Đề án Lý luận tuần hoàn và chu chuyển tư bản với việc sử dụng có hiệu quả các nguồn vốn trong doanh nghiệp của nhà nước

Më ®Çu Tr­íc n¨m 1986 nÒn kinh tÕ n­íc ta chØ gåm hai thµnh phÇn kinh tÕ: Kinh tÕ nhµ n­íc vµ kinh tÕ hîp t¸c x·. Tõ sau khi më cöa ®Õn nay ViÖt Nam ®· më réng víi s¸u thµnh phÇn kinh tÕ. Tuy gi¶m vÒ mÆt sè l­îng nh­ng c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc (DNNN) lu«n chøng tá ®­îc vai trß chñ ®¹o cña m×nh, lµ ®éng lùc cña sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ. Sù ph¸t triÓn cña DNNN cã vai trß rÊt quan träng, nã ®Þnh h­íng nÒn kinh tÕ theo h­íng x· héi chñ nghÜa. Vµ ®Ó lµm ®­îc ®iÒu ®ã c¸c DNNN ph¶i thÓ hiÖn ®­îc ­u thÕ v­ît tréi cña m×nh so víi c¸c lo¹i h×nh kh¸c. ¦u thÕ v­ît tréi thÓ hiÖn ë viÖc lµm ¨n cã hiÖu qu¶. Sö dông nguån vèn cã hiÖu qu¶, ®ã lµ vÊn ®Ò mang tÝnh quyÕt ®Þnh sù ph¸t triÓn cña DNNN vµ ¶nh h­ëng sù ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc ta. Nh×n vµo sù ph¸t triÓn cña DNNN ta cã thÓ nhËn biÕt ®­îc nÒn kinh tÕ ®ang ho¹t ®éng cã n¨ng ®éng kh«ng. §ã lµ lý do v× sao em quyÕt ®Þnh chän ®Ò tµi:"Lý luËn tuÇn hoµn vµ chu chuyÓn t­ b¶n víi viÖc sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c nguån vèn trong doanh nghiÖp cña nhµ n­íc". Qua ®Ò tµi nµy em muèn t×m hiÓu râ h¬n vÒ DNNN trong viÖc sö dông vèn, vÒ nh÷ng thµnh qu¶ ®· ®¹t ®­îc vµ nh÷ng h¹n chÕ cßn tån t¹i. Tõ ®ã lµm s¸ng tá hiÓu biÕt cña m×nh vÒ mét vÊn ®Ò ®ang rÊt ®­îc quan t©m hiÖn nay. Trong qu¸ tr×nh lµm ®Ò ¸n, do cßn h¹n chÕ trong nhËn thøc vµ thêi gian cã h¹n nªn em kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu xãt. Em mong nhËn ®­îc sù ®ãng gãp ý kiÕn cña thÇy ®Ó bµi ®Ò ¸n cña em ®­îc hoµn thiÖn h¬n. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy! A. Lý luËn tuÇn hoµn vµ chu chuyÓn t­ b¶n I. TuÇn hoµn t­ b¶n 1. C¸c giai ®o¹n biÕn ho¸ cña t­ b¶n 1.1. Kh¸i niÖm T­ b¶n lµ quan hÖ s¶n xuÊt x· héi vµ nã lu«n lu«n vËn ®éng vµ lín lªn kh«ng ngõng. Trong qu¸ tr×nh tån t¹i d­íi nhiÒu h×nh th¸i kh¸c nhau vµ liªn tôc chuyÓn tõ h×nh th¸i nµy sang h×nh th¸i kh¸c. §ã lµ sù tuÇn hoµn t­ b¶n. 1.2. Sù vËn ®éng cña t­ b¶n T­ b¶n vËn ®éng qua ba giai ®o¹n.Giai ®o¹n 1: L­u th«ng: T- H §©y lµ giai ®o¹n dïng tiÒn mua hµng ho¸ trªn thÞ tr­êng gåm t­ liÖu s¶n xuÊt vµ søc lao ®éng. T­ b¶n xuÊt hiÖn d­íi h×nh th¸i tiÒn lµ t­ b¶n tiÒn tÖ. §©y lµ ®Æc tr­ng c¬ b¶n nhÊt cña s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa khi søc lao ®éng trë thµnh hµng ho¸®Æc biÑt cã thÓ trao ®æi trªn thÞ tr­êng. Do vËy kh«ng ph¶i tiÒn ®Î ra quan hÖ s¶n xuÊt TBCN, mµ ng­îc l¹i quan hÖ s¶n xuÊt TBCN lµm cho tiÒn cã thÓ trë thµnh t­ b¶n. Giai ®o¹n 2: S¶n xuÊt: H- SX-…-H':T­ b¶n tån t¹i d­íi h×nh th¸i hai yÕu tè t­ liÖu s¶n xuÊt vµ søc lao ®éng lµ t­ b¶n s¶n xuÊt. §©y lµ giai ®o¹n sö dông c¸c yÕu tè ®· mua ®Ó tæ chøc qu¸ tr×nh s¶n xuÊt TBCN mµ trong qu¸ tr×nh nµy c«ng nh©n t¹o ra gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ thÆng d­ do qu¸ tr×nh s¶n xuÊt t¹o ra.Qu¸ tr×nh nµy cÇn chó ý sù kÕt hîp gi÷a lao ®éng vµ t­ liÖu s¶n xuÊt ®Ó ®¹t lîi nhuËn tèi ®a. Giai ®o¹n 3: H- T: L­u th«ng: Hµng ho¸ so qu¸ tr×nh s¶n xuÊt TBCN t¹o ra lµ t­ b¶n hµng ho¸ trong ®ã kh«ng ph¶i chØ cã gi¸ trÞ t­ b¶n øng tr­íc mµ c¶ gi¸ trÞ thÆng d­ do qu¸ tr×nh s¶n xuÊt t¹o ra. Khi tån t¹i d­íi h×nh th¸i hµng ho¸, t­ b¶n chØ thùc hiÖn ®­îc chøc n¨ng cña hµng ho¸ khi nã ®­îc v¸n ®i tøc lµ chuyÓn ho¸ ®­îc thµnh tiÒn víi T > t. Mçi giai ®o¹n thùc hiÖn mét chøc n¨ng T­ b¶n tiÒn tÖ_T­ b¶n s¶n xuÊt_ T­ b¶n hµng ho¸. Sù vËn ®éng cña t­ b¶n lµ mét chuçi nh÷ng biÕn ho¸ kh×nh th¸i cña t­ b¶n. Sù vËn ®éng cña t­ b¶n chØ ®­îc tiÕn hµnh b×nh th­êng khi c¸c giai ®o¹n cña nã diÔn ra liªn tôc, c¸c h×nh th¸i tån t¹i vµ ®uîc chuyÓn ho¸ h×nh th¸i mét c¸ch ®Òu ®Æn.Mçi lo¹i t­ b¶n ®ãng vai trß kh¸c nhau. T­ b¶n tiÒn tÖ: Tr¶ l­¬ng vµ mua nguyªn liÖu T­ b¶n s¶n xuÊt: TiÒn dïng ®Ó mua m¸y mãc vµ nguyªn vËt liÖu T­ b¶n hµng ho¸: S¶n phÈm trong kho chê b¸n Mçi sù gi¸n ®o¹n ë mét giai ®o¹n nµo ®Òu g©y rèi lo¹n hay ®×nh trÖ cho sù vËn ®éng cña t­ b¶n. Cã nhiÒu nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn sù ®×nh trÖ ®ã. Tuy nhiªn, trong mçi ngµnh, ë mçi thêi k× nhÊt ®Þnh, cã mét møc trung b×nh x· héi . Thu hÑp hay kÐo dµi c¸c thêi gian ®ã ®ªï ¶nh h­ëng tíi hiÖu qu¶ cña t­ b¶n. Cã thÓ thÊy r»ng c¸c cuéc khñng ho¶ng dÇu má, n¨ng l­îng, nguyªn liÖu, nh÷ng trë ng¹i trong viÖc cung cÊp c¸c yÕu tè ®Çu vµo cña s¶n xuÊt, sù cè kü thuËt, cuéc khñng ho¶ng vÒ tiªu thô s¶n phÈm… ®Òu lµm cho sù chuyÓn ho¸ h×nh th¸i cña t­ b¶n trong mçi giai ®o¹n bÞ c¶n trë, ¶nh h­ëng tíi hiÖu qu¶ cña t­ b¶n. 2. Sù thèng nhÊt cña ba h×nh th¸i tuÇn hoµn Trong c¸c lo¹i t­ b¶n chØ cã t­ b¶n c«ng nghiÖp míi cã h×nh th¸i tuÇn hoµn ®Çy ®ñ gåm ba giai ®o¹n, t­ b¶n lÇn l­ît mang lÊy vµ trót bá ba h×nh th¸i cña nã. T­ b¶n c«ng nghiÖp lµ h×nh th¸i t­ b¶n duy nhÊt kh«ng chØ chiÕm ®o¹t gi¸ trÞ thÆng d­ mµ cßn t¹o ra gi¸ trÞ thÆng d­. Trong sù vËn ®éng cña t­ b¶n c«ng nghiÖp mçi h×nh th¸i cña t­ b¶n ®Òu cã thÓ lµm ®iÓm më ®Çu vµ kÕt thóc cña tuÇn hoµn t­ b¶n, t¹o nªn c¸c h×nh th¸i tuÇn hoµn kh¸c nhau cña t­ b¶n c«ng nghiÖp TuÇn hoµn t­ b¶n tiÒn tÖ: TuÇn hoµn t­ b¶n s¶n xuÊt: TuÇn hoµn t­ b¶n hµng ho¸ 2.1. TuÇn hoµn cña t­ b¶n tiÒn tÖ: T- T: Më ®Çu vµ kÕt thóc ®Òu lµ tiÒn. Sù vËn ®éng cña t­ b¶n biÓu hiÖn ra lµ sù vËn ®éng cña tiÒn. Hµng ho¸ hay s¶n xuÊt chØ lµ c¸c yÕu tè trung gian kh«ng thÓ tr¸nh ®­îc. §©y lµ h×nh th¸i ®Æc tr­ng nhÊt næi bËt nhÊt, nªu râ ®­îc môc ®Ých cña tuÇn hoµn TBCN lµ lµm t¨ng gi¸ trÞ vµ t¹o ra gi¸ trÞ thÆng d­. Nh­ng ®©y lµ h×nh th¸i phiÕn diÖn nhÊt, che giÊu quan hÖ bãc lét TBCN. 2.2. TuÇn hoµn t­ b¶n s¶n xuÊt: SX- ….-SX. Më ®Çu vµ kÕt thóc qu¸ tr×nh tuÇn hoµn lµ s¶n xuÊt, vËn ®éng cña t­ b¶n biÓu hiÖn ra lµ sù vËn ®éng khång ngõng cña s¶n xuÊt hµng ho¸, vµ tiÒn tÖ chØ lµ yÕu tè trung gian, toµn bé qu¸ tr×nh l­u th«ng H- T- H chØ lµ ®iÒu kiÖn cho s¶n xuÊt. TuÇn hoµn cña t­ b¶n kh«ng chØ ra ®­îc ®éng c¬, môc ®Ých vËn ®éng cña t­ b¶n lµ t¨ng gi¸ trÞ vµ t¹o ra gi¸ trÞ thÆng d­, nh­ng l¹i lµm râ ®­îc nguån gèc cña t­ b¶n. Nguån gèc ®ã lµ lao ®éng c«ng nh©n tÝch luü l¹i. NÕu chØ xÐt riªng t­ b¶n s¶n xuÊt ta cã thÓ bÞ nhÇm lÉn môc ®Ých cña t­ b¶n lµ s¶n xuÊt, trung t©m cña vÊn ®Ò lµ s¶n xuÊt nhiÒu vµ rÎ, cã trao ®æi lµ trao ®æi s¶n phÈm ®Ó s¶n xuÊt ®­îc liªn tôc 2.3. TuÇn hoµn t­ b¶n hµng ho¸: H-H: Më ®Çu vµ kÕt thóc giai ®o¹n lµ hµng ho¸. VËn ®éng cña t­ b¶n biÓu hiÖn ra lµ sù vËn ®éng cña hµng ho¸. H×nh th¸i tu©ng hoµn nµy nhÊn m¹nh vai trß cña l­u th«ng hµng ho¸ vµ tÝnh liªn tôc cña l­u th«ng. Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ l­u th«ng cña tiÒn tÖ chØ lµ ®iÒu kiÖn cho l­u th«ng hµng ho¸. Qu¸ tr×nh tuÇn hoµn t­ b¶n hµng ho¸ béc lé mèi quan hÖ gi÷a nh÷ng ng­êi s¶n xuÊt hµng ho¸ víi nhau. Nã v¹ch râ sù l­u th«ng hµng ho¸ lµ ®iÒu kiÖn th­êng xuyªn cña s¶n xuÊt vµ t¸i s¶n xuÊt, song qu¸ nhÊn m¹nh vai trß cña l­u th«ng hµng ho¸: mäi yÕu tè cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®Òu do l­u th«ng hµng ho¸ vµ chØ gåm cã hµng ho¸. Sù vËn ®éng cña t­ b¶n chñ nghÜa §ã lµ sù thèng nhÊt cña ba h×nh th¸i tuÇn hoµn. NÕu chØ xÐt riªng tõng h×nh th¸i tuÇn hoµn t­ b¶n th× chØ ph¶n ¸nh phiÕn diÖn, lµm næi bËt mÆt nµy vµ che giÊu mÆt kh¸c. V× vËy cÇn xem xÐt ba h×nh th¸i tuÇn lµ mét thÓ chÆt chÏ trong mèi quan hÖ cña chóng. II. Chu chuyÓn t­ b¶n 1. Chu chuyÓn t­ b¶n vµ thêi gian chu chuyÓn. 1.1. Kh¸i niÖm Chu chuyÓn t­ b¶n lµ tuÇn hoµn t­ b¶n nÕu ta coi ®ã lµ mét qu¸ tr×nh ®Þnh kú, ®æi míi vµ lÆp ®i lÆp l¹i kh«ng ngõng. Nghiªn cøu tuÇn hoµn t­ b¶n lµ ta nghiªn cøu mÆt chÊt cña vËn ®éng cña t­ b¶n. Nghiªn cøu chu chuyÓn lµ nghiªn cøu mÆt l­îng cña vËn ®éng t­ b¶n. 1.2. Thêi gian chu chuyÓn cña t­ b¶n. Lµ thêi gian tõ khi nhµ t­ b¶n øng t­ b¶n ra d­íi mét h×nh th¸i nhÊt ®Þnh cho ®Õn khi thu vÒ còng d­íi h×nh th¸i ban ®Çu, cã kÌm theo gi¸ trÞ thÆng d­. TuÇn hoµn cña t­ b¶n bao gåm qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ qu¸ tr×nh l­u th«ng nªn thêi gian chu chuyÓn còng do thêi gian s¶n xuÊt vµ thêi gian l­u th«ng céng l¹i. Thêi gian chu chuyÓn Thêi gian l­u th«ng Thêi gian s¶n xuÊt = + a. Thêi gian s¶n xuÊt Thêi gian t­ b¶n n»m trong giai ®o¹n s¶n xuÊt. Gåm : Thêi gian lao ®éng vµ thêi gian dù tr÷ s¶n xuÊt. Thêi gian lao ®éng lµ thêi gian ng­êi lao ®éng t¸c ®éng vµo ®èi t­îng lao ®éng ®Ó t¹o ra s¶n phÈm. §©y lµ thêi gian cã Ých, v× nã t¹o ra gi¸ trÞ cho s¶n phÈm. Thêi gian gi¸n ®o¹n lao ®éng lµ thêi gian ®èi t­îng lao ®éng , d­íi d¹ng b¸n thµnh phÈm n»m trong lÜnh vùc s¶n xuÊt, nh­ng kh«ng cã sù t¸c ®éng cña lao ®éng cña tù nhiªn. Thêi gian gi¸n ®o¹n lao ®éng xã thÓ xen kÏ hoÆc t¸ch ra thµnh thêi k× riªng biÖt víi thêi gian lao ®éng vµ nã thÓ rót ng¾n, dµi kh¸c nhau. Thêi gian dù tr÷ s¶n xuÊt lµ thêi gian c¸c yÕu tè s¶n xuÊt ®· ®­îc mua vÒ vµ s½n sµng thêi gian s¶n xuÊt, nh­ng ch­a thùc sù ®­îc ®­a vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, cßn ë d¹ng dù tr÷. §ã lµ ®iÒu kiÖn ®Ó qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®­îc liªn tôc. Trong ba thêi gian trªn th× chØ cã thêi gian lao ®éng lµ t¹o ra gi¸ trÞ, nh­ng thêi gian dù tr÷ s¶n xuÊt vµ thêi gian gi¸n ®o¹n lao ®éng lµ kh«ng tr¸nh khái, V× vËy rót ng¾n ®­îc thêi gian nµy lµ ®iÒu kiÖn c¬ b¶n ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cña t­ b¶n. b. Thêi gian l­u th«ng Lµ thêi gian t­ b¶n n»m trong qu¸ tr×nh l­u th«ng. Thêi gian l­u th«ng gåm thêi gian mua nguyªn nhiªn vËt liÖu vµ thêi gian b¸n hµng ho¸, kÓ c¶ thêi gian vËn chuyÓn. Thêi gian l­u th«ng phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè nh­ : T×nh h×nh thÞ tr­êng, quan hÖ cung- cÇu, gi¸ c¶ trªn thÞ tr­êng, kho¶ng c¸ch tíi thÞ tr­êng, tr×nh ®é ph¸t triÓn giao th«ng vËn t¶i.....Trong thêi gian l­u th«ng, t­ b¶n kh«ng lµm chøc n¨ng s¶n xuÊt, kh«ng t¹o ra gi¸ trÞ cho s¶n phÈm vµ gi¸ trÞ thÆng d­ cho t­ b¶n. Tuy nhiªn, kh«ng thÓ thiÕu sù tån t¹i cña nã, v× ®ã lµ ®Çu vµo vµ ®Çu ra cña s¶n xuÊt. Rót ng¾n ®­îc thêi gian l­u th«ng sÏ lµm rót ng¾n thêi gian chu chuyÓn, lµm cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®ù¬c lÆp l¹i nhanh h¬n, lµm t¨ng hiÖu qu¶ cña tuÇn hoµn t­ b¶n. Ta cã : Thêi gian l­u th«ng = Thêi gian b¸n hµng + Thêi gian mua hµng c. Tèc ®é chu chuyÓn t­ b¶n Thêi gian chu chuyÓn t­ b¶n chÞu sù ¶nh h­ëng cña nhiÒu yÕu tè nªn thêi gian chu chuyÓn trong cung mét ngµnh vµ gi÷a nh÷ng ngµnh kh¸c nhau lµ rÊt kh¸c nhau. §Ó so sn¸h ®­îc cÇn tÝnh tèc ®é chu chuyÓn t­ b¶n. T¨ng tèc ®é chu chuyÓn cña t­ b¶n cã ý nghÜa quan träng trong viÖc t¨ng hiÖu qu¶ häat ®éng cña t­ b¶n. Tr­íc hÕt t¨ng tèc ®é chu chuyÓn cña t­ b¶n cè ®Þnh sÏ tiÕt kiÖm ®­îc chi phÝ b¶o qu¶n, söa ch÷a t­ b¶n cè ®Þnh trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng, tr¸nh ®­îc hao mßn v« h×nh vµ hao mßn h÷u h×nh, cho phÐp ®æi míi nhanh m¸y mãc, thiÕt bÞ cã thÓ sö dông quü khÊu hao lµm quü dù tr÷ s¶n xuÊt ®Ó më réng s¶n xuÊt mµ kh«ng cÇn cã t­ b¶n phô thªm. §èi víi t­ b¶n l­u ®éng, viÖc t¨ng tèc ®é chu chuyÓn hay rót ng¾n thêi gian chu chuyÓn sÏ cho phÐp trÕt kiÖm ®­îc t­ b¶n øng tr­íc khi quy m« s¶n xuÊt nh­ cò hay cã thÓ më réng thªm s¶n xuÊt mµ kh«ng cÇn cã t­ b¶n phô thªm. VÝ dô , mét t­ b¶n cã thêi gian chu chuyÓn lµ `10 tuÇn gåm 5 tuÇn s¶n xuÊt vµ 5 tuÇn l­u th«ng. Quy m« s¶n xuÊt ®ßi hái mét l­îng t­ b¶n l­u ®éng cho 5 tuÇn s¶n xuÊt lµ: 100x5=500. Nh­ng sau ®ã s¶n phÈm lµm ra ph¶i qua 5 tuÇn l­u th«ng. Do vËy, ®Ó s¶n xuÊt liªn tôc ph¶i cÇn mét l­îng t­ b¶n l­u ®éng kh¸c cho 5 tuÇn lµ 100x 5 = 500, tæng céng lµ 1000. NÕu do nh÷ng nhuyªn nh©n nµo, thêi gian chu chuyÓn rót ng¾n l¹i cßn 9 tuÇn víi quy m« s¶n xuÊt kh«ng ®æi th× t­ b¶n l­u ®éng cÇn thiÕt cho s¶n xuÊt cÇn thiÕt cho sanr xuÊt liªn tôc chØ lµ 100x9 = 900, tiÕt kiÖm ®­îc 100 t­ b¶n øng tr­íc. ChÝnh v× vËy khi míi b¾t ®Çu kinh doanh, thùc lùc kinh tÕ cßn yÕu, t­ b¶n th­êng ®­îc ®Çu t­ vµo nh÷ng ngµnh cã thêi gian chu chuyÓn ng¾n nh­ c«ng nghiÖp nhÑ, c«ng nghiÖp thùc phÈm…. ChØ khi ®· tr­ëng thµnh, cã vèn lín th× t­ b¶n víi ®Çu t­ vµo nh÷ng ngµnh cã chu kú kinh doanh dµi nh­ c«ng nghiÖp nÆng. §èi víi t­ b¶n kh¶ biÕn, viÖc t¨ng thªm tû suÊt gi¸ trÞ thÆng d­ hµng n¨m. VÝ dô: cã hai t­ b¶n A vµ B, ®Òu cã tû suÊt gi¸ trÞ thÆng d­ lµ m = 100%, chØ kh¸c nhau á thêi gian chu chuyÓn t­ b¶n. T­ b¶n A lµ 5 tuÇn ( ngµnh dÖt) cßn t­ b¶n B lµ 50 tuÇn ( ngµnh ®ãng tµu). §Ó s¶n xuÊt liªn tôc, t­ b¶n A cÇn mét l­îng t­ b¶n kh¶ biÕn øng tr­íc lµ100x5 = 500, cßn t­ b¶n kh¶ biÕn øng tr­íc lµ 100x 50 = 5000. Cïng víi m = 100, sau 5 tuÇn, t­ b¶n A t¹o ra mét gi¸ trÞ thÆng d­ lµ 5x100= 500, sau 50 tuÇn t¹o ra gi¸ trÞ thÆng d­ lµ 100x50= 5000( hay 500x10 vßng=5000), nh­ng lu«n lu«n chØ cÇn mét l­îng t­ b¶n kh¶ biÕn øng tr­íc lµ 500 cßn t­ b¶n B, sau 50 tuÇn còng t¹o ra niith góa trÞ thÆng d­ lµ 100x 50 =5000, nh­ng cÇn mét l­îng t­ b¶n kh¶ biÕn øng tr­íc lµ 5000. Tû suÊt gi¸ trÞ thÆng d­ hang n¨m lµ M víi t­ b¶n kh¶ biÕn øng tr­íc V. M' =M/V x100% = mxn/Vx 100% =m'.n Trong ®ã: m lµ gi¸ trÞ thÆng d­ t¹o ra trong 1 vßng chu chuyÓn m/v lµ tû suÊt gi¸ trÞ th¨ngh d­ thùc tÕ n: lµ sè vßng chu chuyÓn trong n¨m ë t­ b¶n Am tû suÊt gi¸ trÞ thÆng d­ hµng n¨m lµ: M' = 5000/500 x 100%= 100% Nh­ vËy mÆc dï cã tû suÊt gi¸ trÞ thÆng d­ m' ph¶n ¸nh tr×nh ®én bãc lét ë t­ b¶n A vµ B nh­ nhau, nh­ng tû suÊt gi¸ trÞ th¨ng d­ hµng n¨m M' ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña hai t­ b¶n ®ã l¹i kh¸c nhau. Bëi vËy, viÖc lùa chän ngµnh cã thêi gian chu chuyÓn ch¾n h¬n vµ t×m mäi c¸ch rót ng¾n thêi gian cña mét vßng chu chuyÓnlµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông cña c¸c doanh nghiÖp. §iÒu ®ã g©y ra ¶o t­ëng r»ng l­u th«ng còng t¹o ra gi¸ trÞ thÆng d­ dho t­ b¶n. Song thùc tÕ kh«ng ph¶i vËy, chu chuyÓn nhanh v× do ®· thu hót ®­îc nhiÒu lao ®éng h¬n, nhê ®ã mµ t¹o ra ®­îc nhiÒu gi¸ trÞ míi trong ®ã cã gi¸ trÞ thÆng d­. Tèc ®é chu chuyÓn t­ b¶n b»ng sè vßng chu chuyÓn thùc hiÖn ®­îc trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh, vÝ dô nh­ mét n¨m. 2. C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn chu chuyÓn t­ b¶n. Gåm : Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ qu¸ tr×nh l­u th«ng 2.1 Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt chÞu rÊt nhiÒu ¶nh h­ëng bëi hai nh©n tè: T­ b¶n cè ®Þnh vµ t­ b¶n l­u ®éng. a. T­ b¶n cè ®Þnh T­ b¶n cè ®Þnh lµ bé phËn tham gia vµo toµn bé qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nh­ng gi¸ trÞ cña nã ®­îc chuyÓn dÇn vµo tõng phÇn cña s¶n phÈm lao ®éng bao gåm : Nhµ m¸y, m¸y mãc, c¸c c«ng tr×nh phôc vô s¶n xuÊt. §Æc ®iÓm cña t­ b¶n cè ®Þnh lµ hiÖn vËt, nã lu«n lu«n bÞ cè ®Þnh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, chØ cã gi¸ trÞ cña nã lµ thêi gian vµo qu¸ tr×nh l­u th«ng cïng s¶nphÈm vµ nã vòng chØ l­u th«ng tõng phÇn, cßn mét phÇn vÉn bÞ cè ®Þnh trong t­ liÖu lao ®éng, phÇn nµy kh«ng ngõng gi¶m xuèng cho tíi khi nã chuyÓn hÕt gi¸ trÞ vµo s¶n phÈm b. T­ b¶n l­u ®éng Lµ bé phËn t­ b¶n khi tham gia vµo qu¸ tr×nh nã chuyÓn ho¸ oang bé gi¸ trÞ sang s¶n phÈm. §ã lµ bé phËn t­ b¶n bÊt biÕn d­íi h×nh th¸i nguyªn liÖu, nhiªn liÖu, vËt liÖu phô, vµ ®Æc biÖt quan träng lµ søc lao ®éng Bé phËn t­ b¶n nµy cã thÓ hoµn l¹i hoµn toµn cho nhµ t­ b¶n d­íi h×nh th¸i tiÒn tÖ sau khi ®· b¸n hµng ho¸ xong T­ b¶n cè ®Þnh vµ t­ b¶n l­u ®éng ®Òu cã ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn tèc ®é chu chuyÓn t­ b¶n, còng cã nghÜa lµ ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cña t­ b¶n. VËy hai yÕu tè cµng hoµn h¶o th× qu¸ tr×nh chu chuyÓn t­ b¶n cµng gÆp thuËn lîi, tèc ®é chu chuyÓn t­ b¶n cµng nhanh. Vµ ng­îc l¹i sù kh«ng hoµn h¶o cña tõng yÕu tè sÏ c¶n trë tèc ®é chu chuyÓn. 2.2. Qu¸ tr×nh l­u th«ng §©y lµ giai ®o¹n kh«ng t¹o ra s¶n phÈm nh­ng lµ qu¸ tr×nh kh«ng thÓ thiÕu ®­îc. Cµng rót ng¾n ®­îc qu¸ tr×nh nµy tèc ®é chu chuyÓn cña t­ b¶n cµng nhanh chãng. Qu¸ tr×nh l­u th«ng bao gåm qóa tr×nh b¸n hµng vµ mua hµng.Qu¸ tr×nh mua hµng: mua c¸c nguån ®Çu vµo, c¸c nguyªn vËt liÖu, lao ®éng. Qu¸ tr×nh nµy nhanh hay chËm phô thuéc vµo kho¶ng c¸ch tõ nguån cung cÊp ®Çu vµo ®Õn n¬i s¶n xuÊt, th«ng th­êng c¸c c«ng ty th­êng x©y dùng xÝ nghiÖp s¶n xuÊt ë ngay t¹i n¬i cung cÊp nguån nguyªn liÖu ®Ó h¹n chÕ chi phÝ vËn chuyÓn còng nh­ thêi gian vËn chuyÓn. Qu¸ tr×nh b¸n hµng lµ qu¸ tr×nh hµng ho¸ s¶n xuÊt l­u th«ng trªn thÞ tr­êng, qu¸ tr×nh nµy phô thuéc vµo chÊt l­îng hµng ho¸ vµ kh¶ n¨ng qu¶ng c¸o cña tõng c«ng ty. C«ng viÖc ®ã cµng thuËn lîi th× hµng ho¸ l­u th«ng cµng nhanh. Nh­ng trong giai ®o¹n hiÖn nay do toµn cÇu ho¸, ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ diÔn ra rÊt m¹nh mÏ nªn xuÊt hiÖn c¸c c«ng ty ®a quèc gia, c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia. S¶n phÈm kh«ng chØ l­u th«ng trong mét quèc gia, mét khu vùc mµ nã cßn trµn ngËp trªn toµn thÕ giíi. VÝ dô nh­: C¸c s¶n phÈm n­íc gi¶i kh¸t Cocacola, Pepsi cña Mü. C¸c s¶n phÈm ®iÖn tö cña NhËt rÊt ®­îc nhiÒu tiªu dïng trªn toµn thÕ giíi yªu thÝch. Còng do kho¶ng c¸ch vÒ kh«ng gian rÊt réng, nªn qu¸ tr×nh l­u th«ng sÏ diÔn ra chËm h¬n so víi ngµy tr­íc, nh­ng ®ã kh«ng ph¶i lµ ®iÒu thÓ hiÖn sù ®i xuèng cña kinh tÕ mµ nã lµ hiÖn t­îng kh¸ch quan, còng nh­ sù ph¸t triÓn lín m¹nh cña c¸c tËp ®oµn kinh tÕ. 3. BiÖn ph¸p ®Èy nhanh tèc ®é chu chuyÓn t­ b¶n Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cÇn rót ng¾n thêi gian gi¸n ®o¹n lao ®éng vµ thêi gian dù tr÷ s¶n xuÊt.§©y lµ thêi gian kh«ng t¹o ra gÝa trÞ cho s¶n phÈm, nh­ng kh«ng thÓ thiÕu ®­îc. Trong thêi gian gi¸n ®o¹n s¶n xuÊt vµ thêi gian dù tr÷ lao ®éng cã thÓ x¶y ra hao mßn v« h×nh vµ hao mßn h÷u h×nh. V× vËy cµng rót ng¾n ®­îc qu¸ tr×nh nµy cµng h¹n chÕ ®­îc thiÖt h¹i do hai lo¹i hao mßn nµy g©y ra, vµ rót ng¾n ®­îc thêi gian chu chuyÓn t­ b¶n. Cßn thêi gian s¶n xuÊt th× cÇn rót ng¾n b»ng c¸ch n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng vµ hiÖu qu¶ lao ®éng. §Ó t¨ng ®­îc n¨ng suÊt lao ®éng cÇn ph¶i sö dông m¸y mãc phï hîp víi môc ®Ých kinh doanh ®Ó ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ cao nhÊt. M¸y mãc kh«ng ®­îc qu¸ l¹c hËu nh­ng còng kh«ng qu¸ hiÖn ®¹i mµ kh«ng cã kh¶ n¨ng khai th¸c hÕt chøc n¨ng cña nã. Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cÇn t¹o ra kh©u s¶n xuÊt liªn hoµn, nh­ vËy sÏ h¹n chÕ ®­îc "thêi gian chÕt". V× nh­ vËy sÏ ®¸nh vµo tr¸ch nhiÖm cña mäi ng­êi h¬n, chØ cÇn nghÏn ë mét kh©u th«i sÏ g©y ra c¶ quy tr×nh s¶n xuÊt bÞ ®×nh trÖ, nªn sÏ n©ng cao ®­îc hiÖu qu¶ s¶n xuÊt. §èi víi thêi gian l­u th«ng ®Ó t¨ng tèc ®é chu chuyÓn cÇn rót ng¾n kho¶ng c¸ch tõ n¬i cung cÊp ®Çu vµo ®Õn n¬i s¶n xuÊt. Vµ hµng ho¸ s¶n xuÊt ra l­u th«ng th«ng suèt, kh«ng bÞ d­ thõa, Õ Èm. Muèn lµm vËy ph¶i n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm. ViÖc n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh nh­ng bªn c¹nh ®ã cÇn chó träng kh©u b¸n hµng. §Ó b¸n hµng ®­îc thuËn lîi cÇn quan t©m ®Õn Marketing, qu¶ng c¸o. §©y lµ cÇu nèi gi÷a ng­êi s¶n xuÊt vµ ng­êi tiªu dïng. Nã cã vai trß ®Æc biÖt quan träng trong giai ®o¹n hiÖn nay khi mµ hµng ho¸ trµn ngËp thÞ tr­êng, cã rÊt nhiÒu sù lùa chän cho ng­êi tiªu dïng. V× vËy ®Ó ng­êi tiªu dïng biÕt ®Õn s¶n phÈm vµ tin t­ëng vÒ chÊt l­îng s¶n phÈm ®ßi hái ph¶i thùc hiÖn tèt kh©u nµy. Trong kh©u nµy cÇn chó ý ®Õn ®Æc ®iÓm t«n gi¸o, phong tôc cña tõng ®Þa ph­¬ng, tõng quèc gia ®Ó phï hîp ®­îc víi ng­êi sö dông. §ã lµ bÝ quyÕt thµnh c«ng cña c¸c doanh nghiÖp. B. Gi¶i ph¸p n©ng cao viÖc sö dông cã hiÖu qu¶ nguån vèn cña doanh nghiÖp nhµ n­íc I. Doanh nghiÖp nhµ nø¬c (DNNN). Vai trß cña DNNN vµ thùc tr¹ng cßn tån t¹i ë ViÖt Nam 1. DNNN. Vai trß cña DNNN 1.1. Kh¸i niÖm DNNN lµ c¸c tæ chøc kinh tÕ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh d­íi sù qu¶n lý cña nhµ n­íc b»ng c¸c c«ng cô trùc tiÕp ( mÖnh lÖnh hµnh chÝnh) hoÆc c¸c c«ng cô gi¸n tiÕp ( c¸c c«ng cô kinh tÕ ) ®Ó ®Þnh h­íng sù ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp phï hîp víi yªu cÇu , ®ßi hái cña ®Êt n­íc. 1.2. Vai trß cña DNNN Lµ lùc l­îng nßng cèt, chñ yÕu cña nÒn kinh tÕ quèc d©n, biÓu hiÖn ë mÆt sè l­îng, chÊt l­îng vµ lo¹i h×nh. Ho¹t ®éng cña DNNN gi÷ vai trß quan träng ®èi víi nÒn kinh tÕ. Nã lµ bé phËn n¾m gi÷ c¬ së vËt chÊt chñ yÕu, huyÕt m¹ch chÝnh cña nÒn kinh tÕ quèc d©n, n¬i tËp trungchñ yÕu nh÷ng c«ng tr×nh, nh÷ng c¸n bé qu¶n ló cña ®Êt n­íc, n¬i ®­a l¹i nguån thu ®¸ng kÓ cho ng©n s¸ch nhµ n­íc. HiÖn nay nø¬c ta cã kho¶ng 5280 DNNN víi tæng sè vèn gÇn 116 tØ ®ång. XÐt vÒ mÆt sè l­îng chØ chiÕm kho¶ng 17% tæng sè doanh nghiÖp nh­ng hµng n¨m ®ãng gãp tõ 40%-46% trong tØ träng GDP c¶ n­íc. C¸c DNNNlµ lùc l­îng n¾m hÇu hÕt c¸c nguån lùc c¬ b¶n trong x· héi: 86,6% tæng sè vèn, 85% tµi s¶n cè ®Þnh, 100% má, 80% rõng, 90% lao ®éng ®­îc ®µo t¹ohÖ thèng vµ nhËn ®­îc hÇu hÕt c¸c ­u ®·i cña nhµ n­íc so víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c. Lùc l­îng DNNN ®ang lµ lùc l­îng then chèt trong s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, trong ho¹t ®äng xuÊt- nhËp khÈu, trong lÜnh vùc tµi chÝnh-ng©n hµng-tÝn dông. Vµ trong mét sè ngµnh kh¸c nh­: B­u chÝnh viÔn th«ngm diÖn..... DNNN gi÷ vai trß ®éc quyÒn Vµi n¨m trë l¹i ®©y, xÐt vÒ mÆt sè l­îng th× sè DNNN gi¶m ®i nhiÒu nh­ng vÒ mÆ chÊt l­îng l¹i t¨ng lªn ®¸ng kÓ do sù n¨ng ®éng h¬n trong c¬ cÊu qu¶n lý. DNNN lu«n thÓ hiÖn vai trß chñ ®¹o cña m×nh, lµ ®éng lùc cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña nø¬c ta. DNNN gåm cã hai lo¹i h×nh ho¹t ®éng víi hai môc ®Ých kh¸c nhau. Doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh víi môc ®Ých tèi ®a ho¸ lîi nhuËn. Doanh nghiÖp c«ng Ých ®Æt lîi Ých phôc vô x· héi lµ chñ yÕu. Nh­ng trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng còng ph¶i h¹ch to¸n kinh tÕ, tr¸nh lµm ¨n thua lç ®Ó nhµ n­íc ph¶i bï lç. CÇn xem xÐt mét c¸ch toµn diÖn gi÷a lîi Ých cña x· héi vµ lîi Ých kinh tÕ.Nh­ hiÖn nay, ho¹t ®éng cña ngµnh vËn t¶i xe buýt. Víi ph­¬ng tiÖn giao th«ng nµy võa rÎ vµ thuËn tiÖn cho ng­êi d©n, ®ång thêi gi¶m ¸ch t¾c giao th«ng, Ýt g©y « nhiÔm m«i tr­êng....nã ®· mang l¹i rÊt nhiÒu lîi Ých cho x· héi. XÐt trªn khÝa c¹nh kinh tÕ th× hµng n¨m nhµ n­íc ph¶i bï lç vµi tr¨m tØ ®ång ®Ó dÞch vô nµy cã thÓ ®­a vµo sö dông. Nh­ng so s¸nh gi÷a lîi Ých x· héi ®¹t ®­îc vµ chi phÝ kinh tÕ bá ra th× lîi Ých x· héi thu l¹i nhiÒu h¬n. Vµ v× vËy, nªn võa qua nhµ n­íc míi ®Çu t­ thªm 20 chiÕc xe n÷a ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng t¨ng thªm cña ng­¬× d©n ®èi víi dÞch vô tiÖn Ých nµy. Cã thÓ thÊy r»ng DNNN ®ãng vai trß rÊt quan träng, lµ ®éng lùc cña sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ ph¸t triÓn x· héi. 2. Nh÷ng thùc tr¹ng cßn tån t¹i. Bªn c¹nh nh÷ng kÕt qu¶ ®· ®¹t ®­îc, c¸c doanh nghiÖp vÉn cßn nh÷ng tån t¹i HiÖn nay, bªn c¹nh nh÷ng doanh nghiÖp lµm ¨n cã hiÖu qu¶ th× cßn cã nhiÒu doanh nghiÖp lµm ¨n kh«ng hiÖu qña vµ nh÷ng doanh nghiÖp cßn l¹i th× bÞ thua lç nÆng . §Õn n¨m 1999 theo b¸o c¸o cñaTæng Côc qu¶n lý vèn vµ tµi s¶n nhµ n­íc t¹i doanh nghiÖp (nay lµ Côc qu¶n lý doanh nghiÖp trùc thuéc bé tµi chÝnh , n¨m 1998 chØ cã 37% doanh nghiÖp lµm ¨n cã hiÖu qu¶; 46,6%ho¹t ®éngkh«ng hiÖu qu¶, cßn l¹i thua lç. N¨m 1999 sè doanh nghiÖp lµm ¨n hiÖu qu¶ chØ cßn 20%. TØ suÊt lîi nhuËn trªn vèn chñ së h÷u cña doanh nghiÖp gi¶m dÇn: 95: 19,1%; 97: 10,6%; 98: 8%. Con sè trªn chøng tá kh¶ n¨ng më réng sinh lîi cña c¸c DNNN thÊp vµ cã xu h­íng ngµy cµng gi¶m dÇn. ë c¸c doanh nghiÖp t×nh tr¹ng ø ®äng hµng ho¸ phæ biÕn; kh¶ n¨ng më réng s¶n xuÊt vµ ®æi míi c«ng nghÖ ®Ó s¶n xuÊt ra c¸c mÆt hµng cã gi¸ trÞ cao h¬n, cã kh¶ n¨ng xuÊt khÈu lµ rÊt Ýt. S¶n phÈm gi¸ thµnh cßn cao, gÝa xuÊt x­ëng cña nhiÒu lo¹i s¶n phÈm chñ yÕu cña n­íc ta cao h¬n h¼n gi¸ s¶n phÈm nhËp khÈu. Hµng ho¸ cña n­íc ta thiÕu tÝnh c¹nh tranh ngay c¶ trªn s©n nhµ. Hµng n¨m nhµ n­íc ph¶i bï lç rÊt nhiÒu cho c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc ®Ó duy tr× ho¹t ®éng. PhÇn lín c¸c DNNN vÉn chê ®îi sù b¶o trî cña nhµ n­íc, ch­a chñ ®éng khÈn tr­¬ng chuÈn bÞ nh÷ng biÖn ph¸p thÝch øng víi yªu cÇu hoµ nhËp quèc tÕ theo nguyªn t¾c va lÞch tr×nh ChÝnh phñ ®· cam kÕt.So víi n¨m 95, c¸c chØ tiªu vÒ t¨ng tr­ëng kinh tÕ, lîi nhuËn, nép ng©n s¸ch, kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña DNNN cã dÊu hiÖu tr× trÖ. Trªn 60% doanh nghiÖp cã møc vèn nhµ n­íc d­íi 5 tû ®ång, trong ®ã 25% cã vèn d­íi 1 tû ®ång. Møc ®ãng gãp ng©n s¸ch cßn thÊp xa so víi nguån lùc bá ra, møc nép cña tõng doanh nghiÖp chªnh lÖch nhau rÊt lín, thËm chÝ cã nhiÒu doanh nghiÖp møc nép ng©n s¸ch thÊp nhiÒu so víi ng©n s¸ch hç trî. NÕu quy vÒ mÆt b»ng gi¸ n¨m 1995 th× c¸c chØ tiªu lîi nhuËn, nép ng©n s¸ch cña DNNN n¨m 97 ®Òu gi¶m sót trÇm träng. NÕu tÝnh ®ñ gi¸ ®Çu vµo ( tµi s¶n cè ®Þnh, ®iÖn, n­íc…)gi¶m sù b¶o hé cña nhµ n­íc th× nhiÒu doanh nghiÖp ®Çu ®µn nh­ xi-m¨ng, ®­êng, thÐp, dÖt, may,giÊy…®Òu kh«ng c¹nh tranh næi víi doanh nghiÖp cña n­íc ngoµi, cßn c¸c DNNN kh¸c l¹i cµng khã kh¨n h¬n. Hµ Néi lµ mét thµnh phè cã nhiÒu DNNN. N¨m 97 so víi n¨m 95 doanh thu cña DNNN t¨ng 12,56%, nh­ng møc t¨ng nµy gi¶m dÇn tõ 10,1% n¨m 96 xuèng cßn 2,2% vµo n¨m 97. Tæng l·i thùc hiÖn cña c¸c DNNN n¨m 97 chØ b»mg 78% cña n¨m 95. Lç céng dån n¨m 97 tuy cã gi¶m 6% so víi n¨m 96, nh­ng t¨ng 2,3 lÇn so víi n¨m 95. Tæng nép ng©n s¸ch cña DNNN ë Hµ Néi n¨m 97 chØ b»ng 92,76% so víi 95, trong khi ®ã, trong ba n¨m 95-97 møc t¨ng vèn kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp lµ 25,22% vµ møc t¨ng cña vèn ng©n s¸ch lµ 43,54%, nh­ng møc ®ãng ng©n s¸ch l¹i gi¶m, thÊp h¬n n¨m 95 lµ 7%. §iÒu ®¸ng chó ý lµ, viÖc t¨ng ®ãng gãp vµo ng©n s¸ch chñ yÕu sµ do t¨ng phÇn thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt, vÒ thùc chÊt , lµ thuÕ do doanh nghiÖp ®ãng hé ng­êi tiªu dïng, kh«ng ph¶i do ho¹t ®éng hiÖu qu¶ cña doanh nghiÖp. PhÇn thuÕ lîi tøc thÓ hiÖn hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp th× gi¶m gÇn 19%. HiÖn nay doanh nghiÖp vÉn cßn nhiÒu vÒ sè l­îng, nhá vÒ quy m« vµ cßn cã sù dµn tr¶i kh«ng cÇn thiÕt v­ît qu¸ kh¶ n¨ng nguån lùc cña nhµ n­íc hiÖn cã. Sè doanh nghiÖp cã vèn nhµ n­íc d­íi 5 tû ®ång chiÕm kho¶ng 72,5%, trong ®ã sè doanh nghiÖp d­íi 1 tû ®ång chiÕm 26%, vµ chØ xã 19,81%sè doanh nghiÖp cã vèn nhµ n­íc trªn 10 tû ®ång. Qua ®ã ta thÊy quy m« DNNN n­íc ta nhá bÐ nh­ thÕ nµo. Ta cã b¶ng sè liÖu sau vÒ ho¹t ®éng cña DNNN: 1995 1996 1997 1998 Tû träng GDP cña DNNNtrong toµn bé nÒn kinh tÕ (%) 40,18 40,48 40,47 40,21 Tû träng DNNN bÞ lç (%) 16,49 22,00 24,50 16,9 Tû suÊt lîi nhuËn trªn vèn (%) 0,16 0,12 0,12 0,11 Tû suÊt nép ng©n s¸ch