÕp cung cÊp c¸c dÞch vô cho doanh nghiÖp chÕ xuÊt ®­îc h­ëng thuÕ suÊt 0% ,mµ ph¶i chÞu thuÕ 10%. §èi vãi thuÕ ®¸nh vµo hµng ho¸ XNK ,c¸c côc h¶i quan dÞa ph­¬ng lóng tóng khi ®Þnh gi¸ va ap gi¸ tinh thuÕ nhËp khÈu, gi¸ ¸p cßn cao vµ b¶ng gi¸ tèi thiÓu ch­a phï hîp víi t×nh h×nh thùc tÕ. DN chËm nép thuÕ th× bÞ ph¹t trong khi ®ã c¸c c¬ quan thuÕ chËm trÔ trong viÖc xÐt hoµn thuÕ th× kh«ng chÞu bÊt cø mét tr¸ch nhiÖm g× vÒ thiÖt h¹i g©y cho doanh nghiÖp. 3. H¶i quan vµ xuÊt khÈu: VÒ thñ tôc h¶i quan, nh×n chung ®Þa ®iÓm vµ ph­¬ng tiÖn vËt chÊt phôc vô c«ng t¸c kiÓm ho¸ cña mét sè cöa khÈu cßn bÊt hîp lý. Do c¸c yÕu tè kü thuËt ph¸t sinh vµ mét sè nguyªn nh©n kh¸c, tõng xÈy ra c¸c viÖc c­ìng chÕ nhÇm c¸c doanh nghiÖp ®· thùc hiÖn ®Çy ®ñ nghÜa vô. Bªn c¹nh ®ã lµ c¸c tån t¹i nh­: quy ®Þnh, ghÐp container, thêi gian vµ chi phÝ l­u kho, bèc xÕp t¹i c¶ng. ViÖc x¸c ®Þnh chñng lo¹i hµng ho¸ s¶n phÈm cña mét sè mÆt hµng ch­a râ rµng, dÉn ®Õn thiÖt h¹i cho doanh nghiÖp, nhÊt lµ trong c¸c tr­êng hîp c¸n bé h¶i quan cã nghiÖp vô h¹n chÕ. Bªn c¹nh ®ã, t×nh tr¹ng thÕu ®ång bé vÒ quy ®Þnh tû lÖ kiÓm ho¸ xuÊt nhËp khÈu cña c¸c chi côc h¶i quan cöa khÈu vÉn cßn tån t¹i. §iÒu nµy tÊt yÕu dÉn ®Õn n¹n nhòng nhiÔu, trung chi vµ tho¶ thuËn ngÇm gi÷a nh©n viªn h¶i quan vµ doanh nghiÖp mét mÆt ®Ó gi¶i phãng hµng nhanh, mÆt kh¸c doanh nghiÖp t×m c¸ch nÐ tr¸nh tû xuÊt thuÕ nhËp khÈu cao, lµm gi¶m nguån thu cho ng©n s¸ch nhµ n­íc, ngoµi ra t×nh tr¹ng c­ìng chÕ nhÇm tranh chÊp trong kÕt qu¶ gi¸m ®Þnh, ¸p gi¸ tèi thiÓu ®Ó tÝnh thuÕ mét sè c¸c mÆt hµng cßn bÊt hîp lý; ¸p m· sè thuÕ kh«ng chÝnh x¸c, ch­a thèng nhÊt víi hÖ thèng cña nhµ n­íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. 4. TÝnh thiÕu minh b¹ch cña m«i tr­ëng thÓ chÕ: TÝnh thiÕu minh b¹ch cña thÓ chÕ Èn chøa trong rÊt nhiÒu khã kh¨n, tõ tµi chÝnh, ®Êt ®ai ®Õn xuÊt nhËp khÈu vµ quan hÖ b×nh ®¼ng gi÷a c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n vµ nhµ n­íc. Chóng ta sö dông thuËt ng÷ vÒ tÝnh minh b¹ch cña thÓ chÕ ®Ó bµn ®Õn mét hiÖn t­îng mµ trong khi pháng vÉn trùc tiÕp, c¸c doanh nghiÖp ®· phµn nµn vÒ viÖc hä bÞ ®èi sö thiÕu c«ng b»ng, nh÷ng ®iÒu khã hiÓu, hay khiÕn hä lóng tóng trong quan hÖ xö lý c«ng viÖc víi c¸c c¬ quan c«ng quyÒn. Minh b¹ch theo c¸c nhµ t­ vÊn kinh doanh ®ã lµ t×nh tr¹ng râ rµng, chÝnh x¸c, chÝnh thøc, c¸c hµnh ®éng ®­îc chÊp nhËn mét c¸ch dÔ dµng vµ phæ biÕn. Theo tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi ( WTO) b¶o ®¶m minh b¹ch trong c¸c tho¶ thuËn th­¬ng m¹i quèc tÕ nãi chung bao gåm ba yªu cÇu c¬ b¶n: 1, C«ng khai c¸c th«ng tin vÒ luËt ph¸p, thÓ chÕ vµ c¸c chÝnh s¸ch liªn quan; 2, Th«ng b¸o cho c¸c bªn liªn quan vÒ luËt ph¸p thÓ chÕ vµ nh÷ng thay ®æi ®èi víi hä; 3, B¶o ®¶m luËt ph¸p vµ thÓ chÕ ®­îc qu¶n lý thèng nhÊt, theo c¸ch thøc c«ng b»ng hîp lý. Theo nghi¨ ®ã, thiÕu minh b¹ch chÝnh lµ nguån gèc s©u xa cua rÊt nhiÒu khã kh¨n cña doanh nghiÖp trong c¸c quan hÖ vãi c¸c c¬ quan c«ng quyÒn ,víi ®èi t¸c vµ ng­êi lao ®éng TÝnh thiÕu minh b¹ch cña m«i tr­êng thÓ chÕ ®­îc c¸c doang nghiÖp c¶m nhËn trong hang lo¹t c¸c trë ng¹i ,nh­ mÊt thßi gian vµ chi phÝ ®Î gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò víi c¸c c¬ quan c«ng quyÒn ;c¸c khã kh¨n n¶y sinh trong c¸c chÝnh s¸ch ,luËt ph¸p vµ thÓ chÕ ë trung ­¬ng lÉn ®Þa ph­¬ng ;sù bÊt b×nh ®¶ng trong canh tranh víi c¸c DNNN; khã tiÕp cËn th«ng tin vÒ luËt ph¸p vµ thÓ chÕ ;c¸ch gi¶i quyÕt cña c¸c co quan c«ng quyÒn thiÕu nhÊt qu¸n va ch­a häp lý. TÝnh thiÕu minh b¹ch cßn thÓ hiÖn ë chç c¸c quy ®Þnh luËt ph¸p ban hµnh qu¸ nhiÒu vµ nhanh , dÕn møc c¸c doanh nghiÖp kh«ng thÓ n¾m b¾t vµ ®iÒu chØnh kÞp thêi .c¸c quy ®Þnh luËt ph¸p v­cã nh÷ng kho¶ng trèng lín cho sù gi¶i thÝch vµ tù ®inh liÖu ,®ßi hái ph¶i xin h­íng dÉn cô thÓ vµ quy ®Þnh t¨ng thªm ë c¸c cÊp g©y mÊt thêi gian vµ thiÕu nhÊt qu¸n .vidô luËt thuÕ thu nhËp c«ng ty ®uoc vËn dông thµnh m«t d¶i rÊt réng c¸c khuyÕn khÝch ë tõng ®Þa ph­¬ng .tr¸ch nhiÖm vÒ chi phÝ vµ chÕ ®é cho viÖc gi¶i to¶ ®Òn bï kh«ng thèng nhÊt còng g©y khã kh¨n cho viÖc tiÕp c©c ®¸t ®ai cña c¸c doanh nghiÖp .NhÊn m¹nh ­u tiªn vãi mét sè ®èi t­îng ,ngµnh hµng trong trõng mùc nhÊt ®Þnh cã thÓ g©y thiªt h¹i cho c¸c ®èi t­îng kh¸c .