Đề án Một số vấn đề hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm trong đơn vị xây lắp xây dựng cơ bản

Lêi më ®Çu Trong xu h­íng ph¸t triÓn chung, ®Æc biÖt lµ trong c¬ chÕ thÞ tr­êng, lÜnh vùc x©y l¾p ®· vµ ®ang ®­îc mäi cÊp, mäi ngµnh, mäi ng­êi trong toµn x· héi quan t©m. Bëi v× nÒn kinh tÕ cµng ph¸t triÓn, møc sèng cña ng­êi d©n cµng cao th× yªu cÇu ngµnh x©y l¾p còng ph¸t triÓn t­¬ng xøng ®Ó ®¸p øng c¸c nhu cÇu ®ã. MÆt kh¸c ngµnh x©y l¾p cµng ph¸t triÓn th× cµng thóc ®Èy kinh tÕ ph¸t triÓn. V× vËy, c¸c c«ng tr×nh kiÕn tróc, c«ng tr×nh c«ng céng... hµng ngµy hµng giê liªn tiÕp mäc lªn. Môc tiªu cña doanh nghiÖp lµ lîi nhuËn. Mµ muèn lîi nhuËn cµng cao th× chi phÝ bá ra, gi¸ thµnh cña s¶n phÈm ph¶i cµng thÊp. H¹ch to¸n tèt chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ rÊt cÇn thiÕt ®Ó kiÓm tra, qu¶n lý tèt c¸c kho¶n chi phÝ, phÊn ®Êu tiÕt kiÖm ®Ó h¹ gi¸ thµnh. H¬n n÷a yªu cÇu cña qu¶n lý lµ ph¶i x¸c ®Þnh ®­îc kÕt qu¶ kinh doanh x¸c ®Þnh ®óng ®¾n møc lîi nhuËn vµ nghÜa vô víi Nhµ n­íc. §Ó lµm ®­îc c¸c ®iÒu nµy th× cÇn thiÕt ph¶i h¹ch to¸n tèt chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. §­îc sù tËn t×nh gióp ®ì cña c¸c thÇy c« gi¸o khoa kÕ to¸n vµ qua tham kh¶o c¸c tµi liÖu. Em chän ®Ò tµi "Mét sè vÊn ®Ò h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong ®¬n vÞ x©y l¾p x©y dùng c¬ b¶n" lµm ®Ò ¸n m«n häc cho chuyªn ngµnh kÕ to¸n tæng hîp cña m×nh. §Ò ¸n nµy cña em ngoµi phÇn lêi më ®Çu vµ kÕt luËn th× ®­îc chia lµm 2 phÇn lín: PhÇn I- Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong doanh nghiÖp x©y l¾p. PhÇn II- C¸c kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ®èi víi doanh nghiÖp x©y l¾p. Do tr×nh ®é còng nh­ thêi gian cßn h¹n hÑp, mÆc dï ®­îc sù gióp ®ì nhiÖt t×nh cña c¸c thÇy c«. §Ò ¸n nµy cña em khã tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. Em rÊt mong c¸c thÇy c« th«ng c¶m. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù gióp ®ì cña c¸c thÇy c«. PhÇn I Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ h¹ch to¸n chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong ®¬n vÞ x©y l¾p. A-/ lý luËn chung vÒ kÕ to¸n trong doanh nghiÖp ho¹t ®éng kinh doanh x©y l¾p. I-/ §Æc ®iÓm cña ho¹t ®éng kinh doanh x©y l¾p cã ¶nh h­ëng ®Õn c«ng t¸c h¹ch to¸n kÕ to¸n. Trong qu¸ tr×nh ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n nh»m t¹o ra c¬ së vËt chÊt cho nÒn kinh tÕ quèc d©n c¸c tæ chøc x©y l¾p nhËn thÇu gi÷ vai trß quan träng. HiÖn nay ë ViÖt Nam ®ang tån t¹i c¸c tæ chøc x©y l¾p nh­: Tæng C«ng ty, C«ng ty, xÝ nghiÖp, ®éi x©y dùng... thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhau. Tuy c¸c ®¬n vÞ nµy kh¸c nhau vÒ quy m«, h×nh thøc qu¶n lý nh­ng chóng ®Òu cã c¸c ®Æc ®iÓm cña ®¬n vÞ x©y l¾p sau: - S¶n phÈm x©y l¾p lµ c¸c c«ng tr×nh, vËt kiÕn tróc... cã quy m« lín, kÕt cÊu phøc t¹p, mang tÝnh ®¬n chiÕc, thêi gian s¶n xuÊt s¶n phÈm l©u dµi... Do ®ã viÖc tæ chøc qu¶n lý h¹ch to¸n nhÊt thiÕt ph¶i cã c¸c dù to¸n (dù to¸n thiÕt kÕ, dù to¸n thi c«ng), qu¸ tr×nh x©y l¾p ph¶i so s¸nh víi dù to¸n, lÊy dù to¸n lµm th­íc ®o. - S¶n phÈm x©y l¾p ®­îc tiªu thô theo gi¸ dù to¸n hoÆc gi¸ tho¶ thuËn víi chñ ®Çu t­ tõ tr­íc do ®ã tÝnh chÊt hµng ho¸ cña s¶n phÈm x©y l¾p kh«ng ®­îc thÓ hiÖn râ (v× ®· quy ®Þnh gi¸ c¶, ng­êi mua, ng­êi b¸n s¶n phÈm x©y l¾p cã tr­íc khi x©y dùng th«ng qua hîp ®ång giao nhËn thÇu). - S¶n phÈm x©y l¾p cè ®Þnh t¹i n¬i s¶n xuÊt, cßn c¸c ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt ph¶i di chuyÓn theo ®Þa ®iÓm ®Æt s¶n phÈm. §Æc ®iÓm nµy lµm cho c«ng t¸c qu¶n lý sö dông h¹ch to¸n tµi s¶n vËt t­ rÊt phøc t¹p do ¶nh h­ëng cña ®iÒu kiÖn thiªn nhiªn vµ dÔ mÊt m¸t h­ háng... - Thêi gian sö dông s¶n phÈm x©y l¾p rÊt l©u dµi ®ßi hái viÖc tæ chøc qu¶n lý sao cho chÊt l­îng c«ng tr×nh b¶o ®¶m ®óng dù to¸n thiÕt kÕ b¶o ®¶m c«ng tr×nh (gi÷ l¹i 5% gi¸ trÞ c«ng tr×nh khi hÕt h¹n thêi h¹n b¶o hµnh míi tr¶ l¹i cho ®¬n vÞ x©y l¾p). - Tæ chøc s¶n xuÊt trong c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p ë n­íc ta hiÖn nay phæ biÕn theo ph­¬ng thøc "kho¸n gän" c¸c c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh, khèi l­îng hoÆc c«ng viÖc cho c¸c ®¬n vÞ trong néi bé doanh nghiÖp (®éi, xÝ nghiÖp...). Trong gi¸ kho¸n gän kh«ng chØ cã tiÒn l­¬ng mµ cßn cã ®ñ c¸c chi phÝ vÒ vËt liÖu, c«ng cô, dông cô thi c«ng, chi phÝ chung cña bé phËn nhËn kho¸n. Nh÷ng ®Æc ®iÓm nµy phÇn nµo chi phèi c«ng t¸c kÕ to¸n trong ®¬n vÞ x©y l¾p, dÉn ®Õn nh÷ng kh¸c biÖt nhÊt ®Þnh. Tuy nhiªn vÒ c¬ b¶n, viÖc h¹ch to¸n phÇn hµnh kÕ to¸n (Tµi s¶n cè ®Þnh, vËt liÖu, c«ng cô, chi phÝ nh©n c«ng...) trong doanh nghiÖp x©y l¾p còng t­¬ng tù nh­ doanh nghiÖp c«ng nghiÖp. II-/ §Æc ®iÓm kÕ to¸n chi phÝ vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p. XuÊt ph¸t tõ quy ®Þnh vÒ lËp dù to¸n c«ng tr×nh x©y dùng c¬ b¶n lµ ph¶i lËp theo tõng h¹ng môc c«ng tr×nh vµ ph¶i ph©n tÝch theo tõng kho¶n môc chi phÝ còng nh­ ®Æc ®iÓm t¹i ®¬n vÞ nhËn thÇu kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p cã c¸c ®Æc ®iÓm sau: - KÕ to¸n chi phÝ nhÊt thiÕt ph¶i ®­îc ph©n tÝch theo tõng kho¶n môc chi phÝ, tõng h¹ng môc c«ng tr×nh, tõng