Đề án Một số vấn đề về hạch toán phân phối lợi nhuận

Lêi nãi ®Çu Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, doanh nghiÖp cã tån t¹i vµ ph¸t triÓn ®­îc hay kh«ng phô thuéc rÊt lín vµo viÖc doanh nghiÖp cã t¹o ra ®­îc lîi nhuËn hay kh«ng?. Lîi nhuËn lµ mét chØ tiªu ph¶n ¸nh t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp, lµ nguån quan träng ®Ó doanh nghiÖp t¸i ®Çu t­ më réng s¶n xuÊt. Trªn ph¹m vi x· héi, lîi nhuËn lµ nguån ®Ó thùc hiÖn t¸i s¶n xuÊt x· héi. Ngoµi ra, lîi nhuËn lµ môc tiªu phÊn ®Êu vµ lµ ®éng lùc thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp kh«ng ngõng c¶i tiÕn, ®æi míi quy tr×nh c«ng nghÖ, sö dông tèt nguån nh©n lùc, phÊn ®Êu h¹ gi¸ thµnh, n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm. Doanh nghiÖp thu ®­îc lîi nhuËn tøc lµ s¶n phÈm cña doanh nghiÖp ®­îc thÞ tr­êng chÊp nhËn, tõ ®ã t¹o ®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp më réng s¶n xuÊt kinh doanh ®Ó ®øng v÷ng vµ ph¸t triÓn trong c¬ chÕ thÞ tr­êng hiÖn nay. Tuy nhiªn, Lîi nhuËn cã trë thµnh môc tiªu, ®éng lùc hay kh«ng cßn tuú thuéc vµo chÝnh s¸ch ph©n phèi thu nhËp cña Nhµ n­íc. Ph©n phèi lîi nhuËn trong doanh nghiÖp lµ mét néi dung tµi chÝnh quan träng b¶o ®¶m sù hµi hoµ vÒ lîi Ých gi÷a Nhµ n­íc víi chñ së h÷u doanh nghiÖp vµ ng­êi lao ®éng. ChÝnh v× vËy, chÝnh s¸ch ph©n phèi thu nhËp hîp lý sÏ lµ ®ßn bÈy kinh tÕ quan träng khuyÕn khÝch ng­êi lao ®éng vµ doanh nghiÖp ra søc ph¸t triÓn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt . §ång thêi, sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho Nhµ n­íc trong viÖc qu¶n lý ng©n s¸ch, ®iÒu tiÕt thu nhËp, b¶o ®¶m cho sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng. Trong qu¸ tr×nh ®i theo ®Þnh h­íng XHCN Nhµ n­íc ta kh«ng ngõng tiÕn hµnh söa ®æi, bæ sung vµ hoµn thiÖn chÕ ®é kÕ to¸n ph©n phèi lîi nhuËn cho phï hîp víi thùc tiÔn. Tuy nhiªn, trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn kh«ng thÓ kh«ng ph¸t sinh nh÷ng vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt vµ hoµn thiÖn thªm. Do ®ã, ®Ó t×m hiÓu thªm vÊn ®Ò nµy Em ®· chän ®Ò tµi “Mét sè vÊn ®Ò vÒ h¹ch to¸n ph©n phèi lîi nhuËn” §Ò ¸n cña Em gåm 3 phÇn: Ch­¬ng I : Lý luËn c¬ b¶n vÒ ph©n phèi lîi nhuËn I.Kh¸i niªm vÒ lîi nhuËn vµ vai trß cña lîi nhuËn ®èi víi sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp 1.1. Kh¸i niÖm Theo Th«ng t­ sè 64/1999TT-BTC ban hµnh ngµy 07/6/1999: Lîi nhuËn thùc hiÖn c¶ n¨m lµ kÕt qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp bao gåm lîi nhuËn tõ ho¹t ®éng kinh doanh vµ lîi nhuËn ho¹t ®éng kh¸c.Trong ®ã: - Lîi nhuËn ho¹t ®éng kinh doanh: Lµ kho¶n chªnh lÖch gi÷a tæng doanh thu vµ gi¸ thµnh toµn bé cña s¶n phÈm hµng ho¸, dÞch vô ®· tiªu thô trong n¨m tµi chÝnh cña doanh nghiÖp. - Lîi nhuËn ho¹t ®éng kh¸c bao gåm: +Lîi nhuËn tõ ho¹t ®éng tµi chÝnh lµ sè thu lín h¬n sè chi phÝ cña c¸c ho¹t ®éng tµi chÝnh, bao gåm: ho¹t ®éng cho thuª tµi s¶n; mua b¸n chøng kho¸n; mua b¸n ngo¹i tÖ; l·i tiÒn göi ng©n hµng thuéc vèn kinh doanh; l·i cho vay vèn; lîi tøc cæ phÇn vµ lîi nhuËn ®­îc chia tõ phÇn vèn gãp liªn doanh hîp doanh; hoµn nhËp sè d­ kho¶n dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t­ chøng kho¸n. +Lîi nhuËn ho¹t ®éng bÊt th­êng lµ sè thu lín h¬n sè chi cña c¸c ho¹t ®éng bÊt th­êng, bao gåm: kho¶n ph¶i tr¶ nh­ng kh«ng tr¶ ®­îc do phÝa chñ nî; kho¶n nî khã ®ßi ®· duyÖt bá nay thu håi ®­îc; lîi nhuËn tõ quyÒn së h÷u, quyÒn sö dông tµi s¶n; kho¶n thu vËt t­, tµi s¶n thõa sau khi ®· bï trõ hao hôt mÊt m¸t; kho¶n chªnh lÖch do thanh lý, nh­îng b¸n tµi s¶n; lîi nhuËn c¸c n¨m tr­íc ph¸t hiÖn n¨m nay; hoµn nhËp sè d­ c¸c kho¶n dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho, dù phßng nî ph¶i thu khã ®ßi; tiÒn trÝch b¶o hµnh s¶n phÈm cßn thõa khi hÕt h¹n b¶o hµnh. 1.2.Vai trß cña lîi nhuËn - Lîi nhuËn lµ chØ tiªu tæng hîp biÓu hiÖn kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. Nã ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ vÒ mÆt sè l­îng vµ chÊt l­îng ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. - Lîi nhuËn lµ nguån vèn quan träng ®Ó t¸i s¶n xuÊt më réng toµn bé nÒn Kinh tÕ Quèc d©n. Bëi v× lîi nhuËn lµ nguån h×nh thµnh nªn thu nhËp cña ng©n s¸ch Nhµ n­íc th«ng qua viÖc thu thuÕ - Lîi nhuËn lµ ®ßn bÈy kinh tÕ quan träng khuyÕn khÝch ng­êi lao ®éng vµ c¸c doanh nghiÖp ra søc c¶i tiÕn m¸y mãc ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. - Mét bé phËn kh¸c ®Ó l¹i doanh nghiÖp ®Ó thµnh lËp c¸c quü, t¹o ®iÒu kiÖn më réng quy m« s¶n xuÊt, n©ng cao ®êi