Đề án Hạch toán tiêu thụ thành phẩm trong các doanh nghiệp sản xuất

Lêi më ®Çu Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ cña n­íc ta chuyÓn tõ bao cÊp sang nÒn kinh tÕ ho¹t ®éng theo c¬ chÕ thÞ tr­êng. ThÞ tr­êng tiªu thô lu«n lµ mét vÊn ®Ò sèng cßn cña mäi doanh nghiÖp thÞ tr­êng cã ý nghÜa v« cïng to lín ®èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt nãi riªng vµ ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n nãi chung. Mäi ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp ®Òu g¾n víi thÞ tr­êng. Trong c¬ chÕ thÞ tr­êng hiÖn nay buéc c¸c doanh nghiÖp ph¶i t×m cho m×nh h­íng ®i ®óng ®¾n vµ ph¶i lu«n v­¬n lªn s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm cã chÊt l­îng cao ®Ó c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng. Ho¹t ®éng s¶n xuÊt lµ ho¹t ®éng c¬ b¶n nhÊt v× doanh nghiÖp s¶n xuÊt s¶n phÈm g×, s¶n xuÊt víi khèi l­îng nhiÒu hay Ýt ®Òu ph¶i c¨n cø vµo nhu cÇu cña thÞ tr­êng. Ng­êi mua cã chÊp nhËn hay kh«ng gi¸ c¶ cã phï hîp víi ng­êi tiªu dïng hay kh«ng, ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i s¶n xuÊt, s¶n phÈm phï hîp víi nhu cÇu thÞ hiÕu cña ng­êi tiªu dïng, s¶n phÈm cung cÊp ph¶i ®¶m b¶o chÊt l­îng chñng lo¹i phong phó, mÉu m· kiÓu d¸ng hÊp dÉn, gi¸ c¶ hîp lý. Ngoµi ra viÖc s¶n xuÊt s¶n phÈm ph¶i phï hîp víi quan ®iÓm kinh tÕ, ph¶i h¹ch to¸n kinh doanh theo ®óng luËt ®Þnh lÊy thu nhËp bï ®ñ chi phÝ ®· bá ra ®¶m b¶o thu ®­îc doanh lîi ngµy cµng cao ®Ó tiÕp tôc tån t¹i vµ ph¸t triÓn. ChÝnh v× vËy ngoµi phÇn vèn do Nhµ n­íc cÊp ph¸t khi thiÕu vèn c¸c doanh nghiÖp ph¶i vay mét phÇn vèn cña Ng©n hµng vµ lu«n bæ sung mét phÇn vèn trªn c¬ së kinh doanh cã hiÖu qu¶ ®­îc Nhµ n­íc cho phÐp trÝch l¹i mét tû lÖ nhÊt ®Þnh ®Ó bæ sung quÜ ®Çu t­ ph¸t triÓn nh»m t¸i t¹o l¹i tµi s¶n cè ®Þnh hoÆc më réng chiÒu s©u cho s¶n xuÊt,... mét phÇn huy ®éng vèn cña c¸n bé c«ng nh©n viªn hoÆc liªn doanh, liªn kÕt nh»m bæ sung ®ñ vèn cè ®Þnh, vèn l­u ®éng t¹o søc m¹nh c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng. Trong c¬ chÕ thÞ tr­êng mäi doanh nghiÖp ®Òu ph¶i tù m×nh t×m kiÕm thÞ tr­êng n¬i tiªu thô s¶n pham, hµng ho¸. ChÝnh qua nh÷ng thö th¸ch ®ã mµ doanh nghiÖp ®· nhËn thøc mét c¸ch ®óng ®¾n vÒ tiªu thô s¶n phÈm. Cã tiªu thô ®­îc nhiÒu s¶n phÈm, hµng ho¸ th× doanh nghiÖp míi tån t¹i vµ ph¸t triÓn. Tiªu thô lµ mét kh©u quan träng trong qu¸ tr×nh lu©n chuyÓn vèn. Dùa vµo chØ tiªu nµy m¸c c¸c doanh nghiÖp cã thÓ ®­îc ®¸nh gi¸ lµ lµm ¨n cã hiÖu qu¶ hay kh«ng. Hµng ho¸ mµ doanh nghiÖp s¶n xuÊt ra ®­îc tiªu thô nhanh còng chøng tá ®­îc vÞ trÝ cña m×nh trªn thÞ tr­êng ®ang c¹nh tranh khèc liÖt. Trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt viÖc tæ chøc qu¶n lý tiªu thô s¶n phÈm lu«n ®­îc coi träng. Th«ng qua viÖc tæ chøc b¸n hµng, viÖc tæ chøc kÕ to¸n thµnh phÈm vµ tiªu thô t¹i doanh nghiÖp ®­îc ®Æt ë vÞ trÝ xøng ®¸ng trong toµn bé c«ng t¸c kÕ to¸n. §Ò ¸n nµy ®­îc viÕt dùa trªn nh÷ng kinh nghiÖm rót ra tõ qu¸ tr×nh häc tËp vµ sù tÝch luü tõ viÖc tham kh¶o c¸c tµi liÖu, gi¸o tr×nh do Khoa kÕ to¸n - §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n biªn so¹n. C¸c th«ng t­ h­íng dÉn söa ®æi chÕ ®é kÕ to¸n, c¸c quy ®Þnh cña Bé tµi chÝnh - kÕ to¸n vµ sù h­íng dÉn cña c¸c thÇy gi¸o trong khoa. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c thÇy c« trong khoa ®· h­íng dÉn ®Ó em hoµn thµnh ®Ò ¸n m«n häc nµy. I-/ ý nghÜa vµ sù cÇn thiÕt cña kÕ to¸n thµnh phÈm vµ b¸n hµng trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt: Theo qui luËt t¸i s¶n xuÊt, qu¸ tr×nh s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt bao gåm: - S¶n xuÊt - ph©n phèi - trao ®æi - tiªu dïng, c¸c giai ®o¹n nµy diÔn ra mét c¸ch tuÇn tù. KÕt thóc qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm cña doanh nghiÖp ®­îc ®em ra tiªu thô: Tøc lµ ®· thùc hiÖn gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông. Trong c¬ chÕ thÞ tr­êng hiÖn nay sù sèng cßn cña doanh nghiÖp chÝnh lµ s¶n phÈm s¶n xuÊt ra cã b¸n ®­îc hay kh«ng, s¶n phÈm muèn tiªu thô ®­îc nhiÒu hay Ýt phô thuéc vµo t×nh h×nh s¶n xuÊt cã ®¶m b¶o chÊt l­îng, mÉu m·, gi¸ c¶ cã thÝch hîp víi nhu cÇu cña ng­êi tiªu dïng th­êng xuyªn trong x· héi hay kh«ng. XuÊt ph¸t tõ mèi quan hÖ gi÷a s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm, trong ®ã s¶n xuÊt lµ tiÒn ®Ò quyÕt ®Þnh tiªu thô. S¶n phÈm s¶n xuÊt ra víi khèi l­îng lín, chÊt l­îng cao, gi¸ thµnh h¹ th× míi t¹o ®iÒu kiÖn cho qu¸ tr×nh b¸n hµng ®­îc dÔ dµng. Ng­îc l¹i th«ng qua viÖc b¸n hµng th× s¶n phÈm míi ®­îc thùc hiÖn gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông. S¶n phÈm ®­a ra tiªu thô ®­îc mét khèi l­îng lín chøng të doanh nghiÖp s¶n xuÊt ra s¶n phÈm phï hîp víi yªu cÇu cña ng­êi tiªu dïng vµ ®· ®­îc x· héi chÊp nhËn c¶ vÒ sè l­îng còng nh­ chÊt l­îng. Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh tiªu thô s¶n phÈm g¾n víi qu¸ tr×nh b¸n hµng. ViÖc nµy cã ý nghÜa hÕt søc quan träng ®èi víi b¶n th©n doanh nghiÖp vµ ®èi víi toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n. Kh©u b¸n hµng lµ kh©u tiªu thô cuèi cïng cña doanh nghiÖp, nã ®¶m b¶o æn ®Þnh nÒn tµi chÝnh ®Ó cho doanh nghiÖp tån t¹i vµ tiÕp tôc ph¸t triÓn. Nã cßn gi÷ v÷ng trong viÖc lu©n chuyÓn b¶o toµn ph¸t triÓn vèn kinh doanh. Doanh nghiÖp muèn tiÕp tôc s¶n xuÊt th× ph¶i cã vèn mua nguyªn vËt liÖu, tr¶ l­¬ng cho ng­êi lao ®éng, tÝch luü cho ng©n s¸ch Nhµ n­íc, ®¶m b¶o tÝnh c©n ®èi trong nÒn kinh tÕ, gi÷a tiÒn - hµng, gi÷a cung vµ cÇu, gi÷a s¶n xuÊt vµ tiªu dïng. B¸n hµng lµ thùc hiÖn quan hÖ trao ®æi, th«ng qua mua b¸n thùc hiÖn gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông hµng ho¸. Doanh nghiÖp giao s¶n phÈm hµng ho¸ cho ng­êi mua hµng vµ ®­îc ng­êi mua hµng tr¶ tiÒn theo gi¸ c¶ qui ®Þnh hoÆc gi¸ tho¶ thuËn gi÷a ng­êi mua vµ ng­êi b¸n. Trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kÕ to¸n ®­îc coi lµ c«ng cô cã hiÖu lùc vÒ qu¶n lý kinh tÕ, qu¶n lý doanh nghiÖp, kÕ to¸n thµnh phÈm vµ b¸n hµng lµ mét trong nh÷ng phÇn hµnh kÕ to¸n chñ yÕu cña Bé m¸y kÕ to¸n doanh nghiÖp. MÆt kh¸c hiÖu qu¶ cña kh©u s¶n xuÊt vµ kh©u tiªu thô s¶n phÈm kh«ng t¸ch rêi nhau mµ nã g¾n liÒn víi hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp ë mét thêi kú nhÊt ®Þnh, do vËy c«ng t¸c kÕ to¸n thµnh phÈm vµ b¸n hµng ph¶i lµ: th«ng qua viÖc ®o l­êng, tÝnh to¸n, ghi chÐp ph¶n ¸nh mét c¸ch th­êng xuyªn, tæng hîp c¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh vÒ tiªu thô, b¸n hµng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh lu«n ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ¸p dông nhiÒu biÖn ph¸p kh¸c nhau ®Ó tæ chøc qu¶n lý c¸c mÆt. Trong ®ã tæ chøc kÕ to¸n thµnh phÈm mét c¸ch khoa häc, hîp lý ®óng víi chÕ ®é tµi chÝnh cña Nhµ n­íc lµ yªu cÇu cÇn thiÕt vµ hÕt søc quan träng. KÕ to¸n thµnh phÈm lµ c«ng cô trong viÖc tÝnh to¸n, kiÓm tra, ph¶n ¸nh mét c¸ch chÝnh x¸c t×nh h×nh nhËp, xuÊt tån kho thµnh phÈm, t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh doanh thu, kÕt qu¶ b¸n hµng ë t¹i mét thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh. 1-/ Thµnh phÈm vµ yªu cÇu qu¶n lý: Trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt thµnh phÈm lµ nh÷ng s¶n phÈm ®· ®­îc chÕ biÕn hoµn thµnh ë giai ®o¹n cuèi cïng qui tr×nh c«ng nghÖ trong ph¹m vi doanh nghiÖp ®· ®­îc kü thuËt kiÓm tra x¸c nhËn phï hîp víi tiªu chuÈn chÊt l­îng qui ®Þnh. Do vËy s¶n phÈm chØ ®­îc gäi lµ thµnh phÈm khi nã cã ®Çy ®ñ c¸c yªu cÇu sau: - §· ®­îc chÕ t¹o xong ë b­íc c«ng nghÖ cuèi cïng cña qui tr×nh s¶n xuÊt vµ ®· ®­îc kiÓm tra kü thuËt x¸c ®Þnh phï hîp víi tiªu chuÈn chÊt l­îng qui ®Þnh, ®¶m b¶o ®óng môc ®Ých sö dông. - Gi÷a s¶n phÈm vµ thµnh phÈm xÐt trªn mét ph­¬ng diÖn nµo ®ã cã ph¹m vi giíi h¹n kh¸c nhau, s¶n phÈm cã ph¹m vi réng h¬n thµnh phÈm v× khi nãi ®Õn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt chÕ t¹o ra nã cßn nãi ®Õn thµnh phÈm lµ nãi ®Õn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt g¾n víi qu¸ tr×nh c«ng nghÖ nhÊt ®Þnh trong ph¹m vi mét doanh nghiÖp cho nªn s¶n phÈm bao gåm c¶ thµnh phÈm vµ nöa thµnh phÈm. Trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt th× nöa thµnh phÈm cßn ph¶i tiÕp tôc chÕ biÕn cho ®Õn khi hoµn chØnh. Nh­ng trong toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n th× nöa thµnh phÈm cña doanh nghiÖp cã thÓ b¸n ra ngoµi cho c¸c doanh nghiÖp kh¸c sö dông ®iÒu ®ã cã nghÜa lµ thµnh phÈm vµ nöa thµnh phÈm chØ lµ nh÷ng kh¸i niÖm ®­îc xem xÐt trong ph¹m vi tõng doanh nghiÖp cô thÓ t¹o thµnh. Do vËy viÖc x¸c ®Þnh ®óng ®¾n thµnh phÈm trong c¸c doanh nghiÖp lµ vÊn ®Ò cÇn thiÕt vµ cã ý nghÜa quan träng nã ph¶n ¸nh toµn bé ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp vÒ qui m« tr×nh ®é tæ chøc s¶n xuÊt vµ tæ chøc qu¶n lý s¶n xuÊt. Thµnh phÈm trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt biÓu hiÖn trªn hai mÆt sè l­îng vµ chÊt l­îng. + Sè l­îng cña thµnh phÈm ®­îc x¸c ®Þnh b»ng c¸c ®¬n vÞ ®o l­êng nh­: kg, lÝt, m, bé, c¸i, viªn, chiÕc,... + ChÊt l­îng cña thµnh phÈm ®­îc x¸c ®Þnh b»ng tû lÖ tèt, xÊu hoÆc phÈm cÊp,... ChÝnh v× vËy mµ ng­êi ta nhËn thÊy thµnh phÈm cã ý nghÜa quan träng ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n nãi chung vµ b¶n th©n doanh nghiÖp nãi riªng. Do ®ã trong c«ng t¸c qu¶n lý thµnh phÈm cÇn ®¶m b¶o chÆt chÏ c¶ vÒ sè l­îng, chÊt l­îng theo tõng lo¹i, tõng thø, thµnh phÈm lµ kÕt qu¶ s¸ng t¹o lao ®éng cña c¸n bé c«ng nh©n viªn chøc trong mçi doanh nghiÖp, thµnh phÈm cÇn ph¶i qu¶n lý chÆt chÏ tõ kh©u nhËp, xuÊt, tån kho ®Õn khi b¸n ra thÞ tr­êng lu«n ph¶i gi÷ ®­îc ch÷ tÝn trong kinh doanh. 2-/ Tiªu thô vµ yªu cÇu qu¶n lý: C¸c doanh nghiÖp dï lµ doanh nghiÖp s¶n xuÊt hay doanh nghiÖp th­¬ng m¹i, dÞch vô muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn ®­îc th× ®iÒu quan träng lµ ph¶i tiªu thô ®­îc s¶n phÈm, hµng ho¸ cã nghÜa lµ ph¶i b¸n ra thÞ tr­êng ®­îc nhiÒu s¶n phÈm, hµng ho¸. Tiªu thô lµ qu¸ tr×nh thùc hiÖn quan hÖ trao ®æi th«ng qua c¸c ph­¬ng tiÖn thanh to¸n ®Ó thùc hiÖn gi¸ trÞ cña s¶n phÈm, hµng ho¸ dÞch vô. Trong qu¸ tr×nh ®ã doanh nghiÖp chuyÓn giao s¶n phÈm hµng ho¸, dÞch vô cho kh¸ch hµng, cßn kh¸ch hµng ph¶i tr¶ cho doanh nghiÖp kho¶n tiÒn t­¬ng øng víi gi¸ b¸n cña s¶n phÈm hµng ho¸, dÞch vô theo gi¸ qui ®Þnh hoÆc gi¸ tho¶ thuËn. Tiªu thô chñ yÕu lµ b¸n thµnh phÈm cho bªn ngoµi. Qu¸ tr×nh tiªu thô lµ qu¸ tr×nh vËn ®éng cña vèn thµnh phÈm sang vèn b»ng tiÒn vµ h×nh thµnh kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. Qu¸ tr×nh tiªu thô ®­îc hoµn tÊt khi thµnh phÈm ®· giao cho ng­êi mua vµ doanh nghiÖp ®· thu ®­îc tiÒn b¸n hµng. Tæng sè tiÒn tiªu thô ®­îc gäi lµ tæng doanh thu hay cßn gäi lµ thu nhËp ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt ngoµi thu nhËp ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cßn cã thu nhËp vÒ ho¹t ®éng tµi chÝnh, thu nhËp vÒ ho¹t ®éng bÊt th­êng. Doanh thu cña doanh nghiÖp Nhµ n­íc gåm doanh thu tõ ho¹t ®éng kinh doanh vµ doanh thu tõ c¸c ho¹t ®éng kh¸c, doanh thu tõ ho¹t ®éng kinh doanh lµ toµn bé tiÒn b¸n s¶n phÈm hµng ho¸ cung cÊp dÞch vô ®­îc kh¸ch hµng chÊp nhËn thanh to¸n (kh«ng ph©n biÖt ®· thu tiÒn hay ch­a thu tiÒn). - Doanh thu tiªu thô thuÇn lµ doanh thu tiªu thô sau khi ®· trõ thuÕ tiªu thô vµ c¸c kho¶n, gi¶m gi¸ hµng b¸n, hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i (nÕu cã chøng tõ hîp lÖ). Qua ph©n tÝch trªn ta thÊy c«ng t¸c tiªu thô ®Æc biÖt ph¶i quan t©m ®Õn c¸c kh©u qu¶n lý kÓ tõ khi ký hîp ®ång b¸n, s¶n phÈm cÇn ph¶i quan t©m ®Õn sè l­îng s¶n phÈm b¸n, gi¸ thµnh s¶n phÈm, ph­¬ng thøc thanh to¸n,... ®Ó doanh nghiÖp thu ®­îc kÕt qu¶ chÝnh x¸c. NhiÖm vô cña kÕ to¸n thµnh phÈm ph¶i thùc sù lµ c«ng cô qu¶n lý vÒ nhËp, xuÊt, tån thµnh phÈm ph¶n ¸nh víi gi¸m ®èc doanh nghiÖp t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch tiªu thô, doanh thu b¸n hµng, c¸c kho¶n gi¶m trõ tÝnh chÝnh x¸c, ®Çy ®ñ sè thuÕ tiªu thô (thuÕ doanh thu, tiªu thô ®Æc biÖt, VAT) ph¶i nép ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô theo ®óng luËt ®Þnh. II-/ Tæ chøc kÕ to¸n thµnh phÈm vµ tiªu thô trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt: A-/ KÕ to¸n thµnh phÈm: 1-/ Yªu cÇu cña kÕ to¸n thµnh phÈm: Thµnh phÈm trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt gåm nhiÒu lo¹i nhiÒu thø hµng phÈm cÊp cho nªn chóng cã yªu cÇu qu¶n lý kh«ng gièng nhau. V× vËy kÕ to¸n thµnh phÈm ph¶i tæ chøc mét c¸ch khoa häc, hîp lý. - Ph¶i tæ chøc kÕ to¸n thµnh phÈm theo tõng lo¹i, tõng thø, tõng ®¬n vÞ s¶n xuÊt. Theo dâi chÝnh x¸c ®­îc sè l­îng, chÊt l­îng cña thµnh phÈm ®Ó cã ®iÒu kiÖn x¸c ®Þnh kÕt qu¶ thùc tÕ, h¹ch to¸n kinh tÕ tõng lo¹i s¶n phÈm trong tõng tæ s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. - Ph¶i ph©n c«ng kÕ to¸n cã tr×nh ®é chuyªn m«n nghiÖp vô, cã n¨ng lùc vµo kh©u tÝnh gi¸ thµnh nhËp kho thµnh phÈm v× thµnh phÈm nhËp kho ®­îc ®¸nh gi¸ theo gi¸ thùc tÕ vµ gi¸ h¹ch to¸n. + Thµnh phÈm ®¸nh gi¸ theo gi¸ thùc tÕ: lµ thµnh phÈm nhËp tõ s¶n xuÊt gi¸ thùc tÕ chÝnh lµ gi¸ thùc tÕ bao gåm c¸c chi phÝ nh­: nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ s¶n xuÊt chung. + Thµnh phÈm nhËp tõ thuª ngoµi gia c«ng chÕ biÕn, gi¸ thùc tÕ ®­îc ®¸nh gi¸ gåm: Gi¸ thùc tÕ nguyªn liÖu ®­a ®i gia c«ng + TiÒn thuª gia c«ng chÕ biÕn + Chi phÝ vËn chuyÓn bèc dì cã liªn quan ®Õn qu¸ tr×nh gia c«ng. + Thµnh phÈm nhËp kho tõ thu mua. Gi¸ thùc tÕ mua ngoµi = Gi¸ mua + Chi phÝ thu mua - Ph¶i cã sù ph©n c«ng kÕ to¸n víi thñ kho thµnh phÈm, víi nh©n viªn h¹ch to¸n ph©n x­ëng ®Ó ®¶m b¶o h¹ch to¸n chÝnh x¸c, ®èi chiÕu th­êng xuyªn gióp cho viÖc qu¶n lý, gi¸m s¸t thµnh phÈm mét c¸ch chÆt chÏ. - Ngoµi gi¸ thµnh thùc tÕ cña thµnh phÈm do yªu cÇu cña c«ng t¸c nhËp, xuÊt kho thµnh phÈm hµng ngµy nªn thµnh phÈm ®­îc ®¸nh gi¸ theo gi¸ h¹ch to¸n do phßng kÕ to¸n quy ®Þnh vµ sö dông trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh (cã thÓ lµ 1 n¨m) th«ng th­êng c¸c doanh nghiÖp lÊy gi¸ thµnh kÕ ho¹ch hoÆc gi¸ b¸n thµnh phÈm kÕ ho¹ch lµm gi¸ h¹ch to¸n hoÆc do doanh nghiÖp cã chñng lo¹i thµnh phÈm nhiÒu cã thÓ doanh nghiÖp ®· x©y dùng ®­îc gi¸ h¹ch to¸n cho tõng lo¹i thµnh phÈm t¹i sæ chi tiÕt ghi theo gi¸ h¹ch to¸n, t¹i sæ tæng hîp kÕ to¸n ph¶i chuyÓn tõ gi¸ h¹ch to¸n sang gi¸ thùc tÕ b»ng c¸ch x¸c ®Þnh hÖ sè gi÷a gi¸ thùc tÕ vµ gi¸ h¹ch to¸n. Trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt së dÜ ph¶i dïng gi¸ h¹ch to¸n v× thµnh phÈm trong kho th­êng xuyªn biÕn ®éng trong tõng ngµy cho nªn kh«ng thÓ x¸c ®Þnh ®­îc gi¸ thµnh thùc tÕ cña thµnh phÈm v× vËy ph¶i sö dông gi¸ h¹ch to¸n ®Ó tæng hîp t×nh h×nh nhËp, xuÊt, tån kho thµnh phÈm trong th¸ng nh»m gi¶m bít khèi l­îng ghi chÐp vµo cuèi th¸ng. Gi¸ h¹ch to¸n cña thµnh phÈm ®­îc sö dông ®Ó tiÕn hµnh t¹i phÇn kÕ to¸n chi tiÕt, ®Õn cuèi th¸ng, quý kÕ to¸n ph¶i ®iÒu chØnh vÒ gi¸ thùc tÕ nh­ c«ng thøc ®· tr×nh bµy ë phÇn trªn. 2-/ Chøng tõ sö dông trong kÕ to¸n nhËp, xuÊt kho thµnh phÈm: Trong th¸ng khi ph¸t sinh c¸c nghiÖp vô kinh tÕ vÒ nhËp, xuÊt kho thµnh phÈm. KÕ to¸n thµnh phÈm ph¶i tiÕn hµnh lËp c¸c chøng tõ nhËp, xuÊt kho thµnh phÈm mét c¸ch ®Çy ®ñ, kÞp thêi, chÝnh x¸c ®óng víi quy ®Þnh ghi trong chÕ ®é chøng tõ vµ sæ kÕ to¸n do Bé tµi chÝnh ban hµnh theo quyÕt ®Þnh sè 1141 ngµy 01/11/1995. C¸c chøng tõ ban ®Çu gåm: + PhiÕu nhËp kho (MÉu sè 01-VT). + Ho¸ ®¬n kiªm phiÕu xuÊt kho (MÉu sè 02 BH). ViÖc lu©n chuyÓn chøng tõ nhËp, xuÊt kho thµnh phÈm ph¸t sinh qua thñ kho chuyÓn ®Õn phßng kÕ to¸n ph¶i theo mét tr×nh tù khoa häc, hîp lý, ®¶m b¶o thêi gian nhanh nhÊt ®Ó phßng kÕ to¸n ho¹ch to¸n ph©n lo¹i chøng tõ theo tõng lo¹i, tõng ®èi t­îng,... 3-/ KÕ to¸n chi tiÕt thµnh phÈm: Tæ chøc kÕ to¸n chi tiÕt thµnh phÈm ë phßng kÕ to¸n cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi h¹ch to¸n chi tiÕt thµnh phÈm ë kho. V× vËy kÕ to¸n doanh nghiÖp ph¶i lùa chän ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi tiÕt phï hîp víi yªu cÇu qu¶n lý. Phï hîp víi tr×nh ®é cña ®éi ngò kÕ to¸n cña doanh nghiÖp tuú theo chñng lo¹i thµnh phÈm cña doanh nghiÖp nhiÒu hay Ýt mµ ¸p dông mét trong ba ph­¬ng ph¸p phæ biÕn hiÖn nay nh­ sau: a. Ph­¬ng ph¸p ghi thÎ song song: S¬ ®å h¹ch to¸n chi tiÕt thµnh phÈm theo ph­¬ng ph¸p ghi thÎ song song ThÎ kho Sæ chi tiÕt TP B¶ng kª tæng hîp N-X tån kho TP Chøng tõ xuÊt Chøng tõ nhËp (1) (1) (4) Ghi cuèi th¸ng §èi chiÕu ®iÓm Ghi hµng ngµy (2) (2) Víi c¸ch ghi chÐp vµ kiÓm tra ®èi chiÕu nh­ trªn ph­¬ng ph¸p nµy cã ­u nh­îc ®iÓm sau: * ¦u ®iÓm: - Ghi chÐp ®¬n gi¶n, dÔ dµng, dÔ kiÓm tra ®èi chiÕu. *Nh­îc ®iÓm: - ViÖc ghi chÐp gi÷a thñ kho vµ kÕ to¸n cßn trïng lÆp vÒ chØ tiªu sè l­îng, quan hÖ ®èi chiÕu gi÷a thñ kho vµ kÕ to¸n dån dËp vÒ cuèi th¸ng nªn ¶nh h­ëng ®Õn tÝnh kÞp thêi cña c«ng t¸c kÕ to¸n. Ph­¬ng ph¸p nµy chØ ¸p dông ®èi víi c¸c doanh nghiÖp cã chñng lo¹i thµnh phÈm Ýt, tr×nh ®é kÕ to¸n cßn h¹n chÕ. b. Ph­¬ng ph¸p ®èi chiÕu lu©n chuyÓn: néi dung h¹ch to¸n chi tiÕt thµnh phÈm ®­îc kh¸i qu¸t theo s¬ ®å sau Sè (thÎ) kho Sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn Chøng tõ xuÊt Chøng tõ nhËp B¶ngkª nhËp (4) (3) (2) (2) (2) (2) B¶ngkª xuÊt Ph­¬ng ph¸p sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn cã ­u nh­îc ®iÓm sau: * ¦u ®iÓm: Khèi l­îng ghi chÐp cña kÕ to¸n ®­îc gi¶m bít do chØ ghi mét lÇn vµo cuèi th¸ng. * Nh­îc ®iÓm: ViÖc ghi sæ vÉn cßn trïng l¾p, viÖc kiÓm tra ®èi chiÕu gi÷a thñ kho vµ phßng kÕ to¸n chØ tiÕn hµnh vµo cuèi th¸ng nªn h¹n chÕ t¸c dông kiÓm tra trong c«ng t¸c qu¶n lý. Ph­¬ng ph¸p nµy cã ¸p dông víi c¸c doanh nghiÖp cã khèi l­îng nghiÖp vô nhËp, xuÊt kh«ng nhiÒu. c. Ph­¬ng ph¸p sè d­: kh¸c víi 2 ph­¬ng ph¸p trªn: s¬ ®å h¹ch to¸n chi tiÕt thµnh phÈm theo ph­¬ng ph¸p sæ sè d­ ThÎ kho Sæ sè d­ B¶ng tæng hîp nhËp, xuÊt, tån Chøng tõ xuÊt Chøng tõ nhËp B¶ng kª luü kÕ xuÊt B¶ng kª luü kÕ nhËp (1) (1) (2) (5) (3) (3) Ghi cuèi th¸ng Quan hÖ ®èi chiÕu Ghi hµng ngµy Ph­¬ng ph¸p sæ sè d­ cã nh÷ng ­u ®iÓm sau: * ¦u ®iÓm: Gi¶m bít khèi l­îng ghi sæ kÕ to¸n, c«ng viÖc ®­îc tiÕn hµnh ®Òu trong th¸ng. * Nh­îc ®iÓm: Ph­¬ng ph¸p nµy do kÕ to¸n chØ theo dâi vÒ chØ tiªu gi¸ trÞ nÕu cã nhÇm lÉn gi÷a kÕ to¸n vµ thñ kho sÏ khã ph¸t hiÖn sai sãt. KÕ to¸n muèn nhËn biÕt mét thø thµnh phÈm nµo ®ã ph¶i xuèng kho xem xÐt. Ph­¬ng ph¸p sæ sè d­ ¸p dông trong doanh nghiÖp cã khèi l­îng c¸c nghiÖp vô kinh tÕ vÒ nhËp, xuÊt diÔn ra th­êng xuyªn cã nhiÒu lo¹i thµnh phÈm dïng gi¸ h¹ch to¸n ®Ó h¹ch to¸n hµng ngµy t×nh h×nh nhËp, xuÊt, tån kho yªu cÇu vÒ tr×nh ®é qu¶n lý, tr×nh ®é c¸n bé kÕ to¸n cña doanh nghiÖp t­¬ng ®èi cao. 4-/ KÕ to¸n tæng hîp thµnh phÈm: KÕ to¸n tæng hîp thµnh phÈm ph¶n ¸nh t×nh h×nh nhËp, xuÊt, tån kho thµnh phÈm theo gi¸ thµnh s¶n xuÊt thùc tÕ. Do t¸c ®éng cña nhiÒu nh©n tè ®Õn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp lµm cho gi¸ thµnh thùc tÕ cña thµnh phÈm ë c¸c thêi ®iÓm cã thÓ kh¸c nhau. a. Gi¸ thùc tÕ cña thµnh phÈm xuÊt kho: ViÖc x¸c ®Þnh chÝnh x¸c gi¸ thµnh thùc tÕ cña thµnh phÈm xuÊt kho lµ rÊt cÇn thiÕt. Trong thùc tÕ cã nhiÒu c¸ch x¸c ®Þnh gi¸ thµnh thùc tÕ cña thµnh phÈm xuÊt kho. Tuú theo ®Æc ®iÓm cña mçi doanh nghiÖp mµ ¸p dông c¸c ph­¬ng ph¸p thÝch hîp. + Ph­¬ng ph¸p b×nh qu©n hµng nhËp trong kú vµ tån ®Çu kú. = Gi¸ thùc tÕ cña thµnh phÈm xuÊt trong kú ®­îc tÝnh theo c«ng thøc: = x Theo ph­¬ng ph¸p nµy trong th¸ng gi¸ thùc tÕ cña thµnh phÈm xuÊt kho ch­a ®­îc ghi sæ mµ cuèi th¸ng khi kÕ to¸n tÝnh to¸n theo c«ng thøc xong míi tiÕn hµnh ghi sæ. b. Ph­¬ng ph¸p hÖ sè gi¸: Trong tr­êng hîp kÕ to¸n thµnh phÈm tÝnh theo gi¸ ho¹ch to¸n (gi¸ kÕ ho¹ch hoÆc mét gi¸ æn ®Þnh trong kú kÕ to¸n) th× cuèi kú kÕ to¸n tÝnh gi¸ thùc tÕ cña tõng lo¹i thµnh phÈm ®· xuÊt kho trong kú, trªn c¬ së hÖ sè gi÷a gi¸ thùc tÕ vµ gi¸ h¹ch to¸n cña thµnh phÈm theo c«ng thøc sau: = x Trong ®ã: = HÖ sè gi¸ ®­îc tÝnh cho tõng lo¹i, tõng thø thµnh phÈm. 5-/ Mét sè tµi kho¶n sö dông chñ yÕu: KÕ to¸n tæng hîp thµnh phÈm sö dông mét sè tµi kho¶n chñ yÕu sau: a. TK 155 - Thµnh phÈm. Tµi kho¶n nµy ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hiÖn cã vµ t×nh h×nh biÕn ®éng cña c¸c lo¹i thµnh phÈm cña doanh nghiÖp, tµi kho¶n nµy ®­îc më chi tiÕt cho tõng lo¹i, tõng thø thµnh phÈm. b. TK 157 - Hµng göi b¸n: Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hµng ho¸, thµnh phÈm ®· göi hoÆc chuyÓn ®Õn cho kh¸ch hµng, hµng ho¸, thµnh phÈm nhê b¸n ®¹i lý, ký göi, gi¸ trÞ lao vô, dÞch vô vµ ®· hoµn thµnh bµn giao cho ng­êi ®Æt hµng nh­ng ch­a ®­îc chÊp nhËn thanh to¸n. Hµng ho¸, thµnh phÈm ph¶n ¸nh trªn tµi kho¶n nµy vÉn thuéc quyÒn së h÷u cña ®¬n vÞ, kÕ to¸n ph¶i më sæ chi tiÕt tõng lo¹i hµng ho¸, thµnh phÈm tõng lÉn göi hµng, tõ khi göi ®i ®Õn khi chÊp nhËn thanh to¸n. Tµi kho¶n nµy cã thÓ më c¸c tµi kho¶n cÊp II ®Ó h¹ch to¸n tõng lo¹i hµng ho¸, thµnh phÈm göi ®i b¸n. Ngoµi ra kÕ to¸n tæng hîp thµnh phÈm cßn sö dông mét sè tµi kho¶n cã liªn quan. - TK 632 - Gi¸ vèn hµng b¸n. - TK 154 - Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang. - TK 631 - Gi¸ thµnh s¶n xuÊt nÕu doanh nghiÖp ¸p dông ph­¬ng ph¸p kÕ to¸n hµng tån kho theo ph­¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú. 6-/ Tr×nh tù kÕ to¸n: Khi nhËn ®­îc c¸c chøng tõ vÒ nhËp, xuÊt kho thµnh phÈm, kÕ to¸n ph¶i tiÕn hµnh tæng hîp vµ ph©n lo¹i theo tõng lo¹i thµnh phÈm ®Ó ghi vµo sæ chi tiÕt thµnh phÈm theo gi¸ h¹ch to¸n. Cuèi th¸ng tÝnh ra gi¸ thùc tÕ ®Ó ghi vµo sæ kÕ to¸n tæng hîp. a. S¬ ®å h¹ch to¸n tæng qu¸t thµnh phÈm theo ph­¬ng ph¸p KKTX: TK 154 TK 157,632 S¶n xuÊt (hoÆc thuª ngoµi gia c«ng xong) nhËp kho TK 155 S¶n phÈm b¸n bÞ tr¶ l¹i TK 642,3381 Thµnh phÈm ph¸t hiÖn thõa khikiÓm kª ch­a râ nguyªn nh©n TK 412 §¸nh gi¸ t¨ng TK 157,632 TK 1381 TP xuÊt b¸n, trao ®æi, biÕu tÆng tr¶ l­¬ng cho c«ng nh©n viªn ThiÕu khi kiÓm kª ch­a râ nguyªn nh©n TK 128,222 Gãp vèn liªn doanh b»ngthµnh phÈm TK 412 §¸nh gi¸ gi¶m Tr­êng hîp thµnh phÈm ph¸t hiÖn thõa khi kiÓm kª, kho cã quyÕt ®Þnh xö lý thõa ghi Nî TK 3381, ghi Cã c¸c tµi kho¶n liªn quan. Tr­êng hîp thµnh phÈm ph¸t hiÖn thiÕu khi kiÓm kª, khi cã quyÕt ®Þnh xö lý ghi Nî TK cã liªn quan, ghi Cã TK 1381. b. S¬ ®å h¹ch to¸n tæng qu¸t thµnh phÈm theo ph­¬ng ph¸p KK§K: TK 155,157 TK 631 KÕt chuyÓn trÞ gi¸ TP tån kho ®Çu kú TK 632 Gi¸ thµnh s¶n phÈm s¶n xuÊt xong nhËp kho TK 155,157 TK 911 KÕt chuyÓn trÞ gi¸ tånkho cuèi kú thµnh phÈm Gi¸ trÞ thµnh phÈm ®· tiªu thô 7-/ Sæ s¸ch kÕ to¸n: + B¶ng kª sè 8: Dïng ®Ó tæng hîp t×nh h×nh nhËp xuÊt tån kho thµnh phÈm hoÆc hµng ho¸ theo gi¸ thùc tÕ vµ gi¸ h¹ch to¸n. C¬ së ®Ó lËp b¶ng kª sè 8 lµ c¸c chøng tõ, ho¸ ®¬n nhËp, xuÊt vµ c¸c chøng tõ kh¸c cã liªn quan. + B¶ng kª sè 9: Dïng ®Ó tÝnh gi¸ thùc tÕ thµnh phÈm hµng ho¸. Trong h×nh thøc kÕ to¸n chøng tõ ghi sæ c¸c nghiÖp vô h¹ch to¸n t¨ng, gi¶m thµnh phÈm tõ chøng tõ gèc lËp c¸c chøng tõ ghi sæ. C¨n cø vµo chøng tõ ghi sæ ghi vµo sæ ®¨ng ký chøng tõ ghi sæ vµ sæ c¸i. §ång thêi kÕ to¸n ph¶i më sæ chi tiÕt theo dâi tõng lo¹i thµnh phÈm. B-/ KÕ to¸n tiªu thô: 1-/ Yªu cÇu cña kÕ to¸n tiªu thô: Tiªu thô thµnh phÈm lµ giai ®o¹n tiÕp theo cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. §Ó thùc hiÖn gi¸ trÞ s¶n phÈm, hµng ho¸ lao vô, dÞch vô doanh nghiÖp ph¶i chuyÓn giao hµng ho¸ s¶n phÈm, hoÆc cung cÊp lao vô, dÞch vô cho kh¸ch hµng, ®­îc kh¸ch hµng tr¶ tiÒn hoÆc chÊp nhËn thanh to¸n, qu¸ tr×nh nµy ®­îc coi lµ qu¸ tr×nh tiªu thô c¸c nghiÖp vô cÇn ®­îc h¹ch to¸n ë giai ®o¹n nµy lµ xuÊt thµnh phÈm ®Ó b¸n vµ thanh to¸n víi ng­êi mua, tÝnh chÝnh x¸c c¸c kho¶n doanh thu b¸n hµng, trõ c¸c kho¶ng chiÕt khÊu b¸n hµng, gi¶m gi¸ hµng b¸n, hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i, c¸c kho¶n thuÕ doanh thu vµ tiªu thô ®Æc biÖt ®Ó x¸c ®Þnh doanh thu thuÇn vµ cuèi cïng x¸c ®Þnh l·i - lç vÒ tiªu thô s¶n phÈm. Ph¶n ¸nh kÞp thêi chÝnh x¸c t×nh h×nh xuÊt b¸n thµnh phÈm; tÝnh chÝnh x¸c c¸c kho¶n bÞ gi¶m trõ vµ thanh to¸n víi ng©n s¸ch c¸c kho¶n thuÕ ph¶i nép. TÝnh to¸n chÝnh x¸c c¸c chi phÝ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh tiªu thô s¶n phÈm. X¸c ®Þnh kÕt qu¶ cña ho¹t ®éng tiªu thô s¶n phÈm. 2-/ Chøng tõ sö dông trong kÕ to¸n tiªu thô thµnh phÈm: Trong khi ph¸t sinh c¸c nghiÖp vô kinh tÕ vÒ tiªu thô thµnh phÈm. KÕ to¸n thµnh phÈm ph¶i tiÕn hµnh lËp c¸c chøng tõ vÒ tiªu thô mét c¸ch ®Çy ®ñ, kÞp thêi, chÝnh x¸c ®óng víi quy ®Þnh ghi trong chÕ ®é chøng tõ vµ sæ kÕ to¸n do Bé tµi chÝnh ban hµnh theo quyÕt ®Þnh sè 1141 ngµy 01/11/1995. Ho¸ ®¬n lµ chøng tõ cña ®¬n vÞ b¸n x¸c nhËn sè l­îng, chÊt l­îng, ®¬n gi¸ vµ sè tiÒn b¸n s¶n phÈm, hµng ho¸ cho ng­êi mua, ho¸ ®¬n lµ c¨n cø ghi sæ doanh thu vµ c¸c sæ kÕ to¸n liªn quan, lµ chøng tõ cho ng­êi mua vËn chuyÓn hµng trªn ®­êng, thanh to¸n tiÒn mua hµng vµ ghi sæ kÕ to¸n. C¸c chøng tõ ban ®Çu gåm: - Ho¸ ®¬n b¸n hµng cã thuÕ GTGT: + MÉu sè 01 GTKT - 3LL : TÝnh thuÕ theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ b¸n víi sè l­îng lín. + MÉu sè 01 GTKT - 2LL : TÝnh thuÕ theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ b¸n víi sè l­îng nhá. + MÉu sè 02 GTTT - 3LL : TÝnh thuÕ theo ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp b¸n víi sè l­îng lín. + MÉu sè 02 GTTT - 2LL : TÝnh thuÕ theo ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp b¸n víi sè l­îng nhá. C¸c c¬ së kinh doanh hµng ho¸, dÞch vô kh«ng thuéc ®èi t­îng chÞu thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng mµ chÞu thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt khi b¸n hµng ho¸, dÞch vô sö dông c¸c lo¹i ho¸ ®¬n ban hµnh theo QuyÕt ®Þnh 1141 ngµy 01/11/1995 cña Bé Tµi chÝnh. Gi¸ b¸n hµng ho¸, dÞch vô ghi trªn ho¸ ®¬n lµ gi¸ thùc tÕ. Ho¸ ®¬n do ng­êi b¸n lËp thµnh 3 liªn trong tr­êng hîp b¸n bu«n sè l­îng lín (®Æt giÊy than viÕt mét lÇn): liªn 1 l­u, liªn 2 giao cho ng­êi mua lµm chøng tõ ®i ®­êng vµ ghi sæ kÕ to¸n ®¬n vÞ mua, liªn 3 dïng cho ng­êi b¸n lµm chøng tõ thu tiÒn hoÆc cuèi ngµy mang cïng tiÒn mÆt, sÐc nép cho kÕ to¸n ®Ó lµm thñ tôc nhËp quü vµ ghi sæ kÕ to¸n cã liªn quan (nÕu ®· thu tiÒn). 