Đề án Một số giải pháp nhằm tăng cường khả năng thu hút FDI từ EU, Nhật và Mỹ vào Việt Nam

®éng tr­íc thêi h¹n cã tû lÖ thÊp h¬n nhiÒu ®èi t¸c kh¸c. Sè dù ¸n ®Çu t­ cña NhËt bÞ gi¶i thÓ tr­íc thêi h¹n lµ 13 chiÕm ch­a ®Çy 4% sè dù ¸n ®­îc cÊp phÐp, thÊp h¬n nhiÒu so víi tû lÖ chung (16%). Sè vèn ®¨ng ký bÞ rót giÊy phÐp tr­íc thêi h¹n cña c¸c nhµ ®Çu t­ NhËt t¹i ViÖt Nam lµ 292,4 triÖu USD, chiÕm trªn 8% tæng vèn ®Çu t­ ®­îc cÊp phÐp, t­¬ng ®­¬ng víi tû lÖ chung cña c¸c dù ¸n ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam. Lo¹i trõ nh©n tè ¶nh h­ëng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh - tiÒn tÖ Ch©u ¸ vµ nÒn kinh tÕ NhËt B¶n ch­a phôc håi sau sù sôp ®æ cña nÒn kinh tÕ "bong bãng" víi sù bÊt æn cña ®ång Yªn, th× ®Çu t­ trùc tiÕp cña NhËt B¶n vµo ViÖt Nam nh×n chung vÉn cßn chËm, ch­a thùc sù t­¬ng xøng víi tiÒm lùc kinh tÕ cña NhËt B¶n vµ nhu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ cña hai quèc gia. Ngoµi ra sù mÊt c©n ®èi vÒ ®Çu t­ cña NhËt B¶n t¹i ViÖt Nam theo vïng vµ ngµnh kinh tÕ t¹o nªn nh÷ng khã kh¨n kh«ng nhá trong viÖc thùc hiÖn nh÷ng chÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi nh­ viÖc chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ, gi¶m dÇn kho¶ng c¸ch ph¸t triÓn gi÷a c¸c vïng, miÒn trong c¶ n­íc... §Ó gi¶i thÝch cho lý do nµy, TS. Toshihiko Kinoshita, gi¸m ®èc ®iÒu hµnh ViÖn nghiªn cøu vÒ ph¸t triÓn vµ ®Çu t­ quèc tÕ, Ng©n hµng xuÊt - nhËp khÈu NhËt B¶n nªu ra "nh÷ng mèi quan t©m chñ yÕu" cña c«ng ty NhËt B¶n ®ã lµ: Thø nhÊt, lµ chi phÝ lao ®éng, ®Êt ®ai, nguyªn liÖu th« vµ n¨ng l­îng; Thø hai, lµ qui m« thÞ tr­êng ®Þa ph­¬ng hoÆc thÞ tr­êng khu vùc; Thø ba, lµ nh÷ng trë ng¹i vÒ vËt chÊt, ®Þa lý vµ nh÷ng c¶n trë do connb t¹o ra trong ®ã cã nh÷ng chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp lµ c¸i quyÕt ®Þnh nh÷ng ®iÒu kiÖn trªn. Bªn c¹nh ®ã c¸c nhµ ®Çu t­ NhËt vÉn cßn ch­a hÕt e ng¹i trong viÖc ®Çu t­ vµo ViÖt Nam, víi lý do m«i tr­êng ®Çu t­ ViÖt Nam vÉn cßn nhiÒu bÊt cËp: h¹ tÇng c¬ së cßn yÕu kÐm, hÖ thèng ph¸p luËt ®ang trong qu¸ tr×nh hoµn chØnh vµ nhÊt lµ c¸c thñ tôc hµnh chÝnh xÐt duyÖt vµ thÈm ®Þnh c¸c dù ¸n ®Çu t­ cßn chËm vµ g©y phiÒn hµ; mÆc dï LuËt ®Çu t­ ë ViÖt Nam th«ng tho¸ng h¬n so víi c¸c n­íc, nh­ng l¹i thiÕu mét hÖ thèng hµnh chÝnh hoµn chØnh ®Ó thùc hiÖn. HiÖn nay, ViÖt Nam ®ang cè g¾ng c¶i thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­ vµ ®­a ra nh÷ng chÝnh s¸ch ®Çu t­ hÊp dÉn h¬n. Ch­¬ng III mét sè gi¶i ph¸p nh»m t¨ng c­êng kh¶ n¨ng thu hót FDI cña EU vµo ViÖt Nam trong thêi gian tíi I. nhu cÇu, môc tiªu vµ ®Þnh h­íng thu hót FDI. 1. Nhu cÇu: §Ó cã mét sè gi¶i ph¸p nh»m t¨ng c­êng kh¶ n¨ng thu hót FDI cña ViÖt Nam, tr­íc tiªn chóng ta cÇn ph¶i x¸c ®Þnh nh÷ng môc tiªu còng nh­ c¸c ®Þnh h­íng ph¸t triÓn cô thÓ nh­ sau: 1.1. Nhu cÇu vÒ vèn cña ViÖt Nam Héi nghÞ toµn quèc gi÷a nhiÖm kú cña §¶ng ®· nhËn ®Þnh, ®Êt n­íc ta ®ang chuyÓn sang mét giai ®o¹n ph¸t triÓn míi, ®Èy tíi mét b­íc sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. §Çu t­ ph¸t triÓn, h¬n lóc nµo hÕt lµ ®iÒu kiÖn quan träng hµng ®Çu ®Ó ®i tíi b­íc ph¸t triÓn míi ®ã. Héi nghÞ gi÷a nhiÖm kú cña §¶ng ®· nhÊn m¹nh ý nghÜa chiÕn l­îc, cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh cña viÖc huy ®éng vèn trong n­íc, c¸c nguån lùc trong n­íc; ®ång thêi còng nhÊn m¹nh tÝnh chÊt quan träng cña nguån vèn bªn ngoµi bao gåm c¶ vèn hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (ODA) vµ vèn ®Çu t­ trùc tiÕp cña n­íc ngoµi (FDI). C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc lµ sù nghiÖp ®ßi hái mét khèi l­îng vèn ®Çu t­ rÊt lín. ChØ trong thËp kû 90 nµy, thùc hiÖn chiÕn l­îc æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn víi môc tiªu t¨ng gÊp ®«i tæng s¶n phÈm trong n­íc ®· cÇn ®Õn 45 tû (quy thµnh USD) vèn ®Çu t­. Theo tÝnh to¸n cña c¬ quan kÕ ho¹ch, con sè ®ã ®· gÊp 3 lÇn tæng s¶n phÈm trong n­íc hµng n¨m t¹o ra ®­îc (b×nh qu©n) cña mét sè n¨m ®Çu cña thêi kú 10 n¨m nµy, trong ®ã h¬n 50% lµ nguån vèn huy ®éng tõ bªn ngoµi. H¬n n÷a, nguån vèn ®Çu t­ trùc tiÕp cña nguån bªn ngoµi ch¾c ch¾n sÏ chiÕm h¬n 50%. Nh÷ng tÝnh to¸n ®ã ch­a ph¶i lµ thËt chÝnh x¸c, ®Æc biÖt lµ víi môc tiªu t¨ng gÊp ®«i tæng s¶n phÈm trong n­íc tÝnh b×nh qu©n ®Çu ng­êi. H¬n n÷a, víi hÖ sè ®Çu t­ (ICOR) ®­îc biÕt lµ cã møc dù b¸o 3 - 3,5 lµ mét hÖ sè kh¸ tiªn tiÕn. §Èy nhanh qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ kh«ng nh÷ng tÊt yÕu lµm thay ®æi c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng t¨ng nhanh h¬n tû träng c«ng nghiÖp, dÞch vô trong tæng s¶n phÈm trong n­íc mµ thêi kú ®Çu cña qu¸ tr×nh ®ã ch¾c ch¾n lµ ph¶i ­u tiªn hiÖn ®¹i ho¸ c¬ së kinh tÕ h¹ tÇng. §ã lµ nh÷ng ngµnh ®ßi hái vèn rÊt lín, dµi ngµy vµ hÖ sè ®Çu t­ t­¬ng nhiªn sÏ cao lªn rÊt nhiÒu. C¬ cÊu ®Çu t­ nh­ vËy lµ kh«ng tr¸nh khái vµ hÖ sè ®Çu t­ ®­îc dù tÝnh nh­ trªn cã lÏ lµ møc kh¸ khiªm tèn. KÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi 1994 dù kiÕn tèc ®é t¨ng tr­ëng 8% ®ßi hái kho¶ng 40.000 tû ®ång ViÖt Nam vèn ®Çu t­, trong ®ã h¬n 1/4 lµ vèn ®Çu t­ trùc tiÕp cña n­íc ngoµi. §Õn nay cã thÓ dù b¸o tû träng ®ã cßn cã kh¶ n¨ng t¨ng lªn víi sù c¶i thiÖn h¬n n÷a m«i tr­êng ®Çu t­ nãi chung vµ c¸c ®iÒu kiÖn thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp nãi riªng. Nh­ vËy, trªn gi¸c ®é nhu cÇu vèn, tøc lµ vÒ "cÇu" cña thÞ tr­êng vèn ë n­íc ta cã thÓ kh¼ng ®Þnh vai trß ®ang t¨ng lªn cña vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo nÒn kinh tÕ n­íc ta trong giai ®o¹n míi ®Èy m¹nh sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Vai trß ®ã cã tÝnh kh¸ch quan, Ýt nhÊt lµ do 3 yÕu tè sau ®©y: Mét lµ, xuÊt ph¸t ®iÓm vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ n­íc ta ë giai ®o¹n ®Çu c«ng nghiÖp ho¸ lµ mét nÒn kinh tÕ thu nhËp thÊp (thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng­êi kho¶ng 200 USD thuéc lo¹i n­íc thÊp nhÊt thÕ giíi) vµ tÝnh sinh lîi thÊp; c¬ cÊu kinh tÕ cßn l¹c hËu. §iÒu ®ã h¹n chÕ møc tiÕt kiÖm trong n­íc vµ do ®ã lµ nguån tÝch luü ®Ó ®Çu t­ cßn h¹n hÑp. Hai lµ, nguån ®Çu t­ trùc tiÕp cã nh÷ng ­u thÕ vÒ chuyÓn giao c«ng nghÖ vµ qu¶n lý tiªn tiÕn, kh¶ n¨ng b¶o ®¶m tÝnh hiÖu qu¶ cña vèn ®Çu t­ cao. Ba lµ, nguån vèn ph¸t triÓn nµy cã "®é an toµn" cao so víi nguån vay n­íc ngoµi theo nghÜa lµ nã kh«ng mang theo g¸nh nÆng tr¶ nî n­íc ngoµi cho nÒn kinh tÕ. ChiÕn l­îc c«ng nghiÖp ho¸ g¾n liÒn víi sù huy ®éng vµ ph¸t triÓn c¸c nguån lùc cña t¨ng tr­ëng. ë n­íc ta theo ®¸nh gi¸ hiÖn cã, hai nguån lùc tµi nguyªn vµ con ng­êi ®Òu cã thÓ lµm chç dùa ban ®Çu cho qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸. Mét mÆt, tµi nguyªn thiªn nhiªn ®a d¹ng (tuy kh«ng cã sè l­îng lín) vµ viÖc khai th¸c c¸c tµi nguyªn: dÇu má, g¹o thuû, h¶i s¶n, n«ng s¶n cho xuÊt khÈu lµ nguån ngo¹i tÖ quan träng cã thÓ dïng ®Ó t¹o