Đề án Môi trường du lịch tại chùa Hương - Thực trạng và giải pháp

Lêi më ®Çu 1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò ¸n. B­íc vµo thÕ kû 21 - kû nguyªn cña sù ph¸t triÓn; ngµnh du lÞch thÕ giíi nãi chung vµ du lÞch ViÖt Nam nãi riªng ®ang ®øng tr­íc nhiÒu thêi c¬ vµ th¸ch thøc míi. §Ó cã thÓ ®¸p øng vµ b¾t kÞp ®­îc víi nh÷ng vÊn ®Ò ®ang ®Æt ra tr­íc m¾t cÇn cã nhiÒu sù ®æi míi vÒ c¶ chÊt vµ l­îng, trong ®ã vÊn ®Ò m«i tr­êng lµ vÊn ®Ò rÊt quan träng trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn l©u dµi cña ngµnh nµy. Thêi gian gÇn ®©y ®iÓm du lÞch chïa H­¬ng (thuéc ®Þa phËn huyÖn Mü §øc - tØnh Hµ T©y) ®ang thu hót kh¸ nhiÒu sù quan t©m, chó ý cña c¸c ban ngµnh chøc n¨ng. N¬i ®©y kh«ng chØ næi tiÕng bëi nh÷ng danh th¾ng, nh÷ng chïa, nh÷ng ®éng mµ cßn cã nh÷ng vÊn ®Ò ®ang g©y nhøc nhèi vµ x«n xao d­ luËn ®ã lµ c¸c tÖ n¹n x· héi vµ ®Æc biÖt lµ sù suy tho¸i m«i tr­êng (§©y lµ vÊn ®Ò ®­îc ®Ò cËp chÝnh trong néi dung cña ®Ò ¸n). Tr­íc ®©y cã rÊt nhiÒu tµi liÖu ®· ®Ò cËp ®Õn thùc tr¹ng m«i tr­êng ë ®©y nh­ng hÇu hÕt ®Òu ch­a s©u s¾c vµ ph¶n ¸nh ®óng thùc tr¹ng ®ã hoÆc nÕu kh«ng th× ch­a hoÆc cã rÊt Ýt giai ph¸p mang tÝnh kh¶ thi cã thÓ thùc hiÖn ®­îc nh»m c¶i t¹o vµ thay ®æi m«i tr­êng ë ®©y. Do ®ã viÖc nghiªn cøu s©u s¾c, ®Çy ®ñ vÒ thùc tr¹ng, nguyªn nh©n cña vÊn ®Ò m«i tr­êng t¹i ®©y ®ang lµ vÊn ®Ò hÕt søc cÊp b¸ch kh«ng chØ mang ý nghÜa khu vùc vµ réng h¬n lµ cã ý nghÜa ë cÊp quèc gia, quèc tÕ. §ång thêi qua sù nghiªn cøu ®ã cã thÓ ®Ò ra nh÷ng gi¶i ph¸p thÝch hîp nh»m dÇn thay ®æi, c¶i thiÖn vµ kh¾c phôc t×nh tr¹ng « nhiÔm m«i tr­êng t¹i ®©y, nh»m gãp phÇn duy tr× vµ t«n t¹o th¾ng c¶nh næi tiÕng cña quèc gia phôc vô cho nhu cÇu th¨m quan, gi¶i trÝ cña du kh¸ch còng nh­ mang l¹i nh÷ng nguån lîi cho ®Êt n­íc. ChÝnh v× vËy víi t©m huyÕt cña m×nh, ng­êi viÕt ®· chän ®Ò tµi: "M«i tr­êng du lÞch t¹i chïa H­¬ng - thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p" lµm ®Ò ¸n nghiªn cøu cña m×nh vµ hy väng qua ®ã cã thÓ gãp mét phÇn c«ng søc trong viÖc gi÷ g×n vµ ph¸t huy gi¸ trÞ v¨n ho¸ cña d©n téc còng nh­ cho sù ph¸t triÓn cña ngµnh du lÞch trong t­¬ng lai. 2. Môc ®Ých cña ®Ò ¸n Cho thÊy thùc tr¹ng hÕt søc cÊp b¸ch vÒ vÊn ®Ò m«i tr­êng t¹i ®©y ®ång thêi ®Ò ra c¸c ph­¬ng h­íng vµ gi¶i ph¸p mang tÝnh kh¶ thi cã thÓ lµm thay ®æi thùc tr¹ng ®ã. 3. §èi t­îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu cña ®Ò ¸n. §Ò ¸n tËp trung nghiªn cøu mét sè vÊn ®Ò liªn quan ®Õn c¶nh quan t¹i ®©y víi träng t©m lµ nh÷ng vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn m«i tr­êng: « nhiÔm n­íc, kh«ng khÝ, vÊn ®Ò r¸c th¶i… víi nh÷ng tµi liÖu tham kh¶o tõ nh÷ng n¨m 90 ®Õn nay vµ chñ yÕu mang tÝnh chÊt vÒ mÆt ®Þnh tÝnh. 4. KÕt cÊu cña ®Ò ¸n: 4.1. PhÇn më ®Çu 4.2. Ch­¬ng 1: Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ m«i tr­êng trong du lÞch. 4.3. Ch­¬ng 2: Thùc tr¹ng m«i tr­êng t¹i chïa H­¬ng. 4.4. Ch­¬ng 3: C¸c gi¶i ph¸p 4.5. KÕt luËn 4.6. Danh môc tµi liÖu tham kh¶o vµ môc lôc. Ch­¬ng 1 nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ m«i tr­êng trong du lÞch 1.1. B¶n chÊt cña vÊn ®Ò m«i tr­êng trong du lÞch 1.1.1. Kh¸i qu¸t vÒ m«i tr­êng trong du lÞch 1.1.1.1. Kh¸i qu¸t M«i tr­êng du lÞch ë ®©y hiÓu theo nghÜa hÑp, ®ã lµ c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn tµi nguyªn du lÞch (tµi nguyªn tù nhiªn vµ tµi nguyªn nh©n v¨n), c¸c vÊn ®Ò vÒ c¶nh quan, kh«ng khÝ, nguån n­íc… §ång thêi qua ®ã t×m hiÓu mèi quan hÖ t­¬ng t¸c gi÷a m«i tr­êng víi kh¸ch du lÞch, víi d©n c­ së t¹i vµ tiÒm n¨ng khai th¸c trong l©u dµi còng nh­ ¶nh h­ëng qua l¹i gi÷a m«i tr­êng víi nh÷ng vÊn ®Ò cã liªn quan ®Ó cã nh÷ng biÖn ph¸p thÝch hîp cho sù ph¸t triÓn cña du lÞch nãi riªng vµ kinh tÕ ®Êt n­íc nãi chung. 1.1.1.2. §Æc ®iÓm cña m«i tr­êng du lÞch trong nöa cuèi thÕ kû 20 vµ ®Çu thÕ kû 21 Thø nhÊt, cïng víi sù ph¸t triÓn cña nh÷ng ngµnh trong tæng thÓ nÒn kinh tÕ quèc d©n, ngµnh du lÞch trong n­íc nãi chung vµ ngµnh du lÞch Chïa H­¬ng nãi riªng chÞu ¶nh h­ëng m¹nh mÏ cña nh÷ng tiÕn bé khoa häc kü thuËt trªn thÕ giíi. §iÒu ®ã t¹o ra nh÷ng m¸y mãc, c«ng cô tiÕn bé gãp phÇn xö lý nh÷ng sù cè vÒ m«i tr­êng trong c¸c ngµnh du lÞch. Thø hai, l­îng kh¸ch du lÞch t¨ng ®ét biÕn trong thêi gian qua c¶ vÒ sè l­îng lÉn chÊt l­îng kÐo theo l­îng chÊt th¶i khã ph©n huû rÊt lín, ®iÒu ®ã kh«ng chØ t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn viÖc khai th¸c c¸c ®iÓm du lÞch, ®ång thêi m«i tr­êng t¹i c¸c ®iÓm ®ã bÞ ¶nh h­ëng nghiªm träng vµ vÒ l©u dµi cã thÓ kh«ng khai th¸c ®­îc. Thø ba, sù biÕn ®éng liªn tôc cña ngµnh du lÞch bëi t¸c ®éng cña c¸c ®¹i dÞch hoÆc c¸c cuéc khñng bè, nÕu nh×n nhËn tho¸ng qua còng kh«ng ¶nh h­ëng g× ®Õn m«i tr­êng. Tuy nhiªn tõ t¸c ®éng cña nh÷ng biÕn ®éng ®ã trong mét thêi gian ng¾n lµm gi¶m sè l­îng kh¸ch du lÞch, vµ trong thêi gian ®ã ngµnh du lÞch ë c¸c n¬i nãi chung vµ du lÞch chïa H­¬ng nãi riªng cã thêi gian x©y dùng vµ c¶i t¹o mét vµi vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn m«i tr­êng. Thø t­, t¸c ®éng tiªu cùc cña sù ph¸t triÓn cña nh÷ng thµnh tùu khoa häc kü thuËt còng nh­ sù gia t¨ng m¹nh mÏ cña cung vµ cÇu trong du lÞch lµm cho chÊt l­îng m«i tr­êng