3-/ Sö dông hÖ thèng sæ: Ho¸ ®¬n b¸n hµng lµ c¨n cø ®Ó ng­êi b¸n ghi sæ doanh thu vµ c¸c sæ kÕ to¸n cã liªn quan. ViÖc ¸p dông c¸c h×nh thøc sæ kÕ to¸n ph¶i phï hîp víi yªu cÇu vµ tr×nh ®é cña ®éi ngò kÕ to¸n cña doanh nghiÖp mµ ¸p dông mét trong bèn h×nh thøc tæ chøc sæ kÕ to¸n. Tr×nh tù ghi sæ kÕ to¸n theo h×nh thøc nhËt ký chung Chøng tõ gèc(ho¸ ®¬n b¸n hµng) Sæ c¸i B¶ng c©n ®èisè ph¸t sinh Sæ NhËtký chung Sæ chi tiÕt thanh to¸n Sæ chi tiÕt tiªu thô thÎ kho Sæ NhËt ký ®Æc biÖt(NhËt ký b¸n hµng thu tiÒn) B¶ng tænghîp chi tiÕt Ghi cuèi th¸ng hoÆc ®Þnh kú Quan hÖ ®èi chiÕu Ghi hµng ngµy B¸o c¸o tµi chÝnh * ¦u ®iÓm: - ThuËn lîi ®èi chiÕu, kiÓm tra chi tiÕt theo tõng chøng tõ gèc. - TiÖn cho viÖc sö dông m¸y tÝnh. * Nh­îc ®iÓm: Ghi mét sè nghiÖp vô trïng l¾p Þ cuèi th¸ng ph¶i lo¹i bá sè liÖu trïng råi míi ghi vµo sæ c¸i. Tr×nh tù ghi sæ kÕ to¸n theo h×nh thøc nhËt ký - sæ c¸i Chøng tõ gèc(ho¸ ®¬n b¸n hµng) B¶ng tæng hîp chøng tõ gèc B¸o c¸o tµi chÝnh NhËt ký - Sæ c¸i Sè, thÎ kÕ to¸n chi tiÕt Sæ quü B¶ng tæng hîp chi tiÕt Ghi cuèi th¸ng §èi chiÕu, kiÓm tra Ghi hµng ngµy * ¦u ®iÓm: DÔ lµm, dÔ hiÓu, dÔ kiÓm tra ¸p dông cho c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt nhá, Ýt nghiÖp vô ph¸t sinh, Ýt tµi kho¶n, sè ng­êi sö dông Ýt. * Nh­îc ®iÓm: Kh«ng ¸p dông ®­îc ë c¸c ®¬n vÞ võa vµ lín, cã nhiÒu nghiÖp vô ph¸t sinh, nhiÒu tµi kho¶n, nhiÒu ng­êi lµm c«ng t¸c kÕ to¸n. HÖ thèng chi tiÕt t¸ch rêi sæ tæng hîp Þ ¶nh h­ëng ®Õn tiÕn ®é lµm b¸o c¸o. Tr×nh tù ghi sæ kÕ to¸n theo h×nh thøc chøng tõ ghi sæ: Chøng tõ gèc(ho¸ ®¬n b¸n hµng) Chøng tõ ghi sæ Sæ ®¨ng ký chøng tõ ghi sæ Sæ c¸i B¶ng c©n ®èisè ph¸t sinh B¶ng tæng hîp chøng tõ gèc Sæ, thÎ kÕ to¸n chi tiÕt Sæ quü B¶ng tænghîp chi tiÕt Ghi cuèi th¸ng §èi chiÕu, kiÓm tra Ghi hµng ngµy B¸o c¸o tµi chÝnh * ¦u ®iÓm: DÔ lµm, dÔ kiÓm tra, ®èi chiÕu. C«ng viÖc kÕ to¸n ®­îc ph©n ®Òu trong th¸ng, dÔ ph©n c«ng chia nhá, phï hîp víi mäi lo¹i h×nh, qui m« ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh vµ hµnh chÝnh sù nghiÖp, thuËn lîi cho viÖc ¸p dông m¸y vi tÝnh. * Nh­îc ®iÓm: Ghi chÐp trïng l¾p, t¨ng khèi l­îng ghi chÐp chung vµ dÔ nhÇm lÉn, nhiÒu sæ ph¶i thùc hiÖn ®ång ®Òu, th­êng xuyªn kiÓm tra ®èi chiÕu nhÊt lµ cuèi th¸ng, nÕu cã sai sãt th× ph¶i söa ch÷a cho nhiÒu sæ. Do khèi l­îng nhiÒu nªn th­êng bÞ chËm trÔ tÝnh to¸n trong chØ tiªu hµng ngµy. Tr×nh tù ghi sæ kÕ to¸n theo s¬ ®å h×nh thøc nhËt ký chøng tõ Chøng tõ gècvµ c¸c b¶ng ph©n bæ Sæ c¸i B¸o c¸otµi chÝnh NhËt ký chøng tõ sè 8 ThÎ vµ sæ kÕ to¸n chi tiÕt B¶ng kªsè 8,10,11 B¶ng tænghîp chi tiÕt Ghi cuèi th¸ng §èi chiÕu, kiÓm tra Ghi hµng ngµy * ¦u ®iÓm: Trong ®iÒu kiÖn kÕ to¸n thñ c«ng th× h×nh thøc NhËt ký chøng tõ cã ­u ®iÓm: - Gi¶m ®­îc ®¸ng kÓ sè l­îng ghi chÐp hµng ngµy gãp phÇn n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng nh©n viªn. - ThuËn tiÖn cho viÖc lµm b¸o c¸o tµi chÝnh, cung cÊp sè liÖu kÞp thêi cho kÕ to¸n qu¶n lý. - DÔ chuyªn m«n ho¸ c¸n bé kÕ to¸n. * Nh­îc ®iÓm: - Kh«ng tiÖn cho kÕ to¸n trªn m¸y. - Kh«ng phï hîp nh÷ng ®¬n vÞ nhá, Ýt nghiÖp vô. - Kh«ng ¸p dông ®­îc ë nh÷ng ®¬n vÞ tr×nh ®é kÕ to¸n cßn yÕu, kh«ng ®ång ®Òu. Víi nh÷ng ­u, nh­îc ®iÓm trªn th× h×nh thøc nµy phï hîp víi nh÷ng doanh nghiÖp cã qui m« kh¸ lín, ch­a cã ®iÒu kiÖn ¸p dông m¸y, tr×nh ®é kÕ to¸n kh¸ ®ång ®Òu. 4-/ Mét sè tµi kho¶n sö dông chñ yÕu: a. TK 511 - Doanh thu b¸n hµng: Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh tæng sè doanh thu b¸n hµng thùc tÕ cña doanh nghiÖp vµ c¸c kho¶n gi¶m doanh thu. Tõ ®ã tÝnh ra doanh thu thuÇn vÒ tiªu thô trong kú. Tæng sè doanh thu b¸n hµng ghi nhËn ë ®©y cã thÓ lµ tæng gi¸ thanh to¸n (víi c¸c doanh nghiÖp tÝnh thuÕ VAT theo ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp còng nh­ víi ®èi t­îng chÞu thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt) hoÆc gi¸ kh«ng cã thuÕ VAT (víi c¸c doanh nghiÖp tÝnh thuÕ VAT theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ). Bªn Nî: - Sè thuÕ ph¶i nép (thuÕ TT§B, thuÕ xuÊt khÈu) tÝnh trªn doanh sè b¸n trong kú. - Sè gi¶m gi¸ hµng b¸n vµ doanh thu cña hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i kÕt chuyÓn trõ vµo doanh thu. - KÕt chuyÓn sè doanh thu thuÇn vµo TK 911 ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh. Bªn Cã: Tæng sè doanh thu b¸n hµng thùc tÕ cña doanh nghiÖp trong kú. TK 511 cuèi kú kh«ng cã sè d­ vµ ®­îc chi tiÕt thµnh 4 tiÓu kho¶n: + TK 511.1 - Doanh thu b¸n hµng ho¸. + TK 511.2 - Doanh thu b¸n thµnh phÈm. + TK 511.3 - Doanh thu cung cÊp dÞch vô. + TK 511.4 - Doanh thu trî cÊp, trî gi¸. - TK 511.2 - Doanh thu b¸n thµnh phÈm ph¶n ¸nh doanh thu vµ doanh thu thuÇn cña khèi l­îng thµnh phÈm, b¸n thµnh phÈm ®· ®­îc x¸c ®Þnh lµ tiªu thô trong mét kú h¹ch to¸n cña doanh nghiÖp, tµi kho¶n cÊp 2 nµy ®­îc më chi tiÕt riªng cho tõng lo¹i thµnh phÈm. b. Tµi kho¶n 641 - Chi phÝ b¸n hµng: Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh c¸c chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh tiªu thô thµnh phÈm, hµng ho¸, lao vô, dÞch vô bao gåm c¸c chi phÝ b¶o qu¶n, ®ãng gãi, vËn chuyÓn, giíi thiÖu, b¶o hµnh s¶n phÈm hµng ho¸ tiÒn hoa hång tr¶ cho c¸c ®¹i lý. Néi dung chi phÝ b¸n hµng theo quy ®Þnh hiÖn hµnh th× chi phÝ b¸n hµng ®­îc h¹ch to¸n vµo tµi kho¶n 641 theo yÕu tè chi phÝ vµ ®­îc më theo dâi chi tiÕt theo tõng néi dung, yÕu tè chi phÝ nh­: Chi phÝ nh©n viªn, chi phÝ vËt liÖu, chi phÝ ®å dïng,... Tµi kho¶n 641 ®­îc më theo mét sè TK cÊp 2 nh­ sau: + TK 641.1 - Chi phÝ nh©n viªn. + TK 641.2 - Chi phÝ vËt liÖu. + TK 641.3 - Chi phÝ vËt liÖu - ®å dïng. + TK 641.4 - Chi phÝ khÊu hao TSC§. + TK 641.8 - Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi. + TK 641.9 - Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c. c. Tµi kho¶n 333: - ThuÕ vµ c¸c kho¶n ph¶i nép ng©n s¸ch. - TK nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh quan hÖ gi÷a doanh nghiÖp víi Nhµ n­íc vÒ c¸c kho¶n thuÕ, phÝ, lÖ phÝ vµ c¸c kho¶n kh¸c ph¶i nép, t×nh h×nh thanh to¸n trong kú kÕ to¸n, kÕ to¸n ph¶i më sæ chi tiÕt theo dâi tõng kho¶n thuÕ, phÝ, lÖ phÝ ph¶i nép vµ ®· nép ng©n s¸ch. - TK 333 ®­îc më c¸c tµi kho¶n cÊp II nh­ sau: TK 333.1 - ThuÕ doanh thu (hoÆc thuÕ VAT). TK 333.2 - ThuÕ lîi tøc. TK 333.3 - ThuÕ xuÊt nhËp khÈu. TK 333.4 - Thu trªn vèn. - C¸c kho¶n gi¶m trõ: Theo th«ng t­ sè 63/1999/TT-BTC ngµy 07/6/1999 h­íng dÉn viÖc qu¶n lý doanh thu. d. TK 811 - ChiÕt khÊu b¸n hµng: Dïng ®Ó ph¶n ¸nh sè tiÒn ng­êi b¸n gi¶m trõ cho ng­êi mua ®èi víi sè tiÒn ph¶i tr¶ cho ng­êi mua thanh to¸n tiÒn mua s¶n phÈm, hµng ho¸, dÞch vô cña doanh nghiÖp tr­íc thêi h¹n thanh to¸n vµ ®­îc ghi trªn ho¸ ®¬n b¸n hµng hoÆc hîp ®ång kinh tÕ. Tr­íc kia h¹ch to¸n vµo tµi kho¶n 521, nay theo th«ng t­ h­íng dÉn söa ®æi, bæ sung chÕ ®é kÕ to¸n doanh