Đề án Kế toán tiền lương với người lao động

Lêi nãi ®Çu §Êt n­íc ta ®ang trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc, hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ. Mét nÒn kinh tÕ vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý vÜ m« cña Nhµ n­íc, mét nÒn kinh tÕ ®¹t tèc ®é t¨ng tr­ëng nhanh vµ æn ®Þnh, møc ®é t¨ng tr­ëng trung b×nh 8%GDP lu«n duy tr× sau nh÷ng n¨m ®æi míi, tû lÖ l¹m ph¸t d­íi mét con sè vµ cã thÓ khèng chÕ ®­îc. §¶ng vµ Nhµ n­íc ta nªu râ, lµ ph¶i ®æi míi toµn diÖn trªn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc v¨n ho¸, chÝnh trÞ- x· héi, kinh tÕ cña ®Êt n­íc. Mét trong nh÷ng ®æi míi ®ã lµ Nhµ n­íc ®· quyÕt ®Þnh c¸c nghµnh, c¸c doanh nghiÖp ph¶i tù tiÕn hµnh h¹ch to¸n kinh doanh. §Ó tiÕn hµnh h¹ch to¸n kinh doanh ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i tổ chức kế toán lao ®éng tiÒn l­¬ng. Tæ chøc kế to¸n tiÒn l­¬ng cã mét ý nghÜa rÊt quan trọng, nã t¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn nh­ n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng cña ng­êi lao ®éng, khuyÕn khÝch lao ®éng s¸ng t¹o, lµ c¬ së cho viÖc tÝnh l­¬ng theo ®óng nguyªn t¾c ph©n phèi lao ®éng. §ång thêi gióp cho doanh nghiÖp cã thÓ ph©n bæ chi phÝ nh©n c«ng vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm mét c¸ch chÝnh x¸c vµ hîp lý. Tổ chức kế toán tiÒn l­¬ng tèt cßn gióp cho Nhµ n­íc qu¶n lý chÆt chÏ phÇn thu ng©n s¸ch. NhËn thøc ®­îc tÇm quan träng cña c«ng t¸c tæ chøc kế to¸n hîp lý tiÒn l­¬ng, cïng víi viÖc nghiªn cøu lý luËn vÒ kÕ to¸n tiÒn l­¬ng vµ t×m hiÓu thùc tr¹ng c¬ chÕ qu¶n lý tiÒn l­¬ng ë ViÖt Nam ®Ó ®¸nh gi¸ nh÷ng mÆt ®­îc cña nã vµ nh÷ng tån t¹i em ®· lùa chọn ®Ò tµi “Kế toán tiền lương với người lao động” ®Ó nghiªn cøu víi mong muèn gãp phÇn nhá bÐ nh»m hoµn thiÖn tổ chức kế toán tiÒn l­¬ng ë n­íc ta. Song v× em míi chØ lµ mét sinh viªn víi mét l­îng kiÕn thøc thu l­îm ®­îc ë c¸c thÇy c« vµ qua s¸ch vë, b¸o trÝ...cßn thiÕu nhiÒu kinh nghiÖm vÒ thùc tÕ nªn trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu, tr×nh bÇy sÏ khã tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt vµ h¹n chÕ. Em rÊt mong ®­îc sù gãp ý cña c¸c thÇy c« gi¸o vµ b¹n ®äc ®Ó ®Ò ¸n ®­îc hoµn thiÖn h¬n. Trong chuyªn ®Ò nµy ngoµi phÇn më ®Çu, phÇn kÕt luËn, phụ lục và mục lục em xin ®­îc tr×nh bµy kÕt cÊu đề án víi ba phÇn nh­ sau: Lêi nãi ®Çu PhÇn I: Cơ sở lý luËn chung vÒ tiÒn l­¬ng PhÇn II: Thực trạng chế độ kế toán tiền lương tại Việt Nam Phần III: Phương hướng hoàn thiện Kế toán tiền lương với người lao động Lêi kÕt Phụ lục: Danh mục tài liệu tham khảo Mục lục Em xin chân thành cảm ơn sự hướng dẫn tận tình của cô giáo Trương Hồng Phương đã giúp em hoàn thành tốt đề án môn học này! PhÇn i CƠ SỞ lý luËn chung vÒ tiÒn l­¬ng 1.1- Kh¸i niÖm vµ b¶n chÊt cña tiÒn l­¬ng. Lao động la một trong ba yếu tố cần thiết và giữu vai trò quyết định đối với quá trình sản xuất. Thù lao lao động là biểu hiện bằng tiền của phần hap phí lao động sống mà doanh nghiệp trả cho người lao động theo thời gian, khối lượng công việc mà họ đóng góp. Trong nền kinh tế thị trường, thù lao lao động được biểu hiện bằng thước đo giá trị và gọi là tiền lương (hay tiền công).TiÒn l­¬ng chÝnh lµ nguån thu nhËp chñ yÕu cña ng­êi lao ®éng. C¸c doanh nghiÖp sö dông c«ng cô tiÒn l­¬ng lµm ®ßn bÈy kinh tÕ ®Ó khuyÕn khÝch tinh thÇn trong lao ®éng s¶n xuÊt, lµ nh©n tè thóc ®Èy ®Ó t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng. §èi víi c¸c doanh nghiÖp, tiÒn l­¬ng ph¶i tr¶ cho ng­êi lao ®éng lµ mét bé phËn chi phÝ cÊu thµnh nªn gi¸ trÞ s¶n phÈm hµng ho¸. Do vËy, c¸c doanh nghiÖp ph¶i sö dông søc lao ®éng mét c¸ch cã hiÖu qu¶ ®Ó tiÕt kiÖm chi phÝ ®Çu vµo, tiÒn ®Ò ®Ó h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, n©ng cao søc c¹nh tranh hµng ho¸ cña m×nh trªn thÞ tr­êng. Cïng víi kh¸i niÖm trªn, tiÒn c«ng chØ lµ mét biÓu hiÖn hay lµ mét tªn gäi kh¸c cña tiÒn l­¬ng. TiÒn c«ng g¾n trùc tiÕp h¬n víi c¸c quan hÖ cung cÇu vÒ søc lao ®éng vµ th­êng ®­îc sö dông trong lÜnh vùc s¶n xuÊt kinh doanh, c¸c hîp ®ång thuª lao ®éng cã thêi h¹n. TiÒn c«ng cßn ®­îc hiÓu lµ tiÒn tr¶ cho mét ®¬n vÞ thêi gian lao ®éng cung øng, lµ tiÒn tr¶ theo khèi l­îng s¶n phÈm, c«ng viÖc cho ng­êi lao ®éng ®· ®­îc tho¶ thuËn trong hîp ®ång vµ cã thÓ gäi lµ gi¸ c«ng lao ®éng. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë c¸c n­íc ph¸t triÓn, kh¸i niÖm tiÒn l­¬ng vµ tiÒn c«ng ®­îc xem lµ ®ång nhÊt c¶ vÒ b¶n chÊt kinh tÕ, ph¹m vi vµ ®èi t­îng ¸p dông. Nh­ng ë c¸c n­íc ®ang chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ mÖnh lÖnh sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng nh­ n­íc ta th× kh¸i niÖm tiÒn l­¬ng th­êng ®­îc g¾n víi chÕ ®é tuyÓn dông suèt ®êi hoÆc mét tho¶ thuËn hîp ®ång sö dông lao ®éng dµi h¹n, æn ®Þnh. Nãi chung kh¸i niÖm tiÒn l­¬ng cã tÝnh phæ cËp h¬n vµ cïng víi nã lµ mét lo¹t kh¸i niÖm: + TiÒn l­¬ng danh nghÜa: lµ kh¸i niÖm chØ sè l­îng tiÒn tÖ mµ ng­êi sö dông søc lao ®éng tr¶ cho ng­êi cung øng søc lao ®éng c¨n cø vµo hîp ®ång tho¶ thuËn gi÷a hai bªn trong viÖc thuª mua. Trªn thùc tÕ, mäi møc l­¬ng tr¶ tr¶ cho ng­êi lao ®éng lµ tiÒn l­¬ng danh nghÜa. Song b¶n chÊt cña tiÒn l­¬ng danh nghÜa kh«ng thÓ biÓu hiÖn ®­îc mét c¸ch ®Çy ®ñ vÒ møc tr¶ c«ng thùc tÕ cho ng­êi lao ®éng. + TiÒn l­¬ng thùc tÕ: lµ mét kh¸i niÖm chØ sè l­îng t­ liÖu sinh ho¹t vµ dÞch vô mµ ng­êi lao ®éng cã thÓ mua ®­îc b»ng tiÒn l­¬ng cña m×nh sau khi ®· ®ãng c¸c