§«i xö c«ng b»ng lµ mét yªu cÇu cña tÝnh minh b¹ch ,do ®ã khi nhÊn m¹nh c¸c ­u tiªn cÇn ph©n tÝch mèi t­¬ng quan gi÷a c¸c ®èi t­îng .NhÊn m¹nh thu hót ®Çt t­ n­íc ngoµi ,c¸c dù ¸n ®Çu t­ lín ,®µu t­ c¬ së h¹ tÇng Ýt nhiÒu cã ¶nh h­ëng ®Õn sù ph¸t triÓn khu vùc t­ nh©n .cã lÏ tõ nguyªn nh©n nµy c¸c DNVVN t­ nh©n lu«n c¶m thÊy kh«ng c«ng b»ng trong quan hÖ vãi c¸c DNNN . Sù thiÕu minh b¹ch kh«ng chØ tån t¹i trong c¸c c¬ quan c«ng quyÒn mµ cßn chÝnh ë c¸c doanh nghiÖp .C¸c biÓu hiÖn cña nã lµ :rÊt Ýt c¸c giao dÞch cua cac doanh nghiÖp viõa vµ nhá thùc hiÖn qua gÖ thèng ng©n hµng ;hä Ýt quan t©mdÕn viªc kÝ häp ®ång lao ®éng vµ tæ ch­c c«ng ®oµn ,kh«ng thùc hiªn ngiªm tóc c¸c chÕ ®é ho¸ ®¬n chøng tõ vµ sæ s¸ch kÕ to¸n ;kª khai kh«ng ®óng thu nhËp ,tµi s¶n .Nguyªn nh©n cña t×nh tr©ng nµy cã nguån g«c tõ tÝnh thiÕu minh b¹ch cña thÓ chÕ .HÖ thèng ph¸p luËt thiÕu râ rµng ,cïng víi c¬ chÕ vËn hµnh kh«ng hîp lý lµ ®iÒu kiÖn ®Ó tÝnh kh«ng minh b¹ch ph¸t sinh trong tõng doanh nghiÖp .Nh­ng dï xuÊt ph¸t tõ nguyªn nh©n nµo ,tÝnh kh«ng minh b¹ch trong c¸c doang nghiÖp , ®Õn l­ît nã l¹i lµm n¶y sinh c¸c khóc m¾c k×m h·m sù ph¸t triÓn cña chÝnh c¸c doanh nghiÖp ®ã vµ g©y lóng tóng cho c¸c c¬ quan c«ng quúen .®ã la sù thiÕu tin t­ëng cña c¸c nhµ cÊp vèn khi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá t×m kiÕm nguån tµi trî ,sù thiÕu tin t­ëng cña c¸c c¬ quan c«ng quyÒn khi cÊp phÐp ,xö lý c¸c vÊn ®Ò luËt ph¸p vµ thÓ chÕ ph¸t sinh .T©m lý kh«ng tin t­ëng ®ang lµm t¨ng c¸c cuéc kiÓm tra ,kÐo dµi thêi gian xö lý c«ng viÖc. 5. Thêi gian xö lý c¸c vÊn ®Ò luËt ph¸p vµ thÓ chÕ : Thêi gian c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp ë ViÖt Nam dµnh cho vÊn dÒ luËt ph¸p vµ thÓ chÕ kho¶ng 12% tæng thßi gian lam viªc cua hä (28ngµy/n¨m) .Con sè nµy t­¬ng ®­¬ng víi c¸c vïng ®ang ph¸t triÓn nh­ng l¹i qu¸ cao so víic¸c n­íc c«ng nghiÖp míi nh­ Trung Quèc vµ §«ng ¸ .Thêi gian gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò thÓ chÕ cña c¸c nhµ qu¶n trÞ rÊt kh¸c nhau gi÷a c¸c ®Þa ph­¬ng, c¸c h×nh thøc së h÷u vµ quy m« cña doanh nghiÖp. C¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc b×nh qu©n mÊt 21 ngµy cßn c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n mÊt 30 ngµy. thêi gian gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò thÓ chÕ kÐo dµi lµm mÊt ®i c¬ héi kinh doanh, lµm t¨ng phÝ tæn c¬ héi cña thêi gian qu¶n lý vµ phÝ tæn vèn vµ lµm gi¶m tÝnh minh b¹ch cña hÖ thèng, gi¶m lßng tin t¹o ra m¶nh ®Êt mµu mì cho c¸c hµnh vi trôc lîi ,bÊt chÝnh. Nguyªn nh©n cña viÖc tiªu tèn nhiÒu thêi gian cho c¸c vÊn ®Ò thÓ chÕ, mét mÆt, lµ do c¸c nhµ qu¶n trÞ cßn Ýt hiÓu biÕt vÒ luËt kinh doanh trong khi c¸c dÞch vô t­ vÊn ph¸p lý ch­a ph¸t triÓn. HÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ch­a cã thãi quen sö dông c¸c dÞch vô t­ vÊn, v× thÕ còng ch­a t¹o ra nhu cÇu thùc sù ®Ó mét thÞ tr­êng nh­ vËy ph¸t triÓn. MÆt kh¸c c¸c c¬ quan c«ng quyÒn, dï ®· cã nhiÒu c¶i tiÕn nh»m gi¶m phiÒn hµ,gi¶m thêi gian gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn doanh nghiÖp nh­ vËn dông quy tr×nh 1 cöa, quy ®Þnh thêi gian, quy ®Þnh thêi h¹n, tr¶ lêi th¾c m¾c thêi h¹n cÊp phÐp kinh doanh...,nh­ng vÉn cßn nhiÒu vÊn ®Ò cÇn ®­îc sö lý nh­ c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt cßn nhiÒu s¬ hë ch­a theo kÞp sù ph¸t triÓn cña ho¹t ®éng kinh doanh, c¸c quy ®Þnh qu¸ phøc t¹p ph¶i gi¶i quyÕt b»ng nhiÒu v¨n b¶n hoÆc qu¸ chi tiÕt g©y khã kh¨n trong viÖc sö lý c¸c vÊn ®Ò cô thÓ, sù thiÕu nhÊt qu¸n gi÷a c¸c cÊp chÝnh quyÒn, c¸c ®Þa ph­¬ng vµ c¸c c¬ quan nhµ n­íc. §¬n gi¶n ho¸ thñ tôc, rót ng¾n thêi gian ®¨ng ký kinh doanh vµ thêi gian khëi sù doanh nghiÖp lµ mét b­íc hÕt søc quan träng ®Ó thóc ®Èy sù ph¸t triÓn doanh nghiÖp. Song ®ã chØ b­íc khëi ®Çu bëi ho¹t ®éng kinh doanh diÔn ra liªn tôc, v× thÕ sù ®¬n gi¶n dÔ hiÓu cña hÖ thèng luËt ph¸p lµ cùc kú quan träng ¶nh h­ëng ®Õn søc c¹nh tranh cña nhiÒu doanh nghiÖp. II. nh÷ng khã kh¨n vÒ vèn 1. thùc tr¹ng hç trî vèn cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ngoµi quèc doanh Trong nh÷ng n¨m qua, doanh nghiÖp võa vµ nhá ngoµi quèc doanh ph¸t triÓn nhanh vµ cã nh÷ng ®ãng gãp quan träng trong ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi chung cña ®Êt n­íc, tuy nhiªn, trªn con ®­êng ph¸t triÓn. Doanh nghiÖp võa vµ nhá ®ang ph¶i ®èi mÆt víi kh«ng Ýt khã kh¨n, thö th¸ch. N¨ng suÊt, chÊt l­îng trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cßn thÊp, s¶n phÈm ch­a cã søc c¹nh tranh cao trªn thÞ tr­êng do thiÕt bÞ, c«ng nghÖ qu¸ l¹c hËu; tr×nh ®é, n¨ng lùc cña ng­êi lao ®éng vµ c¸n bé qu¶n lý doanh nghiÖp cßn yÕu; ®Æc biÖt thiÕu vèn cho s¶n xuÊt kinh doanh. Trong c¸c khã kh¨n ®ã,th× thiÕu vèn cho s¶n xuÊt kinh doanh ®ang lµ th¸ch thøc lín ®èi víi c¸c d«anh nghiÖp võa vµ nhá thuéc thµnh phÇn kinh tÕ ngoµi quèc doanh. ThÞ tr­êng cung cÊp vèn cho doanh nghiÖp võa vµ nhá chñ yÕu lµ thÞ tr­êng kh«ng chÝnh thøc. Theo thèng kª, h¬n 70% sè doanh nh©n ®Çu t­ vèn b»ng tiÕt kiÖm hoÆc vay cña b¹n bÌ vµ gia ®×nh hoÆc cña c¸c tæ chøc phi tµi chÝnh. §«I khi, c¸c chñ doanh nghiÖp võa vµ nhá cßn ph¶i tr¶ cho c¸c chñ nî víi l·i suÊt cao h¬n t­ 3-6 lÇn so víi l·i suÊt cña c¸c ng©n hµng nhµ n­íc quy ®Þnh. ViÖc vay vèn ng©n hµng gÆp nhiÒu khã kh¨n ë kh©u thuÕ chÊp tµi s¶n, c¸n bé tÝn dông th­êng ®¸nh gi¸ tµi s¶n thuÕ chÊp thÊp h¬n gi¸ trÞ ®Ých thùc cña tµi s¶n. khi vay vèn, c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ngoµi quèc doanh lu«n bÞ ®ßi hái ph¶i cã thuÕ chÊp hoÆc nÕu kh«ng ph¶i cã 2-3 n¨m lµm ¨n cã l·i vµ phÇn lín c¸c dù ¸n ®Çu t­ cña hä rÊt khã thuyÕt phôc c¸n bé ng©n hµng. C¸c kho¶n vay cã b¶o l·nh rÊt hiÕm khi dµnh cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá vµ ®Çu t­ vµo c¸c doanh nghiÖp nµy bÞ h¹n chÕ rÊt nhiÒu, thùc tÕ, hiÖn nay ng©n hµng chñ yÕu cho vay ng¾n h¹n mµ nhu cÇu vay trung vµ dµi h¹n th× rÊt lín, trong khi thÞ tr­êng chøng kho¸n cña n­íc ta l¹i rÊt eo HÑP vÒ vèn vµ nhiÒu doanh nghiÖp ch­a quen sö dông lo¹i h×nh ®Çu t­ nµy. §Ó tiÕp tôc ®æi míi c¬ chÕ, chÝnh s¸ch nh»m khuyÕn khÝch, t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn kinh tÕ t­ nh©n, ®ång thêi n©ng cao vai trß cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, nghÞ quyÕt trung ­¬ng lÇn th­ 5, ban chÊp hµnh trung ­¬ng ®¶ng kho¸ 9 x¸c ®Þnh: “...b¶o ®¶m ®Ó kinh tÕ ngoµi quèc doanh tiÕp cËn vµ ®­îc h­ëng c¸c ­u ®·i cña nhµ n­íc cho kinh tÕ hé, doanh nghiÖp võa vµ nhá, cho ®Çu t­ theo c¸c môc tiªu ®­îc khuyÕn khÝch ...”; “...sím ban hµnh quy ®Þnh cña nhµ n­íc vÒ c¬ chÕ tµi chÝnh ®èi víi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, trong ®ã c¸c doanh nghiÖp cña t­ nh©n. TiÕp tôc ®æi míi chÕ ®é kª khai vµ nép thuÕ phï hîp víi ®Æc ®iÓm cña c¸c hé kinh doanh, doanh nghiÖp võa vµ nhá...;khuyÕn khÝch thµnh lËp vµ tham gia quü b¶o hiÓm t­¬ng hç cña c¸c doanh nghiÖp cã sù hç trî cña nhµ n­íc...Sím triÓn khai ho¹t ®éng c¸c quü b¶o hiÓm, b¶o l·nh tÝn dông cho doanh nghiÖp võa vµ nhá. Söa ®æi, bæ sung chÕ ®é kÕ to¸n phï hîp víi doanh nghiÖp võa vµ nhá...”Trong n¨m 2004, hÖ thèng ng©n hµng ®· cã nh÷ng nhËn thøc, ®¸nh gi¸ ®óng møc vÒ c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp võa vµ nhá ngoµi quèc doanh vµ cho r»ng c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ngoµi quèc doanh xøng ®¸ng h­ëng c¸c kho¶n vay tõ ng©n hµng. Mét ch­¬ng tr×nh cho vay thÝ ®iÓm giµnh cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ngoµi quèc doanh t¹i HN va TPHCM ®­îc thùc hiÖn. Trong 2 n¨m võa qua, viÖtcombank ®· hç trî 100 DN víi tæng sè vèn lµ 1000tû ®ång. Trong n¨m 2004 ng©n hµng ngo¹i th­¬ng VN t¨ng kho¶n vay cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá lªn 31 triÖu USD nh»m hç trî cho c¸c DN nµy ®Èy nhanh tèc ®é ph¸t triÓn. VÊn ®Ò lµ ng©n hµng c«ng khai vµ h­íng dÉn doanh nghiÖp võa vµ nhá ngoµi quèc doanh tiÕp cËn, sö dông nguån vèn vay ®ã nh­ thÕ nµo. hÇu hÕt ë c¸c ®Þa ph­¬ng quü b¶o l·nh tÝn dông ch­a thùc hiÖn ®­îc v× thùc tÕ ch­a doanh nghiÖp nµo muèn bá tiÒn ra gãp vèn vµo x©y dùng quü ®ã, mÆt kh¸c tÝnh minh b¹ch ho¸ c«ng khai vµ c¬ chÕ ho¹t ®éng cña quü nµy vÉn cßn nÆng vÒ xin cho thñ tôc phiÒn hµ. §Õn nay chÝnh phñ ®· cã nhiÒu biÖn ph¸p gi¶i quyÕt nh÷ng khã kh¨n cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá nh­ng trªn thùc tÕ hiÖn nay vÉn ch­a mang l¹i hiÖu qu¶ thiÕt thùc, c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá vÉn thiÕu vèn ho¹t ®éng. 2. Nh÷ng khã kh¨n vÒ thÞ tr­êng §èi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt-kinh doanh cña mçi doanh nghiÖp th× ®iÒu kiÖn tån t¹i vµ ph¸t triÓn ®Çu tiªn lµ thÞ tr­êng. ThÞ tr­êng lµ yÕu tè mang tÝnh tæng hîp nhÊt, lµ nh©n tè quan träng hµng ®Çu t¹o nªn m«i tr­êng kinh doanh thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp. Trong ®ã, ®iÒu kiÖn vÒ thÞ tr­êng tiªu thô s¶n phÈm, thÞ tr­êng ®Çu ra lµ yÕu tè quan träng nhÊt quyÕt ®Þnh sù thµnh b¹i, sù tån t¹i, ph¸t triÓn thÞnh v­îng hay thua lç, ph¸ s¶n cña c¸c doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Khã