suy gi¶m nghiªm träng. ChØ tÝnh riªng t¹i chïa H­¬ng sù « nhiÔm ®· lªn ®Õn møc b¸o ®éng, ®iÒu ®ã ®­îc thÓ hiÖn vÒ mÆt l­îng qua qu¸ tr×nh ®o ®¹c nång ®é ®Ëm ®Æc cña kh«ng khÝ còng nh­ nguån n­íc t¹i ®iÓm du lÞch nµy cã thÓ g©y giËt m×nh cho nh÷ng ai quan t©m ®Õn m«i tr­êng t¹i ®©y. 1.1.2. Nh÷ng nh©n tè t¸c ®éng ®Õn m«i tr­êng trong du lÞch vµ hËu qu¶ cña nh÷ng t¸c ®éng ®ã 1.1.2.1. Nh÷ng nh©n tè t¸c ®éng (theo h­íng bÊt lîi) Tr­íc tiªn ®ã lµ sù t¸c ®éng kh¸ch quan c¶ tù nhiªn, thêi tiÕt. Qu¸ tr×nh biÕn ®éng liªn tôc cña tù nhiªn lµm h­ h¹i ®Õn tµi nguyªn du lÞch (nh­ m­a ®¸). MÆt kh¸c c¸c trËn lò lôt, h¹n h¸n, ®Æc biÖt lµ m­a axit lµm cho m«i tr­êng nãi chung vµ du lÞch nãi riªng bÞ tµn ph¸ vµ « nhiÔm nghiªm träng. Thø hai, d©n c­ së t¹i lµ mét trong nh÷ng nh©n tè g©y ra sù tæn h¹i ®Õn tµi nguyªn vµ m«i tr­êng du lÞch. ChØ tÝnh riªng ë chïa H­¬ng hµng n¨m viÖc næ m×n lÊy ®¸ lªn ®Õn hµng ngh×n tÊn - g©y nguy c¬ lín cho c¶nh quan vµ m«i tr­êng t¹i ®©y (theo b¸o ANTG th¸ng 10 n¨m 2003). MÆt kh¸c víi l­îng cÇu lín, l­îng cung hµng n¨m cho kh¸ch du lÞch ë ®©y rÊt lín. Tuy nhiªn do ®Æc ®iÓm ®Þa h×nh vµ ý thøc cña d©n c­ n¬i ®©y ch­a cao t¹o ra nh÷ng bÊt æn trong gi÷ g×n vµ b¶o vÖ m«i tr­êng. YÕu tè thø ba (yÕu tè chÝnh) ¶nh h­ëng ®Õn suy tho¸i m«i tr­êng lµ kh¸ch du lÞch. Theo thèng kª cña Së du lÞch Hµ T©y, hµng n¨m l­îng kh¸ch du lÞch ®Õn chïa H­¬ng ngµy mét t¨ng vµ cao ®iÓm nhÊt vµo nh÷ng ngµy lÔ héi. Víi hµng tr¨m ngh×n kh¸ch du lÞch ®Õn hµng n¨m, l­îng r¸c th¶i tØ lÖ thuËn víi sè kh¸ch ®ã. MÆt kh¸c l­îng kh¸ch ®«ng t¹o ra nguy c¬ qu¸ t¶i cho ®iÓm du lÞch vµ g©y tæn h¹i ®Õn tµi nguyªn du lÞch t¹i ®©y. Ngoµi c¸c nh©n tè trªn, cßn kÓ ®Õn sù thiÕu ®ång bé trong quy ho¹ch. Còng nh­ c¸c quy ®Þnh, quy chÕ n¬i ®©y. ChÝnh ®iÒu ®ã v« h×nh chung ®· t¹o ra sù n¬i láng trong c«ng t¸c qu¶n lý mäi mÆt vµ g©y t¸c ®éng xÊu ®Õn m«i tr­êng. 1.1.2.2. HËu qu¶ tõ nh÷ng t¸c ®éng ®ã VÒ tr­íc m¾t, « nhiÔm m«i tr­êng vµ sù suy gi¶m gi¸ trÞ tµi nguyªn lµ ®iÒu khã tr¸nh khái. MÆt kh¸c sù « nhiÔm kh«ng khÝ, nguån n­íc t¹i ®iÓm du lÞch chïa H­¬ng cã thÓ ¶nh h­ëng ®Õn c¸c vïng l©n cËn vµ do ®ã søc khoÎ cña kh¸ch du lÞch, cña ng­êi d©n còng bÞ ¶nh h­ëng g©y ra nguy c¬ lµm gi¶m chÊt l­îng cuéc sèng. NÕu xÐt vÒ l©u dµi, nÕu sù « nhiÔm ®ã kh«ng ®­îc c¶i t¹o vµ h¹n chÕ ®Õn møc tèi thiÓu th× t¹i c¸c ®iÓm du lÞch ë n­íc ta nãi chung, ®iÓm du lÞch chïa H­¬ng nãi riªng l­îng kh¸ch du lÞch cã nguy c¬ xu h­íng Ýt tham quan h¬n ®ång thêi c¸c ®iÓm du lÞch nµy sÏ kh«ng thÓ tiÕp tôc khai th¸c ®­îc n÷a. 1.1.3. Lîi Ých cña vÊn ®Ò b¶o vÖ m«i tr­êng t¹i c¸c ®iÓm du lichk Nh×n chung viÖc b¶o vÖ m«i tr­êng t¹i bÊt cø lÜnh vùc nµo ®Òu lµ ho¹t ®éng tÝch cùc vµ cã lîi. Tuy nhiªn chØ xÐt riªng trªn khÝa c¹nh du lÞch, viÖc b¶o vÖ m«i tr­êng mang l¹i nh÷ng lîi Ých sau: 1.1.3.1. Lîi Ých cho toµn x· héi XÐt mét c¸ch toµn diÖn, x· héi sÏ gi¶m bít c¸c chi phÝ phôc vô cho viÖc c¶i t¹o m«i tr­êng. MÆt kh¸c nh÷ng chi phÝ cã liªn quan do m«i tr­êng « nhiÔm t¸c ®éng ®Õn còng ®­îc gi¶m bít. §ång thêi chÊt l­îng cuéc sèng vµ m«i tr­êng cña toµn x· héi ®­îc n©ng cao. 1.1.3.2. Lîi Ých cho kh¸ch du lÞch Tr­íc hÕt kh¸ch du lÞch sÏ ®­îc tham quan trong bÇu kh«ng khÝ trong lµnh vµ rÊt cã lîi cho søc khoÎ. Thø hai, kh¸ch du lÞch cã c¬ héi chiªm ng­ìng nh÷ng tµi nguyªn du lÞch nguyªn s¬, mang ®Ëm chÊt cæ kÝnh vµ dÊu Ên cña thêi gian. Thø ba, nÕu l­îng « nhiÔm lín vµ chi phÝ cho viÖc c¶i t¹o sù « nhiÔm ®ã lín th× kh¸ch du lÞch sÏ ph¶i chÞu mét phÇn chi phÝ th«ng qua gi¸ vÐ còng nh­ c¸c dÞch vô kh¸c. Do ®ã kh¸ch du lÞch cã thÓ sÏ gi¶m bít ®­îc chi phÝ cña m×nh nÕu m«i tr­êng t¹i ®iÓm du lÞch ®­îc b¶o vÖ tèt. 1.1.3.3. Lîi Ých cho d©n c­ vµ chÝnh quyÒn së t¹i Thø nhÊt, chÝnh quyÒn së t¹i sÏ gi¶m bít chi phÝ còng nh­ nguån nh©n lùc cho vÊn ®Ò b¶o vÖ m«i tr­êng t¹i ®Þa bµn. Thø hai, c¸c kh©u qu¶n lý sÏ ®¬n gi¶n còng nh­ cã thÓ khai th¸c tèi ®a tµi nguyªn du lÞch t¹i vïng phôc vô cho kh¸ch du lÞch. Thø ba, nÕu vÊn ®Ò m«i tr­êng ®­îc b¶o vÖ tèt, l­îng kh¸ch du lÞch sÏ ®«ng vµ kÐo theo cã nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm vµ mang l¹i thu nhËp cho d©n c­. Thø t­, trong t­¬ng lai sÏ cã nhiÒu dù ¸n ®Çu t­ cho sù ph¸t triÓn du lÞch t¹i ®Þa bµn nh»m môc ®Ých thu hót cµng nhiÒu du kh¸ch. NÕu c¸c dù ¸n ®ã hîp lý vµ mang tÝnh kh¶ thi, ®ã sÏ lµ nguån lîi lín kh«ng chØ cho quèc gia mµ cho c¶ chÝnh quyÒn vµ d©n c­ së t¹i. 1.1.3.4. Lîi Ých cho c¸c nhµ cung øng Trong mèi quan hÖ gi÷a kh¸ch du lÞch - Nhµ cung øng - ®iÓm du lÞch, c¸c nhµ cung øng lu«n lµ trung gian cung cÊp nhiÒu dÞch vô ®Õn kh¸ch. Do ®ã du lÞch cµng ph¸t triÓn sÏ cµng cã lîi cho c¸c nhµ cung øng, ®ång thêi t¨ng ng©n s¸ch quèc gia. 1.1.3.5. Lîi Ých trong viªc gi÷ g×n c¸c tµi nguyªn du lÞch vµ gi÷ g×n c¸c di s¶n v¨n ho¸ cho c¸c thÕ hÖ sau. §ã còng chÝnh lµ néi dung trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn bÒn v÷ng mµ c¸c cÊp, c¸c ban ngµnh ®ang nç lùc thùc hiÖn. 1.2. Lîi thÕ trong vÊn ®Ò b¶o vÖ m«i tr­êng t¹i ®iÓm du lÞch Chïa H­¬ng 1.2.1. Lîi thÕ vÒ sù quan t©m cña c¸c cÊp l·nh ®¹o TW vµ ®Þa ph­¬ng. V× ®©y chÝnh lµ mét danh th¾ng cÇn ®­îc gi÷ g×n vµ t«n t¹o, v× vËy së khoa häc c«ng nghÖ vµ m«i tr­êng Hµ T©y trong nh÷ng th¸ng cuèi n¨m 2002 ®· cã nh÷ng cuéc kh¶o s¸t vµ nghiªn cøu thùc tÕ tr­íc sù hç trî cña Së vµ Tæng côc du lÞch. B­íc ®Çu ®· cã mét sè kÕt luËn s¬ bé vµ cã dù ¸n c¶i t¹o m«i tr­êng t¹i ®©y trong giai ®o¹n 2006-2010. 