sèng ng­êi lao ®éng. NÕu doanh nghiÖp cã chÝnh s¸ch ph©n phèi lîi nhuËn ®óng ®¾n th× sÏ t¹o ®éng lùc cho ng­êi lao ®éng. - Lîi nhuËn lµ mét chØ tiªu ®Ó ®¸nh gi¸ t×nh h×nh tµi chÝnh cña c«ng ty, xem xÐt c¸c chØ tiªu ph©n tÝch tµi chÝnh doanh nghiÖp. II.Néi dung ph©n phèi lîi nhuËn Ta thÊy thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp lµ nguån thu quan träng nhÊt cho Ng©n s¸ch nhµ n­íc nh­ng ®©y còng lµ mét m¶ng vÊn ®Ò cã rÊt nhiÒu sù kh¸c nhau trong c¸ch h¹ch to¸n gi÷a doanh nghiÖp víi c¬ quan thuÕ. Tæng lîi nhuËn tr­íc thuÕ sau khi nép thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp lµ phÇn lîi nhuËn sau thuÕ. PhÇn lîi nhuËn sau thuÕ ta míi ®em ph©n phèi . V× vËy tr­íc tiªn ta cÇn ph¶i tÝnh ®óng thuÕ thu nhËp nhËp doanh nghiÖp ph¶i nép Ng©n s¸ch . 2.1. ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp 2.1.1. §èi t­îng nép thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp Th«ng t­ 128/2003/TT-BTC quy ®Þnh:C¸c tæ chøc, c¸ nh©n s¶n xuÊt kinh doanh hµng ho¸ dÞch vô, c¸ nh©n n­íc ngoµi kinh doanh t¹i ViÖt Nam hoÆc cã thu nhËp ph¸t sinh t¹i ViÖt Nam , kh«ng ph©n biÖt ho¹t ®éng kinh doanh ®­îc thùc hiÖn t¹i ViÖt Nam hay t¹i n­íc ngoµi (nh­: cho thuª tµi s¶n, cho vay vèn,chuyÓn giao c«ng nghÖ, ho¹t ®éng t­ vÊn, tiÕp thÞ, qu¶ng c¸o…), c«ng ty ë n­íc ngoµi h¹ot ®éng kinh doanh th«ng qua c¬ së th­êng tró t¹i ViÖt Nam . 2.1.2. Ph­¬ng ph¸p tÝnh thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp C¨n cø ®Ó tÝnh thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp lµ thu nhËp chÞu thuÕ vµ thuÕ suÊt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp Theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 7 LuËt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp, thu nhËp chÞu thuÕ trong kú tÝnh thuÕ ®­îc x¸c ®Þnh nh­ sau: Thu nhËp chÞu thuÕ = Doanh thu ®Ó tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ - Chi phÝ hîp lý + Thu nhËp chÞu thuÕ kh¸c Trong ®ã, theo Th«ng t­ sè 128/2003/TT-BTC: - Thu nhËp chÞu thuÕ trong kú tÝnh thuÕ bao gåm thu nhËp chÞu thuÕ cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, dÞch vô vµ thu nhËp chÞu thuÕ kh¸c, kÓ c¶ thu nhËp chÞu thuÕ tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, dÞch vô ë n­íc ngoµi. Thu nhËp chÞu thuÕ trong kú tÝnh thuÕ ®­îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc: Thu nhËp chÞu thuÕ trong kú tÝnh thuÕ = Doanh thu ®Ó tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ trong kú tÝnh thuÕ - Chi phÝ hîp lý trong kú tÝnh thuÕ + Thu nhËp chÞu thuÕ kh¸c trong kú tÝnh thuÕ Sau khi x¸c ®Þnh thu nhËp chÞu thuÕ theo c«ng thøc trªn, c¬ së kinh doanh ®­îc trõ sè lç cña c¸c kú tÝnh thuÕ tr­íc chuyÓn sang tr­íc khi x¸c ®Þnh sè thuÕ thu nhËp ph¶i nép theo quy ®Þnh. - Doanh thu ®Ó tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ lµ toµn bé sè tiÒn b¸n hµng, tiÒn cung cÊp dÞch vô bao gåm c¶ trî gi¸, phô thu, phô tréi mµ c¬ së kinh doanh ®­îc h­ëng kh«ng ph©n biÖt ®É thu ®­îc tiÒn hay ch­a thu ®­îc tiÒn. 2.1.3. ThuÕ suÊt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ThuÕ suÊt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ¸p dông ®èi víi c¬ së kinh doanh lµ 28%. Ho¹t ®éng kinh doanh sæ sã kiÕn thiÕt nép thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp theo thuÕ suÊt 28%, phÇn thu nhËp cßn l¹i ph¶i nép vµo ng©n s¸ch Nhµ n­íc sau khi trõ ®i sè tiÒn ®­îc trÝch, lËp vµo c¸c quü theo quy ®Þnh . HuÕ suÊt ¸p dông ®èi víi tõng c¬ së kinh doanh tiÕn hµnh t×m kiÕm, khai thøc dÇu khÝ vµ tµi nguyªn quý hiÕm kh¸c tõ 28% ®Õn 50% phï hîp víi tõng dù ¸n ®Çu t­, tõng c¬ së kinh doanh. 2.2. Néi dung ph©n phèi Lîi nhuËn Theo NghÞ ®Þnh sè 27/1996CP vµ th«ng t­ h­íng dÉn sè 641999TT-BTC ngµy 07-06-1999 cña Bé Tµi ChÝnh vÒ “h­íng dÉn chÕ ®é ph©n phèi lîi nhuËn sau thuÕ vµ qu¶n lý quü trong c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc theo luËt ®Þnh” th× kÕt qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp ®­îc t¹o ra cuèi kú kÕ to¸n vµ chØ ®­îc ph©n phèi chÝnh thøc khi b¸o c¸o quyÕt to¸n tµi chÝnh ®­îc duyÖt vµ ph©n phèi theo tr×nh tù sau: Nép cho nhµ n­íc th«ng qua thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp Bï lç c¸c n¨m tr­íc kh«ng ®­îc trõ vµo lîi nhuËn tr­íc thuÕ. Nép tiÒn thu vÒ sö dông vèn ng©n s¸ch nhµ n­íc theo quy ®Þnh hiÖn hµnh. Tr¶ tiÒn ph¹t vi ph¹m ph¸p luËt nhµ n­íc nh­: vi ph¹m c¸c LuËt thuÕ, LuËt giao th«ng, LuËt m«i tr­êng, LuËt th­¬ng m¹i vµ quy chÕ hµnh chÝnh..., sau khi ®· trõ tiÒn båi th­êng tËp thÓ hoÆc c¸ nh©n g©y ra ( nÕu cã ). Trõ c¸c kho¶n chi phÝ thùc tÕ ®· chi nh­ng kh«ng ®­îc tÝnh vµo chi phÝ hîp lý khi x¸c ®Þnh thu nhËp chÞu thuÕ. Chia l·i cho c¸c bªn gãp vèn (nÕu cã). PhÇn lîi nhuËn cßn l¹i sau khi trõ c¸c kho¶n trªn ®­îc dïng ®Ó trÝch lËp c¸c quü nh­ sau: + TrÝch Ýt nhÊt 50% vµo quü ®Çu t­ ph¸t triÓn. + TrÝch quü dù phßng tµi chÝnh 10% cho ®Õn khi nµo sè d­ quü nµy ®¹t 25% vèn ®iÒu lÖ. + TrÝch 5% vµo quü dù phßng trî cÊp mÊt viÖc lµm cho ®Õn khi sè d­ quü nµy ®¹t 6 th¸ng l­¬ng thùc hiÖn cña doanh nghiÖp khi kh«ng trÝch n÷a. + Chia l·i cæ phÇn trong tr­êng hîp ph¸t hµnh cæ phiÕu. + TrÝch vµo quü khen th­ëng vµ phóc lîi trÝch tèi ®a 3 th¸ng l­¬ng thùc hiÖn nÕu tØ suÊt lîi nhuËn trªn vèn n¨m nay b»ng hoÆc cao h¬n so víi n¨m tr­íc. TrÝch tèi ®a 2 th¸ng l­¬ng thùc hiÖn nÕu tØ suÊt lîi nhuËn trªn vèn n¨m nay thÊp h¬n n¨m tr­íc. NÕu trong tr­êng hîp c¸c quü cña doanh nghiÖp ®¹t møc khèng chÕ tèi ®a mµ lîi nhuËn doanh nghiÖp ch­a ph©n phèi hÕt th× thu nhËp cßn l¹i ®­îc trÝch hÕt vµo quü ®Çu t­ ph¸t triÓn. KÕt qu¶ cña doanh nghiÖp ®­îc ph©n phèi theo ph­¬ng thøc hµng th¸ng hoÆc hµng quý t¹m ph©n chia. Cuèi n¨m khi b¸o c¸o quyÕt to¸n tµi chÝnh ®­îc duyÖt tÝnh ra sè ®­îc ph©n phèi chÝnh thøc so s¸nh víi sè ®· trÝch, ®· chia trong n¨m. NÕu cã chªnh lÖch th× thùc hiÖn trÝch bæ sung hoÆc hoµn l¹i (sè t¹m ph©n phèi c¸c kú kh«ng ®­îc v­ît qu¸ 70% tæng sè lîi nhuËn thùc tÕ). Còng theo th«ng t­ sè 64 h­íng dÉn:TrÝch 5% vµo quü dù phßng trî cÊp mÊt viÖc lµm cho ®Õn khi sè d­ quü nµy ®¹t 6 th¸ng l­¬ng thùc hiÖn cña doanh nghiÖp th× kh«ng trÝch n÷a.Tuy nhiªn do viÖc trÝch lËp nµy cã nhiÒu bÊt cËp nªn Th«ng t­ sè 82/2003/TT-BTC ®· söa ®æi vµ ®­a quü dù phßng mÊt viÖc lµm vµo chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp. 2.3. Môc ®Ých sö dông c¸c quü doanh nghiÖp: 2.3.1. Quü ®Çu t­ ph¸t triÓn Quü ®Çu t­ ph¸t triÓn ®­îc trÝch ®Ó bæ sung vµo vèn kinh doanh cña doanh nghiÖp nh­: ®Çu t­ më réng quy m« ho¹t ®éng kinh doanh vµ ®æi míi c«ng nghÖ, trang thiÕt bÞ, ®iÒu kiÖn lµm viÖc cña doanh nghiÖp; gãp vèn liªn doanh, mua cæ phiÕu, gãp vèn cæ phÇn theo quy ®Þnh hiÖn hµnh;. . . 2.3.2. Quü dù phßng tµi chÝnh Quü dù phßng tµi chÝnh ®­îc dïng ®Ó bï ®¾p phÇn cßn l¹i cña nh÷ng tæn thÊt, thiÖt h¹i vÒ tµi s¶n x¶y ra trong qu¸ tr×nh kinh doanh sau khi ®· ®­îc båi th­êng cña c¸c tæ chøc, c¸ nh©n g©y ra tæn thÊt vµ cña tæ chøc b¶o hiÓm... 2.3.3. Quü phóc lîi Quü phóc lîi ®­îc dïng ®Ó: §Çu t­ x©y dùng hoÆc söa ch÷a, bæ sung vèn x©ydùng c¸c c«ng tr×nh phóc lîi c«ng céng cña doanh nghiÖp, gãp vèn ®Çu t­ x©y dùng c¸c c«ng tr×nh phóc lîi chung trong ngµnh, hoÆc víi c¸c ®¬n vÞ kh¸c theo hîp ®ång tho¶ thuËn; Chi cho c¸c ho¹t ®éng thÓ thao, v¨n ho¸, phóc lîi c«ng céng cña tËp thÓ c«ng nh©n viªn doanh nghiÖp; §ãng gãp cho quü phóc lîi x· héi; Trî cÊp khã kh¨n th­êng xuyªn, ®ét xuÊt cho c¸n bé c«ng nh©n viªn doanh nghiÖp. Ngoµi ra cã thÓ chi trî cÊp khã kh¨n cho ng­êi lao ®éng cña doanh nghiÖp ®· nghØ h­u, mÊt søc l©m vµo hoµn c¶nh khã kh¨n, kh«ng n¬i n­¬ng tùa, x©y nhµ t×nh nghÜa, tõ thiÖn. . . 2.3.4. Quü khen th­ëng Quü khen th­ëng ®­îc trÝch nh»m: Th­ëng cuèi n¨m hoÆc th­ëng th­êng kú cho c¸n bé c«ng nh©n viªn trong doanh nghiÖp; Th­ëng cho nh÷ng c¸ nh©n vµ ®¬n vÞ bªn ngoµi doanh nghiÖp cã quan hÖ kinh tÕ ®· hoµn thµnh tèt nh÷ng ®iÒu kiÖn cña hîp ®ång, ®ãng gãp cã hiÖu qu¶ vµo ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp. . . III. H¹ch to¸n lîi nhuËn vµ ph©n phèi lîi nhuËn 3.1. §Æc ®iÓm vµ nhiÖm vô h¹ch to¸n 3.1.1. §Æc ®iÓm h¹ch to¸n. Theo chÕ ®é kÕ to¸n ViÖt Nam kú h¹ch to¸n lµ n¨m d­¬ng lÞch. Ta biÕt thu nhËp cña doanh nghiÖp ®­îc thÓ hiÖn b»ng chØ tiªu l·i hoÆc lç, lµ chØ tiªu g¾n liÒn víi kú h¹ch to¸n. Ta chØ cã thÓ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh cña DN khi kÕt thóc kú h¹ch to¸n ®ã. §Ó cã thÓ ph©n phèi lîi nhuËn cña DN tr­íc tiªn ta ph¶i x¸c ®Þnh ®­îc lîi nhuËn cña DN. Sau ®ã míi ph©n phèi thµnh c¸c quü cña DN vµ nép thuÕ thu nhËp DN. 3.1.2. NhiÖm vô h¹ch to¸n. .- Ph¶i ph¶n ¸nh chÝnh x¸c doanh thu, chi phÝ ®Ó tõ ®ã x¸c ®Þnh chÝnh x¸c kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh, ho¹t ®éng tµi chÝnh vµ ho¹t ®éng kh¸c. - Cung cÊp ®Çy ®ñ kÞp thêi th«ng tin vÒ kÕt qu¶ cña c¸c ho¹t ®éng kinh doanh ®Ó lµm c¬ së ra quyÕt ®Þnh qu¶n lý. - Cung cÊp ®Çy ®ñ kÞp thêi th«ng tin vÒ kÕt qu¶ cña c¸c ho¹t ®éng kinh doanh ®Ó lµm c¬ së ra quyÕt ®Þnh qu¶n lý. - Gi¸m ®èc t×nh h×nh thùc hiÖn nghÜa vô Nhµ n­íc ®Ó ®¶m b¶o nép ®óng, nép ®ñ, nép kÞp thêi c¸c kho¶n ph¶i nép. Tr¸nh t×nh tr¹ng d©y d­a, chiÕm dông thuÕ X¸c ®Þnh sè thu nhËp chÞu thuÕ mét c¸ch chÝnh x¸c. - Ghi nhËn kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh mét c¸ch chi tiÕt theo tõng nghiÖp vô, theo tõng ®¬n vÞ trùc thuéc... - X¸c ®Þnh sè lîi nhuËn ph©n phèi cho c¸c lÜnh vùc ®­îc chÝnh x¸c, ®ång thêi ph¶n ¸nh kÞp thêi t×nh h×nh ph©n phèi lîi nhuËn. 