vèn. MÆt kh¸c, lao ®éng hiÖn rÊt dåi dµo vµ gi¸ rÎ t­¬ng ®èi so víi c¸c quèc gia kh¸c trong khu vùc ®ang lµ thÕ m¹nh cã thÓ sö dông kÝch thÝch viÖc thu hót kü thuËt n­íc ngoµi. Hai nguån lùc nµy ®­îc coi lµ søc kÐo quan träng trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ ®Õn n¨m 2000. VÊn ®Ò lµ lµm thÕ nµo ®Ó ®­a c¶ hai nguån lùc søc kÐo nµy tham gia h÷u hiÖu vµo viÖc tËn dông thÕ m¹nh so s¸nh cña c¸c nÒn kinh tÕ kh¸c trªn thÕ giíi cho c«ng nghiÖp ho¸. Bëi v×, tuy nguån lao ®éng cña ta rÊt dåi dµo vµ rÎ, song l¹i cã sù bÊt hîp lý trong c¬ cÊu: nhiÒu kü s­, thiÕu c«ng nh©n lµnh nghÒ; lao ®éng cã kü thuËt Ýt, lao ®éng phæ th«ng nhiÒu, Ýt biÕt ngo¹i ng÷; thiÕu c¸c nhµ kinh doanh tµi bµ, thiÕu c¸c chuyªn gia ng©n hµng, tµi chÝnh v.v... Sù mÊt c©n ®èi nµy ®· lµm gi¶m tÝnh hiÖu qu¶ cña viÖc sö dông lao ®éng ë ViÖt Nam. C¸c c«ng ty n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam lµm ¨n, hä ph¶i tuyÓn mé nh©n viªn, ph¶i t×m c¸c ®èi t¸c, hä míi thÊy râ nh÷ng nh­îc ®iÓm ®ã vµ gióp ta ph¸t hiÖn vµ kh¾c phôc c¸c lÖch l¹c nµy. BiÖn ph¸p kh¾c phôc kh«ng chØ b»ng con ®­êng ®µo t¹o mµ ph¶i b»ng c¶ con ®­êng thuª chuyªn gia n­íc ngoµi n÷a. Còng nh­ vËy, nguån tµi nguyªn phong phó cña ta hiÖn ch­a ®­îc khai th¸c, lµ do ta ch­a cã ®ñ vèn vµ kü thuËt. §Çu t­ trùc tiÕp cña n­íc ngoµi sÏ gióp chóng ta khai th¸c vµ sö dông c¸c tµi nguyªn ®ã. Cã thÓ nãi nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp quan träng nhÊt cña t­¬ng lai, ViÖt Nam hiÖn ch­a cã nh­: kü thuËt vi ®iÖn tö, kü thuËt sinh häc, c«ng nghiÖp vËt liÖu míi, hµng kh«ng d©n dông, viÔn th«ng, r« bèt vµ m¸y c«ng cô, m¸y tÝnh ®iÖn tö kÌm phÇn mÒm... ChÝnh nh÷ng c«ng ty n­íc ngoµi ®Çu t­ trùc tiÕp vµo ViÖt Nam sÏ mang ®Õn cho chóng ta nh÷ng ngµnh ®ã, còng cã nghÜa lµ mang ®Õn cho chóng ta nh÷ng tµi nguyªn tiªn tiÕn nhÊt. Trªn ph­¬ng diÖn ®ã, cã thÓ coi FDI lµ c«ng cô quan träng vµ cã ý nghÜa trong giai ®o¹n ®Çu tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. §Ó cã ®­îc mét l­îng FDI ®ñ phôc vô nhu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ, tÊt nhiªn sÏ ph¶i thu hót vèn ®Çu t­ tõ nhiÒu n­íc kh¸c nhau, song NhËt B¶n víi tiÒm n¨ng vÒ vèn vµ kü thuËt lín vµo bËc nhÊt thÕ giíi, sÏ cã thÓ trë thµnh n­íc ®Çu t­ lín nhÊt vµo ViÖt Nam, nÕu ta cã mét chiÕn l­îc thu hót vèn ®Çu t­ hiÖu qu¶. 2. Môc tiªu. §Ó thùc hiÖn ChiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi 2001 - 2010 vµ ph­¬ng h­íng nhiÖm vô KÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi 2001 - 2005, khu vùc ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ph¶i ph¸t triÓn æn ®Þnh h¬n, ®¹t kÕt qu¶ cao h¬n, ®Æc biÖt lµ vÒ chÊt l­îng, so víi thêi kú tr­íc, ®Ó ®Èy nhanh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Cô thÓ h¬n, ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi trong thêi kú 2001 - 2005 ph¶i ®¹t ®­îc c¸c môc tiªu sau : 2.1. Vèn ®¨ng ký cña c¸c dù ¸n cÊp giÊy phÐp míi : kho¶ng 12 tû USD. 2.2. Vèn thùc hiÖn : kho¶ng 11 tû USD. 2.3. §Õn n¨m 2005 ®ãng gãp kho¶ng 15% GDP, 25% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu vµ kho¶ng 10% tæng thu ng©n s¸ch cña c¶ n­íc (kh«ng kÓ dÇu khÝ). 3. §Þnh h­íng thu hót FDI cña ViÖt Nam: 3.1. H×nh thµnh thÞ tr­êng vèn t¹i ViÖt Nam: HiÖn nay, vai trß cña vèn ®Çu t­ trùc tiÕp cña n­íc ngoµi cßn bÞ h¹n chÕ vµ do ®ã kh¶ n¨ng thu hót nguån vèn nµy cßn ch­a ®­îc sö dông ®Çy ®ñ do tr×nh ®é ph¸t triÓn thÞ tr­êng vèn ë n­íc ta hiÖn cßn rÊt thÊp, ®ang ë giai ®o¹n s¬ khai cña sù khëi ®éng. Vèn ®Çu t­ trùc tiÕp chñ yÕu tham gia vµo thÞ tr­êng vèn trung vµ dµi h¹n trong lóc sù ph¸t triÓn thÞ tr­êng vèn ë n­íc ta ch­a v­ît ra khái khu«n khæ cña thÞ tr­êng vèn ng¾n h¹n ®­îc bao nhiªu. PhÇn vèn nµy do nguån tÝch luü nhiÒu n¨m trong n­íc trªn thùc tÕ lµ ch­a ®­îc "th­¬ng m¹i ho¸" vµ ®­¬ng nhiªn ch­a tham gia vËn ®éng theo c¸c nguyªn t¾c cña thÞ tr­êng. PhÇn vèn ®Çu t­ hµng n¨m do nguån ng©n s¸ch Nhµ n­íc cÊp còng nh­ hÇu hÕt tÝn dông ®Çu t­ cña Nhµ n­íc còng cßn n»m ngoµi sù vËn ®éng cña c¸c "Kªnh" cña thÞ tr­êng vèn. ThÞ tr­êng vèn ®Çu t­ trong n­íc ë giai ®o¹n nµy chØ míi khëi ®éng mét c¸c tù ph¸t ë phÇn vèn cña c¸c thµnh phÇn "ngoµi quèc doanh", cña khu vùc kinh tÕ t­ nh©n vµ c¸ thÓ. Nh÷ng hµng ho¸ cña thÞ tr­êng s¬ khai nµy ®ang ®­îc chuÈn bÞ; hy väng r»ng trong vµi n¨mtíi lo¹i chøng tõ cã gi¸, nhÊt lµ tr¸i phiÕu ChÝnh phñ, tr¸i phiÕu C«ng ty, c¸c lo¹i tÝn phiÕu, cæ phiÕu sÏ trë thµnh nh÷ng lo¹i hµng ho¸ "chñ lùc" thùc sù mang ®ñ c¸c thuéc tÝnh cÇn thiÕt cña nã trªn thÞ tr­êng vèn, cã thÓ lu©n chuyÓn, mua - b¸n ®­îc t­¬ng ®èi b×nh th­êng theo gi¸ c¶ thÞ tr­êng cña chóng. Trong mét sè v¨n b¶n ph¸p quy còng ®· tõng dù kiÕn kh¶ n¨ng thö nghiÖm cho phÐp c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi mua mét phÇn cæ phieÐu cña doanh nghiÖp trong n­íc; c¸c tæ chøc kinh tÕ cña nhµ n­íc vµ nhµ ®Çu t­ trong n­íc ®­îc mua cæ phiÕu cña c¸c c«ng ty 100% vèn n­íc ngoµi ënm ta vµ c¸c c«ng ty liªn doanh - hîp vèn trong vµ ngoµi n­íc. Cã kÕ ho¹ch dù kiÕn b¸n tr¸i phiÕu, cæ phiÕu cña mét sè c«ng tr×nh, dù ¸n cho ng­êi n­íc ngoµi trªn thÞ tr­êng tµi chÝnh quèc tÕ. §ã lµ nh÷ng chñ tr­¬ng nÕu ®­îc thùc thi sÏ sím t¹o ®iÒu kiÖn më ra ph­¬ng thøc míi thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi kh«ng ph¶i gi¸n tiÕp mµ lµ mét d¹ng míi cña ®Çu t­ trùc tiÕp. §iÒu ®ã còng më ra giai ®o¹n míi cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi tham gia thÞ tr­êng vèn trong n­íc cïng víi c¸c doanh nghiÖp vµ c¸c nhµ ®Çu t­ trong n­íc. §ã còng lµ nh÷ng tÝn hiÖu cho nh÷ng ng­êi ®Çu t­ biÕt vÒ thÞ tr­êng ®Ó hä mua vµ b¸n - chuyÓn dÞch vèn. ViÖc vèn ®Çu t­ lÇn ®Çu ®i vµo ho¹t ®éng vµ hÇu nh­ tù chu chuyÓn, kh«ng chuyÓn dÞch ®­îc lµ mét nh­îc ®iÓm cña tÊt c¶ mäi nguån vèn trong ®ã cã vèn ®Çu t­ trùc tiÕp cña n­íc ngoµi ë n­íc ta. Nguyªn do lµ thiÕu mét thÞ tr­êng vèn ph¸t triÓn ®Õn møc cÇn thiÕt nh­ hiÖn nay. Xu h­íng vËn ®éng nh­ vËy cã thÓ cã t¸c ®éng tÝch cùc thóc®Èy sù ph¸t triÓn thÞ tr­êng vèn trong n­íc qua mét giai ®o¹n míi. T¸c ®éng tÝch cùc tr­íc hÕt lµ lµm cho nguån vèn ®Çu t­ trùc tiÕp cña n­íc ngoµi cã thªm h×nh thøc míi, cã thªm "kªnh" míi thu hót nguån vèn nµy. MÆt kh¸c, sÏ cã t¸c ®éng lµm chuyÓn ®éng tÝch cùc nguån vèn ®· ®Çu t­ trùc tiÕp ë c¸c doanh nghiÖp 100% vèn hoÆc c¸c c«ng ty liªn doanh cã ®iÒu kiÖn ®æi míi c¬ cÊu vèn cña m×nh, ph©n t¸n rñi ro vµ tranh thñ h×nh thµnh c¬ cÊu vèn theo môc tiªu tèi ­u ho¸ hiÖu qu¶ ®ång vèn cña m×nh. thùc thi chñ tr­¬ng "®Çu t­ - khai th¸c - chuyÓn giao" (BOT) còng më ra nhiÒu kh¶ n¨ng liªn kÕt thÞ tr­êng vèn trong n­íc vµ thÞ tr­êng vèn n­íc ngoµi kh«ng kÐm phÇn tÝch cùc so víi c¸c kªnh liªn kÕt kh¸c ®· nãi trªn ®©y. Mét sù gia t¨ng liªn kÕt nh­ vËy lµ s¶n phÈm tÊt yÕu cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ theo chiÕn l­îc më cöa ra bªn ngoµi, tham gia thÞ tr­êng tµi chÝnh quèc