kh¨n lín nhÊt cña n­íc ta hiÖn nay chÝnh lµ thÞ tr­êng tiªu thô s¶n phÈm. Theo nghÜa ®Çy ®ñ, ThÞ tr­êng ph¶i bao hµm c¶ thÞ tr­êng c¸c yÕu tè ®Çu vµo. §ã lµ thÞ tr­êng cung øng nguyªn vËt liÖu, thiÕt bÞ, c«ng nghÖ, thÞ tr­êng vèn, thÞ tr­êng søc lao ®éng, thËm chÝ cßn bao hµm c¶ thÞ tr­êng bÊt ®éng s¶n. HiÖn nay, tuy kh«ng ph¶i lµ khã kh¨n quan träng nhÊt, nh­ng c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá n­íc ta ®ang gÆp khã kh¨n ®èi víi thÞ tr­êng c¸c yÕu tè ®Çu vµo, c¶n trë kh«ng Ýt tíi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá. Kh¾c phôc vÊn ®Ò nµy còng lµ nh÷ng ®ßi hái cÊp thiÕt ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho sù ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ë n­íc ta. MÆt kh¸c, DNV&N Ýt nghiªn cøu thÞ tr­êng thÕ giíi tổng chi nghiên cứu thị trường của Việt Nam tính trên đầu người chỉ đạt 0,12 USD; đây là mức thấp nhất trong 60 quốc gia được điều tra. Điều tra cũng cho thấy tổng chi quảng cáo trên đầu người của Việt Nam vào khoảng 2,4 USD thuộc vào hàng thấp nhất trong các nước. Tổng chi cho nghiên cứu thị trường của Việt Nam vào khoảng 10 triệu USD năm 2003 và tăng lên 14,3 triệu năm 2005. Dẫn đầu bảng điều tra vẫn là các nền kinh tế lớn như Anh, Mỹ, Canada; Nhật Bản đứng thứ 7 và thứ nhất châu Á. So với các nước trong khu vực có nền kinh tế đang phát triển thì Malaysia dẫn đầu với chi phí nghiên cứu thị trường bình quân đạt 1,25 USD/người/năm, Thái Lan 0,6 USD, Philippines 0,38 USD và Trung Quốc là 0,3 USD. Theo điều tra, tổng doanh số nghiên cứu thị trường riêng tại châu Á đã lên tới khoảng 2,6 tỷ USD trong đó Nhật Bản đã chiếm tới 45%, Trung Quốc và Úc chiếm 30%, 17 nước còn lại có cả Việt Nam tổng chi chưa đến 400 triệu USD; trong đó Việt Nam chiếm chưa đến 2,5% trong số đó. Trong một cuộc hội thảo mới đây, đại diện Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam đã thừa nhận, ít doanh nghiệp Việt Nam có thói quen thu thập và xử lý thông tin trước khi ra quyết định. Các doanh nghiệp nhỏ và vừa cũng ít quan tâm đầu tư cho hoạt động thông tin cả về con người và phương tiện. 3. Khã kh¨n vÒ nguån nh©n lùc vµ tr×nh ®é tæ chøc qu¶n lý: Lao ®éng trong c¸c DNV&N chñ yÕu lµ lao ®éng phæ th«ng Ýt ®­îc ®µo t¹o, thiÕu kü n¨ng, tr×nh ®é v¨n ho¸ thÊp, ®Æc biÖt ®èi víi doanh nghiÖp quy m« nhá. Sè liÖu ®iÒu tra cho thÊy, chØ cã 5,13% lao ®éng trong khu vùc ngoµi quèc doanh cã tr×nh ®é ®¹i häc, trong ®ã tËp trung vµo c¸c c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n vµ c«ng ty cæ phÇn. PhÇn lín c¸c chñ DNV&N míi ®­îc thµnh lËp gÇn ®©y ch­a ®­îc ®µo t¹o, trong ®ã 42,7% nh÷ng ng­êi lµ chñ doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh (chñ DNV&N) lµ ng­êi ®· tõng lµ c¸n bé, c«ng nh©n viªn chøc. Trªn 60% sè chñ doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh cã ®é tuæi trªn 40; kho¶ng 48,4% kh«ng cã b»ng cÊp chuyªn m«n; chØ cã 31,2% sè chñ doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh cã tr×nh ®é tõ cao ®¼ng trë lªn. Khã kh¨n ®èi víi ®éi ngò qu¶n lý DNV&N lµ tr×nh ®é vµ kü n¨ng qu¶n trÞ kinh doanh yÕu, thiÕu c¬ b¶n vµ rÊt lóng tóng tr­íc sù biÕn ®éng cña thÞ tr­êng. 4. Nh÷ng khã kh¨n vÒ øng dông vµ sö dông khoa häc c«ng nghÖ Tr×nh ®é trang thiÕt bÞ m¸y mãc vµ c«ng nghÖ cña DNV&N nãi chung lµ yÕu kÐm vµ l¹c hËu. Tû lÖ ®æi míi trang thiÕt bÞ va øng dông c¸c c«ng nghÖ kÜ thuËt hiÖn ®¹i cßn rÊt thÊp, ngay t¹i Thµnh Phè Hå ChÝ Minh – trung t©m c«ng nghiÖp lín nhÊt cña c¶ n­íc còng chØ ®¹t 10% / n¨m tÝnh theo vèn ®Çu t­. Qua kh¶o s¸t ®iÒu tra 20 DNV&N ë TPHCM cho thÊy: ThiÕt bÞ cã tr×nh ®é tiªn tiÕn: 15% ThiÕt bÞ cã tr×nh ®é trung b×nh 20% ThiÕt bÞ cã tr×nh ®é l¹c hËu 65% NhiÒu DNV&N kh«ng cã ®iÒu kiÖn ®æi míi trang thiÕt bÞ , n©ng cÊp nghÖ s¶m xuÊt ®Ó më réng tæ chøc s¶m xuÊt, th­êng sö dông c«ng nghÖ thiÕt bÞ lo¹i th¶i cña doanh nghiÖp nhµ n­íc, thiÕt bÞ chÕ t¹o trong n­íc hoÆc tù thiÕt kÕ chÕ t¹o víi tr×nh ®é thiÕt kÕ vµ gia c«ng thÊp. §¸ng chó ý lµ trang thiÕt bÞ vµ c«ng nghÖ cña DNV&N phæ biÕn thiÕu trang bÞ xö lý m«i tr­êng nh­ tiÕng ån, chÊt th¶i r¾n, chÊt th¶i láng, khÝ ®éc nªn th­êng g©y « nhiÔm m«i tr­êng xung quanh, g©y h¹i tíi søc khoÎ ng­êi lao ®éng vµ nh©n d©n trong vïng. Ch­¬ng III.Nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó kh¾c phôc nh÷ng khã kh¨n vµ ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ë VN hiÖn nay. I. Gi¶i ph¸p vÒ c¬ chÕ chÝnh s¸ch 1. N¨ng cao tÝnh minh b¹ch cña thÓ chÕ: Rµ so¸t l¹i hÖ thèng luËt ph¸p vµ quy ®Þnh, lo¹i bá c¸c quy ®Þnh chång chÐo kÐm hiÖu lùc, v× ®©y chÝnh lµ ®iÓm n¶y sinh nhiÒu phiÒn hµ, nhòng nhiÔu vµ c¶n trë sù ph¸t triÓn. X©y dùng hÖ thèng luËt ph¸p vµ quy ®Þnh theo h­íng ®¬n gi¶n, dÔ hiÓu, tËp chung vµo c¸c kh©u then chèt ®Ó ®iÒu chØnh nh»m n©ng cao tÝnh hiÖu lùc. æn ®Þnh c¸c chÝnh s¸ch tµi chÝnh, thuÕ, xuÊt nhËp khÈu, h¶i quan,v× ®©y lµ nh÷ng c¨n cø quan träng ®Ó c¸c doanh nghiÖp cÇn c©n nh¾c c¸c quyÕt ®Þnh kinh doanh cña hä. Vµ tõng b­íc x©y dùng chÝnh phñ ®iÖn tö ®Ó kh¾c phôc sù nhòng nhiÔu. N©ng cao n¨ng lùc cña c¬ quan qu¶n lý kinh doanh vµ hµnh chÝnh c«ng quyÒn trong c¸c ho¹t ®éng thùc thi luËt ph¸p, cÊp phÐp ®Çu t­, qu¶n lý ®Êt ®ai, thuÕ, xuÊt nhËp khÈu vµ h¶i quan. 2. CÇn sím cô thÓ ho¸ ®­a luËt ®Êt ®ai vµo ho¹t ®éng thùc sù h÷u hiÖu Nh÷ng khã kh¨n vÒ ®Êt ®ai, mÆt b»ng kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá lµ mét thùc tÕ, xong con ®­êng c¬ b¶n ®Ó gi¶i quyÕt khã kh¨n nµy lµ dùa trªn c¬ së cña luËt ®Êt ®ai. CÇn sím cô thÓ ho¸, c«ng khai vµ æn ®Þnh quy ho¹ch tæng thÓ cña c¸c tØnh vµ thµnh phè. Cô thÓ ho¸ c¸c chÝnh s¸ch ®Òn bï, gi¶i to¶, thuª ®Êt, cÊp quyÒn sö dông ®Êt trªn c¬ së ®¬n gi¶n, b×nh ®¼ng, phï hîp c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt. Ph¸t triÓn c¸c khu c«ng nghiÖp, th­¬ng m¹i tËp chung, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá thuª ®Êt æn ®Þnh mÆt b»ng ®Ó ph¸t triÓn kinh doanh. 3. C¶i thiÖn m«i tr­êng tµi chÝnh thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá T¨ng c­êng tÝnh c¹nh tranh trong hÖ thèng ng©n hµng. ph¸t triÓn m¹nh mÏ hÖ thèng ng©n hµng th­¬ng m¹i ngoµi quèc doanh, c¸c tæ chøc tÝn dông, c¸c tæ chøc tµi chÝnh cho thuª, cÇm cè vµ dÞch vô tµi chÝnh kh¸c. N©ng cao kh¶ n¨ng huy ®éng vèn tõ toµn bé nÒn kinh tÕ, c¶i thiÖn quan hÖ gi÷a c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i vµ tæ chøc tµi chÝnh gi÷a c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá. H×nh thµnh quü hç trî ph¸t triÓn cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá gióp hä vù¬t qua nh÷ng c¶n trë vÒ kh¼ n¨ng khai th¸c vèn, chÊp nhËn rñi ro. 4. Hoµn thiÖn chÝnh s¸ch xuÊt nhËp khÈu, h¶i quan: §¬n gi¶n ho¸ thñ tôc h¶i quan, biÓu thuÕ cÇn ®¬n gi¶n,dÔ hiÓu, t«n träng c¸c giao dÞch thùc, kh«ng nªn quy ®Þnh khung qu¸ réng dÉn ®Õn sù thiÕu minh b¹ch trong viÖc kª khai vµ tÝnh thuÕ. Danh môc hµng ho¸ cÇn ®­îc cËp nhËt, tr¸nh chê ®îi, suy diÔn lµm gi¶m tÝnh minh b¹ch. §Ó phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ, ®Èy nhanh qu¸ trinh t­¬ng quan vµ gi¶m chi phÝ, cÇn ¸p dông kü thuËt qu¶n lý rñi ro vµo ho¹t ®éng h¶i quan vµ lùa chän hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu cã tÝnh rñi ro cao ®Ó kiÓm ho¸. Kü thuËt nµy cho phÐp n©ng cao tÝnh tù qu¶n cña c¬ chÕ h¶i quan b»ng c¸ch tù ®éng khai b¸o tõ doanh nghiÖp b»ng c¸c bé tµi liÖu chuÈn trän gãi, ®­îc gi¸m s¸t vµ kiÓm tra tù ®éng b»ng kü thuËt rñi ro. Kü thuËt nµy yªu cÇu h¶i quan chuyªn m«n ho¸ vµo kiÓm tra, kiÓm so¸t vµ ph©n tÝch th«ng tin chuyªn nghiÖp. Nhµ n­íc cÇn cã chÕ ®é yªu cÇu c¸c c«ng ty vËn chuyÓn, xuÊt nhËp khÈu vµ dÞch vô kinh doanh, hoµn thµnh bé tµi liÖu tiªu chuÈn d­íi d¹ng ®iÖn tö tr­íc khi hµng hãa nhËp hoÆc xuÊt tíi viÖt nam. Tæng côc h¶i quan nªn tæ chøc l¹i qu¸ tr×nh ho¹t ®éng, ®Þnh ra c¸c tiªu chuÈn ®Ó ¸p dông kü thuËt qu¶n lý rñi ro. Tiªu chuÈn gåm: 1,quy m« s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp,hµng ho¸ cã thuÕ VAT cao;2,lÞch sö kiÓm ho¸ cña c«ng ty vµ sù ®ång thuËn vÒ thñ tôc h¶i quan cña c«ng ty;3,®Æc ®iÓm hµng ho¸ dÞch vô, nhÊt lµ hµng ho¸ cã thuÕ xuÊt nhËp khÈu hay xuÊt khÈu cao. §Ó ¸p dông c¬ chÕ h¶i quan trªn cÇn ph¶i:1,c¶i tiÕn c¬ cÊu tæ chøc hải quan từ trung ương đến địa phương theo hướng thuận lợi cho việc xử lý thông tin và nâng cao năng lực của nhân viên hải quan qua các chương trình đào tạo: 2,xây dựng cơ chế phối hợp giữa tổng cục hải quan và hải quan các tỉnh đáp ứng yêu cầu ứng dụng công nghệ thông tin: 3, quản lý thông tin và vi tính hoá hoạt động hải quan, xử dụng các phần mềm chuẩn hoá quốc tế trong công tác hải quan. 5. Xây dựng hệ thống thuế minh bạch: Một hệ thống thuế minh bạch là hệ thống thuế đảm bảo tính ổn định, đơn giản dễ hiểu, dễ vận hành, dễ vận dụng, tránh suy diễn, có cơ chế kiểm soát thích hợp. Giảm thời gian cho các cuộc thanh tra, làm lãng phí nguồn lực