c«ng tr×nh cô thÓ nh»m th­êng xuyªn so s¸nh, kiÓm tra viÖc thùc hiÖn dù to¸n chi phÝ. Qua ®ã xem xÐt nguyªn nh©n v­ît, hôt dù to¸n vµ ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh doanh. - §èi t­îng h¹ch to¸n chi phÝ cã thÓ lµ c¸c c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh, c¸c ®¬n ®Æt hµng, c¸c giai ®o¹n cña h¹ng môc hay nhãm h¹ng môc... V× thÕ ph¶i lËp dù to¸n chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh theo tõng h¹ng môc hay giai ®o¹n cña h¹ng môc. - §èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh lµ c¸c h¹ng môc c«ng tr×nh ®· hoµn thµnh, c¸c giai ®o¹n c«ng viÖc ®· hoµn thµnh, c¸c khèi l­îng x©y l¾p cã dù to¸n riªng ®· hoµn thµnh tõ ®ã x¸c ®Þnh ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh thÝch hîp: ph­¬ng ph¸p tÝnh trùc tiÕp, ph­¬ng ph¸p tæng céng chi phÝ, ph­¬ng ph¸p hÖ sè hoÆc tû lÖ... - Gi¸ thµnh c«ng tr×nh l¾p ®Æt thiÕt bÞ kh«ng bao gåm gi¸ trÞ b¶n th©n thiÕt bÞ do chñ ®Çu t­ ®­a vµo ®Ó l¾p ®Æt chi bao gåm nh÷ng chi phÝ do ®¬n vÞ x©y l¾p bá ra cã liªn quan ®Õn x©y l¾p c«ng tr×nh. Bëi vËy,khi nhËn thiÕt bÞ do ®¬n vÞ cho ®Çu t­ bµn giao ®Ó l¾p ®Æt, gi¸ c¸c thiÕt bÞ ®­îc ghi vµo bªn nî TKoo2 "VËt t­ hµng ho¸ nhËn gi÷ hé, nhËn gia c«ng". - Gi¸ thµnh c«ng t¸c x©y dùng vµ l¾p ®Æt kÕt cÊu bao gåm gi¸ trÞ vËt kÕt cÊu,vµ gi¸ trÞ thiÕt bÞ kÌm theo nh­ c¸c thiÕt bÞ vÖ sinh,th«ng giã,thiÕt bÞ s­ëi Êm,®iÒu hoµ nhiÖt ®é,thiÕt bÞ truyÒn dÉn... B-/ Ho¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p I-/ Kh¸i niÖm vµ chi tiªu gi¸ thµnh x©y l¾p. 1- Kh¸i liÖm. - Chi phÝ s¶n xuÊt cña ®¬n vÞ x©y l¾p lµ toµn bé chi phÝ vÒ lao ®éng sèng, lao ®éng vËt ho¸ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ c©u thµnh nªn gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p. Theo kho¸n môc tÝnh gi¸ thµnh chi phÝ s¶n xuÊt ë ®¬n vÞ x©y l¾p bao gåm: + Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp: Lµ chi phÝ cña c¸c vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, vËt kÕt cÊu, gi¸ trÞ thiÕt bÞ kÌm theo vÊt kiÕn tróc... CÇn thiÕt ®Ó t¹o nªn s¶n phÈm x©y l¾p. + Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: Lµ chi phÝ vÒ tiÒn l­¬ng chÝnh cña c«ng nh©n trùc tiÕp tham gia x©y l¾p c«ng tr×nh. + Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng: Lµ chi phÝ trùc tiÕp liªn quan ®Õn viÖc sö dông m¸y ®Ó hoµn thµnh s¶n phÈm x©yl¾p gåm: KhÊu hao m¸y mãc thiÕt bÞ thi c«ng, tiÒn thuª m¸y, tiÒn l­¬ng c¸c c«ng nh©n ®iÒu khiÓn m¸y thi c«ng, chi phÝ vÒ nhiªn liÖu, ®éng lùc cho m¸y, chi phÝ mét lÇn cho sö dông m¸y... + Chi phÝ s¶n xuÊt chung: Lµ c¸c chi phÝ s¶n xuÊt liªn quan ®Õn nhiÒu c«ng tr×nh gåm chi phÝ tiÒn l­¬ng nh©n viªn qu¶n lý ®éi, c¸c kho¶n trÝch theo tiÒn l­¬ng theo tû lÖ quy ®Þnh (kinh phÝ c«ng ®oµn, BHYT, BHXH cña toµn bé c«ng nh©n viªn cña ®éi), khÊu hao TSC§ dïng chung cho ®éi, chi phÝ vËt liÖu, c«ng cô dông cô dïng chung cho qu¶n lý ®éi... - Gi¸ thµnh s¶n phÈm x©yl¾p: Lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn toµn bé hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cã liªn quan ®Õn khèi l­îng x©y l¾p ®· hoµn thµnh. 2-/ Ph©n lo¹i gi¸ thµnh. + Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch: Lµ chi tiªu ®­îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së gi¸ thµnh dù to¸n g¾n víi ®iÒu kiÖn cô thÓ cña doanh nghiÖp. + Gi¸ thµnh thùc tÕ: Lµ gi¸ thµnh ®­îc x¸c ®Þnh theo sè liÖu hao phÝ thùc tÕ liªn quan ®Õn khèi l­îng x©y l¾p hoµn thµnh bao gåm chi phÝ ®Þnh møc, v­ît ®Þnh møc vµ chi phÝ kh¸c. Theo quyÕt ®Þnh míi nhÊt vÒ chÕ ®é kÕ to¸n ®èi víi doanh nghiÖp x©y l¾p. QuyÕt ®Þnh 1864/1998 Q§/BTC ban hµnh ngµy 16/12/1998 vµ ®­îc ¸p dông tõ 1/1/1999 cña bé tµi chÝnh th× hÖ thèng tµi kho¶n, h×nh thøc sæ s¸ch vµ ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n kÕ to¸n ®èi víi doanh nghiÖp x©y l¾p (phÇn chi phÝ vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm) nh­ sau: Trong hÖ thèng tµi kho¶n kh«ng bao gåm TK 611, 631 nh­ng cã thªm TK 623. - Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng. Nh­ vËy doanh nghiÑp x©y l¾p chñ yÕu h¹ch to¸n theo ph­¬ng ph¸p kiÓm kª khai th­êng xuyªn. II-/ Tµi kho¶n sö dông. - TK 621 "Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp" TK nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh c¸c chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu sö dông trùc tiÕp cho ho¹t ®éng x©y, l¾p. TK nµy ®­îc më chi tiÕt theo tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh, c¸c giai ®o¹n c«ng viÖc, khèi l­îng x©yl¾p cã dù to¸n riªng. Chó ý: C¸c thiÕt bÞ ®­a vµo l¾p ®Æt do chñ ®Çu t­ b¸n giao kh«ng ph¶n ¸nh ë tµi kho¶n nµy mµ ph¶n ¶nh vµo TK 002 KÕt cÊu vµ néi dung ph¶n ¸nh. Bªn Nî: TrÞ gi¸ thùc tÕ nguyªn liÖu, vËt liÑu xuÊt dïng trùc tiÕp cho ho¹t ®éng x©y l¾p (gåm cã thuÕ GTGT nÕu h¹ch to¸n thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp, kh«ng gåm thuÕ GTGT nÕu theo ph­¬ng ph¸p gi¸n tiÕp). Bªn cã: + Trî gi¸ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp sö dông kh«ng hÕt ®­îc nhËp l¹i kho. + KÕt chuyÓn hoÆc tÝnh ph©n bè gi¸ trÞ nguyªn liÖu v©t liÖu thùc tÕ sö dông cho ho¹t ®éng x©y l¾p trong kú vµo TK 154 ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. TK 621 Kh«ng cã sè d­ cuèi kú: - TK 622 "chi phÝ ph©n c«ng trùc tiÕp" TK nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh chi phÝ lao ®éng trùc tiÕp tham gia qu¸ tr×nh ho¹t ®éng x©y l¾p c¸c c«ng tr×nh. Chi phÝ lao ®éng trùc tiÕp bao gåm c¶ kho¶n ph¶i tr¶ cho ng­êi lao ®éng thuéc qu¶n lý cña doanh nghiÖp vµ cho lao ®éng thuª ngoµi theo lo¹i c«ng viÖc. TK 622 ®­a më chi tiÕt cho tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh, giai ®o¹n, c«ng viÖc. Chó ý: Kh«ng ho¹ch to¸n vµo TK nµy kho¶n trÝch b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ, kinh phÝ c«ng ®oµn tÝnh trªn l­¬ng c«ng nh©n viªn trùc tiÕp s¶n xuÊt cña ho¹t ®éng x©y l¾p. KÕt cÊu vµ néi dung Bªn Nî: Chi phÝ ph©n c«ng trùc tiÕp tham gia qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm x©y l¾p bao gåm tiÒn l­¬ng, tiÒn c«ng lao ®éng. Bªn Cã: KÕt chuyÓn chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp - TK 623 "Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng" TK nµy dïng ®Ó tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng phôc vô trùc tiÕp cho ho¹t ®éng x©y l¾p c«ng tr×nh. TK nµy chØ ®Ó h¹ch to¸n chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng ®èi víi doanh nghiÖp x©y l¾p thùc hiÖn x©y, l¾p c«ng tr×nh theo ph­¬ng thøc thi c«ng hçn hîp võa thñ c«ng võa kÕt hîp b»ng m¸y. Tr­êng hîp doanh nghiÖp x©y l¾p thùc hiÖn hoµn toµn theo ph­¬ng ph¸p m¸y kh«ng sö dông TK 623 mµ doanh nghiÖp h¹ch to¸n c¸c chi phÝ x©y l¾p trùc tiÕp vµo c¸c TK 621,622,627. Kh«ng h¹ch to¸n vµo TK 623 kho¶n trÝch vÒ BHXH, BHYT, KPC§, trªn tiÒn l­¬ng ph¶i tr¶ c«ng nh©n sö dông m¸y thi c«ng. KÕt cÊu vµ néi dung ph¶n ¸nh. Bªn Nî: C¸c chi phÝ liªn quan ®Õn m¸y thi c«ng (chi phÝ nguyªn vËt liÖu cho m¸y ho¹t ®éng, chi phÝ tiÒn l­¬ng, c¸c kho¶n phô cÊp l­¬ng, tiÒn c«ng cña c«ng nh©n trùc tiÕp ®iÓu khiÓn m¸y, cho chi phÝ b¶o d­ìng, söa ch­a m¸y thi c«ng...) Bªn Cã: KÕt chuyÓn chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng TK 623 kh«ng cã sè dù cuèi kú TK 623 cã 6 tµi kho¶n cÊp 2 + TK 6231 - chi phÝ ph©n c«ng: Dïng ®Ó ph¶n ¸nh l­¬ng chÝnh l­¬ng phô, phô cÊp l­¬ng ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n trùc tiÕp ®iÒu khiÓn m¸y thi c«ng nh­: vËn chuyÓn cung cÊp nhiªn niÖu, vËt liÖu cho m¸y thi c«ng. TK nµy kh«ng ph¶n ¸nh kho¶n trÝch BHXH, BHYT, KPC§. + TK 6232 chi phÝ vËt liÖu: dïng ®Ó chi phÝ nhiªn liÖu (x¨ng, dÇu, mì...) vËt liÖu kh¸c phôc vô m¸y thi c«ng. + TK 6233 chi phÝ dông cô s¶n xuÊt: dïng ®Ó ph¶n ¸nh c«ng cô dông cô lao ®éng liªn quan ®Õn ho¹t ®éng cña xe, m¸y thi c«ng. + TK 6234 chi phÝ khÊu hao m¸y thi c«ng: Dïng ®Ó ph¶n ¸nh khÊu hao m¸y mãc thi c«ng sö dông vµo ho¹t ®éng x©y l¾p c«ng tr×nh. + TK 6237 chi phÝ dÞch vô mua ngoµi: Dïng ®Ó ph¶n ¸nh cho phÝ dÞch vô mua ngoµi nh­ thuª ngoµi söa ch÷a xe, m¸y thi c«ng b¶o hiÓm xe, m¸y thi c«ng, cho phÝ ®iÖn, n­íc, tiÒn thuª TSC§, chi phÝ tr¶ cho nhµ thÇu phô... + TK 6238 chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c: Dïng ®Ó ph¶n ¸nh c¸ chi phÝ b»ng tiÌn phôc vô cho ho¹t ®éng cña xe, m¸y thi c«ng, kho¶n chi cho lao ®éng n÷... - TK 627 "chi phÝ s¶n xuÊt chung" TK nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh nh÷ng chi phÝ phôc vô x©y l¾p t¹i c¸c ®éi, bé phËn s¶n xuÊt kinh doanh gåm: L­¬ng nh©n viªn qu¶n lý ®éi x©y dùng, kho¶n trÝch BHYT, BHXH, KPC§ trªn tiÒn l­¬ng ph¶i tr¶ cho toµn bé c«ng nh©n viªn tõng bé phËn, tõng ®éi) khÊu hao TSC§ dïng chung cho ho¹t ®éng cña ®éi vµ chi phÝ kh¸c liªn quan ®Õn ho¹t ®éng cña ®éi. Tµi kho¶n nµy më chi tiÕt theo tõng bé phËn x©y l¾p. - TK 154 "chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang" Theo ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn tµi kho¶n nµy ®­îc dïng ®Ó tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt phôc vô cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh... Tµi kho¶n nµy ®­îc më cho tõng c«ng tr×nh, hµng môc c«ng tr×nh. KÕt cÊu: Bªn Nî: - Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp. - Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp - Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng - Chi phÝ s¶n xuÊt chung - Gi¸ trÞ thµnh x©y l¾p cña Nhµ thÇu phô tr¸ch hoµn thµnh bµn giao cho nhµ thÇu ch­a ®­îc x¸c ®Þnh trong kú kÕ to¸n. Bªn Cã: - Gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p hoµn thµnh bµn giao (tõng phÇn hoÆc toµn bé ®­îc coi lµ tiªu thô, hoÆc bµn giao cho ®¬n vÞ nhËn thÇu chÝnh x©y l¾p cÊp trªn hoÆc néi bé) hoÆc nhËp kho thµnh phÈm chê tiªu thô. - Chi phÝ thùc tÕ cña khèi l­îng lao vô, dÞch vô hoµn thµnh ®· bµn giao cho kh¸ch hµng. - Gi¸ thµnh x©y l¾p cña nhµ thÇu phô hoµn thµnh bµn giao cho Nhµ thÇu chÝnh ®­îc x¸c ®Þnh tiªu thô trong kú kÕ to¸n. - TrÞ gi¸ phÕ liÖu thu håi gi¸ trÞ s¶n phÈm háng kh«ng söa ch÷a ®­îc. - Sè d­ bªn Nî: - Chi phÝ x©y l¾p kinh doanh cßn dë dang cuèi kú. - Gi¸ thµnh x©y l¾p cña nhµ thÇu phô hoµn thµnh bµn giao cho nhµ thÇu chÝnh ch­a x¸c ®Þnh tiªu thô trong kú kÕ to¸n, III-/ C¸c h×nh thøc tæ chøc sè kÕ to¸n Theo chÕ ®é kÕ to¸n th× ®¬n vÞ x©y l¾p cã thÓ chän mét trong bèn h×nh thùc tæ chøc sæ kÕ to¸n sau: 1) NhËt ký chung 2) NhËt ký - sæ c¸i 