1.2.2. Nguån kinh phÝ lín thu ®­îc hµng n¨m tõ c¸c dÞp lÔ héi gãp phÇn thóc ®Èy ®­îc hµng n¨m tõ c¸c dÞp lÔ héi gãp phÇn thóc ®Èy c¸c dù ¸n b¶o vÖ m«i tr­êng t¹i n¬i ®©y. Theo b¸o Hµ T©y sè ra ngµy 18-5-2003, sau khi kÕt thóc ®ît lÔ héi xu©n 2003, nguån thu tõ viÖc b¸n vÐ thu ®­îc trªn 10 tØ ®ång. NÕu lµm mét phÐp tÝnh ®¬n gi¶n so víi n¨m 2004 võa qua cã thÓ thÊy con sè nµy sÏ lín h¬n v× sè l­îng kh¸ch ®æ vÒ ®©y trong dÞp lÔ héi xu©n 2004 lín h¬n 2003. 1.2.3. Lîi thÕ vÒ nguån lao ®éng t¹i chç X· H­¬ng S¬n - ®Þa bµn cã chïa H­¬ng, cã l­îng lao ®éng lín d­ thõa sau mçi vô lÔ héi. V× vËy nÕu nh÷ng dù ¸n b¶o vÖ m«i tr­êng thùc thi cã thÓ sÏ gi¶i quyÕt phÇn nµo c«ng ¨n viÖc lµm cña d©n c­ sau mçi vô lÔ héi, tr¸nh ®­îc c¶nh: "ng­êi d©n H­¬ng S¬n lµm 3 th¸ng ¨n c¶ n¨m" (B¸o Hµ T©y th¸ng 9-2002) trong mét thêi gian ng¾n. Ch­¬ng 2 Thùc tr¹ng m«i tr­êng t¹i ®Þa ®iÓm du lÞch chïa H­¬ng 2.1. Sù xuèng cÊp cña c¸c tµi nguyªn du lÞch 2.1.1. Tµi nguyªn thiªn nhiªn 2.1.1.1. L­îng kh¸ch du lÞch hµng n¨m ®æ vÒ chïa H­¬ng rÊt ®«ng. Tuy nhiªn m¹ng l­íi vËn chuyÓn kh¸ch cßn Ýt vµ s¬ sµi ®· g©y nªn t×nh tr¹ng t¾c nghÏn ®«i lóc t¹i c¸c hang ®éng, t¹i c¸c chïa. §iÒu ®ã v« h×nh chung céng víi ý thøc b¶o vÖ c¸c di s¶n, c¸c tµi nguyªn du lÞch cña du kh¸ch cßn kÐm ®· g©y ra nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc lµm h­ h¹i nhiÒu ®Õn c¸c hang ®éng, t­îng ®¸, nhò ®¸, chïa chiÒn… TrÝch dÉn lêi t¸c gi¶ §oµn Xu©n Hoµ trªn b¸o gi¸o dôc thêi ®¹i cã ®o¹n: "Víi l­îng kh¸ch ®æ vÒ H­¬ng S¬n hµng n¨m ngµy cµng t¨ng, nÕu mçi ng­êi cø tù ý m×nh cã nh÷ng hµnh ®éng g©y tæn h¹i ®Õn c¶nh quan n¬i ®©y, th× vµi chôc n¨m n÷a nh÷ng thÕ hÖ sau khi ®Õn ®©y chØ ®­îc chiªm ng­ìng nh÷ng c«ng tr×nh do con ng­êi x©y dùng". 2.1.1.2. ChÝnh quyÒn vµ d©n c­ së t¹i cã sù khai th¸c qu¸ møc g©y ra sù xuèng cÊp cña tµi nguyªn du lÞch n¬i ®©y Tr­íc ®©y c¸c cÊp, ban ngµnh cã liªn quan ®Õn du lÞch ®Òu cho r»ng, l­îng kh¸ch du lÞch ®Õn c¸c ®iÓm du lÞch cµng nhiÒu sÏ lµ mét dÊu hiÖu tèt chøng tá ®iÓm du lÞch ®ã ®ang thu hót kh¸ch du lÞch. §iÒu ®ã xÐt trªn mét khÝa c¹nh nµo ®ã lµ rÊt ®óng. Tuy nhiªn hä ®©u biÕt t»ng nÕu cø tiÕp tôc ®Ó t×nh tr¹ng ®ã x¶y ra th× trong t­¬ng lai cã thÓ sÏ kh«ng cßn kh¶ n¨ng khai th¸c ®­îc t¹i ®iÓm du lÞch ®ã n÷a, bëi v× mçi ®iÓm du lÞch chØ cã mét søc chøa nhÊt ®Þnh vµ l­îng kh¸ch du lÞch t¹i mét thêi ®iÓm nµo ®ã ph¶i lu«n nhá h¬n hoÆc b»ng søc chøa ®ã. HiÖn nay chÝnh quyÒn x· H­¬ng S¬n vµ Së du lÞch Hµ T©y vÉn ch­a nhËn thøc ®óng ®¾n vÒ nguyªn t¸c ®ã. V× vËy t×nh tr¹ng qu¸ t¶i vÒ kh¸ch du lÞch diÔn ra hµng ngµy t¹i®©y (nhÊt lµ nh÷ng ngµy nghØ) mçi dÞp lÔ héi. 2.1.3. NghÞch lý gi÷a thu vµ chi: "NhiÒu c«ng tr×nh, ®iÓm du lÞch h­ háng, xuèng cÊp nh­ng ch­a ®­îc tån t¹i". Víi nguån thu hµng n¨m céng víi sù hç trî cña nhµ n­íc vµ tæng côc du lÞch lµ nh÷ng nguån kinh phÝ lín cho viÖc thùc hiÖn c¸c dù ¸n trïng tu vµ c¶i t¹o t¹i ®©y. Tuy nhiªn, tiÒn "rãt" xuèng th× nhiÒu nh­ng viÖc sö dông l¹i ch­a cã hiÖu qu¶ hoÆc kh«ng hiÖu qu¶. V× vËy cÇn cã biÖn ph¸p quan t©m h¬n n÷a ®Õn viÖc sö dông c¸c nguån kinh phÝ trong viÖc thùc thi c¸c dù ¸n trïng tu t¹i ®©y. 2.1.4. Ph¶i ch¨ng c¸c ban ngµnh chøc n¨ng lµm ng¬ hoÆc bÊt lùc tr­íc nh÷ng hµnh vi ph¸ ho¹i cña ng­êi d©n n¬i ®©y? Cø sau mçi mïa lÔ héi, ng­êi d©n n¬i ®©y cho næ m×n lÊy ®¸ (cã tæ chøc) lµ mét viÖc lµm phæ biÕn. Tuy nhiªn hä kh«ng cã ý thøc ®­îc hiÓm ho¹ mµ hä g©y ra tr­íc m¾t vµ l©u dµi. MÆt kh¸c chÝnh quyÒn n¬i ®©y d­êng nh­u lµm ng¬ tr­íc nh÷ng viÖc lµm ®ã vµ cø ®Ó nã diÔn ra th­êng xuyªn. ThiÕt nghÜ c¸c ban ngµnh chøc n¨ng cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p tÝch cùc h¬n ®Ó ng¨n ngõa vµ chÊm døt nh÷ng hµnh vi g©y h¹i trªn. 2.1.2. Tµi nguyªn du lÞch nh©n v¨n Nh×n chung, c¸c tµi nguyªn du lÞch nh©n v¨n t¹i chïa h­¬ng mang ®Ëm nh÷ng nÐt kiÕn tróc ®éc ®¸o cña ng­êi x­a. Tuy nhiªn cïng víi thêi gian vµ khÝ hËu bÊt æn cña n­íc ta, hÇu hÕt c¸c c«ng tr×nh kiÕn tróc nµy ®Òu ®· qua tu söa. Nh­ng nh÷ng n¨m gÇn ®©y, l­îng kh¸ch du lÞch vÒ ®©y rÊt ®«ng, ®«i lóc qu¸ t¶i ®· dÉn ®Õn hiÖn t­îng nhiÒu c«ng tr×nh bÞ xuèng cÊp nghiªm träng. V× vËy c¸c ban ngµnh liªn quan cÇn cã biÖn ph¸p vµ dù ¸n trïng tu kÞp thêi, nh­ng kh«ng lµm mÊt ®i vÎ vèn cã cña nã. §iÒu ®ã kh«ng chØ gi÷ nguyªn gi¸ trÞ cho tµi nguyªn ®ã, ®ång thêi sÏ gióp cho kh¸ch du lÞch cã c¶m gi¸c an toµn khi th¨m quan t¹i ®©y. Còng nh­ tµi nguyªn du lÞch tù nhiªn, c¸c tµi nguyªn du lÞch nh©n v¨n còng ch­a ®­îc quan t©m ®óng møc (ë ®©y nãi vÒ khÝa c¹nh trïng tu, t«n t¹o). Do ®ã trong t­¬ng lai gÇn cÇn quan t©m ®óng møc ®Ó c¸c tµi nguyªn du lÞch n¬i ®©y ph¸t huy nguyªn nh÷ng gi¸ trÞ, phôc vô cho viÖc th¨m quan cña du kh¸ch. 2.2. ViÖc x©y dùng c¸c ®Òn chïa tr¸i phÐp cã ph¶i lµ minh chøng cho thÊy gi¸ trÞ c¸c tµi nguyªn du lÞch ®· suy gi¶m? Theo thèng kª ®Çy ®ñ cña së du lÞch Hµ T©y, tõ n¨m 1998 ®Õn ®Çu n¨m 2003 trªn tæng thÓ khu th¾ng c¶nh H­¬ng S¬n cã gÇn 100 ®Òn chïa lín nhá ®­îc x©y dùng vµ chñ yÕu do t­ nh©n tù bá