của cơ quan thuế lẫn doanh nghiệp và với hệ thống sổ sách chứng từ, biểu mẫu được hệ thống hoá, đơn giản, rõ ràng có khả năng đối chiếu nhanh. Cần điện tử hoá các hoạt động quản lý thuế. 6. Tăng cường hỗ trợ doanh nghiệp qua cơ chế thị trường bằng cách mở rộng các dịch vụ phát triển kinh doanh : Hỗ trợ các doanh nghiệp vừa và nhỏ là hết sức cần thiết, xong mọi chính sách ưu tiên, ưu đãi có tính hành chính đều làm suy yếu sức cạnh tranh của nó. Vì vậy cần tìm ra cơ chế thích hợp để thúc đẩy doanh nghiệp vừa và nhỏ nâng cao khả năng cạnh tranh. Một cách hỗ trợ thiết thực là phát triển mạnh mẽ các doanh nghiệp cung cấp các dịch vụ phát triển kinh doanh (tư vấn pháp lý, kế toán, tài chính, đào tạo, quản lý và thông tin thị trường). Qua đó nhà nước có chính sách phù hợp để các doanh nghiệp phát triển các dịch vụ này canh tranh đáp ứng nhu cầu của các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Như vậy, hiệ lực hỗ trợ được nhân lên nhiều lần bởi tính hiệu quả của cạnh tranh và sự phù hợp với đời sống kinh doanh. II. Giải pháp về thị trường: Nhà nước cần có những biện pháp thị trường cho doanh nghiệp vừa và nhỏ thông qua một chính sách chung dành cho doanh nghiệp vừa và nhỏ, không phân biệt thành phần kinh tế. Chính sách này trước hết phải bảo đảm sự cạnh tranh bình đẳng, không có hiện tượng độc quyền, hỗ trợ các doanh nghiệp vừa và nhỏ trước doanh nghiệp lớn. Trong vấn đề thị trường và cạnh tranh, sự hỗ trợ của Nhà nước có thể tiến hành thông qua một số biện pháp sau: Tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ tham gia vào dự án xây dựng cở sở hạ tầng bằng nguồn vốn ngân sách trong khi trung ương thường là chủ đầu tư trong các dự án xây dựng cơ sở hạ tầng cở lớn mà doanh nghiệp vừa và nhỏ rất ít có khả năng tham gia thực hiện thì các dự án quy mô nhỏ hơn thường do chính quyền các cấp ở điạ phương làm chủ đầu tư lại có thể thích hợp với năng lực tài chính, kinh tế và quản lý của một hoặc một số doanh nghiệp vừa và nhỏ tập hợp lại. Việc giao thầu cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ đảm nhiệm những công trình công cộng là chính sách hỗ trợ rất lớn của nhà nước đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ. Ngay cả trong các lĩnh vực chi tiêu công cộng khác của chính quyền các cấp, doanh nghiệp vừa và nhỏ cũng có thể đóng vai trò cung ứng quan trọng. Cần có chính sách khuyến khích mối quan hệ giữa doanh nghiệp lớn với doanh nghiệp vừa và nhỏ để doanh nghiệp lớn có thể hỗ trợ cho doanh nghiệp vừa và nhỏ thông qua việc ký kết các hợp đồng cung ứng nguyên vật liệu, bán thành phẩm, gia công chi tiết, bộ phận, phân phối sản phẩm. Tăng cường mối quan hệ giữa doanh nghiệp lớn với doanh nghiệp vừa và nhỏ vừ có tác dụng bảo đảm thị trường, công ăn việc lầm ổn định cho cả chủ doanh nghiệp và người lao động, vừa tạo điều kiện thuận lợi để chuyển giao công nghệ, kỹ năng quản lý từ doanh nghiệp lớn sang doang nghiệp vừa và nhỏ. Chống buôn lậu, chống hàng giả, trốn thuế, gian lận thương mại cũng đang là vấn đề bức xúc ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất- kinh doanh của các doanh nghiệp vừa và nhỏ, bởi vì các doanh nghiệp vừa và nhỏ có tiềm lực kinh tế thấp sản phẩm hành hoá sản xuất ra thường có sức cạnh tranh kém trên thị trường. Điều này cho thấy Chính Phủ và các cơ quan ban ngành có liên quan phải tổ chức phối hợp thật tốt để giẩi quyết các vấn đề nêu trên. III. Giải pháp về hỗ trợ vốn. Để hỗ trợ các doanh nghiệp vừa và nhỏ ngoài việc thực hiện tốt các đường lối ,chủ trương, chính sách của đảng và nhà nước. Đặc biệt thực hiện tốt nghị định số 90/2001/NĐ-CP của chính phủ ngày 23/11/2001 về trợ giúp phát triển doanh nghiệp vừa và nhỏ ngoài quốc doanh; Theo em, cần tiến hành một số giải pháp sau: + Hệ thống pháp luật, đặc biệt là các chính sách tài chính- tín dụng và vốn cần phải được tiếp tục hoàn thiện, phù hợp với quá trình chuyển đổi theo cơ chế thị trường. Xây dựng môi trường kinh doanh thuận lợi, thông thoáng cho tất cả các doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế nói chung đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ ngoài quốc doanh nói riêng trong việc tiếp cận các nguồn vốn, nguồn tài trợ, tạo ra một sân chơi bình đẳng về tín dụng ngắn hạn, trung và dài hạn để các doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế khi có nhu cầu vay đều phải tuân thủ những quy định công bằng như nhau. + Cần