tÕ. Sù ph¸t triÓn h¬n n÷a kinh tÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc theo ®Þnh h­íng XHCN tÊt yÕu ®ßi hái sù ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng vèn vµ h×nh th¸i cao cÊp cña nã lµ thÞ tr­êng chøng kho¸n ë n­íc ta trong thêi gian tíi. Mét thÞ tr­êng chøng kho¸n cã tæ chøc cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc còng lµ s¶n phÈm tÊt yÕu cña qu¸ tr×nh ®æi míi c¬ cÊu ®Çu t­, c¬ cÊu kinh tÕ, trong ®ã sù tham gia tÝch cùc chñ ®éng kh«ng ph¶i chØ lµ c¸c nguån vèn trong n­íc, c¸c nguån vèn ngoµi quèc doanh mµ c¶ nguån ®Çu t­ trùc tiÕp cña n­íc ngoµi, vµ quan träng lµ nguån vèn cña khu vùc kinh tÕ quèc doanh, cña ng©n s¸ch Nhµ n­íc, cña c¸c c«ng ty tµi chÝnh trong vµ ngoµi n­íc. Kh¼ng ®Þnh sù l¹c hËu cña thÞ tr­êng vèn so víi ®µ ph¸t triÓn cña c¸c thÞ tr­êng hµng ho¸, dÞch vô, thÞ tr­êng tiÒn tÖ trong giai ®o¹n ®æi míi c¬ chÕ vµ chÝnhs¸ch kinh tÕ hiÖn nay ®· thóc ®Èy qu¸ tr×nh chuÈn bÞ cho mét thÞ tr­êng chøng kho¸n cã tæ chøc, cã qu¶n lý cña Nhµ n­íc sím xuÊt hiÖn. §iÒu nµy ch¾c ch¾n më ra triÓn väng kh¶ quan cho viÖc huy ®éng vèn, ®¶m b¶o vèn cho c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc, gãp phÇn c¶i biÕn c¬ cÊu vµ t¨ng tèc ®é ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ ngay trong thËp kû nµy vµ sau ®ã. Sù ph¸t triÓn nh­ vË sÏ thóc ®Èy ph¸t triÓn h¬n n÷a nguån vèn ®Çu t­ trùc tiÕp vµ n©ng cao vai trß vµ t¸c dông tÝch cùc cña nguån vèn nµy ®èi víi sù ph¸t triÓn thÞ tr­êng vèn ë n­íc ta. Nh­ vËy cã mét sù quan hÖ tû lÖ thuËn: ph¸t triÓn h¬n n÷a thÞ tr­êng vèn sÏ thóc ®Èy ®Çu t­ trùc tiÕp c¶ vÒ tèc ®é t¨ng, tû träng vµ vai trß t¸c ®éng cña nã ®Õn tèc ®é vµ c¬ cÊu kinh tÕ vµ ng­îc l¹i, sù t¨ng tr­ëng ®Çu t­ trùc tiÕp sÏ cã t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn sù ph¸t triÓn theo chiÒu réng vµ c¶ chiÒu s©u cña thÞ tr­êng vèn ë n­íc ta. 3.2. Ph¸t triÓn khu chÕ xuÊt, mËu dÞch tù do, khu c«ng nghiÖp tËp trung, khu c«ng nghiÖp kü thuËt cao... Dßng vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo c¸c n­íc kÐm ph¸t triÓn nh­ n­íc ta th­êng gÆp ph¶i mét trë ng¹i rÊt lín lµ: m«i tr­êng ph¸p lý, kinh tÕ, x· héi... l¹c hËu kh«ng thÝch hîp, c¬ së h¹ tÇng kinh tÕ - x· héi kÐm ph¸t triÓn, hÖ thèng ng©n hµng- tµi chÝnh yÕu kÐm v.v... C¸c n­íc kÐm ph¸t triÓn l¹i th­êng muèn xuÊt ph¸t tõ c¸c yªu cÇu cña m×nh, ®ßi hái c¸c c«ng ty n­íc ngoµi ®Çu t­ vµo ®ã. §©y lµ chç kh«ng gÆp nhau gi÷a c¸c dßng vèn n­íc ngoµi vµ c¸c n­íc kÐm ph¸t triÓn, do vËy c¸c dßng vèn n­íc ngoµi ®· kh«ng ch¶y vµo nh÷ng n­íc kÐm ph¸t triÓn mµ l¹i ch¶y ng­îc vµo nh÷ng n­íc ph¸t triÓn. Vµo cuèi thËp kû 60 mét sè n­íc kÐm ph¸t triÓn tr­íc hÕt lµ c¸c NIEs ®· ph¸t hiÖn ra chç ¸c t¾c nµy vµ hä ®· thùc hiÖn mét gi¶i ph¸p th¸o gì quan träng. Gi¶i ph¸p ®ã lµ thµnh lËp c¸c khu chÕ xuÊt, c¸c khu mËu dÞch tù do, khu c«ng nghiÖp tËp trung, khu c«ng nghiÖp kü thuËt cao. Nh÷ng n­íc kÐm ph¸t triÓn kh«ng thÓ mét lóc cã thÓ hiÖn ®¹i ho¸ ®­îc c¬ së h¹ tÇng cña hä ë mäi n¬i trong n­íc, kh«ng thÓ thiÕt lËp dcmét m«i tr­êng ph¸p lý, kinh tÕ, x· héi, tµi chÝnh ng©n hµng v.v... thÝch hîp ®­îc víi c¸c c«ng ty n­íc ngoµi trªn ph¹m vi c¶ n­íc trong mét thêi gian ®­îc víi c¸c c«ng ty n­íc ngoµi trªn ph¹m vi c¶ n­íc trong mét thêi gian ng¾n. Nh­ng c¸c n­íc kÐm ph¸t triÓn cã thÓ tËp trung ®Çu t­, hiÖn ®¹i ho¸ c¬ së h¹ tÇng kinh tÕ - x· héi, t¹o ra mét m«i tr­êng kinh doanh thÝch hîp víi c¸c c«ng ty n­íc ngoµi trong mét sè khu vùc ®Ó cã thÓ thu hót ®­îc vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ®ã mét c¸ch tèt nhÊt vµ t¹o ra ë ®ã nh÷ng ®iÓm tùa ®Ó cã thÓ më réng ra ë c¸c vïng kh¸c trong n­íc. Vµ t¹i c¸c khu nµy, c¸c c«ng ty tù do kinh doanh, tù do lùa chän ngµnh nghÒ hä thÝch, phï hîp víi lîi Ých cña hä. ChÝnh s¸ch thiÕt lËp c¸c khu chÕ xuÊt vµ mËu dÞch tù do ®· trë thµnh quèc s¸ch cña nhiÒu quèc gia, kÓ c¶ c¸c n­íc ph¸t triÓn nhÊt nh­ Mü, chø kh«ng chØ lµ c¸c n­íc kÐm ph¸t triÓn. Vµ nh÷ng n­íc cã nh÷ng ®Æc khu kinh tÕ ph¸t ®¹t nhÊt, còng chÝnh lµ nh÷ng n­íc cã tèc ®é kinh tÕ t¨ng tr­ëng kh¶ quan nhÊt, næi bËt lµ c¸c NIEs Ch©u ¸, vµ trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y lµ Trung Quèc. Trong mÊy n¨m gÇn ®©y ViÖt Nam ®· cã chñ tr­¬ng cho phÐp thµnh lËp c¸c khu chÕ xuÊt, khu c«ng nghiÖp tËp trung, khu c«ng nghiÖp kü thuËt cao nh­ng sù tiÕn triÓn cña c¸c khu nµy rÊt chËm ch¹p. Khu chÕ xuÊt T©n ThuËn ®­îc thµnh lËp sím nhÊt c¸ch ®©y ®· 3, 4 n¨m råi, mµ nay míi b¾t ®Çu ho¹t ®éng yÕu ít víi nhiÒu vÊn ®Ò r¾c rèi mµ tù hä khã bÒ gi¶i quyÕt. Lý do chñ yÕu cña t×nh h×nh nµy, lµ do chóng ta ch­a xem träng ®ñ møc vÞ trÝ cña c¸c khu nµy trong chÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i, Nhµ n­íc ch­a cã ®Çu t­ thÝch ®¸ng g×. Kinh nghiÖm cña nhiÒu n­íc cho thÊy, kh«ng cã bµn tay chi viÖn thùc sù cña Nhµ n­íc c¸c khu nµy kh«ng thÓ ph¸t triÓn nhanh chãng ®­îc. Nhµ n­íc ph¶i cho nã mét quy chÕ th«ng tho¸ng cña mét khu vùc quèc tÕ trong mét quèc gia cã chñ quyÒn, ph¶i ®Çu t­ vèn ®Ó x©y dùng c¸c c¬ së h¹ tÇng (th­êng vèn cña Nhµ n­íc bá vµo ®©y lµ kho¶ng 1/3), ph¶i cung cÊp c¸c c¸n bé l·nh ®¹o vµ qu¶n lý xuÊt s¾c, c¸c c«ng nh©n vµ c¸n bé kü thuËt lµnh nghÒ v.v... NÕu nhµ n­íc phã mÆc viÖc nµy cho chÝnh quyÒn c¸c tØnh, th× lµm sao cã thÓ x©y dùng nhanh c¸c ®Æc khu kinh tÕ nµy ®­îc. 3.3. Thùc hiÖn chiÕn l­îc "S¨n b¾t kü thuËt vµ c¸c tµi nguyªn kinh doanh kh¸c": Trong tr­êng hîp thu hót kü thuËt b»ng ®Çu t­ trùc tiÕp cña NhËt B¶n, cÇn ph¶i cè g¾ng tiÕp thu kü thuËt tõ NhËt B¶n ®ång thêi víi viÖc phÊn ®Êu ®Ó tù m×nh cã thÓ ®iÒu hµnh ®­îc nhµ m¸y hoÆc c«ng ty trong t­¬ng lai. Ng­êi ta gäi ®ã lµ hiÖn t­îng "S¨n b¾t kü thuËt vµ c¸c tµi nguyªn kinh doanh" (thuËt ng÷ chung ®Ó chØ kü thuËt, t­ b¶n vµ kh¶n¨ng qu¶n lý, kinh doanh). VÊn ®Ò nµy rÊt quan träng v×: - §ã lµ tiÒn ®Ò b¶o ®¶m cho s¶n xuÊt trong n­íc cã thÓ ph¸t triÓn mét c¸ch v÷ng ch¾c. Nh÷ng xÝ nghiÖp nµo lµ ®­îc nh­ vËy sÏ tr¸nh ®­îc nh÷ng t¸c ®éng tõ bªn ngoµi, gi÷ v÷ng ®­îc ho¹t ®éng dï trong qu¸ tr×nh liªn doanh, bªn ®èi t¸c cã thÓ ®ét nhiªn chuyÓn kinh doanh sang mét n­íc kh¸c, nÕu hä muèn thay ®æi chiÕn l­îc quèc tÕ. - ChiÕn l­îc "S¨n b¾t tµi nguyªn kinh doanh" cã thÓ lµm cho kü thuËt n­íc ngoµi t¸c ®éng ®Õn toµn bé nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc v× nã kh«ng ngõng n©ng cao tr×nh ®é kü thuËt vµ kh¶ n¨ng kinh doanh cña c¸c tÇng líp lao ®éng, c¸n bé qu¶n lý, c¸n bé chØ ®¹o kinh doanh. - Nhê cã chiÕn l­îc s¨n b¾t nh­ vËy, ViÖt Nam cã thÓ tr¸nh ®­îc sù phô thuéc qu¸ møc vµo c¸c xÝ nghiÖp n­íc ngoµi. C¸ch lµm cã hiÖu qu¶ nhÊt lµ tuú theo giai ®o¹n ph¸t triÓn cña tõng ngµnh c«ng nghiÖp, nªn t×m c¸ch ph©n chia sù phô thuéc vµo xÝ nghiÖp n­íc ngoµi thµnh nhiÒu cÊp ®é kh¸c nhau. ChiÕn l­îc th«ng minh lµ trong giai ®o¹n s¶n xuÊt cßn non trÎ, ®Ó ph¸t triÓn vµ t¨ng c­êng kh¶ n¨ng c¹nh tranh quèc tÕ, ViÖt Nam ph¶i biÕt tranh thñ ®Õn møc