tiÒn x©y dùng víi môc ®Ých chÝnh lµ kinh doanh kiÕm lêi. Khi ®­îc pháng vÊn vµ tr¶ lêi vÒ thùc tr¹ng trªn, chñ tÞch UBND x· H­¬ng S¬n cho biÕt: "Trong quy ho¹ch ph¸t triÓn cña x· ®· tr×nh lªn huyÖn vµ tØnh, cã xin phÐp cho x©y dùng mét sè ng«i ®Òn, chïa míi nh»m môc ®Ých phôc vô cho nhu cÇu cóng lÔ ngµy cµng t¨ng cña d©n ta. Tuy nhiªn nhiÒu hé trong x· ®· tù ý bá tiÒn x©y dùng nh÷ng ng«i ®Òn nhá víi môc ®Ých kiÕm lêi ®ang lµ mét thùc tr¹ng nhøc nhèi khã kiÓm so¸t. Trong thêi gian tíi, ®­îc sù trî gióp cña huyÖn, x· sÏ tæ chøc kiÓm tra nh÷ng n¬i lµm ¨n vi ph¹m vµ sÏ ®ãng cöa c¸c n¬i ®ã". Nh­ vËy cã thÓ thÊy viÖc x©y dùng tù ý cña ng­êi d©n n¬i ®©y kh«ng theo mét quy ho¹ch tæng thÓ g©y nªn sù lén xén khi th¨m quan c¸c di tÝch vµ tµi nguyªn. MÆt kh¸c viÖc x©y dùng ®ã kÐo theo hµng lo¹t c¸c vÊn ®Ò n¶y sinh lµm ¶nh h­ëng ®Õn c¶nh quan m«i tr­êng n¬i ®©y vµ viÖc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò ®ã lµ bµi häc lín trong kh©u qu¶n lý x©y dùng cho c¸c ban ngµnh t¹i ®©y. 2.3. Sù xuèng cÊp cña m«i tr­êng 2.3.1. Sù « nhiÔm nguån n­íc 2.3.1.1. BiÓu hiÖn NÕu du kh¸ch mét lÇn ®Õn th¨m chïa h­¬ng vµ du thuyÒn trªn bÕn §ôc, cã thÓ thÊy nh÷ng "vËt thÓ l¹" næi lÒnh bÒnh trªn s«ng. §ã cã thÓ lµ: tói nilon, chai n­íc, ®å ¨n… vµ cã c¶m gi¸c bÊt an nÕu muèn dïng n­íc trªn s«ng. Hµng n¨m sau mçi vô lÔ héi, chÝnh quyÒn n¬i ®©y kh«ng cã biÖn ph¸p xö lý c¸c chÊt th¶i "næi ®ã". V× vËy qua tõng n¨m, l­îng r¸c th¶i ®ã ngµy cµng nhiÒu vµ mét sè l­îng lín bÞ ch×m xuèng lßng bÕn §ôc vµ thùc sù bÕn §ôc giê ®©y ®· ®ôc thËt. MÆt kh¸c, theo sè liÖu thèng kª cña Së Khoa häc c«ng nghÖ - m«i tr­êng Hµ T©y, sè l­îng sinh vËt t¹i c¸c dßng s«ng, dßng suèi n»m trong ph¹m vi x· H­¬ng S¬n ®· gi¶m tõ 85 loµi (n¨m 1996) xuèng 4 loµi (n¨m 2002). Còng theo cuéc kh¶o s¸t ®ã cho thÊy nång ®é c¸c chÊt th¶i trong n­íc ®Õn thêi ®iÓm ®ã ch­a v­ît qu¸ tiªu chuÈn cho phÐp nh­ng còng kh«ng thÓ dïng cho c¸c sinh ho¹t hµng ngµy cña ng­êi d©n vµ nÕu cø tiÕp tôc ®Ó t×nh tr¹ng « nhiªm ®ã kÐo dµi, trong mét t­¬ng lai kh«ng xa nguån n­íc ë n¬i ®©y sÏ kh«ng cßn gi¸ trÞ sö dông n÷a. 2.3.1.2. Nguyªn nh©n Thø nhÊt, cã thÓ thÊy râ nh÷ng chÊt th¶i ®ã phÇn lín do kh¸ch du lÞch hoÆc lµ cè t×nh hoÆc lµ v« ý hoÆc do ch­a cã sù bè trÝ hîp lý c¸c thïng bá r¸c nªn dÉn ®Õn viÖc vøt r¸c bõa b·i g©y « nhiÔm nguån n­íc. Thø hai, do c¸c dÞch vô ¨n uèng, sinh ho¹t phôc vô nhu cÇu kh¸ch du lÞch rÊt lín, l­îng phÕ th¶i tõ qu¸ tr×nh phôc vô ®ã kh«ng ®­îc xö lý ®óng n¬i, ®óng chç vµ còng do sù nhËn thøc cña ng­êi d©n cßn kÐm cho nªn ®ã còng lµ nh©n tè g©y « nhiÔm nguån n­íc n¬i ®©y. Thø ba, l­u l­îng thuyÒn bÌ ®i l¹i phôc vô du kh¸ch rÊt lín vµ do ®Æc ®iÓm ®Þa h×nh s«ng n­íc nªn viÖc qu¶n lý lµ rÊt khã kh¨n. ViÖc mang r¸c th¶i ®óng n¬i quy ®Þnh chØ cßn phô thuéc vµo ý thøc vµ nhËn thøc cña du kh¸ch. Thø t­, qu¸ tr×nh x©y dùng c¸c c«ng tr×nh, c¸c h¹ng môc. ViÖc t«n t¹o c¸c di tÝch còng lµ nguyªn nh©n g©y lªn t×nh tr¹ng « nhiÔm t¹i ®©y. Do ®ã ®Ó kh¾c phôc nh÷ng t×nh tr¹ng trªn ®ßi hái cÇn cã thêi gian vµ gi¶i ph¸p thÝch hîp. 2.3.1.3. HËu qu¶ NÕu nãi vÒ hËu qu¶ vÒ l©u dµi do sù « nhiÔm nguån n­íc g©y ra th× khã cã thÓ l­êng hÕt ®­îc. Tuy nhiªn cã thÓ dÔ dµng thÊy ®­îc hËu qu¶ tr­íc m¾t do t¸c ®éng cña « nhiÔm ®ã g©y ra lµ rÊt lín. Tr­íc hÕt g©y nguy h¹i vµ ¶nh h­ëng ®Õn chÊt l­îng cña cuéc sèng ng­êi d©n n¬i ®©y. Kh«ng ph¶i tÊt c¶ mäi ng­êi d©n trong x· ®Òu sèng dùa vµo 3 th¸ng lÔ héi mµ nghÒ chÝnh cña hä vÉn lµ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, nÕu t×nh tr¹ng « nhiÔm ®ã ngµy mét trÇm träng sÏ dÉn ®Õn nguån n­íc sö dông cho viÖc t­íi tiªu, sinh ho¹t bÞ ¶nh h­ëng. §iÒu ®ã lµ kh«ng hîp lý bëi nh­ vËy chÝnh lµ v× c¸i lîi nhá mµ quªn ®i c¸i lîi lín. Thø hai, víi sù ph¸t triÓn cña khoa häc c«ng nghÖ trong t­¬ng lai, nÕu t×nh tr¹ng ®ã kh«ng ®­îc kh¾c phôc th× hiÖn ch¨ng chïa H­¬ng cã cßn lµ ®iÓm thu hót kh¸ch du lÞch n÷a hay kh«ng. Thø ba, hiÖn tr¹ng « nhiÔm hiÖn nay cßn ch­a ®Õn møc qu¸ nghiªm träng. NÕu kh«ng gi¶i quyÕt kÞp thêi, trong t­¬ng lai nguån kinh phÝ phôc vô cho qu¸ tr×nh c¶i t¹o cã thÓ lín gÊp nhiÒu lÇn mµ vÉn kh«ng mang l¹i hiÖu qu¶ nh­ mong muèn. 2.3.2. Sù « nhiÔm kh«ng khÝ. 2.3.2.1. Thùc tr¹ng. Theo thèng kª vµ kh¶o s¸t vµo th¸ng 4 n¨m 2004 cña së y tÕ Hµ T©y, tû lÖ ng­êi lµm viÖc thêi gian dµi trong mïa lÔ héi t¹i chïa H­¬ng cã nguy c¬ m¾c c¸c bÖnh vÒ h« hÊp cao gÊp 3 lÇn so víi nh÷ng ng­êi kh¸c . MÆt kh¸c còng theo cuéc kh¶o s¸t nµy cho thÊy nång ®é kh«ng khÝ n¬i ®©y trong nh÷ng ngµy cao ®iÓm cña lÔ héi cao gÇn ®Õn tiªu chuÈn cho phÐp. Thùc tÕ nµy ph¶n ¸nh r»ng kh«ng khÝ n¬i ®©y ®· cã dÇn hiÖn suy gi¶m vµ nguy c¬ ®ã ngµycµng t¨ng. MÆt kh¸c, theo nh÷ng nhËn ®Þnh cña nhiÒu du kh¸h cã dÞp th¨m quan vµi lÇn t¹i ®©y, nguån kh«ng khÝ mçi n¨m ngµy cµng xÊu vµ kh«ng cßn trong lµnh nh­ tr­íc n÷a. §iÒu ®ã cho phÐp kh¼ng ®Þnh r»ng chÊt l­îng m«i tr­êng t¹i ®©y ®· cã dÊu hiÖu suy gi¶m bÞ tæn h¹i vµ kh«ng ®­îc tró träng ®óng mùc. 2.3.2.2. Nguyªn nh©n vµ hËu qu¶. Thùc tÕ cho thÊy, qu¸ tr×nh xö lý r¸c th¶i lµ mét vÊn ®Ò v« cïng quan träng trong kh©u gi¶i quyÕt vÊn ®Ò « nhiÔm t¹i ®©y. ChÝnh do sù ph©n bè réng vµ ®Þa h×nh phøc t¹p nªn l­îng r¸c th¶i sau mçi mïa lÔ héi ®Ó xö