3) Chøng tõ - ghi sæ 4) NhËt ký - chøng tõ. Trong mçi h×nh thøc sæ kÕ to¸n quy ®Þnh cô thÓ vÕ sè l­îng kÕt cÊu, tr×nh tù, ph­¬ng ph¸p ghi chÐp vµ mçi quan hÖ gi÷a c¸c sè kÕ to¸n. VËy doanh nghiÖp x©y l¾p ph¶i c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt kinh doanh, quy m«, yªu cÇu qu¶n lý doanh nghiÖp, ®iÒu kiÖn trang thiÕt bÞ kü thuËt tÝnh to¸n vµ tr×nh ®é nghiÖp vô cña c¸c bé kÕ to¸n ®Ó lùa chän h×nh thøc tæ chøc sæ kÕ to¸n ¸p dông cho phï hîp víi ®¬n vÞ minh. ¸p dông h×nh thøc sæ kÕ to¸n nµo ph¶i tu©n thñ ®óng nh÷ng nguyªn t¾c cña h×nh thøc ®ã theo ®óng quy ®Þnh cña chÕ ®é. IV-/ ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n kÕ to¸n chi phÝ x©y l¾p. 1-/ Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp - Khi mua hoÆc, xuÊt nguyªn vËt liÖu sö dông trùc tiÕp cho ho¹t ®éng x©y l¾p. Kho xuÊt nguyªn vËt liÖu. Nî TK 621 Cã TK 152,153 Mua nguyªn vËt liÖu sö dông lu«n kh«ng qua kho Nî TK 621 gi¸ ch­a cã thuÕ GTGT Nî TK 133 thuÕ GTGT C¬ TK 111,112,331 - T¹m øng chi phÝ ®Ó thùc hiÖn gi¸ trÞ kho¶n x©y l¾p néi bé tr­êng hîp ®¬n vÞ nhËn kho¸n kh«ng tæ chøc h¹ch to¸n kÕ to¸n riªng kho quyÕt to¸n t¹m øng. Nî TK 621 Nî TK 133 Cã TK 141 (1413) - Tr­êng hîp sè nguyªn vËt liÖu xuÊt ra kh«ng sö dông hÕt cuèi kú nhËp l¹i kho ghi. Nî TK 152,153 Cã TK 621 Cuèi kú h¹ch to¸n c¨n cø vµo kÕt qu¶ b¶ng ph©n bæ nguyªn liÖu, vËt liÖu tÝnh cho tõng ®èi t­îng sö dông nguyªn vËt liÖu (c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh cña ho¹t ®éng x©y l¾p). Nî TK 154 chi tiÕt ®èi t­îng. Cã TK 621 2-/ Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp - C¨n cø vµo bµng tÝnh l­¬ng ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n trùc tiÕp cho ho¹t ®éng x©y l¾p (gåm c¶ l­¬ng chÝnh, l­¬ng phô, phô cÊp l­¬ng) kÕ to¸n ghi. Nî TK 622 Cã TK 334 (nh©n viªn cña doanh nghiÖp x©y l¾p vµ thuª ngoµi) Cã c¸c TK 111,112 - T¹m øng chi phÝ nh©n c«ng ®Ó thùc hiÖn gi¸ trÞ kho¸n x©y l¾p néi bé tr­êng hîp ®¬n vÞ nhËn kho¸n kh«ng tæ chøc h¹ch to¸n riªng, khi quyÕt to¸n t¹m øng vÒ gi¸ trÞ khèi l­îng x©y l¾p hoµn thµnh ®· bµn giao ®­îc duyÖt ghi. Nî TK 622 Cã TK 141 (1413) - Cuèi kú kÕ to¸n, tÝnh ph©n bæ vµ kÕt chuyÓn chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp vµ c¸c kho¶n trÝch theo l­¬ng theo ®Õn l­¬ng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh, ghi. Nî TK 154 Cã TK 622 3-/ Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng. H¹ch to¸n chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng phô thuéc vµo h×nh thøc sö dông m¸y thi c«ng: Tæ ®éi m¸y thi c«ng riªng biÖt chuyªn thùc hiÖn c¸c khèi l­îng thi c«ng b»ng m¸y hoÆc giao m¸y thi c«ng cho c¸c ®éi xÝ nghiÖp x©y l¾p. a-/ NÕu doanh nghiÖp x©y l¾p cã tæ chøc ®éi m¸y thi c«ng riªng biÖt, vµ cã ph©n cÊp h¹ch to¸n cho ®«i m¸y cã tæ chøc h¹ch to¸n kÕ to¸n riªng th× viÖc h¹ch to¸n ®­îc tiÕn hµnh nh­ sau: - H¹ch to¸n chi phÝ liªn quan tíi m¸y thi c«ng Nî TK 624,622,627 Cã c¸c TK liªn quan - H¹ch to¸n chi phÝ sö dông m¸y vµ tÝnh gi¸ thµnh ca m¸y thùc hiÖn trªn TK 154. Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang, c¨n cø vµo gi¸ thµnh ca m¸y theo gi¸ thµnh thùc tÕ hoÆc gi¸ kho¸n néi bé cung cÊp cho c¸c ®èi t­îng x©y l¾p (c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh). Tuú theo ph­¬ng thøc tæ chøc c«ng t¸c h¹ch to¸n vµ mèi quan hÖ gi÷a ®éi, m¸y thi c«ng vµ ®¬n vÞ x©y l¾p ®Ó ghi. NÕu doanh nghiÖp thùc hiÖn ph­¬ng thøc cung cÊp lao vô m¸y. Nî TK 623 (6238) Cã TK 154 NÕu doanh nghiÖp thùc hiÖn theo ph­¬ng thøc b¸n lao vô m¸y lÉn nhau gi÷a c¸c bé phËn trong néi bé ghi. Nî TK 623 (6238) Nî TK 133 thuÕ GTGT ®­îc khÊu trõ Cã TK 333 thuÕ vµ c¸c kho¶n nép Nhµ n­íc. Cã TK 512,511. b-/ NÕu kh«ng tæ chøc ®éi m¸y riªng biÖt. HoÆc cã tæ chøc m¸y thi c«ng riªng biÖt nh­ng kh«ng tæ chøc kÕ to¸n riªng cho ®éi m¸y thi c«ng th× toµn bé chi phÝ sö dông m¸y (kÓ c¶ chi phÝ th­êng xuyªn vµ t¹m thêi nh­ phô cÊp l­¬ng, phô cÊp l­u ®éng cña xe, m¸y thi c«ng) sÏ h¹ch to¸n nh­ sau: + C¨n cø vµo tiÒn l­¬ng (chÝnh, phô... kh«ng bao gåm kho¶n trÝch vÒ b¶o hiÓu y tÕ, b¶o hiÓu x· héi, kinh phÝ c«ng ®oµn) tiÒn c«ng, phÝ tr¶ cho c«ng nh©n ®iÒu khiÓn m¸y, phôc vô m¸y ghi. Nî TK 623 Cã TK 334 Cã TK 111,112,331 + Khi xuÊt nguyªn, nhiªn, vËt liÖu phô sö dông cho xe, m¸y th× c«ng, ghi: Nî TK 623 Nî TK 133 Cã c¸c TK 152,153,111,112,331. + KhÊu hao xe, m¸y thi c«ng sö dông ë ®éi m¸y thi c«ng ghi: Nî TK 623 (6234) Nî TK 214. + Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi ph¸t sinh (söa ch÷a m¸y thi c«ng mua ngoµi, ®iÖn, n­íc, tiÒn thuª TSC§, chi phÝ tr¶ cho nhµ thÇu phô...) ghi: Nî TK 623 (237) Nî TK 133 Cã TK 111,112,331 + C¨n cø vµo b¶ng ph©n bæ chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng (chi phÝ thùc tÕ ca m¸y) tÝnh cho tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh, ghi: Nî TK 154 (1541) Cã TK 623 Tr­êng hîp t¹m øng chi phÝ m¸y thi c«ng ®Ó thùc hiÖn gi¸ trÞ x©y l¾p néi bé (tr­êng hîp ®¬n vÞ nhËn kho¸n kh«ng tæ chøc h¹ch to¸n kÕ to¸n riªng). Khi b¶n quyÕt to¸n t¹m øng vÒ gi¸ trÞ khèi l­îng x©y l¾p hoµn thµnh, bµn giao ®­îc duyÖt ghi Nî TK 623 Cã TK 141 (1413) c-/ NÕu kh«ng tæ chøc ®éi m¸y thi c«ng riªng biÖt, m¸y thi