kho¶n thuÕ theo quy ®Þnh cña Nhµ n­íc. §èi víi ng­êi lao ®éng, lîi Ých vµ môc ®Ých cuèi cïng cña viÖc cung øng søc lao ®éng lµ tiÒn l­¬ng thùc tÕ chøc kh«ng ph¶i tiÒn l­¬ng danh nghÜa. V× tiÒn l­¬ng thùc tÕ quyÕt ®Þnh kh¶ n¨ng t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng vµ c¸c lîi Ých vËt chÊt kh¸c cña hä. Do vËy, trong néi dung b¶n hîp ®ång lao ®éng ®­îc ký kÕt hai bªn (ng­êi sö dông søc lao ®éng vµ ng­êi cung øng søc lao ®éng) lu«n ph¶i cã mét sù ngÇm hiÓu, so s¸nh, c©n ®èi gi÷a møc l­¬ng ®­a ra vµ gi¸ trÞ hiÖn hµnh ®Ó thèng nhÊt mét møc l­¬ng thùc tÕ thÝch hîp. + TiÒn l­¬ng tèi thiÓu: còng cã nh÷ng quan niÖm kh¸c nhau. Tõ tr­íc ®Õn nay møc l­¬ng tèi thiÓu ®­îc xem lµ “c¸i ng­ìng” cuèi cïng ®Ó tiÕn tíi ®µm ph¸n, x©y dùng nªn hÖ thèng tiÒn l­¬ng cña c¸c nghµnh, c¸c lÜnh vùc hay hÖ thèng tiÒn l­¬ng chung thèng nhÊt cho mét quèc gia. Nã lµ c¨n cø ®Ó ®Þnh ra vµ hoµn thiÖn ho¸ chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng. Chóng ta kh«ng chØ hiÓu r»ng, tiÒn l­ong møc l­¬ng tèi thiÓu lµ sù cÇn thiÕt tÊt yÕu. Cã nh­ vËy lîi Ých côc bé míi thèng nhÊt víi lîi Ých céng ®ång vµ ph¸t triÓn kinh tÕ lu«n g¾n liÒn víi vÊn ®Ò d©n sinh. 1.2 - Vai trß và nhiệm vụ của kế toán tiền lương 1.2.1- Vai trò cña kÕ to¸n tiÒn l­¬ng Trong s¶n xuÊt kinh doanh, đèi víi c¸c doanh nghiÖp, tiÒn l­¬ng cßn chøa ®ùng mét yÕu tè quan träng ®ã lµ vÊn ®Ò x· héi, liªn quan trùc tiÕp tiÒn l­¬ng lµ mét yÕu tè cña s¶n xuÊt. Cßn ®èi víi ng­êi cung ứng kh«ng chØ ®¬n thuÇn lµ mét vÊn ®Ò kinh tÕ, mét vÊn ®Ò lîi Ých mµ cßn ph¶i hiÓu réng h¬n lµ nã ảnh hưởng trực tiÕp ®Õn c¸c chÝnh s¸ch vÜ m« cña Nhµ n­íc. V× vËy, trong c¬ chÕ ®iÒu tiÕt cña thÞ tr­êng lao ®éng ph¶i ®­îc ®Þnh h­íng b»ng c¸c chÝnh s¸ch cña ChÝnh phñ ph¶i chó ý ®Õn c¸c quy ®Þnh kiÓm so¸t cÊp søc lao ®éng, tiÒn l­¬ng lµ thu nhËp chñ yÕu cña hä.hay nãi kh¸c ®i, môc tiªu cuèi cïng cña nhµ s¶n xuÊt lµ lîi nhËn vµ cña ng­êi cung cÊp søc lao ®éng lµ tiÒn l­¬ng. Víi ý nghÜa ®ã, tiÒn l­¬ng kh«ng chØ mang b¶n chÊt cña chi phÝ mµ nã ®· trë thµnh ph­¬ng tiÖn t¹o ra gi¸ trÞ míi, hay nãi ®óng h¬n lµ nguån cung øng sù s¸ng t¹o søc s¶n xuÊt, n¨ng lùc lao ®éng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt t¹o ra gi¸ trÞ gia t¨ng. §èi víi ng­êi lao ®éng, tiÒn l­¬ng nhËn ®­îc tho¶ ®¸ng sÏ lµ ®éng lùc kÝch thÝch tÝnh s¸ng t¹o, tinh thÇn lao ®éng ®Ó tõ ®ã lµm t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng. Kế toán lao động và thù lao lao động là một bộ phận công việc phức tạp trong việc kế toan chi phí kinh doanh, bởi vì cách trả thù lao lao động thường không thống nhất do tiền lương được sử dụng như một đòn bẩy kinh tế để khuyến khích lợi ích vật chất, tăng năng suất lao động. Thù lao lao động là một bộ phận chi phí cấu thành nên giá trị sản phẩm, dịch vụ nên các doanh nghiệp phải dử dụng lao động một cách có hiệu quả nhằm tiết kiệm chi phí, góp phần hạ giá thành sản phẩm. Tổ chức tốt kế toán lao động và tiền lương là một biện pháp cần thiết giúp cho công tác quản lý lao động và tiền lương của doanh nghiệp di vào nề nếp, thúc dẩy người lao động chấp hành tốt kỷ luật lao động, tăng năng suất và hiệu suất công tác. Đồng thời nó còn tạo cơ sở cho việc tính trả lương theo đúng nguyên tắc phân phối theo lao động và là cơ sở để xác định giá thành sản phẩm. Mặt khác, việc tính chính xác thù lao lao động còn là căn cứ để xác định các khoản nghĩa vụ phải nộp cho ngân sách, cho các cơ quan phúc lợi xã hội. 1.2.2- NhiÖm vô cña kÕ to¸n tiÒn l­¬ng - Ghi chÐp ph¶n ¸nh vµ gi¸m s¸t chÆt chÏ t×nh h×nh sö dông quü tiÒn l­¬ng ®óng theo nguyªn t¾c chÕ ®é hiÖn hµnh, kiÓm tra t×nh h×nh sö dông lao ®éng, chÊp hµnh kû luËt lao ®éng cña c«ng nh©n viªn trong doanh nghiÖp. - TÝnh to¸n ®óng ®¾n tiÒn l­¬ng, tiÒn th­ëng vµ c¸c kho¶n phô cÊp ph¶i tr¶ cho tõng ng­êi lao ®éng theo sè l­îng vµ chÊt l­îng lao ®éng theo ®óng thang bËc l­¬ng cña tõng ng­êi. Ph©n bæ chÝnh x¸c chi phÝ tiÒn l­¬ng vµo c¸c ®èi t­îng chÞu sù chi phÝ. H­íng dÉn vµ kiÓm tra c¸c bé phËn trong doanh nghiÖp thùc hiÖn ®óng chÕ ®é ghi chÐp ban ®Çu vÒ sè lao ®éng tiÒn l­¬ng viÖc më sæ, thÎ h¹ch to¸n vÒ lao ®éng, tiÒn l­¬ng, ph¶i ®óng theo mÉu quy ®Þnh. - §«n ®èc viÖc thanh to¸n kÞp thêi tiÒn l­¬ng vµ c¸c kho¶n thanh to¸n cho c«ng nh©n viªn, thùc hiÖn ®óng chÕ ®é tiÒn l­¬ng, ®¶m b¶o tÝnh ®óng tØnh ®ñ vµ chi tr¶ kÞp thêi tiÒn l­¬ng cho ng­êi lao ®éng. - LËp b¸o c¸o vÒ lao ®éng tiÒn l­¬ng, ph©n tÝch t×nh h×nh sö dông lao ®éng, quü tiÒn l­¬ng, ®Ò xuÊt c¸c biÖn ph¸p ®Ó khai th¸c cã hiÖu qu¶ tiÒm n¨ng lao ®éng, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, ng¨n ngõa kÞp thêi nh÷ng vi ph¹m lao ®éng kû luËt lao ®éng, vi ph¹m chÝnh s¸ch chÕ ®é vÒ lao ®éng, tiÒn l­¬ng, b¶o hiÓm x· héi. 1.3 - C¸c h×nh thøc trả l­¬ng. Qu¸ tr×nh tæ chøc c«ng t¸c qu¶n lý h¹ch to¸n vµ chi tr¶ tiÒn l­¬ng trong c¸c doanh nghiÖp cã mét ý nghÜa, vai trß hÕt søc quan träng nh»m qu¸n triÖt nguyªn t¾c, chÕ ®é ph©n phèi theo lao ®éng, kÕt hîp chÆt chÏ gi÷a lîi Ých chung cña x· héi víi lîi Ých cña doanh nghiÖp vµ ng­êi lao ®éng. ViÖc lùa chän h×nh thøc tr¶ l­¬ng ®óng ®¾n, hîp lý cßn cã t¸c dông ®ßn bÈy kinh tÕ, khuyÕn khÝch ng­êi lao ®éng chÊp hµnh tèt kû c­¬ng trong lao ®éng, ph¸t huy n¨ng lùc s¸ng t¹o, .... trong s¶n xuÊt. Trong c¸c doanh nghiÖp ë ViÖt Nam ta hiÖn nay chñ yÕu ¸p dông c¸c h×nh thøc tr¶ l­¬ng sau: + H×nh thøc tr¶ l­¬ng theo thêi gian. + H×nh thøc tr¶ l­¬ng theo s¶n phÈm. 1.3.1 - H×nh thøc tr¶ l­¬ng theo thêi gian. H×nh thøc tr¶ theo