trªn vèn(%) 0,27 0,33 0,28 0,26 T×nh tr¹ng thiÕu vèn cña c¸c DNNN lµ kh¸ phæ biÕn. Cã tíi 60% sè DNNN kh«ng ®ñ vèn ph¸p ®Þnh theo quy ®Þnh t¹i nghÞ ®Þnh 50/CP. Vèn thùc tÕ ho¹t ®éng chØ ®¹t 80%. VÝ dô: Tæng c«ng ty 90 vèn nhµ n­íc b×nh qu©n cña mét tæng c«ng ty lµ 268 tû ®ång, b»ng 8% møc vèn nhµ n­íc b×nh qu©n cña tæng c«ng ty 91.T¹i Hµ Néi, n¨m 97 vèn kinh doanh b×nh qu©n cña mét DNNN trªn ®Þa bµn vµ b»ng 26,3% møc vèn kinh doanh b×nh qu©n cña c¸c doanh nhgiÖp trung ­¬ng trªn ®Þa bµn ( 34,45%). Cã rÊt Ýt c¸c doanh nghiÖp lµm ¨n cã hiÖu qu¶, nh­ng ®¹i ®a sè c¸c doanh nghiÖp nµy dùa trªn sù b¶o hé cña nhµ n­íc vÒ ®éc quyÒn. V× vËy xÐt thùc chÊt th× ch­a ch¾c "cã l·i" dùa trªn n¨ng lùc thùc sù vÒ sù qu¶n lý cã hiÖu qu¶ cña c¸c doanh nghiÖp.C¸c doanh nghiÖp nµy ®­îc sù ­u ®·i vÒ thuÕ, th­¬ng m¹i, dÞch vô, tÝn dông, gi¶i quyÕt nî tån ®äng, cÊp giÊy phÐp ®Çu t­, giao ®Êt, quy ®Þnh gi¸ c¶.... §ã lµ c¸c doanh nghiÖp ®éc quyÒn trong ngµnh ®iÖn, b­u chÝnh viÔn th«ng, vËn chuyÓn hµng kh«ng... Nh÷ng doanh nghiÖp dùa trªn sù ®éc quyÒn cña m×nh t¹o ragi¸ c¶ rÊt cao so víi c¸c n­íc trong khu vùc. VÝ dô: GÝa ®iÖn cao h¬n 50%, gi¸ n­íc cao h¬n 70%, thÐp x©y dùng cao h¬n 20USD/tÊn, chi phÝ ®iÖn tho¹i quèc tÕ cao h¬n so víi Singapo..... Mét hiÖn t­îng tån t¹i thø hai ë DNNN ®ã lµ : "L·i gi¶, lç thËt". Trªn giÊy tê cã nh÷ng doanh nghiÖp lµm ¨n cã l·i, nh­ng thùc ra chØ ®Õn khi t×nh tr¹ng kh«ng thÓ che giÊu, bÞ ph¸ s¶n th× míi vì lÏ. Vµ cuèi cïng th× ai g¸nh tr¸ch nhiÖm, ch¼ng ai c¶ vµ nhµ n­íc l¹i lµ ng­êi bï lç. Nh÷ng doanh nghiÖp nhµ nø¬c hiÖn nay vÉn cßn nÆng t­ t­ëng cña c«ng, v× vËy tõng c¸ nh©n lu«n ®Æt lîi Ých cña m×nh lªn ®Çu tiªn.§ã lµ hiÖn t­îng " Cha chung kh«ng ai khãc".Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kh«ng ph©n râ tr¸ch nhiÖm cña tõng c¸ nh©n còng nh­ quyÒn lîi cña hä nÕu hoµn thµnh tèt nhiÖm vô cña m×nh,®©y còng lµ nguyªn nh©n chÝnh ®Ó diÔn ra t×nh tr¹ng ®ã. II. Vèn. Sö dông vèn cña DNNN. Trong c¸c DNNN ®Æc biÖt doanh nghiÖp 100% vèn nhµ n­íc th× t­ liÖu s¶n xuÊt kh«ng mang h×nh th¸i t­ b¶n, nã mang h×nh th¸i vèn bao gåm: Vèn cè ®Þnh vµ vèn l­u ®éng. Vèn cè ®Þnh øng víi t­ b¶n cè ®Þnh, vèn l­u ®éng øng víi t­ b¶n l­u ®éng 1. Vèn cè ®Þnh bao gåm : Nhµ x­ëng, m¸y mãc, c¸c c«ng tr×nh phôc vô s¶n xuÊt.... So víi nh÷ng n¨m tr­íc ®©y, DNNN hiÖn nay cã c¬ së vËt chÊt h¹ tÇng, m¸y mãc, trang thiÕt bÞ hiÖn ®¹i h¬n nhiÒu. §ã lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó c¸c doanh nghiÖp lµm ¨n hiÖu qu¶ h¬n. Tuy vËy so víi c¸c quèc gia trªn thÕ giíi, kinh tÕ ViÖt Nam cßn l¹c hËu. Cã nh÷ng c«ng nghÖ ë c¸c n­íc ph¸t triÓn ®· kh©ó hao ®­îc hÕt gi¸ trÞ vµo s¶n phÈm nh­ng ta vÉn nhËp khÈu ®Ó s¶n xuÊt v× nh÷ng c«ng nghÖ vÉn cßn hiÖn ®¹i ®èi víi n­íc ta, trong khi c¸c quèc gia nµy tiÕp tôc ®æi míi c«ng nghÖ, nh­ vËy kho¶ng c¸ch vÒ c«ng nghÖ cña n­íc ta víi c¸c quèc gia ph¸t triÓn ngµy cµng níi réng. Tõ ®ã, ViÖt Nam ®· chñ tr­¬ng kÕt hîp c«ng nghiÖp ho¸ víi hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ. Cßn ®èi víi c¸c doanh nghiÖp th× cÇn cè g¾ng b»ng néi lùc ®æi míi c«ng nghÖ v× ®©y lµ ®iÓm tùa quan ttäng ®Ó ph¸t triÓn doanh nghiÖp hiÖn ®¹i,dï ë n­íc ta kh¶ n¨ng cßn h¹n chÕ.Qu¸ tr×nh nµy bao gåm ph¸t minh, sö dông s¶n phÈm míi , ph¸t triÓn c«ng dông míi cña s¶n phÈm, giµnh nguån nguyªn liÖu míi hoÆc më ra thÞ tr­êng míi , ¸p dông c«ng nghÖ s¶n xuÊt míi hoÆc øng dông ph­¬ng ph¸p qu¶n lÝ míi…§æi míi c«ng nghÖ lµ qu¸ tr×nh nhÊt thÓ ho¸ khoa häc kü thuËt víi kinh tÕ, chuyÓn ho¸ khoa häc , c«ng nghÖ thµnh lùc l­îng s¶n xuÊt ®ång thêi s¸ng t¹o ra s¶n phÈm th­¬ng m¹i ho¸ ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu nhiÒu mÆt cña thô tr­êng hiÖn ®¹i. Do thuéc tÝnh néi t¹i cña kinh tÕ thô tr­êng lîi Ých cña doanh nghiÖp vµ søc c¹nh tranh lµ nguyªn nh©n thóc ®Èy doanh nghiÖp ®æi míi c«ng nghÖ. V× vËy c¸c DNNN ®Ó n©ng cao søc c¹nh tranh th× cÇn ph¶i tÝch cùc ®æi míi c«ng nghÖ. §Ó ®æi míi c«ng nghÖ, ph¶i ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé doanh nghiÖp míi. §æi ngò nh÷ng ng­êi ®æi míi c«ng nghÖ bao gåm c¸c nhµ qu¶n lý doanh nghiÖp, c¸c c¸n bé khoa häc c«ng nghÖ vµ c«ng nh©n lµnh nghÒ. ThiÕu mét vÕ trong ®éi ngò nµy th× viÖc ®æi míi c«ng nghÖ kh«ng thÓ thùc hiÖn ®­îc. Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng, t­ b¶n cè ®Þnh bÞ hao mßn ®i. X¶y ra hai lo¹i hao mßn: Hao mßn v« h×nh vµ hao mßn h÷u h×nh. 1.1. Hao mßn h÷u h×nh Hao mßn h÷u h×nh lµ sù hao mßn cña c¸c t­ liÖu lao ®éng do viÖc sö dông chóng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt hoÆc do sù t¸c ®éng cña tù nhiªn. Sù hao mßn nµy lµm t­ b¶n cè ®Þnh mÊt gi¸ trÞ cïng gi¸ trÞ sö dông. V× vËy ®Ó kh¾c phôc ®­îc t×nh tr¹ng nµy nh»m sö dông cã hiÖu qu¶ vèn cÇn tËn dông c¸ch triÖt ®Ó c«ng suÊt cña m¸y khi ®­a vµo ho¹t ®éng, tr¸nh"thêi gian chÕt", ®ång thêi ph¶i lËp quü khÊu hao ®Ó b¶o d­ìng, söa ch÷a , thay thÕ c¸c bé phËn bÞ h­ háng.... Sö dông mét c¸ch hîp lý vµ ®óng ®¾n lµ c¸ch b¶o qu¶n tèt nhÊt. Ngoµi ra, vÉn cÇn cã chi phÝ b¶o qu¶n kh¸c nh­ lao chïi, vÖ sinh c«ng céng, b«i tr¬n...Vµ ®Ó h¹n chÕ sù ph¸ huû cña tù nhiªn, tiÕt kiÖm chi phÝ b¶o qu¶n, söa ch÷a th× c¸c doanh nghiÖp cÇn t×m c¸ch ®Ó thu håi nhanh t­ b¶n cè ®Þnh nh­ n©ng cao tØ lÖ khÊu hao, kÐo dµi thêi gian lµm viÖc. HiÖn nay chóng ta th©ý r»ng ë c¸c DNNN thùc hiÖn chÕ ®é lµm viÖc ba ca ®Ó m¸y mãc ho¹t ®éng 24/24 giê mét ngµy. Nh­ vËy sÏ t¨ng ®­îc thêi gian sö dông m¸y, h¹n chÕ ®­îc sù t¸c ®éng cña tù nhiªn. Còng cÇn cã biÖn ph¸p kh¸c nh­ t¨ng chi phÝ ®Ó cai thiÖn vÖ sinh vµ ®iÒu kiÖn n¬i lµm viÖc ( hÖ thèng ¸nh s¸ng, th«ng giã, chèng « nhiÔm....). Nh÷ng hao mßn nµy h÷u h×nh chóng ta cã thÓ nhËn ra, nh­ng hao mßn v« h×nh chóng ta kh«ng thÓ nh×n thÊy ®­îc. Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cÇn chó ý lo¹i hao mßn nµy, nã cã ý nghÜa rÊt quan träng. 