3.2. Tµi kho¶n sö dông §Ó h¹ch to¸n lîi nhuËn vµ qu¸ tr×nh ph©n phèi lîi nhuËn ta sö dông c¸c tµi kho¶n sau: Tµi kho¶n 421- Lîi nhuËn ch­a ph©n phèi Bªn Nî: +Sè lç vÒ c¸c ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp + Sè ph©n phèi c¸c kho¶n l·i. Bªn Cã: + Sè l·i vÒ c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp + Sè tiÒn l·i cÊp d­íi nép lªn, sè lç ®­îc cÊp trªn cÊp bï + Xö lý c¸c kho¶n lç vÒ kinh doanh. TK 421 cuèi kú cã thÓ cã: Sè d­ Nî: Sè lç ch­a xö lý Sè d­ Cã: Sè lîi nhuËn ch­a ph©n phèi TK 421 cã 2 tµi kho¶n cÊp 2: TK 4211- Lîi nhuËn n¨m tr­íc: Ph¶n ¸nh kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh, t×nh h×nh ph©n phèi kÕt qu¶ vµ sè lîi nhuËn ch­a ph©n phèi thuéc n¨m tr­íc. TK 4212- Lîi nhuËn n¨m nay: Ph¶n ¸nh kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh, t×nh h×nh ph©n phèi kÕt qu¶ vµ sè lîi nhuËn ch­a ph©n phèi thuéc n¨m nay. Ngoµi ra kÕ to¸n cßn sö dông c¸c tµi kho¶n sau ®Ó ph©n phèi lîi nhuËn: - Tµi kho¶n 911- X¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh - Tµi kho¶n 3334- ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp - Tµi kho¶n 414- Quü ®Çu t­ ph¸t triÓn - Tµi kho¶n 415- Quü dù phßng tµi chÝnh - Tµi kho¶n 431- Quü khen th­ëng, phóc lîi Tµi kho¶n nµy cã 3 TK cÊp 2: + TK 4311- Quü khen th­ëng + TK 4312- Quü phóc lîi + TK 4313- Quü phóc lîi ®· h×nh thµnh TSC§ 3.3. Ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n lîi nhuËn vµ ph©n phèi lîi nhuËn X¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh vµo cuèi kú. KÕt chuyÓn kÕt qu¶ tõ c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, ho¹t ®éng tµi chÝnh, ho¹t ®éng kh¸c - NÕu l·i Nî TK 911 ( chi tiÕt theo tõng ho¹t ®éng ) Cã TK 421 (4212- chi tiÕt theo tõng ho¹t ®éng) NÕu lç Nî TK 421 (4212- chi tiÕt theo tõng ho¹t ®éng) Cã TK 911 ( chi tiÕt theo tõng ho¹t ®éng ) T¹m ph©n phèi lîi nhuËn theo kÕ ho¹ch ( hµng th¸ng, quü ) + ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp - Hµng th¸ng hoÆc hµng quü khi nhËn ®­îc th«ng b¸o cña c¬ quan thuÕ vÒ thuÕ thu nhËp DN t¹m nép Nî TK 421 (4212): Ph©n phèi lîi nhuËn Cã TK 333 (3334): Sè thuÕ thu nhËp t¹m nép - Sau ®ã DN thùc hiÖn nép thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp cho nhµ n­íc Nî TK 333 (3334): Cã TK liªn quan ( 111, 112, 311...) + Chia l·i cho c¸c bªn gãp vèn Nî TK 421 (4212): Lîi nhuËn ch­a ph©n phèi Cã TK 111,112: NÕu chia b»ng tiÒn Cã TK 511 ( Cã TK 3331 ): NÕu chia b»ng s¶n phÈm hoµn thµnh Cã TK 411: NÕu ®èi t¸c lÊy l·i ®Ó gãp vèn liªn doanh + LËp c¸c quü cña doanh nghiÖp theo kÕ ho¹ch Nî TK 421 (4212): T¹m lËp quü xÝ nghiÖp Cã TK 414: LËp quü ®Çu t­ ph¸t triÓn Cã TK 415: LËp quü dù phßng tµi chÝnh Cã TK 431: LËp quü khen th­ëng, phóc lîi + Bæ sung nguån vèn kinh doanh (nÕu cã) Nî TK 421 (4212): Lîi nhuËn ch­a ph©n phèi Cã TK 411: Nguån vèn kinh doanh KÕt chuyÓn lîi nhuËn ch­a ph©n phèi n¨m nay sang lîi nhuËn ch­a ph©n phèi n¨m tr­íc khi kÕt thóc niªn ®é kÕ to¸n: Nî TK 421 (4212): Lîi nhuËn n¨m nay Cã TK 421 (4211): Lîi nhuËn n¨m tr­íc Tr­êng hîp lç n¨m nay (hoÆc ph©n phèi qu¸ sè l·i) sÏ ®­îc chuyÓn thµnh lç n¨m tr­íc: Nî TK 421(4211): Lîi nhuËn n¨m tr­íc Cã TK 421(4212): Lîi nhuËn n¨m nay X¸c ®Þnh chÝnh thøc sè lîi nhuËn ph©n phèi khi b¸o c¸o quyÕt to¸n tµi chÝnh n¨m tr­íc ®­îc duyÖt (®Çu n¨m sau). So s¸nh víi sè t¹m ph©n phèi: NÕu sè t¹m ph©n phèi cho c¸c lÜnh vùc nhá h¬n sè ph¶i ph©n phèi Ph¶n ¸nh sè thuÕ thu nhËp nép thiÕu Nî TK 421 (4211): ph©n phèi bæ sung lîi nhuËn n¨m tr­íc Cã TK 3334: thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ph¶i nép bæ sung Thùc hiÖn nép thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp cßn thiÕu Nî TK 3334 Cã TK liªn quan (111, 112, 311...) - Ph¶n ¸nh c¸c kho¶n kh¸c ph©n phèi thiÕu Nî TK 421 (4211): ph©n phèi bæ sung sè lîi nhuËn n¨m tr­íc Cã TK 511, 111, 112: chia liªn doanh, chia cæ ®«ng bæ sung Cã TK 414, 415, 431: TrÝch bæ sung c¸c quü xÝ nghiÖp NÕu sè t¹m ph©n phèi lín h¬n sè ph¶i ph©n phèi th× Ph¶n ¸nh sè thuÕ nép thõa Nî TK 3334: Sè thuÕ thu nhËp nép thõa cho ng©n s¸ch Cã TK 421(4211): Ghi t¨ng lîi nhuËn n¨m tr­íc Ph¶n ¸nh c¸c kho¶n kh¸c ph©n phèi thõa Nî TK 511, 111, 112 Nî TK 414, 415, 431: Sè trÝch c¸c quü thõa Cã TK 421 (4211): Sè lîi nhuËn n¨m tr­íc - Xö lý lç Nî TK 411: Trõ vµo vèn