nghiÖp cã hiÖu lùc tõ ngµy 20/4/1999 ph¶n ¸nh chiÕt khÊu b¸n hµng vµo chi phÝ ho¹t ®éng tµi chÝnh vµ cuèi kú kÕt chuyÓn vµo TK 911 x¸c ®Þnh kÕt qu¶. e. TK 531 - Doanh thu hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i: Dïng ®Ó ph¶n ¸nh trÞ gi¸ tÝnh theo gi¸ thanh to¸n cña sè s¶n phÈm, hµng ho¸, dÞch vô doanh nghiÖp ®· tiªu thô, bÞ kh¸ch hµng tr¶ l¹i do vi ph¹m c¸c ®iÒu kiÖn ®· cam kÕt trong hîp ®ång kinh tÕ nh­: hµng kÐm phÈm chÊt, sai quy c¸ch, chñng lo¹i,... Bªn Nî: TËp hîp c¸c kho¶n doanh thu cña sè hµng ®· tiªu thô bÞ tr¶ l¹i. Bªn Cã: KÕt chuyÓn doanh thu cña sè hµng bÞ tr¶ l¹i. TK 531 cuèi kú kh«ng cã sè d­. f. TK 532 - Gi¶m gi¸ hµng b¸n: Dïng ®Ó ph¶n ¸nh sè tiÒn ng­êi b¸n gi¶m trõ cho ng­êi mua trªn gi¸ b¸n ®· tho¶ thuËn do hµng b¸n kÐm phÈm chÊt, kh«ng ®óng qui c¸ch, thêi h¹n ®· ®­îc quy ®Þnh trong hîp ®ång kinh tÕ hoÆc gi¶m gi¸ cho kh¸ch hµng do mua s¶n phÈm, hµng ho¸, dÞch vô cña doanh nghiÖp víi khèi l­îng lín. Bªn Nî: TËp hîp c¸c kho¶n gi¶m gi¸ hµng b¸n chÊp thuËn cho ng­êi mua trong kú. Bªn Cã: KÕt chuyÓn toµn bé sè gi¶m gi¸ hµng b¸n. TK 532 cuèi kú kh«ng cã sè d­. Ngoµi ra kÕ to¸n b¸n hµng cßn sö dông mét sè tµi kho¶n liªn quan gåm: - TK 131 - Ph¶i thu cña kh¸ch hµng. - TK 157 - Hµng göi ®i b¸n. - TK 333.8 - C¸c lo¹i thuÕ kh¸c. - TK 333.9 - PhÝ, lÖ phÝ vµ c¸c kho¶n ph¶i nép. 5-/ Tr×nh tù kÕ to¸n tiªu thô a. Tr­êng hîp xuÊt khã hµng b¸n mua nhËn trùc tiÕp vµ ph­¬ng thøc chuyÓn hµng theo hîp ®ång. S¬ ®å h¹ch to¸n TK 154,155 TK 157 TK 911 TrÞ gi¸ vèn thùc tÕ hµng ®· tiªu thô TrÞ gi¸ vèn hµng göi b¸n TK 632 Tænggi¸b¸nc¶thuÕVAT ThuÕVATph¶inép K/C doanh thu thuÇn ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ TrÞ gi¸ vèn hµng ®· tiªu thô KÕt chuyÓn trÞ gi¸vèn cña hµng tiªu thô TK 811 K/C chiÕt khÊu thanh to¸n K/C gi¶m gi¸ hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i TK 531,532 TK 511 TK 111,112,131 TK 3331 Doanh thu tiªu thô kh«ng cã thuÕ VAT b. KÕ to¸n gi¶m gi¸ hµng b¸n, hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i, chiÕt khÊu b¸n hµng. - KÕ to¸n gi¶m gi¸ hµng b¸n: S¬ ®å h¹ch to¸n TK 111,112,131 TK 532 Gi¶m gi¸ hµng b¸n TK 33311 Gi¶m thuÕ VATph¶i nép K/C gi¶m gi¸ hµng b¸n TK 511 - KÕ to¸n hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i: S¬ ®å h¹ch to¸n TK 111,112,131 TK 531 Hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i TK 33311 Gi¶m thuÕ VATph¶i nép K/C hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i TK 511 - KÕ to¸n chiÕt khÊu b¸n hµng: S¬ ®å h¹ch to¸n TK 111,112,131 TK 811 ChiÕt khÊu b¸n hµng TK 33311 Gi¶m thuÕ VATph¶i nép K/C chiÕt khÊu b¸n hµng TK 911 c. Tr­êng hîp b¸n hµng theo ph­¬ng ph¸p tr¶ gãp: Gi¸ b¸n theo ph­¬ng thøc tr¶ gãp bao giê còng cao h¬n theo ph­¬ng thøc th«ng th­êng, phÇn chªnh lÖch ®ã ®­îc h¹ch to¸n vµo thu nhËp ho¹t ®éng tµi chÝnh cña bªn b¸n hµng. s¬ ®å h¹ch to¸n b¸n hµng tr¶ gãp TK 911 K/C doanh thu thuÇn TK 511 Doanh thu theo gi¸ b¸n thu tiÒn ngay (kh«ng kÓ thuÕ VAT) TK 111,112 TK 131 Sè tiÒn ng­êi mua tr¶ lÇn ®Çu TK 3331 TK 711 ThuÕ VAT ph¶i nép tÝnh trªn gi¸ b¸n thu tiÒn ngay Lîi tøc tr¶ chËm Tæng sè tiÒn cßnph¶i thu ë ng­êi mua Thu tiÒn ë ng­êimua c¸c kú sau d. B¸n hµng theo ph­¬ng thøc nhËn ®¹i lý (ký göi): s¬ ®å h¹ch to¸n t¹i ®¬n vÞ b¸n hµng ®¹i lý, ký göi KÕt chuyÓn doanh thu thuÇn TK 331 Toµn bé tiÒn hµng Ph¶i tr¶ chñ hµng Hoa hång ®¹i lý ®­îc h­ëng TK 911 TK 511 TK 111,112... TK 003 - NhËn - B¸n - Tr¶ l¹i Thanh to¸n tiÒn hµng cho chñ hµng e.H¹ch to¸n tiªu thô néi bé: S¬ ®å h¹ch to¸n TK 154 XuÊt TP kh«ng qua kho cho c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn TK 632 k/c gi¸ vèn hµng tiªu thô TK 155 XuÊt TP cho c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn TK 911 k/c doanh thu thuÇn vÒ tiªu thô néi bé TK 512 DT b¸n hµng néi bé ch­a cã thuÕ VAT TK111,112,136 (1368) Tæng gi¸ b¸n c¶ thuÕ VAT TK 33311 ThuÕ VAT ph¶i nép Hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i nhËp kho k/c chiÕt khÊu b¸n hµng TK 811 B¸n hµng bÞ tr¶ l¹i k/c cuèi kú TK 531 TK 532 Gi¶m gi¸ b¸n hµng TK 532 ThuÕ vµ c¸c kho¶n ph¶i nép NN g. S¬ ®å h¹ch to¸n tæng hîp h¹ch to¸n tiªu thô theo ph­¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú: s¬ ®å h¹ch to¸n TK 155,157 k/c trÞ gi¸ hµng tån ®Çy kú vµ hµng göi b¸n ch­a ®­îc chÊp nhËn TK 632 k/c gi¸ vèn hµng tiªu thô TK 631 k/c trÞ gi¸ thµnh phÈm s¶n xuÊt trong kú TK 911 k/c doanh thu thuÇn k/c gi¸ hµng tån cuèi kú vµ hµng göi b¸n ch­a ®­îc chÊp nhËn TK 511 Doanh thu tiªu thô ch­a cã thuÕ VAT TK111,112,131 Tæng gi¸ b¸n c¶ thuÕ VAT TK 3331 ThuÕ VAT ph¶i nép k/c chiÕt khÊu b¸n hµng TK 811 TK 532,531 k/c gi¶m gi¸ doanh thu b¸n hµng bÞ tr¶ l¹i h. H¹ch to¸n chi phÝ, thu nhËp vµ kÕt qu¶ cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh: * KÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh lµ kÕt qu¶ cña ho¹t ®éng tiªu thô s¶n phÈm hµng ho¸, lao vô, dÞch vô ®­îc biÓu hiÖn qua chØ tiªu l·i (hoÆc lç) vÒ tiªu thô - kÕt qu¶ ®ã ®­îc tÝnh theo c«ng thøc say ®©y: Nh­ vËy ®Ó x¸c ®Þnh chÝch x¸c kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, bªn c¹nh viÖc ph¶i tÝnh to¸n chÝnh x¸c doanh thu thuÇn, gi¸ vèn hµng tiªu thô, kÕ to¸n cßn ph¶i tiÕn hµnh tËp hîp c¸c kho¶n chi phÝ b¸n hµng, chi phÝ qu¶n lý ph¸t sinh trong kú chÝnh x¸c vµ kÞp thêi. 1. H¹ch to¸n chi phÝ b¸n hµng: §Ó tËp hîp chi phÝ b¸n hµng kÕ to¸n sö dông TK 641. TK 641 - chi phÝ b¸n hµng ®­îc sö dông ®Ó ph¶n ¸nh chi phÝ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh tiªu thô thµnh phÈm, hµng ho¸, lao vô nh­ chi phÝ bao gãi, ph©n lo¹i, chän läc, vËn chuyÓn, bèc dì, giíi thiÖu, b¶o hµnh s¶n phÈm, hµng ho¸, hoa hång tr¶ cho ®¹i lý b¸n hµng... Bªn Nî: Chi phÝ b¸n hµng thùc tÕ ph¸t sinh trong kú. Bªn Cã: C¸c kho¶n ghi gi¶m chi phÝ b¸n hµng. Cuèi kú kÕt chuyÓn chi phÝ b¸n hµng trõ vµo kÕt qu¶ trong kú. Vµ tµi kho¶n kh«ng cã sè d­. TK 641 ®­îc chi tiÕt thµnh nhiÒu tiÓu kho¶n s¬ ®å h¹ch to¸n tæng qu¸t chi phÝ b¸n hµng Chi phÝ nh©n c«ng TK 334,338 Chi phÝ vËt liÖu dông cô TK 152,153 Chi phÝ khÊu hao TSC§ TK 214 C¸c chi phÝ liªn quan kh¸c TK 331,111,112 Gi¸ trÞ thu håi ghi gi¶m chi phÝ TK 641 KÕt chuyÓn chi phÝ b¸n hµng TK 111,112,138,335 TK 911 TK 1422 Chê kÕt chuyÓn KÕt chuyÓn 2. H¹ch to¸n chi phÝ qu¶n lý: §Ó tËp hîp chi phÝ qu¶n lý kÕ to¸n sö dông TK 642 TK 642: Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp lµ nh÷ng kho¶n chi phÝ cã liªn quan chung ®Õn toµn bé ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp mµ kh«ng t¸ch riªng ra ®­îc cho bÊt kú mét ho¹t ®éng nµo. Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp bao gåm nhiÒu lo¹i, nh­ chi phÝ qu¶n lý kinh doanh, qu¶n lý hµnh chÝnh vµ chi phÝ chung kh¸c. TK 642: Bªn Nî: Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp thùc tÕ ph¸t sinh trong kú Bªn cã: C¸c kho¶n ghi qu¶n chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp Cuèi kú kÕt chuyÓn chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp trõ vµo kÕt qu¶ kinh doanh. Tµi kho¶n nµy cuèi kú kh«ng cã sè d­ vµ ®­îc chi tiÕt thµnh c¸c tiÓu kho¶n. S¬ ®å h¹ch to¸n tæng qu¸t chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp Chi phÝ nh©n viªn qu¶n lý TK 334,338 Chi phÝ vËt liÖu, dông cô TK 152,153 Chi phÝ khÊu hao TSC§ TK 214 ThuÕ, phÝ, lÖ phÝ TK 331,111,112 C¸c kho¶n ghi gi¶m chi phÝ qu¶n lý KÕt chuyÓn chi phÝ qu¶n lý vµo tµi kho¶n x¸c ®Þnh kÕt qu¶ TK 111,138 TK 911 TK 1422 Chê kÕt chuyÓn KÕt chuyÓn Chi phÝ dù phßng TK 139,159 Chi phÝ theo dù to¸n TK 335,142 Chi phÝ kh¸c TK 331,111,112 3. H¹ch to¸n tiªu thô s¶n phÈm cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Sau mét kú h¹ch to¸n, kÕ to¸n tiÕn hµnh x¸c ®Þnh kÕt qu¶ cña ho¹t ®éng kinh doanh. KÕ to¸n sö dông TK 911. TK 911: X¸c ®Þnh kÕt qu¶ ®Ó x¸c ®Þnh toµn bé kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh vµ c¸c ho¹t ®éng kh¸c cña doanh nghiÖp. KÕt cÊu - Bªn Nî: + TrÞ gi¸ vèn cña s¶n phÈm, hµng ho¸, lao vô, dÞch vô ®· tiªu thô. + Chi phÝ ho¹t ®éng tµi chÝnh vµ chi phÝ bÊt th­êng. + Chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp trong kú + Sè l·i tr­íc thuÕ sÏ ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh trong kú. - Bªn cã: + Doanh thu thuÇn vÒ sè s¶n phÈm hµng ho¸, lao vô, dÞch vô tiªu thô trong kú. + Thu nhËp ho¹t ®éng tµi chÝnh vµ c¸c kho¶n thu bÊt th­êng. + Thùc lç vÒ ho¹t ®éng kinh doanh trong kú. s¬ ®å h¹ch to¸n x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô s¶n phÈm, dÞch vô k/c gi¸ vèn hµng b¸n k/c chi phÝ hµng b¸n TK 632 TK 641 k/c chiÕt khÊu b¸n hµng TK 642 k/c chi phÝ chê kÕt chuyÓn TK 142 k/c doanh thu thuÇn TK 911 TK 511 TK 421 k/c l·i k/c lç d-/ MÊy suy nghÜ vÒ h¹ch to¸n tiªu thô thµnh phÈm trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt. 1-/ Gi¸ thµnh toµn bé s¶n phÈm, dich vô ®· tiªu thô: VÒ nguyªn t¾c toµn bé chi chÝ b¸n hµng vµ chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp ®­îc kÕt chuyÓn cho s¶n phÈm, dÞch vô tiªu thô trong n¨m ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh. Tr­êng hîp ®Æc biÖt, ®èi víi mét sè doanh nghiÖp cã chu kú s¶n xuÊt, kinh doanh dµi, trong n¨m kh«ng cã s¶n phÈm tiªu thô hoÆc doanh thu kh«ng t­¬ng øng víi chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp th× chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp ph¸t triÓn trong n¨m ®­îc ph©n bæ cho s¶n phÈm dë dang vµ gi¸ thµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm tån. Theo em lµm nh­ thÕ lµ ®óng v× khi s¶n xuÊt ra hµng ho¸ ë kú nµy nh­ng tiªu thô Ýt nÕu mµ ph©n bæ toµn bé chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp vµo kú ®ã th× lîi nhuËn cña doanh nghiÖp sÏ bÞ gi¶m, thËm chÝ ®iÒu ®ã l¹i kh«ng ®óng v× chi phÝ ®ã cßn n»m c¶ trong phÇn thµnh phÈm tån kho. Vµ sang n¨m sau gi¶ sö hµng ho¸ ®ã b¸n ®­îc hÕt th× trong sè hµng ho¸ ®ã phÇn chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp kh«ng cã hoÆc Ýt do ®· kÕt chuyÓn n¨m tr­íc. §iÒu nµy sÏ lµm cho lîi nhuËn n¨m sau t¨ng lªn rÊt nhiÒu. Nh­ng thùc tÕ th× sè hµng tån kho cña n¨m ®ã nã cã chøa c¶ phÇn chi phÝ qu¶n lý trong ®ã. MÆt kh¸c vÊn ®Ò lîi nhuËn cña doanh nghiÖp cßn ¶nh h­ëng ®Õn c¸c quü cña doanh nghiÖp nh­ quü khen th­ëng, quý phóc lîi... Nã lµm ¶nh h­ëng ®Õn trùc tiÕp ng­êi s¶n xuÊt. Trong n¨m s¶n xuÊt nhiÒu nh­ng lîi nhuËn Ýt do ®ã mµ phÇn th­ëng do lµm thªm giê, Do t¨ng n¨ng suÊt lÊy tõ quü cña doanh nghiÖp sÏ kh«ng cã, hoÆc rÊt Ýt. Kh«ng khuyÕn khÝch ng­êi s¶n xuÊt lµm viÖc tÝch cùc vµ cã hiÖu qu¶. Nã còng lµm cho viÖc nép thuÕ cho nhµ n­íc lµ kh«ng æn ®Þnh. Mµ thuÕ lµ nguån thu c¬ b¶n ®Ó bï ®¾p cho ng©n s¸ch Nhµ n­íc, chÝnh v× vËy mµ chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp mÆc dï ph¶i bá ra tÊt c¶ trong kú nh­ng chóng ta nªn ph©n bæ linh ho¹t cho c¶ s¶n phÈm ®· tiªu thô vµ s¶n phÈm cßn tån ®äng ë doanh nghiÖp. 2-/ C¸ch tÝnh thuÕ: VÒ nguyªn t¾c ®èi víi doanh nghiÖp tÝnh thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ. Sau khi hµng ho¸ ®· tiªu thô th× sè thuÕ ph¶i nép cho Nhµ n­íc sÏ lµ sè chªnh lÖch gi÷a thuÕ GTGT tÝnh trªn hµng ho¸ ®· tiªu thô víi sè thuÕ ®Çu vµo mµ doanh nghiÖp ®· tr¶ khi mua nguyªn vËt liªô ®Çu vµo vµ c¸c chi phÝ dÞch vô kh¸c phôc vô cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ tiªu thô. Nh­ng ®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp ®· ghi nhËn doanh thu trong kú mµ kh¸ch hµng vÉn ch­a tr¶ tiÒn. NÕu sè thuÕ ph¶i nép qu¸ lín th× sÏ dÉn tíi vèn quay vßng s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp bÞ th©m hôt. HoÆc doanh nghiÖp ch­a tiªu thô ®­îc hµng trong khi ®ã thuÕ ®Çu vµo qu¸ lín vµ cã thÓ dÉn tíi kÕt qu¶ kinh doanh trong kú sÏ lç. §èi víi nh÷ng doanh nghiÖp nh­ vËy Nhµ n­íc còng nªn cã chÝnh s¸ch ­u ®·i vÒ thuÕ cã thÓ lïi thêi h¹n mµ doanh nghiÖp ph¶i nép thuÕ ®Ó doanh nghiÖp cã mét møc l·i trong n¨m ®Ó cã vèn tiÕp tôc cho chu kú s¶n xuÊt tiÕp theo. 3-/ Qu¶n lý doanh thu: Doanh nghiÖp chØ ®­îc h¹ch to¸n gi¶m doanh thu khi viÖc gi¶m gi¸ hµng b¸n ph¸t sinh sau khi ®· ph¸t hµnh ho¸ ®¬n b¸n hµng. §èi víi tr­êng hîp b¸n hµng víi khèi l­îng lín nÕu gi¶m gi¸ hµng b¸n cho ng­êi mua th× ph¶i ghi râ trªn ho¸ ®¬n ph¸t hµnh lÇn cuèi cïng. Doanh nghiÖp cã quy chÕ qu¶n lý vµ c«ng bè khai th¸c c¸c kho¶n gi¶m gi¸ hµng b¸n. Gi¸m ®èc doanh nghiÖp ®­îc quyÒn quyÕt ®Þnh vµ chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ c¸c kho¶n gi¶m trõ nãi trªn. Hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i ph¶i cã v¨n b¶n ®Ò nghÞ cña ng­êi mua ghi râ sè l­îng, ®¬n gi¸ vµ gi¸ trÞ hµng bÞ tr¶ l¹i kÌm theo chøng tõ nhËp l¹i kho sè hµng nãi trªn. Doanh nghiÖp cã ph¸t sinh b»ng ngo¹i tÖ th× ph¶i quy ®æi ra ®ång ViÖt Nam theo tû gi¸ giao dÞch b×nh qu©n trªn thÞ tr­êng ngo¹i tÖ liªn ng©n hµng, do ng©n hµng Nhµ n­íc ViÖt Nam c«ng bè t¹i thêi ®iÓm ph¸t sinh doanh thu. Toµn bé doanh thu ph¸t sinh trong kú ph¶i cã c¸c ho¸ ®¬n, chøng tõ hîp lÖ chøng minh vµ ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ vµo trong sæ kÕ to¸n cña doanh nghiÖp theo chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh. 4-/ ChiÕt khÊu thanh to¸n cho ng­êi mua hµng ho¸ dÞch vô khi thanh to¸n tiÒn tr­íc h¹n: Tr­íc ®©y chiÕt khÊu