thêi gian lµ h×nh thøc thùc hiÖn viÖc tÝnh l­¬ng cho ng­êi lao ®éng theo thêi gian lµm viÖc dùa trªn c¬ së ngµnh nghÒ vµ tr×nh ®é thµnh th¹o nghiÖp vô, kû thuËt, chuyªn m«n cña ng­êi lao ®éng, và được áp dung cho lao động lam công tác văn phòng như hành chính quản trị, tổ chức lao động, thống kê, tài vụ, kế toán… Trả lương theo thời gian là hình thức trả lương cho người lao động căn cứ vào thời gian làm việc thực tế. Tiền lương theo thời gian có thể chia ra: + Tiền l­¬ng th¸ng: Tiền l­¬ng th¸ng ®­îc quy ®Þnh s½n ®èi víi tõng bËc l­¬ng trong c¸c thang l­¬ng, l­¬ng th¸ng th­êng ®­îc ¸p dông®Ó tr¶ l­¬ng cho nh©n viªn lµm c«ng t¸c qu¶n lý hµnh chÝnh, qu¶n lý kinh tÕ vµ thuéc c¸c ngµnh nghÒ mang tÝnh chÊt x· héi kh«ng mang tÝnh chÊt s¶n xuÊt. + Tiền lương tuần: là tiền lương trả cho một tuần làm việc được xác định trên cơ sở tiền lương tháng nhân (x) với 12 tháng và chia (:) cho 52 tuần. + Tiền l­¬ng ngµy: lµ tiÒn l­¬ng tr¶ cho ng­êi lao ®éng theo møc l­¬ng ngµy vµ sè ngµy lµm viÖc thùc tÕ trong th¸ng. Møc l­¬ng ngµy th­êng ®­îc tÝnh b»ng c¸ch lÊy tiền l­¬ng th¸ng chia cho sè ngµy lµm viÖc trong th¸ng theo chÕ ®é. L­¬ng ngµy th­êng ¸p dông ®Ó tr¶ l­¬ng cho ng­êi lao ®éng trùc tiÕp h­ëng l­¬ng thêi gian, tÝnh l­¬ng cho ng­êi lao ®éng trong nh÷ng ngµy héi häp, häc tËp hoÆc lµm nghÜa vô kh¸c vµ lµm c¨n cø ®Ó tÝnh trî cÊp b¶o hiÓm x· héi. Nã cã thÓ kh¸i qu¸t theo c«ng thøc sau: x = TiÒn l­¬ng ph¶i Møc l­¬ng Sè ngµy lµm viÖc thùc tr¶ trong th¸ng. mét ngµy. tÕ trong th¸ng. Tiền l­¬ng tuần = Tiền lương tháng x 12 tháng 52 tuần Tiền l­¬ng ngµy = Tiền l­¬ng th¸ng Sè ngµy lµm viÖc trong th¸ng theo chÕ ®é Tiền l­¬ng giê = Møc l­¬ng ngµy Sè giê lµm viÖc theo chÕ ®é (8 giê) + Tiền l­¬ng: là tiền lương trả cho một giờ, được xác định bằng cách lấy tiền lương ng ày chia cho số giờ tiêu chuẩn theo quy định của Bộ luật Lao động (không quá 8 giờ/ngày). Tiền lương giê th­êng ®­îc ¸p dông ®Ó tr¶ l­¬ng cho lao ®éng trùc tiÕp trong thêi gian lµm viÖc kh«ng h­ëng theo s¶n phÈm (nã th­êng ¸p dông ®èi víi c¸c ngµnh nÆng nhäc, nguy hiÓm). TiÒn l­¬ng tÝnh theo thêi gian ®­îc chia thµnh: tiÒn l­¬ng tÝnh theo thêi gian gi¶n ®¬n vµ tiÒn l­¬ng tÝnh theo thêi gian cã th­ëng. + TiÒn l­¬ng tÝnh theo thêi gian gi¶n ®¬n: c¨n cø vµo sè giê lµm viÖc thùc tÕ nh©n víi møc tiÒn l­¬ng cña mét ®¬n vÞ thêi gian. TiÒn l­¬ng tÝnh theo thêi gian gi¶n ®¬n kh«ng ph¸t huy ®­îc ®Çy ®ñ nguyªn t¾c ph©n phèi theo lao ®éng, v× nã ch­a chó ý ®Õn kÕt qu¶ vµ chÊt l­îng lao ®éng thùc tÕ cña ng­êi lao ®éng. + TiÒn l­¬ng tÝnh theo thêi gian cã th­ëng: lµ tiÒn l­¬ng tÝnh theo thêi gian gi¶n ®¬n kÕt hîp víi chÕ ®é tiÒn th­ëng trong s¶n xuÊt. TiÒn l­¬ng tÝnh theo thêi gian cã th­ëng cã t¸c dông thóc ®Èy ng­êi lao ®éng t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, tiÕt kiÖm vËt t­, tÝnh n¨ng ®éng s¸ng t¹o,... trong s¶n xuÊt vµ b¶o ®¶m chÊt l­îng s¶n phÈm, hµng ho¸. Nh×n chung h×nh thøc tr¶ l­¬ng theo thêi gian cã nh÷ng mÆt h¹n chÕ cña nã nh­ tiÒn l­¬ng mang tÝnh chÊt b×nh qu©n nhiÒu khi kh«ng phï hîp víi kÕt qu¶ lao ®éng thùc tÕ cña ng­êi lao ®éng. Do vËy, chØ nh÷ng tr­êng hîp ch­a ®ñ ®iÒu kiÖn tr¶ l­¬ng theo s¶n phÈm míi ¸p dông chÕ ®é tr¶ l­¬ng theo thêi gian. 1.3.2 - H×nh thøc tr¶ l­¬ng theo s¶n phÈm. H×nh thøc tr¶ l­¬ng theo s¶n phÈm lµ h×nh thøc tr¶ l­¬ng cho người lao động căn cứ theo sè l­îng vµ chÊt l­îng c«ng viÖc họ ®· hoµn thµnh và đơn giá tiền lương tính cho một đơn vị sản phẩm. §©y lµ h×nh thøc tr¶ l­¬ng phï hîp víi nguyªn t¾c ph©n phèi theo lao ®éng g¾n chÆt víi sè l­îng lao ®éng vµ chÊt l­îng lao ®éng, nã cã t¸c dông khuyÕn khÝch ng­êi lao ®éng n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, n¨ng lùc s¸ng t¹o,... tõ ®ã gãp phÇn t¨ng thªm cña c¶i, s¶n phÈm hµng ho¸ cho x· héi mét c¸ch hîp lý. TiÒn l­¬ng ph¶i tr¶ theo s¶n phÈm = ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng quy định cho một sản phẩm ´ Khèi l­îng s¶n phÈm hoÆc c«ng viÖc ®· hoµn thµnh Lµ h×nh thøc tr¶ l­¬ng theo s¶n phÈm, do ®ã cßn ph¶i tuú thuéc vµo t×nh h×nh cô thÓ ë tõng doanh nghiÖp, tõng lÜnh vùc mµ vËn dông theo c¸c h×nh thøc cô thÓ sau ®©y: + Tr¶ l­¬ng theo s¶n phÈm trùc tiÕp kh«ng h¹n chÕ. Víi h×nh thøc nµy tiÒn l­¬ng ph¶i tr¶ cho ng­êi lao ®éng tÝnh trùc tiÕp theo sè l­îng s¶n phÈm hoµn thµnh dùa trªn kÕt qu¶ ®¸nh gi¸, nghiÖm thu vÒ quy c¸ch, phÈm chÊt, sè l­îng,... cña s¶n phÈm lµm ra cña ng­êi lao ®éng vµ ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng s¶n phÈm ®· quy ®Þnh kh«ng chÞu mét sù h¹n chÕ nµo. §©y lµ h×nh thøc ®­îc c¸c doanh nghiÖp sö dông phæ biÕn ®Ó tÝnh l­¬ng ph¶i tr¶ cho lao ®éng trùc tiÕp. + Tr¶ l­¬ng theo s¶n phÈm gi¸n tiÕp. Lµ h×nh thøc ®­îc ¸p dông ®Ó tr¶ l­¬ng cho lao ®éng gi¸n tiÕp ë c¸c bé phËn s¶n xuÊt nh­ lao ®éng lµm nhiÖm vô vËn chuyÓn vËt liÖu, thµnh phÈm, b¶o d­ìng m¸y mãc thiÕt bÞ,...Tuy lao ®éng cña hä kh«ng trùc tiÕp t¹o ra s¶n phÈm, nh­ng l¹i gi¸n tiÕp ¶nh h­ëng tíi n¨ng suÊt lao ®éng cña lao ®éng trùc tiÕp. V× vËy, cã thÓ c¨n cø vµo kÕt qu¶ cña lao ®éng trùc tiÕp mµ lao ®éng gi¸p tiÕp phôc vô ®Ó tÝnh l­¬ng cho lao ®éng gi¸n tiÕp. + Tr¶ l­¬ng theo s¶n phÈm cã th­ëng, ph¹t. Theo h×nh thøc nµy, ngoµi l­¬ng tÝnh theo s¶n phÈm trùc tiÕp, ng­êi lao ®éng cßn ®­îc h­ëng trong s¶n xuÊt nh­ th­ëng vÒ chÊt l­îng s¶n phÈm tèt, th­ëng vÒ t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, tiÕt kiÖm vËt t­,... Nh­ng trong c¸c tr­êng hîp ng­êi lao ®éng lµm ra c¸c s¶n phÈm háng, s¶n phÈm kh«ng ®ñ chÊt l­îng, l·ng