gãp Nî TK 415: LËp quü dù phßng tµi chÝnh Cã TK 421: Lîi nhuËn ch­a ph©n phèi S¬ ®å kÕ to¸n tæng qu¸t lîi nhuËn vµ ph©n phèi lîi nhuËn TK 911 KÕt chuyÓn lç tõ c¸c h® kinh doanh,h® tµi chÝnh vµ h® kh¸c TK 3334 ThuÕ TNDN ph¶i nép ng©n s¸ch (t¹m nép vµ nép bæ sung) TK 111, 112, 511 T¹m chia vµ chia bæ sung lîi nhuËn cho c¸c ®èi t¸c gãp vèn TK 414, 415, 431 LËp c¸c quü xÝ nghiÖp (t¹m trÝch theo kÕ ho¹ch vµ trÝch bæ sung c¸c quü) TK411 Bæ sung nguån vèn kinh doanh TK421 TK911 KÕt chuyÓn l·i tõ c¸c h® kinh doanh, h® tµi chÝnh, h® kh¸c TK 3334, 414 415, 431 Sè t¹m ph©n phèi thõa TK 411, 415 Xö lý lç 3.4. Chøng tõ, sæ s¸ch kÕ to¸n Tæ chøc h¹ch to¸n kÕ to¸n kÕt qu¶ ho¹t ®éng vµ ph©n phèi l·i cña doanh nghiÖp ®­îc thùc hiÖn trªn c¸c lo¹i sæ chi tiÕt, sæ tæng hîp cÇn thiÕt tuú thuéc ®Æc ®iÓm, ®èi t­îng qu¶n lý, kÕ to¸n cña doanh nghiÖp Chøng tõ: quyÕt to¸n thu nhËp Sæ s¸ch: c¸c sæ chi tiÕt; nhËt ký chøng tõ sè 8, sè 10 B¶ng ph©n phèi lîi nhuËn B¶ng ph©n phèi lîi nhuËn TT LÜnh vùc ph©n phèi Sè ®· t¹m ph©n phèi Sè ph©n ph©n phèi chÝnh thøc Sè ph©n phèi thõa (+) hoÆc thiÕu (-) 1. 2 3. 4. 5. 6. 7. 8. ThuÕ thu nhËp DN Quü ®Çu t­ ph¸t triÓn Chia cho liªn doanh Quü khen th­ëng Quü phóc lîi Quü dù phßng tµi chÝnh Nguån vèn kinh doanh ... Céng xxx xxx xxx Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng vµ ph­¬ng h­íng hoµn thiÖn ph©n phèi lîi nhuËn I.Thùc tr¹ng KÕ to¸n lµ mét bé phËn cÊu thµnh quan träng cña hÖ thèng c«ng cô qu¶n lý kinh tÕ, tµi chÝnh, cã vai trß tÝch cùc trong viÖc qu¶n lý, ®iÒu hµnh vµ kiÓm so¸t ho¹t ®éng kinh tÕ. Víi t­ c¸ch lµ c«ng cô qu¶n lý, tµi chÝnh- kÕ to¸n lµ mét lÜnh vùc g¾n liÒn víi ho¹t ®éng kinh tÕ, ®¶m nhiÖm tæ chøc hÖ thèng th«ng tin cã Ých cho viÖc ra c¸c quyÕt ®Þnh kinh tÕ. V× vËy, kÕ to¸n cã vai trß ®Æc biÖt quan träng kh«ng chØ víi ho¹t ®éng tµi chÝnh Nhµ n­íc mµ cßn v« cïng cÇn thiÕt vµ quan träng víi ho¹t ®éng tµi chÝnh doanh nghiÖp. KÕ to¸n ViÖt Nam ®· h×nh thµnh, ph¸t triÓn vµ tõng b­íc hoµn thiÖn phï hîp víi yªu cÇu, nhiÖm vô vµ c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ trong tõng thêi kú trªn khu«n khæ vµ m«i tr­êng ph¸p lý nhÊt ®Þnh. Thùc tÕ trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, c«ng t¸c kÕ to¸n trong c¸c ngµnh, c¸c cÊp, c¸c lÜnh vùc vµ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®· cã nhiÒu tiÕn bé trªn c¬ së m«i tr­êng ph¸p lý ngµy cµng ®­îc hoµn thiÖn. ViÖc nhµ n­íc ta m¹nh d¹n söa ®æi, bæ sung hÖ thèng c¸c v¨n b¶n ph¸p quy vµ kÕ to¸n t¹o thµnh hµnh lang ph¸p lý ®¶m b¶o cho ho¹t ®éng kÕ to¸n ph¸t triÓn, æn ®Þnh nh»m ph¸t huy vai trß lµ c«ng cô ®¾c lùc trong qu¶n lý còng lµ nh÷ng ®æi míi c¨n b¶n trong t­ duy. Bªn c¹nh nh÷ng v¨n b¶n trùc tiÕp h­íng dÉn c«ng t¸c kÕ to¸n, nhµ n­íc cßn ban hµnh nhiÒu v¨n b¶n ph¸p luËt cã ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®èi víi hÖ thèng kÕ to¸n. Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu vµ x©y dùng chuÈn mùc kÕ to¸n cã rÊt nhiÒu ý kiÕn kh¸c nhau vÒ mèi quan hÖ chuÈn mùc kÕ to¸n, c¬ chÕ tµi chÝnh vµ chÝnh s¸ch thuÕ. Cã quan ®iÓm cho r»ng chuÈn mùc kÕ to¸n chÝnh lµ c¬ chÕ tµi chÝnh doanh nghiÖp, nÕu x©y dùng, ban hµnh chuÈn mùc kÕ to¸n cã cßn c¬ chÕ tµi chÝnh doanh nghiÖp n÷a kh«ng? hoÆc nÕu chuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam ban hµnh theo chuÈn mùc kÕ to¸n Quèc tÕ th× sÏ cã nh÷ng quan ®iÓm m©u thuÉn víi c¬ chÕ tµi chÝnh doanh nghiÖp; hoÆc t¹i sao chóng ta kh«ng x©y dùng chuÈn mùc theo c¬ chÕ, chÝnh s¸ch hiÖn hµnh cho ®ång bé vµ sau ®ã nÕu c¬ chÕ, chÝnh s¸ch cã söa ®æi, bæ sung th× chuÈn mùc kÕ to¸n sÏ söa ®æi theo? Kinh nghiÖm ë c¸c n­íc cã nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ph¸t triÓn lµ chÝnh s¸ch tµi chÝnh kh«ng ban hµnh thµnh v¨n b¶n riªng mµ quy ®Þnh thµnh nh÷ng ch­¬ng, ®iÒu riªng vÒ ho¹t ®éng tµi chÝnh trong c¸c bé luËt cã liªn quan. Khi hÖ thèng chuÈn mùc kÕ to¸n quèc gia ®­îc x©y dùng vµ ban hµnh th× ph¶i tu©n thñ nh÷ng quy ®Þnh vÒ nh÷ng vÊn ®Ò cã liªn quan ®èi víi ho¹t ®éng tµi chÝnh. Do ®ã kh«ng thÓ xÈy ra m©u thuÉn gi÷a chÝnh s¸ch tµi chÝnh vµ chuÈn mùc kÕ to¸n. Tuy nhiªn, hiÖn nay ViÖt Nam ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, c¬ chÕ chÝnh s¸ch ®ang trong qu¸ tr×nh hoµn thiÖn khi cã nh÷ng söa ®æi, bæ sung vÒ c¬ chÕ tµi chÝnh, chÝnh s¸ch thuÕ th× chÕ ®é kÕ to¸n ph¶i söa ®æi theo cho phï hîp. Tr­íc yªu cÇu ban hµnh hÖ thèng chuÈn mùc kÕ to¸n quèc gia ®Õn n¨m 2003, Bé tµi chÝnh kh«ng thÓ chê c¬ chÕ chÝnh s¸ch hoµn thiÖn mµ ®i tr­íc mét b­íc x©y dùng mét hÖ thèng chuÈn mùc kÕ to¸n phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ vµ phï hîp víi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam hiÖn nay, sau ®ã sÏ cã nh÷ng biÖn ph¸p söa ®æi, bæ sung c¬ chÕ, chÝnh s¸ch cho ®ång bé. Nh­ vËy kh«ng thÓ kh«ng ph¸t sinh nh÷ng m©u thuÉn, nh÷ng quy ®Þnh trong chuÈn mùc kÕ to¸n víi nh÷ng chÝnh s¸ch tµi chÝnh vµ chÝnh s¸ch thuÕ hiÖn hµnh. Hoµn thiÖn h¹ch to¸n ph©n phèi lîi nhuËn XÐt qu¸ tr×nh ph©n phèi lîi nhuËn n¨m N Trong n¨m kÕ to¸n tiÕn hµnh t¹m ph©n phèi theo kÕ ho¹ch: Nî TK 421(4212) Cã TK 3334, 414, 415, 431 Cuèi n¨m N kÕ to¸n x¸c ®Þnh sè d­ cuèi kú cña TK 4212 - lîi nhuËn n¨m nay- ®Ó chuyÓn thµnh sè d­ ®Çu kú cña TK 4211-lîi nhuËn n¨m tr­íc- trªn sæ cña n¨m N+1. Khi b¸o c¸o quyÕt to¸n tµi chÝnh cña DN ®­îc cÊp cã thÈm quyÒn c«ng nhËn, kÕ to¸n tÝnh to¸n thu nhËp thùc tÕ ®­îc ph©n phèi theo tõng néi dung vµ so s¸nh víi sè t¹m ph©n phèi n¨m tr­íc ®Ó ph©n phèi bæ sung hoÆc thu håi l¹i. NÕu ph¶i ph©n phèi bæ sung kÕ to¸n ghi: Nî TK 4211 Cã TK 3334, 414, 415, 431 NÕu ph©n phèi thõa kÕ to¸n ghi: Nî TK 333, 414, 415, 431 Cã TK 4211 Nh×n vµo qu¸ tr×nh h¹ch to¸n lîi nhuËn ë trªn ta thÊy tµi kho¶n 4212 ch­a ph¶n ¸nh râ lîi nhuËn t¹m ph©n phèi vµ tÝch luü. §Ó thÊy râ ®iÒu nµy ta sÏ xem xÐt vÒ t×nh h×nh ph¶n ¸nh thu nhËp trªn c¸c tµi kho¶n cña kÕ to¸n Ph¸p. Theo chÕ ®é kÕ to¸n Ph¸p, sau khi chuyÓn c¸c chi phÝ vµ thu nhËp vµo TK128 “x¸c ®Þnh kÕt qu¶ cña niªn ®é”. NÕu tæng chi phÝ nhá h¬n tæng thu nhËp th× cã l·i, kÕt chuyÓn vµo TK 120 “l·i”. Sau ®ã viÖc ph©n phèi l·i sÏ diÔn ra trªn TK 88 “kÕt qu¶ chê ph©n phèi”. TK thuÕ ph¶i nép , c¸c quü TK 88 TK 120 TK 128 TK 129 TiÕn hµnh ph©n phèi KÕt chuyÓn KÕt chuyÓn KÕt chuyÓn ®Ó ph©n phèi l·i lç Ta biÕt, do cã tµi kho¶n 88 nªn viÖc ph©n pèi thu nhËp ®· t¸ch ra khái TK 120 “l·i”, ta dÔ dµng x¸c ®Þnh tæng lîi nhuËn tùc hiÖn b»ng tæng ph¸t sinh cã TK120. ViÖc t¸ch b¹ch hai néi dung c«ng viÖc trªn hai tµi kho¶n nµy ®· t¹o nhiÒu thuËn lîi cho c«ng t¸c kÕ to¸n, gióp cho tèc ®é c«ng t¸c kÕ to¸n ®¹t kÕt hiÖu qu¶, nhanh h¬n, dÔ hiÓu h¬n. Do vËy, xÐt vÒ tr×nh ®é c«ng t¸c kÕ to¸n n­íc ta hiÖn nay th× viÖc thiÕt kÕ tµi kho¶n sao cho phï hîp, b¶o ®¶m tèc ®é n¨ng suÊt vµ chÊt l­îng kÕ to¸n ngµy cµng cao lµ mét môc tiªu quan träng kh«ng chØ víi mét DN mµ c¶ víi nhµ n­íc còng ph¶i quan t©m, coi träng. Cho nªn ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c«ng t¸c quyÕt to¸n lîi nhuËn cña DN, c¸c DN nªn chi tiÕt thªm TK 4212 thµnh 42121 “lîi nhuËn thùc hiÖn” vµ TK 42122 “lîi nhuËn ®· ph©n phèi” ®Ó theo dâi riªng lîi nhuËn thùc hiÖn vµ t×nh h×nh t¹m ph©n phèi thu nhËp. Khi ®ã, ta cã tr×nh tù h¹ch to¸n sau: Trong n¨m N, kÕ to¸n t¹m ph©n phèi thu nhËp cho tõng lÜnh vùc theo kÕ ho¹ch Nî TK 42122: lîi nhuËn t¹m ph©n phèi Cã TK 3334, 414, 415, 431 Cuèi n¨m N, kÕ to¸n x¸c ®Þnh sè d­ cuèi kú cña TK 42121 “lîi nhuËn thùc hiÖn” ®Ó kÕt chuyÓn vµo TK 42122 “lîi nhuËn ®· ph©n phèi”, sè cßn l¹i chuyÓn thµnh sè d­ ®Çu kú cña TK 4211 “lîi nhuËn n¨m tr­íc” trªn sæ cña n¨m N+1 Nî TK 42121: lîi nhuËn thùc hiÖn Cã TK 42122: lîi nhuËn t¹m ph©n phèi Cã TK 42111: lîi nhuËn n¨m tr­íc Khi b¸o c¸o quyÕt to¸n l·i cña DN ®­îc c«ng nhËn, kÕ to¸n tÝnh to¸n thu nhËp thùc tÕ ®­îc ph©n phèi theo tõng néi dung vµ so s¸nh víi sè t¹m ph©n phèi n¨m tr­íc ®Ó ph©n phèi bæ sung hoÆc thu håi l¹i. Khi ®ã viÖc h¹ch to¸n thu nhËp vµ ph©n phèi thu nhËp cã thÓ sÏ ®­îc thùc hiÖn theo s¬ ®å sau: TK 333, 414, 415 431 TK 42122 TK 4211 Sè t¹m ph©n phèi KÕt chuyÓn cuèi kú TK 421 Ph©n phèi bæ sung KÕt chuyÓn n¨m sau Ph©n phèi thõa thu l¹i Bµn vÒ quy ®Þnh “sè t¹m ph©n phèi trong kú kh«ng v­ît qu¸ 70% tæng sè lîi nhuËn thùc tÕ” Mét thùc tÕ lµ hÇu nh­ kh«ng cã mét DN nµo thùc hiÖn ®­îc quy ®Þnh nµy v× sè thuÕ t¹m nép mµ c¬ quan thuÕ b¾t DN ph¶i nép tr­íc cã khi lµ lín, ngoµi ra cßn trÝch c¸c quü th× kh«ng thÓ kh«ng v­ît qu¸ 70%. V× vËy kh«ng nªn h¹n chÕ con sè nµy mµ tuú vµo s¬ bé ®¸nh gi¸ t×nh h×nh kinh doanh cña doanh nghiÖp trong n¨m ®Ó quy ®Þnh hoÆc cã thÓ quy ®Þnh møc t¹m ph©n phèi trªn tæng sè lîi nhuËn thùc tÕ lµ tõ 80% ®Õn 90% ®Ó doanh nghiÖp cã thÓ linh ®éng trong khi thùc hiÖn t¹m ph©n phèi, t¹o ®iÒu kiÖn tèt nhÊt cho doanh nghiÖp, nh»m môc ®Ých cuèi cïng lµ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cã hiÖu qu¶ nhÊt. 3.Hoµn thiÖn ph­¬ng ph¸p tÝnh thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp 3.1. §èi víi kho¶n tiÒn vi ph¹m hîp ®ång kinh tÕ Cã sù kh¸c nhau gi÷a kÕ to¸n vµ c¬ chÕ tµi chÝnh trong c¸ch h¹ch to¸n kho¶n nµy. Th«ng t­ 89/2002/TT- BTC ban hµnh ngµy 9/10/2002 quy ®Þnh chi phÝ kh¸c (TK 811) cã c¶ kho¶n