l ý ®­îc lµ mét vÊn ®Ò rÊt khã kh¨n. NÕu trong nh÷ng dÞp chÝnh héi, viÖc qu¶n lý m«i tr­êng rÊt khã kh¨n céng víi nhiÒu chÝnh s¸ch vÒ m«i tr­êng t¹i ®©y ch­a ph¸t huy hiÖu qu¶ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng kh«ng khÝ bÞ « nhiÔm nghiªm träng th× mÆt kh¸c sè l­îng r¸c th¶i ®i l¹i kh«ng ®­îc xö lý døt ®iÓm v¶ cø lín dÇn mçi n¨m vµ ®iÒu tÊt yÕu nguån kh«ng khÝ bÞ ¶nh h­ëng vµ suy tho¸i nghyiªm träng. VÒ hËu qu¶, sù « nhiÔm kh«ng khi n¬i ®©y kh«ng t¸c ®éng trªn diÖn réng nh­ « nhiÔm nguån n­íc. Nh­ng cã thÓ thÊy râ nhÊtm sù « nhiÔm ®ã t¸c ®éng lín ®Õn søc khoÎ con ng­êi, vÒ l©u dµi sÏ gi¶m l­îng du kh¸ch, x· héi ph¶i mÊt nguån chi phÝ lín ®Ó gi¶i quyÕt hËu qu¶ do sù t¸c ®éng cña qu¸ tr×nh « nhiÔm ®ã ®ång thêi ¶nh h­ëng ®Õn tiÒm n¨ng du lÞch vµ tµi nguyªn du lÞch n¬i ®©y. 2.4. Thùc tr¹ng ho¹t ®éng b¶o vÖ m«i tr­êng cña chÝnh quyÒn vµ nh©n d©n së t¹i. 2.4.1. Ho¹t ®éng tuyªn truyÒn gi¸o dôc. §©y lµ mét ho¹t ®éng quan träng trong viÖc n©ng cao ý thøc b¶o vÖ m«i tr­êng cña ng­êi d©n vµ du kh¸ch. Tuy nhiªn nh×n chung chÝnh quyÒn n¬i ®©y ch­a thÊy ®­îc t¸c dông to lín cña ho¹t ®éng ®ã v× thùc tÕ cho thÊy r»ng chØ k khi mïa lÔ héi chÝnh thøc b¾t ®Çu c«ng t¸c tuyªn truyÒn, gi¸o dôc nãi chung vµ vÒ m«i tr­êng nãi riªng míi b¾t ®Çu ho¹t ®éng nh­ng l¹i mang tÝnh chÊt kh«ng th­êng xuyªn vµ trong ph¹m vi hÑp. ChÝnh v× vËy trong thêi gian tíi ®Ó ho¹t ®éng tuyªn truyÒn gi¸o dôc thùc sù ph¸t huy t¸c dông còng nh­ n©ng cao chÊt l­îng cña c«ng t¸c tuyªn truyÒn, chÝnh quyÒn së t¹i cÇn nç lùc h¬n n÷a trong viÖc ®æi míi c¶ néi dung lÉn h×nh thøc trong ho¹t ®éng nµy. 2.4.2. ViÖc sö dông ng©n s¸ch trong ho¹t ®éng b¶o vÖ m«i tr­êng. Hµng n¨m víi hµng tû ®ång hç trî tõ c¸c tæ chøc du lÞch trong n­íc céng víi sè tiÒn thu ®­îc tõ viÖc bµn vÒ th¨m quan, tiÒn bÕn b·i… lµ nguån thu rÊt lín ®Ó cã thÓ thùc thi c¸c dù ¸n nh»m x©y dùng viÖc b¶o vÖ m«i tr­êng bÒn v÷ng. Nh­ng d­êng nh­ kinh phÝ phôc vô cho c¸c ho¹t ®éng nµy cßn Ýt hoÆc lµ viÖc sö dông cßn ch­a ®óng môc ®Ých vµ ch­a ph¸t huy hiÖu qu¶ cao. Do ®ã n¾m b¾t thùc tr¹ng trªn c¸c ban ngµnh chøc n¨ng cÇn cã biÖn ph¸p tÝch cùc h¬n n÷a trong viÖc gióp c¬ quan ®Þa ph­¬ng sö dông nguån kinh phÝ mét c¸ch hîp lý tr¸nh l·ng phÝ vµ ph¸t huy ®­îc hiÖu qu¶ cao nhÊt ®óng nh­ mong muèn. 2.4.3. C«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t diÔn biÕn sù thay ®æi cña m«i tr­êng cßn láng lÎo. Nh­ trªn ®· nãi, viÖc sö dông kh«ng hîp lý trong viÖc chi cho c¸c dù ¸n, c¸c ho¹t ®éng liªn quan ®Õn c«ng t¸c b¶o vÖ m«i tr­êng. V× vËy nguån nh©n lùc cã chuyªn m«n vÒ vÊn ®Ò nµy cßn rÊt Ýt vµ thiÕu kinh nghiÖm, céng víi ®Þa h×nh réng vµ phøc t¹p lµm cho viÖc kiÓm tra, gi¸m s¸t th­êng xuyªn gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n. Trong n¨m 2004 ®éi ngò nµy tuy cã ®­îc t¨ng c­êng nh­ng thùc sù vÉn ch­a t¹o ra nhiÒu sù thay ®æi ®Æc biÖt trong kh©u ph©n râ tr¸ch nhiÖm qu¶n lý. §Ó c«ng t¸c gi¶i quyÕt vÊn ®Ò m«i tr­êng trong nh÷ng ®iÒu kiÖn khã kh¨n, viÖc qu¶n lý ®éi ngò nh©n lùc lµ rÊt quan träng vµ do ®ã nÕu gi¶i quyÕt tèt vÊn ®Ò nµy sÏ thùc sù gãp phÇn lµm thay ®æi thùc tr¹ng m«i tr­êng t¹i ®©y. 2.4.4. Møc ®é « nhiÔm ngµy mét gia t¨ng, trong khi cã nh÷ng khu vùc bÞ « nhiÔm nghiªm träng nh­ng l¹i ch­a cã biÖn ph¸p gi¶i quyÕt. KÕt qu¶ ®iÒu tra gÇn ®©y cho thÊy rÊt nhiÒu khu vùc trong chïa ®ang bÞ « nhiÔm nghiªm träng nh­ng l¹i ch­a thÊy cã nhiÒu biÖn ph¸p tÝch cùc cña c¶ chÝnh quyÒn vµ c¸c ban ngµnh cÊp trªn nh»m xö lý t×nh tr¹ng trªn, khi ®­îc hái vÒ vÊn ®Ò nµy chñ tÞch UBND x· H­¬ng S¬n lý gi¶i r»ng do cã qu¸ nhiÒu h¹ng môc kh¸c ph¶i ®Çu t­ x©y dùng quan träng nªn mÆc dï ®· cã nh÷ng ý kiÕn còng nh­ dù ¸n ®Ò h­íng nh­ng chÝnh quyÒn kh«ng thÓ mét lóc gi¶i quyÕt mäi viÖc vµ cÇn cã thêi gian còng nh­ sù hç trî tõ cÊp trªn. §iÒu lý gi¶i trªn lµ phi lý vµ thiÕu tr¸ch nhiÖm bëi v× c¶i t¹o m«i tr­êng còng chÝnh lµ mét trong c¸c h¹ng môc n»m trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn du lÞch t¹i ®©y nh»m thu hót ngµy cµng nhiÒu du kh¸ch th¨m quan. 2.4.5. NhiÒu vi ph¹m ch­a ®­îc xö lý kÞp thêi vµ thÝch ®¸ng. Víi mét l­îng máng d©n trªn ®Þa h×nh réng vµ phøc t¹p th× kiÓm tra lùc l­îng máng d©n trªn ®Þa h×nh réng vµ phøc t¹p lµ rÊt khã kh¨n. Tuy nhiªn cã nhiÒu tr­êng hîp vi ph¹m nghiªm träng g©y ¶nh h­ëng xÊu ®Õn tµi nguyªn du lÞch còng nh­ m«i tr­êng t¹i ®©y bÞ lùc l­îng b¶o vÖ ph¸t hiÖn nh­ng ®Ó xö lý nh÷ng hµnh vi ®ã th× l¹i ch­a cã mét chÕ tµi hoÆc quy ®Þnh cô thÓ nµo ®Ó ¸p dông vµ biÖn ph¸p duy nhÊt lµ nh¾c nhë. Thö hái r»ng víi ý thøc ch­a cao cña ng­êi d©n n­íc ta hiÖn nay th× gi¶i ph¸p ®ã liÖu cã ph¸t huy t¸c dông? Nªn ch¨ng chÝnh quyÒn n¬i ®©y cÇn cã biÖn ph¸p m¹nh h¬n n÷a ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy. MÆt kh¸c kh«ng chØ cã nh÷ng vi ph¹m cña Du kh¸ch mµ chÝnh ng­êi d©n n¬i ®©u còng "gãp" phÇn kh«ng nhá trong viÖc ph¸ ho¹i c¶nh quan m«i tr­êng còng nh­ sù « nhiÔm t¹i n¬i ®©y. Mét minh chøng râ rµng nhÊt cã thÓ tËn m¾t chøng kiÕn ®ã lµ nh÷ng chiÕc b¬m kim tiªm cã thÓ bÊt chît gÆp t¹i nhiÒu vÞ trÝ (®Æc biÖt ë nh÷ng hang ®éng hoÆc nh÷ng bôi c©uy). §©y chÝnh lµ mÆt tr¸i do sù ph¸t triÓn ®ªm l¹i cho n¬i, v× thÕ mÆc dï lµ mét x· n»m kh¸ xa khu vùc trung t©m huyÖn nh­ng n¬i ®©y cã tû lÖ ng­êi nghiÖn ma tuý cao nhÊt trong c¸c huyÖn cña tØnh Hµ T©y. §ång thêi qu¸ tr×nh phôc vô cña c¸c nhµ hµng, qu¸n ¨n t¹i ®©y kh«ng ®­îc kiÓm so¸t chÆt chÏ, nÕu cã vi ph¹m còng ch­a cã biÖn ph¸p xö lý. V× vËy chÝnh quyÒn n¬i ®©y cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p c­¬ng quyÕt h¬n n÷a ®Ó cã thÓ lµm gi¶m bít t×nh tr¹ng trªn. 2.5. Nh÷ng ®¸nh gi¸ vµ nhËn xÐt vÒ ho¹t ®éng b¶o vÖ m«i tr­êng trªn ®Þa bµn chïa H­¬ng. 2.5.1. Nh÷ng mÆt ®· lµm ®­îc vµ nguyªn nh©n chÝnh. 