phÝ vËt t­,... th× cã thÓ ph¶i chÞu tiÒn ph¹t vµ khÊu trõ vµo tiÒn l­¬ng cña hä. Thu nhËp cña hä b»ng tiÒn l­¬ng theo s¶n phÈm trùc tiÕp céng víi c¸c kho¶n ®­îc th­ëng vµ trõ ®i c¸c kho¶n tiÒn bÞ ph¹t. + Tr¶ l­¬ng theo s¶n phÈm luü tiÕn. Theo h×nh thøc nµy, ngoµi tiÒn l­¬ng theo s¶n phÈm trùc tiÕp cßn c¨n cø vµo møc ®é hoµn thµnh v­ît ®Þnh møc lao ®éng ®Ó tÝnh thªm mét sè tiÒn l­¬ng theo tû lÖ luü tiÕn. Tû lÖ hoµn thµnh v­ît ®Þnh møc ngµy cµng cao th× suÊt luü tiÕn cµng nhiÒu. L­¬ng tr¶ theo s¶n phÈm luü tiÕn cã t¸c dông kÝch thÝch m¹nh mÏ viÖc t¨ng nhanh n¨ng suÊt lao ®éng, do ®ã nã ®­îc ¸p dông ë nh÷ng kh©u quan träng, cÇn thiÕt ®Ó ®Èy nhanh tèc ®é s¶n xuÊt, ®¶m b¶o cho s¶n xuÊt c©n ®èi, ®ång bé hoÆc ®­îc ¸p dông trong tr­êng hîp doanh nghiÖp ph¶i thùc hiÖn gÊp mét ®¬n ®Æt hµng nµo ®ã. Sö dông h×nh thøc tr¶ l­¬ng nµy sÏ lµm t¨ng kho¶n môc chi phÝ nh©n c«ng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, lµm t¨ng gi¸ thµnh s¶n phÈm. V× vËy, trong c¸c tr­êng hîp kh«ng cÇn thiÕt th× kh«ng nªn sö dông h×nh thøc tr¶ l­¬ng nµy. + Tr¶ l­¬ng kho¸n theo khèi l­îng hoÆc kho¸n tõng viÖc. Lµ h×nh thøc ®­îc ¸p dông cho nh÷ng c«ng viÖc lao ®éng gi¶n ®¬n, cã tÝnh chÊt ®ét xuÊt nh­ bèc dë nguyªn vËt liÖu, söa ch÷a nhµ cöa,.... Trong c¸c tr­êng hîp nµy doanh nghiÖp x¸c ®Þnh møc tiÒn l­¬ng tr¶ theo tõng c«ng viÖc mµ ng­êi lao ®éng ph¶i hoµn thµnh. + H×nh thøc kho¸n quü l­¬ng. §©y lµ mét d¹ng ®Æc biÖt cña tiÒn l­¬ng tr¶ theo s¶n phÈm ®­îc sö dông ®Ó tr¶ l­¬ng cho ng­êi lµm viÖc t¹i c¸c phßng ban cña doanh nghiÖp. Theo h×nh thøc nµy, c¨n cø vµo khèi l­îng c«ng viÖc cña tõng phßng ban trong doanh nghiÖp ®Ó tiÕn hµnh kho¸n quü l­¬ng. Quü l­¬ng thùc tÕ phô thuéc vµo møc ®é hoµn thµnh c«ng viÖc ®­îc giao cho tõng phßng ban. TiÒn l­¬ng thùc tÕ cña tõng nh©n viªn ngoµi viÖc phô thuéc vµo quü l­¬ng thùc tÕ cña phßng, ban m×nh cßn phô thuéc vµo sè l­îng nh©n viªn biªn chÕ trong c¸c phßng ban cña doanh nghiÖp. Tãm l¹i, h×nh thøc tr¶ l­¬ng theo s¶n phÈm nh×n chung cã nhiÒu ­u ®iÓm, nã qu¸n triÖt ®­îc nguyªn t¾c ph©n phèi theo lao ®éng. Tuy nhiªn ®Ó h×nh thøc tr¶ l­¬ng nµy ph¸t huy ®­îc t¸c dông trong c«ng t¸c qu¶n lý vµ ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh th× doanh nghiÖp ph¶i cã ®Þnh møc lao ®éng cô thÓ cho tõng c«ng viÖc, tõng cÊp (bËc) thî, cã c¨n cø kû thuËt vµ ph¶i phï hîp víi ®iÒu kiÖn lao ®éng cô thÓ cña tõng doanh nghiÖp. Cã nh­ vËy h×nh thøc tr¶ l­¬ng theo s¶n phÈm míi b¶o ®¶m ®­îc tÝnh chÝnh x¸c, c«ng b»ng vµ hîp lý. 1.3.3 - Quü tiÒn l­¬ng Quü tiÒn l­¬ng cña doanh nghiÖp lµ toµn bé sè tiÒn l­¬ng tÝnh theo sè c«ng nh©n viªn cña doanh nghiÖp do doanh nghiÖp trùc tiÕp qu¶n lý vµ chØ tr¶ l­¬ng, bao gåm c¶ tiÒn l­¬ng cÊp bËc vµ c¸c kho¶n phô cÊp... PhÇn II THỰC TRẠNG CHẾ ĐỘ KẾ TOÁN TIỀN LƯƠNG TẠI VIỆT NAM 2.1 - Kế to¸n chi tiÕt tiÒn l­¬ng. 2.1.1 - H¹ch to¸n sè l­îng lao ®éng. ChØ tiªu sè l­îng lao ®éng cña doanh nghiÖp ®­îc ph¶n ¸nh trªn sæ danh s¸ch lao ®éng cña doanh nghiÖp do phßng lao ®éng- tiÒn l­¬ng lËp c¨n cø vµo sè lao ®éng hiÖn cã cña doanh nghiÖp. Nã bao gåm c¶ sè lao ®éng dµi h¹n vµ lao ®éng t¹m thêi, c¶ lùc l­îng lao ®éng trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp. Sæ danh s¸ch lao ®éng kh«ng chØ tËp trung cho toµn doanh nghiÖp mµ cßn ®­îc lËp riªng cho tõng bé phËn s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp nh»m th­êng xuyªn n¾m ch¾c ®­îc sè l­îng lao ®éng hiÖn cã cña tõng ®¬n vÞ. C¬ së ®Ó ghi sæ danh s¸ch lao ®éng lµ chøng tõ ban ®Çu vÒ tuyÓn dông thuyªn chuyÓn c«ng t¸c, n©ng bËc, còng nh­ th«i viÖc,...C¸c chøng tõ trªn ®¹i bé phËn do phßng tæ chøc lao ®éng tiÒn l­¬ng lËp mçi khi tuyÓn dông, n©ng bËc, thuyªn chuyÓn c«ng t¸c,... Mäi biÕn ®éng ph¶i ®­îc ghi chÐp kÞp thêi, ®Çy ®ñ vµo sæ danh s¸ch lao ®éng ®Ó trªn c¬ së ®ã lµm c¨n cø cho viÖc tÝnh l­¬ng ph¶i tr¶ vµ c¸c chÕ ®é kh¸c cho ng­êi lao ®éng ®­îc h­ëng mét c¸ch tèt nhÊt. 2.1.2 - H¹ch to¸n sö dông thêi gian lao ®éng. H¹ch to¸n sö dông thêi gian lao ®éng ph¶i b¶o ®¶m ghi chÐp ph¶n ¸nh kÞp thêi, chÝnh x¸c sè ngµy c«ng, giê c«ng lao ®éng thùc tÕ hoÆc ngõng s¶n xuÊt, nghØ viÖc cña tõng ng­êi lao ®éng, tõng ®¬n vÞ phßng ban trong doanh nghiÖp. H¹ch to¸n sö dông thêi gian lao ®éng cã ý nghÜa rÊt lín trong viÖc qu¶n lý lao ®éng, kiÓm tra viÖc chÊp hµnh kû luËt lao ®éng lµm c¬ së ®Ó tÝnh l­¬ng (th­ëng) cho ng­êi lao ®éng trong ®¬n vÞ m×nh. §Ó lµm tèt qu¸ tr×nh h¹ch to¸n sö dông thêi gian lao ®éng th× chøng tõ kÕ to¸n cÇn sö dông lµ: + B¶ng chÊm c«ng: §©y lµ chøng tõ ban ®Çu rÊt quan träng ®Ó h¹ch to¸n thêi gian lao ®éng trong tõng ®¬n vÞ, phßng ban. MÆt kh¸c sö dông ®Ó h¹ch to¸n thêi gian lµm viÖc, nghØ viÖc v× c¸c lý do chÝnh ®¸ng. + PhiÕu lµm thªm giê (hoÆc lµm ®ªm): Chøng tõ nµy ®­îc h¹ch to¸n theo tõng ng­êi hoÆc sè giê lµm viÖc. Theo luËt lao ®éng ®· quy ®Þnh, lµm thªm giê trong c¸c ngµy chñ nhËt cã phô cÊp cao h¬n lµm thªm giê trong c¸c ngµy th­êng. + PhiÕu ghi h­ëng b¶o hiÓm x· héi: §­îc dïng trong c¸c tr­êng hîp nghØ viÖc do èm ®au, con èm, nghØ tai n¹n lao ®éng,... C¸c tr­êng hîp nµy ®Òu ph¶i cã chøng tõ x¸c nhËn cña c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn (nh­ bÖnh viÖn) vµ ®­îc ghi vµo b¶ng chÊm c«ng theo nh÷ng ký hiÖu ®· quy ®Þnh. 2.1.3 - H¹ch to¸n kÕt qu¶ lao ®éng. Song song víi viÖc h¹ch to¸n sè l­îng vµ thêi gian lao ®éng, viÖc thanh to¸n kÕt qu¶ lao ®éng lµ mét néi dung quan träng trong toµn bé c«ng t¸c qu¶n lý vµ h¹ch to¸n lao ®éng ë c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh. H¹ch