cao nhÊt tµi nguyªn kinh doanh cña c¸c xÝ nghiÖp ®a quèc gia, ®Æc biÖt lµ c¸c xÝ nghiÖp NhËt B¶n - nh÷ng xÝ nghiÖp cã tr×nh ®é kü thuËt, qu¶n lý, kinh doanh cao, nh­ng sau ®ã b»ng c¸ch tù m×nh tÝch luü tµi nguyªn kinh doanh, tiÕn ®Õn gi¶m dÇn møc ®é phô thuéc vµo c¸c xÝ nghiÖp NhËt B¶n. C¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn th­êng ®øng tr­íc mét m©u thuÉn. Mét mÆt, hä ®Òu muèn tranh thñ kü thuËt vµ tiÒn vèn cña n­íc ngoµi, mÆt kh¸c, hä l¹i lo ng¹i bÞ n­íc ngoµi chi phèi vÒ kinh tÕ. ChÝnh chiÕn l­îc "S¨n b¾t kü thuËt vµ c¸c tµi nguyªn kinh doanh kh¸c" m« t¶ trªn ®©y cã thÓ gióp gi¶i quyÕt ®­îc m©u thuÉn nµy. VËn dông nã mét c¸ch kh«n khÐo trong ®Þnh h­íng hîp t¸c ®Çu t­ víi n­íc ngoµi, vÖ sinh cã thÓ tiÕn hµnh chuyÓn dÞch c¬ cÊu ®Çu t­ vµ c¬ cÊu kinh tÕ, rót ng¾n qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ ®Êt n­íc. Qóa tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ th«ng qua thay thÕ nhËp khÈu vµ tõng b­íc tiÕn tíi h­íng vµo xuÊt khÈu kh«ng chØ ®em l¹i lîi Ýc kinh tÕ cho c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn nãi chung vµ ViÖt Nam nãi riªng vÒ mÆt t¹o ra nhiÒu s¶n phÈm vµ viÖc lµm, mµ cã cßn kÝch thÝch c¸c nÒn kinh tÕ ®· ph¸t triÓn ®¹t hiÖu qu¶ cao h¬n n÷a trong viÖc s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng kü thuËt cao, lµ nh÷ng thø c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ®ßi hái ®Ó thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸. §Ó thùc hiÖn nh÷ng chiÕn l­îc lín trªn, ta cÇn ph¶i cã nh÷ng gi¶i ph¸p cô thÓ g×? §iÒu nµy sÏ ®­îc gi¶i ®¸p ë phÇn tiÕp theo. II. mét sè gi¶i ph¸p nh»m t¨ng c­êng kh¶ n¨ng thu hót FDI cña EU, Mü , NhËt vµo ViÖt Nam trong thêi gian tíi. 1. Mét sè gi¶i ph¸p nh»m t¨ng c­êng kh¶ n¨ng thu hót FDI cña EU, Mü, NhËt vµo ViÖt Nam trong thêi gian tíi 1.1. T¨ng c­êng c¸c chÝnh s¸ch thu hót vèn ®Çu t­ cña EU, Mü, NhËt Bªn c¹nh viÖc thùc hµnh vµ thùc thi c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t­ n­íc ngoµi nãi chung, cÇn tiÕp tôc bæ sung c¸c c¸c ­u ®·i khuyÕn khÝch m¹nh mÏ ®Çu t­ cña EU, Mü, NhËt vµo c¸c lÜnh vùc theo h­íng chñ yÕu sau: 1.1.1. §èi víi c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn xuÊt khÈu: Thùc hiÖn c«ng bè h¹n ng¹ch c«ng b»ng gi÷a doanh nghiÖp trong n­íc vµ doanh nghiÖp ®èi víi c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu b»ng h¹n ng¹ch. Thùc hiÖn chÝnh s¸ch tµi trî xuÊt khÈu nh­ chÝnh s¸ch tÝn dông ­u ®·i, chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i khuyÕn khÝch xuÊt khÈu. Cho phÐp tù c©n ®èi ngo¹i tÖ . Thµnh lËp quü hç trî xuÊt khÈu vµo EU, Mü, NhËt nh»m hç trî doanh nghiÖp gÆp khã kh¨n vÒ tµi chÝnh khi xuÊt khÈu sang EU, Mü, NhËt nh­ hç trî mét phÇn l·i suÊt, b¶o l·nh tÝn dông xuÊt khÈu. Cã chÝnh s¸ch ­u ®·i vÒ thuÕ víi ®iÒu kiÖn lµ s¶n phÈm ®­îc xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng c¸c n­íc nµy. Kh«ng thu thuÕ chuyÓn lîi nhuËn ra n­íc ngoµi trong vßng 3 - 5 n¨m kÓ tõ khi s¶n phÈm ®­îc xuÊt khÈu sang EU, Mü, NhËt. 1.1.2. §èi víi c¸c dù ¸n sö dông c«ng nghÖ vµ kü thuËt tiªn tiÕn cña EU, Mü, NhËt. §­a c¸c dù ¸n nµy vµo doanh môc vµo doanh môc c¸c dù ¸n ®Æc biÖt khuyÕn khÝch ®Çu t­. Nhµ n­íc chÞu toµn bé chi phÝ ®µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹i ®éi ngò lao ®éng ®Ó sö dông m¸y mãc, thiÕt bÞ hiÖn ®¹i ®­îc ®­a vµo ViÖt Nam. 1.1.3. §èi víi c¸c dù ¸n phôc vô ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ kinh tÕ n«ng th«n. §­a c¸c dù ¸n nµy vµo doanh môc ®Æc biÖt khuyÕn khÝch ®Çu t­, víi c¸c chÝnh s¸ch miÔn tiÒn thuª ®Êt trong suèt thêi gian ho¹t ®éng cña dù ¸n . ¸p dông thuÕ suÊt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ­u ®·i nhÊt 10% . §¶m b¶o hç trî c©n ®èi ngo¹i tÖ trong toµn bé qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña dù ¸n. ¦u ®·i ®Æc c¸nh cho c¸c dù ¸n t¹o gièng c©y con míi, chÊt l­îng cao, ®¸p øng yªu cÇu xuÊt khÈu . 1.1.4. ThiÕt lËp chÝnh s¸ch ­u ®·i ®Æc biÖt ®èi víi c¸c tËp ®oµn lín cña EU, Mü, NhËt ®Çu t­ vµo ViÖt Nam nh­ cho phÐp thÝ ®iÓm c¸c tËp ®oµn lín cña hä ®­îc thµnh lËp c«ng ty qu¶n lý vèn, quü hç trî ®Çu t­, c«ng ty ®a môc ®Ých, ®a dù ¸n . 1.1.5. Cã chÝnh s¸ch ­u ®·i ®Ó thu hót vèn ®Çu t­ cña c¸c c«ng ty nhá vµ võa cña c¸c n­íc trªn b»ng c¸ch tÝch cùc tuyªn truyÒn vÒ sù hÊp dÉn vÒ m«i tr­êng ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam th«ng qua c¸c c¬ quan ®¹i diÖn ViÖt Nam ë n­íc ngoµi, th«ng qua héi th¶o vÒ xóc tiÕn ®Çu t­ ë c¸c n­íc nµy. 1.1.6. Hç trî c¸c c«ng ty EU, Mü, NhËt trong viÖc chuÈn bÞ tiÕp cËn thÞ tr­êng ViÖt Nam b»ng viÖc cung cÊp c¸c th«ng tin vÒ c¸c thñ tôc ®Ó tiÕn hµnh ®Çu t­ t¹i ViÖt Nam th«ng qua viÖc x©y dùng trung t©m th«ng tin vÒ ViÖt Nam ë c¸c n­íc nµy. 1.1.7. Hç trî c¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa kinh doanh t¹i ViÖt Nam th«ng qua quü hç trî doanh nghiÖp nhá vµ võa (SMEDF) b¾t ®Çu ho¹t ®éng tõ 1/1999. 1.1.8. Gi¶m vµ tiÕn tíi kh«ng thu thuÕ chuyÓn lîi nhuËn ra n­íc ngoµi cña c¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa. 1.2. C¶i thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­. 1.2.1. VÒ chÝnh trÞ, ph¸p luËt ë ViÖt Nam tõ n¨m 1977 ®· c«ng bè ®iÒu lÖ ®Çu t­ n­íc ngoµi, nh­ng vÒ c¬ b¶n kh«ng thùc hiÖn ®­îc. Thùc tr¹ng nµy do nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau, trong ®ã chñ yÕu lµ nguyªn nh©n bªn trong, tøc lµ m«i tr­êng ®Çu t­ cña ViÖt Nam khi ®ã ch­a th«ng tho¸ng. Chóng ta ch­a nhËn thøc ®Çy ®ñ ng­êi ®iÒu kiÖn ®Ó tiÕp nhËn ®Çu t­ vµ quyÒn lîi kinh doanh cña ng­êi n­íc ngoµi, mµ chØ chó ý ®Õn quyÒn lîi cña m×nh. Do vËy, kh«ng ®­îc c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi h­ëng øng. Rót kinh nghiÖm tõ thùc tiÔn trong n­íc vµ tham kh¶o bªn ngoµi, luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam ®­îc c«ng bè th¸ng 12 n¨m 1987 ®· ®¶m b¶o ®­îc quyÒn lîi vµ tÝnh hÊp dÉn cho c¸c bªn tham gia ®Çu t­, do vËy ®· ®­îc giíi ®Çu t­ quèc tÕ h­ëng øng. §Ó gióp c¸c chñ ®Çu t­ thùc hiÖn luËt dÔ dµng, nhµ n­íc ®· ban hµnh hµng lo¹t c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn chi tiÕt thi hµnh luËt, trong ®ã quan träng nhÊt lµ nghÞ ®Þnh 139/H§BT ban hµnh ngµy 05/9/1988. Sau h¬n 2 n¨m thùc hiÖn, ngµy 30/6/1990 Quèc héi ViÖt Nam ®· söa ®æi bæ sung luËt ®Çu t­. TiÕp ®ã Héi ®ång Bé tr­ëng ®· ban hµnh NghÞ ®Þnh 28/H§BT thay thÕ cho nghÞ ®Þnh 139/H§BT vµ cã hiÖu lùc tõ ngµy 06/2/1991. §Õn nay ®· h×nh thµnh ®­îc hÖ thèng v¨n b¶n ph¸p lý vÒ ®Çu t­ n­íc ngoµi c¶ "chiÒu däc" vµ "chiÒu ngang". §©y lµ mét cè g¾ng rÊt lín trong lÜnh vùc luËt ph¸p nãi riªng vµ ®Çu t­ n­íc ngoµi nãi chung cña ViÖt Nam. Tuy nhiªn, qua thÓ nghiÖm thùc tiÔn ®· béc lé kh«ng Ýt nh÷ng sai sãt vµ h¹n chÕ cã thÓ kh¸i qu¸t nh­ sau: hÖ thèng ph¸p luËt cßn ch­a ®ång bé vµ cô thÓ, ®Æc biÖt thùc hiÖn luËt ph¸p cßn tuú tiÖn, g©y nhiÒu khã kh¨n r¾c rèi cho chñ ®Çu t­. Nh­ nhËn xÐt cña