2.5.1.1. Nh÷ng thµnh tùu. Thø nhÊt, nhiÒu chÝnh s¸ch vµ dù ¸n kh¶ thi cã thÓ ®­îc triÓn khai nh»m ®em l¹i bé mÆt míi cho m«i tr­êng t¹i n¬i ®©y. Thø hai, c«ng t¸c tuyªn truyÒn, gi¸o dôc ®Õn ng­êi d©n vµ du kh¸ch n©ng cao ý thøc b¶o vÖ m«i tr­êng ngµy cµng ®­îc tró träng vµ ®· ph¸t huy hiÖu qu¶. Thø ba, mét sè øng dông c¸c tiÕn bé cña khoa häc kü thuËt trong vÊn ®Ò c¶i thiÖn m«i tr­êng ®· ph¸t huy t¸c dông. Thø t­, nhiÒu tµi nguyªn du lÞch ®ang ®­îc trïng tu kÞp thêi nh»m ®¸p øng nhu cÇu th¨m quan ngµy cµng lín cña du kh¸ch. Thø n¨m, thu hót sù quan t©m, ®Çu t­ cña c¸c ban ngµnh cÊp trªn trong viÖc hç trî vÒ c¶ nh©n lùc vµ vËt lùc lµ mét thµnh c«ng lín cña chÝnh quyÒn n¬i ®©y. Thø s¸u, ph¸t hiÖn kÞp thêi c¸c khu vùc « nhiÔm ®Ó cã biÖn ph¸p xö lý kÞp thêi nh»m kh«i phôc vµ b¶o vÖ c¸c tµi nguyªn còng nh­ nh÷ng khu vùc l©n cËn. Cuèi cïng, chÝnh quyÒn vµ ng­êi d©n n¬i ®©y ®ang tõng b­íc b¾t tay g©y dùng lªn mét ®iÓm du lÞch thu hót ngµy cµng nhiÒu du kh¸ch t¹o ®µ ph¸t triÓn cho d©n c­ t¹i ®Þabµn nãi riªng vµ nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc nãi chung. 2.5.1.2. Nguyªn nh©n ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu. Mét lµ, lîi thÕ do sù quan t©m cña c¸c cÊp l·nh ®¹o ®Þa ph­¬ng vµ TW. Hai lµ, chÝnh quyÒn së t¹i ®· cã nhiÒu nç lùc nhÊt ®Þnh trong vai trß "®Çu tÇu" vÒ c«ng t¸c b¶o vÖ m«i tr­êng. Ba lµ, nhËn thøc vÒ vai trß ngµy cµng t¨ng cña vÊn ®Ò b¶o vÖ m«i tr­êng t¹i c¸c ®iÓm du lÞch ®èi víi sù ph¸t triÓn chung cña toµn x· héi. Bèn lµ, xu h­íng ph¸t triÓn chung cña thÕ giíi ®Æt ra cho cÊp uû ®¶ng, ®Þa ph­¬ng kh«ng thÓ ®øng ngoµi cuéc. 2.5.2. H¹n chÕ vµ nguyªn nh©n cña h¹n chÕ. 2.5.2.1. H¹n chÕ. Thø nhÊt, ®· tèn rÊt nhiÒu tiÒn cho viÖc x©y dùng c¸c dù ¸n nh­ng nhiÒu dù ¸n vÉn ch­a ®­îc thùc thi. Thø hai, c«ng t¸c qu¶n lý vÒ m«i tr­êng cßn rÊt nhiÒu mÆt ch­a hîp lý vµ ®óng vai trß, chøc n¨ng. Thø ba, viÖc ®Çu t­ kh«ng ®ång bé cho c¸c h¹ng môc dù ¸n kÐo theo nhiÒu bÊt cËp gia t¨ng. Thø t­, ch­a ®¸nh gi¸ ®óng ®¾n vai trß cña m«i tr­êng ®èi víi sù ph¸t triÓn dµi h¹n trong t­¬ng lai. Thø n¨m, n¨ng lùc trong viÖc t¹o ®éng lùc cho c¸c thµnh phÇn nh»m gi¶m bít nguy c¬ « nhiÔm cßn yÕu kÐm. Thø s¸u, ch­a cã nh÷ng dù ¸n mang tÇm cì lín trong chiÕn l­îc quy ho¹ch b¶o vÖ tµi nguyªn, m«i tr­êng du lÞch n¬i ®©y. Thø bÈy, vèn ®Çu t­ cho viÖc x©y dùng c¸c dù ¸n bÞ bßn rót hoÆc sö dông kh«ng hîp lý dÉn ®Õn viÖc thùc thi c¸c dù ¸n gÆp nhiÒu khã kh¨n. Cuèi cïng sù thiÕu tr¸ch nhiÖm cña mét bé phËn nh÷ng c¸ nh©n, c¬ quan cã thÈm quyÒn t¹o ra nhiÒu nghÞch lý cho c¸c dù ¸n, c«ng t¸c b¶o vÖ m«i tr­êng t¹i ®©y, 2.5.2.2. Nguyªn nh©n. Cã rÊt nhiÒu nguyªn nh©n g©y nªn nh÷ng h¹n chÕ trªn. Tuy nhiªn cã thÓ kh¸i qu¸t bëi bèn nguyªn nh©n chÝnh lµ: Nguyªn nh©n tõ c¸c c¬ quan chøc n¨ng; nguyªn nh©n do ®éi ngò lao ®éng cã n¨ng lùc vµ tr×nh ®é yÕu kÐm; nguyªn nh©n do sù t¸c ®éng cña c¸c yÕu tè kh¸ch quan vµ nguyªn nh©n tõ chiÕn l­îc quy ho¹ch ph¸t triÓn trung dµi h¹n. Ch­¬ng 3 C¸c gi¶i ph¸p c¶i t¹o m«i tr­êng t¹i chïa H­¬ng. 3.1. C¸c gi¶i ph¸p t×nh thÕ. 3.1.1. §Çu t­ nh©n lùc, vËt lùc dän s¹ch khèi l­îng r¸c tån ®äng. Trªn thùc tÕ, ®Ó thùc hiÖn ®­îc kÕ ho¹ch nµy cÇn cã thêi gian kÐo dµi vµ ®iÒu nµy cã thÓ thùc hiÖn ®­îc (v× lÔ héi chïa H­¬ng chØ kÐo dµi trong 3 th¸ng). Tuy nhiªn nÕu gi¶i ph¸p nµy mang tÝnh chÊt kh¶ thi chØ mang tÝnh tÝch cùc trong thêi gian ng¾n, mÆc dï ®iÒu nµy lµ phï hîp víi ®Þa h×nh n¬i ®©y. ChÝnh v× vËy ®Ó ph¸t huy hiÖu qu¶ cao, ngay sau khi dù ¸n míi tÝch cùc vµ ®ång bé h¬n. 3.1.2. T¨ng c­êng kiÓm tra, gi¸m s¸t hµnh vi cña kh¸ch §Ó thùc thi ph­¬ng ¸n nµy, hiÖn nay cã thÓ nhê sù hç trî cña c¸c ph­¬ng tiÖn kü thuËt hiÖn ®¹i, do ®ã chi phÝ rÊt tèn kÐm. MÆt kh¸cd viÖc sö dông c¸c thiÕt bÞ ®ã ®ßi hái cÇn cã ®éi ngò am hiÓu vµ cã tr×nh ®é do ®ã kÐo theo chi phÝ lao ®éng còng nh­ chi phÝ b¶o tr× söa ch÷a rÊt lín, mµ øng dông trong ph¹m vi rÊt réng nh­ vËy hiÖu qu¶ sÏ kh«ng cao. NÕu kh«ng, cã thÓ t¨ng c­êng ®éi ngò gi¸m s¸t t¹i c¸c ®Þa ®iÓm du lÞch, ®iÒu nµy sÏ trùc tiÕp lµ gi¶m t¸c nh©n g©y « nhiÔm nh­ng mÆt kh¸c sÏ ph¶i cÇn rÊt nhiÒu nh©n lùc tham gia. 3.1.3. X¸c ®Þnh søc chøa cho ®iÓm du lÞch. NÕu xÐt toµn diÖn th× ®©y lµ gi¶i ph¸p mang tÝnh chÊt l©u dµi. Tuy nhiªn ®iÒu nµy nãi chung t¹i c¸c ®iÓm du lÞch ë n­íc ta ch­a x¸c ®Þnh vµ nhËn thøc ®óng ®¾n vÒ vÊn ®Ò nµy. V× v©yh nÕu cã thÓ trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ngµnh du lÞch nãi chung vµ du lÞch Hµ T©y nãi riªng nªn cã dù ¸n thÝch hîp cho vÊn ®Ò nµy. 3.2. N©ng cao chÊt l­îng ®éi ngò qu¶n lý. 3.2.1. X©y dùng bé phËn chuyªn tr¸ch, am hiÓu vÒ m«i tr­êng ®­îc ®µo t¹o c¨n b¶n vµ cã tr×nh ®é. §©y chÝnh lµ nhiÖm vô chiÕn l­îc l©u