to¸n kÕt qu¶ lao ®éng ph¶i ®¶m b¶o ph¶n ¸nh ch¸nh x¸c vÒ chÊt l­îng vµ sè l­îng s¶n phÈm hoÆc khèi l­îng c«ng viÖc hoµn thµnh cña tõng ng­êi lao ®éng, tõng ®¬n vÞ phßng ban lµm c¨n cø tÝnh l­¬ng, tÝnh th­ëng vµ kiÓm tra sù phï hîp cña tiÒn l­¬ng ph¶i tr¶ víi kÕt qu¶ lao ®éng, kiÓm tra t×nh h×nh thùc hiÖn ®Þnh møc lao ®éng cña tõng ng­êi, tõng ®¬n vÞ, phßng ban vµ tæng hîp kÕt qu¶ cña c¶ doanh nghiÖp. §Ó h¹ch to¸n kÕt qu¶ lao ®éng trong c¸c doanh nghiÖp ng­êi ta sö dông c¸c chøng tõ sau: + B¶ng theo dâi c«ng t¸c cña tæ, phßng ban. + GiÊy giao ca: Cã mét sè ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp kh«ng theo dâi ®­îc tõng ng­êi, tõng tæ mµ ph¶i tÝnh theo ca. + PhiÕu nhËp kho s¶n phÈm. + Hîp ®ång kho¸n. 2.1.4 - TÝnh l­¬ng, tÝnh th­ëng vµ lËp b¶ng thanh to¸n l­¬ng. Qu¸ tr×nh tæ chøc tÝnh l­¬ng, tÝnh th­ëng vµ c¸c kho¶n kh¸c ph¶i tr¶ cho ng­êi lao ®éng ®­îc thùc hiÖn t¹i phßng kÕ to¸n doanh nghiÖp (phßng tiÒn l­¬ng). §èi víi nh÷ng doanh nghiÖp lín th× viÖc tÝnh l­¬ng, tÝnh th­ëng vµ c¸c kho¶n kh¸c ph¶i tr¶ cho ng­êi lao ®éng cã thÓ giao cho nh©n viªn h¹ch to¸n ph©n x­ëng hoÆc bé phËn kÕ to¸n c¸c ®¬n vÞ phô thuéc ®¶m nhiÖm d­íi sù chØ ®¹o cña kÕ to¸n tr­ëng doanh nghiÖp. Thêi gian ®Ó tÝnh l­¬ng, tÝnh th­ëng vµ c¸c kho¶n kh¸c ph¶i tr¶ cho ng­êi lao ®éng theo th¸ng. C¨n cø ®Ó tÝnh lµ c¸c chøng tõ h¹ch to¸n thêi gian lao ®éng, kÕt qu¶ lao ®éng vµ c¸c chøng tõ kh¸c cã liªn quan nh­ giÊy nghØ èm, biªn b¶n nghØ viÖc kh«ng l­¬ng,...TÊt c¶ c¸c chøng tõ trªn ph¶i ®­îc kÕ to¸n kiÓm tra tr­íc khi tÝnh l­¬ng, tÝnh th­ëng vµ ph¶i b¶o ®¶m ®­îc c¸c yªu cÇu vÒ chøng tõ kÕ to¸n. Sau khi ®· kiÓm tra c¸c chøng tõ tÝnh l­¬ng, tÝnh th­ëng, tÝnh trî cÊp, phô cÊp th× kÕ to¸n tiÕn hµnh tÝnh l­¬ng, tÝnh th­ëng vµ tÝnh trî cÊp ph¶i tr¶ cho ng­êi lao ®éng theo h×nh thøc tr¶ l­¬ng, tiÒn th­ëng ®ang ®­îc ¸p dông t¹i doanh nghiÖp vµ ph¶i lËp b¶ng thanh to¸n tiÒn l­¬ng, tiÒn th­ëng trªn c¬ së ®ã. B¶ng thanh to¸n tiÒn l­¬ng (mÉu sè 02-L§TL) cña chÕ ®é chøng tõ kÕ to¸n lµ chøng tõ lµm c¨n cø thanh to¸n tiÒn l­¬ng, phô cÊp cho ng­êi lao ®éng còng nh­ lµm c¬ së ®Ó kiÓm tra viÖc thanh to¸n tiÒn l­¬ng ®ã. B¶ng thanh to¸n tiÒn l­¬ng ®­îc lËp cho tõng ®¬n vÞ phßng ban t­¬ng øng víi b¶ng chÊm c«ng trong doanh nghiÖp B¶ng thanh to¸n tiÒn th­ëng lµ chøng tõ x¸c nhËn sè tiÒn th­ëng cho tõng ng­êi lao ®éng. B¶ng nµy chñ yÕu dïng trong c¸c tr­êng hîp th­ëng theo l­¬ng cã tÝnh chÊt th­êng xuyªn. Trong c¸c tr­êng hîp th­ëng ®ét xuÊt, kÕ to¸n ph¶i lËp b¶ng tÝnh tiÒn th­ëng phï hîp víi ph­¬ng ¸n tÝnh th­ëng ®ã. Mẫu số: 03 - LĐTL Đơn vị: …………. Ban hành theo QĐ số:15/2006/QĐ-BTC Địa chỉ:………… Ngày 20/3/2006 của Bộ trưởng BTC BẢNG THANH TOÁN TIỀN THƯỞNG Quý …..năm …. Số:…………. Số TT Họ tên Chức vụ Bậc lương Mức thưởng Ghi chú Xếp loại thưởng Số tiền Ký nhận A B C 1 2 3 D E Cộng X X X X Số tiền (Viết bằng chữ):……………………………. Ngày….tháng …năm… Người lập biểu Kế toán trưởng Giám đốc ( Ký, họ tên) ( Ký, họ tên) ( Ký, họ tên) Mẫu số: 01b – LĐTL Đơn vị: …………. Ban hành theo QĐ số:15/2006/QĐ-BTC Địa chỉ:………… Ngày 20-3-2006 của Bộ trưởng BTC BẢNG CHẤM CÔNG LÀM THÊM GIỜ Ngày…tháng…năm… STT Họ và tên Ngày trong tháng Cộng giờ làm thêm 1 2 … 31 Ngày làm việc Ngày thứ 7, chủ nhật Ngày lễ, Tết Làm đêm A B 1 2 … 31 32 33 34 35 36 Cộng Xác nhận của bộ phận Ngày…tháng…năm… (Phòng, ban có người làm thêm) Người chấm công Người duyệt ( Ký, họ tên) ( Ký, họ tên) ( Ký, họ tên) Mẫu số: 08 – LĐTL Đơn vị: …………. Ban hành theo QĐ số:15/2006/QĐ-BTC Bộ phận:………… Ngày20/3/2006 của Bộ trưởng BTC Số:………… HỢP ĐỒNG GIAO KHOÁN Ngày … tháng … năm… Họ tên:………………………………Chức vụ:………..……………….. Đại diện …….………………………Bên giao khoán………………….. Họ tên:………....................................Chức vụ:………………………… Đại diện …………………………….Bên nhận khoán…………………. Cùng ký kết hợp đồng giao khoán như sau: I. Điều khoản chung: - Phương thức thanh toán:………………………………………….. - Điều kiện thực hiện hợp đồng:…………………………………… - Thời gian thực hiện hợp đồng từ ngày:…/…/…đến ngày…/…/.... - Điều kiện khác:…………………………………………………… II. Điều khoản cụ thể: 1. Nội dung công việc khoán: - ……………………………………………………………………….. -………………………………………………………………………… 2.Trách nhiệm và quyền lợi, nghĩa vụ của người nhận khoán:……………. …………………………………………………………………………. 3.Trách nhiệm và quyền lợi, nghĩa vụ của người giao khoán:……………... .......…………………………………………………………………….. Ngày…tháng…năm… Đại diện bên nhận khoán Đại diện bên giao khoán Người lập Kế toán trương bên giao khoán (Ký, họ tên) (Ký, họ tên) (Ký, họ tên) (Ký, họ tên) Đơn vị:…. Mẫu số 05-LĐTL Địa chi:…. (Ban hành theo QĐ số 15/2006/QĐ-BTC ngày 20/3/2006 của Bộ trưởng BTC PhiÕu x¸c nhËn s¶n phÈm hoÆc c«ng viÖc hoµn chØnh Ngµy..... th¸ng ....... n¨m N. Tªn ®¬n vÞ (hoÆc c¸ nh©n)......................................................................... Theo hîp ®ång sè ......ngµy .... th¸ng...... n¨m………………………….. STT Tªn s¶n phÈm (c«ng viÖc) §¬n vÞ tÝnh Sè l­îng §¬n gi¸ Thµnh tiÒn Ghi chó A B C 1 2 3 D S X X X Tæng sè tiÒn (viÕt b»ng ch÷): .................................................................. Ng­êi giao viÖc (Ký, hä tªn) Ng­êi nhËn viÖc (Ký, hä tªn) Ng­êi kiÓm tra chÊt l­îng (Ký, hä tªn) Ng­êi duyÖt (Ký, hä tªn) Đơn vị:…………… Mẫu số: 01a - LĐTL Địa chỉ:………….. Ban hành theo QĐ số:15/2006/QĐ-BTC Ban hành ngày 20-3-2006 của Bộ trưởng BTC BẢNG CHẤM CÔNG Tháng …..năm…..N STT Họ và tên Ngạch, bậc lương hoặc cấp bậc chức vụ Ngày trong tháng Quy ra công 1 2 … 31 Số công