c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi "HÖ thèng v¨n b¶n ph¸p luËtcña ViÖt Nam nãi chung lµ tèt nh­ng thiÕu tÝnh b¶o ®¶m v÷ng ch¾c, nhÊt lµ tuú tiÖn khi thi hµnh. NhiÒu v¨n b¶n ph¸p lý ban hµnh chËm, néi dung cña mét sè ®iÒu kho¶n trong v¨n b¶n ph¸p lý cßn chång chÐo, ch­a thèng nhÊt, thËm chÝ cßn cã chç m©u thuÉn...". §Ó kh¾c phôc nh÷ng thiÕu sãt, nh­îc ®iÓm trªn, hiÖn nay nh÷ng viÖc sau ®©y ®ang ®­îc triÓn khai: + Rµ so¸t l¹i toµn bé hÖ thèng ph¸p luËt cã liªn quan c¶ chiÒu däc lÉn chiÒu ngang ®Ó t×m ra nh÷ng ®iÓm bÊt hîp lý, chång chÐo hoÆc cßn thiÕu ®Ó ®iÒu chØnh, bæ sung. + ThÓ chÕ ho¸ chÝnh s¸ch ®Çu t­ trùc tiÕp cña ngµnh vµ ®Þa ph­¬ng nh­ lµ c¸c v¨n b¶n d­íi luËt, trªn c¬ së ®ã ban hµnh c¸c tµi liÖu h­íng dÉn ®Çu t­ cña tõng ngµnh, tõng ®Þa ph­¬ng cô thÓ. + Ban hµnh thªm mét sè luËt vµ quy chÕ cÇn thiÕt nh­ luËt ®Çu t­ gi¸n tiÕp, hoµn chØnh quy chÕ khu chÕ xuÊt, khu c«ng nghiÖp tËp trung, khu c«ng nghiÖp kü thuËt cao, luËt c«ng ty cæ phÇn vµ c¸c luËt kinh tÕ kh¸c. + §Èy m¹nh c¸c c«ng t¸c nghiªn cøu, tham kh¶o luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi cña c¸c n­íc trªn thÕ giíi, ®Æc biÖt c¸c n­íc trong khu vùc. + T¨ng c­êng kiÓm so¸t viÖc thùc hiÖn ph¸p luËt, kh¾c phôc t×nh tr¹ng thùc hiÖn luËt cßn tuú tiÖn, theo c¶m tÝnh nh­ hiÖn nay. 1.2.2. Hoµn thiÖn hÖ thèng qu¶n lý ®Çu t­ n­íc ngoµi §Ó t¨ng tÝnh kh¶ thi cña dù ¸n vµ ®Þnh h­íng theo quy ho¹ch chung cña nÒn kinh tÕ quèc d©n, c«ng t¸c qu¶n lý c¸c xÝ nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi tËp trung vµo hai vÊn ®Ò lín: ThÈm ®Þnh dù ¸n vµ qu¶n lý c¸c dù ¸n ®­îc cÊp giÊy phÐp. + C«ng t¸c thÈm ®Þnh dù ¸n: trong thêi gian qua nh×n chung chÊt l­îng thÈm ®Þnh t¨ng dÇn, ®· chuyÓn tõ thÈm ®Þnh gi¶n ®¬n, thuÇn tuý xem xÐt hå s¬ sang viÖc ®¸nh gi¸ tæng hîp víi sù phèi hîp cña nhiÒu ngµnh vµ ®Þa ph­¬ng. §· cã sù cè g¾ng ®¶m b¶o quy tr×nh, thêi gian vµ gi¶m dÇn phiÒn hµ ®èi víi chñ dù ¸n trong qu¸ tr×nh lµm thñ tôc. Tuy nhiªn, c«ng t¸c thÈm ®Þnh dù ¸n ®· béc lé nhiÒu h¹n chÕ g©y c¶n trë ®Õn qu¸ tr×nh ®Çu t­ cña c¸c chñ dù ¸n nh­: ch­a b¶o ®¶m ®óng thêi gian luËt ®Þnh; sù phèi hîp thÈm ®Þnh dù ¸n cña mét sè ngµnh ch­a thËt ®Çy ®ñ, viÖc göi chËm hoÆc kh«ng göi ý kiÕn thÈm ®Þnh ®· g©y khã kh¨n cho viÖc cÊp giÊy phÐp ®Çu t­. C¸c thñ tôc cÊp giÊy phÐp cßn phiÒn hµ (muèn xin ®­îc giÊy phÐp ph¶i qua nhiÒu con dÊu, chØ thiÕu mét con dÊu th× dù ¸n bÞ om l¹i) v.v... §Ó n©ng cao chÊt l­îng thÈm ®Þnh dù ¸n, hiÖn nay ®ang gi¶i quyÕt nh÷ng c«ng viÖc sau: - T¨ng c­êng sù phèi hîp chÆt chÏ cña c¸c c¬ quan qu¶n lý vµ chñ dù ¸n ®Çu t­, trong viÖc thÈm ®Þnh dù ¸n, nhÊt lµ c¸c c¬ quan nh­, Uû ban nhµ n­íc vÒ hîp t¸c vµ ®Çu t­ (SCCI), Uû ban kÕ ho¹ch Nhµ n­íc, Ng©n hµng, Bé th­¬ng m¹i, Bé khoa häc c«ng nghÖ vµ m«i tr­êng, Bé tµi chÝnh v.v... - X©y dùng quy tr×nh thÈm ®Þnh dù ¸n ®¶m b¶o chÊt l­îng vµ theo th«ng lÖ quèc tÕ. - Ph©n cÊp vµ quy tr¸ch nhiÖm cô thÓ ®è víi c¸c ngµnh h÷u quan, gi¶m bít c¸c mèi phª chuÈn cÊp giÊy phÐp. - TriÓn khai viÖc h­íng dÉn c¸ch thøc x©y dùng dù ¸n ®Çu t­ vµ ph¸t hµnh mÉu hå s¬ cho mét sè ngµnh chñ yÕu. + C«ng t¸c qu¶n lý c¸c dù ¸n: ViÖc theo dâi c¸c chñ ®Çu t­ ho¹t ®éng cã ®óng quy ®Þnh cña giÊy phÐp hay kh«ng lµ vÊn ®Ò hÕt søc quan träng vµ phøc t¹p. Trong thêi gian qua ®· cã nhiÒu dù ¸n ho¹t ®éng kh«ng ®óng giÊy phÐp. C«ng t¸c kiÓm tra c¸c dù ¸n ®­îc cÊp giÊy phÐp trªn 6 th¸ng míi ®­îc tiÕn hµnh ®· cho thÊy nh÷ng thiÕu sãt nh­: do thiÕu theo dâi th­êng xuyªn triÓn khai dù ¸n nªn kh«ng kÞp thêi gi¶i quyÕt nh÷ng khã kh¨n m¾c mí trong thùc hiÖn dù ¸n; mét sè c¬ quan Nhµ n­íc thùc hiÖn kiÓm tra mét c¸ch tuú tiÖn, kh«ng ®óng ph¸p luËt; c¸n bé kiÓm tra ch­a th«ng th¹o ph¸p luËt, ch­a n¾m ch¾c néi dung vµ ph­¬ng ph¸p kiÓm tra, nhÊt lµ kiÓm tra tµi chÝnh cña xÝ nghiÖp; xö lý c¸c sai ph¹m cßn chËm vµ ch­a kÞp thêi, ch­a h×nh thµnh ®­îc m¹ng l­íi qu¶n lý ®Çu t­ n­íc ngoµi thèng nhÊt trong c¶ n­íc... H­íng kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ trªn lµ: - T¨ng c­êng kiÓm tra theo dâi qu¸ tr×nh triÓn khai nh÷ng dù ¸n theo ph¸p luËt. - Xö lý kÞp thêi vµ kiªn quyÕt c¸c dù ¸n ho¹t ®éng sai giÊy phÐp. - §Æc biÖt chó ý ®Õn sù am hiÓu ph¸p luËt,nghiÖp vô vµ ngo¹i ng÷ cña c¸c c¸n bé trong ®oµn kiÓm tra. - Cô thÓ ho¸ c¸c chÝnh s¸ch ®Çu t­ cho tõng ngµnh vµ ®Þa ph­¬ng, trªn c¬ së ®ã lµm c¨n cø ®Ó kiÓm tra c¸c ho¹t ®éng cña c¸c chñ ®Çu t­. - Th­êng xuyªn ban hµnh söa ®æi c¸c mÉu hå s¬, b¸o c¸o vµ kiÓm tra ®Òu ®Æn viÖc thùc hiÖn c¸c b¸o c¸o nµy cña xÝ nghiÖp. 1.2.3. N©ng cÊp c¬ së h¹ tÇng hiÖn cã: HÇu hÕt c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Õn ViÖt Nam ®Òu phµn nµn vÒ c¬ së h¹ tÇng qu¸ kÐm, nhÊt lµ giao th«ng b­u ®iÖn. Thùc ra vÊn ®Ò nµy gÇn nh­ ch­a ®­îc chuÈn bÞ tr­íc khi tiÕp nhËn ®Çu t­ n­íc ngoµi. ChÝnh v× thÕ ViÖt Nam ®· chó träng nh÷ng ­u tiªn cña dù ¸n vµo c¬ së h¹ tÇng. Nh­ng do ch­a cã khuyÕn khÝch hîp lý, nªn ®· kh«ng ®­îc c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi h­ëng øng (trõ mét sè dù ¸n trong lÜnh vùc viÔn th«ng vµ kh¸ch s¹n). §Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy cÇn thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc sau: + Gi¶m hoÆc miÔn thuÕ trong mét thêi gian ®ñ lín ®Ó hÊp dÉn c¸c dù ¸n ®Çu t­ vµo c¬ së h¹ tÇng. + Nhµ n­íc khuyÕn khÝch c¸c chñ ®Çu t­ ViÖt Nam tham gia liªn doanh víi bªn n­íc ngoµi b»ng c¸c khuyÕn khÝch vÒ tµi chÝnh, cÊp tÝn dông, viÖn trî... + Nhµ n­íc dµnh phÇn lín nguån tµi chÝnh theo ch­¬ng tr×nh ODA tµi trî cho c¸c dù ¸n ®Çu t­ vµo c¬ së h¹ tÇng (®Æc biÖt lµ nguån vèn tõ ChÝnh phñ NhËt). + Sím h×nh thµnh vµ thùc hiÖn nghiªm chØnh luËt giao th«ng trong c¶ n­íc (nh­ NghÞ ®Þnh 13 vÒ An toµn giao th«ng cña ChÝnh phñ). + Nhanh chãng ®Çu t­ n©ng cÊp mét sè c«ng tr×nh träng ®iÓm cã ¶nh h­ëng thiÕt thùc, cÊp b¸ch ®Õn sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi trong c¶ n­íc. 1.2.4. TËp trung hç trî c¸c doanh nghiÖp EU , Mü , NhËt duy tr× vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh t¹i ViÖt Nam. 1.2.4.1. Thùc tiÔn ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam vµ c¸c n­íc cho thÊy ®©y lµ ph­¬ng vËn ®éng ®Çu t­ cã hiÖu qu¶ nhÊt, cã t¸c dông tÝch cùc cho viÖc x©y dùng h×nh ¶nh vÒ mét m«i tr­¬ng ®Çu t­ hÉp dÉn vµ cã søc thuyÕt phôc ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ tiÒm n¨ng. 1.2.4.2. T¹o mäi ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó triÓn khai nhanh chãng dù ¸n ®Çu t­. Quy râ rµng vÒ viÖc gi¶i phãng mÆt b»ng. Linh ho¹t h¬n trong viÖc chuyÓn nh­îng vèn, ®iÒu chØnh môc tiªu dù ¸n hoÆc tû lÖ xuÊt khÈu, miÔn, gi¶m tiÒn thuª ®Êt, më réng diÖn ­u ®·i vÒ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp , nhanh chãng hoµn thuÕ VAT. Cho phÐp c¸c doanh nghiÖp EU , Mü , NhËt tù do ¸p dông hÖ thèng kiÓm to¸n theo tiªu chuÈn quèc tÕ. Th­êng xuyªn ®èi tho¹i trùc tiÕp víi céng ®ång c¸c nhµ ®Çu t­ cña c¸c n­íc nµy. 