Đề án Kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm xây lắp theo mô hình khoán

Lêi nãi ®Çu HiÖn nay, ë n­íc ta ®ang tån t¹i c¸c tæ chøc x©y l¾p nh­ tæng c«ng ty, xÝ nghiÖp, tæ, ®éi x©y dùng... Cïng víi sù ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý cña Nhµ n­íc trong nh÷ng n¨m võa qua, c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p còng t×m tßi, s¸ng t¹o vµ ¸p dông nh÷ng ph­¬ng thøc qu¶n lý kh¸c nhau phï hîp víi c¬ chÕ thÞ tr­êng, ph¸p luËt cña nhµ n­íc, ®iÒu kiÖn vµ ®Æc ®iÓm cña ®¬n vÞ m×nh. Mét trong nh÷ng c¸ch qu¶n lý ®­îc nhiÒu doanh nghiÖp x©y l¾p ¸p dông lµ “kho¸n”. Trong c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh theo m« h×nh kho¸n, h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p lµ vÊn ®Ò trung t©m cña c«ng t¸c h¹ch to¸n. H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt gióp cho ®¬n vÞ n¾m b¾t ®­îc t×nh h×nh thùc hiÖn c¸c ®Þnh møc vÒ chi phÝ vËt t­, nh©n c«ng, m¸y thi c«ng... lµ bao nhiªu so víi dù to¸n. §èi víi ®¬n vÞ nhËn kho¸n, h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt ®óng ®¾n sÏ gióp cho ®¬n vÞ x¸c ®Þnh ®­îc chi phÝ s¶n xuÊt lµ tiÕt kiÖm hay l·ng phÝ, tõ ®ã ®­a ra biÖn ph¸p thÝch hîp. §èi víi ®¬n vÞ giao kho¸n, viÖc nµy gióp cho ®¬n vÞ tÝnh gi¸ giao kho¸n s¸t víi chi phÝ ph¸t sinh thùc tÕ. TÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm mét c¸ch chÝnh x¸c sÏ gióp cho doanh nghiÖp x¸c ®Þnh vµ ®¸nh gi¸ ®óng ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ gióp cho c¸c nhµ l·nh ®¹o, qu¶n lý doanh nghiÖp cã nh÷ng gi¶i ph¸p, quyÕt ®Þnh kÞp thêi. §ã lµ lý do t¹i sao em l¹i chän ®Ò tµi “KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p theo m« h×nh kho¸n”. Bè côc cña ®Ò ¸n ngoµi phÇn më ®Çu, kÕt luËn, gåm cã hai phÇn chÝnh PhÇn I: Nh÷ng lý luËn c¬ b¶n vÒ kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p theo m« h×nh kho¸n. PhÇn II: Thùc tr¹ng vµ mét sè biÖn ph¸p hoµn thiÖn kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong ®iÒu kiÖn kho¸n x©y l¾p. Qua bµi viÕt nµy, em xin ch©n thµnh c¶m ¬n PTS NguyÔn ThÞ §«ng - ng­êi ®· h­íng dÉn em hoµn thµnh ®Ò ¸n. PhÇn I Mét sè vÊn ®Ò vÒ kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p theo m« h×nh kho¸n I- §Æc ®iÓm kinh doanh x©y l¾p vµ tæ chøc kinh doanh x©y l¾p theo m« h×nh kho¸n 1. §Æc ®iÓm ho¹t ®éng kinh doanh x©y l¾p theo m« h×nh kho¸n cã ¶nh h­ëng tíi h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p Kinh doanh x©y l¾p lµ nghµnh s¶n xuÊt vËt chÊt quan träng mang tÝnh chÊt c«ng nghiÖp nh»m t¹o ra c¬ së h¹ tÇng cho nÒn kinh tÕ quèc d©n. Cho nªn cã thÓ nãi, ngµnh x©y l¾p cã vai trß quan träng trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Tuy nhiªn ho¹t ®«ng s¶n xuÊt kinh doanh x©y l¾p nãi chung vµ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh x©y l¾p theo m« h×nh kho¸n nãi riªng cã nh÷ng ®Æc ®iÓm rÊt riªng, rÊt kh¸c biÖt so víi nh÷ng nghµnh s¶n xuÊt kh¸c: -S¶n phÈm x©y l¾p lµ nh÷ng c«ng tr×nh , h¹ng môc c«ng tr×nh, vËt kiÕn tróc... cã quy m« lín, phøc t¹p, mang tÝnh chÊt ®¬n chiÕc, thêi gian thi c«ng kÐo dµi, gi¸ trÞ c«ng tr×nh lín... Do vËy, viÖc tæ chøc qu¶n lý vµ h¹ch to¸n nhÊt thiÕt ph¶i cã dù to¸n thiÕt kÕ, thi c«ng, ®Æc biÖt, dù to¸n chi phÝ lµm c¬ së cho c¸c kho¶n chi khi tiÕn hµnh x©y l¾p. Nh÷ng kho¶n chi nµy ®­îc thÓ hiÖn râ trong gi¸ kho¸n. -S¶n phÈm x©y l¾p th­êng cè ®Þnh t¹i n¬i s¶n xuÊt, cßn c¸c yÕu tè ®Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt ph¶i vËn ®éng theo ®Þa ®iÓm s¶n phÈm. Do ®ã, ®Æc ®iÓm nµy g©y khã kh¨n cho c«ng t¸c qu¶n lý, lµm t¨ng CPSXC. -S¶n phÈm x©y l¾p hoµn thµnh kh«ng nhËp kho mµ th­êng ®­îc tiªu thô tr­íc khi tiÕn hµnh s¶n xuÊt theo gi¸ kho¸n (®èi víi ®¬n vÞ nhËn kho¸n) hoÆc theo gi¸ dù to¸n, tho¶ thuËn víi chñ ®Çu t­ (®èi víi ®¬n vÞ giao kho¸n). Do ®ã, tÝnh chÊt hµng ho¸ cña s¶n phÈm kh«ng ®­îc thÓ hiÖn râ. Nh÷ng ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng kinh doanh, s¶n xuÊt nãi trªn phÇn nµo chi phèi c«ng t¸c kÕ to¸n trong doanh nghiÖp x©y l¾p tæ chøc kinh doanh theo m« h×nh kho¸n , nhÊt lµ c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm . 2. Tæ chøc kinh doanh x©y l¾p theo m« h×nh kho¸n Doanh nghiÖp x©y l¾p cã thÓ tæ chøc kinh doanh x©y l¾p theo nh÷ng m« h×nh (ph­¬ng thøc) kho¸n sau: -Ph­¬ng thøc kho¸n gän c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh §©y lµ mét ph­¬ng thøc ®ang ®­îc ¸p dông phæ biÕn ë c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p hiÖn nay. Theo ph­¬ng thøc nµy, ®¬n vÞ giao kho¸n toµn bé gi¸ trÞ c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh cho ®¬n vÞ nhËn kho¸n. ®¬n vÞ nhËn kho¸n tù tæ chøc cung øng vËt t­, tæ chøc lao ®éng... ®Ó tiÕn hµnh thi c«ng. Khi c«ng tr×nh hoµn thµnh bµn giao, quyÕt to¸n sÏ ®­îc thanh to¸n toµn bé gi¸ trÞ c«ng tr×nh theo gi¸ nhËn kho¸n vµ nép cho ®¬n vÞ giao kho¸n mét sè kho¶n theo quy ®Þnh. §¬n vÞ giao kho¸n chØ lµ ng­êi cã t­ c¸ch ph¸p nh©n ®øng ra ký kÕt c¸c hîp ®ång x©y dùng vµ chÞu tr¸ch nhiÖn ph¸p lý ®èi víi chÊt l­îng c«ng tr×nh vµ thêi gian thi c«ng. -Ph­¬ng thøc kho¸n gän kho¶n môc chi phÝ Theo ph­¬ng thøc nµy, ®¬n vÞ giao kho¸n chØ kho¸n c¸c kho¶n môc chi phÝ nhÊt ®Þnh (th­êng lµ CPNC) cßn c¸c kho¶n môc chi phÝ kh¸c do ®¬n vÞ tù chi, h¹ch to¸n vµ chÞu tr¸ch nhiÖm gi¸m s¸t kü thuËt, chÊt l­îng c«ng tr×nh. Ph­¬ng thøc nµy chØ ¸p dông cho c¸c tæ, ®éi thi c«ng kh«ng cã ®ñ ®iÒu kiÖn tù cung øng vËt t­, gi¸m s¸t kü thuËt vµ ch­a thùc hiÖn h¹ch to¸n kÕ to¸n. Tuy nhiªn, dï theo bÊt kú m« h×nh, ph­¬ng thøc kho¸n nµo, viÖc tæ chøc kinh doanh x©y l¾p gåm nh÷ng b­íc chñ yÕu sau: -Doanh nghiÖp x©y l¾p (®¬n vÞ giao kho¸n) sau khi ký kÕt hîp ®ång víi bªn A, thùc hiÖn giao kho¸n khèi l­îng x©y l¾p, t­ vÊn, thiÕt kÕ cho c¸c xÝ nghiÖp, ®éi , c«ng tr­êng x©y dùng trùc thuéc (®¬n vÞ nhËn kho¸n) th«ng qua hîp ®ång giao nhËn kho¸n. Hîp ®ång giao nhËn kho¸n ph¶i x¸c ®Þnh râ: +Néi dung c«ng viÖc, khèi l­îng, chÊt l­îng, ®¬n gi¸, thêi h¹n khëi c«ng vµ hoµn thµnh hîp ®ång; nÕu cã nh÷ng ph¸t sinh míi th× ph¶i bæ sung hîp ®ång giao nhËn kho¸n néi bé. +Gi¸ giao kho¸n bao gåm c¸c phÝ tæn trùc tiÕp vµ mét phÇn chi phÝ chung cña gi¸ thµnh dù to¸n. -Khi kÕt thóc hîp ®ång, ph¶i nghiÖm thu vµ thanh lý hîp ®ång giao nhËn kho¸n vµ nh÷ng ph¸t sinh bæ sung cña hîp ®ång giao nhËn kho¸n. -KÕt qu¶ cña hîp ®ång giao nhËn kho¸n (kÓ c¶ tiÕt kiÖm gi¸ thµnh x©y l¾p) - trªn c¬ së lÊy thu bï chi- ph¶i ®­îc giò l¹i ®Ó thùc hiÖn nghÜa vô víi ng©n s¸ch nhµ n­íc vµ trÝch lËp c¸c quü theo chÕ ®é hiÖn hµnh. -NÕu ®¬n vÞ nhËn kho¸n ®­îc ph©n cÊp qu¶n lý tµi chÝnh, cã tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n riªng, ®¬n vÞ nhËn kho¸n ph¶i tæ chøc h¹ch to¸n kÕ to¸n ho¹t ®éng nhËn kho¸n, theo dâi chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh, tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, lËp b¸o c¸o kÕ to¸n theo chÕ ®é hiÖn hµnh. -§éi tr­ëng ®¬n vÞ nhËn kho¸n hoÆc gi¸m ®èc xÝ nghiÖp cña ®¬n vÞ nhËn kho¸n sÏ ph¶i chÞu hoµn toµn tr¸ch nhiÖm vÒ c¸c mÆt ho¹t ®éng kinh doanh x©y l¾p, ®¶m b¶o tu©n thñ ®óng ph¸p luËt vÒ c¸c chøng tõ kÕ to¸n, hÖ thèng tµi kho¶n, hÖ thèng sæ kÕ to¸n theo chÕ ®é hiÖn hµnh. -NÕu ®¬n vÞ nhËn kho¸n tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n riªng, c¸c c«ng viÖc trªn sÏ do ®¬n vÞ giao kho¸n thùc hiÖn. Cã thÓ nãi, ®Æc ®iÓm kinh doanh x©y l¾p vµ tæ chøc kinh doanh x©y l¾p theo m« h×nh kho¸n cã nh÷ng nÐt ®Æc tr­ng riªng khiÕn cho chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p trong ®iÒu kiÖn kho¸n x©y l¾p cã nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng biÖt. II- §Æc ®iÓm chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p trong ®iÒu kiÖn kho¸n 1. §Æc ®iÓm chi phÝ s¶n xuÊt Qu¸ tr×nh kinh doanh cña doanh nghiÖp x©y l¾p lµ qu¸ tr×nh biÕn ®æi mét c¸ch cã ý thøc, cã môc ®Ých c¸c yÕu tè ®Çu vµo thµnh c¸c c«ng tr×nh, lao vô nhÊt ®Þnh. C¸c yÕu tè vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt, ®èi t­îng lao ®éng (mµ biÓu hiÖn cô thÓ lµ hao phÝ vÒ lao ®éng vËt ho¸) d­íi sù t¸c ®éng cã môc ®Ých cña søc lao ®éng (biÓu hiÖn lµ hao phÝ vÒ lao ®éng sèng) qua qu¸ tr×nh biÕn ®æi sÏ t¹o ra s¶n phÈm. §Ó ®o l­êng c¸c hao phÝ mµ doanh nghiÖp ®· bá ra trong tõng kú nh»m tæng hîp, x¸c ®Þnh kÕt qu¶ ®Çu ra, phôc vô yªu cÇu qu¶n lý th× mäi hao phÝ lao ®éng cuèi cïng ®Òu ®­îc biÓu hiÖn b»ng th­íc ®o tiÒn tÒ vµ gäi lµ chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh. Trong ho¹t ®éng kinh doanh x©y l¾p, chi phÝ s¶n xuÊt lµ toµn bé c¸c kho¶n hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ mµ doanh nghiÖp ®· bá ra liªn quan ®Õn viÖc x©y dùng, l¾p ®Æt c«ng tr×nh. a. §Æc ®iÓm chi phÝ s¶n xuÊt t¹i ®¬n vÞ giao kho¸n Tr­êng hîp doanh nghiÖp x©y l¾p tæ chøc kinh doanh theo m« h×nh kho¸n gän c«ng tr×nh,h¹ng môc c«ng tr×nh Chi phÝ ph¸t sinh chØ gåm chi phÝ qu¶n lý, chi phÝ giao dÞch... ®Ó ®¶m b¶o sù tån t¹i cña ®¬n vÞ. Do ®ã, kÕ to¸n chi phÝ kh«ng cÇn sö dông TK 621,622,627 mµ cã thÓ sö dông TK 642 ®Ó tËp hîp c¸c kho¶n chi phÝ thuéc néi dung chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp, TK 632 ®Ó tËp hîp chi phÝ ph¸t sinh t¹i ®¬n vÞ nh­ng kh«ng thuéc néi dung chi phÝ qu¶n