thanh to¸n ®­îc ph¶n ¸nh vµo TK 521 vµ ®Õn cuèi kú kÕt chuyÓn vµo tµi kho¶n 511 lµm gi¶m doanh thu b¸n hµng. Sau ®ã kÕt chuyÓn doanh thu thuÇn sang TK 911 ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶. HiÖn nay theo th«ng t­ h­íng dÉn söa ®æi, bæ sung chÕ ®é kÕ to¸n doanh nghiÖp th× phÇn chiÕt khÊu thanh to¸n ®­îc ph¶n ¸nh vµo TK 811 - Tµi kho¶n chi phÝ ho¹t ®éng tµi chÝnh. §Õn cuèi kú kÕt chuyÓn sang TK 911 ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶. MÆc dï thay ®æi c¸ch ghi nh­ng lîi nhuËn cña doanh nghiÖp vÉn kh«ng thay ®æi. Nh­ng theo em th× ta sö dông TK 811 ®Ó ph¶n ¸nh phÇn chiÕt khÊu b¸n hµng lµ hîp lý. V× khi kh¸ch hµng tr¶ tiÒn tr­íc thêi h¹n thanh to¸n ®iÒu nµy t­¬ng ®­¬ng víi viÖc doanh nghiÖp chiÕm dông vèn cña kh¸ch hµng trong kho¶ng thêi gian thanh to¸n tr­íc h¹n. NÕu nh­ kh¸ch hµng ®Õn h¹n míi tr¶ mµ doanh nghiÖp cÇn vèn nh­ng ch­a cã th× ph¶i ®i vay ng©n hµng hoÆc c¸c tæ chøc, c¸ nh©n kh¸c. Sau ®ã th× doanh nghiÖp sÏ ph¶i tr¶ mét kho¶n l·i t­¬ng øng víi sè tiÒn vay. Kho¶n l·i nµy ®­îc tÝnh vµo chi phÝ ho¹t ®éng tµi chÝnh. Do ®ã chiÕt khÊu b¸n hµng mµ kh¸ch hµng ®­îc h­ëng do thanh to¸n tiÒn mua tr­íc h¹n ph¶n ¸nh vµo TK 811 - Chi phÝ ho¹t ®éng tµi chÝnh lµ hîp lý. Kho¶n chiÕt khÊu nµy hiÖn nay ®ang ®­îc coi lµ kho¶n chiÕm dông vèn. Nh­ng theo chuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ th× ®©y lµ mét quan hÖ tÝn dông. Khi ph¶n ¸nh kho¶n chiÕt khÊu nµy vµo TK 811 còng cã thÓ coi chÕ ®é kÕ to¸n ViÖt Nam b­íc ®Çu coi ®©y lµ mét quan hÖ tÝn dông míi. Do ®ã chiÕt khÊu b¸n hµng mµ kh¸ch hµng ®­îc h­ëng do thanh to¸n tiÒn mua tr­íc h¹n ph¶n ¸nh vµo TK 811 - Chi phÝ ho¹t ®éng tµi chÝnh lµ hîp lý. HiÖn nay TK 521 ®ang ®Ó trèng vËy Bé Tµi chÝnh cã thÓ cho TK 521 mang mét néi dung kh¸c hay nªn xo¸ TK ®i ®Ó cho hÖ thèng tµi kho¶n kÕ to¸n ngµy cµng hoµn thiÖn h¬n. 5-/ Gi¶m gi¸ hµng b¸n: - Trong TK 532 gi¶m gi¸ hµng b¸n ®· quy ®Þnh. + Gi¸m gi¸: lµ kho¶n gi¶m trõ ®­îc ng­êi b¸n chÊp thuËn mét c¸ch ®Æc biÖt trªn gi¸ ®· tho¶ thuËn v× lÝ do hµng b¸n kÐm phÈm chÊt hay kh«ng ®óng quy c¸ch theo quy ®Þnh trong hîp ®ång kinh tÕ. + Bít gi¸: lµ kho¶n gi¶m trõ trªn gi¸ b¸n th«ng th­êng v× lý do mua víi khèi l­îng lín, tÝnh theo mét tû lÖ nµo ®ã trªn gi¸ b¸n. + Håi khÊu: lµ kho¶n gi¶m trõ tÝnh trªn tæng sè c¸c nghiÖp vô ®· thùc hiÖn víi kh¸ch hµng trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh. Ng­êi b¸n thùc hiÖn kho¶n håi khÊu cho ng­êi mua hµng ngay sau khi ®· b¸n ®­îc hµng. - Theo em c¸ch ®Þnh nghÜa vÒ gi¶m gi¸ hµng b¸n nh­ vËy lµ ch­a tho¶ ®¸ng v× ®· gép hai hµnh vi rÊt kh¸c nhau cña ng­êi b¸n vÒ nguyªn nh©n, ®éng c¬, môc ®Ých, c¸ch tiÕn hµnh vµo trong néi dung mét kh¸i niÖm. + Gi¶m gi¸ lµ ng­êi b¸n b¾t buéc ph¶i gi¶m gi¸ cho ng­êi mua so víi gi¸ ®· tho¶ thuËn, ®· ghi trªn ho¸ ®¬n v× lý do ®Õn khi giao hµng thùc tÕ míi ph¸t hiÖn hµng bÞ kÐm phÈm chÊt, kh«ng ®óng quy c¸ch, hoÆc ng­êi b¸n ®· giao sai thêi h¹n ®· quy ®Þnh trong hîp ®ång kinh tÕ. Râ rµng ®©y lµ lçi chñ quan cña ng­êi b¸n g©y ra. Nh­ng v× ®Ó lµm võa lßng ng­êi mua, ®Ó ®¶m b¶o c«ng b»ng, ng­êi b¸n thùc hiÖn gi¶m gi¸ cho ng­êi mua so víi gi¸ b¸n ®· tho¶ thuËn, ®· ghi trong hîp ®ång kinh tÕ hoÆc ghi trªn ho¸ ®¬n. + Bít gi¸ hoÆc ­u ®·i gi¶m gi¸: Ng­êi b¸n giao hµng ®óng víi gi¸ c¶, phÈm chÊt thêi h¹n theo quy ®Þnh cña hîp ®ång, nh­ng ®Ó lµm hµi lßng ng­êi mua, ®Ó khuyÕn khÝch ng­êi mua ngµy cµng mua nhiÒu h¬n hµng cña m×nh, ng­êi b¸n chi ra mét sè tiÒn cho ng­êi mua, viÖc chi nµy kh«ng ph¶i do ng­êi b¸n cã lçi, còng kh«ng ph¶i do ai Ðp buéc ai c¶. Tãm l¹i viÖc lµm nµy lµ ®Ó nh»m xóc tiÕn viÖc b¸n hµng, cung øng dÞch vô trong ph¹m vi kinh doanh cña th­¬ng nh©n b»ng c¸ch dïng nh÷ng lîi Ých nhÊt ®Þnh cho kh¸ch hµng. Hµnh vi nµy x¶y ra th­êng xuyªn, nhÊt lµ trong tr­êng hîp ng­êi giao dÞch mua hµng kh«ng ph¶i lµ chñ së h÷u ®Ých thùc cña sè hµng ®­îc mua. VËy nªn ch¨ng Bé Tµi chÝnh cho hai néi dung nµy vµo hai tµi kho¶n riªng ®Ó cho néi dung cña tµi kho¶n lµm cho ng­êi ®äc dÔ hiÓu vµ râ rµng h¬n. 6-/ Gi¶m thuÕ ph¶i nép trong c¸c tr­êng hîp chiÕt khÊu b¸n hµng, gi¶m gi¸ hµng b¸n: Khi b¸n hµng cho kh¸ch hµng mµ ng­êi b¸n chÊp nhËn chiÕt khÊu, gi¶m gi¸ cho kh¸ch hµng. Th× hiÖn nay ®èi víi doanh nghiÖp tÝnh thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ. Sè tiÒn mµ ng­êi b¸n chÊp nhËn chiÕt khÊu, gi¶m gi¸ cho kh¸ch hµng còng lµ c¬ së ®Ó ng­êi b¸n tÝnh thuÕ GTGT ®­îc khÊu trõ ph¶i nép cho Nhµ n­íc. §iÒu nµy em thÊy ch­a ®­îc tho¶ ®¸ng v× viÖc chÊp nhËn chiÕt khÊu, gi¶m gi¸ hµng b¸n lµ sù tho¶ thuËn gi÷a ng­êi b¸n vµ ng­êi mua. Nªn kho¶n thuÕ ®ã ng­êi b¸n sÏ kh«ng ®­îc gi¶m trõ mµ vÉn ph¶i nép. Trong tr­êng hîp nµy sÏ cã hiÖn t­îng x¶y ra sù th«ng ®ång gi÷a ng­êi b¸n vµ ng­êi mua, hä sÏ lËp c¸c chøng tõ khèng dùa vµo kÏ hë ®ã ®Ó lîi dông trèn thuÕ. Nªn ch¨ng Bé Tµi chÝnh cã quy ®Þnh chÆt chÏ vÒ kho¶n thuÕ ®­îc gi¶m trõ do chiÕt khÊu, gi¶m gi¸ hµng b¸n. §Ó ngµy cµng hoµ nhËp nÒn kinh tÕ víi c¸c n­íc trong khu vùc vµ thÕ giíi th× chuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam ph¶i phï hîp víi chuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ. Trong chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn nay vÉn cßn mét sè tµi kho¶n, néi dung ph¶n ¸nh trong tµi kho¶n cÇn ph¶i söa ®æi ®Ó phï hîp vµ ngµy cµng hoµn thiÖn h¬n. KÕt luËn HiÖn nay c¸c doanh nghiÖp n­íc ta ®ang ph¶i ®èi diÖn víi m«i tr­êng kinh doanh biÕn ®éng kh«ng ngõng, diÔn biÕn phøc t¹p vµ cã nhiÒu rñi ro. ¸p lùc c¹nh tranh ngµy cµng gia t¨ng vµ con ®­êng ®i lªn phÝa tr­íc cña c¸c doanh nghiÖp cã nhiÒu ch­íng ng¹i, chØ thiÕu cÈn träng vµ nh¹y bÐn lµ xuèng vùc ph¸ s¶n. Víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt th× kh©u tiªu thô s¶n phÈm cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®Õn sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn. Tiªu thô lµ qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp lµm cho s¶n xuÊt trë thµnh hµng ho¸ trªn thÞ tr­êng. Tiªu thô lµ qu¸ tr×nh lu©n chuyÓn vèn cña doanh nghiÖp. Sù lu©n chuyÓn nhanh chËm còng cã thÓ ®¸nh gi¸ ®­îc doanh nghiÖp s¶n xuÊt lµm ¨n cã hiÖu qu¶ hay kh«ng. Nhê cã sù gióp ®ì cña c¸c thÇy c« gi¸o trong khoa mµ em ®· hiÓu ®­îc vai trß quan träng cña tæ chøc kÕ to¸n thµnh phÈm vµ tiªu thô trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt. Víi thêi gian vµ ®iÒu kiÖn cã h¹n nªn mÆc dï rÊt cè g¾ng nh­ng ®Ò ¸n nµy kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu xãt. Em rÊt mong nhËn d­îc ý kiÕn cña c¸c thÇy c« ®Ó h¹n chÕ thiÕu xãt trong lÇn viÕt sau. môc lôc