1.3. §Èy m¹nh c«ng t¸c vËn ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi. ViÖt Nam b¾t ®Çu tiÕp nhËn ®Çu t­ n­íc ngoµi trong hoµn c¶nh thÕ giíi ®ang cã sù c¹nh tranh gay g¾t vÒ thÞ tr­êng ®Çu t­. NhiÒu n­íc xung quanh ®· cã nhiÒu kinh nghiÖm vµ kh«ng ngõng c¶i tiÕn m«i tr­êng ®Çu t­ ®Ó t¹o sù hÊp dÉn c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Do vËy, ViÖt Nam cÇn ®Èy m¹nh c«ng t¸c vËn ®éng ®Çu t­ mét c¸ch liªn tôc ®Ó g©y sù chó ý vµ quan t©m cña c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Trong mÊy n¨m qua víi sù gióp ®ì cña c¸c tæ chøc quèc tÕ nh­ UNIDO vµ UNDP chóng ta ®· tiÕn hµnh triÓn khai c¸c c«ng t¸c xóc tiÕn ®Çu t­ ë trong vµ ngoµi n­íc. ViÖc më c¸c diÔn ®µn ®Çu t­ ®· ®em l¹i mét sè kÕt qu¶ b­íc ®Çu kh¶ quan, trong ®ã ®Æc biÖt lµ häc ®­îc nhiÒu kinh nghiÖm vÒ c«ng t¸c vËn ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi. Thùc tÕ cho thÊy ph¶i ®Èy m¹nh h¬n n÷a c«ng t¸c xóc tiÕn ®Çu t­ theo nh÷ng h­íng sau: + T¨ng c­êng tæ chøc c¸c diÔn ®µn ®Çu t­ ë trong vµ ngoµi n­íc, cÇn chó ý ®Õn néi dung cña c¸c diÔn ®µn theo tÝnh chÊt vµ ®Þa ®iÓm cô thÓ. + Tranh thñ sù gióp ®ì cña c¸c tæ chøc quèc tÕ vµ ViÖt kiÒu ë n­íc ngoµi ®Ó giíi thiÖu, qu¶ng c¸o vÒ m«i tr­êng ®Çu t­ ë ViÖt Nam. + Tæ chøc th­êng xuyªn viÖc cung cÊp vµ tiÕp nhËn th«ng tin tõ c¸c sø qu¸n cña ViÖt Nam ë n­íc ngoµi, cã kÕ ho¹ch cô thÓ ®Ó c¸c sø qu¸n cã thÓ tham gia mét c¸ch tÝch cùc vµ cã hiÖu qu¶ c«ng t¸c vËn ®oäng ®Çu t­. + Nghiªn cøu x©y dùng m¹ng l­íi xóc tiÕn ®Çu t­ ë mét sè khu vùc chñ yÕu. + ThiÕt lËp mèi quan hÖ víi c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ ®Çu t­ ë mét sè n­íc ®Ó trao ®æi th«ng tin vµ kinh nghiÖm. §ång thêi ®Èy m¹nh quan hÖ víi c¸c c«ng ty t­ vÊn ph¸p lý, dÞch vô ®Çu t­ quèc tÕ ®Ó thu thËp th«ng tin vµ tiÕp nhËn sù gióp ®ì trong x©y dùng ph¸p luËt, vËn ®éng ®Çu t­... + §Èy m¹nh viÖc nghiªn cøu chÝnh s¸ch cña c¸c n­íc cã quan hÖ víi ViÖt Nam trong ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i, nhÊt lµ nh÷ng n­íc cã tiÒm n¨ng lín ®Ó cã nh÷ng gi¶i ph¸p thÝch hîp. + Bé phËn xóc tiÕn ®Çu t­ cÇn t¨ng c­êng vµ cã kÕ ho¹ch phèi hîp víi c¸c Bé, ViÖn, Tr­êng vµ c¸c c¬ quan lµm c«ng t¸c ®èi ngo¹i ®Ó phèi hîp nghiªn cøu c¸c ch­¬ng tr×nh, xu h­íng ®Çu t­ quèc tÕ nh»m t¹o thÕ chñ ®éng trong viÖc giao tiÕp vµ xö lý c¸c quan hÖ víi bªn ngoµi. + Chó träng c«ng t¸c biªn dÞch c¸c tµi liÖu, v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ ®Çu t­ n­íc ngoµi cña ViÖt Nam ra tiÕng n­íc ngoµi vµ ng­îc l¹i, ®Ó c¸c chñ ®Çu t­ trong n­íc vµ ngoµi n­íc hiÓu biÕt vÒ nhau tèt h¬n. 1.4. §a d¹ng hãa c¸c h×nh thøc thu hót vèn ®Çu t­ vµ kÕt hîp chÆt chÏ gi÷a c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i §Ó khuyÕn khÝch vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi, ViÖt Nam ®ang thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc ®Çu t­ trong ®ã coi träng ®Çu t­ gi¸n tiÕp. ViÖc kÕt hîp hîp lý gi÷a ®Çu t­ trùc tiÕp vµ ®Çu t­ gi¸n tiÕp sÏ t¹o ra ®­îc nguån vèn rÊt lín cho ®Êt n­íc. Phèi hîp ®ång bé c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i sÏ t¹o nªn mét søc m¹nh tæng hîp thóc ®Èy tèc ®é thu hót vèn ®Çu t­. Thùc tÕ c¸c ho¹t ®éng ®Çu t­ cã tiÕn hµnh tr«i ch¶y ®­îc hay kh«ng phô thuéc chÆt chÏ vµo c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i kh¸c, trong ®ã ®Æc biÖt lµ ngo¹i th­¬ng vµ ng©n hµng. ViÖc kÕt hîp gi÷a c¸c yÕu tè cña c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i sÏ t¹o ra nhiÒu ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c nhµ kinh doanh n­íc ngoµi gãp phÇn quan träng c¶i thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­ t¹i ViÖt Nam. 1.5. §èi víi ho¹t ®éng cña ng©n hµng, ph¸t triÓn ng©n hµng liªn doanh, më chi nh¸nh ng©n hµng n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam vµ ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty n­íc ngoµi cæ phÇn. Qua c¸c n¨m thùc hiÖn luËt ®Çu t­, hÇu nh­ c¸c nhµ kinh doanh n­íc ngoµi kh«ng muèn ®Çu t­ vµo lÜnh vùc ng©n hµng, trong khi ng©n hµng lµ "m¾t xÝch" kh«ng thÓ thiÕu ®­îc ®èi víi c¸c ho¹t ®éng ®Çu t­. Thùc tr¹ng nµy do nhiÒu nguyªn nh©n, song chñ yÕu lµ do nhËn thøc cña chóng ta ch­a ®Çy ®ñ vÒ vai trß cña ng©n hµng ®èi víi ho¹t ®éng kinh doanh cña ng­êi n­íc ngoµi. Chóng ta cßn ¸p dông nhiÒu quy ®Þnh kh¾t khe víi c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ nhiÒu quy ®Þnh kh«ng phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ (nay ®· söa ®æi nhiÒu vµ ®· cã mét sè ng©n hµng cña Ph¸p, Th¸i Lan, In®ªnªxia ... xin më chi nh¸nh t¹i ViÖt Nam). Thªm vµo ®ã, do luËt ng©n hµng cña chóng ta ho¹t ®éng víi c¬ chÕ kh«ng th«ng tho¸ng nªn c¬ chÕ thÞ tr­êng gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n lóng tóng, tõ ®ã cã t©m lý rôt rÌ, do dù khi cho phÐp ng­êi n­íc ngoµi ®­îc kinh doanh Ng©n hµng t¹i ViÖt Nam. Do vËy trong thêi gian tíi cÇn ph¶i nhanh chãng kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ trªn ®Ó thu hót sù quan t©m cña c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo lÜnh vùc nµy. §i liÒn víi c¬ chÕ ho¹t ®éng cña ng©n hµng lµ sù ph¸t triÓn c¸c ho¹t ®éng cña c«ng ty cæ phÇn vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n. §©y lµ nh÷ng gi¶i ph¸p quan träng nh»m ®a d¹ng c¸c h×nh thøc ®Çu t­ ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho mäi ng­êi tham gia vµo kinh doanh víi mäi kh¶ n¨ng cña m×nh. H¬n thÕ n÷a, th«ng qua c¸c h×nh thøc nµy mµ qu¸ tr×nh l­u th«ng vèn ®­îc thuËn lîi vµ huy ®éng tèt h¬n mäi tiÒm n¨ng vµ vèn cña nhiÒu ng­êi trong vµ ngoµi n­íc. 1.6. §µo t¹o c¸n bé Suy cho cïng ch×a kho¸ ®Ó gi¶i quyÕt mäi vÊn ®Ò, quyÕt ®Þnh sù ph¸t triÓn cña ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ ®éi ngò c¸n bé vµ c«ng nh©n lµm viÖc trong lÜnh vùc hîp t¸c ®Çu t­. §©y lµ kh©u yÕu nhÊt cña n­íc ta trong giai ®o¹n hiÖn nay. Trong thêi gian qua tõ chç ch­a biÕt g× vÒ lÜnh vùc ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Õn chç h×nh thµnh ®­îc ®éi ngò c¸n bé biÕt lµm viÖc trong lÜnh vùc míi mÎ nµy. §©y lµ kÕt qu¶ lín nhÊt trong nh÷ng n¨m thùc hiÖn luËt ®Çu t­. Tuy vËy, thùc tÕ ®· béc lé lµ rÊt nhiÒu yÕu kÐm vÒ hiÓu biÕt hoÆc phÈm chÊt c¸n bé cña c«ng nh©n ViÖt Nam lµm viÖc trong c¸c xÝ nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. §©y lµ vÊn ®Ò hÕt søc cÊp b¸ch cÇn gi¶i quyÕt vµ theo nh÷ng néi dung chñ yÕu sau: + T¨ng c­êng më c¸c líp d­íi nhiÒu h×nh thøc vµ qui m« kh¸c nhau ®Ó ®µo t¹o, båi d­ìng nh÷ng kiÕn thøc vÒ hîp t¸c ®Çu t­ n­íc ngoµi cho c¸n bé vµ c«ng nh©n ViÖt Nam. + Chó träng ®µo t¹o c¸n bé qu¶n lý nhµ n­íc vÒ ®Çu t­ n­íc ngoµi. C¸n bé chuyªn ngµnh phèi hîp víi c¸c ®Þa ph­¬ng vµ víi sù gióp ®ì cña Uû ban nhµ n­íc vÒ hîp t¸c vµ ®Çu t­ më c¸c líp ®µo t¹o c¸n bé tham gia héi ®ång qu¶n trÞ vµ c¸c c¸n bé chñ chèt cña xÝ nghiÖp liªn doanh. + Tranh thñ sù gióp ®ì quèc tÕ ®Ó ®µo t¹o c¸n bé. + Nghiªn cøu tõng b­íc h×nh thµnh c¸c chuyªn ®Ò vµ m«n häc vÒ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Ó gi¶ng d¹y ë mét sè tr­êng ®¹i häc. + Sím tiªu chuÈn ho¸ tr×nh ®é c¸n bé lµm viÖc ë c¸c chøc vô kh¸c nhau trong xÝ nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, ®Æc biÖt lµ trong xÝ nghiÖp liªn doanh. 