lý. Tr­êng hîp doanh nghiÖp x©y l¾p tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh theo ph­¬ng thøc kho¸n gän kho¶n môc chi phÝ Chi phÝ s¶n xuÊt ®­îc tËp hîp theo tõng ®¬n vÞ nhËn kho¸n. Chi phÝ s¶n xuÊt gåm 4 kho¶n môc chi phÝ sau: -Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp(CPNVLTT): bao gåm toµn bé c¸c kho¶n hao phÝ nguyªn vËt liÖu mµ ®¬n vÞ x©y l¾p bá ra ®Ó cÊu t¹o nªn thùc thÓ c«ng tr×nh nh­: vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, c¸c cÊu kiÖn bª t«ng, phô gia, dµn gi¸o, v¸n khu«n... -Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp(CPNCTT): bao gåm tiÒn l­¬ng vµ c¸c kho¶n phô cÊp mang tÝnh chÊt tiÒn l­¬ng tr¶ cho c«ng nh©n x©y l¾p cña ®¬n vÞ nhËn kho¸n. -Chi phÝ m¸y thi c«ng(CPMTC): bao gåm toµn bé c¸c kho¶n chi phÝ mµ ®¬n vÞ x©y l¾p bá ra cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn viÖc sö dông m¸y thi c«ng phôc vô cho x©y dùng, l¾p ®Æt c¸c c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh (kh«ng ph©n biÖt m¸y thi c«ng cña ®¬n vÞ hay thuª ngoµi). -Chi phÝ chung: +Chi phÝ s¶n xuÊt chung(CPSXC): lµ toµn bé c¸c kho¶n chi phÝ ph¸t sinh trong ph¹m vi c¸c ®¬n vÞ nhËn kho¸n . +Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp: gåm toµn bé c¸c kho¶n chi phÝ cã liªn quan ®Õn viÖc tæ chøc, qu¶n lý, ®iÒu hµnh kinh doanh vµ qu¶n lý hµnh chÝnh cña doanh nghiÖp mµ kh«ng t¸ch riªng ra ®­îc. +Chi phÝ b¸n hµng: gåm toµn bé c¸c chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh tiªu thô s¶n phÈm nh­ chi phÝ giao dÞch, chi phÝ b¶o hµnh c«ng tr×nh x©y dùng. b. §Æc ®iÓm chi phÝ s¶n xuÊt t¹i ®¬n vÞ nhËn kho¸n Tr­êng hîp ®¬n vÞ ®­îc giao kho¸n gän c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh -Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh ®­îc tËp hîp theo tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh bao gåm: +CPNVLTT +CPNCTT +CPMTC +CPSXC: lµ chi phÝ ph¸t sinh trong ph¹m vi cña ®¬n vÞ nhËn kho¸n ®Ó thùc hiÖn khèi l­îng x©y l¾p ®­îc giao kho¸n, bao gåm: tiÒn l­¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l­¬ng cña bé phËn qu¶n lý, chi phÝ héi häp, tiÕp kh¸ch, tiÒn ®iÖn, n­íc phôc vô thi c«ng... Tr­êng hîp ®¬n vÞ ®­îc giao kho¸n gän kho¶n môc chi phÝ: do ®¬n vÞ ch­a cã tæ chøc bé m¸y riªng nªn chi phÝ s¶n xuÊt sÏ do ®¬n vÞ giao kho¸n tËp hîp, h¹ch to¸n. 2. §Æc ®iÓm gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p Gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé c¸c kho¶n hao phÝ vÒ lao ®«ng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ bá ra ®Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt ra mét khèi l­îng s¶n phÈm, dÞch vô, lao vô nhÊt ®Þnh hoµn thµnh. Gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p lµ toµn bé chi phÝ nh­ CPNVL, CPMTC... tÝnh b»ng tiÒn ®Ó hoµn thµnh mét khèi l­îng s¶n phÈm x©y l¾p nhÊt ®Þnh, cã thÓ lµ c«ng tr×nh hoÆc mét h¹ng môc c«ng tr×nh. Gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p bao gåm 4 kho¶n môc sau: -Kho¶n môc CPNVL -Kho¶n môc CPNC -Kho¶n môc CPMTC -Kho¶n môc chi phÝ chung a. T¹i ®¬n vÞ giao kho¸n Theo ph­¬ng thøc kho¸n gän c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh -Gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p chÝnh lµ gi¸ giao kho¸n. Gi¸ giao kho¸n ®­îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së gi¸ thµnh dù to¸n. -Gi¸ thµnh dù to¸n lµ tæng sè c¸c chi phÝ dù to¸n ®Ó hoµn thµnh mét khèi l­îng s¶n phÈm x©y l¾p. Gi¸ thµnh dù to¸n ®­îc lËp tr­íc khi tiÕn hµnh x©y l¾p trªn c¬ së c¸c ®Þnh møc thiÕt kÕ ®­îc duyÖt vµ khung gi¸ quy ®Þnh ®¬n gi¸ x©y dùng c¬ b¶n hiÖn hµnh. -§èi t­îng tÝnh gi¸ lµ c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh giao kho¸n. -Ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ lµ ph­¬ng ph¸p ®Þnh møc. Theo ph­¬ng thøc kho¸n gän kho¶n môc chi phÝ -Gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p lµ gi¸ thµnh thùc tÕ ®­îc x¸c ®Þnh khi hoµn thµnh c«ng t¸c x©y l¾p trªn c¬ së c¸c chi phÝ thùc tÕ liªn quan ®Õn c«ng tr×nh x©y l¾p. -§èi t­îng tÝnh gi¸ lµ c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh hoµn thµnh. -Ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ lµ ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp hoÆc ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo ®¬n ®Æt hµng. b. T¹i ®¬n vÞ nhËn kho¸n Theo ph­¬ng thøc kho¸n gän c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh -Gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p lµ gi¸ thµnh thùc tÕ, bao gåm CPNVLTT, CPNCTT, CPMTC, CPSXC ®Ó hoµn thµnh c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh . -Ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ lµ ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp Theo ph­¬ng thøc kho¸n gän kho¶n môc chi phÝ, gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p sÏ do ®¬n vÞ giao kho¸n tÝnh to¸n. III-/ ChÕ ®é kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p trong kho¸n. ChÕ ®é kÕ to¸n ¸p dông chung cho tÊt c¶ ¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt ®­îc Bé tµi chÝnh ban hµng ngµy 1/11/1195. Tuy nhiªn do nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng biÖt vÒ s¶n phÈm x©y l¾p vµ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh x©y l¾p cho nªn chÕ ®é ®é kÕ to¸n trªn ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña ngµnh x©y l¾p. chÝnh v× vËy, ngµy 16/12/1998, Bé tµi chÝnh ®· ban hµng. ChÕ ®é kÕ to¸n, ¸p dông cho doanh nghiÖp x©yl¾p "theo quyÕt ®Þnh 1864/1998/Q§-BTC. ChÕ ®ä kÕ to¸n ¸p dông cho doanh nghiÖp x©y l¾p mét mÆt t«n träng c¸c quyÕt ®Þnh hiÖn hµnh cña Nhµ n­íc vÒ tµi chÝnh - kÕ to¸n, ®¶m b¶o thèng nhÊt nguyªn t¾c kÕ to¸n, kÕt cÊu vµ nguyªn t¾c h¹ch to¸n cña chÕ ®é kÕ to¸n doanh nghiªp; mÆt kh¸c, ®­îc bæ sung, hoµn thiÖn phï hîp vµ c¸c quy ®Þnh hiÖn hµnh cña c¬ chÕ tµi chÝnh, thuÕ vµ phï hîp vµ ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt vµ ®Æc ®iÓm s¶n phÈm x©yl¾p. §èi víi doanh nghiÖp cã tæ chøc kinh doanh theo m« h×nh kho¸n, do ho¹t ®éng kinh doanh vµ tæ chøc kinh doanh x©y l¾p theo m« h×nh kho¸n cã nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng biÖt nªn chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm x©yl¾p còng cã nh÷ng ®Æc tr­ng riªng. §iÓu dÉn ®Õn nh÷ng nÐt riªng cña chÕ ®é kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p trong ®iÒu kiÖn kho¸n. 1-/ ChÕ ®é kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ t×nh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i ®¬n vÞ giao kho¸n. - Trªn c¬ së hÖ th«ng tµi kho¶n sö dông ®­îc ¸p dông chung cho tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt, hÖ thèng tµi kho¶n cña doanh nghiÖp x©y l¾p cã mét sè ®iÓm kh¸c. §Ó phôc vô cho qu¸ tr×nh kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµn s¶n phÈm, ®¬n vÞ giao kho¶n x©yl¾p th­êng sö dông tµi kho¶n 141, 621,622,623,627,154,632 ®Ó tËp hîp vµ h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt (trong h¹ch to¸n ®¬n vÞ kho¸n gän kho¶n môc chi phÝ) hoÆc sö dông tµi kho¶n 136 (1362)), 154,632,642 (trong tµi kho¶n ®¬n vÞ giao kho¸n gän c«ng tr×nh, hay môc c«ng tr×nh. - VÒ mÆt chÕ ®é chøng tõ kÕ to¸n, ®Ó h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, ngoµi nh÷ng chøng b¾t buéc do bé tµi chÝnh ban hµnh, (nh­: phiÕu nhËp kho, phiÕu xuÊt kho, phiÕu xuÊt vËt t­ theo ®Þnh møc, thÎ kho,..., b¶ng thanh to¸n l­¬ng,... phiÕu l­u, phiÕu chi,...)... ®¬n vÞ giao kho¸n cßn sö dông c¸c chøng tõ nh­: + Hîp ®ång giao nhËn kho¸n x©y l¾p. + Biªn b¶n thanh lý hîp ®ång giao nhËn kho¸n ..... ViÖc ghi chÐp. Ph¶i theo ®óng nh÷ng quy ®Þnh cña Bé tµi chÝnh. - VÒ chÕ ®é sæ kÕ to¸n. Tuy theo quy m« kinh doanh, tr×nh ®é qu¶n lý kÕ to¸n vµ ph©n c«ng lao ®éng kÕ to¸n, ®¬n vÞ giao kho¸n cã thÓ ¸p dông mét trong nh÷ng ph­¬ng ph¸p ghi sæ kÕ to¸n theo c¸c h×nh thøc nh­: Chøng tõ ghi sæ, nhËt ký chung, nhËt ký - sæ c¸i vµ nhËt ký - chøng tõ. Danh môc c¸c sæ kÕ to¸n theo c¸c h×nh thøc ghi sæ còng t­¬ng tù nh­ chÕ ®é kÕ to¸n ¸p dông chung cho c¸c doanh nghiÖp. 2-/ ChÕ ®é kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i ®¬n vÞ nhËn kho¸n. - Trong tr­êng hùp ®¬n vÞ nhËn kho¸n kh«ng ®­îc ph©n cÊp qu¶n lý tµi chÝnh, kh«ng tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n riªng th× viÖc h¹ch to¸n kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p do ®¬n vÞ giao kho¸n thùc hiÖn. Do ®ã, ®¬n vÞ nhËn kho¸n kh«ng ph¶i tu©n theo chÕ ®î kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. - Trong tr­êng hîp ®¬n vÞ nhËn kho¸n cã tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n riªng, kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm còng ph¶i tu©n thñ theo "chÕ ®é kÕ to¸n ¸p dông cho doanh nghiÖp x©y l¾p". + §Ó phôc vô cho kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p, ®¬n vÞ nhËn kho¸n. Sö dông c¸c TK 336 (3362), 621,622,623,627,154 ®Ó h¹ch to¸n vµ ph¶i tu©n theo nguyªn t¾c h¹ch to¸n c¸c TK nµy mét c¸ch chÆt chÏ. + VÒ chÕ ®é chøng tõ kÕ to¸n vµ chÕ ®é sæ kÕ to¸n còng t­¬ng tù nh­ chÕ ®é chøng tõ vµ sæ kÕ to¸n cña ®¬n vÞ giao kho¸n. B- Theo ph­¬ng thøc kho¸n gän c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh 1. Tµi kho¶n sö dông TK 136-Ph¶i thu néi bé TK 