hưởng lương sản phẩm Số công hưởng lương thời gian Số công nghỉ việc hưởng 100% lương Số công nghi việc hưởng …% lương Số công hưởng BHXH A B C 1 2 … 31 32 33 34 35 36 Cộng Ngày …tháng… năm… Người chấm công Phụ trách bộ phận Người duyệt (Ký, họ tên) (Ký, họ tên) (Ký, họ tên) Đơn vị: …………. Mẫu số 02 – LĐTL Ban hành theo QĐ số:15/QĐ-BTC Địa chỉ:………… Ngày 20-3-2006 của Bộ trưởng BTC BẢNG THANH TOÁN TIỀN LƯƠNG Tháng…..năm Số TT Họ tên H/số lương Hệ số P/cấp Lương sản phẩm Lương thời gian Nghỉ việc hưởng % lương P/cấp thuộc quỹ P/cấp khác Tổng số T. Ư kỳ I Các khoản khấu trừ vào lương Kỳ II được lĩnh Số SP Đgiá Số tiền Số công Số tiền Số công Số tiền BHXH BHYT Cộng Số tiền Ký nhận ∑ Tổng số tiền(Viết bằng chữ):….. Ngày…. tháng….. năm….. Người lập biểu Kế toán trưởng Giám đốc ( Ký, họ tên) ( Ký, họ tên) ( Ký, họ tên) Đơn vị : …… BẢNG PHÂN BỔ TIỀN LƯƠNG VÀ BẢO HIỂM Xà HỘI STT Ghi có TK TK 334-Phải trả công nhân viên TK 338- Phải trả, phải nộp khác TK 335 – CP phải trả Tổng cộng Đối tượng SD(ghi nợ TK) L ương Các khoản phải trả Các khoản khác Cộng có TK 334 KPCĐ (3382) BHXH (3383) BHYT (3384) Cộng có TK338 1. TK622-CP NCTT - Phân xưởng (SP) 2. TK623-CP SD MTC 3. TK627-CP SXC - Phân xưởng 4. TK641-CP Bán hàng 5. TK642-CP QLDN 6. TK142-CP trả trước 6. TK335-CP phải trả 7. TK241-XDCB dở dang 8. TK334-Phải trả CNV 9. TK338-Phải trả phải nộp khác 10. ….. Cộng Ngày … tháng…. năm…. Người lập bảng Kế toán trưởng ( Ký, họ tên) ( Ký, họ tên) 2.2 - Kế to¸n tæng hîp tiÒn l­¬ng. 2.2.1 - Tµi kho¶n sö dông. Ph¶i tr¶ c«ng nh©n viªn : Sè hiÖu tµi kho¶n “334”. Dïng ®Ó ph¶n ¸nh c¸c kho¶n ph¶i tr¶ vµ t×nh h×nh thanh to¸n c¸c kho¶n ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n viªn cña doanh nghiÖp vÒ tiÒn l­¬ng, tiÒn c«ng, tiÒn th­ëng, BHXH vµ c¸c kho¶n ph¶i tr¶ kh¸c thuéc vÒ thu nhËp cña c«ng nh©n viªn. KÕt cÊu vµ néi dung ph¶n ¸nh cña tµi kho¶n 334- ph¶i tr¶ ng­êi lao ®éng. Bªn nî: c¸c kho¶n tiÒn l­¬ng, tiÒn c«ng tiÒn th­ëng BHXH vµ c¸c kho¶n kh¸c ®· tr¶, ®· øng cho c«ng nh©n viªn. - C¸c kho¶n khÊu trõ vµo tiÒn l­¬ng, tiÒn c«ng cña c«ng nh©n viªn Bªn cã: - C¸c kho¶n tiÒn l­¬ng, tiÒn c«ng, tiÒn th­ëng, BHXH vµ c¸c kho¶n ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n viªn. Sè d­ bªn cã: c¸c kho¶n tiÒn l­¬ng, tiÒn c«ng, tiÒn th­ëng c¸c c¸c kho¶n khc¸ ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n viªn. Tµi kho¶n 334 cã thÓ cã sè d­ bªn nî trong tr­êng hîp rÊt c¸ biÖt sè d­ nî TK334 (nÕu cã) ph¶n ¸nh sè tiÒn ®· tr¶ qu¸ sè ph¶i tr¶ vµ tiÒn l­¬ng , tiÒn c«ng, tiÒn th­ëng vµ c¸c kho¶n kh¸c cho c«ng nh©n viªn. Tµi kho¶n 334 ph¶i h¹ch to¸n chi tiÕt theo 2 néi dung thanh to¸n l­¬ng vµ thanh to¸n c¸c kho¶n kh¸c. §Ó h¹ch to¸n hai kho¶n nµy kÕ to¸n ph¶i sö dông 2 tµi kho¶n cÊp 2: TK3341- ph¶i tr¶ c«ng nh©n viªn: Dïng ®Ó h¹ch to¸n c¸c kho¶n trî cÊp tiÒn th­ëng vµ c¸c kho¶n phô cÊp, trî cÊp cã tÝnh chÊt l­¬ng. TL3348: ph¶i tr¶ ng­êi lao ®éng kh¸c: dïng ®Ó h¹ch to¸n c¸c kho¶n trî cÊp tiÒn th­ëng cã nguån bï ®¾p riªng tõ c¸c quü kh¸c ngoµi l­¬ng ngoµi ra kÕ to¸n cßn sö dông c¸c tµi kho¶n liªn quan. 2.2.2 - Tr×nh tù h¹ch to¸n. - Tính tiền lương, các khoản phụ cấp theo quy định phải trả cho người lao động ghi: Nợ TK 241- Xây dựng cơ bản dở dang Nợ TK 622- Chi phí nhân công trực tiếp Nợ TK 623- Chi phí sử dụng máy thi công (6231) Nợ TK 627- Chi phí sản xuất chung (6271) Nợ TK 641- Chi phí bán hàng (6411) Nợ TK 642- Chi phí quản lý doanh nghiệp (6421) Có TK 334- Phải trả người lao động (3341, 3348) - Tiền thưởng trả cho công nhân viên: + Khi xác định số tiền thưởng trả cho công nhân viên từ quỹ khen thưởng. ghi: Nợ TK 431- Quỹ khen thưởng, phúc lợi (4311) Có TK 334- Phải trả người lao động (3341) + Khi xuất quỹ chi trả tiền thưởng, ghi: Nợ TK 334- Phải trả người lao động (3341) Có 111, 112, … - Tính tiền BHXH (ốm đau, thai sản, tai nạn, …) phải trả cho công nhân viên: Nợ TK 338- Phải trả, phải nộp khác (3383) Có TK 334- Phải trả người lao động (3341) - Tính tiền lương nghỉ phép thực tế phải trả cho công nhân viên, ghi: Nợ TK 623, 627, 641, 642 Nợ TK 335- Chi phí phải trả (doanh nghiệp có trích trước tiền lương nghỉ phép) C ó TK 334- Phải trả người lao động (3341) - Các khoản khấu trừ vào lương và thu nhập của công nhân viên và người lao động khác của doanh nghiệp như tiền tạm ứng chưa chi hết, BHYT, BHXH, tiền thu bồi thường về tài sản thiếu theo quy định xử lý, ghi: Nợ TK 334- Phải trả người lao động (3341, 3348) Có TK 141- Tạm ứng Có TK 338- Phải trả, phải nộp khác Có TK 138- Phải thu khác - Tính tiền thuế thu nhập cá nhân của công nhân viên và người lao dộng khác của doanh nghiệp phải nộp Nhà nước, ghi: Nợ TK 334- Phải trả người lao động (3341,3348) Có TK 333- Thuế và các khoản phải nộp Nhà nước (3335) - Khi ứng trước hoặc thực trả tiền lương, tiền công cho công nhân viên và người lao động khác của doanh nghiệp, ghi: Nợ TK 334- Phải trả người lao động (3341,3348) Có TK 111, 112, … - Thanh toán các khoản phải trả cho công nhân viên và người lao động khác của doanh nghiệp: Nợ TK 334- Phải trả người lao động (3341,3348) Có các TK 111, 112, … - Trường hợp trả lương hoặc thưởng cho công nhân viên và người lao động khác của doanh nghiệp bằng sản phẩm, hàng hoá: + Đối với sản phẩm hàng hoá thuộc đối tượng chịu thuế GTGT tính theo phương pháp khấu trừ, kế toán phản ánh doanh thu bán hàng nội bộ theo giá bán chưa có thuế GTGT, ghi: Nợ TK 334- Phải trả người lao động (3341,3348) Có TK 3331- Thuế GTGT phải nộp (33311) Có TK 512- Doanh thu bán hàng nội bộ (giá bán chưa có thuế GTGT) + Đối với sản phẩm, hàng hoá không thuộc đối tượng chịu thuế GTGT hoặc thuộc đối tượng chịu thuế GTGT tính theo phương pháp trực tiếp, kế toán phản ánh doanh thu bán hàng nội bộ theo giá thanh toán, ghi: Nợ TK 334- Phải trả người lao động (3341,3348) Có TK 512- Doanh thu bán hàng nội bộ (giá thanh toán) - Xác định và thanh toán tiền ăn ca phải trả cho công nhân viên và người lao động khác của doanh nghiệp: + Khi xác định được số tiền ăn ca phải trả cho công nhân viên và người lao động khác của doanh nghiệp, ghi: Nợ TK 622, 623, 627, 641, 642 Có TK 334- Phải trả người lao động (3341,3348) + Khi chi tiền ăn ca cho CNV và người lao động khác của doanh nghiệp, ghi: Nợ TK 334- Phải trả người lao động (3341,3348) Có các TK 111, 112. 