c«ng sö dông cho tõng ®éi x©y dùng c«ng tr­êng ®Ó thùc hiÖn c¸c khèi l­îng thi c«ng b»ng m¸y, viÖc h¹ch to¸n kho¶n môc chi phÝ m¸y thi c«ng nh­ sau: + Khi xuÊt nguyªn vËt liÖu phô sö dông cho m¸y thi c«ng. Nî TK 621 Nî TK 133 Cã TK 152,153,111,112... + TiÒn l­¬ng ph¶i tr¶ c«ng nh©n trùc tiÕp ®iÒn khiÓn m¸y, chi phÝ söa ch÷a m¸y. Nî TK 627 Nî TK 133 Cã TK 214,338,111,112... + Cuèi kú kÕt chuyÓn hoÆc ph©n bæ chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng, ghi: Nî TK 154 Cã TK 621,622,627 (chi tiÐt chi phÝ m¸y thi c«ng). d-/ Tr­êng hîp thuª ca m¸y thi c«ng + NÕu ®¬n vÞ thuª ngoµi xe, m¸y thi c«ng khi tr¶ tiÒn thuª; Nî TK 627 (6277) Cã TK 111,112,331 + Cuèi kú h¹ch to¸n kÕt chuyÓn chi phÝ thuª m¸y thi c«ng vµo kho¶n môc chi phÝ sö dông m¸y ghi. Nî TK 154 Cã TK 627 (6277) + §èi víi s¶n phÈm, dÞch vô sö dông néi bé cho ho¹t ®éng qu¶n lý ph©n x­ëng s¶n xuÊt, ®éi x©y dùng c¨n cø vµo chøng tõ liªn quan, kÕ to¸n ph¶n ¸nh doanh thu, thuÕ GTGT ph¶i nép cña s¶n phÈm dÞch vô sö dông néi bé, ghi nh­ sau: * NÕu s¶n phÈm, dÞch vô sö dông néi bé dïng vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh hµng ho¸ dÞch vô chÞu thuÕ GTGT th× sè thuÕ GTGT ph¶i nép cña s¶n phÈm, dÞch vô sö dông néi bé tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt chung ghi. Nî TK 627 (6272, 6273,6277,6278) Cã TK 333 Cã TK 512 4-/ H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung. + TÝnh tiÒn l­¬ng, tiÒn c«ng, c¸c kho¶n phô cÊp ph¶i tr¶ cho nh©n viªn cña ®éi x©y dùng: tiÒn ¨n gi÷a ca cña nh©n viªn qu¶n lý ®éi x©y dùng, cña c«ng nh©n x©y l¾p ghi. Nî TK 627 Cã TK 334 + T¹m øng chi phÝ ®Ó thùc hiÖn gi¸ trÞ kho¸n x©y l¾p néi bé (tr­êng hîp ®¬n vÞ nhËn kho¸n kh«ng tæ chøc h¹ch to¸n kÕ to¸n riªng). Khi b¸n quyÕt to¸n t¹m øng vÒ gi¸ trÞ khèi l­îng x©y l¾p hoµn thµnh ®· bµn giao ®­îc duyÖt, ghi: Nî TK 627 Cã TK 141 (1413) + Khi trÝch b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ, kinh phÝ c«ng ®oµn ®­îc tÝnh theo tû lÖ quy ®Þnh hiÖn hµnh trªn tiÒn l­¬ng ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n trùc tiÕp x©y l¾p, nh©n viªn sö dông m¸y thi c«ng vµ nh©n viªn qu¶n lý ®éi (thuéc biªn chÕ doanh nghiÖp). Nî TK 627 (627) Cã TK 338 + Ho¹ch to¸n chi phÝ nguyªn vËt liÖu cho ®éi x©y dùng Nî TK 627 Cã TK 152 + XuÊt dïng c«ng cô, dông cô cã gi¸ trÞ nhá. Nî TK 627 Cã TK 153 + XuÊt dïng c«ng cô dông cô cã gi¸ trÞ lín ph¶i ph©n bæ dÇn Nî TK 142 Cã TK 153 Khi ph©n bæ vµo chi phÝ s¶n xuÊt chung Nî TK 627 Cã TK 141 + TrÝch khÊu hao TSC§ thuéc ®éi x©y dùng Nî TK 627 (6274) Cã TK 214 + Chi phÝ ®iÖn, n­íc, ®iÖn tho¹i... mua ngoµi Nî TK 627 (6278) Nî TK 133 Cã TK 335,111,112 + NÕu ph¸t sinh kho¶n gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt chung. Nî TK 111,112,138... Cã TK 627 5-/ Ph©n bæ, kÕt chuyÓn chi phÝ ®Ó tÝnh gi¸ thµnh. C¨n cø vµo ®èi t­îng h¹chto¸n chi phÝ vµ ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ ®· x¸c ®Þnh t­¬ng øng. Cuèi kú kÕ to¸n chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng, chi phÝ s¶n xuÊt chung cho l­¬ng c«ng tr×nh h¹ng môc c«ng tr×nh. Nî TK 154 Cã TK 621 Cã TK 622 Cã TK 623 Cã TK 627 + NÕu cã thiÖt h¹i trong s¶n xuÊt ghi gi¶m chi phÝ. Nî TK 138 (1388) sæ ph¶i thu båi th­êng Nî TK 821 gi¸ trÞ ®­îc tÝnh vµo chi phÝ bÊt th­êng Nî TK 131 Sè båi th­êng thiÖt h¹i ph¶i thu chñ ®Çu t­. Cã TK 154 s¬ ®å kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p TK 152,111,112,331 TK 621 TK 154 TK 632 KÕt chuyÓn gi¸ thµnh c«ng tr×nh hoµn thµnh bµn giao cho chñ ®Çu t­ KÕt chuyÓn chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp TK 334 TK 622 KÕt chuyÓn chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp TiÒn l­¬ng, phô cÊp l­¬ng tr¶ cho c«ng nh©n trùc tiÕp ThuÕ GTGT (nÕu cã) TK 133 TK 152,153,111,112,334,214... TK 623 Ph©n bæ, kÕt chuyÓn chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng TK 214,111,112,152,153,338... TK 627 Ph©n bæ, kÕt chuyÓn chi phÝ s¶n xuÊt chung Chi phÝ s¶n xuÊt chung cho ®éi x©y dùng PhÇn thø hai c¸c kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n phÈm vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ®èi víi doanh nghiÖp x©y l¾p Trªn c¬ së nh÷ng lý luËn chung vÒ ®Æc ®iÓm cña ®¬n vÞ x©y l¾p ®Æc ®iÓm cña kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong ®¬n vÞ x©y l¾p, còng nh­ ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n - Qua nghiªn cøu c¸c tµi liÖu tham kh¶o vÒ chÕ ®é kÕ to¸n trong doanh nghiÖp x©y l¾p. Cïng víi nh÷ng hiÓu biÕt, nhËn thøc cña m×nh. Em xin ®­a ra mét vµi kiÕn nghÞ nhá víi hy väng sÏ gãp phÇn hoµn thiÖn h¬n n÷a c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i doanh nghiÖp x©y l¾p. A-/ KiÕn nghÞ víi Nhµ n­íc. I-/ VÒ tiÒn l­¬ng vµ chi phÝ nh©n c«ng. Theo quyÕt ®Þnh cña Bé tr­ëng bé Tµi chÝnh vÒ viÖc b¸n hµng chÕ ®é kÕ to¸n doanh nghiÖp x©y l¾p sè 1864/1998/Q§/BTC ban hµnh ngµy 16/12/1998 ¸p dông tõ ngµy 01/01/1999 th×. C¨n cø vµo b¶ng tiÒn l­¬ng cho c«ng nh©n trùc tiÕp cho ho¹t ®éng x©y l¾p, ghi: Nî TK 622 Cã TK 334 ph¶i tr¶ c«ng nh©n viªn (nh©n viªn cña doanh nghiÖp x©y l¾p vµ c¶ c«ng nh©n thuª ngoµi). Nh­ vËy tiÒn c«ng ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n thuª ngoµi, c«ng nh©n thuª t¹m thêi cho c¸c c«ng tr×nh còng ®­îc ph¶n ¸nh vµo TK 334. §Æc ®iÓm c¸c ®¬n vÞ x©yl¾p lµ s¶n phÈm cña nã lµ c¸c c«ng tr×nh ë kh¾p mäi n¬i trªn ®Êt n­íc c¶ trong n­íc vµ ngoµi n­íc. V× vËy mçi c«ng tr×nh x©y l¾p ë mét vÞ trÝ kh¸c nhau. ViÖc ®iÒu c«ng nh©n, nh©n viªn cña ®éi x©y l¾p ®i ®Õn c¸c c«ng tr×nh lµ khã kh¨n, tèn kÐm h¬n n÷a nhiÒu khi doanh nghiÖp kh«ng ®ñ c«ng nh©n. V× vËy nh÷ng c«ng viÖc ®¬n gi¶m dÔ lµm, kh«ng cÇn ®Õn kü thuËt, tay nghÒ cao doanh nghiÖp x©y l¾p cã thÓ thuª c«ng nh©n ngoµi, thuª t¹m thêi cho c¸c c«ng tr×nh ®ã. TiÒn c«ng cña c¸c c«ng nh©n thuª ngoµi, thuª t¹m thêi nµy doanh nghiÖp kh«ng ph¶i trÝch c¸c kho¶n theo l­¬ng theo quy ®Þnh nh­ b¶o hiÓm x· héi...