136 cã 3 TK cÊp 2 TK1361: Vèn kinh doanh ë ®¬n vÞ trùc thuéc TK 1362: Ph¶i thu vÒ gi¸ trÞ khèi l­îng x©y l¾p giao kho¸n néi bé TK 1368: Ph¶i thu kh¸c Trong ®ã TK1362 -Ph¶i thu vÒ gi¸ trÞ khèi l­îng x©y l¾p giao kho¸n néi bé: ph¶n ¸nh toµn bé gi¸ trÞ vÒ vËt t­, vèn b»ng tiÒn, khÊu hao TSC§... ®Ó thùc hiÖn khèi l­îng x©y l¾p, l¾p giao cho c¸c ®¬n vÞ nhËn kho¸n x©y l¾p néi bé, vµ nhËn l¹i gi¸ trÞ khèi l­îng x©y l¾p, l¾p hoµn thµnh bµn giao cña c¸c ®¬n vÞ nhËn kho¸n. KÕt cÊu: Bªn Nî: sè vèn t¹m øng ®Ó thùc hiÖn gi¸ trÞ khèi l­îng x©y l¾p kho¸n néi bé Bªn Cã: nhËn gi¸ trÞ khèi l­îng x©y l¾p néi bé hoµn thµnh, bµn giao cña ®¬n vÞ nhËn kho¸n D­ Nî: sè cßn ph¶i thu vÒ kho¶n øng ®Ó thùc hiÖn khèi l­îng x©y l¾p néi bé ë ®¬n vÞ nhËn kho¸n. TK 336-Ph¶i tr¶ néi bé TK336 cã 2 Tk cÊp 2 TK 3362- Ph¶i tr¶ vÒ khèi l­îng x©y l¾p nhËn kho¸n néi bé TK 3368- Ph¶i tr¶ néi bé kh¸c Trong ®ã TK 3362- PhØ tr¶ vÒ khèi l­îng x©y l¾p nhËn kho¸n néi bé: ph¶n ¸nh toµn bé gi¸ trÞ vÒ vËt t­, vèn b»ng tiÒn, khÊu hao TSC§... ®Ó thùc hiÖn khèi l­îng x©y l¾p mµ kho¸n ph¶i tr¶ vµ ph¶n ¸nh khèi l­îng x©y l¾p hoµn thµnh bµn giao cho ®¬n vÞ giao kho¸n. KÕt cÊu: Bªn Nî: Gi¸ trÞ khèi l­îng x©y l¾p néi bé hoµn thµnh, bµn giao cho ®¬n vÞ giao kho¸n. Bªn Cã: sè vèn t¹m øng ®¬n vÞ nhËn kho¸n nhËn ®­îc ®Ó thùc hiÖn gi¸ trÞ khèi l­îng x©y l¾p kho¸n néi bé. D­ Cã: sè cßn ph¶i tr¶ vÒ kho¶n øng ®Ó thùc hiÖn khèi l­îng x©y l¾p giao kho¸n néi bé cho ®¬n vÞ giao kho¸n. TK 621,622,623,627 néi dung vµ kÕt cÊu t­¬ng tù nh­ trong TK ¸p dông trong ph­¬ng thøc kho¸n gän kho¶n môc chi phÝ. 2. Ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n a, T¹i ®¬n vÞ giao kho¸n -Khi ®¬n vÞ t¹m øng cho ®èi t­îng nhËn kho¸n ®Ó thùc hiÖn khèi l­îng x©y l¾p, c¨n cø vµ hîp ®ång giao kho¸n néi bé vµ c¸c chøng tõ liªn quan kh¸c ghi: Nî TK 136- Ph¶i thu néi bé (1362) Cã TK 111- TiÒn mÆt Cã TK 112- TiÒn göi ng©n hµng Cã TK 152- Nguyªn vËt liÖu Cã TK 153- C«ng cô dông cô Cã TK 331- Vay ng¾n h¹n Cã TK 141,214, 642... -Khi ph¸t sinh c¸c kho¶n chi phÝ t¹i doanh nghiÖp, kh«ng thuéc néi dung chi phÝ qu¶n lý nh­ chi phÝ giao dÞch ..., kÕ to¸n ghi: Nî TK 632 Cã c¸c TK liªn quan -Khi ph¸t sinh c¸c kho¶n chi phÝ thuéc chi phÝ qu¶n lý, kÕ to¸n ghi: Nî TK 642 Cã c¸c TK liªn quan -§Þnh kú hoÆc khi thanh to¸n hîp ®ång giao kho¸n néi bé, ®¬n vÞ nhËn khèi l­îng x©y l¾p hoµn thµnh bµn giao cña ®¬n vÞ nhËn kho¸n. C¨n cø vµo gi¸ trÞ khèi l­îng x©y l¾p kho¸n néi bé (b¶ng kª khèi l­îng x©y l¾p hoµn thµnh, phiÕu gi¸ c«ng tr×nh) vµ c¸c chøng tõ kh¸c cã liªn quan, ghi: Nî TK 154- Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang Cã TK 136- Ph¶i thu néi bé (1362) -Khi thanh to¸n cho ®¬n vÞ nhËn kho¸n, c¨n cø vµo biªn b¶n hîp ®ång giao kho¸n néi bé vµ c¸c chøng tõ cã liªn quan, kÕ to¸n ghi: Nî TK 136- Ph¶i thu néi bé (1362): phÇn cßn thiÕu Cã TK 111,112,152,153,156 -Khi bµn giao cho bªn A: Nî TK 632- Gi¸ vèn hµng b¸n Cã TK 154- Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang b. T¹i ®¬n vÞ nhËn kho¸n -Khi thùc hiÖn nhËn tiÒn mÆt, tiÒn göi (tõ TK chuyªn chi), NVL, c«ng cô lao ®éng, khÊu hao TSC§, c¸c kho¶n chi hé, tr¶ hé ®Ó thùc hiÖn khèi l­îng x©y l¾p giao kho¸n, kÕ to¸n ghi: Nî TK 111,112 (TK chuyªn chi) Nî TK 152,153 Nî TK 623,627,642 (nhËn gi¸ trÞ khÊu hao TSC§, chi phÝ qu¶n lý cÊp trªn ®· chi hé, tr¶ hé) Cã TK 336-Ph¶i tr¶ néi bé (3362) -H¹ch to¸n CPNVL +Mua NVL ®­a vµo sö dông ngay cho thi c«ng, kÕ to¸n ghi: Nî TK 621- CPNVLTT Nî TK 1331- ThuÕ GTGT ®Çu vµo ®­îc khÊu trõ (nÕu cã) Cã TK 111,112,331... +XuÊt kho NVL ®­a vµo s¶n xuÊt: Nî TK 621-CPNVLTT Cã TK 152 -H¹ch to¸n CPNCTT +TÝnh l­¬ng c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt Nî TK 622- CPNCTT Cã TK 334- Ph¶i tr¶ c«ng nh©n viªn +NÕu ®¬n vÞ thuª lao ®éng ngoµi, kÕ to¸n ghi: Nî TK 622- CPNCTT Cã TK111 -H¹ch to¸n CPMTC +§¬n vÞ nhËn kho¸n cã ®éi m¸y thi c«ng riªng biÖt Nî TK 623- CPMTC Nî TK 1331- ThuÕ GTGT ®Çu vµo ®­îc khÊu trõ (nÕu cã) Cã TK 111,112,... Cã TK 152,153 Cã TK 214 Cã TK 334 +Tr­êng hîp ®¬n vÞ nhËn kho¸n thuª ca m¸y thi c«ng Nî TK 627 Nî TK 1331 Cã TK 111,112,331 -Khi ph¸t sinh chi phÝ thuéc néi dung CPSXC Nî TK 627 (chi tiÕt theo tõng yÕu tè) Cã TK 111,112,152,153 Cã TK 214 Cã TK 334 Cã TK 338... -Cuèi kú kÕt chuyÓn: +KÕt chuyÓn CPNVLTT Nî TK 154- Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang Cã TK621 +KÕt chuyÓn CPNCTT Nî TK 154- Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang Cã TK622 +KÕt chuyÓn chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng Nî TK 154- Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang Cã TK623 +KÕt chuyÓn CPSXC Nî TK 154- Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang Cã TK627 -C«ng tr×nh hoµn thµnh bµn giao thanh to¸n víi ®¬n vÞ giao kho¸n theo gi¸ nhËn kho¸n, kÕ to¸n ghi: Nî TK 336- Ph¶i tr¶ néi bé (3362) Cã TK 154- Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang NÕu ®¬n vÞ nhËn kho¸n vµ giao kho¸n x©y l¾p ¸p dông ph­¬ng thøc qu¶n lý tµi chÝnh ghi nhËn viÖc cung cÊp s¶n phÈm lÉn nhau vµo TK 512- Doanh thu b¸n hµng néi bé- nh­ c¸c bé phËn h¹ch to¸n ®éc lËp Nî TK 336- Ph¶i tr¶ néi bé Cã TK 512- Doanh thu b¸n hµng néi bé (5122) Cã TK 333- ThuÕ vµ c¸c kho¶n ph¶i nép ng©n s¸ch nhµ n­íc C-/ Tæ høc sæ cho h¹ch to¸n tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©yl¾p. Tuú thuéc vµo quy m« kinh doanh, tr×nh ®é kÕ to¸n vµ kh¶ n¨ng ph©n c«ng lao ®éng kÕ to¸n mµ ®¬n vÞ giao, nhËn x©y l¾p cã thÓ ¸p dông c¸c h×nh thøc sæ khac nhau ®Ó thÓ hiÖn khèi l­îng c«ng t¸c h¹ch to¸n c¸c lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh. Trong tr­êng hîp doanh nghiÖp x©y l¾p tæ chøc kinh doanh theo ph­¬ng thøc kho¸n gän kho¶n môc chi phÝ, viÖc tËp hîp, h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y lÊp sÏ do ®¬n vÞ giao kho¸n thùc hiÖn. Trong tr­êng hîp doanh nghiÖp tæ chøc kinh doanh theo ph­¬ng thøc kho¸n gän c«ng tr×nh, h¹ng mcô c«ng tr×nh, ®¬n vÞ giao kho¸n sÏ kho¸n c«ng tr×nh cho ®¬n vÞ nhËn kho¸n theo gi¸ giao kho¸n. V× vËy, kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh thùc tÕ cña s¶n phÈm x©y l¾p sÏ do ®¬n vÞ nhËn kho¸n ®¶m nhiÖm. + Gi¶ sù ®¬n vÞ h¹ch to¸n theo sè "nhËt ký -chøng tõ" th× quy tr×nh h¹ch to¸n nh­ sau: Chøng tõ chi phÝ (b¶ng ph©n bæ 1 ® 7 c¸c chøng tõ chi phÝ kh¸c liªn quan B¶ng kª sè 6 (142) B¶ng kª sè 5 641,642,214 NhËt ký chøng tõ sè 7 B¸o c¸o Sæ c¸i TK lo¹i 6 vµ 154 (1) (1) (1) (2) (2) (3) (3) (3) (5) (5) (4) Chøng tõ chi phÝ NhËt ký -sæ c¸i B¸o c¸o (3) (1) (1) Chøng tõ chi phÝ Sæ chi tiÕt (2) B¶ng kª sè 4 621,622,623,627,154 + Gi¶ sö ®¬n vÞ h¹ch to¸n theo sè "nhËt ký - sæ c¸i" + Gi¶ sö ®¬n vÞ h¹ch to¸n theo sæ "nhËt ký chung" Chøng tõ chi phÝ NhËt ký chung NhËt ký ®Æc biÖt Chøng tõ chi phÝ Sæ chi tiÕt 621,622,623,627,154 B¶ng c©n ®èi ph¸t sinh Sæ c¸i TK lo¹i 6 vµ 154 B¸o c¸o (2) (3) (4) (1) (1) (5) + Gi¶ sö ®¬n vÞ h¹ch to¸n theo sæ "chøng tõ ghi sæ" chøng Chøng tõ chi phÝ Chøng tõ ghi sæ Sæ c¸i TK 154,521,522,523,627 B¸o c¸o (3) (4) (5) (5) Sæ chi tiÕt TK 621,622,623,627,154 Sæ ®¨ng ký chøng tõ ghi sæ (1) (1) (2) (2) b¶ng tæng hîp CPSX vµ tÝnh gi¸ thµnh SP PhÇn II Thùc tr¹ng vµ mét sè gi¶i ph¸p hoµn thiÖn h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n ph©m x©y l¾p theo m« h×nh kho¸n I-/ Thùc tr¹ng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ t×nh gi¸ thµnh s¶n phÈm theo m« h×nh kho¸n t¹i c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p hiÖn nay. C¸c doanh nghiÖp x©y l¾p hiÖn nay ®ang tiÕn hµnh c«ng t¸c t¹i kÕ to¸n theo "chÕ ®é kÕ to¸n ¸p dông cho doanh nghiÖp x©y l¾p" do Bé tµi chÝnh ban hµng chÝnh thøc theo quyÕt ®Þnh 1864/1998/Q§-BTC ngµy 16/11/1998. Tuy nhiªn, chÕ ®é kÕ to¸n nµy míi chØ h­íng dÉn c«ng t¸c kÕ to¸n chung cho tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p , ch­a ®i s©u vµo tõng lo¹i h×nh tæ chøc kinh doanh cô thÓ, nh­ doanh nghiÖp x©y l¾p tæ chøc kinh doanh theo m« h×nh kho¸n. Trong khi ®ã, trªn thùc tÕ, hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp x©yl¾p ë ViÖt Nam hiÖn nya ®Òu cã tæ chøc kinh doanh theo m« h×nh kho¸n. V× vËy ®ßi hái nh÷ng doanh nghiÖp nµy ph¶i vËn dông "chÕ ®é kÕ to¸n ¸p dông cho doanh nghiÖp x©y l¾p" mét c¸ch linh ho¹t ®Ó ®¶m b¶o võa tu©n theo ®óng nh÷ng quy ®Þnh cña chÕ ®é, mµ phï hîp víi t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Do ®ã, kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm vÉn cßn mét sè v­íng m¾c nh­: Theo chÕ ®é kÕ to¸n, tiÒn l­¬ng nghØ phÐp cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt kh«ng ®­îc tÝnh tr­íc. ChØ khi nµo viÖc nghØ phÐp cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt thùc tÕ ph¸t sinh míi ghi vµo chi phÝ. Nh­ vËy, trong kú s¶n xuÊt kinh doanh nÕu sè c«ng nh©n nghØ phÐp lín sÏ dÉn tíi chi phÝ s¶n xuÊt trong kú nµy sÏ t¨ng lªn ®¸ng kÓ, ¶nh hwngr tíi gi¸ thµnh cña c«ng tr×nh. MÆt kh¸c, trong qu¸ tr×nh ®Êu thÇu, thiÕt kª giao kho¸n tæ chøc thi c«ng..., doanh nghiÖp x©y l¾p cã khi c©n nh÷ng chuyªn gia phôc vô x©y dùng c¬ b¶n. Nh­ng chi phÝ vÒ chuyªn gia l¹i kh«ng ®­îc tÝnh vµo chi phÝ. Nh­ vËy víi doanh nghiÖp x©y l¾p lµ kh«ng hîp lý. Ngoµi ra, viÖc h¹ch to¸n kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p