xây dựng một thị trường chứng khoán cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Riêng đối với Hà Nội, để có thể đáp ứng đầy đủ và liên tục nguồn vốn cho các doanh nghiệp thì thị trường chứng khoán phải là một kênh huy động vốn trung và dài hạn chủ yếu. Quan trọng với một vị trí là trung tâm kinh tế lớn, nơi tập chung hơn 10000 DN hoạt động theo luật doanh nghiệp với tổng số vốn đầu tư phát triển trong vòng 5 năm tới được dự báo trong khoảng 130000 tỷ đồng. Do đó HN rất cần một kênh huy động vốn qua thị trường chứng khoán. Việc hình thành một thị trường chứng khoán như trên ở HN sẽ tạo ra sự đồng bộ của cả hệ thống tài chính, ngân hàng chứng khoán và bảo hiểm để biến thủ đô thành trung tâm tài chính của khu vực. + Ngân hàng cần đổi mới về phương thức kinh doanh tích cực hơn trong việc tìm kiếm khả năng cho vay tăng cường đội ngũ cán bộ cơ sở, xây dựng và tổ chức tốt mạng lưới thông tin doanh nghiệp, bình đẳng hơn trong quản lý tín dụng giữa các loại hình doanh nghiệp đổi mới cơ cấu đầu tư và nâng cao tỷ trọng cho vay doanh nghiệp vừa và nhỏ. Ngân hàng cần có biện pháp khuyến khích những doanh nghiệp kinh doanh có uy tín đa dạng hoá phương thức cho vay. + Về phía các doanh nghiệp vừa và nhỏ: cần lập báo cáo tài chính rõ ràng đủ độ tin cậy loại bỏ báo cáo tài chính mang tính chất đối phó với các cơ quan thuế, báo cáo chính thức (báo cáo được pháp luật công nhận) thường thấp hơn tình trạng thực tế không đảm bảo đủ điều kiện vay vốn ngân hàng. Nâng cao năng lực trình độ của cán bộ kế toán, chấp hành tốt pháp luật, thực hiện đúng chế độ thống kê kế toán, loại bỏ các số liệu phản ánh không chính xác tình hình sản xuất kinh doanh và tài chính đồng thời cố gắng giảm tỷ lệ vay quá hạn.: - Hệ thống báo cáo ghi chép theo dõi hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp phải đầy đủ rõ ràng các doanh nghiệp bán hàng phải có hợp đồng kinh tế và phải có hoá đơn chứng từ. Từ đó ngân hàng có cơ sở đánh giá và quyết định cho vay. Nâng cao năng lực quản lý điều hành đối với cán bộ lãnh đạo, tích cực đào tạo nguồn nhân lực, chủ động sáng tạo áp dụng các kiến thức công nghệ mới, các chương trình quản lý kinh tế và sản xuất kinh doanh, xây dựng doanh nghiệp phát triển bền vững, thực hiện nghiêm chỉnh luật doanh nghiệp và các văn bản liên quan trong hoạt động sản xuất kinh doanh, thực hiện chế độ hạch toán kế toán, báo cáo tài chính nghiêm chỉnh công khai. IV. Giải pháp phát triển nguồn nhân lực, trình độ quản lý. Để phát triển nguồn nhân lực trước hết cần đào tạo nguồn lao động. Tổ chức hệ thống dạy nghề hợp lý, phù hợp với điều kiện thực tế của nước ta. Hệ thống dạy nghề cần được tổ chức phân cấp, theo cơ cấu ngành gắn liền với chiến lược phát triển kinh tế-xã hội theo lãnh thổ và phát huy tính xã hội hoá trong công tác đào tạo dạy nghề. Cơ quan trung ương quản lý chung về công tác dạy nghề chịu trách nhiệm phối hợp với các ngành, các điạ phương nghiên cứu hoạch định, quy hoạch, kế hoạch trình Chính phủ về công tác dạy nghề cho các giai đoạn và những bước tiếp theo. Nội dung không chỉ hoạch định về quy mô, chất lượng, ngành nghề đào tạo mà cần chỉ rõ phương án bố trí hệ thống các trường dạy nghề. Đồng thời với các trường các cơ sở do Nhà nước quản lý cần khuyến khích đầu tư cho các hình thức tổ chức dạy nghề đa dạng, phong phú khác do các địa phương, do dân tự tổ chức để đào tạo và truyền nghề kịp thời nhằm đáp ứng yêu cầu thiết thực, cấp bách đang đặt ra. Nhà nước cần tăng cường ưu tiên đầu tư cho công tác dậy nghề, tổ chức tốt khâu quản lý công tác dạy nghề. Mặt khác chúng ta cần có hình thức tổ chức mới về dạy nghề để đáp ứng được yêu cầu thực tế của phát triển kinh tế – xã hội trong giai đoạn sắp tới. Song song với công tác đào tạo nguồn lao động, cần đào tạo chủ doanh nghiệp, cán bộ quản lý điều hành doanh nghiệp. Cần đa dạng hoá loại hình đào tạo, bồi dưỡng theo nhiều hình thức khác nhau để phù hợp với nhu cầu học tập đa dạng của chủ doanh nghiệp và cán bộ quản lý, điều hành của các DNV&N. Để đáp ứng yêu cầu của đông đảo của chủ doanh nghiệp nước ta, cần xây dựng mới hệ thống đầo tạo bồi dưỡng bao gồm nhiều loại trình độ, thời gian khác nhau, phù hợp với yêu cầu đa dạng về học tập của các doanh nghiệp. Phương thức đào tạo có khác nhau, nhưng về mục đích hoạt động đào tạo này phải có sự thống nhất ở tầm vĩ mô. Việc đào tạo, bồi dưỡng cho chủ DNV&N phải đáp ứng yêu cầu