(v× khi trÝch kho¶n nµy trªn sè c«ng nh©n biªn chÕ). V× vËy theo em tiÒn c«ng cña c«ng nh©n thuª ngoµi, c«ng nh©n t¹m thêi kh«ng nªn ph¶n ¸nh vµo tµi kho¶n 334. TK 334 chØ nªn theo dâi tiÒn l­¬ng, tiÒn c«ng cña nh©n viªn, c«ng nh©n cña doanh nghiÖp x©y l¾p. Khi trÝch c¸c kho¶n theo l­¬ng theo tû lÖ % quy ®Þnh lµ trÝch trªn tæng sè cña TK 334. ViÖc nµy ®Ó tÝnh dÔ kiÓm tra mµ nhµ qu¶n lý l·i dÔ dµng theo dâi ®­îc tiÒn tiÒn l­¬ng, tiÒn c«ng cña nh©n viªn, c«ng nh©n cña doanh nghiÖp m×nh. Theo em tiÒn c«ng cña c«ng nh©n thuª ngoµi c«ng nh©n t¹m thêi thuª theo c«ng tr×nh nªn ph¶n ¸nh vµo tµi kho¶n 338 nÕu nî, TK 111,112 nÕu tr¶ tiÒn ngay. H¹ch to¸n nh­ sau: Nî TK 622 Cã TK 334 tiÒn l­¬ng cña nh©n viªn cña donh nghiÖp Cã TK 338,111,112 tiÒn c«ng cña c«ng nh©n thuª ngoµi c«ng nh©n thuª t¹m thêi theo c«ng tr×nh. II-/ VÒ viÖc trÝch khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh. Theo quyÕt ®Þnh 1062/TC/CSTC ngµy 14/11/1996 cña Bé tr­ëng Bé tµi chÝnh vÒ viÖc qu¶n lý vµ sö dông nguån vèn khÊu hao c¬ b¶n cho phÐp c¸c doanh nghiÖp tù ®¨ng ký møc trÝch khÊu hao trong khung quy ®Þnh trªn c¬ së kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh vµ c¬ quan qu¶n lý vèn vµ tµi s¶n Nhµ n­íc t¹i doanh nghiÖp vµ c¬ quan thuÕ ®Þa ph­¬ng trong thêi h¹n 3 n¨m. Doanh nghiÖp cã nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm, gi¸ trÞ s¶n l­îng cao cã quyÒn chñ ®éng ®¨ng ký trÝch khÊu hao ë møc cao trong khung quy ®Þnh chung ®Ó nhanh chãng ®æi míi c«ng nghÖ, ®Çu t­ chiÒu s©u, më réng s¶n xuÊt theo kÞp tr×nh ®é c«ng nghÖ ngµy cµng tiªn tiÕn. Doanh nghiÖp cã c«ng ¨n viÖc lµm Ýt, gi¸ trÞ s¶n l­îng thÊp th× cã thÓ trÝch khÊu hao ë møc thÊp trong khung ®Ó phï hîp víi huy ®éng vµ sö dông TSC§. Th«ng t­ sè 21/1998/TT/BTC ngµy 20/2/1998 cña Bé tµi chÝnh h­íng dÉn vµ kiÓm tra b¸o c¸o tµi chÝnh n¨m 1997 cña doanh nghiÖp Nhµ n­íc nªu râ: C¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc thùc hiÖn khÊu hao theo møc ®· ®¨ng ký. Nh÷ng doanh nghiÖp ®· b¸o c¸o vµ ®­îc Bé tµi chÝnh cho phÐp khÊu hao ngoµi khung quy ®Þnh th× ¸p dông theo møc ®· ®­îc duyÖt. Tõ n¨m 1997 trë ®i, Bé tµi chÝnh kh«ng xem xÐt t¨ng, gi¶m khÊu hao ngoµi møc doanh nghiÖp ®· ®¨ng ký. Qua nghiªn cøu quyÕt ®Þnh vµ th«ng t­ ®ã em thÊy cã nh÷ng vÊn ®Ò cã thÓ x¶y ra nh­ sau: Thø nhÊt: Doanh nghiÖp dù tÝnh møc s¶n l­îng lín h¬n gi¸ trÞ s¶n l­îng thùc tÕ. Doanh nghiÖp c¨n cø vµo ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp m×nh, t×nh h×nh thÞ tr­êng... ®· dù to¸n r»ng møc s¶n l­îng c«ng ¨n viÖc lµm kú nµy cao vµ ®¨ng ký møc khÊu hao TSC§ cao. Nh­ng thùc tÕ gi¸ trÞ s¶n l­îng, møc c«ng ¨n viÖc lµm cña doanh nghiÖp thÊp h¬n mét l­îng t­¬ng dèi. Nh­ vËy cã nh÷ng TSC§ ®¨ng ký trÝch khÊu hao nh­ng kh«ng dïng ®Õn, hoÆc cã dïng nh­ng c«ng suÊt thÊp kh«ng t­¬ng xøng víi møc khÊu hao ®· ®¨ng ký. Nh­ vËy møc khÊu hao thùc tÕ nhá h¬n møc khÊu hao ®¨ng ký. §iÒu nµy cã thÓ dÉn nhiÒu doanh nghiÖp ®Õn viÖc lç do trÝch khÊu hao TSC§. Thø hai: Doanh nghiÖp dù tÝnh gi¸ trÞ s¶n l­îng cao h¬n thùc tÕ. Nh­ vËy møc trÝch khÊu hao TSC§ thùc tÕ sÏ cao h¬n møc khÊu hao ®· ®¨ng ký do c«ng ¨n viÖc lµm nhiÒu. TSC§ ph¶i sö dông nhiÒu, c«ng suÊt cao h¬n dù tÝnh. Nh­ng doanh nghiÖp vÉn ph¶i trÝch khÊu hao nh­ møc ®· ®¨ng ký nh­ cËy trong phÇn l·i cña doanh nghiÖp cã c¶ phÇn l·i do kh«ng khÊu hao ®ñ TSC§. §iÒu nµy dÉn ®Õn l·i gi¶. §Æc thï cña doanh nghiÖp x©y l¾p lµ chñ tiªu kÕ to¸n ®­îc ®Æt ra nh­ng khi ®Êu thÇu th× kh¶ n¨ng tróng thÇu rÊt mong manh v× vËy møc s¶n l­îng kÕ ho¹ch vµ thùc tÕ nhiÒu khi kh¸c xa nhau. Tõ nh÷ng ph©n tÝch nµy em xin cã vµi kiÕn nghÞ sau: 1) Kh«ng Ðp buéc doanh nghiÖp ph¸i trÝch khÊu hao ®óng møc ®· ®¨ng ký, dÉn ®Õn t×nh tr¹ng ph¶n ¸nh kh«ng ®óng thùc tÕ huy ®éng c«ng suÊt m¸y mãc thiÕt bÞ s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp vµ t×nh tr¹ng doanh nghiÖp bÞ lç do trÝch khÊu hao hay l·i gi¶. 2) Møc trÝch khÊu hao trong khung quy ®Þnh chØ nªn lµ chØ tiªu h­íng dÉn cßn trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh nÕu doanh nghiÖp ®¹t gi¸ trÞ s¶n l­îng cao h¬n (thÊp h¬n) kÕ ho¹ch th× doanh nghiÑep cã quyÒn trÝch khÊu hao theo tû lÖ t­¬ng øng. 3) Tr­êng hîp doanh nghiÖp cã gi¸ trÞ s¶n l­îng cao h¬n (hoÆc thÊp h¬n) kÕ ho¹ch mµ doanh nghiÖp muèn gi÷ nguyªn møc trÝch khÊu hao, ®· ®¨ng ký th× ph¶i cã ý kiÕn cña bé tµi chÝnh. III-/ VÒ chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng vµ TK 623. QuyÕt ®Þnh 1864/1998/Q§/BTC cña Bé tµi chÝnh ngµy 16/12/1998 vÒ h¹ch to¸n kÕ to¸n ë ®¬n vÞ x©y l¾p ®· ®­a thªm TK 623 "chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng" vµo ®Ó tËp hîp, ph¶n ¸nh c¸c kho¶n chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng. Theo em viÖc ®­a thªm tµi kho¶n nµy vµo ®Ó h¹ch to¸n lµ hîp lý, phï hîp víi doanh nghiÖp x©y l¾p bëi v×. Thø nhÊt: §Æc ®iÓm cña ®¬n vÞ x©y l¾p lµ ngoµi c¸c chi phÝ nh­ c¸c doanh nghiÖp kh¸c. Doanh nghiÖp x©y l¾p cßn cã thªm kho¶n chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng. §iÒu nµy kh¸c víi c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp còng nh­ c¸c ngµnh kh¸c. V× vËy cÇn ph¶i cã riªng mét tµi kho¶n ®Ó h¹ch to¸n, tËp hîp c¸c kho¶n chi phÝ nµy. §iÒu nµy còng ph¶n ¸nh ®­îc ®Æc tr­ng kh¸c biÖt cña doanh nghiÖp x©yl¾p. Thø hai: ViÖc h¹ch to¸n riªng chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng t¸ch biÖt víi c¸c chi phÝ kh¸c gióp cho doanh nghiÖp x©y l¾p theo dâi chi tiÕt, chÝnh x¸c h¬n, qu¶n lý chÆt chÏ h¬n c¸c kho¶n chi phÝ. Doanh nghiÖp cã thÓ cã nh÷ng biÖn ph¸p tiÕt kiÖm chi phÝ, h¹ gi¸ thµnh. Thø ba: H¹ch to¸n riªng chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng vµo mét tµi kho¶n cho ta thÊy ®­îc tû träng tõng lo¹i chi phÝ trong gi¸ thµnh s¶n phÈm. Tõ ®ã cho phÐp ta so s¸nh ®èi chiÕu tû lÖ c¸c kho¶n chi phÝ gi÷a c¸c c«ng tr×nh kh¸c nhau, gi÷a c¸c doanh nghiÖp kh¸c nhau, víi chØ tiªu ngµnh x©y dùng ë c¸c c«ng tr×nh t­¬ng ®­¬ng ®Ó cã nh÷ng ®iÒu chÝnh hîp lý. Nh­ng còng theo quyÕt ®Þnh nµy th× viÖc h¹ch to¸n chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng ë tr­êng hîp doanh nghiÖp kh«ng tæ chøc ®éi m¸y thi c«ng riªng biÖt mµ m¸y thi c«ng sö dông cho tõng ®éi x©y dùng ®Ó thùc hiÖn c¸c khèi l­îng theo c«ng b»ng m¸y vµ tr­êng hîp doanh nghiÖp thuª m¸y thi c«ng l¹i kh«ng h¹ch to¸n vµo TK 623 mµ h¹ch vµo c¸c TK 621,622,627 Theo em th× trong c¶ 2 tr­êng hîp nµy chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng còng nªn cho vµo TK 623 ®Ó thèng nhÊt trong doanh nghiÖp x©y dùng. - Tr­êng hîp thuª m¸y thi c«ng cã hoÆc kh«ng thuª c«ng nh©n vËn hµnh m¸y thi c«ng bªn ngoµi ghi. Nî TK 623 chi tiÕt ®èi t­îng Cã TK 111,112,331 - Tr­êng hîp kh«ng tæ chøc ®éi m¸y thi c«ng riªng biÖt m¸y thi c«ng ®­îc sö dông cho tõng ®éi x©y dùng ®Ó thùc hiÖn c¸c khèi l­îng thi c«ng b»ng m¸y. th× chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng ®­îc tËp hîp vµo TK 623. Nî TK 623 Cã TK liªn quan Sau ®ã sÏ ph©n bæ, kÕt chuyÓn chi phÝ m¸y thi c«ng cho c¸c ®èi t­îng theo tiªu chuÈn thÝch hîp. IV-/ VÒ ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n theo kiÓm kª ®Þnh kú. Víi mét sè nguyªn vËt liÖu kh«ng thÓ dïng ®­îc ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn th× nªn ®Ó cho doanh nghiÖp x©y l¾p ®­îc dïng theo ph­¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú. Hay nãi c¸ch kh¸c tuú tõng lo¹i nguyªn vËt liÖu tõng doanh nghiÖp mµ cã thÓ ¸p dông ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n thÝch hîp. B-/ KiÕn nghÞ víi doanh nghiÖp VÒ ph­¬ng thøc kho¸n gän trong doanh nghiÖp x©y l¾p. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng th× viÖc kho¸n gän s¶n phÈm s¶n, phÈm x©y l¾p cho c¸c ®¬n vÞ c¬ së, c¸c tæ chøc ®éi thi c«ng lµ ph­¬ng thøc qu¶n lý thÝch hîp nî g¾n lîi Ých vËt chÊt cña ng­êi lao ®éng, tæ ®éi víi khèi l­îng, chÊt l­îng s¶n phÈm còng nh­ tiÕn ®é thi c«ng c«ng tr×nh. §ång thêi nî më réng quyÒn tù chñ vÒ ho¹ch to¸n kinh doanh, lùa chän ph­¬ng thøc tæ chøc lao ®éng, tæ chøc thi c«ng, ph¸t huy kh¶ n¨ng tiÒm tµng cña tõng tæ ®éi. Tuy nhiªn viÖc thùc hiÖn kho¸n trong c¸c doanh nghiÖp vÉn cßn cã nh÷ng vÊn ®Ò cÇn ph¶i nghiªn cøu hoµn thiÖn. 1-/ VÒ ph­¬ng thøc kho¸n. - Kho¸n gän c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh: Lµ ph­¬ng thøc kho¸n ®­îc ¸p dông phè biÕn. Theo ph­¬ng thøc nµy ®¬n vÞ giao kho¸n toµn bé gi¸ trÞ c«ng tr×nh cho ®¬n vÞ nhËn kho¸n. §¬n vÞ nhËn kho¸n tù tæ chøc cung øng vËt t­, lao ®éng, tiÕn hµnh thi c«ng. Khi c«ng tr×nh hoµn thµnh bµn giao quyÕt to¸n sÏ ®­îc thanh to¸n toµn bé theo gi¸ nhËn kho¸n mét sè kho¸n theo quy ®Þnh. §¬n vÞ giao kho¸n chØ lµ ng­êi cã ®ñ t­ c¸ch ph¸p nh©n ký kÕt hîp ®ång x©y dùng vµ chÞu tr¸ch nhiÖm ph¸p lý ®èi víi chÊt l­îng c«ng tr×nh vµ thêi gian thi c«ng. Nh­ vËy sÏ cã hiÖn t­îng kho¸n tr¾ng tøc lµ ®¬n vÞ giao thÇu chØ quan t©m ®Õn c¸c kho¶n ph¶i thu ë ®¬n vÞ nhËn kho¸n, ch­a quan s¸t chÆt chÏ chi phÝ dÉn ®Õn viÖc x¸c ®Þnh gi¸ thµnh thùc tÕ ch­a, kh«ng chÝnh x¸c. C¸c nhµ nhËn kho¸n th­êng tÝnh theo gi¸ nhËn kho¸n kh«ng x¸c ®Þnh ®­îc l·i do h¹ gi¸ thµnh. V× vËy theo em kho¸n gän kh«ng cã nghÜa lµ kho¸n tr¾ng. §¬n vÞ giao kho¸n ph¶i gi¸m s¸t chÆt chÏ tÝnh hîp ph¸p cña c¸c kho¶n chi phÝ vµ t×nh h×nh h¹ch to¸n cña ®¬n vÞ nhËn kho¸n. Theo em kho¸n gän c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh chØ ¸p dông trong ®iÒu kiÖn. 1) §¬n vÞ nhËn kho¸n cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®¶m b¶o tæ chøc thi c«ng ®óng tiÕn bé, ®¶m b¶o chÊt l­îng c«ng tr×nh. 2) §¬n vÞ nhËn kho¸n ®· ®­îc ph©n cÊp qu¶n lý tµi chÝnh tù tæ chøc cung øng vËt t­ kü thuËt. 