theo m« h×nh kho¸n cßn chÞu ¶nh hwngr cña c¬ chÕ qu¶n lý "kho¸n". §óng vËy, tæ chøc kinh doanh x©yl¾p theo m« h×nh kho¸n ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho doanh nghiÖp x©y l¾p tiÕt kiÖm ®­îc chi phÝ qu¶n lý, chi phÝ gi¸n tiÕp gãp phÇn h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm x©yl¾p, tr¸nh thÊt tho¸t, l·ng phÝ ngyªn vËt liÖu, n©ng cao quyÒn lµm chñ cña ng­êi lao ®éng...bªn c¹nh ®ã, viÖc giao kho¶n s¶n phÈm khiÕn cho ®¬n vÞ nhËn kho¸n ph¶i g¾n tr¸ch nhiÖm vµ thùc hiÖn thi c«ng, b¶o ®¶m tiÕn ®é còng nh­ chÊt l­îng cña c«ng tr×nh... Nh­ng song song víi nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi trªn, c¬ chÕ qu¶n lý theo m« h×nh kho¸n còng cßn tån t¹i nhiÒu nh­íc ®iÓm. Tr­íc hÕt, c¸ch "kho¸n" nµy ®· v« t×nh ®¸nh mÊt vai trß quan träng cña phßng kÕ to¸n trong viÖc kiÓm so¸t chung tõ chi phÝ. §Ó hîp ph¸p trong h¹ch to¸n kÕ to¸n, c¸c ®éi - tr­ëng cña ®¬n vÞ nhËn kho¸n ph¶i giao cho phßng kÕ to¸n ®¬n vÞ giao kho¸n nh÷ng ho¸ ®¬n mua vËt t­ xuÊt dïng cho c«ng tr×nh vÒ nh÷ng chi phÝ kh¸c phï hîp víi tæng sè chi phÝ ®­îc giao kho¸n (cho nªn, cã nhiÒu tr­êng hîp ho¸ ®¬n chøng tõ tËp hîp ®­îc kh«ng hîp lý vÒ tû lÖ c¸c lo¹i chi phÝ, míi chØ quan t©m ®Õn nép ho¸ ®¬n cho ®ñ møc chi phÝ kho¸n mµ kh«ng ®Ó ý tíi chi phÝ thùc tÕ tõng lo¹i vËt t­ vµ chi phÝ kh¸c. Bªn c¹nh ®ã, trong tr­êng hîp giao kho¸n gän kho¶n môc chi phÝ, ®în vÞ giao kho¸n nhiÒu khi kh«ng hiÓu so¸t ®­îc mét sè kho¶n c«ng nî. Do cã quyÒn tù chñ trong c«ng viÖc, tù mua vËt t­, thuª nh©n c«ng nªn ®éi tr­ëng x©y dùng cña ®¬n vÞ nhËn kho¸n ®· mua chÞu vËt t­, nguyªn vËt liÖu cña c¸c c¸ nh©n, ®¬n vÞ kh¸c mét c¸ch v« téi v¹. Cho nªn, ¶nh h­ëng tíi viÖc tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt còng nh­ h¹ch to¸n kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt. Mét yÕu tè n÷a còng ¶nh h­ëng tíi kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ viÖc qu¶n lý tiÒn t¹m øng, vay thi c«ng vÉn cßn s¬ hë. Tr­êng hîp nÕu ®¬n vÞ nhËn kho¸n cïng mét lïc thi c«ng nhiÒu c«ng tr×nh kh¸c nhau, mét sè ®éi tr­ëng x©y dùng ®¬n vÞ nhËn kho¸n ®· vay, øng tiÒn v­ît qu¸ khèi l­îng c«ng viÖc thùc hiÖn, råi chiÕm ®o¹t, sö dông chØ tiªu cho c¸c môc ®Ých kh¸c. Do ®ã, nÕu kh«ng qu¶n lý chÆt chÏ c¸c kho¶n t¹m øng, chi phÝ s¶n suÊt sÏ cã thÓ t¨ng thªm v× ph¶i thªm mét kho¶n mÊt m¸t, dÉn ®Õn gi¸ thµnh c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng t×nh cao. Nh­ vËy, mÆt tr¸i cña tæ chøc kinh doanh x©y l¾p theo m« h×nh kho¸n lµ viÖc kiÓm so¸t kh«ng chÆt chÏ c¸c chøng tõ chi hÝ, tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt thiÕu chÝnh x¸c, kh«ng ph¶n ¸nh ®óng chi phÝ thùc tÕ cho c«ng tr×nh, dÉn tíi viÖc vi ph¹m chÕ ®é chøng tõ kÕ to¸n. H¬n n÷a, mét sè doanh nghiÖp x©y l¾p ®· ®iÒu chØnh gi¸ giao kho¸n ®Ó c©n ®èi kÕt qu¶ kinh doanh trong kú ®Ó ®iÒu chØnh lç l·i. Nh­ trªn ®· nãi, gi¸ giao kho¸n ®­îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së gi¸ thµnh dù to¸n, tøc lµ trªn c¬ së c¸c ®Þnh møc thiÕt kÕ vµ khung gi¸ x©y dùng c¬ cb¶n hiÖn hµnh. Vµ nh­ vËy, gi¸ thµnh ®· ®­îc x¸c ®Þnh tr­íc, lîi nhuËn cña ®¬n vÞ giao kho¸n còng cã thÓ x¸c ®Þnh tr­íc. Do ®ã, mét sè doanh nghiÖp ®· cè t×nh tÝnh sai gi¸ thµnh c«ng tr×nh x©y l¾p giao kho¸n, vi ph¹m chÕ ®é kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p theo m« h×nh kho¸n. Nãi tãm l¹i, "chÕ ®é kÕ to¸n ¸p dông cho doanh nghiÖp x©y l¾p" vµ tæ chøc kinh doanh x©y l¾p theo m« h×nh kho¸n lµ phï hîp víi c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p hiÖn nay, vµ tuy cßn mét sè tån t¹i nh­ng ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p, gióp doanh nghiÖp tån t¹i vµ ph¸t triÓn trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. II- Mét sè gi¶i ph¸p hoµn thiÖn kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm theo m« h×nh kho¸n “ChÕ ®é kÕ to¸n ¸p dông cho doanh nghiÖp x©y l¾p “ hiÖn nay, nãi chung, phï hîp víi c«ng t¸c kÕ to¸n hiÖn nay cña c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p. V× vËy, ph­¬ng h­íng chung ®Ó hoµn thiÖn c«ng t¸c h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p lµ tiÕp tôc ph¸t huy nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi hiÖn cã, t×m c¸ch kh¾c phôc nh÷ng tån t¹i nh»m ®¶m b¶o h¹ch to¸n võa ®óng chÕ ®é nhµ n­íc quy ®Þnh, võa ®¸p øng d­îc yªu cÇu qu¶n trÞ doanh nghiÖp. Theo ý kiÕn cña em, c¸c biÖn ph¸p cô thÓ kh¾c phôc tån t¹i trong chÕ ®é vµ c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ, tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p lµ: VÒ phÝa nhµ n­íc