334 - Ph¶i tr¶ ng­êi lao ®éng (3341,3348) S¬ ®å h¹ch to¸n tiÒn l­¬ng 241, 622, 623, 627, 635, 641, 642 138,141,333,338 TiÒn l­¬ng, tiÒn c«ng, phô cÊp, tiÒn ¨n ca ph¶i tr¶ CNV vµ ng­êi lao ®éng C¸c kho¶n khÊu trõ vµo l­¬ng vµ thu nhËp cña CNV vµ ng­êi lao ®éng - TiÒn t¹m øng ch­a chi tiÕt - Thu båi th­êng vÒ TS thiÕu theo quyÕt ®Þnh xö lý - BHXH, BHYT, KPC§ - ThuÕ thu nhËp c¸ nh©n 431 335 338 (3383) DN trÝch tr­íc tiÒn l­¬ng nghØ phÐp TÝnh vµo chi phÝ TiÒn l­¬ng nghØ phÐp thùc tÕ ph¶i tr¶ CNV 623, 627, 641, 642 BHXH ph¶i tr¶ CNV Khi chi tr¶ tiÒn l­¬ng, tiÒn th­ëng vµ c¸c kho¶n kh¸c cho CNV vµ ng­êi lao ®éng b»ng SP, hµng ho¸ øng tr­íc hoÆc thùc tr¶ tiÒn l­¬ng, tiÒn c«ng vµ c¸c kho¶n kh¸c cho CNV vµ ng­êi lao ®éng TiÒn th­ëng ph¶i tr¶ CNV vµ ng­êi lao ®éng ThuÕ GTGT ®Çu ra 512 111, 112 33311 phÇn III PHƯƠNG HƯỚNG HOÀN THIỆN KẾ TOÁN TIỀN LƯƠNG VỚI NGƯỜI LAO ĐỘNG 3.1- Đặc điểm kế toán tiÒn l­¬ng cña mét sè n­íc trên thế giới: Tại Mỹ: Thù lao trả cho các hợp đồng được ghi nhận độc lập, không hình thành công nợ lương và do đó không hình thành thuế trích từ lương. Tiền trả cho nhân viên hành chính được gọi là tiền lương (Salaries), còn tiền trả cho công nhân thực hiện các công việc chân tay được gọi là tiền công (Wages). Ngoài tiền lương, công nhân viên còn có thể nhận tiền thưởng (Benefits). Khi tính ra lương phải trả người lao động, kế toán ghi: Nợ TK “ Chi phí lương” (Salaries expenses) Có TK “Lương phải trả” (Salaries payable) Khi thanh toán lương cho người lao động, kế toán ghi: Nợ TK “Lương phải trả” Có TK “Tiền mặt”, “Tiền gửi ngân hàng” Tại Anh: Thù lao lao động phải trả cho nhân viên quản lý, nhân viên văn phòng, công nhân sản suất bao gồm cả các khoản tiền thưởng, tiền tăng ca,… Khi thanh toán lương cho người lao động, kế toán phản ánh: TK “ Tiền mặt”(Cash), TK “Tiền gửi ngân hàng”(Cheque) Debit site(Bên nợ) Credit site(Bên có) Năm … Ngày…tháng…: “Chi phí lương” (Wages and Salaries) TK “Chi phí tiền lương”( Wages and Salaries) Debit site(Bên nợ) Credit site(Bên có) Năm… Ngày…tháng…: “Tiền mặt”(Cash) “Tiền gửi ngân hàng”(Cheque) 3.2- So sánh Kế toán tiền lương Quốc tế với Kế toán tiền lương tại Việt Nam. Nhìn chung trình tự hạch toán tiền lương của các nước trên thế giới là giống nhau về cơ bản, đều hạch toán dựa trên các chứng từ liên quan đến việc thanh toán thù lao với công nhân viên và người lao động khác. Tuy nhiên cũng có sự khác biệt, như tại Mỹ và tại Anh phân ra tiền lương (Salaries) và tiền công (Wages) còn ở Việt Nam thì chỉ gọi chung là tiền lương. 3.3- So sánh giữa các Chế độ Kế toán của Việt Nam về tiền lương. Quan điểm tiền lương của Việt Nam giữa các chế độ kế toán không hề có sự bất đồng nào, nếu có khác chỉ là ở tài khoản sử dụng và cách hạch toán. 3.3.1- So sánh về các chứng từ sử dụng Các chứng từ sử dụng theo QĐ 1141 và QĐ 15 có sự khác biệt như sau: Mẫu QĐ 1141(01/11/1995) QĐ 15(20/03/2006) 01 Bảng chấm công Bảng chấm công(01a) Bảng chấm công làm thêm giờ 02 Bảng thanh toán lương Bảng thanh toán lương 03 Giấy chứng nhận nghỉ việc hưởng BHXH (C03-BH) Bảng thanh toán tiền thưởng 04 Danh sách người lao động hưởng trợ cấp BHXH(C04-BH) Giấy đi đường 05 Bảng thanh toán tiền thưởng Nếu xác nhận sản phẩm hoặc công việc hoàn thành 06 Nếu xác nhận sản phẩm hoặc công việc hoàn thành Bảng thanh toán tiền lương làm thêm giờ 07 Nếu báo làm thêm giờ Bảng thanh toán tiền thuê ngoài 08 Hợp đồng giao khoán Hợp đồng giao khoán 09 Biên bản điều tra tai nạn lao động Biên bản thanh lý nghiệm thu hợp đồng giao khoán 10 Bảng kê trích nộp các khoản trích theo lương 11 Bảng phân bổ tiền lương Qua bảng biểu trên ta thấy rõ sự khác nhau về chứng từ mà kế toán sử dụng giữa hai chế độ cũ và mới: Theo QĐ 1141, thì kế toán chỉ theo dõi thời gian lao động dựa vào bảng chấm công nói chung chứ không theo dõi riêng đối với lao động thuê ngoài và làm thêm giờ. Cũng theo quy định này không có bảng phân bổ lương và các khoản trích theo lương, như thế kế toán sẽ khó theo dõi được chính xác việc phân bổ cho các bộ phận, dẫn đến có thể phân bổ sai chi phí sản xuất, ảnh hưởng đến việc tính toán giá thành sản phẩm. Như ta đã biết thì chi phí lương là một trong những bộ phận cấu thành nên tổng sản phẩm. 3.3.2- So sánh về các tài khoản sử dụng Sự khác nhau chủ yếu giữa chế độ mới và chế độ cũ chính là ở những tài khoản chi tiết của tài khoản 334 “Phải trả công nhân viên”. Đó là việc chi tiết thành tài khoản 3342 (theo QĐ 1141) hoặc là tài khoản 3348 (theo QĐ 15). Nhân viên kế toán cần phải theo dõi để hạch toán cho đúng. 3.3.2- So sánh về cách hạch toán Qua nội dung ở trên, ta thấy được sự giống và khác nhau giữa cách hạch toán tiền lương của Việt Nam qua các chế độ kế toán. Theo QĐ 1141, kế toán sẽ theo dõi riêng và chi tiết hơn với doanh nghiệp xây lắp thông qua tài khoản 623 (6231)- Chi phí sử dụng máy thi công. Và vì thế các khoản trích theo lương sẽ được theo dõi trên tài khoản 627 (6271)- Chi phí sản xuất chung. Còn theo dõi tiền lương trích trước cho công nhân nghỉ phép, khi tính ra tiền lương thực tế phải trả sẽ không ghi có TK 111, 112 như QĐ 15 mà ghi luôn Có TK 334, rồi đến cuối kỳ mới so sánh giữa số trích trước và số thực tế phải trả để hoàn nhập hay trích bổ sung. 3.3.3- Phương hướng hoàn thiện kế toán tiền lương với người lao động tại Việt Nam Thứ nhất, việc kế toán sử dụng hệ thống tài khoản như quy định của Bộ tài chính ở Việt Nam sẽ tạo nên sự thống nhất trong công tác kế toán giữa các doanh nghiệp, từ đó sẽ dễ dàng đối chiếu so sánh về chất lượng trong công tác hạch toán tiền lương nói riêng và các phần hành kế toán khác noi chung. Tuy nhiên việc tuân thủ này cũng gây ra một dự máy móc đôi khi là dập khuôn. Vì mỗi doanh nghiệp trong quá trình hoạt động sẽ có những vấn đề riêng, nó tuỳ thuộc vào đặc điểm của từng doanh nghiệp, nên việc doanh nghiệp tự chi tiết hoặc sử dụng một hệ thống tài khoản riêng là điều không tránh khỏi, tuy nhiên việcểư dụng này phải được báo cáo lên cơ quan quản lý cấp trên. Công tác hạch toán tiền lương cũng như vậy, các doanh nghiệp có thể tự quy định các tài khoản về tiền lương, việc này phải được thống nhất trong toàn doanh nghiệp và các kỳ kế toán, và phải được đăng ký với Bộ tài chính, cơ quan thuế, các cơ quan bảo hiểm, bộ ban ngành có liên quan …Điều này phù hợp với nguyên tắc nhất quán trong kế toán. Trên thị trường hiện nay có rất nhiều loại hình doanh nghiệp với các ngành nghề kinh doanh khác nhau: doanh nghiệp công nghiệp, doanh nghiệp nông nghiệp, doanh nghiệp xây lắp … Do vậy việc hướng dẫn cụ thể, chi tiết cho các doanh nghiệp này hạch toán tiền lương là rất cần thiết. Làm được như vậy sẽ tạo nên sự thống nhất giữa các doanh nghiệp, thống nhát trong nền kinh tế. Thứ hai, về chứng từ sử dụng: Chế độ kế toán mới (QĐ 15) đã ban hành them nhiều chứng từ hơn so với chế độ kế toán cũ (QĐ 1141), việc sử dụng các chứng từ mới này đã thuận lợi hơn cho các đơn vị kế toán. Nó đã chi tiết hơn, cụ thể hơn, tạo điều kiện cho tính toán chính xác tiền lương của người lao động từ đó tính chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm. Vì vậy kế toán cần vận dụng triệt để và hiệu quả các chứng từ về tiền lương theo quyết định mới. Thứ ba, về hạch toán tiền lương với người lao động: Về bản chất thì trình tự hạch toán tiền lương của Việt Nam so với thế giới nói chung và giữa các chế độ kế toán của Việt Nam nói riêng không khác nhau là mấy. Điều đó cho thấy rằng khi hạch toán tiền lương thì Việt Nam cũng thống nhất với thế giới. Tuy nhiên cũng cần phải góp ý rằng: chế độ kế toán Việt Nam nên đưa khoản mục Thuế thu nhập cá nhân và trợ cấp mất việc làm (trợ cấp mất việc) vào nội dung hạch toán tiền lương vì hiện nay trong xã hội cũng đã có nhiều người lao động có thu nhập cao, trong khi đó có nhiều người thất nghiệp hoặc có việc làm nhưng thu nhập không đủ nuôi sống bản than chứ chưa nói đến chăm lo cho gia đình, do vậy việc đưa hai nội dung đó vào hạch toán tiền lương là khá cần thiết, qua đó có thể phân phối lại thu nhập trong xã hội, mang lại công bằng cho tất cả mọi người lao động. kÕt luËn TiÒn l­¬ng lµ mét vÊn ®Ò nh¹y c¶m, nhËn thøc ®óng vÒ tiÒn l­¬ng, coi ®ã lµ mét trong nh÷ng h×nh thøc ®Çu t­ cho con ng­êi, ®Çu t­ ph¸t triÓn vµ lµ nguån ®Çu t­ cã hiÖu qu¶ trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ trong giai ®o¹n míi. Kế toán lao ®éng vµ tiÒn l­¬ng lµ mét néi dung quan träng trong c«ng t¸c kế toán chi phí s¶n xuÊt - kinh doanh cña doanh nghiÖp. Mét sù biÕn ®éng nhá trong tiÒn l­¬ng cã thÓ lµm ¶nh h­ëng ®Õn t×nh h×nh kinh doanh trong doanh nghiÖp. Bëi vËy viÖc h¹ch to¸n chi phÝ vÒ lao ®éng tiền lương lµ một bé phËn c«ng viÖc phøc t¹p trong viÖc h¹ch to¸n chi phÝ kinh doanh. TiÒn l­¬ng lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña hao phÝ lao ®éng sèng do ®ã h¹ch to¸n tiÒn l­¬ng lµ mét phÇn kÕ to¸n quan träng, tæ chøc tèt c«ng t¸c kế to¸n tiÒn l­¬ng gióp cho c«ng t¸c qu¶n lý lao ®éng cña doanh nghiÖp ®i vµo nÒ nÕp, thóc ®Èy ng­êi lao ®éng chÊp hµnh tèt kû luËt lao ®éng, t¨ng n¨ng suÊt vµ hiÖu suÊt lao ®éng. Trong c¬ chÕ kinh tÕ thÞ tr­êng hiÖn nay, ®i ®«i víi viÖc t×m hiÓu đặc điểm kế toán tiền l­¬ng cña c¸c n­íc trªn thÕ giíi lµ viÖc nhËn thøc mét c¸ch ®óng ®¾n về chÕ độ kế toán tiền l­¬ng ë ViÖt Nam. Qua ®ã thÊy ®­îc nh÷ng mÆt m¹nh ®Ó ph¸t huy, nh÷ng ®iÓm yÕu cÇn kh¾c phôc, xây dựng nên một chế độ kế toán hoàn thiện tạo điều kiện cho các doanh nghiệp phát triển. §©y chÝnh lµ ®éng lùc kÝch thÝch kinh tÕ n­íc nhµ ph¸t triÓn s¸nh ngang cïng c¸c c­êng quèc n¨m ch©u. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1- Gi¸o tr×nh “KÕ to¸n tµi chÝnh trong c¸c doanh nghiÖp” Tr­êng §H kinh tÕ qu«c d©n Giáo trình “Kế toán tài chính doanh nghiệp” (Phần 1) Viện Đại Học Mở Hà Nội Giáo trình “Qu¶n trÞ nh©n lùc” Tr­êng §H kinh tÕ qu«c d©n Giáo trình “Hướng dẫn học Kinh tế chính trị Mac Lênin” Viện Đại Học Mở Hà Nội 5- Một số trang web: + www.tuoitre.com.vn + www.tintuc.com + www.tapchiketoan.com + www.webketoan.com + www.mof.gov.vn Tạp chí “Kinh tế” T¹p chÝ “Kế toán” T¹p chÝ “Lao ®éng vµ x· héi” Vµ c¸c tµi liÖu kh¸c cã liªn quan.... môc lôc