3) §¬n vÞ nhËn kho¸n cã tæ chøc kÕ to¸n riªng, cã kh¶ n¨ng h¹ch to¸n ®­îc toµn bé c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ph¸t sinh t¹i ®¬n vÞ. 4) NÕu ®¬n vÞ kh«ng cã tæ chøc kÕ to¸n riªng, kh«ng ®ñ 3 ®iÒu kiÖn trªn thÞ tr­êng kho¸n c¸c kho¶n môc chi phÝ nhÊt ®Þnh (th­êng lµ chi phÝ nh©n c«ng). 2-/ VÒ quy chÕ kho¸n Ph¶i x©y dùng quy chÕ kho¸n thèng nhÊt vµ c«ng khai toµn doanh nghiÖp vÒ gi¸ giao kho¸n c¬ chÕ ph©n phèi tù nhËn, vµ x¸c ®Þnh râ tr¸ch nhiÖm quyÒn lîi tõng bªn. 3-/ VÒ kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh. Trong c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p ¸p dông theo ph­¬ng thøc kho¸n gän c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh. - VÒ chøng tõ: Ngoµi c¸c chøng tõ vÒ chi pÝ ph¸t sinh ®­îc x¸c ®Þnh theo chÕ ®é kÕ to¸n ®· quy ®Þnh cÇn lËp "hîp ®ång giao kho¸n". Khi c«ng tr×nh hµnh thµnh bµn giao ph¶i lËp "b¶n thanh lý hîp ®ång". - VÒ tµi kho¶n sö dông: V× ®­îc ¸p dông cho c¸c ®¬n vÞ nhËn kho¸n cã tæ chøc h¹ch to¸n kÕ to¸n riªng nªn ®Ó ph¶n ¸nh mèi quan hÖ gi÷a bªn giao kho¸n vµ bªn nhËn kho¸n nªn sö dông TK 136 "ph¶i thu néi bé" vµ TK 336 "ph¶i tr¶ néi bé". - Víi ®¬n vÞ giao kho¸n kh«ng cÇn ph¶i dïng TK 621, 622,627 mµ kÕ to¸n dïng TK 642 ®Ó tËp hîp c¸c kho¶n chi phÝ thuéc néi dung chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp. TK 632 ®Ó tËp hîp chi phÝ ph¸t sinh t¹o ®¬n vÞ giao kho¸n nh­ng kh«ng thuéc néi dung chi phÝ qu¶n lý. - Ph­¬ng ph¸p kÕ to¸n: * §èi víi ®¬n vÞ giao kho¸n. + Khi øng tr­íc vËt t­, tiÒn... cho ®¬n vÞ nhËn kho¸n Nî TK 136 Cã TK 111,112,152,153... + Khi ph¸t sinh c¸c kho¶n chi phÝ thuéc néi dung qu¶n lý Nî TK 632 Cã c¸c TK liªn quan + Khi c«ng tr×nh hoµn thµnh bµn giao cho bªn A Nî TK 131 gi¸ thanh to¸n Cã TK 511 phÇn thu cña doanh nghiÖp (tû lÖ ®Ó l¹i) Cã TK 336 gi¸ giao kho¸n + Khi h¹ch to¸n víi ®¬n vÞ nhËn giao kho¸n Nî TK 336 gi¸ giao kho¸n Cã TK 136 (sè ®· øng tr­íc) Cã TK 111,112 sè tiÒn cßn l¹i Doanh thu vµ gi¸ vèn ®­îc h¹ch to¸n vµ kÕt chuyÓn nh­ c¸c doanh nghiÖp kh¸c. + Sè l·i ph¶i thu ®¬n vÞ nhËn kho¸n Nî TK 136 Cã TK 421 + ThuÕ GTGT ®¬n vÞ nhËn kho¸n ph¶i nép Nî TK 136 Cã TK 33311 * §èi víi ®¬n vÞ nhËn kho¸n + Khi nhËn vËt t­, tiÒn ®¬n vÞ giao kho¸n øng. Nî TK 111,112,152,153,611.... Cã TK 336 + XuÊt kho ®­a vµo thi c«ng Nî TK 6 21 Cã TK 152,111,112,611... + TÝnh tiÒn c«ng ph¶i tr¶ c«ng nh©n trùc tiÕp Nî TK 622 Cã TK 334 nÕu c«ng nh©n doanh nghiÖp Cã TK 111,112,338 nÕu thuª c«ng nh©n ngoµi + Chi phÝ sö dông m¸y liªn quan Nî TK 623 Cã TK liªn quan + Chi phÝ s¶n xuÊt chung Nî TK 627 Cã TK liªn quan + Cuèi kú kÕt chuyÓn tÝnh gi¸ thµnh Nî TK 154,631 Cã TK 621,622,623,627 + C«ng tr×nh hoµn thµnh bµn giao thanh to¸n víi ®¬n vÞ giao kho¸n theo gi¸ nhËn kho¸n. Nî TK 136 gi¸ nhËn kho¸n cã thuÕ GTGT Cã TK 511 gi¸ nhËn kho¸n kh«ng thuÕ Cã TK 33311 thuÕ GTGT + Gi¸ thµnh thùc tÕ c«ng tr×nh hoµn thµnh Nî TK 632 Cã TK 154,631 + KÕt chuyÓn x¸c ®Þnh kÕt qu¶ nh­ doanh nghiÖp kh¸c. + X¸c ®Þnh thuÕ GTGT ph¶i nép th«ng qua ®¬n vÞ giao kho¸n Nî TK 333 Cã TK 336 + X¸c ®Þnh l¹i ph¶i nép cho ®¬n vÞ giao kho¸n Nî TK 421 Cã TK 336 + Thanh quyÕt to¸n víi ®¬n vÞ giao kho¸n khi thanh lý hîp ®ång Nî TK 336 Cã TK 111,112 Cã TK 136 KÕt luËn Qua nghiªn cøu vµ t×m hiÓu c«ng t¸c h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ë doanh nghiÖp x©y l¾p. Qua c¸c quyÕt ®Þnh, th«ng t­ ®æi víi h­íng dÉn h¹ch to¸n kÕ to¸n em thÊy chÕ ®é kÕ to¸n doanh nghiÖp x©y l¾p nh×n chung ®· bao qu¸t ®­îc ®Æc ®iÓm s¶n phÈm vµ tæ chøc s¶n xuÊt x©y l¾p. ChÕ ®é ®· cã söa ®æi bæ sung phï hîp víi chÕ ®é míi vÒ kinh tÕ tµi chÝnh ë n­íc ta. KÕ to¸n ®· thùc sù ph¸t huy t¸c dông cña chóng, trë thµnh c«ng cô qu¶n lý s¾c bÐn, cã hiÖu qu¶ cao. Trong ®iÒu kiÖn n­íc ta hiÖn nay, khi ®· chuyÓn tõ c¬ chÕ tËp trung, bao cÊp sang c¬ chÕ thÞ tr­êng th× môc ®Ých cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp nãi chung vµ cña x©y l¾p nãi riªng lµ lîi nhuËn. §Ó ®¹t ®­îc lîi nhuËn cao th× mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn quan träng nhÊt lµ ph¶i thùc hiÖn tèt c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Lµm tèt ®­îc ®iÒu nµy doanh nghiÖp cã thÓ qu¶n lý chÆt chÏ c¸c kho¶n chi phÝ tõ ®ã cã thÓ tiÕt kiÖm ®­îc nh÷ng kho¶n chi phÝ kh«ng hîp lý, h¹ ®­îc gi¸ thµnh s¶n phÈm. Cã x¸c ®Þnh ®óng ®­îc c¸c kho¶n chi phÝ, tÝnh ®óng ®­îc gi¸ thµnh s¶n phÈm, th× míi x¸c ®Þnh ®óng ®­îc kÕt qu¶ kinh doanh. Qua ®Ò nµy, em mong r»ng víi nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp cña m×nh ®­a ra rÏ gãp phÇn hoµn thiÖn h¬n n÷a c«ng t¸c kÕ to¸n cho doanh nghiÖp x©y l¾p. Mét lÇn n÷a em xin tr©n thµnh c¶m ¬n c¸c thÇy c« gi¸o Khoa kÕ to¸n ®· tËn t×nh gióp ®ì em hoµn thµnh ®Ò ¸n nµy. Tµi liÖu tham kh¶o 1-/ Gi¸o tr×nh "kÕ to¸n tµi chÝnh trong c¸c doanh nghiÖp" cña tr­êng §HKTQD. 2-/ Gi¸o tr×nh "hÖ thèng kÕ to¸n doanh nghiÖp" cña nhµ xuÊt b¶n tµi chÝnh n¨m 1995. 3-/ Gi¸o tr×nh tæ chøc h¹ch to¸n kÕ to¸n 4-/ Gi¸o tr×nh "lý thuyÕt vµ thùc hµnh kÕ to¸n tµi chÝnh doanh nghiÖp VAT" tr­êng §HKTQD. 5-/ T¹p chÝ kÕ to¸n sè 18,19,20 tµi chÝnh sè 6/19931/998 7-/ C«ng b¸o sè 14/99, sè 31/99 sè 16/1999 8-/ QuyÕt ®Þnh 1864/1998/Q§/BTC ban hµnh ngµy 16/12/1998 cña Bé Tµi chÝnh môc lôc