ChÕ ®é kÕ to¸n cÇn ®­îc hoµn thiÖn h¬n n÷a ®Ó ®¸p øng ®­îc nhu cÇu cña c¸c doanh nghiÖp nãi chung, doanh nghiÖp x©y l¾p nãi riªng. Thø nhÊt, nªn trÝch tr­íc tiÒn l­¬ng nghØ phÐp cho c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt TiÕp theo, chi phÝ chuyªn gia phôc vô c«ng tr×nh nªn tÝnh vµo CPSXC thµnh mét kho¶n chi phÝ hîp lÖ ®Ó tÝnh vµo gi¸ thµnh c«ng tr×nh. Nh­ vËy sÏ võa ®¶m b¶o chÊt l­îng c«ng tr×nh, võa ®¶m b¶o tÝnh hîp lý. Tuy nhiªn, kho¶n chi phÝ nµy cÇn ph¶i ®­îc kiÓm tra chÆt chÏ. MÆt kh¸c, nhµ n­íc còng nªn cã nh÷ng quy ®Þnh h­íng dÉn cô thÓ thùc hiÖn kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm theo m« h×nh kho¸n. VÒ phÝa doanh nghiÖp x©y l¾p Doanh nghiÖp cÇn tu©n thñ nh÷ng quy ®Þnh vÒ qu¶n lý, c«ng t¸c h¹ch to¸n... theo ®óng chÕ ®é kÕ to¸n ¸p dông cho doanh nghiÖp x©y l¾p nh»m ®¶m b¶o tÝnh thèng nhÊt trong kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Bªn c¹nh ®ã, ®Ó gi¸m s¸t chÆt chÏ chi phÝ s¶n xuÊt, t¹o diÒu kiÖn thuËn lîi cho x¸c ®Þnh gi¸ thµnh thùc tÕ mét c¸ch chÝnh x¸c, ®¬n vÞ giao kho¸n chØ thùc hiÖn giao kho¸n khi: -§¬n vÞ nhËn kho¸n cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®¶m b¶o tæ chøc thi c«ng ®óng tiÕn ®é, ®¶m b¶o chÊt l­îng c«ng tr×nh. -ChØ nªn thùc hiÖn “kho¸n c«ng tr×nh “ ®èi víi nh÷ng c«ng tr×nh nhá. Trong tr­êng hîp nµy, c«ng ty cÇn tÝnh to¸n cô thÓ, ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c c¸c yÕu tè chi phÝ, tõ ®ã x¸c ®Þnh møc kho¸n cho phï hîp. Ngoµi ra, còng cÇn ph¶i quy ®Þnh râ møc t¹m øng, vay cña ®¬n vÞ nhËn kho¸n, kh«ng ®Ó x¶y ra t×nh tr¹ng t¹m øng, vay v­ît khèi l­îng c«ng viÖc thùc hiÖn, tiÒn t¹m øng vÒ mua s¾m thiÕt bÞ, vËt t­ ph¶i ®­îc qu¶n lý theo dâi vÒ hiÖn vËt t­¬ng xøng. -ChØ nªn kho¸n gän kho¶n môc chi phÝ víi nh÷ng c«ng tr×nh cã gi¸ trÞ lín.trªn c¬ së tÝnh to¸n theo ®Þnh møc c¸c chi phÝ vËt t­, chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng, nh©n c«ng..., ®¬n vÞ giao kho¸n trùc tiÕp thùc hiÖn mua vËt t­, cung cÊp vËt t­ cho c«ng tr×nh theo tõng giai ®o¹n. Mét sè kho¶n chi phÝ vËt t­ phô, gi¸ trÞ thÊp, chi phÝ lÆt vÆt cã thÓ cho phÐp c¸c ®éi tù mua, tù chi vµ thanh quyÕt to¸n víi ®¬n vÞ giao kho¸n trªn c¬ së ho¸ ®¬n, chøng tõ hîp ph¸p, hîp lÖ. -Trong tr­êng hîp ®¬n vÞ nhËn kho¸n kh«ng tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n riªng, cÇn bè trÝ Ýt nhÊt mét nh©n viªn lµm c«ng t¸c thèng kª kÕ to¸n chÞu sù chØ ®¹o cña c«ng ty-®¬n vÞ giao kho¸n ®¶m b¶o c«ng t¸c kÕ to¸n ban ®Çu t¹i ®¬n vÞ nhËn kho¸n vµ chuyÓn chøng tõ vÒ ®¬n vÞ giao kho¸n. ******************* kÕt luËn Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng víi sù c¹nh tranh gay go, quyÕt liÖt, mét doanh nghiÖp chØ cã thÓ tån t¹i vµ ®øng v÷ng nÕu biÕt kÕt hîp qu¶n lý vµ tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh, sö dông ®óng yÕu tè ®Çu vµo, ®¶m b¶o chÊt l­îng ®Çu ra... Do ®ã, c«ng t¸c h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm theo m« h×nh kho¸n ë c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p nãi chung vµ trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt nãi chung gi÷ vai trß ®Æc biÖt quan träng. Sö dông hîp lý, tiÕt kiÖm c¸c lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt vµ phÊn ®Êu h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ mét vÊn ®Ò thùc sù cÇn thiÕt vµ lµ nhiÖm vô chñ yÕu cña doanh nghiÖp. Yªu cÇu ®Æt ra lµ ®æi míi kh«ng ngõng c«ng t¸c h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p trong c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p (®Æc biÖt lµ trong doanh nghiÖp x©y l¾p cã tæ chøc kinh doanh theo m« h×nh kho¸n) nh»m thÝch øng víi yªu cÇu qu¶n lý trong c¬ chÕ míi vµ lµ mét trong nh÷ng ph­¬ng ph¸p kªu gäi ®Çu t­ vµ ký kÕt hîp ®ång x©y l¾p. §­îc sù gióp ®ì nhiÖt t×nh cña PTS NguyÔn ThÞ §«ng, em ®· hoµn thµnh ®Ò ¸n “KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm theo m« h×nh kho¸n x©y l¾p”. §Ò ¸n gåm nh÷ng néi dung cô thÓ sau: -Tr×nh bµy mét sè lý luËn c¬ b¶n thuéc lÜnh vùc chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm theo m« h×nh kho¸n x©y l¾p. -Tr×nh bµy thùc tr¹ng trong viÖc tæ chøc vËn dông chÕ ®é kÕ to¸n ngµnh cho lo¹i h×nh tæ chøc kinh doanh theo m« h×nh kho¸n. Tõ ®ã, ®­a ra nh÷ng ®Ò xuÊt, ph­¬ng h­íng c¬ b¶n nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong ®iÒu kiÖn kho¸n. Do tr×nh ®é cßn h¹n chÕ, ®Ò ¸n cña em kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. Em rÊt mong nhËn ®­îc sù chØ b¶o, gãp ý. Mét lÇn n÷a em xin ch©n thµnh c¶m ¬n PTS NguyÔn ThÞ §«ng ®· h­íng dÉn gióp em hoµn thµnh ®Ò ¸n nµy. Môc lôc