Đề án Một số vấn đề về huy động vốn FDI vào Việt Nam thực trạng và giải phá

a ngày càng nhiều vào quá trình phân công lao động quốc tế. Để hội nhập vào nền kinh tế giữa các nước trên thế giới, đòi hỏi mỗi quốc gia phải thay đổi cơ cấu kinh tế trong nước cho phù hợp sự phân công lao động quốc tế. Sự dịch chuyển cơ cấu kinh tế của nước nhận đầu tư phù hợp với trình độ chung trên thế giới sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động đầu tư nước ngoài. Ngược lại, chính hoạt động đầu tư lại góp phần thúc đẩy nhanh quá trình dịch chuyển cơ cấu kinh tế. Bởi vì: Một là, thông qua hoạt động đầu tư trực tiếp nước ngoài đã làm xuất hiện nhiều lĩnh vực và nghành kinh tế mới ở các nước nhận đầu tư. Hai là, đầu tư trực tiếp nứoc ngoài giúp cho sự phát triển nhanh chóng trình độ kỹ thuật công nghệ ở nhiều nghành kinh tế, góp phần thúc đẩy tăng năng suất lao động ở một số nghành này và tăng tỷ phần của nó trong nền kinh tế. Ba là, một số nghành được kích thích phát triển bởi đầu tư trực tiếp nước ngoài, nhưng một số nghành bị mai một đi, rồi đi đến chỗ bi xoá bỏ. 1.5. Một số tác động khác. Ngoài một số tác động trên đây, đầu tư trực tiếp nước ngoài còn co một số tác động sau: + Đóng góp đáng kể vào nguồn thu ngân sách nhà nước thong qua việc nộp thuế của các đơn vị đầu tư và tiền thu từ việc cho thuê đất… + Đầu tư trực tiếp nước ngoài cũng góp phần cải thiện cán cân quốc tế cho nước nhận đầu tư. Bởi vì hầu hết các dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài là sản xuất ra các sản phẩm hướng vào xuất khẩu phần đóng góp của tư bản nước ngoài và việc phát triển xuất khẩu là khá lớn trong nhiều nước. Bảng 1: Đóng góp của tư bản nước ngoài vào việc sản xuất ra hàng hoá xuất khẩu. Stt Tên nước Tỉ trọng 1 Singapore 72, 1% 2 Brazin 37, 2% 3 Mexico 32, 1% 4 Agentina 24, 9% 5 Hàn Quốc 24, 7% 6 Đài Loan 22, 7% Nguồn: Bộ kế hoặch và đầu tư Cùng với việc tăng khả năng xuất khẩu hang hoá, đầu tư trực tiếp nước ngoài còn mở rộng thị truờng cả trong nước và ngoài nước. Đa số các dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài đều có phương án bao tiêu sản phẩm. Đây gọi là hiện tượng “hai chiều” đang trở nên khá phổ biến ở nhiều nước đang phát triển hiện nay. Về mặt xã hội, đầu tư trực tiếp nước ngoài đã tạo ra nhiều chỗ làm việc mới, thu hút một khối lượng đáng kể người lao động ở nước nhận đầu tư vào làm việc tại các đơn vị của đầu tư trực tiếp nước ngoài. Điều đó góp phần đáng kể vào việc giảm bớt nạn thất nghiệp vốn là một tình trạng nan giải của nhiều quốc gia. Đặc biệt là với các nước đang phát triển, nợi có lực lượng lao động rất phong phú nhưng không có điều kiện khai thác và sử dụng được. Thì đầu tư trực tiếp nước ngoài được coi là chìa khoá quan trọng để giải quyết vấn đề trên đây. