Đề án Kích thích vật chất và tinh thần đối với người lao động

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 Ch­¬ng I: C¸c vÊn ®Ò vÒ ®éng lùc cña sù to¶ m·n c¸c nhu cÇu vËt chÊt vµ tinh thÇn ®èi víi ng­êi lao ®éng. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 5 I. §éng lùc vµ t¹o ®éng lùc cho ng­êi lao ®éng. . . . . . .. . . . . . . . . . . . 5 Kh¸i niÖm vÒ t¹o ®éng lùc. . . . . . . . . . . . . .. .. . . . . . . . . . 5 B¶n chÊt cña qu¸ tr×nh t¹o ®éng lùc (®øng ë gi¸c ®é nhu cÇu) 5 . HÖ thèng nhu cÇu cña con ng­êi. . .. . . . . . . . . . 6 . Lîi Ých cña con ng­êi. . . . . . . .. . . . . . 7 . Mèi quan hÖ gi÷a nhu cÇu vµ lîi Ých. . . . .. . . . . . . . 8 II. C¸c häc thuyÕt t¹o ®éng lùc. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 C¸c häc thuyÕt nhu cÇu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 Häc thuyÕt nhu cÇu cña A. Maslow. . . . . . . . . . . . . . . . 9 Häc thuyÕt ERG cñaAderfer. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 Häc thuyÕt nhu cÇu cña Mc. Celland. . . . . . . . . . . . . . . 11 2. Häc thuyÕt vÒ sù t¨ng c­êng tÝnh tÝch cùc (B. F. Skiner). . . . . 11 3. Häc thuyÕt vÒ sù kú väng (Victor Vroom). . . . . . . . . . . . . . . . . 12. 4. Häc thuyÕt vÒ sù c«ngb»ng (Stacy Adams). . . . . . . . . . . . . . . . 12 5. Häc thuyÕt vÒ hai nhãm nh©n tè cña F. Herberg. . . . . . . . . . . . 13 Ch­¬ng II:Nh÷ng biÖn ph¸p khuyÕn khÝch vËt chÊt cho ng­êi lao ®éng th«ng qua tiÒn l­¬ng ,tiÒn th­ëng vµ c¸c ch­¬ng tr×nh phóc lîi. . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 TiÒn l­¬ng - vai trß cña tiÒn l­¬ng trong c«ng t¸c t¹o ®éng lùc cho ng­êi lao ®éng. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 TiÒn l­¬ng - c«ng cô c¬ b¶n cña t¹o ®éng lùc. . . . . . . . . . . . . . 15 TiÒn l­¬ng trong viÖc duy tr× ®éng lùc lµm viÖc cho ng­ê lao ®éng 17 Thùc tr¹ng chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng cña ViÖt Nam hiªn nay - tÝch cùc vµ h¹n chÕ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 TiÒn th­ëng - sö dông c¸c h×nh thøc tiÒn th­ëng hîp lý ®Ó khuyÕn khÝch lao ®éng. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 X©y dùng c¸c ch­¬ng tr×nh phóc lîi vµ dÞch vô. . . . . . . . . . . . . . . 22 Ch­¬ng III: C¸c biÖn ph¸p khuyÕn khÝch tinh thÇn cho ng­êi lao ®éng. . 25 I. KhuyÕn khÝch tinh thÇn thÓ hiªn qua c¸c yÕu tè. . . . . . . . . . . . . . . . 25 ViÖc lµm. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 §iÒu kiÖn vµ m«i tr­êng lao ®éng. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 §µo t¹o vµ ph¸t tiÓn ng­êi lao ®éng. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 X©y dùng ®Þnh møc. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 Mèi quan hÖ trong lao ®éng. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 C¸c yÕu tè c«ng b»ng x· héi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 II. C¸c h×nh thøc khuyÕn khÝch vÒ tinh thÇn. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 KÕt lu©n. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 Danh môc tµi liÖu tham kh¶o. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 ®Ò ¸n m«n häc §Ò tµi : KÝch thÝch vËt chÊt vµ tinh thÇn ®èi víi ng­êi lao ®éng. Bµi lµm : Lêi nãi ®Çu Sù thµnh c«ng cña mét tæ chøc phô thuéc lín vµo tr×nh ®é th­c hiÖn nhiÖm vô cña ng­êi lao ®éng. KÕt qu¶ vµ hiÖu qu¶ cña viÖc thùc hiÖn nhiÖm vô cña ng­êi lao ®éng ®­îc quy ®Þnh bëi 3 yÕu tè : n¨ng lùc , ®iÒu kiÖn lµm viÖc vµ møc ®é ®éng viªn. §Ó thùc hiÖn nhiÖm vô mét c¸ch cã hiÖu qu¶ ng­êi lao ®éng ph¶i biÕt c¸ch gi¶i quyÕt c«ng viÖc , ph¶i cã m«i tr­êng lµm viÖc thuËn lîi vµ ph¶i tÝch cùc , nhiÖt t×nh gi¶i quyÕt c«ng viÖc. NÕu yÕu tè vÒ ®iÒu kiÖn lµm viÖc ®­îc t¹o ra bëi tæ chøc th× 2 yÕu tè n¨ng l­c vµ sù nhiÖt t×nh lµ ë ng­êi lao ®éng. Sù thµnh c«ng cña mét tæ chøc phô thuéc vµo viªc tæ chøc cã hay kh«ng mét ®éi ngò nh÷ng ng­êi lao ®éng cã n¨ng lùc vµ sù nhiÖt t×nh cao. §éng viªn ng­êi lao ®éng lµ sù thóc ®Èy ng­êi ta lµm viÖc. T¸c dông cña ®éng viªn tuú thuéc vµo sù khuyÕn khÝch b»ng vËt chÊt vµ tinh thÇn. Trong ngiªn cøu hµnh vi tæ chøc : ®éng viªn hay cô thÓ h¬n lµ khuyÕn khÝch vËt chÊt vµ tinh thÇn lµ chñ ®Ò nhËn ®­îc sù quan t©m ®Æc biÖt. ThÊy ®­îc tÇm quan träng cña viÖc khuyÕn khÝch cho ng­êi lao ®éng , v× vËy em quyÕt ®Þnh nghiªn cøu ®Ò tµi:”khuyÕn khÝch vËt chÊt vµ thinh thÇn cho ng­êi lao ®éng ” víi mong muèn m×nh sÏ t×m hiÓu vµ rót ra ®­îc nh÷ng biÖn ph¸p khuyÕn khÝch tèt nhÊt cho ng­êi lao ®éng ®Ó hä lµm viÖc h¨ng say h¬n, ®¹t ®­îc môc tiªu cña tæ chøc. §Ó nghiªn c­ó ®Ò tµi nµy em sö dông ph­¬ng ph¸p : ph©n tÝch tæng hîp ,. . . dùa trªn c¬ së nh÷ng g× em ®· tiÕp thu ®­îc tõ c¸c m«n em ®· häc nãi chung , ®¨c biÖt lµ c¸c m«n chuyªn ngµnh vµ bæ trî cho chuyªn ngµnh qu¶n trÞ nh©n lùc nãi riªng , bªn c¹nh ®ã cã kÌm theo c¸c tµi liÖu bªn ngoµi liªn quan ®Õn ®Ò tµi mµ em nghiªn c­ó. Bè côc ®Ò tµi ngoµi phÇn lêi nãi ®Çu vµ phÇn kÕt luËn , gåm : Ch­¬ng I : C¸c vÊn ®Ò vÒ ®éng lùc cña sù tho¶ m·n c¸c nhu cÇu vËt chÊt vµ tinh thÇn ®èi víi ng­êi lao ®éng. Ch­¬ng II : Nh÷ng biÖn ph¸p khuyÕn khÝch vËt chÊt cho ng­êi lao ®éng th«ng qua tiÒn l­¬ng ,tiÒn th­ëng vµ c¸c ch­¬ng tr×nh phóc lîi, dÞch vô. Ch­¬ng III : Nh÷ng biÖn ph¸p khuyÕn khÝch tinh thÇn ®èi víi ng­êi lao ®éng.  Ch­¬ngI : C¸c vÊn ®Ò vÒ ®éng lùc cña sù tho¶ m·n c¸c nhu cÇu vËt chÊt vµ tinh thÇn ®èi víi ng­êi lao ®éng : I. §éng lùc vµ t¹o ®éng lùc cho ng­êi lao ®éng : 1. Kh¸i niÖm vÒ t¹o ®éng lùc : Mçi ho¹t ®éng con ng­êi ®Òu h­íng vµo môc ®Ých nhÊt ®Þnh. Khi ng­êi lao ®éng tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cã nghÜa lµ hä muèn ®­îc tho¶ m·n nh÷ng yªu cÇu , nh­ngx ®ßi hái ,nh÷ng mong muèn mµ hä ch­a cã ho¹c cã nh­ng ch­a ®Çy ®ñ. Sù tho¶ m·n ®ã cã thÓ lµ vËt chÊt hoÆc tinh thÇn. ViÖc kh«ng ngõng tho¶ m·n c¸c nhu cÇu cña con ng­êi lµ mét trong nh÷ng nh©n tè quan träng ®Ó lµm t¨ng n¨ng suÊt lao déng , n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm vµ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm , n©ng cao hiÖu qu¶ cña nÒn s¶n xuÊt x· héi chñ nghÜa vµ th­êng xuyªn ¸p dông c¸c biÖn ph¸p khuyÕn khÝch vËt chÊt vµ tinh thÇn ®èi víi ng­êi lao ®éng. Con ng­êi kh«ng chØ kh¸c nhau vÒ kh¶ n¨ng hµnh ®éng mµ cßn kh¸c nhau c¶ vÒ ý chÝ hµnh ®éng hay sù thóc ®Èy. Sù thóc ®Èy con ng­êi lµm viÖc phô thuéc vµo søc m¹nh cña ®éng c¬. §éng c¬ ®«i khi ®­îc x¸c ®Þnh nh­ nhu cÇu , ý muèn , nghÞ lùc hay lµ sù th«i thóc c¸ nh©n h­íng tíi môc ®Ých. NÕu ®éng c¬ lµ yÕu tè bªn trong quyÕt ®Þnh th× ®éng lùc lµ yÕu tè biÓu hiÖn ra bªn ngoµi nh»m thùc hiÖn ®éng c¬ lao ®éng ®ã. §éng c¬ ®­îc hiÓu lµ sù khao kh¸t vµ tù nguyÖn cña con ng­êi nh»m n©ng cao mäi nç lùc ®Ó ®¹t ®­îc môc tiªu hay kÕt qu¶ cô thÓ nµo ®ã. §éng lùc chÞu ¶nh h­ëng cña nhiÒu nh©n tè nh­ :nhãm yÕu tè thuéc vÒ con ng­êi vµ nhãm yÕu tè thuéc vÒ m«i tr­êng. 2. B¶n chÊt cña qu¸ tr×nh t¹o ®éng lùc ( ®øng ë gi¸c ®é nhu cÇu ) : B¶n chÊt cña qu¸ tr×nh t¹o ®éng lùc ®ã lµ nhu cÇu vµ sù tho¶ m·n nh÷ng nhu cÇu ®ã. Thùc chÊt , nhu cÇu cña con ng­êi t¹ ra ®éng c¬ thóc ®Èy hä tham gia lao ®éng song chÝnh lîi Ých míi lµ ®éng lùc trùc tiÕp thóc ®Èy con ng­êi lµm viÖc hiÖu qu¶ ngµy cµng cao. V× vËy ®ßi hái nhµ qu¶n lý ®¨c biÖt quan t©m ®Õn lîi Ých cña ng­êi lao ®éng. 2. 1. HÖ thèng nhu cÇu cña con ng­êi : Nhu cÇu lµ sù ®ßi hái cña c¸c c¸ nh©n vµ cña c¸c tËp thÓ kh¸c nhau muèn cã nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh ®Ó sèng , ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn. Nhu cÇu quy ®Þnh xu h­íng lùa chän c¸c suy nghÜ , sù rung c¶m vµ ý trÝ cña ng­êi lao ®éng ,nã cßn quy ®Þnh ho¹t ®éng x· héi cña c¸ nh©n , cña giai cÊp vµ cña tËp thÓ. Nh÷ng nhu cÇu ®Ó sèng ,tån t¹i vµ ph¸t triÓn lµ nh÷ng nhu cÇu thiÕt yªó cÇn thiÕt. Ph©n lo¹i hÖ thèng nhu cÇu : theo hÖ thèng nhu cÇu th× cã hai lo¹i hÖ thèng nhu cÇu lµ nhu cÇu vËt chÊt vµ nhu cÇu tinh thÇn . Nhu cÇu vËt chÊt : lµ nhu cÇu hµng ®Çu ®¶m b¶o cho con ng­êi lao ®éng cã thÓ sèng ®Ó t¹o ra cña c¶i vËt chÊt vµ lµm nªn lÞch sö. HÖ t­ t­ëng M¸c - ¡nghen ®· viÕt : “Ng­êi ta ph¶i sèng ®­¬c råi míi lµm ra lÞch sö. Nh­ng muèn sèng th× tr­íc hÕt ph¶i cã thøc ¨n , n­íc uèng ,nhµ cöa , quÇn ¸o vµ mét sè thøc ¨n kh¸c n÷a ”. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña lÞch sö ,nhu cÇu vËt chÊt cña con ng­êi ngµy cµng t¨ng lªn c¶ vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng. Tr×nh ®é ph¸t triÓn cña x· héi ngµy cµng cao th× nhu cÇu cµng nhiÒu h¬n vµ phøc t¹p h¬n , th¹m chÝ nhu cÇu vËt chÊt ®¬n gi¶n nhÊt còng kh«ng ngõng thay ®æi. Cïng víi sù biÕn ®æi cña thêi gian nhu cÇu vËt chÊt chuyÓn tõ yªu cÇu vÒ l­îng sang yªu cÇu vÒ chÊt (nhu cÇu vËt chÊt lµ nhu cÇu ph¸t triÓn vÒ mÆt thÓ lùc ). Nhu cÇu tinh thÇn : lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Ó con ng­êi tån t¹i vµ ph¸t triÓn vÒ mÆt trÝ lùc ®©y lµ nhu cµu phong phó vµ ®a d¹ng. C¸c lo¹i nhu cÇu tinh thÇn : Tr­íc hÕt ph¶i kÓ ®Õn nhu cÇu lao ®éng , nhu cÇu lµm viÖc cã Ých , cã hiÖu qu¶ cho b¶n th©n vµ cho x· héi. B»ng lao ®éng kh«ng nh÷ng gióp mçi ng­êi ®¶m b¶o cuéc sèng cña m×nh mµ cßn ph¸t triÓn mäi kh¶ n¨ng cña bµn tay vµ trÝ tuÖ , ph¸t hiÖn ra ý nghÜa cuéc sèng cña m×nh víi t­ thÕ lµm chñ thiªn nhiªn vµ lÞch sö. TiÕp theo lµ c¸c nhu cÇu häc tËp , nhu cÇu thÈm mü , nhu cÇu giao tiÕp x· héi , vµ nhu cÇu c«ng b»ng x· héi ,. . . Nhu cÇu cña con ng­êi nãi chung vµ cña ng­êi lao ®éng nãi riªng lµ v« tËn , kh«ng cã giíi han vµ kh«ng bao giê ®­îc tho¶ m·n hoµn toµn. song sù tho¶ m·n nhu cÇu vËt chÊt vµ tinh thÇn dï Ýt còng sÏ lµ ®éng lùc thóc ®Èy con ng­êi tÝch cùc , h¨ng say ,s¸ng taä lao ®éng . Ch×a kho¸ ®Ó t×m ra ®éng c¬ bªn trong thóc ®Èy con ng­êi lao ®éng ®ã lµ nghiªn cøu hÖ thèng c¸c nhu cÇu cña hä vµ t×m mäi biÖn ph¸p ®Ó th¶o m·n c¸c nhu cÇu ®ã mét cÊh tèi ­u. 2. 2. Lîi Ých cña con ng­êi : Cã nhiÒu c¸ch ®Þnh nghÜa vÒ lîi Ých kh¸c nhau : Lîi Ých theo quan niÖm vÒ gi¸ trÞ : lµ tæng thÓ gi¸ trÞ vËt chÊt vµ tinh thÇn mµ ng­êi lao ®éng nhËn ®­îc tõ tæ chøc hoÆc x· héi. Lîi Ých theo ®Þnh h­íng ho¹t ®éng : lµ tËp hîp ph­cs t¹p c¸c thiªn h­íng bao gåm môc ®Ých gi¸ trÞ , nguyÖn väng vµ c¸c xu h­íng , khuynh h­íng dÉn ®Õn mét ng­êi xö sù theo c¸ch nµy hay c¸ch kh¸c. Lîi Ých theo quan ®iÓm qu¶n trÞ : lµ møc ®é tho¶ m·n nhu cÇu cña con ng­êi trong mét ®iÒu kiÖn cô thÓ nhÊt ®inh. Tr­íc hÕt , lµ lîi Ých kinh tÕ trong quan hÖ gi­· nh÷ng ng­êi lao ®éng víi nhau vµ gi÷a ng­êi sö dông lao ®éng víi ng­êi lao ®éng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ra s¶n phÈm. T­¬ng øng víi nhu cÇu vËt chÊt vµ nhu cÇu tinh thÇn cã lîi Ých vËt chÊt vµ lîi Ých tinh thÇn. Gi÷a lîi Ých vËt chÊt vµ lîi Ých tinh thÇn cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi nhau. Th«ng th­êng sù tho¶ m·n mét nhu cÇu vËt chÊt th­êng dÉn ®Õn sù tho¶ m·n nhu cÇu nµo ®ã vÒ tinh thÇn vµ ng­îc l¹i. T­¬ng øng víi nhu cÇu c¸ nh©n vµ nhu cÇu x· héi cã lîi Ých c¸ nh©n vµ lîi Ých x· héi. Lîi Ých c¸ nh©n g¾n liÒn víi viÖc tho¶ m·n nhu cÇu c¸ nh©n cña b¶n th©n ng­êi lao ®éng vµ gia ®×nh hä. Lîi Ých x· héi g¾n liÒn víi sù tho¶ ·n nhlu cÇu cña x· héi. Song suy cho cïng tho¶ m·n nhu cÇu cña x· héi còng chØ lµ nh»m phôc vô lîi Ých cña tõng c¸ nh©n trong céng ®ång. Trong mèi quan hÖ gi÷a lîi Ých c¸ nh©n vµ lîi Ých x· héi thh× lîi Ých c¸ nh©n cã t¸c ®éng trùc tiÕp tíi ng­êi lao ®éng va t¹o ra sù quan t©m nhiÒu h¬n ë ng­êi lao ®éng 2. 3. Mèi quan hÖ gi÷a nhu cÇu vµ lîi Ých : Lîi Ých lµ møc ®é tho¶ m·n nhu cÇu cña con ng­êi , don ®ã lîi Ých t¹o ra ®éng lùc thóc ®Èy ng­êi lao ®éng lµm viÖc h©­ng say h¬n , cã hiÖu qu¶ h¬n. Møc ®é tho¶ m·n cµng lín th× t¹o ra ®éng lùc cµng nhiÒu vµ ng­îc l¹i møc ®é tho¶ m·n cµng nhá th× ®éng lùc t¹o ra cµng yÕu , thËm trÝ bÞ triÖt tiªu. Nh­ vËy gi÷a nhu cÇu vµ lîi Ých cã mèi quan hÖ kh¨ng khÝt , chÆt chÏ kh«ng thÓ t¸ch rêi. NÕu kh«ng cã nhu cÇu th× kh«ng cã lîi Ých ,lîi Ých lµ h×nh thøc biÓu hiÖn cña nhu cÇu. Nhu cÇu t¹o ra ®éng c¬ thóc ®Èy con ng­êi tham gia lao ®éng , lîi Ých míi lµ ®éng lùc trùc tiÕp thóc ®Èy hä lµm viÖc Nhu cÇu §éng c¬ §¹t môc ®Ých Lîi Ých §éng lùc §Ó t¹o ra ®éng lùc cho ng­êi lao ®éng , nhµ qu¶n lý ph¶i chó träng t¹o ra lîi Ých cho ng­êi lao ®éng phï hîp víi nhu cÇu mong muèn cña hä. Muèn vËy ,ph¶i lu«n coi sù t¸c ®éng qua l¹i gi÷a lîi Ých vµ nhu cÇu lµ mèi quan hÖ cña cËp ph¹m trï triÕt häc h×nh thøc vµ néi dung. II. C¸c häc thuyÕt t¹o ®éng lùc : Cã rÊt nhiÒu häc thuÕt nãi vÒ viÖc t¹o ®éng lùc , mçi häc thuyÕt ®i s©u vµo tõng khÝa c¹nh vµ khai th¸c c¸c mÆt kh¸c nhau cña c¸c nh©n tè t¸c ®éng. C¸c nhµ qu¶n lý còng cÇn ph¶i biÕt vËn dông nh÷ng häc thuyÕt nµo vµ vËn dông nh­ thÕ nµo cho ph ï hîp víi hoµn c¶nh c«ng ty , doanh nghiÖp m×nh ®Ó tõ ®ã thùc hiÖn mét c¸ch cã hiÖu qu¶ c¸c chÝnh s¸ch vÒ qu¶n lý nguån nh©n lùc. C¸c häc thuyÕt nhu cÇu : 1. 1. Häc thuyÕt nhu cÇu cña A. Maslow : Nhu cÇu cña con ng­êi rÊt phong phó vµ ®a d¹ng , do vËy ®Ó ®¸p øng ®­îc nhu cÇu ®ã còng rÊt phøc t¹p. §Ó lµm ®­îc ®iÒu nµy Maslow ®· chØ ra r»ng : ng­êi qu¶n lý cÇn ph¶i cã c¸c biÖn ph¸p t×m ra vµ tho¶ m·n nhu cÇu ng­êi lao ®éng vµ «ng ®ua ra thuyÕt nhu cÇu theo thø bËc ®­îc biÓu diÔn d­íi h×nh th¸p sau : (1) : Nhu cÇu tù thÓ hiÖn b¶n th©n. (1) (2): Nhu cÇu t«n träng. (2) (3): Nhu cÇu x· héi. (3) (4) : Nhu cÇu an toµn. (4) (5): Nhu cÇu sinh lý. (5) (5) : Nhu cÇu sinh lý lµ nhu cÇu tèi cÇn thiÕt , lµ nh÷ng ®ßi hái c¬ b¶n vµ lµ nhu cÇu xuÊt hiÖn sím nhÊt mµ con ng­êi lu«n t×m c¸ch tho¶ m·n nã. Khi nhu cÇu nµy ®­îc tho¶ m·n th× l¹i xuÊt hiÖn nhu cÇu bËc cao h¬n. (4): Nhu cÇu an toµn : lµ nhu cÇu xuÊt hiÖn ngay sau khi nhu cÇu sinh lý ®­îc tho¶ m·n , nhu cÇu nµy muèn ®­îc æn ®Þnh , ®­îc ch¾c ch¾n , ®­îc b¶o vÖ khái nh÷ng ®iªï bÊt ch¾c hoÆc tù b¶o vÖ m×nh. (3) : Nhu cÇu x· héi ( Nhu cÇu giao tiÕp ) : khi c¸c nhu cÇu sinh lý vµ an toµn ®­îc tho¶ m·n tíi møc nµo ®ã , c¸c nhu cÇu x· héi trë nªn chiÕm u­ thÕ. HÇu hÕt mäi ng­êi ®Òu muèn cã nh÷ng t¸c ®éng qua l¹i , quan hÖ vµ chung sèng víi nh÷ng ng­êi kh¸c trong nh÷ng hoµn c¶nh mµ ë ®ã hä c¶m thÊy thÝch hîp vµ ®­îc mäi ng­êi chÊp nhËn. (2) :Nhu cÇu ®­îc t«n träng : lµ nhu cÇu víi nh÷ng ®Þa vÞ kh¸c nhau ®­îc t«n träng vµ còng nh­ tù t«n träng m×nh. Nhu cÇu ®­îc t«n träng xuÊt hiÖn d­íi mét sè h×nh thøc ®éng c¬ liªn quan lµ : uy tÝn vµ quyÒn lùc. (1) : Nhu cÇu tù kh¼ng ®Þnh m×nh ( tù hoµn thiÖn m×nh): Trong tÊt c¶ c¸c nhu cÇu cña Maslow ®­a ra cã mét nhu cÇu mµ c¸c nhµ khoa häc vÒ x· h«i vµ hµnh vi biÕt Ýt nhÊt , ®ã lµ kh¶ n¨ng tù kh¼ng ®Þnh m×nh. Tù kh¼ng ®Þnh m×nh lµ mét nhu cÇu khã nhËn biÕt vµ khã x¸c ®iÞnh nh­ng ®ã l¹i lµ nhu cÇu trong ®ã con ng­êi ®­îc tr­ëng thµnh vµ ph¸t triÓn còng nh­ ®­îc s¸ng t¹o. Maslow ®· kh¼ng ®Þnh : Mçi c¸ nh©n lao ®éng cã hÖ thèng nhu cÇu kh¸c nhau vµ nã ®­îc tho¶ m·n b»ng nh÷ng c¸ch , nh÷ng ph­¬ng tiÖn kh¸c nhau. VÒ nguyªn t¾c : con ng­êi cÇn ®­îc tho¶ m·n c¸c nhu cÇu ë bËc thÊp h¬n tr­íc khi ®­îc khuyÕn khÝch ®Ó tho¶ m·n nh÷ng nhu cÇ ë bËc cao h¬n. HÖ thèng thø bËc nhu cÇu nµy ®­îc biÕt ®Õn vµ ¸p dông réng r·i. Ng­êi qu¶n lý ph¶i quan t©m ®Õn c¸c nhu cÇu cña ng­êi lao ®éng , tõ ®ã cã biÖn ph¸p ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu ®ã mét c¸ch hîp lý. Sau ®©y lµ mét vÝ dô cô thÓ vÒ viÖc ¸p dông m« h×nh Maslow trong mét doanh nghiÖp : Lµm viÖc ®óng Tù hoµn thiÖn së tr­êng,së thÝch Danh dù Cã mét chøc danh X· héi cô thÓ râ rµng An toµn Hoµ m×nh vµo tËp thÓ vµ Sinh lý ®­îc tËp thÓ c«ng nhËn B¶o hiÓm ,an toµn lao ®éng ,h­u trÝ,. . . ViÖc lµm ,thu nhËp 1. 2. Häc thuyÕt ERG cña Alderfer : Còng dôa vµo hÖ thèng nhu cÇu , Alderfer chia hÖ thèng nhu cÇu thµnh ba lo¹i: Nhu cÇu tån t¹i. (Existence ) Nhu cÇu quan hÖ (Relatednes ) Nhu cÇu ph¸ triÓn (Gro­th) T­¬ng tù nh­ Maslow nh÷ng häc thuyÕt nay chñ yÕu ®Ò cËp ®Õn vai trß cña ba lo¹i nhu cÇu. Ngoµi viÖc tho¶ m·n cac nhu cÇu vËt chÊt , c«ng ty ph¶i t¹o m«i tr­êng ®Ó ®iÒu hoµ vµ liªn kÕt c¸c mèi quan hÖ vµ còng kh«ng ngõng t¹o c¬ héi cho ng­êi lao ®éng häc tËp vµ n©ng cao tr×nh ®é. 1. 3. Häc thuyÕt nhu cÇu cña Mc Cellad : Mc Cellad chia hÖ thèng nhu cÇu thµnh ba lo¹i nhu cÇu : nhu cÇu thµnh ®¹t , nhu cÇu liªn kÕt vµ nhu cÇu quyÒn lùc. Nhu cÇu thµnh ®¹t : thÓ hiÖn mong muèn ®­îc v­¬n lªn ®¹t ®­îc chu yÕu tån t¹i trong tÇng líp thanh niªn. Nhu cÇu liªn kÕt : lµ nhu cÇu muèn ®­îc quan hÖ , tiÕp xóc , giao tiÕp víi ng­êi xung quanh , nhu cÇu nµy xuÊt hiÖn ë mäi tÇng líp. Nhu cÇu quyÒn lùc : lµ nhu cÇu ®­îc chi phèi nh÷ng ng­êi xung quanh tøc lµ buéc nh÷ng ng­¬× xung quanh chÞu sù ¶nh h­ëng cña m×nh , ®Æc biÖt th­êng xuÊt hiÖn ë nh÷ng ng­êi cã chøc vô , cã quyÒn lùc nhÊt ®Þnh. Häc thuyÕt nµy ®i s©u vµo khÝa c¹nh tinh thÇn vµ bæ sung cho thuyÕt cña Taylor, qua ®ã cho thÊy nhu cÇu cña con ng­êi ngµ cµng ®­îc n©ng cao. C¶ ba häc thuyÕt trªn ®Òu xuÊt ph¸t tõ c¬ së lµ nhu cÇu. ViÖc øng dông c¸c häc thuyÕt nµy vµo thùc tiÔn ®Ó tho¶ m·n nh÷ng nhu cÇu cña con ng­êi sÏ ph¶n ¸nh møc ®é t¹o ®éng lùc trong lao ®éng lµ rÊt lín. Häc thuyÕt vÒ sù t¨ng c­êng tÝch cùc (B. F. Skinner): Häc thuyÕt nµy dùa trªn sù lÆp ®i, lÆp l¹i nh÷ng hµnh ®éng cña con ng­êi nh»m ®­a ra c¸c møc th­ëng vµ ph¹t kh¸c nhau,tøc lµ ®­a ra nh÷ng c¶i biÕn vÒ hµnh vi con ng­êi. T¸c gi¶ Skinnerd· d­a ra nh÷ng kÕt luËn sau : Nh÷ng hµnh vi ®­îc th­ëng cã xu h­íng lÆp ®i lÆp l¹i cßn nh­ngx hµnh vi bi ph¹t kh«ng cã xu h­íng ®ã Kho¶ng thêi gian gi÷a thêi ®iÓm x¶y ra hµnh vi vµ thêi ®iÓm th­ëng ,ph¹t cµng ng¾n bao nhiªu cµng cã t¸c ®éng thay ®æi hµnh vi bÊy nhiªu. Ph¹t cã t¸c dông lo¹i trõ hµnh vi ngoµi ý muèn cña ng­êi qu¶n lý (tÝch cùc ),ph¹t cã thÓ g©y ra sù chèng ®èi nµo ®ã tõ phÝa ng­êi lao ®éng (tiªu cùc ). Do vËy,nªn ph¹t Ýt h¬n th­ëng. Nh­ vËy lêi khuyªn cho c¸c nhµ qu¶n lý lµ : ®Ó t¹o ®éng lùc cho nh©n viªn cña m×nh , ng­êi qu¶n lý ph¶i thõa nhËn nh÷ng hµnh vi tèt cña ng­êi lao ®éng , ph¶i nhÊn m¹nh thöng nhiÒu h¬n ph¹t. ViÖc th­ëng, ph¹t ph¶i dùa trªn thµnh tÝch , hay m¾c lçi cña ng­êi lao ®éng phï hîp víi hµnh vi cña hä ,tr¸nh ®¸nh gi¸ sai lÖch víi hµnh vi mµ hä thùc hiÖn. 3. Häc thuyÕt vÒ sù kú väng (Victor VRoom): Häc thuyÕt nµy chØ ra r»ng : ng­êi lao ®éng cã ®éng lùc ®Ó thùc hiÖn mét c«ng viÖc nhÊt ®Þnh khi cã ®Çy ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn sau ; Cã ®ñ tr×nh ®é vµ n¨ng lùc thùc hiÖn c«ng viÖc. BiÕt tr­íc ®­îc kÕt qu¶ cña sù thùc hiÖn c«ng viÖc lµ phÇn th­ëng hay sù trõng ph¹tét thanh Sù trõng ph¹t vµ sù tr¶ c«ng lµ cã t¸c dông tèi ®a víi anh ta. Häc thuyÕt nµy nhÊn m¹nh vµo quan hÖ nhËn thøc. Con ng­êi mong ®îi c¸i g× vµ lµm nh­ thÕ nµo , sö dông c«ng cô g× ®Ó ®at ®­îc ®iÒu ®ã cho tõng ®éng lùc lµ chøc n¨ng cña sù mong ®îi. Mét sù nç lùc nhÊt ®inh sÏ ®em l¹i mét thµnh tÝch vµ mét phÇn th­ëng nhÊt ®Þnh. §Ó t¹o ®éng lùc cho ng­êi lao ®éng ,nhµ qu¶n lý ph¶i biÕt t¹o nªn sù kú väng cña hä ®èi víi kÕt qu¶ cña phÇn th­ëng. T¹o nªn sù hÊp dÉn cña chÝnh kÕt qu¶ vµ phµn th­ëng ®ã còng nh­ gióp cho ng­êi lao ®éng hiÓu râ mèi quan hÖ gi÷a nç lùc vµ thµnh tÝch. 4. Häc thuyÕt vÒ sù c«ng b»ng (Stacy Adam): Häc thuyÕt c«ng b»ng ph¸t biÓu r»ng : “Mäi c¸ nh©n trong tËp thÓ ®Òu mong muèn cã sù c«ng b»ng. Mçi ng­êi lao ®éng cã xu h­íng so s¸nh sù ®ãng gãp cña hä vµ quyÒn lîi mµ hä ®­îc h­ëng víi sù ®ãng gãp cña ng­êi kh¸c vµ quyÒn lîi mµ ng­êi kh¸c ®uîc h­ëng. ”§Ó tõ ®ã ng­êi ta sÏ lùa chän nh÷ng hµnh vi kh¸c nhau. Häc thuyÕt c«ng b»ng thõa nhËn r»ng c¸c c¸ nh©n kh«ng chØ quan t©m tíi khèi l­îng phÇn th­ëng tuyÖt ®èi mµ hä nhËn ®­îc cho nç lùc cña m×nh, mµ cßn tíi c¶ mèi quan hÖ gi÷a khèi l­îng ®ã víi nh÷ng g× mµ ng­êi kh¸c nhËn ®­îc. C¸c ®Çu vµo nh­ nç lùc ,kinh nghiÖm ,tr×nh ®é gi¸o dôc vµ tµi n¨ng ®­îc ®em so s¸nh víi nh÷ng ®Çu ra nh­ møc l­¬ng , t¨ng l­¬ng ,sù c«ng nhËn vµ nh÷ng yÕu tè kh¸c. Khi mäi ng­êi nhËn thøc lµ cã sù chªnh lÖch trong tû suÊt ®Çu vµo vµ ®Çu ra cña hä víi nh÷ng ng­êi kh¸c , nhÊ ®Þnh sÏ cã sù c¨ng th¼ng. Sù c¨ng th¼ng nµy t¹o c¬ së cho ®éng lùc ,khi mµ mäi ng­¬× phÊn ®Êu giµnh ®­îc c¸i mµ hä coi lµ c«ng b»ng. Chóng ta hiÓu r»ng kh«ng cã sù c«ng b»ng tuyÖt ®èi. C«ng b»ng ë ®©y kh«ng ph¶i lµ ng­êi lao ®éng ®­îc nhËn bao nhiªu mµ lµ c«ng b»ng ®­îc nhËn thøc ,nãi kh¸c ®i ®ã lµ nhËn thøc cña ng­êi lao ®éng vÒ sù c«ng b»ng. Nh­ vËy : ng­êi qu¶n lý cÇn ph¶i t¹o ra vµ duy tr× sù c«ng b»ng trong tËp thÓ,®Æc biÖt ph¶i rÊt c«ng b»ng trong : ph©n chia c«ng viÖc ,trong tr¶ c«ng vµ khi ®Ò b¹t , th¨ng tiÕn nÕu kh«ng dÔ g©y nªn bÊt m·n ®èi víi ng­êi lao ®éng. 5. Lý thuyÕt vÒ hai nhãm nh©n tè cña F. Herberg: Häc thuyÕt nµy dùa trªn c¬ së quan ®iiÓm t¹o ®éng lùc lµ kÕt qu¶ cña sù t¸c ®éng cña nhiÒu nh©n tè. Trong ®ã cã c¸c yÕu tè t¹o nªn sù tho¶ m·n vµ kh«ng tho¶ m·n. B¶n th©n mçi yÕu tè ®Òu bao gåm c¶ hai mÆt trªn tuú thuéc vµo viÖc nã ®­îc thùc hiÖn nh­ thÕ nµo , ®­îc ®¸p øng nh­ thÕ nµo ,®Ó thÊy râ b¶n chÊt cña c¸c yÕu tè, häc thuyÕt nµy ph©n ra lµm hai lo¹i nh©n tè cã t¸c dông t¹o ®éng lùc lµ : nhãm yÕu tè thóc ®Èy vµ nhãm yÕu tè duy tr× : Nhãm yÕu tè thóc ®Èy : ®ã lµ c¸c nh©n tè t¹o nªn sù tho¶ m·n , sù thµnh ®¹t , sù thõa nhËn thµnh tÝch ,b¶n th©n c«ng viÖc cña ng­êi lao ®éng , tr¸ch nhiÖm vµ chøc n¨ng lao ®éng ,sù th¨ng tiÕn. §©y chÝnh lµ n¨m nhu cÇu c¬ b¶n cña ng­êi lao ®éng khi tham gia lµm viÖc. §Æc ®iÓm nhãm nµy lµ :nÕu kh«ng ®­îc tho¶ m·n th× dÉn ®Õn bÊt m·n , nÕu ®­îc tho¶ m·n th× sÏ cã t¸c dông t¹o ®éng lùc. Nhãm yÕu tè duy tr× : ®ã lµ c¸c yÕu tè thuéc vÒ m«i tr­êng lµm viÖc cña ng­êi lao ®éng ,c¸c chÝnh s¸ch chÕ ®é qu¶n trÞ cña c«ng ty , sù h­íng dÉn c«ng viÖc , c¸c quan hÖ víi con ng­êi ,c¸c ®iÒu kiÖn lµm viÖc. C¸c yÕu tè nµy khi ®­îc tæ chøc tèt th× nã cã t¸c dông ng¨n ngõa sù kh«ng tho¶ m·n ®èi víi c«ng viÖc cña ng­êi lao ®éng. §Æc ®iÓm cña nhãm nµy lµ :nÕu kh«ng ®­îc tho¶ m·n th× dÉn ®Õn bÊt m·n , nÕu ®­îc tho¶ m·n th× sÏ kh«ng cßn t¸c dông t¹o ®éng lùc. Ch­¬ng II: Nh÷ng biÖn ph¸p khuyÕn khÝch vËt chÊt cho ng­êi lao ®éng th«ng qua tiÒn l­¬ng , tiÒn th­ëng vµ c¸c ch­¬ng tr×nh phóc lîi : TiÒn l­¬ng - vai trß cña tiÒn l­¬ng trong c«ng t¸c t¹o ®éng lùc cho ng­êi lao ®éng: TiÒn l­¬ng ®èi víi doanh nghiÖp lµ mét phÇn chi phÝ cña s¶n xuÊt kinh doanh. §èi víi ng­êi lao ®éng, tiÒn l­¬ng lµ thu nhËp tõ qu¸ tr×nh lao ®éng , lµ phÇn thu nhËp chñ yÕu cña ®¹i ®a sè lao ®éng trong x· héi , cã ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn møc sèng cña hä. TiÒn l­¬ng gióp cho ng­êi lao ®éng nu«i sèng b¶n th©n vµ gia ®×nh , lµ c¬ së ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu sinh ho¹t nh­ :¨n , ë ,mÆc ,. . . Còng nh­ nhu cÇu x· héi : häc tËp , gi¶i trÝ. . . Tuy nhiªn nhu cÇu cña con ng­êi kh«ng ngõng n¶y sinh ,nhu cÇu nµy ®­îc tho¶ m·n ,nhu cÇu kh¸c l¹i xuÊt hiÖn ë møc ®é cao h¬n. do vËy ng­êi lao ®éng ®ßi hái møc l­¬ng cao h¬n. PhÊn ®Êu ®Ó n©ng cao tiÒn l­¬ng lµ môc ®Ých cña ng­êi lao ®éng ,môc ®Ých nµy t¹o ®éng lùc cho ng­êi lao ®éng tÝch cùc lµm viÖc ,n©ng cao tr×nh ®é vµ kh¶ n¨ng lµm viÖc. 1. TiÒn l­¬ng c«ng cô c¬ b¶n cña t¹o ®éng lùc : Theo C. Mac :môc ®Ých cña nÒn s¶n xuÊt XHCN lµ nh»m tho¶ m·n ngµy cµng ®Çy ®ñ h¬n nh÷ng nhu cÇu vËt chÊt vµ tinh thÇn ngµy cµng t¨ng cña b¶n th©n ng­êi lao ®éng. V. I Lªnin còng kh¼ng ®Þnh :nÒn s¶n xuÊt XHCN cã môc ®Ých “®¶m b¶o ®êi sèng ®Çy ®ñ vµ nsù ph¸t triÓn tù do vµ toµn diÖn cho tÊt c¶ mäi thµnh viªn cña x· héi”. Muèn ®¹t ®­îc môc ®Ých ®ã th× ph¶i kh«ng ngõng n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. Mét trong nh÷ng nh©n tè quan träng nhÊt ®Ó t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng ,n©ng cao chÊt l­îng vµ h¹ gÝa thµnh s¶n phÈm ,n©ng cao hiÖu qu¶ cña nÒn s¶n xuÊt XHCN lµ th­êng xuyªn ¸p dông vµ hoµn thiÖn c¸c biÖn ph¸p khuyÕn khÝch ng­êi lao ®éng. TiÒn l­¬ng lµ mét kh©u quan träng trong c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ ,th«ng qua tiÒn l­¬ng nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc trong qu¸ tr×nh lao ®éng ,trong qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng ®­îc thùc hiÖn. Kh¶ n¨ng sö dông tiÒn l­¬ng nh­ mét ®ßn bÈy kinh tÕ hµn toµn phô thuéc vµo møc ®é tho¶ m·n nhu cÇu vËt chÊt c¬ b¶n ®èi víi ng­êi lao ®éng cña chÝnh tiÒn l­¬ng. §iÒu ®ã còng cã nghÜa lµ : muèn x¸c ®Þnh ®óng møc tiÒn l­¬ng cÇn ph¶i c¨n cø vµo sè l­îng vµ chÊt l­îng lao ®éng cña mçi ng­êi vµ cña mçi tËp thÓ lao ®éng. TiÒn l­¬ng g¾n chÆt víi quy luËt n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng vµ tiÕt kiÖm thêi gian lao ®éng. Bëi v× t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng lµ c¬ së ®Ó t¨ng tiÒn l­¬ng ,®ång thêi phÇn tiÕt kiÖm ®­îc do n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng vµ dïng ®Ó t¨ng l­¬ng l¹i lµ ®éng lùc thóc ®Èy chÊt l­îng s¶n phÈm. TiÒn l­¬ng cao sÏ cã t¸c dông b¶o ®¶m nhÊ ®Þnh trong viÖc thu hót ng÷ng ng­êi tµi giái xuÊt s¾c ,n©ng cao chÊt l­îng cña ®éi ngò c¸n bé vµ c«ng nh©n trong tæ chøc ,gi÷ v÷ng sù æn ®Þnh ,liªm khiÕt vµ hiÖu qu¶ cao cña hä. N©ng cao vai trß khuyÕn khÝch vËt chÊt cña tiÒn l­¬ng ,x¸c ®Þnh ®óng ®¾n mèi quan hÖ trùc tiÕp gi÷a thu nhËp víi cèng hiÕn cña ng­êi lao ®éng hay cña tËp thÓ lao ®éng trong sù nghiÖp ph¸t triÓn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt x· héi lµ ®Æc ®iÓm chñ yÕu cña tæ chøc tiÒn l­¬ng hiÖn nay. Víi ý nghÜa ®ã ,chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng cña mét quèc gia hay chÕ ®é hay h×nh thøc tiÒn l­¬ng ¸p dông trong mét xÝ nghiÖp ®Òu ph¶i qu¸n triÖt nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n sau : TiÒn l­¬ng ph¶i ®¶m b¶o t¸i s¶n xuÊt më réng søc lao ®éng. NghÜa lµ tiÒn l­¬ng ph¶i ®¸p øng ®­îc c¸c nhu cÇu thiÕt yÕu nh­ : ¨n,mÆc,ë,®i l¹i ,häc tËp. . . cña c¸ nh©n ng­êi lao ®éng. §iÒu nµy b¾t nguån tõ b¶n chÊt cña tiÒn l­¬ng lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña gi¸ trÞ søc lao ®éng. TiÒn l­¬ng lµ phÇn thu nhËp chñ yÕu cña ng­êi lao ®éng. Bëi vËy ,®é lín tiÒn l­¬ng kh«ng nh÷ng ph¶i ®¶m b¶o t¸i s¶n xuÊt më raäng vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng lao ®«ngj cña ng­êi lao ®éng d· hao phÝ mµ cßn ph¶i ®¶m b¶o nu«i sèng gia ®×nh hä. TiÒn l­¬ng ph¶i tho¶ thuËn gi÷a ng­êi cã søc lao ®éng vµ ng­êi sö dông lao ®éng song lu«n ph¶i ®¶m b¶o lín h¬n hoÆc b»ng møc l­¬ng tèi thiÓu do nhµ n­íc quy ®Þnh. TiÒn l­¬ng tr¶ cho ng­êi lao ®éng ph¶i ®¶m b¶o tho¶ ®¸ng ,c«ng b»ng ,hîp lý víi c«ng søc ng­êi lao ®éng ,tr¸nh chñ nghÜa b×nh qu©n. Trong ba nguyªn t¾c trªn th× nguyªn t¾c 1lµ quan träng nhÊt. NÕu ®¸p øng ®­îc sÏ t¹o ra ®éng lùc m¹nh mÏ cho ng­êi lao ®éng khiÕn hä h¨ng say lao ®éng ,¸p dông tiÕn bé khoa häc kü thuËt vµo s¶n xuÊt ,ph¸t huy tinh thÇn s¸ng t¹o vµ g¾n bã víi c«ng viÖc ,t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn viÖc ph©n c«ng lao ®éng trong x· héi vµ trong tõng xÝ nghiÖp. Trªn ®©y lµ nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña tæ chøc tiÒn l­¬ng. Tuy nhiªn ®Ó c«ng t¸c tiÒn l­¬ng ®¶m b¶o ®­îc vai trß t¹o ®éng lùc th× tõ phÝa ng­êi qu¶n lý ph¶i thùc hiÖn nh÷ng vÊn ®Ò sau : - Bè trÝ lao ®éng phï hîp víi tr×nh ®é lanh nghÒ. Khi ®ã ng­êi lao ®éng nhËn ®­îc tiÒn l­¬ng phï hîp víi sè l­îng vµ chÊt l­îng lao ®éng ®· hao phÝ ,khai th¸c ®­îc tiÒm n¨ng trong con ng­êi lao ®éng. - X©y dùng c¸c tiªu chuÈ ®¸nh gi¸ thùc hiÖn c«ng vÖc cô thÓ ,hîp lý. Qua ®ã tiÕn hµnh ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ c«ng viÖc ®­îc giao. V× viÖc ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ lao ®éng còng ®­îc coi lµ mét dßn bÈy t¹o ®éng lùc trong lao ®éng. ViÖc ®¸nh gi¸ ®óng hiÖu qu¶ lao ®éng sÏ gióp cho viÖc tr¶ l­¬ng trong lao ®éng ®­îc hîp lý. §iÒu ®ã cã t¸c ®éng trùc tiÕp ®èi víi ng­êi lao ®éng - Hoµn thiÖn c«ng t¸c ®Þnh møc lao ®éng. Møc lao ®éng chÝnh x¸c t¹o ®iÒu kiÖn tr¶ l­¬ng cho c«ng nh©n t­¬ng xøng víi søc lao ®éng hä bá ra ,kh¬i dËy sù cè g¾ng cña ng­êi lao ®éng. PhÊn ®Êu hoµn thµnh ®inh møc ,n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng - Hoµn thiÖn ph­¬ng ph¸p x©y dùng quü l­¬ng trªn c¬ së quü l­¬ng theo ®¬n gi¸ ®­îc giao ,quü l­¬ng tõ c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ngoµi kÕ ho¹ch vµ quü l­¬ng do c¬ quan ph©n phèi (nÕu cã ). Doanh nghiÖp tiÕn hµnh tÝnh quü l­¬ng cho c¸c ®èi t­îng theo c¸c h×nh thøc tr¶ l­¬ng kh¸c nhau. TiÒn l­¬ng trong viÖc duy tr× ®éng lùc lµm viÖc cho ng­êi lao ®éng : Tõ nh÷ng ph©n tÝch ë trªn cho thÊy r»ng qu¸ tr×nh t¹o ra ®éng lùc cho ng­êi lao ®énglµ v« cïng quan träng. Nh­ng qu¸ tr×nh t¹o ra ®éng lùc thùc sù cã ý nghÜa khi c¸c nhµ qu¶n lý ph¶i biÕt duy tr× ®uîc nh­ngx ®éng lùc ®· t¹o ra. Trong mét doanh nghiÖp cã thÓ cã nhiÒu biÖn ph¸p duy tr× ®éng lùc cho ng­êi lao ®éng nh­ng th«ng qua tiÒn l­¬ng cã ba biªn ph¸p sau : - Tr¶ l­¬ng tuú theo møc ®é quan träng cña c«ng viÖc : §©y lµ mét qui t¾c ®¬n gi¶n vµ râ rµng. Tuú theo c«ng viÖc ®Ó tr¶ l­¬ng vµ c«ng nhËn ®­îc tuyÓn chän theo tr×nh ®é vµ kh¶ n¨ng lµm viÖc. YÕu tè duy tr× ®éng lùc ë ®©y lµ nh÷ng ng­êi l­¬ng Ýt ,c«ngviÖc Ýt quan träng còng cã thÓ häc hái ,chÞu khã cè g¾ng lµm viÖc ®Ó mét ngµy nµo ®ã ®­îc cö gi÷ chøc vô quan träng h¬n ,tiÒn l­¬ng do ®ã ®­îc cao h¬n vµ khi ë vÞ trÝ cao h¬n nµy ng­êi lao ®éng tiÕp tôc cè g¾ng ®Ó ®­îc gi÷ chøc vô quan träng h¬n n÷a vµ do ®ã tiÒn l­¬ng nh©n ®­îc còng cao h¬n tr­íc. Qu¸ tr×nh nµy lu«n lu«n diÔn ra vµ th«ng qua ®ã ®éng lùc lµm viÖc cña ng­êi lao ®éng còng ®­îc duy tr× th­êng xuyªn - Tr¶ l­¬ng theo thêi gian c«ng t¸c : Doanh nghiÖp ph¶i x©y dùng møc l­ong theo n¨m c«ng t¸c thËt cô thÓ ,râ rµng vµ qua ®ã nh÷ng ng­êi lµm viÖc l©u n¨m th× sÏ nhËn ®­îc møc l­¬ng cao h¬n. Theo ph­¬ng ph¸p nµy gióp cho c¸c doanh nghiÖp gi÷ ®­îc ng­êi lao ®éng ë l¹i lµm viÖc mµ kh«ng ®i n¬i kh¸c ,®iÒu ®ã lµm cho ng­êi lao ®éng cµng hiÓu râ vµ g¾n bã víi doanh nghiÖp h¬n vµ còng th«ng qua ®ã ng­êi lao ®éng sÏ cè g¾ng ,nç lùc lµm viÖc n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng trong qu¸ tr×nh lµm viÖc t¹i c«ng ty C¸c nhµ qu¶n lý ph¶i th­ßng xuyªn cung cÊp th«ng tin vÒ t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh cu¶ doanh nghiÖp :th«ng tin vÒ doanh thu b¸n hµng ,lîi nhuËn ,. . . cho ng­êi lao ®éng biÕt. Th«ng qua ®ã ng­êi lao ®éng sÏ n¾m râ t×nh h×nh ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp ,trªn c¬ së ®ã ng­êi lao ®éng sÏ ­íc l­îng ®­îc tiÒn l­¬ng kú väng cña m×nh trong th¸ng ,quÝ,. . . tr¸nh t×nh tr¹ng cung cÊp sai lÖch th«ng tin ,th«ng tin kh«ng chÝnh x¸c ®­a ®Õn cho ng­êi lao ®éng nét viÔn c¶nh kh«ng cã thùc. ®iÒu ®ã lµm cho ng­êi lao ®éng triÖt tiªu ®éng lùc lµm viÖc. Thùc tr¹ng chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng cña ViÖt Nam hiªn nay - víi nh÷ng mÆt tÝch cùc vµ tiªu cùc : N¨m 1993 ,nhµ n­íc ®· tiÕn hµnh c¶i c¸ch chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng ,trong ®ã néi dung næi bËt nhÊt lµ nhµ n­íc ®· 4 lÇn ®iÒu chØnh t¨ng møc l­¬ng tèi thiÓu vµ ban hµnh hÖ thèng thang l­¬ng ,b¶ng l­¬ng theo ngµnh nghÒ vµ c¸c lo¹i phô cÊp ¸p dông thèng nhÊt trong khu vùc doanh nghiÖp. Cho ®Õn nay néi dung ®ã ®· thÓ hiÖn nhiÒu mÆt tÝch cùc song vÒ c¬ b¶n vÉn mang tÝnh chÊt t¹m thêi ,ch­a gi¶i quyÕt ®­îc vÊn ®Ò cèt lâi lµ ®¶m b¶o thu nhËp cho ng­êi lao ®éng ,kÝch thÝch s¶n xuÊt kinh doanh ,®¶m b¶o t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng. Thùc tr¹ng c¶i c¸ch chÝnh s¸ch tiªn l­¬ng ë ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m qua : Thùc hiÖn nghÞ ®Þnh cña quèc héi kho¸ VIII cuèi n¨m 1992 ngµy 23/05/1993 chÝnh phñ ®· ban hµnh nghÞ ®Þnh 55/cp qui ®Þnh chÕ ®é tiÒn l­¬ng míi. Theo ®ã møc l­¬ng tèi thiÓu ¸p dông chung lµ 120000®/th¸ng vµ cã hÖ sè bËc l­¬ng tõ 1 ®Õn 3. Møc l­¬ng nµy ®­îc tÝnh to¸n trªn c¬ së phôc vô nhu c©u ftèi thiÓu cña mét ng­ê theo thêi gi¸ n¨m 1993. ChÕ ®é tiÒn l­¬ng míi gãp phÇn c¶i thiÖn thu nhËp cña ng­êi lµm c«ng ¨n l­¬ng. . Tuy nhiªn trong giai ®o¹n khëi s¾c cña nÒn kinh tÕ tõ 1994 ®Õn 1997 gi¸ c¶ hµng ho¸ vµ dÞch vô trªn thÞ tr­êng t¨ng nhanh. Cô thÓ lµ n¨m 1994 chØ sè gi¸ tiªu dïng t¨ng 14,2% , n¨m 1995 t¨ng 12,7% ,vµo thêi ®iÓm ®Çu n¨m 1997gi¸ c¶ sinh ho¹t nªn tíi 35% so víi n¨m 1993. Tr­íc t×nh h×nh ®ã ngµy 02/01/1997chÝnh phñ ®· ban hµnh nghÞ ®Þnh sè 06/cpbï tr­ît gi¸ 20%b»ng c¸ch t¨ng l­¬ng tèi thiÓu lªn 144000®/th¸ng ,®èi víi c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc møc tiÒn l­¬ng tèi thiÎu cã thÓ cao h¬n nh­ng khong v­ît qu¸ 2,5 lÇn møc l­¬ng tèi thiÓu chung. §Çu n¨m 2000 , chÝnh phñ tiÕp tôc nang l­¬ng tèi thiÓu lªn 25%¸p dông cho c¸c ®èi t­îng h­ëng l­¬ng tõ ng©n s¸chl¸ 180000®/th¸ng Th¸ng 01/2001 tiÒn l­¬ng tèi thiÓu mét lÇn n÷a ®­îc ®iÒu chØnh lªn 210000®/th¸ng ®ång thõi më réng béi sè tiÒn l­¬ng lµm cho ng­êi cã béi sè cµng cao th× l­¬ng cµng cao. Song song víi viÖc ®iÒu chØnh tiÒn l­¬ng tèi thiÓu ,chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng t¹i c¸c khu vùc doanh nghiÖp còng tõng b­íc ®­îc ®iÒu chØnh. §èi víi khu vùc doanh nghiÖp nhµ n­íc ,nghÞ ®Þnh 28/cp cña chÝnh phñ ngµy 08/03/1997 cho phÐp c¸c doanh nghiÖp lËp quü l­¬ng hµng n¨mdùa trªn lao ®éng ®Þnh biªn ,møc l­¬ng tèi thiÓu doanh nghiÖp lùa chän ,,hÖ sè cÊp bËc c«ng viÑc b×nh qu©n vµ hÖ sè c¸c kho¶n phô cÊp tÝnh trong ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng. §Õn ngµy 28/03/2001 ,chÝnh phñ ban hµnh nghi ®Þnh 03 /cp vÒ qu¶n lý tiÒn l­¬ng vµ thu nhËp trong c¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc thay thÕ nghÞ ®inh 28/ cp. Theo nghÞ ®Þnh 03 ,quyÒn tr¶ l­¬ng ,t¨ng l­¬ng cña c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc ®· ®­îc më réng h¬n ,l­¬ng tèi thiÓu cã thÓ cao gÊp 3 lÇn møc l­¬ng tèi thiÓu chung tøc lµ 630000®/th¸ng. §èi víi c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ,nhµ n­íc qu¶n lý vµ ban hµnh møc l­¬ng tèi thiÓu ,cßn c¸c quy ®Þnh kh¸c chØ mang tÝnh h­íng vµ trao quyÒn chñ ®éng ch doanh nghiÖp tù quyÕt ®Þnh cho phï hîp víi quan hÖ cung cÇu thÞ tr­êng. §èi víi c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh nhµ n­íc chØ thèng nhÊt qu¶n lý møc l­¬ng tèi thiÓu nh»m b¶o vÖ quyÒn lîi cho ng­êi lao ®éng cßn c¸c quy ®Þnh kh¸c chØ mang tÝnh ®Þnh h­íng gièng nh­ khu vùc cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. Nh÷ng mÆt tÝch cùc trong c¶i c¸ch chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng ë ViÖt Nam : Qua 8 n¨m c¶i c¸ch chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng ë ViÖt Nam cã thÓ thÊy râ c¸c mÆt tÝch cùc : ViÖc tiÒn tÖ ho¸ tiÒn l­¬ng vµ thay ®æi c¬ cÊu tiÌn l­¬ng ®· c¬ b¶n xo¸ bá chÕ ®é bao cÊp vµ b¶o ®¶m c«ng b»ng h¬n vÒ thu nhËp ,gãp phÇn rÊt lín trong viÖc t¹o ®éng lùc cho ng­êi lao ®éng. KÕt hîp viÖc ®iÒu chØnh tiÒn l­¬ng tèi thiÓu theo møc ®é tr­ît gi¸ víi më réng béi sè tiÒn l­¬ng ®· phÇn nµo bæ sung thu nhËp cho ng­êi lao ®«ngj ,kh¾c phôc ®­îc tÝnh b×nh qu©n trong chÕ ®é tr¶ l­¬ng ,b­íc ®Çu phï hîp víi ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi cña ®Êt n­íc. XÐt vÒ gãc ®é t¹o ®éng lùc th× sù ®iÒu chØnh nµy ®· lµm cho ng­êi lao ®éng chuyªn t©m vµ qu¸ trinhf lao ®éng h¬n. Nh÷ng mÆt h¹n chÕ trong c¶i c¸c chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng ë ViÖt Nam : - MÆc dï tiÒn l­¬ng ®· ®­îc n©ng lªn nh­ng gi¸ c¶ sinh ho¹t còng t¨ng lªn nªn tiÒn l­¬ng thùc tÕ v©nx cã xu h­íng gi¶m sót. NÕu so s¸nh chØ sè l­¬ng tèi thiÓu víi hÖ sè nhu cÇu tèi thiÓu cÇn ®¹t ®­îc th× chØ sè nµy cßn rÊt thÊp nÕu n¨m 1993 ®¹t 0,7 th× n¨m 1995 cßn 0,5 ; n¨m 1999lµ 0,58 ,n¨m 2000 lµ 0,59 ; n¨m 2001 lµ 0,68 XÐt réng ra n¨m 2001 thu nhËp b×nh qu©n cña mét nguêi lao ®éng lµm c«ng ©­n l­¬ng ®¹t 847000®/th¸ng ,møc l­¬ng nµy ph¶i nu«i 1,8 ng­êi (kÓ c¶ ng­êi lao ®éng )nªn b×nh qu©n thu nhËp cña mét nh©n khÈu trong khu vùc nµy chØ ®¹t 400000®/th¸ng t­¬ng øng 31,3USD. Nh­ vËy b×nh qu©n mçi ng­êi chØ cã chi cã h¬n 1$/ ngµy ®Ó sinh sèng. Theo tiªu chuÈn quèc tÕ th× møc thu nhËp ®ã chØ qua danh giíi ®ãi nghÌo. - Thùc tÕ cho thÊy møc l­¬ng hiÖn nay ch­a ®¶m b¶o t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng ,ch­a bï ®¾p ®­îc c¸c chi phÝ thiÕt yÕu cña b¶n th©n ng­êi lao ®éng ,ch­a kÓ ®Õn gia ®×nh hä ,tiÒn l­¬ng thÊp lµ nguyªn nh©n khiÕn nhiÒu c¬ quan ,®¬n vÞ ph¶i t×m c¸ch t¨ng thªm thu nhËp cho ng­êi lao ®éng. PhÇn nµolµm mÊt ý nghÜa cña tiÒn l­¬ng ,®Æc biÖt lµ ý nghÜa t¹o ®éng lùc cña tiÒn l­¬ng. Víi mét c¬ chÕ tiÒn l­¬ng nh­ ë ViÖt Nam hiÖn nay th× ch­a ®¸p øng ®­îc ®Çy ®ñ c¸c nhu cÇu c¬ b¶n cña ng­êi lao ®éng nªn d· phÇn nµo lµm gi¶m bít vai trß t¹o ®éng lùc cña tiÒn l­¬ng. Thùc tÕ dã buéc chóng ta ph¶i x©y dùng mét chÕ ®é tiÒn l­¬ng hîp lý h¬n. Vµ ®Ó thùc sù cã ®­îc mét chÕ ®é tiÒn l­¬ng hîp lý chóng ta ph¶i t×m hiÓu nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn t×nh tr¹ng trªn. Nguyªn nh©n quan träng nhÊt theo em lµ :chóng ta ch­a coi chi phÝ tiÒn l­¬ng lµ ®Çu t­ cho ng­êi lao ®éng ,®Çu t­ cho nguån nh©n lùc mµ chØ coi®ã lµ mét kho¶n chi cho tiªu dïng c¸ nh©n. Khi c¶i c¸ch chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng kh«ng cã c¬ chÕ ®Ó t¹o nguån mµ chØ nÆng vÒ c©n ®èi ng©n s¸ch. C«ng t¸c qu¶n lý tiÒn l­¬ng vµ thu nhËp cßn nhiÒu bÊt cËp ch­a ®­îc gi¶i quyÕt. TiÒn th­ëng - sö dông c¸c h×nh thøc th­ëng hîp lý ®Ó khuyÕn khÝch lao ®éng : TiÒn th­ëng lµ kho¶n tiÒn l­¬ng bæ sung nh»m t¹o ®éng lùc kÝch thÝch ®èi víi ng­êi lao ®éng ®Ó hä quan t©m ®Õn viÖc n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng vµ n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh ë doanh nghiÖp. Cïng víi tiÒn l­¬ng ,tiÒn th­ëng gãp phÇn tho¶ m·n nhu cÇu vËt chÊt cho ng­êi lao ®éng vµ ë chõng mùc nµo ®ã tiÒn th­ëng cßn cã t¸c dông khuyÕn khÝch vÒ tinh thÇn. Trong thùc tÕ cã nh÷ng h×nh thøc tiÒn th­ëng ®­îc ¸p dông hiÖn nay : Th­ëng hoµn thµnh v­ît møc kÕ ho¹ch s¶n xuÊt. Th­ëng h¸t minh s¸ng kiÕn cña c¶i tiÕn kü thuËt. Th­ëng tiÕt kiÖm nguyªn vËt liÖu. Th­ëng n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm. Th­ëng n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng. Th­ëng do th­êng xuyªn tu©n thñ néi quy cña c«ng ty : th­êng xuyªn ®i lµm ®óng giê , th¸i ®ä lµm viÖc nghiªm tóc ,. . . Th­ëng l­¬ng th¸ng thø 13. Th­ëng kh¸c. §Ó thùc hiÖn c¸c h×nh thøc th­ëng yªu cÇu ®Æt ra lµ cÇn lùa chän hîp lý c¸c h×nh thøc tiÒn th­ëng , th­ëng ph¶i kÞp thêi ,tho¶ ®¸ng vµ c«ng b»ng (thÓ hiÖn ë møc tiÒn th­ëng ,®iÒu kiÖn th­ëng vµ quy chÕ th­ëng ). §Ó tiÒn th­ëng cã ý nghÜa h¬n trong viÖc khuyÕn vËt chÊt cho ng­êi lao ®éng th× : + TiÒn th­ëng còng ph¶i g¾n liÒn víi sè l­îng vµ chÊt l­îng c«ng viÖc mµ ng­êi lao ®éng ®¶ hoµn thµnh. +TiÒn th­ëng ph¶i ®¹t ®­îc t¸c ®éng t©m lý nhÊt ®Þnh ®èi víi ng­êi lao ®éng tøc lµ møc tiÒn th­ëng ph¶i ®¶m b¶o ý nghÜa nµo ®ã trong cuéc sèng cña ng­êi lao ®éng +TiÒn th­ëng chØ chiÕm tõ 20 ®Õn 30%rong tæng thu nhËp th× sÏ ®¶m b¶o c«ng b»ng kÝch thÝch gi÷a tiÒn l­¬ng vµ tiÒn th­ëng dÉn ®Õn hiÖu qu¶ cao. NÕu v­ît qu¸ giíi h¹n trªn th× sÏ gi¶m sù kÝch thÝch cña tiÒn l­¬ng dÉn tíi hiÖu qu¶ chung gi¶m. Nhµ tæ chøc vµ qu¶n lý lao ®éng ph¶i lµ ng­êi biÕt kÕt hîp ,¸p dông chÕ ®é tiÒn l­¬ng vµ h×nh thøc th­ëng tÝch cùc nh»m tho¶ m·n tèi ®a nhu cÇu vËt chÊt cho ng­êi lao ®éng. Do ®ã tÊt yÕu t¹o ra ®­îc déng lùc to lín trong lao ®éng s¸ng t¹o. Nh­ng xÐt vÒ gãc ®é t©m lý vµ sù ph¸t triÓn kh«ng ph¶i lóc nµo ®éng lùc tiÒn l­¬ng ,tiÒn th­ëng còng cã ý nghÜa tÝch cùc tuyÖt ®èi nªn cÇn ¸p dông c¸c chÕ ®é thÝch hîp ®ñ ®Ó t¹o ra ddéng lùc lao ®éng. X©y dùng c¸c ch­¬ng tr×nh phóc lîi vµ dÞch vô : Phóc lîi hay cßn gäi l¸ l­¬ng bæng ®·i ngé gi¸n tiÕp vÒ mÆt tµi chÝnh ,®ã lµ kho¶n tiÒn tr¶ gi¸n tiÕp cho ng­êi lao ®éng ngoµi tiÒn l­¬ng ,tiÒn th­ëng nh»m hç trî cuéc sèng vµ ®éng viªn tinh thÇn cho ng­êi lao ®éng. Phóc lîi gåm hai phÇn chÝnh : phóc lîi theo ph¸p luËt quy ®Þnh vµ phóc lîi do c¸c c«ng ty tù nguyÖn ¸p dông ,mét phÇn nh»m kÝch thÝch ®äng viªn nh©n viªn lµm viÖc vµ mét phÇn nh»m duy tr× l«i cuèn ng­êi cã tµi vÒ lµm viÖc cho c«ng ty. Phóc lîi do ph¸p luËt quy ®Þnh ë ®©y lµ phÇn b¶o hiÓm x· héi mµ c¸c c«ng ty ,c¸c doanh nghiÖp ph¶i thùc hiªn cho nh©n viªn cña m×nh ,nã bao gåm 5 chÕ ®é sau : ChÕ ®é trî cÊp èm ®au. ChÕ ®é tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp. ChÕ ®é h­u trÝ. ChÕ ®é thai s¶n. ChÕ ®é tö tuÊt. Ng­êi lao ®éng tham gia BHXH víi mong muèn cã thÓ duy tr× vµ æn ®Þnh cuéc sèng khi bÞ mÊt søc lao ®éng t¹m thêi : èm ®au ,thai s¶n ,tai n¹n lao ®éng ,. . . hoÆc hÕt tuæi lao ®éng : h­u trÝ ,vÒ giµ ,. . . Nãi tãm l¹i ,BHXH lµ sù b¶o ®¶m vÒ vËt chÊt cho ng­êi lao ®éng th«ng qua c¸ chÕ ®é BHXH nh»mgãp phÇn æn ®Þnh ®êi sèng cña ng­êi lao ®éng vµ gia ®×nh hä. BHXH lµ mét ho¹t ®éng mang tÝnh x· héi rÊt cao trªn c¬ së cã sù tham gia ®ãng gãp cña ng­êi lao ®éng ,ng­êi sö dông lao ®éng vµ sù qu¶n lý ,b¶o hé cña nhµ n­íc. BHXH lµ mét nhu cÇu cña nh©n dan trong x· héi. §iÌu ®ã xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu cÇn ®­îc b¶o ®¶m an toµn trong cuéc sèng vµ lµm viÖc cña ng­êi lao ®éng. Nhu cÇu nµy ngµy cµng trë nªn th­êng xuyªn tù nhiªn vµ chÝnh ®¸ng cña con ng­êi. ChÝnh v× vËy ,lµm tèt c«ng t¸c BHXH sÏ gãp phÇn lµm cho ng­êi lao ®éng yªn t©m lµm viÖc vµ ®ã còng lµ mét yÕu os lµm cho n¨ng suÊt lao ®éng ®­îc n©ng cao Ngoµi nh÷ng ch­¬ng tr×nh phóc lîi do ph¸p luËt quy ®Þnh (BHXH)th× trong c¸c doanh nghiÖp th­êng cã mét sè h×nh thøc tù nguyÖn nh»m khuyÕn khÝch nh©n viªn lµm viÖc ,an t©m c«ng t¸c vµ g¾n bã víi c¬ quan nhiÒu h¬n : ch­¬ng tr×nh b¶o hiÓm y tÕ ,ch­¬ng tr×nh b¶o vÖ søc kháe ,trî cÊp ®éc h¹i ,trî cÊp nguy hiÓm ,. . . DÞch vô :®ã lµ ch­¬ng tr×nh mµ c¸c doanh nghiÖp thùc hiªn còng nh»m khuyÕn khÝch nh©n viªn lµm viÖc ,g¾n bã víi c«ng viÖc ®­îc giao ,nh»m t¹o cho cuéc sèng cña nh©n viªn kh¶ quan h¬n víi c¸c ch­¬ng tr×nh thÓ dôc thÓ thao ,c¸c c©u l¹c bé ,chi phÝ ®i l¹i hoÆc cã xe ®­a ®ãn c«ng nh©n ,trî cÊp gi¸o dôc ,c¸c c«ng tr×nh bÖnh viÖn ,nhµ trÎ ,khu ch©­m sãc ng­êi giµ ,. . . C¸c ch­¬ng tr×nh phóc lîi cµng m¹nh còng lµ mét trong nh÷ng nh©n tè khuyÕn khÝch ng­êi lao ®éng lµm viÖc tèt h¬n. Nh­ng viªcc x©y dùng c¸c ch­¬ng tr×nh phóc lîi h¶i dùa trªn nguyªn t¾c : x©y dùng trong kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña doanh nghiÖp ,thùc hiªn c«ng b»ng víi mäi ng­êi vµ ®­îc sù tham kh¶o vµ ñng hé cña ng­êi lao ®éng Cã nh­ vËy th× ch­¬ng tr×nh phóc lîi vµ dÞch vô míi lµ ®éng lùc kÝch thÝch ng­êi lao ®éng lµm viÖc tèt h¬n. Ch­¬ng III: C¸c biÖn ph¸p khuyÕn khÝch tinh thÇn cho ng­êi lao ®éng : Bªn c¹ch khuyÕn khÝch vÒ vËt chÊt ,viÖc khuyÕn khÝch tinh thÇn còng ®ãng mét vai trß rÊt quan träng. Nh÷ng biÖn ph¸ nh»m tho¶ m·n nh÷ng nhu cÇu vÒ mÆt tinh thÇn nh»m gãp phÇn khuyÕn khÝch hä h¨ng say lao ®éng ,ph¸t huy s¸ng kiÕn ,¸p dông c¸c biÖn ph¸p c¶i tiÕn kü thuËt ,kinh nghiÖm tiªn tiÕnnh»m t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh KhuyÕn khÝch vÒ tinh thÇn thÓ hiÖn qua c¸c yÕu tè : ViÖc lµm: Con ng­êi võa lµ môc tiªu võa lµ ®éng lùc cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. Nh­ng con ng­êi chØ trë nthµnh ®éng lùc cho sù ph¸t triÓn khi vµ chØ khi hä cã ®iÒu kiÖn ®· sö dông søc lao ®éng cña hä ®Ó t¹o ra cña c¶i vËt chÊt vµ tinh thÇn cho x· héi. Qu¸ tr×nh kÕt hîp søc lao ®éng vµ ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt lµ qu¸ tr×nh ng­êi lao ®éng lµm viÖc hay nãi c¸ch kh¸c lµ khi hä cã ®­îc viÖc lµm. §¶m b¶o viÖc lµm cho mçi ng­êi lao ®éng thùc chÊt t¹o ra niÒm vui,niÒm phÊn khëi ,sù yªn t©m trong lao ®éng cho c¸ nh©n vµ tËp thÓ lao ®éng. Khi con ng­êi cã søc lao ®éng mµ kh«ng ®­îc tham gia vµo lao ®éng th× hä sÏ k«ng cã c¬ héi ph¸t huy tÝnh s¸ng t¹o,kh¶ n¨ng lao ®éng cña m×nh trong s¶n xuÊt lµm cho cuéc sèng mÊt ý nghÜa. §iÒu kiÖn vµ m«i tr­êng lao ®éng : Qu¸ tr×nh lao ®éng cña con ng­êi bao giê còng diÔn ra trong mét m«i tr­êng s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh. N¬i Êy bao gåm c¸ ®iÒu kiÖn quy ®Þnh vÒ kh«ng khÝ ,®é Èm ,tiÕng ån ,c«ng cô ,dông cô lµm viÖc ,. . . nh÷ng yÕu tè nµy ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn c«ng viÖc cña ng­êi lao ®éng. Víi ®iÒu kiÖn vµ m«i tr­êng xÊu n»m trªn tiªu chuÈn cho phÐp ,c«ng t¸c b¶o hé kh«ng b¶o ®¶m (vÖ sinh ,an toµn lao ®éng kh«ng b¶o ®¶m ),. . . sÏ lµm gi¶m n¨ng xuÊt lao ®éng ,g©y t©m tr¹ng ch¸n n¶n mÖt mái vÒ c«ng viÖc. Mét ®iÒu kiÖn lao ®éng lý t­ëng vµ m«i tr­êng ®¶m b¶o sÏ lµ nguån ®éng lùc rÊt lín cho ng­êi lao ddéng h¨ng say vµ an t©m lµm viÖc. ChÝnh v× vËy ,c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i tiÕn hµnh ®ång bé c¸c biÖn ph¸p ®Ó c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn vµ m«i tr­êng lµm viÖc tøc lµ ®­a tÊt c¶ c¸c nh©n tè vÒ ®iÒu kiÖn vµ m«i truêng lµm viÖc vµo tr¹ng th¸i tèi ­u ®Ó chóng kh«ng dÉn ®Õn sù vi ph¹m vµo c¸c ho¹t ®éng sèng cña con ng­êi vµ ng­îc l¹i cã t¸c ®éng cñng cè søc khoÎ ,n©ng cao sù høng thó trong lao ®éng ,t¹o ®iÒu kiÖn gi¸o dôc tinh thÇn lao ®éng céng s¶n chñ nghÜa cho ng­êi lao ®éngdÉn tíi n¨ng suÊt lao ®éng ®­îc n©ng cao. §µo t¹o vµ ph¸t triÓn ng­êi lao ®éng : Chóng ta ®ang sèng trong mét thêi ®¹i mµ nhÞp ®é thay ®æi diÔn ra víi tèc ®é chãng mÆt - ®ã lµ thêi ®¹i bïng næ c«ng nghÖ ,bïng næ th«ng tin. Nh÷ng bïng næ nµy ®· t¸c ®éng nhanh chãng ®Õn nÒn s¶n xuÊt,®Õn cung c¸ch qu¶n lý ,dÕn nÕp sãng vµ suy nghÜ cña mäi ng­êi trong xÝ nghiÖp. Vµ còng chÝnh sù bïng næ nµymµ c¸c cÊp l·nh ®¹o thÊy cÇn ph¶i trang bÞ cho mäi ng­êi c¸c kiÕn th­cs vµ kü n¨ng míi ®Ó theo kÞp víi sù thay ®æi. Nhu cÇu ®µo tao vµ ph¸t triÓn trë nªn cÊp b¸ch h¬n bao giê hÕt. Nh÷ng ho¹t ®éng ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn cho ng­êi lao ®éng nh»m n©ng cao vµ cËp nhËt kiÕn thøc míi cho c«ng nh©n viªn ®Ó hä an t©m vµ tù tin vµo b¶n th©n tay nghÒ cña m×nh khi lµm viÖc. MÆt kh¸c cho c«ng nh©n ®i häc hoÆc ®µo t¹o c©ng nh©n b»ng h×nh thøc nµo ®ã t¹o cho hä mét c¶m gi¸c vÒ vai trß cña m×nh trong c«ng ty vµ còng cho hä thÊy ®­îc mèi quan t©m cña c«ng ty víi hä vµ tõ ®ã t¹o cho hä sù g¾n bã víi c«ng ty h¬n vµ tÝch cùc lµm viÖc h¬n. X©y dùng ®Þnh møc : §Þnh møc lao ®éng lµ qu¸ t×nh x¸c ®Þnh c¸c møc lao ®éng hay ®ã lµ qu¸ tr×nh x¸c ®Þnh c¸c hao phÝ thêi gian cÇn thiÕt ®Ó hoµn thµnh mét ®¬n vÞ khèi l­îng c«ng viÖc hoÆc s¶n xuÊt mét ®¬n vÞ s¶n phÈm trong ®iÒu kiÖn tæ chøc kü thuËt x¸c ®Þnh cho ng­êi c«ng nh©n cã tr×nh ®é lµnh nghÒ phï hîp víi møc ®é phøc t¹p cña c«ng viÖc. Nh­ vËy ,®Þnh møc lµ c¨n cø ®Ó tÝnh l­¬ng ,xÐt th­ëng cho c«ng nh©n vµ ®ã còng lµ c«ng cô ®Ó ®¸nh gi¸ ®óng kh¶ n¨ng cña c«ng nh©n. ViÖc x©y dùng ®Þnh møc ph¶i kh«ng ®­îc qu¸ cao hoÆc qu¸ thÊp. NÕu ®Þnh møc qu¸ cao sÏ lµm cho ng­êi lao ®éng c¶m thÊy khã kh¨n ,mÖt mái vµ tá th¸i ®é bÊt m·n ,cßn qu¸ thÊp sÏ lµm cho hä trë nªn chËm ch¹p vµ kh«nh ph¸t huy hÕt kh¶ n¨ng lao ®éng cña m×nh. Do vËy c«ng t¸c x©y dùng ®Þnh møc cã c¨n cø khoa häc lµ mét c«ng t¸c rÊt cÇn thiÕt. Mèi quan hÖ trong lao ®éng (hay cßn gäi lµ bÇu kh«ng khÝ trong tËp thÓ ): BÇu kh«ng khÝ trong tËp thÓ cña c«ng ty bao gåm c¸c mèi quan hÖ nh­ : quan hÖ gi÷a ng­êi l·nh ®¹o víi c«ng nh©n ,quan hÖ gi÷a nh÷ng ng­êi c«ng nh©n víi nhau ,. . . c¸c mèi quan hÖ nµy tèt sÏ t¹o ra m«i tr­êng Êm cóng ,bÇu kh«ng khÝ hoµ thuËn ,th©n thiÖn ,mäi ng­êi cïng nhau gãp ý ,x©y dùng xÝ nghiÖp. Ng­êi giái gióp ®ì ng­êi yÕu hoµn thµnh c«ng viÖc ,cÊp trªn gÇn gòi víi cÊp d­íi , cÊp d­íi hoµn thµnh tèt c¸c quy ®Þnh cña cÊp trªn ®Ò ra ,. . . nh­ vËy ng­êi lao ®éng sÏ c¶m thÊy tho¶i m¸i khi ®Õn n¬i lµm viÖc vµ t¹i ®ã hä sÏ lµm viÖc h¨ng say ,nhiÖt t×nh lµm viÖc ®iÒu nµy t¹o ra n¨ng xuÊt lao ®éng t¨ng nªn vµ nh­ vËy tao cho ho¹t ®éng cña xÝ nghiÖp tèt h¬n ,®ã còng chÝnh lµ môc tiªu hay mong muèn cña c¸c nhµ qu¶n lý. Ng­îc l¹i ,c¸c mèi quan hÖ nµy xÊu ®i sÏ ¶nh h­ëng rÊt lín tíi xÝ nghiÖp ,néi bé lôc ®ôc ,xÝch mÝch x¶y ra liªn tôc lµm c«ng viÖc ®×nh trÖ ,c«ng nh©n kh«ng niÖt t×nh lµm viÖc vµ nh­ vËy dÉn tíi n¨ng suÊt lao ®éng thÊp ¶nh h­ëng xÊu ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña xÝ nghiÖp. C¸c yÕu tè c«ng b»ng x· héi : Theo häc thuyÕt vÒ sù c«ng b»ng cña S. Adam : mäi c¸ nh©n trong t¹p thÓ ®Òu muèn cã sù c«ng b»ng. Mçi ng­êi lao ®éng th­êng cã xu h­íng so s¸nh sù ®ãng gãp vµ quyÒn lîi mµ hä ®­îc h­ëng víi sù ®ãng gãp vµ quyÒn lîi cña ng­êi kh¸c. C¸c quyÒn lîi ®­îc h­ëng nh­ : tiÒn l­¬ng ,th­ëng vµ c¸c chÕ ®é phóc lîi x· héi ,®iÒu kiÖn lµm viÖc ,c¬ héi th¨ng tiÕn ,. . . Sù ®ãng gãp thÓ hiÖn ë mÆt sè l­îng vµ chÊt l­îng c«ng viÖc mµ ng­êi lao ®éng hoµn thµnh ,sù nç lùc cña b¶n th©n ,tr¸ch nhiÖm vµ s¸ng kiÕn. Nh­ vËy ,c¸c yÕu tè c«ng b»ng x· héi lµ nhu cÇu tinh thÇn kh«ng thÓ thiÕu ®­îc ®èi víi ng­êi lao ®éng trong tËp thÓ. CÇn thùc hiªn c«ng b»ng trong ®¸nh gi¸ ,trong tr¶ l­¬ng ,tr¶ th­ëng vµ c¶ trong kû luËt ,. . . viÖc tho¶ m·n nh÷ng nhu cÇu c«ng b»ng ®ã lµ t«n träng ng­êi lao ®éng vµ trë thµnh ®éng lùc khuyÕn khÝch tinh thÇn cho ng­êi lao ®éng. C¸c h×nh thøc khuyÕn khÝch vÒ tinh thÇn : X©y dùng c¸c phong trµo thi ®ua : tÆng danh hiÖu chiÕn sü thi dua ,anh hïng lao ®éng ,lao ®éng tiªn tiÕn ,. . . X©y dùng vµ ¸p dông c¸c h×nh thøc khen th­ëng nh­ : giÊy khen ,b»ng khen ,hu©n ch­¬ng ,huy ch­¬ng ,. . . KhuyÕn khÝch tinh thÇn lµ vÊn ®Ò tæng hîp ,phøc t¹p nh­ng nÕu biÕt tæ chøc th× sÏ t¹o ®éng lùc vÒ tinh thÇn kh«ng kÐm g× so víi khuyÕn khÝch vÒ vËt chÊt. Kh«ng nªn qu¸ coi träng khuyÕn khÝch vËt chÊt hay tinh thÇn mµ ph¶i kÕt hîp chÆt chÏ gi÷a hai loaÞ khuyÕn khÝch ®ã víi nhau míi cã thÓ t¹o ®éng lùc m¹nh mÏ cho ng­êi lao ®éng XuÊt ph¸t tõ nh÷ng ph©n tÝch vÒ c¬ së cña vÊn ®Ò t¹o ®éng lùc ë trªn cho thÊy môc ®Ých s©u xa cña qu¸ tr×nh lµm viÖc cña ng­êi lao ®éng lµ nhÇm tho¶ m·n c¸c nhu cÇu cña m×nh. Sôe tho¶ m·n nµy cã ®­îc th«ng qua nh÷ng kÕt qu¶ ,nh÷ng phÇn th­ëng mµ ng­êi lao ®éng nhËn ®­îc tõ tæ chøc. Nh÷ng kÕt qu¶ phÇn th­ëng nay cã thÓ lµ vËt chÊt vµ còng cã thÓ lµ tinh thÇn. Vµ còng xuÊt ph¸t tõ thùc tiÔn x· héi ®ã lµ con nguêi cÇ cã viÖc lµm ®Ó sèng. §êi sèng vËt chÊt cÇn ph¶i ®ñ ®¶m b¶o cho c¸ nh©n vµ gia ®×nh ng­êi lao ®éng. Nh÷ng ®iÒu cÇn quan t©m ®Ó gi¶i quyÕt khuyÕn khÝch cho nguêi lao ®éng : X¸c ®Þnh nhu cÇu lµ nguån gèc ,yÕu tè kÝch thÝch lao ®éng. Muèn kÝch thÝch lao ®éng lµm viÖc tèt th× tÊt yÕu ph¶i quan t©m tíi tÊt c¶ c¸c nhu cÇu cña ng­êi lao ®éng. Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay ®a sè ng­êi lao ®éng cßn cã møc sèng trung b×nh vµ khã kh¨n cho nªn viÖc quan t©m ®Õn nhu cÇu vËt chÊt (tiÒn l­¬ng ,tiÒn th­ëng ,. . . )lµ bøc sóc h¬n ,n©ng cao thu nhË cho ng­êi lao ®éng ph¶i ®­îc coi lµ môc tiªu phÊn ®Êu cña bÊt ký tæ chøc nµo. G¾n tr¸ch nhiÖm vµ thu nhËp thùc tÕ ng­êi lao ®éng víi sè l­îng vµ chÊt l­îng c«ng viÖc mµ hä ®· hoµn thµnh Tin t­ëng vµo ng­êi lao ®éng ,giao quyÒn tù chñ cho hä trong viÖc thùc hiÖn c«ng viÖc ®­îc giao sÏ cã t¸c dông kÝch thÝch tÝch cùc s¸ng t¹o cña hä. §iÒu kiÖn lao ®éng nÒ nÕp va c¸ch thøc tæ chøc lao ®éng cã ¶nh h­ëng ®Õn sù ham mª c«ng viÖc cña ng­êi lao ®éng. Cïng víi viÖc quan t©m ®Õn nhu cÇu vËt chÊt cña ng­êi lao ®éng nh÷ng ng­êi l·nh ®¹o còng cÇn chó ý ®Õn c¸c nhu cÇu tinh thÇn cña hä. kÕt luËn : Thêi gian tr«i ®i ,®iÒu kiªn lÞch sö cã nh÷ng biÕn ®æi vµ sù nhËn thøc vÒ tÇm quan träng cña viÖc khuyÕn khÝch vËt chÊt vµ tinh thÇn cho ng­êi lao ®éng còng thay ®æi theo. C¸c nhµ qu¶n lý tr­íc ®©y chØ chó ý ®Õn khuyÕn khÝch vËt chÊt cho ng­êi lao ®éng mµ coi nhÑ yÕu tè tinh thÇn nh­ng ®Õn nay th× hÇu hÕt c¸c nhµ qu¶n lý ®Òu ®· nhËn ra thiÕu sãt ®ã vµ hä còng ®· biÕt lµ ph¶i n¾m ®­îc c¸c nhu cÇu vµ yªu cÇu cÊp thiÕt cña ng­êi lao ®éng hay nãi kh¸c ®i lµ ph¶i n¾m ®­îc ®éng c¬ ,®éng lùc thóc ®Èy ng­êi lao ®éng lµm viÖc, ®Ó tõ ®ã cã c¸c cchÝnh s¸ch qu¶n lý phï hîp võa tho¶ m·n ®­îc môc tiªu ,còng nh­ yªu cÇu cÊp thiÕt cña ng­êi lao ®éng vµ thùc hiÖn ®­îc môc tiªu chung cña ®¬n vÞ m×nh . Do kiÕn thøc vµ kinh nghiÖm cã h¹n l¹i ch­a ®­îc ®i thùc tÕ nhiÒu nªn sè liÖu thùc tÕ cßn ch­a cã, nh÷ng vÊn ®Ò em tr×nh bµy trªn chØ dùa vµo kiÕn thøc em ®· tiÕp thu ®­îc tõ qu¸ tr×nh häc vµ nh÷ng tµi liÖu em thu thËp ®­îc tuy nhiªn nã chØ mang tÝnh lý thuyÕt lµ chñ yÕu. MÆc dï ®· lµm tiÓu luËn triÕt häc, ®Ò ¸n kinh tÕ chÝnh trÞ nh­ng lÇn lµm ®Ò ¸n m«n häc nµy ch¾c còng kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu xãt, em rÊt mong nhËn ®­îc sù chØ b¶o cña c¸c thÇy c«. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n! danh môc tµi liÖu tham kh¶o : Gi¸o tr×nh Qu¶n trÞ nh©n lùc cña tr­êng §HKTQD. Qu¶n trÞ nh©n sù cña NguyÔn H÷u Th©n. 101 bÝ quyÕt thµnh c«ng khuyÕn khÝch nh©n viªn do Kh¸nh S¬n biªn dÞch - NXB Thanh niªn 2001. Gi¸o trÝnh kinh tÕ lao ®éng cña tr­êng §HKTQD - NXB Lao ®éng - x· héi 2000. Qu¶n trÞ nh©n sù cña TrÇn Kim Dung. Gi¸o tr×nh qu¶n trÞ doanh nghiÖp - NXB Thèng Kª. Gi¸o tr×nh Ph©n tÝch lao ®éng - x· héi. Gi¸o tr×nh tæ chøc lao ®éng khoa häc trong xÝ nghiÖp cña tr­êng §HKTQD - NXB Gi¸o dôc 1994. NghÞ ®Þnh 55/cp ; N§ 06/cp ; N§ 03/cp ; N§28/cp.