1.2.Hao mßn v« h×nh Hao mßn v« h×nh lµ hao mßn thuÇn tuý xÐt vÒ mÆt gi¸ trÞ do hai nguyªn nh©n. Thø nhÊt , do sù t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng x· héi, nªn gi¸ thµnh s¶n phÈm gi¶m ®i dï chÊt l­îng kh«ng thay ®æi, lµm cho nh÷ng m¸y mãc cò ®ang sö dông mÆc dï gi¸ trÞ sö dông cßn nguyªn nh­ng gi¸ trÞ ®· gi¶m xuèng. VÝ dô nh­: mua chiÕc xe m¸y Dream lóc ®Çu 20 triÖu, nh­ng hiÖn giê vÉn lµ chiÕc xe ®ã nh­ng gi¸ chØ cßn l¹i 15 triÖu ®ång. Nh­ vËy ng­êi mua xe lóc ®Çu coi nh­ ®· mÊt ®i 5 triÖu ®ång dï chiÕc xe cßn nguyªn gi¸ trÞ sö dông. Thø hai, do khoa häc kü thuËt ph¸t triÓn, m¸y mãc ra ®êi sau lu«n lu«n tèi t©n h¬n. V× vËy trªn thùc tÕ gi¸ trÞ cña m¸y mãc tr­íc ®ã l¹i gi¶m gi¸ trÞ. VÉn lÊy vÝ dô lµ chiÕc xe m¸y. NhiÒu n¨m vÒ tr­íc chiÕc Dream Th¸i rÊt phæ biÕn ë ViÖt Nam víi gi¸ kho¶ng 27 triÖu ®ång. Nh­ng hiÖn t¹i lo¹i xe nµy kh«ng cßn ®­îc th«ng dông n÷a, vµ nã ®­îc thay thÕ bëi c¸c lo¹i xe cã gi¸ trÞ t­¬ng ®­¬ng nh­ng ®a d¹ng vÒ mÉu m·, kiÓu d¸ng nh­ Attila, Jupiter...Qua sù ph©n tÝch trªn ta thÊy r»ng hao mßn v« h×nh lµ kh«ng thÓ tr¸nh khái nªn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ph¶i ®Æc biÖt ph¶i chó ý ®Õn hao mßn v« h×nh. Ngµy nay do sù t¸c ®éng cña khoa häc kÜ thuËt t­ b¶n cè ®Þnh cµng cã nguy c¬ hao mßn v« h×nh. §Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng nµy th× c¸c DNNN cÇn: Thø nhÊt, ph¶i t×m mäi c¸ch ®Ó khÊu hao nhanh t­ b¶n cè ®Þnh. TØ lÖ khÊu hao th­êng ®­îc tÝnh rÊt cao ngay tõ nh÷ng n¨m ®Çu chÕ t¹o s¶ phÈm míi, lîi dông gi¸ s¶n phÈm cao ë Çu chu kú s¶n phÈm, sau ®ã gi¶m dÇn khÊu hao cïng víi viÖc gi¶m gi¸ s¶n phÈm cuèi chu kú cña nã. §èi víi nh÷ng doanh nghiÖp quy m« võa vµ nhá viÖc ®æi míi t­ b¶n cè ®Þnh dÔ dµng h¬n ®èi víi c¸c doanh nghiÖp quy m« lín. C¸c doanh nghiÖp nµy cÇn ph¶i cã sù nh¹y bÐn, n¨ng ®éng trong kinh doanh vµ c¬ cÊu tæ chøc chÆt chÏ th× míi thùc hiÖn tèt ®­îc ®iÒu nµy. Thø hai, DNNN ph¶i ®Æc biÖt chó ý trong kh©u mua, chuyÓn giao c«ng nghÖ ph¶i phï hîp víi môc ®Ých s¶n xuÊt kinh doanh vµ phï hîp víi thêi ®¹i, tr¸nh mua nh÷ng c«ng nghÖ l¹c hËu hoÆc nh÷ng c«ng nghÖ qu¸ hiÖn ®¹i mµ ch­a cã kh¶ n¨ng khai th¸c mét c¸ch cã hiÖu qu¶. Thùc tÕ ®· cho thÊy, trong qu¸ tr×nh mua vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ, ViÖt Nam ®· gÆp nh÷ng thÊt b¹inÆng nÒ. VÝ dô : 1972 Nhµ n­íc x©y dùng nhµ m¸y s¶n xuÊt Diezen ë S«ng C«ng. C¸c m¸y mãc, thiÕt bÞ mua tõ Liªn Bang X« ViÕt. Nh­ng nhµ m¸y còng ch­a mét ngµy ®­a vµo s¶n xuÊt v× s¶n phÈm s¶n xuÊt ra cã gi¸ thµnh cao h¬n rÊt nhiÒu so víi c¸c n­íc cã cïng s¶n phÈm nh­ NhËt, §µi Loan…§ã lµ sù lùa chän c«ng nghÖ kh«ng phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña ViÖt Nam, ¸p dông c¸ch m¸y mãc ®iÒu kiÖn cña X« ViÕt vµo ViÖt Nam. Bªn c¹nh ®ã còng do tr×nh ®é khoa häc kÜ thuËt cßn h¹n chÕ nªn khi mua c«ng nghÖ ®· bÞ "lõa", nh÷ng c«ng nghÖ nhËp vÒ ®· qu¸ lçi thêi, kh«ng cßn phï hîp.Qua nh÷ng ph©n tÝch trªn ta thÊy c¸c doanh nghiÖp khi tÝnh to¸n viÖc chuyÓn giao gi¸ trÞ t­ b¶n cè ®Þnh vµo s¶n phÈm cÇn tÝnh ®Õn tíi c¶ hai h×h thøc hao mßn nµy, nhÊt lµ hao mßn v« h×nh, nh»m ®¶m b¶o thu håi ®­îc t­ b¶n cè ®Þnh ®· sö dông vµ gãp phÇn rót ng¾n kho¶ng c¸ch l¹c hËu vÒ c¸c thÕ hÖ kÜ thuËt vµ c«ng nghÖ. Kh«ng thÓ tr¸nh khái hao mßn vÒ vèn cè ®Þnh v× vËy trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cÇn lËp quü khÊu hao ®Ó bæ sung vµo nh÷ng hao mßn.ViÖc khÊu hao s¶n phÈm cã nhiÒu c¸ch tÝnh. Tuú thuéc vµo ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt cña tõng doanh nghiÖp còng nh­ c¸c m¸y mãc doanh nghiÖp sö dông mµ cã nh÷ng h×nh thøc khÊu hao kh¸c nhau. C¸c lo¹i khÊu hao bao gåm:KhÊu hao theo ®­êng th¼ng, khÊu hao gi¶m dÇn, vµ khÊu hao theo s¶n l­îng. KhÊu hao theo ®­êng th¼ng ®­îc x¸c ®Þnh nh­ sau: = KhÊu hao gi¶m dÇn gåm hai lo¹i khÊu hao: KhÊu hao b×nh qu©n nh©n ®«i vµ khÊn haotheo tæng sè n¨m h÷u dông KhÊu hao b×nh qu©n nh©n ®«i ®­îc tÝnh theo sè d­ b×nh qu©n gi¶m dÇn, c¬ së tÝnh møc khÊu hao lµ tû lÖ khÊu hao x¸c ®Þnh theo ph­¬ng ph¸p khÊu hao theo ®­êng th¼ng vµ gi¸ trÞ cßn l¹i cña vèn cè ®Þnh TØ lÖ khÊu hao vèn cè ®Þnh = TØ lÖ khÊu hao b×nh qu©n x 2 Ph­¬ng ph¸p khÊu hao theo tæng sè n¨m h÷u dông, ph­¬ng ph¸p ®ßi hái ph¶i tÝnh tØ lÖ khÊu hao cho tõng n¨m sö dông cña vèn cè ®Þnh TØ lÖ khÊu hao vèn cè ®Þnh n¨m thø i = Trong ®ã : t lµ thêi gian h÷u dông cña vèn cè ®Þnh t' lµ thêi ®iÓm ( n¨m thø i ) cÇn trÝch khÊu hao Møc khÊu haovèn cè ®Þnh n¨m thø i = Nguyªn gi¸ vèn cè ®Þnh x Tû lÖ khÊu hao n¨m thø i. Ph­¬ng ph¸p khÊu hao theo s¶n l­îng: Ph­¬ng ph¸p nµy ®ßi hái ph¶i x¸c ®Þnh ®­îc møc khÊu hao tÝnh cho mét ®¬n vÞ s¶n l­îng dù kiÕn, tõ ®ã c¨n cø vµo s¶n l­îng thùc tÕ thùc hiÖn khi sö dông tµi s¶n ®Ó x¸c ®Þnh møc khÊu hao cho ph¶i trÝch hµng n¨m. Møc khÊu hao tÝnh cho ®¬n vÞ s¶n phÈm= Nguyªn gi¸ vèn cè ®Þnh/ tæng s¶n phÈm dù kiÕn. Mçi doanh nghiÖp lùa chän cho m×nh mét h×nh thøc khÊu hao kh¸c nhau phï hîp víi c«ng dông, c¸ch thøc sö dông vèn phï hîp nh»m thu ®­îc lîi Ých kinh tÕ trong qóa tr×nh sö dông. §èi víi nhµ cöa , vËt liÖu kiÕn tróc, c¸c tµi s¶n v« h×nh… ¸p dông ph­¬ng ph¸p khÊu hao theo ®­êng th¼ng. §èi víi m¸y mãc, thiÕt bÞ, ph­¬ng tiÖn vËn t¶i th­êng g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, tÝnh n¨ng c«ng suÊt sö dông bÞ gi¶m dÇn trong qu¸ tr×nh sö dông cho phÐp ¸p dông ph­¬ng ph¸p khÊu hao theo s¶n l­îng hoÆc ph­¬ng ph¸p khÊu hao gi¶m dÇn. Dông cô , thiÕt bÞ th­êng chÞu t¸c ®éng cña hao mßn v« h×nh nhiÒu ¸p dông ph­¬ng ph¸p khÊu hao gi¶m dÇn. 2. Vèn l­u ®éng. Sö dông vèn l­u ®éng Vèn l­u ®éng gåm: Lao ®éng vµ nguyªn , nhiªn vËt liÖu. ViÖt Nam lµ quèc gia cã ­u thÕ lín vÒ nguån lao ®éng vµ tµi nguyªn thiªn nhiªn. Nguån lao ®éng n­íc ta dåi dµo, trÎ, gi¸ rÎ. Nh­ng bªn c¹nh thuËn lîi ®ã th× chóng ta ph¶i ®èi mÆt víi mét th¸ch thøc lín ®ã lµ gi¶i quyÕt viÖc lµm cho nguån lao ®éng nµy.TØ lÖ thÊt nghiÖp ë n­íc ta kh¸ cao, l­îng thÊt nghiÖp nµy chñ yÕu lµ lao ®éng phæ th«ng vµ cö nh©n ®¹i häc vµ cao ®¼ng. L­îng lao ®éng nµy th× d­ thõa trong khi l­îng lao ®éng cã tay nghÒ thiÕu trÇm träng. V× vËy hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp khi tuyÓn lao ®éng ®Òu ®µo t¹o ®Ó phï hîp víi yªu cÇu cña doanh nghiÖp. Thø hai, tµi nguyªn thiªn nhiªn n­íc ta ®a d¹ng phong phó. Tuy vËy s¶n l­îng nµy cã h¹n, nªn ph¶i sö dông mét c¸ch hîp lý. §ã lµ ë tÇm vÜ m«, cßn ®èi víi c¸c doanh nghiÖp khi tiÕt kiÖm ®­îc cµng nhiÒu nguån ®Çu vµo cµng gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt, n©ng cao søc c¹nh tranh cho s¶n phÈm. §Ó sö dông cã hiÖu qu¶ vèn l­u ®éng cÇn t¨ng c­êng tèc ®é chu chuyÓn cña vèn l­u ®éng Thø nhÊt ®èi víi nguyªn liÖu, nguyªn liÖu: Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt chóng ta cÇn chó ý ®Õn ®Çu vµo. Nªn x©y dùng nhµ m¸y ë n¬i gÇn nguån nguyªn liÖu ®Ó h¹n chÕ chi phÝ vËn chuyÓn, còng nh­ rót ng¾n ®­îc thêi gian cho kh©u trung gian lµ qu¸ tr×nh vËn chuyÓn t¹o ®iÒu kiÖn cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt liªn tôc, kh«ng ng¾t qu·ng do sù cè trong qu¸ tr×nh vËn chuyÓn. §ång thêi gÇn nguån nguyªn liÖu th× nhu cÇu ®Õn ®©u khai th¸c ®Õn ®ã, kh«ng cÇn dù tr÷ trong kho ®ì bÞ tæn thÊt do hao mßn v« h×nh g©y ra. Thø hai, vÊn ®Ò ®Æc biÖt quan träng ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh n©ng cao hiÖu qu¶ cña doanh nghiÖp lµ viÖc tæ chøc qu¶n lý sö dông nguån lao ®éng ( mang tÝnh chÊt l©u dµi cã tÝnh quyÕt ®Þnh trong viÖc sö dông vèn l­u ®éng). N©ng cao tr×nh ®é