dµi trong quy ho¹ch ph¸t triÓn cña bÊt cø khu du lÞch nµo, kh«ng chØ riªng chïa H­¬ng. Tuy r»ng mïa vô du lÞch ë ®©y chØ diÔn ra trong h¬n 3 th¸ng ®Çu n¨m nh­ng ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng t¸c ®éng vµ nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn m«i tr­êng trong vµ sau thêi gian ®ã l¹i rÊt dµi, v× vËy ®Ó duy tr× vµ ph¸t huy tèt vai trß cña ®éi ngò nµy mét mÆt cÇn cã sù hç trî cña së du lÞch Hµ T©y trong vÊn ®Ò ®µo t¹o còng nh­ hç trî vÒ kinh phÝ ®Ó duy tr× ho¹t ®éng cña bé phËn nµy. 3.2.2. T¹o ®éng lùc cho ®éi ngò b¶o vÖ m«i tr­êng t¹i c¬ së. Môc ®Ých chÝnh ë ®©y lµ n©ng cao tr¸ch nhiÖm cña ®éi ngò nh÷ng ng­êi tham gia c«ng t¸c gi¸m s¸t, b¶o vÖ c¶i t¹o m«i tr­êng t¹i ®©y. ViÖc t¹o ®éng lùc cho ®éi ngò nµy sÏ gãp phÇn kh«ng chØ h¹n chÕ nh÷ng hµnh vi tiªu cùc cña du kh¸ch ®ång thêi nh÷ng ng­êi lao ®éng sÏ lµm viÖc víi th¸i ®é vµ tinh thÇn cao h¬n trong viÖc b¶o vÖ m«i tr­êng, c¶nh quan t¹i ®©y. 3.3. X©y dùng c¸c chÕ tµi, c¸c quy ®Þnh cô thÓ ®èi víi Du kh¸ch vµ d©n c­ së t¹i. 3.3.1. X©y dùng c¸c biÓn chØ dÉn cho kh¸ch hµng b»ng tiÕng ViÖt kÌm theo tiÕng Anh, cô thÓ vµ ®Çy ®ñ. Trªn thùc tÕ ®iÒu nµy cã t¸c dông chÝnh nh»m h­íng dÉn cho du kh¸ch ®i vµ ®Õn nh÷ng n¬i theo mong mu«n cña hä vµ nh­ vËy sÏ kh«ng bÞ l·ng phÝ thêi gian. Tuy nhiªn bªn c¹nh nh÷ng biÓn chØ dÉn ®ã nÕu cã thªm nh÷ng biÓn h­íng dÉn du kh¸ch n¬i bá r¸c hoÆc nh÷ng biÓu ng÷ mang tÝnh chÊt tuyªn truyÒn vÒ hµnh vi b¶o vÖ m«i tr­êng th× ch¾c ch¾n sÏ cã t¸c dông lín. 3.3.2. Quy ®Þnh møc vµ h×nh thøc ph¹t cô thÓ ®èi víi nh÷ng hµnh vi cè t×nh x©m h¹i lµm ¶nh h­ëng ®Õn m«i tr­êng. §iÒu nµy trªn thùc tÕ x©m h¹i lµm ¶nh h­ëng ®Õn m«i tr­êng ë n­íc ta nãi chung lµ ch­a ë ®©u thùc hiÖn. Tuy nhiªn nÕu lµm ®­îc ®iÒu nµy th× hiÖu qu¶ sÏ rÊt râ rÖt ngay trªn ph­¬ng diÖn b¶o vÖ m«i tr­êng t¹i ®©y còng nh­ n©ng cao ý thøc cña du kh¸ch vµ d©n c­ trªn ®Þa bµn. V× vËy ®Ó ph­¬ng ¸n nµy cã thÓ thùc thi ®­îc tr­íc hÕt cÇn cã kho¶ng thêi gian lµ b­íc ®Öm tr­íc khi chÝnh thøc ®­a vµo thùc hiÖn. 3.4. Tuyªn truyÒn s©u réng trªn c¸c ph­¬ng diÖn th«ng tin ®¹i chóng nh»m n©ng cao ý thøc cña du kh¸ch còng nh­ ng­êi d©n n¬i ®©y trong vÊn ®Ò b¶o vÖ m«i tr­êng. ViÖc tuyªn truyÒn nµy vÒ c¬ b¶n lµ dÔ dµng thùc thi víi chi phÝ thÊp vµ ph¹m vi réng do cã sù trî gióp cña c¸c ph­¬ng tiÖn kü thuËt hiÖn ®¹i. Tuy nhiªn chØ ph¸t huy t¸c dông ®èi víi du kh¸ch lµ ng­êi ViÖt Nam, chÝnh v× vËy vÒ c¬ b¶n vÉn ch­a ph¶i lµ biÖn ph¸p mang tÝnh kh¶ thi cao. 3.5. ViÖc duy tr× kiÓm tra vÒ møc ®é « nhiÔm ®Ó cã biÖn ph¸p xö lý kÞp thêi lµ rÊt quan träng. §©y lµ viÖc nªn lµm th­êng xuyªn ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng khi ph¸t hiÖn th× møc ®é « nhiÔm ®· nghiªm träng, lóc ®ã viÖc xö lý sÏ ®¹t hiÖu qu¶ kh«ng cao, mÆt kh¸c cßn rÊt tèn kÐm. Víi ph­¬ng ¸n nµy, viÖc thùc thi lµ Ýt tèn kÐm vµ mang l¹i hiÖu qu¶ cao nÕu cã kÕ ho¹ch vµ ph­¬ng ¸n ph©n c«ng qu¶n lý hîp lý, 3.6. CÇn cã chiÕn l­îc quy ho¹ch ph¸t triÓn khu du lÞch chïa H­¬ng trong dµi h¹n. 3.6.1. TÝnh to¸n vµ ph©n luång sè l­îng kh¸ch Du lÞch cho võa ®ñ søc chøa nh»m tr¸nh t×nh tr¹ng qu¸ t¶i. Tr¸ch nhiÖm nµy ph¶i thuéc vÒ së du lÞch Hµ T©y. ViÖc thùc thi dù ¸n nµy mÆt h¹n chÕ sÏ lµm gi¶m sè l­îng kh¸ch th¨m quan trong tõng thêi ®iÓm. Tuy nhiªn nÕu xÐt vÒ gãc ®é cÇn thiÕt ph¶i ®­a ph­¬ng ¸n nµy vµo sö dông kh«ng chØ t¹i ®©y mµ cã thÓ ¸p dông cho nhiÒu ®iÓm du lÞch kh¸c. §Ó lµm ®­îc ®iÒu ®ã c¸c ban ngµnh chøc n¨ng cÇn lªn kÕ ho¹ch vµ cÇn sù trî gióp cña tæ chøc du lÞch thÕ giíi. 3.6.2. X©y dùng c¸c khu vùc ph©n hñy r¸c nh»m tr¸nh t×nh tr¹ng l­îng r¸c th¶i ngµy cµng lín. Do ®Æc ®iÓm ®Þa h×nh t¹i ®©y kh«ng thuËn lîi cho qu¸ tr×nh thu gom vµ vËn chuyÓn c¸c chÊt th¶i, v× vËy cÇn x©y dùng nhiÒu ®Þa ®iÓm vøt vµ thu gom r¸c t¹i nhiÒu n¬i kh¸c nhau nh­ng ph¶i ®¶m b¶o kh«ng lµm ¶nh h­ëng ®Õn m«i tr­êng vµ c¶nh quan n¬i ®©y. 3.6.3. Quy ®Þnh râ rµng khu vùc phôc vô c¸c nhu cÇu sinh ho¹t cña du kh¸ch ®ång thêi quy ®Þnh râ tr¸ch nhiÖm cña c¸c hé kinh doanh. Víi l­îng kh¸ch du lÞch hµng n¨m rÊt lín, kÐo theo hµng lo¹t c¸c dÞch vô ¨n, ngñ, nghØ cho du kh¸ch. NÕu nh­ viÖc qu¶n lý c¸c hÖ kinh doanh t¹i ®©y vµ quy ®Þnh râ tr¸ch nhiÖm cña hä trong vÊn ®Ò b¶o vÖ m«i tr­êng ®ã sÏ lµ mét biÖn ph¸p tèt nh»m lµm gi¶m nguy c¬ « nhiÔm m«i tr­êng tõ chÝnh ng­êi d©n n¬i ®©y. 3.6.4. §Çu t­ x©y dùng, n©ng cÊp vµ c¶i t¹o c¸c ®Þa ®iÓm ®· bÞ xuèng cÊp, « nhiÔm vµ nÕu cÇn thiÕt cã thÓ t¹m ngõng cho kh¸ch hµng th¨m quan t¹i ®ã. §©y lµ viÖc hÕt søc cÇn thiÕt cho chiÕn l­îc ph¸t triÓn l©u dµi ngµnh du lÞch t¹i ®©y. §ã còng lµ ph­¬ng ¸n mang tÝnh chÊt cÊp thiÕt kh«ng chØ riªng t¹i chïa H­¬ng mµ c¶ nh÷ng ®Þa ®iÓm du lÞch kh¸c. ViÖc thùc thi dù ¸n nµy ®ßi hái ph¶i cã sù phèi hîp ®ång bé cña c¸c ban ngµnh chøc n¨ng còng nh­ cÇn cã nguån kinh phÝ lín hç trî tõ c¸c ban ngµnh cÊp trªn vµ cÇn cã thêi gian dµi ®Ó triÓn khai. ChÝnh v× vËy ®©y lµ gi¶i ph¸p mang l¹i hiÖu qu¶ t­¬ng ®èi cao trªn nhiÒu ph­¬ng diÖn. §ång thêi sÏ t«n t¹o, gi÷ g×n vµ ph¸t huy ®­îc gi¸ trÞ c¸c b¶n s¾c vèn cã t¹i n¬i ®©y. 3.6.5. X©y dùng h­íng ®i míi trong qu¸ tr×nh vËn chuyÓn du kh¸ch tõ bÕn ®ß tíi n¬i th¨m quan. Víi gi¶i quyÕt nµy, t×nh tr¹ng ¸ch t¸ch trªn bÕn ®ôc sÏ kh«ng