1.7. TÝch cùc t×m hiÓu kü v¨n ho¸, tËp qu¸n cña c¸c thµnh viªn EU, Mü, NhËt. V¨n ho¸ kinh doanh cã ¶nh h­ëng ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c c«ng ty, c¸c tËp ®oµn lín... Do ®ã ta cÇn tÝch cùc t×m hiÓu v¨n ho¸ lèi sèng, së thÝch cña c¸c ®èi t¸c ®Ó tõ ®ã dµnh ®­îc thiÖn c¶m vµ ®Æc biÖt lµ sù t«n träng cña ®èi t¸c. 2. Mét sè kiÕn nghÞ Sau ®©y xin ®­a ra mét sè kiÕn nghÞ víi Nhµ n­íc nh»m t¨ng søc hÊp dÉn cña hÖ thèng chÝnh s¸ch nh»m thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp cña Hoa Kú vµo ViÖt Nam. 2.1. HÖ thèng chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ChÝnh s¸ch th­¬ng m¹i cÇn th«ng tho¸ng theo h­íng tù do ho¸ ®Ó b¶o ®¶m kh¶ n¨ng xuÊt nhËp khÈu c¸c m¸y mãc thiÕt bÞ, nguyªn vËt liÖu s¶n xuÊt còng nh­ s¶n phÈm, tøc lµ b¶o ®¶m sù thuËn lîi, kÕt nèi liªn tôc c¸c c«ng ®o¹n ho¹t ®éng ®Çu t­ cho c¸c nhµ ®Çu t­ nãi chung vµ cho c¸c nhµ ®Çu t­ Mü nãi riªng. ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ ph¶i gi¶i quyÕt ®­îc c¸c vÊn ®Ò chèng l¹m ph¸t vµ æn ®Þnh tiÒn tÖ. Trong ®ã, chÝnh s¸ch l·i suÊt vµ tû gi¸ t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn dßng ch¶y cña FDI víi t­ c¸ch lµ nh÷ng yÕu tè quyÕt ®Þnh gi¸ trÞ ®Çu t­ vµ møc thuËn lîi thu ®­îc t¹i mét thÞ tr­êng x¸c ®Þnh. ViÖc xem xÐt sù vËn ®éng cña vèn n­íc ngoµi ë c¸c n­íc trªn thÕ giíi cho thÊy, dßng vèn ®Çu t­ dµi h¹n, nhÊt lµ FDI ®æ vµo mét n­íc th­êng tû lÖ thuËn víi sù gia t¨ng lßng tin cña c¸c chñ ®Çu t­, ®ång thêi l¹i tû lÖ nghÞch víi ®é chªnh lÖch l·i suÊt trong - ngoµi n­íc, trong - ngoµi khu vùc. NÕu ®é chªnh lÖch l·i suÊt ®ã cµng cao, t­ b¶n n­íc ngoµi cµng ­a ®Çu t­ theo kiÓu cho vay ng¾n h¹n, Ýt chÞu rñi ro vµ h­ëng l·i ngay trªn chØ sè chªnh lÖch l·i suÊt ®ã. H¬n n÷a, khi møc l·i suÊt trong n­íc cao h¬n møc l·i suÊt quèc tÕ th× søc hót víi dßng vèn ch¶y vµo cµng m¹nh. Tuy nhiªn, ®ång nghÜa víi l·i suÊt cao lµ chi phÝ trong ®Çu t­ cao, lµm gi¶m ®i lîi nhuËn cña c¸c nhµ ®Çu t­. Tû gi¸ hèi ®o¸i linh ho¹t, phï hîp víi t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ ë tõng giai ®o¹n sÏ lµm t¨ng kh¶ n¨ng thu lîi nhuËn tõ xuÊt khÈu, t¨ng søc hÊp dÉn víi vèn n­íc ngoµi tõ Mü. Cã thÓ nãi, cã møc t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu cao sÏ lµm yªn lßng c¸c nhµ ®Çu t­ Mü v× kh¶ n¨ng tr¶ nî cña n­íc ta ®­îc b¶o ®¶m h¬n, ®é m¹o hiÓm trong ®Çu t­ sÏ gi¶m xuèng. C¸c møc ­u ®·i vÒ tµi chÝnh - tiÒn tÖ dµnh cho vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi tr­íc hÕt ph¶i b¶o ®¶m cho c¸c chñ ®Çu t­ t×m kiÕm ®­îc lîi nhuËn cao nhÊt trong ®iÒu kiÖn kinh doanh chung cña khu vùc ®Ó khuyÕn khÝch hä ®Çu t­ vµo trong n­íc vµ vµo nh÷ng n¬i mµ ChÝnh phñ muèn khuyÕn khÝch ®Çu t­. Trong ®ã, nh÷ng ­u ®·i vÒ thuÕ chiÕm vÞ trÝ quan träng hµng ®Çu trong sè c¸c ­u ®·i tµi chÝnh giµnh cho ®Çu t­ n­íc ngoµi. Møc ­u ®·i thuÕ cao h¬n lu«n ®­îc giµnh cho c¸c dù ¸n ®Çu t­ cã tû lÖ vèn n­íc ngoµi cao, quy m« lín, dµi h¹n, h­íng vÒ thÞ tr­êng n­íc ngoµi, sö dông nguyªn vËt liÖu vµ lao ®éng trong n­íc, t¸i ®Çu t­ lîi nhuËn vµ cã møc ®é néi ®Þa ho¸ s¶n phÈm vµ c«ng nghÖ cao h¬n. HÖ thèng thuÕ thi hµnh sÏ cµng hiÖu qu¶ nÕu cµng râ rµng, ®¬n gi¶n, dÔ ¸p dông vµ møc thuÕ kh«ng ®­îc qu¸ cao (so víi l·i suÊt, lîi nhuËn b×nh qu©n, so víi møc thuÕ chung cña khu vùc vµ quèc tÕ...). C¸c thñ tôc thuÕ còng nh­ c¸c thñ tôc qu¶n lý ®Çu t­ n­íc ngoµi kh¸c ph¶i ®­îc tinh gi¶n hîp lý, tr¸nh vßng vÌo nhiÒu kh©u trung gian, ph¶i c«ng khai vµ thuËn lîi cho ®èi t­îng chÞu qu¶n lý vµ nép thuÕ. 2.2. VÒ më réng lÜnh vùc thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ ®a d¹ng ho¸ h×nh thøc ®Çu t­ n­íc ngoµi X©y dùng ®Ò ¸n më réng lÜnh vùc thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi. Ban hµnh c¸c quy ®Þnh vÒ viÖc cho phÐp nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc ®Çu t­ vµo dÞch vô nhËp khÈu, dÞch vô ph©n phèi trong n­íc theo tinh thÇn NghÞ ®Þnh 24/2000/N§-CP ngµy 31/7/2000 cña ChÝnh phñ. X©y dùng quy chÕ ®Ó thùc hiÖn thÝ ®iÓm viÖc chuyÓn ®æi doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi sang ho¹t ®éng theo h×nh thøc c«ng ty cæ phÇn. Nghiªn cøu thÝ ®iÓm viÖc cho phÐp thµnh lËp c«ng ty mÑ - c«ng ty con theo h­íng ®a môc tiªu, ®a h×nh thøc. KhuyÕn khÝch ho¹t ®éng cña c¸c quü ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam. 2.3. Hoµn thiÖn thªm mét b­íc vÒ luËt ph¸p, c¬ chÕ chÝnh s¸ch vÒ ®Çu t­ n­íc ngoµi VÒ lÜnh vùc thuÕ: Söa ®æi, bæ sung thuÕ VAT theo h­íng më réng diÖn hµng ho¸ xuÊt khÈu ®­îc h­ëng thuÕ suÊt 0%, söa ®æi thuÕ suÊt VAT tõ 3 møc thuÕ hiÖn nay (kh«ng kÓ thuÕ suÊt 0%) xuèng cßn 2 vµ dÇn dÇn lµ mét møc thuÕ suÊt thèng nhÊt; gi¶m thuÕ suÊt thuÕ VAT ®èi víi mét sè s¶n phÈm thuéc c¸c ngµnh cã vai trß quan träng trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc, tiÕn tíi quy ®Þnh vÒ khÊu trõ thuÕ chØ ¸p dông cho hµng ho¸, dÞch vô ®Çu vµo cã ho¸ ®¬n gi¸ trÞ gia t¨ng. Nghiªn cøu dù ¸n luËt söa ®æi, bæ sung LuËt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp theo h­íng h¹ thuÕ suÊt phæ th«ng nh»m gi¶m dÇn sù chªnh lÖch vÒ thuÕ suÊt nµy gi÷a doanh nghiÖp trong n­íc vµ doanh nghiÖp FDI; bá quy ®Þnh thu thuÕ chuyÓn lîi nhuËn ra n­íc ngoµi; h­íng dÉn cô thÓ h¬n vÒ thu nhËp chÞu thuÕ, c¸c kho¶n chi phÝ hîp lý, hîp lÖ vµ c¸c ­u ®·i miÔn gi¶m thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp. TiÕp tôc thùc hiÖn lé tr×nh gi¶m chi phÝ ®Çu t­ vµ tiÕn tíi chÕ ®é mét gi¸ ¸p dông thèng nhÊt cho ®Çu t­ trong n­íc vµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Trong n¨m 2003 thèng nhÊt ¸p dông phÝ ®¨ng kiÓm ph­¬ng tiÖn c¬ giíi, phÝ c¶ng biÓn, phÝ qu¶ng c¸o trªn c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng, phÝ th¨m quan c¸c di tÝch v¨n ho¸, lÞch sö, c¸ch m¹ng. VÒ lÜnh vùc ®Êt ®ai: §Èy nhanh tiÕn ®é ®Òn bï, gi¶i phãng mÆt b»ng, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc triÓn khai c¸c dù ¸n ®Çu t­ n­íc ngoµi. Ban hµnh ngay c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn vÒ viÖc cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt cho c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong khu c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt; h­íng dÉn viÖc xö lý tr¸ch nhiÖm vµ nghÜa vô cña c¸c bªn víi ®Êt gãp vèn vµo liªn doanh trong tr­êng hîp doanh nghiÖp chuyÓn ®æi h×nh thøc ®Çu t­, bÞ ph¸ s¶n hoÆc gi¶i thÓ tr­íc thêi h¹n. VÒ lÜnh vùc vèn Ban hµnh c¸c quy ®Þnh vÒ b¶o ®¶m vay vèn, cÇm cè, thÕ chÊp, b¶o l·nh ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc vay tÝn dông kÓ c¶ trung vµ dµi h¹n ë c¸c tæ chøc tÝn ®­îc phÐp