tay nghÒ cña ng­êi lao ®éng. §èi víi bé m¸y l·nh ®¹o cÇn ph©n c«ng tr¸ch nhiÖm vµ quyÒn lîi râ rµng ®Ó tæ chøc cã hiÖu qu¶, tr¸nh t×nh tr¹ng chång chÐo. ë n­íc ta ®ang tån t¹i mét vÊn ®Ò n«Ø cém: " Thõa thÇy, thiÕu thî ". Hµng n¨m l­îng rÊt lín tuyÓn sinh vµo ®¹i häc, cao ®¼ng mµ c¸c tr­êng ®µo t¹o nghÒ th× l¹i rÊt Ýt ng­êi ®¨ng ký trong khi n­íc ta ®ang thiÕu l­îng lín lao ®éng lµnh nghÒ. Bªn c¹nh ®ã viÖc ®µo t¹o ë bËc ®¹i häc vµ cao ®¼ng cßn nhiÒu bÊt cËp, häc kh«ng ®i ®«i víi hµnh, viÖc ®µo t¹o thiªn vÒ lý thuyÕt. V× vËy nguån lùc nµy khi ra c«ng t¸c thiÕu sù n¨ng ®éng do kiÕn thøc thùc tÕ yÕu. ViÖc ®µo t¹o vµ yªu cÇu cña doanh nghiÖp ®i theo hai con ®­êng song song, ch­a gÆp nhau ë mét ®iÓm chung. V× vËy hÇu hÕt ®Ó sö dông nguån lao ®éng nµy th× c¸c doanh nghiÖp nµy ®µo t¹o phï hîp víi môc ®Ých ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp. Ngoµi viÖc chó träng n©ng cao tr×nh ®é nguån lao ®éng, c¸c doanh nghiÖp còng cÇn ph¶i quan t©m ®Õn viÖc rÌn luyÖn t¸c phong, ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp. §ã lµ khÝa c¹nh kh«ng thÓ thiÕu ®­îc ®Æc biÖt ®èi víi bé m¸y qu¶n lý. §øc mµ kh«ng cã tµi th× v« dông, nh­ng tµi mµ thiÕu ®øc th× thµnh "tai"- tai ho¹.Cã rÊt nhiÒu vô ¸n ®­a ra xÐt xö vÒ téi tham «, hèi lé cña c¸c quan chøc cÊp cao.GÇn ®©y nhÊt, lµ vô cña L· ThÞ Kim Oanh ®­îc sù bao che cña c¸c quan chøc trong c¸c bé, ngµnh ®· g©y tæn thÊt hµng tr¨m tØ ®ång cho nhµ n­íc. Vµ khi ®­a ra ¸nh s¸ng th× sè tiÒn thu ®­îc còng ch¼ng ®­îc bao nhiªu, do c¸c bÞ c¸o ®· tÈu t¸n sè tiÒn nµy d­íi nhiÒu hi×nh thøc kh¸c nhau. VËy viÖc n©ng cao ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp trong doanh nghiÖp cã vai trß rÊt quan träng. ViÖc n©ng cao ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp còng nh»m h¹n chÕ nh÷ng tiªu cùc kh¸c nh­ : "Cha truyÒn, con nèi" vÉn tån t¹i trong doanh nghiÖp nhµ n­íc- ®iÒu lµm gi¶m chÊt l­îng nguån lao ®éng ®Çu vµo, do ®ã dÉn tíi lµm gi¶m chÊt l­îng ®éi ngò c¸n bé ®iÒu hµnh qu¶n lý. Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay ®Ó lµm ¨n cã hiÖu qu¶ c¸c doanh nghiÖp ph¶i cã bé m¸y qu¶n lý tèt, ph©n c«ng nhiÖm vô còng nh­ quyÒn lîi rµnh m¹ch. C¬ cÊu qu¶n lý hîp lý. §ã chÝnh lµ yÕu tè quan träng quyÕt ®Þnh sù thµnh c«ng cña doanh nghiÖp. Cã nh÷ng doanh nghiÖp cã quy m« nhá bÐ nh­ng do cã c¬ cÊu tæ chøc hîp lý th× doanh nghiÖp ®ã vÉn cã thÓ thµnh c«ng. Bé phËn nµy tèt sÏ thùc hiÖn tèt c¸c kh©u cßn l¹i nh­: viÖc mua hµng, b¸n hµng, tæ chøc s¶n xuÊt… Ngoµi nh÷ng vÊn ®Ò trªn c¸c DNNN ®ang gÆp ph¶i khã kh¨n sau: t×nh tr¹ng thiÕu vèn trong s¶n xuÊt. §èi víi vèn l­u ®éng chØ cã 50% ®­îc huy ®éng vµo s¶n xuÊt kinh doanh, cßn l¹i n»m trong tµi s¶n, c«ng nî kh«ng thu håi ®­îc, lç ch­a bï ®¾p ®­îc. VÝ dô: Vèn l­u ®éng cña Nhµ m¸y ®ãng míi vµ söa ch÷a ph­¬ng tiÖn thuû CÇn Th¬ thuéc tæng c«ng ty §­êng s«ng miÒn Nam chØ cã 80 triÖu ®ång. C¶ng Hµ Néi chØ cã 140 triÖu ®ång vèn l­u ®éng. §©y lµ khã kh¨n víi c¸c doanh nghiÖp nhµ nø¬c nh­ng kh«ng ph¶i lµ kh«ng kh¾c phôc ®­îc, vÊn ®Ò lµ ë chç ph¶i tæ chøc c¬ cÊu qu¶n lý hîp lý. C¬ cÊu tæ chøc hîp lý sÏ thùc hiÖn tèt c¸c kh©u kh¸c: mua hµng, b¸n hµng, s¶n xuÊt…. Nã lµ ®iÒu quyÕt ®Þnh viÖc s¶n xuÊt hiÖu qu¶ cña c¸c DNNN. Bªn c¹nh viÖc chó träng qóa tr×nh s¶n xuÊt th× kh©u b¸n hµng còng gi÷ vai trß rÊt quan träng.ThuËn lîi trong kh©u b¸n hµng h¹n chÕ ®­îc thêi gian tån kho, lµm gi¶m bít thiÖt h¹i do nh©n tè ngo¹i c¶nh t¸c ®éng. Trong thêi ®¹i hiÖn nay c¹nh tranh rÊt khèc liÖt, hµng ho¸ phong phó vÒ h×nh thøc vµ chÊt l­îng v× vËy ®Ó ng­êi tiªu dïng biÕt ®Õn s¶n phÈm vµ tin dïng s¶n phÈm cña c«ng ty cÇn chó träng kh©u maketing vµ qu¶ng c¸o. §©y lµ kh©u trung gian, nhÞp cÇu nèi ng­êi s¶n xuÊt vµ ng­êi tiªu dïng.Míi b­íc vµo nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng nh÷ng kinh nghiÖm trong viÖc kinh doanh ch­a nhiÒu nªn nhiÒu doanh nghiÖp ch­a kÞp thÝch øng víi sù thay ®æi cña thêi ®¹i, vÉn gi÷ trong m×nh t­ duy cò: H÷u x¹ tù nhiªn h­¬ng. Theo thèng kª chØ cã 5% DNNN quan t©m ®Õn vÊn ®Ò qu¶ng c¸o. Vµ trªn thùc tÕ cã nhiÒu DNNN n­íc ta ®· bÞ mÊt th­¬ng hiÖu vÒ s¶n phÈm trªn thÞ tr­êng n­íc ngoµi khi ta xuÊt khÈu hµng ho¸ vÝ dô nh­ : cµ phª Trung Nguyªn, Bit'is…. §ã lµ v× c¸c doanh nghiÖp ch­a thùc sù chó träng ®Õn bé phËn nµy chØ tËp trung vµo s¶n xuÊt. Trong khi ®èi víi c¸c doanh nghiÖp n­íc ngoµi hä giµnh tõ 40%-50% cã khi ®Õn 60% doanh thu cho kh©u nµy. Vµ khi so s¸nh c¸c ch­¬ng tr×nh qu¶ng c¸o gi÷a c¸c doanh nghiÖp trong n­íc vµ n­íc ngoµi ta thÊy r»ng sù chuyªn nghiÖp cßn thua xa. Nh÷ng ch­¬ng tr×nh qu¶ng c¸o cña chóng ta hÇu nh­ chØ mang tÝnh chÊt giíi thiÖu s¶n phÈm mµ thiªó søc thu hót ng­êi xem. Nh÷ng ch­¬ng tr×nh qu¶ng c¸o cña c¸c doanh nghiÖp n­íc ngoµi thu hót ®­îc sù chó ý cña kh¸n gi¶ vµ h×nh ¶nh vÒ s¶n phÈm ®ã in ®Ëm trong t©m trÝ hä. VËy qua sù ph©n tÝch trªn ta thÊy r»ng cÇn tiÕn dÇn chuyªn nghiÖp ho¸ kh©u nµy ®Ó n©ng cao søc c¹nh tranh cña hµng ho¸ cña c¸c DNNN, tõ ®ã n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn trong c¸c doanh nghiÖp nµy. C. KÕt luËn. Mét sè gi¶i ph¸p cho viÖc sö dông nguån vèn trong DNNN DNNN lµ thµnh phÇn kinh tÕ gi÷ vai trß chñ ®¹o trong nÒn kinh tÕ ë n­íc ta. So víi nh÷ng n¨m tr­íc ®©y, vÒ mÆt sè l­îng c¸c doanh nghiÖp gi¶m, nh­ng chÊt l­îng th× ®· t¨ng lªn rÊt nhiÒu. §iÒu nµy thÓ hiÖn ë trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng, quy m« s¶n xuÊt vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. DNNN bao gåm hai lo¹i h×nh: Doanh nghiÖp c«ng Ých vµ doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh. Mçi doanh nghiÖp ho¹t ®éng víi môc ®Ých kh¸c nhau. Doanh nghiÖp c«ng Ých víi môc ®Ých phôc vô lîi Ých x· héi, doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh môc ®Ých tèi ®a ho¸ lîi nhuËn. DNNN lµ ®éng lùc sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ ph¸t triÓn x· héi ë ViÖt Nam. Tuy vËy bªn c¹nh nh÷ng thµnh qu¶ ®· ®¹t ®­îc th× c¸c DNNN nãi chung vÉn cßn tån t¹i nh÷ng h¹n chÕ. Vµ chung quy l¹i vÉn lµ sö dông nguån vèn kh«ng hiÖu qu¶. Qua nghiªn cøu TuÇn hoµn vµ chu chuyÓn t­ b¶n vµ ¸p dông vµo DNNN, ta thÊy muèn sö dông cã hiÖu qu¶ nguån vèn cÇn sö dông hiÖu qu¶ tõng bé phËn cña nã ®ã lµ vèn cè ®Þnh vµ vèn l­u ®éng. Vèn cè ®Þnh bao gåm: nhµ m¸y, m¸y, m¸y mãc, c¸c c«ng tr×nh s¶n xuÊt liªn quan…Muèn sö dông hiÖu qu¶ nguån vèn nµy cÇn tËn dông tèi ®a c«ng suÊt cña m¸y mãc khi ®­a vµo ho¹t ®éng, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, lËp quü khÊu hao ®Ó bæ sung vµo hao mßn v« h×nh vµ hao mßn h÷u h×nh kh«ng thÓ tr¸nh khái trong qóa tr×nh s¶n xuÊt. Vèn l­u ®éng bao gåm nguyªn liÖu, nhiªn liÖu, vËt liÖu, lao ®éng… §èi víi c¸c nguån nguyªn liÖu ®Çu vµo, ®Ó sö dông cã hiÖu qu¶ cÇn rót ng¾n kho¶ng c¸ch ®Õn n¬i s¶n xuÊt ®Ó rót ng¾n thêi gian chu chuyÓn còng nh­ h¹n chÕ chi phÝ vËn chuyÓn. Bªn c¹nh ®ã trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cÇn tiÕt kiÖm ( kh«ng ph¶i lµ ¨n bít) nguyªn vËt liÖu.XÐt trªn mét ®¬n vÞ s¶n phÈm th× sè tiÒn tiÕt kiÖm kh«ng ®¸ng kÓ, nh­ng khi s¶n xuÊt hµng lo¹t th× gi¶m ®­îc rÊt nhiÒu chi phÝ. §èi víi nguån lao ®éng cÇn chó träng ®µo t¹o vÒ chuyªn m«n, nh­ng vÊn ®Ò ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp còng hÕt søc quan träng. Nguån lao ®éng lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh c¸c yÕu tè kh¸c. V× vËy trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh ph¶i ®Æc biÖt l­u ý tíi nh©n tè nµy, ph¶i tæ chøc s¶n xuÊt mét c¸ch hîp lý ®Ó ®¹t ®ù¬c n¨ng suÊt lao ®éng tèi ®a. Trªn ®©y lµ nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó sö dông cã hiÖu qu¶ vèn cè ®Þnh vµ vèn l­u ®éng nh­ng xÐt t¸ch riªng vµ tèi ®a ho¸ viÖc sö dông tõng nguån vèn. Nh­ng trong thùc tÕ viÖc s¶n xuÊt kinh doanh nhiÒu khi rÊt khã ®Ó ph©n biÖt mét c¸ch rµnh m¹ch tõng nguån vèn, vµ vÊn ®Ò lµ sù kÕt hîp gi÷a c¸c yÕu tè s¶n xuÊt ®Ó ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ tèi ®a. Trung t©m ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trªn lµ nh©n tè con ng­êi. §èi víi mçi doanh nghiÖp nãi chung vµ DNNN nãi riªng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cã l­îng lín nh©n tè tham gia s¶n xuÊt v× vËy ph¶i cã c¬ cÊu qu¶n lý hîp lý ®Æc biÖt lµ c¬ cÊu qu¶n lý nh©n sù. Mét doanh nghiÖp thùc hiÖn tèt kh©u nµy sÏ ®¹t ®ù¬c hiÖu qu¶ cao v× kh©u nµy quyÕt ®Þnh sù thµnh c«ng cña mét doanh nghiÖp. Trong thêi ®¹i hiÖn nay, mét doanh nghiÖp bªn c¹nh viÖc chó träng n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, còng cÇn ph¶i chó träng ®Õn kh©u maketing, qu¶ng c¸o. Kh«ng cßn thêi " H÷u x¹ tù nhiªn h­¬ng" n÷a, hµng ho¸ trµn ngËp trªn thÞ tr­êng víi ®a d¹ng vÒ h×nh thøc vµ chÊt l­îng. Vµ ng­êi tiªu dïng biÕt vµ sö dông hµng ho¸ cña c«ng ty m×nh th× ph¶i thùc hiÖn tèt kh©u nµy. V× vËy c¬ cÊu qu¶n lý ph¶i ph©n thµnh nhiÒu bé phËn víi nh÷ng chøc n¨ng kh¸c nhau. Bé phËn s¶n xuÊt, bé phËn qu¶n lý vµ bé phËn maketing. Mçi bé phËn l¹i cã nh÷ng yªu cÇu kh¸c nhau. Bé phËn qu¶n lý ®ßi hái con ng­êi cã ®Çu ãc tæ chøc tèt, lu«n thÝch øng kÞp thêi víi sù thay ®æi cña thêi ®¹i. Bé phËn s¶n xuÊt ®ßi hái nh÷ng c«ng nh©n lµnh nghÒ. Bé phËn maketing cÇn ph¶i cã nh÷ng nh©n viªn n¨ng ®éng, nh¹y bÐn vµ cã sù ®µo t¹o chuyªn nghiÖp vÒ lÜnh vùc nµy. Chóng ta míi b­íc vµo nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng v× vËy kinh nghiÖm vÒ s¶n xuÊt kinh doanh cßn h¹n chÕ. VËy nªn c¸c DNNN cã thÓ liªn doanh víi n­íc ngoµi. H×nh thøc nµy b¾t ®Çu phæ biÕn ë n­íc ta, Doanh nghiÖp t­ b¶n nhµ n­íc. Tham gia h×nh thøc nµy chóng ta võa thu hót ®­îc nguån vèn, c«ng nghÖ l¹i cã thÓ häc hái kinh nghiÖm qu¶n lý cña hä. §ã lµ ®iÒu rÊt cÇn thiÕt trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay. Nh­ng còng cÇn ph¶i chó ý trong qu¸ tr×nh hîp t¸c cÇn ph¶i ®Ò cao tinh thÇn c¶nh gi¸c, tr¸nh sù lÖ thuéc vÒ kinh tÕ ®Ó råi bÞ chi phèi, lÖ thuéc, nh­ vËy sÏ lµ mét thÊt b¹i. Trªn ®©y lµ c¸c biÖn ph¸p vi m« em xin ®­a ra trong vai trß cña c¸c DNNN ®Ó sö dông vèn cã hiÖu qu¶. Nh­ng bªn c¹nh nh÷ng nç lùc cña c¸c doanh nghiÖp th× nhµ n­íc còng cã vai trß rÊt quan träng. C¸c DNNN gi÷ vai trß chñ ®¹o trong nÒn kinh tÕ v× vËy viÖc ­u tiªn lµ ®iÒu ®­¬ng nhiªn, nh­ng ®Ó ph¸t huy ®­îc tÝnh chñ ®éng trong viÖc kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc cÇn: ViÖc thiÕu vèn cña c¸c DNNN rÊt nghiªm träng v× vËy nhµ n­íc cÇn c¨n cø vµo t×nh tr¹ng kinh doanh hiÖn t¹i cu¶ doanh nghiÖp mµ xÐt cho vay vèn ®Ó c¸c doanh nghiÖp tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh. Thµnh phÇn nµy cã vai trß quan träng v× vËy mét chót ­u tiªn lµ ®iÒu dÔ hiÓu nh­ng còng cÇn ®Æc biÖt coi träng mèi quan hÖ gi÷a DNNN víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c. Muèn vËy ph¶i trªn tinh thÇn lµ mäi thµnh phÇn kinh tÕ ®Òu cã chung môc tiªu tho¶ m·n ngµy cµng tèt hán c¸c nhu cÇu cña x· héi, ai lµm tèt h¬n, hiÖu qu¶ h¬n sÏ ®­îc x· héi chÊp nhËn. §iÒu nµy sÏ lµm c¸c DNNN cè g¾ng h¬n trong viÖc s¶n xuÊt kinh doanh, tr¸nh sù û l¹i vµo sù b¶o hé cña nhµ n­íc. Ph¶i t¹o m«i tr­êng b×nh ®¼ng gi÷a c¸c doanh nghiÖp trong vµ ngoµi quèc doanh. Thø hai, ®èi víi c¸c DNNN lµm ¨n kh«ng hiÖu qu¶ thËm chÝ cßn th« lç cÇn ph¶i s¾p xÕp, ®æi míi l¹i. Doanh nghiÖp kh«ng thÓ tiÕp tôc s¶n xuÊt th× tuyªn bè ph¸ s¶n, hoÆc chuyÓn sang h×nh thøc cho c¸ nh©n, doanh nghiÖp thuª, mua… Tr¸nh t×nh tr¹ng b¶o hé ®Ó c¸c doanh nghiÖp nµy tiÕp tôc sèng lay l¾t kh«ng nh÷ng ch¼ng mang l¹i lîi nhuËn g× mµ cßn th©m hôt vµo ng©n s¸ch. Thø ba, nhµ n­íc kh«ng nªn can thiÖp qu¸ s©u vµo c«ng viÖc s¶n xuÊt kinh doanh cña DNNN, h·y ®Ó doanh nghiÖp chñ ®éng quyÕt ®Þnh nh÷ng ho¹t ®éng cña m×nh. Nªn g¾n quyÒn lîi cña mçi c¸ nh©n víi quyÒn lîi cña doanh nghiÖp. Nh­ vËy c¸c c¸ nh©n sÏ cã tr¸ch nhiÖm h¬n khi ®­a ra mét quyÕt ®Þnh. ViÖc sö dông nguån vèn cã hiÖu qu¶ trong DNNN ®ãng vai trß quan träng v× sù ph¸t triÓn cña nã lµ ®éng lùc cña sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ n­íc ta vµ cÇn ph¶i cã sù cè g¾ng tõ c¶ hai phÝa: Doanh nghiÖp vµ nhµ n­íc. tµi liÖu tham kh¶o 1.S¸ch tham kh¶o Gi¸o tr×nh kinh tÕ chÝnh trÞ Mac- Lenin - Nhµ xuÊt b¶n chÝnh trÞ quèc gia T­ b¶n quyÓn II tËp 1 2. T¹p chÝ tham kh¶o T¹p chÝ kinh tÕ 06/99 Nghiªn cøu lý luËn 5/2000 Kinh tÕ vµ ph¸t triÓn 03/99 Kinh tÕ thÕ giíi 1/2000 Môc lôc Trang Më ®Çu 1 Lý luËn tuÇn hoµn vµ chu chuyÓn t­ b¶n 2 Lý luËn tuÇn hoµn vµ chu chuyÓn t­ b¶n. 2 1.C¸c giai ®o¹n biÕn ho¸ h×nh th¸i cña t­ b¶n. 2 Kh¸i niÖm 2 Sù vËn ®éng cña t­ b¶n 2 2.Sù thèng nhÊt cña ba h×nh th¸i tuÇn hoµn 3 2.1. TuÇn hoµn cña t­ b¶n tiÒn tÖ 3 2.2. TuÇn hoµn cña t­ b¶n s¶n xuÊt 3 2.3. TuÇn hoµn cña t­ b¶n hµng hãa 4 Chu chuyÓn cña t­ b¶n 4 1.Chu chuyÓn cña t­ b¶n vµ thêi gian chu chuyÓn t­ b¶n 4 Kh¸i niÖm 4 Thêi gian chu chuyÓn cña t­ b¶n 4 2. C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn chu chuyÓn t­ b¶n 7 2.1.Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt 7 2.2. Qu¸ tr×nh l­u th«ng 8 3. BiÖn ph¸p ®Èy nhanh tèc ®é chu chuyÓn t­ b¶n 8 BiÖn ph¸p n©ng cao viÖc sö dông hiÖu qu¶ nguån vèn trong DNNN 10 DNNN. Vai trß cña DNNN. Thùc tr¹ng cßn tån t¹i 10 1. DNNN. Vai trß cña DNNN. 10 Kh¸i niÖm 10 Vai trß cña DNNNN 10 2. Nh÷ng thùc tr¹ng cßn tån t¹i 11 II. Vèn. ViÖc sö dông vèn trong DNNN 14 1. Vèn cè ®Þnh 14 Hao mßn h÷u h×nh 15 Hao mß v« h×nh 15 2. Vèn l­u ®éng. Sö dông vèn l­u ®éng 18 KÕt luËn 21