cßn vµo dÞp cao ®iÓm cña lÔ héi. §iÒu ®ã còng ®ång nghÜa r»ng m«i tr­êng - ®Æc biÖt lµ nguån n­íc sÏ tr¸nh ®­îc nguy c¬ « nhiÔm mét c¸ch ®¸ng kÓ. §Ó thùc hiÖn dù ¸n nµy ®ßi hái cÇn cã thêi gian dµi (tõ 3 - 4 n¨m) vµ kinh phÝ rÊt lín nh­ng mÆt kh¸c l¹i g©y nguy c¬ mÊt viÖc lµm cho rÊt nhiÒu lao ®éng ®Þa ph­¬ng. ChÝnh v× vËy ®Ó dù ¸n mang tÝnh kh¶ thi cao, ®ßi hái kh«ng chØ cã lao ®éng giái, kinh phÝ lín mµ cÇn ®¶m b¶o sao cho kh«ng ¶nh h­ëng nhiÒu ®Õn viÖc lµm cña ng­êi d©n n¬i ®©y. ChÝnh v× vËy chÝnh quyÒn nç lùc phèi kÕt hîp víi c¸c ban ngµnh kh¸c ®Ó dù ¸n trªn ph¸t huy hiÖu qu¶ cao nhÊt. 3.6.6. Tæng côc du lÞch cïng c¸c ban ngµnh chøc n¨ng cã liªn quan cÇn quan t©m h¬n n÷a ®ång thêi ph©n râ tr¸ch nhiÖm vÒ vÊn ®Ò m«i tr­êng t¹i ®©y. VÊn ®Ò x©y dùng vµ hoµn thiÖn m«i tr­êng t¹i chïa H­¬ng cã thÓ lµ n»m trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn vÜ m« vÒ du lÞch trong c¸c dù ¸n nh»m thu hót du kh¸ch tíi th¨m quan. ChÝnh v× vËy muèn cho ngµnh du lÞch t¹i ®©y thùc sù cÊp b¸ch h¬n lóc nµo hÕt. §iÒu ®ã ®ßi hái kh«ng chØ cã sù nç lùc cña chÝnh quyÒn së t¹i vµ ng­êi d©n n¬i ®©y, mÆt kh¸c cÇn cã sù chØ ®¹o, h­íng dÉn cña c¸c ban ngµnh chøc n¨ng vµ nÕu lµm ®­îc ®iÒu ®ã còng chÝnh lµ gãp phÇn gi÷ g×n c¸c gi¸ trÞ v¨n ho¸ lÞch sö cña n­íc nhµ cho c¸c thÕ hÖ mai sau. PhÇn kÕt luËn. Qu¸ tr×nh c¶i t¹o nh»m thay ®æi m«i tr­êng t¹i chïa H­¬ng ®ang lµ vÊn ®Ò thu hót ®­îc nhiÒu sù quan t©m cña nhiÒu cÊp, nhiÒu ngµnh. Trong giai ®o¹n ph¸t triÓn cña khoa häc c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, nhãm c¸c t¸c nh©n t¸c ®éng ®Õn sù « nhiÔm m«i tr­êng lµ rÊt lín nh­ng ®ång thêi viÖc øng dông c¸c thµnh tùu khoa häc nh»m lµm gi¶m nh÷ng t¸c h¹i ®ã ®Õn m«i tr­êng còng cã rÊt nhiÒu kh¶ n¨ng mang tÝnh kh¶ thi. Trªn c¬ së thu thËp tµi liÖu vµ ph©n tÝch, ®Ò ¸n ®· cho thÊy r»ng nh÷ng mÆt h¹n chÕ, tån ®äng trong vÊn ®Ò b¶o vÖ m«i tr­êng t¹i chïa H­¬ng ®ång thêi ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p mang tÝnh ®ång bé vµ kh¶ thi tõng b­íc gãp phÇn thay ®æi vµ c¶i t¹o m«i tr­êng t¹i ®©y. §iÒu ®ã ®ång nghÜa trong t­¬ng lai ngµnh du lÞch t¹i ®©y sÏ lµ ®iÓm thu hót du kh¸ch víi nh÷ng ®iÒu kiÖn vµ chÊt l­îng b¶o ®¶m. §Ò ¸n cã néi dung ®­îc thÓ hiÖn cô thÓ trong c¸c ch­¬ng cã sù liªn kÕt chÆt chÏ. §· nªu ®­îc nh÷ng mÆt ®· vµ ch­a lµm ®­îc trong vÊn ®Ò b¶o vÖ m«i tr­êng t¹i ®©y, t×nh tr¹ng m«i tr­êng còng nh­ nguyªn nh©n cña sù « nhiÔm ®ã. MÆt kh¸c b»ng nh÷ng tµi liÖu cô thÓ ®· ®­îc ®¨ng t¶i trªn c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin, ®Ò ¸n ®· kh¸i qu¸t l¹i nh÷ng vÊn ®Ò m«i tr­êng t¹i ®©y ®ang ®­îc sù quan t©m cña c¸c cÊp, c¸c ngµnh c¸c ®¬n vÞ kh¸c nhau. B»ng c¸ch ®i s©u vµo ph©n tÝch thùc tr¹ng, ®Òu ¸n ®· kh¼ng ®Þnh mèi quan hÖ gi÷a b¶o vÖ m«i tr­êng víi sù ph¸t triÓn du lÞch. §ång thêi t¹o ra nh÷ng b­íc míi trong viÖc ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p còng nh­ ®iÒu kiÖn, mÆt h¹nn chÕ, ­u ®iÓm cña c¸c gi¶i ph¸p ®ã. Víi c¸c gi¶i ph¸p ®ñ, c¸c c¬ quan chñ thÓ qu¶n lý vµ x©y dùng cã c¬ së vµ c¨n cø nh»m n©ng cao hiÖu lùc qu¶n lý vµ x©y dùng c¸c c«ng tr×nh phôc vô cho viÖc b¶o vÖ tµi nguyªn du lÞch vµ m«i tr­êng t¹i ®©y. Víi mong muèn gãp mét phÇn vµo c«ng t¸c b¶o vÖ m«i tr­êng t¹i chïa H­¬ng, sinh viªn thùc hiÖn ®Ò ¸n hy väng r»ng ®Ò ¸n nµy sÏ thùc sù cã Ých ®èi víi viÖc c¶i t¹o vµ b¶o vÖ m«i tr­êng t¹i ®ã vµ ®iÓm du lÞch chïa H­¬ng sÏ thùc sù lµ ®iÓm du lÞch lý t­ëng cho kh¸ch du lÞch. Danh môc tµi liÖu tham kh¶o. 1. T¹p chÝ KTPT sè 20/2003 2. T¹p chÝ KTMT sè 9/2002 3. V¨n ho¸ vµ MT kinh doanh du lÞch - NXB Thèng kª 4. M«i tr­êng trong mèi quan hÖ víi du lÞch - NXB Thèng kª th¸ng 12/1995 6. B¸o Hµ T©y sè 12/99 Sè 40/2003 7. B¸o ANT§ th¸ng 10/2003 Môc lôc Lêi më ®Çu 1 1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò ¸n 1 2. Môc ®Ých cña ®Ò ¸n 2 3. §èi t­îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu cña ®Ò ¸n 2 4. KÕt cÊu cña ®Ò ¸n 2 Ch­¬ng 1: Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ m«i tr­êng trong du lÞch 3 1.1. B¶n chÊt cña vÊn ®Ò m«i tr­êng trong du lÞch 3 1.2. Lîi thÕ trong vÊn ®Ò b¶o vÖ m«i tr­êng t¹i ®iÓm du lÞch chïa H­¬ng 7 Ch­¬ng 2: Thùc tr¹ng m«i tr­êng t¹i ®iÓm du lÞch chïa H­¬ng 8 2.1. Sù xuèng cÊp cña tµi nguyªn du lÞch 8 2.2. ViÖc x©y dùng c¸c ®Òn chïa tr¸i phÐp cã ph¶i lµ minh chøng cho thÊy gi¸ trÞ c¸c tµi nguyªn du lÞch ®· suy gi¶m ? 10 2.3. Sù xuèng cÊp cña m«i tr­êng 11 2.4. Thùc tr¹ng ho¹t ®éng b¶o vÖ m«i tr­êng cña chÝnh quyÒn vµ d©n c­ së t¹i 14 2.5. Nh÷ng ®¸nh gi¸ vµ nhËn xÐt vÒ ho¹t ®éng b¶o vÖ m«i tr­êng trªn ®Þa bµn chïa H­¬ng 16 Ch­¬ng 3: C¸c gi¶i ph¸p c¶i t¹o m«i tr­êng t¹i chïa H­¬ng 19 3.1. C¸c gi¶i ph¸p t×nh thÕ 19 3.2. N©ng cao chÊt l­îng ®éi ngò qu¶n lý 20 3.3. X©y dùng c¸c chÕ tµi, c¸c quy ®Þnh cô thÓ ®èi víi du kh¸ch vµ d©n c­ së t¹i 20 3.4. Tuyªn truyÒn s©u réng trªn c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng nh»m n©ng cao ý thøc cña du kh¸ch còng nh­ ng­êi d©n n¬i ®©y trong vÊn ®Ò b¶o vÖ m«i tr­êng 21 3.5. ViÖc duy tr× kiÓm tra vÒ møc ®é « nhiÔm ®Ó cã biÖn ph¸p xö lý kÞp thêi lµ rÊt quan träng 21 3.6. CÇn cã chiÕn l­îc quy ho¹ch ph¸t triÓn khu du lÞch chïa H­¬ng trong dµi h¹n 21 PhÇn kÕt luËn 24