tiÒn ph¹t do vi ph¹m hîp ®ång kinh tÕ tøc lµ kho¶n nµy ®­îc tÝnh vµo chi phÝ hîp lý, hîp lÖ hay ®­îc h¹ch to¸n vµo lîi nhuËn tr­íc thuÕ. Nªn ®Þnh kho¶n trong tr­êng hîp nµy lµ: Nî TK 811: Chi phÝ kh¸c Cã TK 111, 112: NÕu tr¶ b»ng tiÒn §©y lµ quyÕt ®Þnh rÊt ®óng ®¾n cña ChÝnh phñ,bëi doanh nghiÖp còng kh«ng muèn bÞ ph¹t mµ cã thÓ do nhiÒu nguyªn nh©n bªn nghoµi mµ doanh nghiÖp kh«ng thÓ kiÓm so¸t ®­îc,®Æc biÖt trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng.MÆt kh¸c DN kh«ng muèn bÞ ph¹t v× ngoµi viÖc ph¶i tr¶ kho¶n tiÒn vi ph¹m nã cßn ¶nh h­ëng kh«ng tèt ®Õn uy tÝn còng nh­ c¸c mèi quan hÖ cña DN trªn thÞ tr­êng. Tuy nhiªn, kho¶n thu vÒ tiÒn ph¹t vi ph¹m hîp ®ång kinh tÕ l¹i ®­îc h¹ch to¸n vµo tµi kho¶n 711(Thu nhËp kh¸c) vµ ®­îc h¹ch to¸n nh­ sau: Nî TK 711: Thu nhËp kh¸c Cã TK 111, 112: NÕu thu b»ng tiÒn Nªn ch¨ng cã thÓ h¹ch to¸n kho¶n nµy vµo lîi nhuËn sau thuÕ ®­îc kh«ng?. V× chÝnh DN, mét khi ®· cã hîp ®ång th× l¹i mong muèn hîp ®ång ®­îc thùc hiÖn chø kh«ng cã mét DN nµo l¹i mong “®­îc h­ëng” kho¶n tiÒn ph¹t kh¸ch hµng vi ph¹m. Hîp ®ång kh«ng ®­îc thùc hiÖn ®· lµ mét thiÖt h¹i lín cho DN, kho¶n ®­îc h­ëng tiÒn ph¹t ch¼ng qua lµ mét kho¶n nhá ®Ó bï ®¾p thiÖt h¹i ®ã. 3.2. ThÕ thu nhËp doanh nghiÖp vµ thuÕ suÊt bæ sung 3.2.1. ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp cao cã t¹o ®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp cã kh¶ n¨ng tÝch luü vèn hay kh«ng?. Mét thùc tr¹ng ®¸ng lo ng¹i lµ c¸c doanh nghiÖp nhµ nn­íc cã quy m« vèn qu¸ nhá. T¹i thêi ®iÓm ®Çu n¨m 2000, theo sè liÖu cña ban ®æi míi qu¶n lý doanh nghiÖp trung ­¬ng, sè doanh nghiÖp nhµ n­íc cã quy m« vèn d­íi 5 tû ®ång chiÕm 64,45%, trªn 10 tû ®ång 20,89%, 30% sè doanh nghiÖp nhµ n­íc cã sè vèn d­íi 1 tû ®ång. Trong ®ã quy m« b×nh qu©n cña mét dù ¸n liªn doanh víi n­íc ngoµi ë ViÖt Nam kho¶ng 260 tû ®ång. Do ®ã kh¶ n¨ng c¹nh tranh ë trong n­íc còng ®· khã, ch­a nãi tíi tÇm khu vùc vµ quèc tÕ. H¬n n÷a tr×nh ®é kü thuËt vµ c«ng nghÖ l¹c hËu ®ang lµ c¶n trë lín ®èi víi kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ héi nhËp cña c¸c doanh nghiÖp. NhiÒu mÆt hµng s¶n xuÊt ë trong n­íc cã møc gi¸ cao h¬n gi¸ mÆt hµng cïng lo¹i nhËp khÈu tõ 20-40%. NhiÒu mÆt hµng tån t¹i ®­îc lµ do chÝnh s¸ch b¶o hé cña nhµ n­íc th«ng qua thuÕ nhËp khÈu cao. §Ó tho¸t khái t×nh tr¹ng Êy c¸c doanh nghiÖp cÇn bæ sung thªm vèn ®Çu t­. Trong ®ã, mét trong nh÷ng nguån vèn chñ yÕu lµ tÝch luü tõ néi bé cña doanh nghiÖp. Trong khi ®ã c¸c doanh nghiÖp hiÖn nay ph¶i nép thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp (thuÕ suÊt 32%) víi thuÕ suÊt cao h¬n so víi doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi (thuÕ suÊt 25%). Bªn c¹nh ®ã cßn ph¶i nép thuÕ thu trªn vèn. Nh­ vËy tØ lÖ ®éng viªn thu nhËp tõ c¸c doanh nghiÖp vµo ng©n s¸ch nhµ n­íc ë møc kh¸ cao. §iÒu nµy ®· v« t×nh thu hÑp kh¶ n¨ng tÝch luü vèn cña c¸c doanh nghiÖp, lµm cho c¸c doanh nghiÖp l©m vµo vßng luÈn quÈn : vèn Ýt, kü thuËt c«ng nghÖ l¹c hËu, søc c¹nh tranh yÕu, hËu qu¶ thÊp.... Nh­ vËy nhµ n­íc cÇn ph¶i quan t©m h¬n n÷a ®Õn doanh nghiÖp nhµ n­íc, mÆc dï chóng ta biÕt r»ng së dÜ cã sù ph©n biÖt thuÕ suÊt nh­ vËy lµ do nhµ n­íc muèn thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh CNH-H§H. Nh­ng trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng nhiÒu thµnh phÇn hiÖn nay, ®Ó doanh nghiÖp nhµ n­íc gi÷ vai trß chñ ®¹o th× còng cÇn cã sù quan t©m thÝch ®¸ng. Nªn ch¨ng nhµ n­íc xem xÐt, ®iÒu chØnh l¹i møc thuÕ gióp c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc tÝch luü vèn, ®æi míi c«ng nghÖ, t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh trong n­íc vµ quèc tÕ. 3.2.2. ThuÕ thu nhËp bæ sung thªm mét g¸nh nÆng ®èi víi c¸c doanh nghiÖp Theo th«ng t­ 18/2002/TT- BTC ban hµnh ngµy 20/2/2002 cã quy ®Þnh “ C¸c c¬ së kinh doanh cã thu nhËp cao do ®Þa ®iÓm kinh doanh thuËn lîi, ngµnh nghÒ kinh doanh Ýt bÞ c¹nh tranh, mang l¹i thu nhËp cao, sau khi nép thuÕ thu nhËp theo thuÕ suÊt 32% mµ phÇn thu nhËp cßn l¹i cao h¬n 20% vèn chñ së h÷u hiÖn cã th× sè v­ît trªn 20% ph¶i chÞu thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp bæ sung víi thuÕ suÊt 25%. Thu nhËp chÞu thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp bæ sung ®­îc x¸c ®Þnh b»ng c¸ch lÊy thu nhËp cßn l¹i (sau khi nép thu nhËp DN víi thuÕ suÊt 32%) trõ 20% vèn chñ së h÷u hiÖn cã “ ®· t¹o nªn mét sè ®iÓm bÊt hîp lý. L¬i nhuËn cña doanh nghiÖp nhiÒu hay Ýt kh«ng h¼n chØ lµ do lîi thÕ kh¸ch quan mµ cßn cã thÓ do sù l·nh ®¹o cña tæng gi¸m ®èc c«ng ty (gi¸m ®èc), biÕt tæ chøc qu¶n lý, biÕt sö dông c«ng cô nî ®Ó n¨ng cao tû suÊt lîi nhuËn sau thuÕ. Nh­ vËy theo c¬ chÕ míi th× míi quyÕt to¸n nguån thu hiÖn t¹i cho ng©n s¸ch mµ ch­a tÝnh ®Õn thùc tr¹ng tµi chÝnh cña doanh nghiÖp. Trong bèi c¶nh hiÖn nay khi mµ nguån tµi chÝnh cña doanh nghiÖp lµ rÊt h¹n hÑp, kh¶ n¨ng t¹o vèn cßn gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n, c¸c doanh nghiÖp kh«ng cßn ®­îc bao cÊp vèn nh­ tr­íc ®©y th× viÖc më ra c¬ héi ®Ó c¸c doanh nghiÖp tù tÝch lòy vèn tõ kÕt qu¶ kinh doanh cña m×nh lµ ®iÒu rÊt nªn lµm. §Ó tõ ®ã hä ngµy cµng ra søc ®æi míi kü thuËt c«ng nghÖ lµm cho doanh nghiÖp ngµy cµng më réng qui m«. Do ®ã mét gi¶i ph¸p nªn ®­îc nghiªn cøu lµ gi¶m møc thuÕ suÊt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp bæ sung thÊp h¬n 25%. Sè cßn l¹i ®Ó doanh nghiÖp tån t¹i, ph¸t triÓn vµ cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh víi c¸c doanh nghiÖp kh¸c trong t­¬ng lai g¾n liÒn víi b¶o tån vèn cña nhµ n­íc ®Çu t­ vµo c¸c doanh nghiÖp. DÉn ®Õn t¨ng nguån thu mét c¸ch v÷ng ch¾c cho ng©n s¸ch nhµ n­íc. 3.3. Quü khen th­ëng vµ phóc lîi Ta thÊy c¬ chÕ ph©n phèi lîi nhuËn sau thuÕ hiÖn hµnh ch­a g¾n chÆt quyÒn lîi cña doanh nghiÖp vµ tËp thÓ lao ®éng trong DN víi kÕt qu¶ kinh doanh nghiÖp. Doanh nghiÖp chØ cã nguån ®Ó trÝch lËp c¸c quü sau khi ®· nép ®ñ tiÒn sö dông vèn Ng©n s¸ch vµ chi c¸c kho¶n nÕu vÉn cßn. Ng­êi lao ®éng chØ ®­îc nhËn thu nhËp bæ sung tõ quü khen th­ëng nÕu phÇn lîi nhuËn cßn l¹i sau khi ®· chi c¸c kho¶n trªn vµ ®· dïng ®Ó chia l·i cæ phÇn (nÕu cã) vÉn cßn d­. §iÒu nµy Ýt cã t¸c dông khuyÕn khÝch vËt chÊt ®èi víi doanh nghiÖp v× kÕt qu¶ s¶n xuÊt mµ hä mang l¹i kh«ng t­¬ng xøng víi c¸i mµ hä ®­îc h­ëng. §©y còng lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn viÖc kh«ng Ýt doanh nghiÖp cè t×nh h¹ch to¸n kh«ng trung thùc, lµm sai lÖch kÕt qu¶ kinh doanh thùc tÕ “l·i, lç kh«ng thËt” ®Ó tr¸nh bít nghÜa vô nép thuÕ ng©n s¸ch, g©y thÊt thu ng©n s¸ch nhµ n­íc.Theo em, c¸c quü nµy nªn ®­îc h¹ch to¸n vµo chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp(TK 642).V× cã nh­ vËy, doanh nghiÖp míi quan t©m thÝch ®¸ng ®Õn c¸c ho¹t ®én phóc lîi vµ ®êi sèn còg nh­ n¨ng lùc cña nh©n viªn, tõ ®ã cã c¸ chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch hä hoµn thµnh tèt nhiªm vô cña m×nh Tãm l¹i, ho¹t ®éng kÕ to¸n cña n­íc ta ®­îc nhµ n­íc quan t©m, c¸c v¨n b¶n ph¸p quy liªn quan ®Õn kÕ to¸n tµi chÝnh ®­îc ban hµnh phï hîp víi tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn cña nhµ n­íc ®Æc biÖt trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y víi chÝnh s¸ch më cöa nÒn kinh tÕ ®a ph­¬ng ho¸, ®a d¹ng ho¸ c¸c quan hÖ ®èi ngo¹i, héi nhËp vèi kinh tÕ trªn thÕ giíi vµ c¸c n­íc trong khu vùc ho¹t ®éng kÕ to¸n cµng trë nªn quan träng. C¸c v¨n b¶n ph¸p quy vÒ kÕ to¸n tµi chÝnh ®­îc söa, bæ sung vµ hoµn thiÖn dÇn nh»m thùc sù ®i vµo thùc tÕ cuéc sèng vµ trë thµnh c¬ së v÷ng ch¾c cho c¸c ho¹t ®éng kÕ to¸n tµi chÝnh ph¸t triÓn. PhÇn III KÕt luËn Trªn ®©y, lµ toµn bé phÇn tr×nh bµy cña em vÒ kÕt qu¶ kinh doanh còng nh­ lµ qu¸ tr×nh ph©n phèi lîi nhuËn cña doanh nghiÖp. Ta biÕt ng­êi bá vèn vµo kinh doanh sau khi ®· thùc hiÖn nghÜa vô nép thuÕ ®èi víi Nhµ n­íc vµ bï ®¾p vµo c¸c chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh tõ doanh thu sÏ ®­îc h­ëng toµn bé lîi nhuËn cßn l¹i cña doanh nghiÖp. Nãi c¸ch kh¸c chñ së h÷u sÏ ®­îc quyÒn së h÷u vµ sö dông toµn bé lîi nhuËn cßn l¹i cña doanh nghiÖp. Trong qu¸ tr×nh x©y dùng vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa th× viÖc ph©n phèi lîi nhuËn cßn l¹i cña doanh nghiÖp cÇn ph¶i gi¶i quyÕt ®­îc lîi Ých tr­íc m¾t vµ lîi Ých l©u dµi cña ng­êi lao ®éng trong doanh nghiÖp, cña Nhµ n­íc vµ ph¸t huy quyÒn tù chñ tµi chÝnh cña doanh nghiÖp. Do vËy, cÇn ph¶i cã mét chÝnh s¸ch ph©n phèi lîi nhuËn mét c¸ch hîp lý. NÕu c¬ chÕ tµi chÝnh– kÕ to¸n vÒ thu nhËp vµ ph©n phèi thu nhËp hîp lý sÏ t¹o ®éng lùc thóc ®Èy s¶n xuÊt kinh doanh ph¸t triÓn, t¹o tiÒn ®Ò cho doanh nghiÖp t¨ng kh¶ n¨ng tÝch luü vèn, t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng tiÕn tíi héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi. §ång thêi nã ®¶m b¶o nguån thu cho ng©n s¸ch, gãp phÇn vµo viÖc thùc hiÖn môc tiªu, nhiÖm vô cña Nhµ n­íc ta trªn con ®­êng CNH- H§H ®Êt n­íc. V× vËy, viÖc söa ®æi bæ sung c¬ chÕ chÝnh s¸ch cho phï hîp víi thùc tiÔn lµ mét viÖc lµm hÕt søc cÇn thiÕt. Nh÷ng kiÕn nghÞ cña em trªn ®©y nh»m gãp phÇn hoµn thiÖn chÕ ®é kÕ to¸n vÒ lîi nhuËn vµ ph©n phèi lîi nhuËn ë ViÖt Nam.