trình độ, kỹ thuật quản lý sản xuất – kinh doanh hiện đại, gắn với thực tiễn của điều kiện Việt Nam. Chương trình, nội dung phải phù hợp vói quản lý – kinh doanh trong cơ chế thị trường, các lý thuyết đương đại. Cần xây dựng các khoa quản trị doanh nghiệp của các trường đại học kinh tế chính quy của Nhà nước, có chương trình chuẩn và đào tạo theo nhiều phương thức học không thường xuyên. Khuyến khích, tạo điều kiện cho các trường đại học dân lập, các trung tâm dậy nghề làm nhiệm vụ đào tạo bồi dưỡng chủ DNV&N. Cần tăng cường quản lý Nhà nước, thực hiện việc quản lý thống nhất đối với nhiệm vụ đào tạo, bồi dưỡng chủ DNV&N. Tuy phương thức đào tạo đa dạng, nhưng chương trình và nội dung đào tạo, bồi dưỡng phải được quản lý thống nhất. V. Giải pháp tạo điều kiện cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ tiếp cận và ứng dụng các thành tựu khoa học công nghệ. KhuyÕn khÝch c¸c hîp ®ång thuª, thuª mua hoÆc b¸n tr¶ gãp, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c DNV&N cã ®­îc m¸y mãc, thiÕt bÞ míi hoÆc c¶i tiÕn n©ng cÊp m¸y mãc, thiÕt bÞ. NhiÒu DNV&N kh«ng cã kh¶ n¨ng mua m¸y mãc míi ®ång thêi c¸c doanh nghiÖp ®ã l¹i khã cã c¸c kho¶n vay tÝn dông tõ ng©n hµng. H×nh thøc thuª mua lµ mét gi¶i ph¸p cho vÊn ®Ò nµy khi mét doanh nghiÖp kh«ng mua m¸y mãc, thiÕt bÞ míi hoÆc tèt h¬n dïng cho ho¹t ®éng kinh doanh cña hä mµ kh«ng ph¶i thanh to¸n toµn bé ngay tõ khi mua hµng, thay vµo ®ã, hä ph¶i tr¶ sè tiÒn mua m¸y mãc nhá h¬n nhiÒu. HiÖn nay vÉn tån t¹i nh÷ng trë ng¹i c¨n b¶n c¸c DNV&N tiÕp cËn víi c«ng nghÖ míi. Nh÷ng biÖn ph¸p d­íi ®©y cã thÓ lo¹i bá nh÷ng trë ng¹i nµy vµ thóc ®Èy c¸ch tiÕp cËn tíi c«ng nghÖ cña c¸c DNV&N ë ViÖt Nam: c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn cho c¸c nhµ ®Çu t­ trong n­íc gia nhËp thÞ tr­êng theo h­íng cµng ®¬n gi¶n cµng tèt. C¸c thñ tôc ®¨ng ký kinh doanh hiÖu qu¶ vµ hîp lý sÏ cho phÐp nhiÒu doanh nghiÖp h¬n ®Æc biÖt lµ c¸c DNV&N gia nhËp thÞ tr­êng. §iÒu nµy sÏ t¨ng sù c¹nh tranh, vµ ®©y lµ kh¶ n¨ng lín nhÊt thóc ®Èy m¹nh mÏ ph¸t triÓn c«ng nghÖ míi ë tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp ë ViÖt Nam bao gåm c¶ c¸c DNV&N ; t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c DNV&N cã kh¶ n¨ng ®Çu t­ c¶i tiÕn liªn tôc c«ng nghÖ; t¹o ®iÒu kiÖn cho quü hç trî ®Ó cung cÊp th«ng tin vµ ®µo t¹o cho nh÷ng nhµ qu¶n lý, c¸n bé kü thuËt vµ nh©n viªn cña DNV&N. Cïng víi viÖc lo¹i bá c¸c trë ng¹i, cÇn theo s¸t c¸c quü hç trî cho phÐp c¸c c¬ quan cã kh¶ n¨ng – nh­ c¸c tæ chøc kinh doanh vµ c¸c tæ chøc gi¸o dôc cã chÊt l­îng – cung cÊp th«ng tin vµ ®µo t¹o cho c¸c DNV&N vÒ c«ng nghÖ míi. Nh÷ng th«ng tin vµ c¸c dÞch vô ®µo t¹o nµy cã thÓ ®­îc tµi trî mét phÇn tõ quü hç trî vµ mét phÇn lÖ phÝ do DNV&N tr¶. VI. Kết luận. Các doanh nghiệp vừa và nhỏ ở VN hiện nay đang phát triển rất nhanh chóng và có nhiều đóng góp ngày càng quan trọng trong sự nghiệp phát triển kinh tế của đất nước, đặc biệt là trong việc hướng tới mục tiêu “ dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ văn minh”. Nhưng trong quá trình phát triển đó các doanh nghiệp vừa và nhỏ còn gặp rất nhiều khó khăn thách thức, đòi hỏi cần có sự hỗ trợ, mở đường và định hướng hoạt động từ phía nhà nước. Bên cạnh những đòi hỏi phải đổi mới mạnh mẽ cơ chế quản lý, xây dựng chính phủ điện tử, cải tổ hệ thống tài chính, ngân hàng phù hợp với những chuẩn mực của nền kinh tế thị trường và tạo lập các yếu tố khác của môi trường kinh doanh, những cải tiến căn bản về thể chế và chính sách với việc nâng cao tính minh bạch của môi trường thể chế, cải thiện môi trường tài chính thuận lợi, nâng cao hiệu lực thi hành luật đất đai, hoàn thiện chính sách thuế, hải quan và mở rộng các dịch vụ phát triển kinh doanh nhằm hỗ trợ cho doanh nghiệp sẽ tạo ra những động lực cho sự phát triển vững chắc của các doanh nghiệp vừa và nhỏ ở VN hiện nay. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Giáo trình kinh tế và quản lý công nghiệp. 2. Tạp chí công nghiệp, kỳ I, tháng 6/2005. 3. Đổi mới cơ chế quản lý doanh nghiệp vừa và nhỏ trong nền kinh tế thị trường ở VN-Nguyễn Hữu Hải. 4. Hoàn thiện thể chế và chính sách nhằm phát triển các doanh nghiệp vừa và nhỏ ở VN- PGS.TS.Lê Thế Giới (ĐH Đà Nẵng). 5. Tạp chí kinh tế và dự báo- số 3/2004. 6. . 7. 8. 9. Tạp chí phát triển kinh tế -tháng 4/2005. 10. Trợ giúp phát triển doanh nghiệp vừa và nhỏ- Trần việt Tuấn. Môc lôc Trang