ho¹t ®éng t¹i ViÖt Nam. 2.4. N©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý Nhµ n­íc Tr­íc hÕt, cÇn rµ so¸t, ph©n lo¹i c¸c dù ¸n ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· cÊp giÊy phÐp ®Çu t­; bæ sung söa ®æi Quy chÕ khu c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt, khu c«ng nghÖ cao ban hµnh kÌm theo nghÞ ®Þnh 36/CP ngµy 24/4/1997 cña ChÝnh phñ; bæ sung c¸c m« h×nh míi vÒ khu c«ng nghiÖp, ®iÒu chØnh c¬ chÕ chÝnh s¸ch ®Çu t­ ph¸t triÓn h¹ tÇng trong vµ ngoµi hµng rµo. TiÕp tôc thùc hiÖn chñ tr­¬ng ph©n cÊp qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ ®Çu t­ n­íc ngoµi cho Uû ban nh©n d©n cÊp tØnh; t¨ng c­êng sù h­íng dÉn, kiÓm tra cña c¸c Bé, ngµnh trung ­¬ng. 2.5. C¶i tiÕn c¸c thñ tôc hµnh chÝnh T¨ng c­êng phèi hîp chÆt chÏ gi÷a c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc ë Trung ­¬ng vµ ®Þa ph­¬ng trong qu¶n lý ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi. Duy tr× th­êng xuyªn viÖc tiÕp xóc trùc tiÕp gi÷a c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc víi nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. C¶i tiÕn m¹nh thñ tôc hµnh chÝnh trong lÜnh vùc ®Çu t­ n­íc ngoµi theo h­íng tiÕp tôc ®¬n gi¶n ho¸ viÖc cÊp phÐp ®Çu t­, rµ so¸t cã hÖ thèng ®Ó b·i bá nh÷ng lo¹i giÊy phÐp, quy ®Þnh kh«ng cÇn thiÕt ®èi víi ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi... 2.6. §Èy m¹nh vËn ®éng, xóc tiÕn ®Çu t­ CÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p thóc ®Èy m¹nh viÖc vËn ®éng xóc tiÕn ®Çu t­; CÇn bè trÝ ng©n s¸ch hîp lý cho ho¹t ®éng xóc tiÕn ®Çu t­; TËp trung lµm tèt c¸c th«ng tin tuyªn truyÒn vÒ ®Çu t­ n­íc ngoµi. KÕt luËn Tõ khi EU, Mü, NhËt ®Çu t­ vµo ViÖt nam, ho¹t ®éng FDI ®· cã nh÷ng ®ãng gãp tÝch cùc cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ x· héi cña ViÖt nam nh­ gãp phÇn quan träng thóc ®Èy t¨ng tr­ëng kinh tÕ ViÖt nam, gãp phÇn gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm, ®ãng gãp vµo ng©n s¸ch nhµ n­íc, viÖc chuyÓn giao c«ng nghÖ. Tuy nhiªn, còng cã kh«ng Ýt nh÷ng ®iÒu cßn tr¨n trë nh­ sè dù ¸n ®Çu t­ cña ba n­íc träng ®iÓm nµy vµo ViÖt nam chØ tËp trung chñ yÕu vµo lÜnh vùc c«ng nghiÖp tËp trung m¹nh vµo dÇu khÝ. Trong khi lÜnh vùc n«ng nghiÖp hÇu nh­ cßn bá ngá chØ cã Ph¸p cã mét sè dù ¸n trong n«ng nghiÖp cã quy m« ®¸ng kÓ cßn hÇu hÕt ®Òu rÊt nhá, vèn ®Çu t­ cña EU, Mü, NhËt vµo ViÖt nam cßn qu¸ nhá bÐ so víi tiÒm n¨ng cña c¶ hai n­íc, viÖc chuyÓn giao c«ng nghÖ cßn nhiÒu h¹n chÕ. ChÝnh v× vËy, viÖc tiÕp tôc hoµn thiÖn thñ tôc ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, t¨ng c­êng kÕt cÊu h¹ tÇng, hoµn thiÖn c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t­, t¨ng c­êng ho¹t ®éng xóc tiÕn ®Çu t­ ®ang lµ nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra nh»m thu hót ngµy cµng nhiÒu c¸c nhµ ®Çu t­ vµo ViÖt nam. Do cã sù h¹n chÕ vÒ thêi gian vµ vèn hiÓu biÕt, ®Ò ¸n chØ tr×nh bµy s¬ l­îc nh÷ng nÐt c¬ b¶n vÒ t×nh h×nh ®Çu t­ trùc tiÕp cña EU, Mü, NhËt vµo ViÖt Nam, vÒ nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®­îc vµ nh÷ng khã kh¨n tån t¹i ®Ó ®­a ra mét sè gi¶i ph¸p nh»m thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp cña c¸c n­íc nµy vµo ViÖt Nam. Do vËy ®Ò ¸n kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt, v× vËy em rÊt mong nhËn ®­îc sù gãp ý cña c¸c thÇy c« vµ c¸c b¹n ®Ó gióp cho bµi viÕt nµy cña em hoµn thiÖn h¬n. §Ó ®¹t ®­îc kÕt qu¶ nh­ ngµy h«m nay , em xin tr©n thµnh c¶m ¬n quý thÇy c« tr­êng ®¹i häc Ngo¹i Th­¬ng Hµ Néi vµ ®Æc biÖt lµ sù h­íng dÉn tËn t×nh cña PGS .TS . vò chÝ léc ®· gióp em hoµn thµnh tèt Kho¸ luËn tèt nghiÖp nµy. Hµ Néi, th¸ng 03 n¨m 2003 Sinh viªn thùc hiÖn Vò Ngäc Toµn Tµi liÖu tham kh¶o NghÞ quyÕt 09/2001/NQ-CP ngµy 28/8/2001 cña ChÝnh phñ vÒ t¨ng c­êng thu hót vµ n©ng cao hiÖu qu¶ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi thêi kú 2001 - 2005 Tiếng Việt 1. Nguyễn Trí Dĩnh, Giáo trình Lịch sử kinh tế quốc dân, NXB Giáo dục, 1996 2. Phạm Thị Mai Khanh, “Quan hệ đầu tư trực tiếp Việt Nam - Hoa Kỳ: Thực trạng và triển vọng”, Luận văn Thạc sỹ kinh tế, Trường Đại học Ngoại thương, Hà Nội, 2001 3. Vũ Chí Lộc, Giáo trình Đầu tư nước ngoài, NXB Giáo dục, 1997 4. Vũ Chí Lộc, Tô Xuân Dân, Giáo trình Quan hệ kinh tế quốc tế, NXB Hà Nội, 1997 5. Lê Kim Sa, “Đầu tư nước ngoài của Mỹ ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương trong những năm cuối thế kỷ XX”, Tạp chí “Châu Mỹ ngày nay”, số 4, 2002 6. Báo cáo “Tæng hîp đầu tư trực tiếp của Nhật vào Việt Nam giai đoạn 1988 - 2002”, Vụ quản lý dự án đầu tư nước ngoài, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, ngày 20/10/2002 7. Báo cáo “Tình hình và giải pháp tăng cường, đổi mới công tác xúc tiến đầu tư nước ngoài”, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, ngày 7/5/2002 8. Báo cáo “Tổng hợp đầu tư trực tiếp của Hoa Kỳ theo địa phương từ ngày 01/01/1988 đến 10/10/2002”, Vụ quản lý dự án đầu tư nước ngoài, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, ngày 10/10/2002 9. Báo “Đầu tư”, số ra ngày 21/11/2002 10. Đề tài 97 - 78 - 060: “Phát triển quan hệ kinh tế thương mại Việt Nam - Hoa Kỳ”, Trung tâm tư vấn và đào tạo kinh tế thương mại, Bộ Thương mại, tháng 8/1997 11. Hiệp định thương mại song phương Việt Nam - Hoa Kỳ, ký ngày 13/7/2000 12. Luật Đầu tư nước ngoài tại Việt Nam, NXB Chính trị quốc gia, 1996 13. Luật Sửa đổi bổ sung một số điều của Luật Đầu tư nước ngoài tại Việt Nam, NXB Chính trị quốc gia, 2000 14. Nghị định số 24/2000/NĐ-CP, Hà Nội, ngày 31/7/2000 15. Nghị quyết số 01/1996/NQ-TW, Hà Nội, ngày 18/11/1996 16. Nghị quyết số 09/2001/NQ-CP, Hà Nội, ngày 28/8/2001 Tiếng Anh Le Dang Doanh, “Foreign direct investment in Vietnam: Results, challenges and prospect”, Vietnam’s Socio-economic Development, No. 31, Autumn 2002 Gordon H. Hanson, Raymond J. Mataloni, Matthew J. Slaughter, “Expansion Strategies of US Multinational Firms”, Bureau of Economic Analysis, US Department of Commerce, 2001, địa chỉ trang web: www.bea.gov/bea/papers.htm G. Heriff, “America’s longest war - The US and Vietnam 1950 - 1975”, third edition, University of Kentucky, Mc. Graw - Hill Inc., New York, 1996 John J. Wild, Kenneth L. Wild, Jercy C. Y. Han, “International business - An integrated approach”, Prentice Hall International Inc., 2001 Le Duc Tan, “Proceed with caution”, Vietnam Economic Times, November 2000 “US Direct Investment Abroad: Capital Outflows”, Bureau of Economic Analysis, US Department of Commerce, 2002, địa chỉ trang web: www.bea.gov/bea/di/usdiacap.htm Vietnam Economic Times, Issue 105, November 2002 Vietnam Investment Review, No. 553, 31 Dec 2001- 6 Jan 2002 “World Investment Report 2001: Promoting Linkages”, UNCTAD, 2001 “World Factbook 2002”, Central Intelligence Agency (CIA), 2002, địa chỉ trang web: www.cia.gov/cia/publications/factbook/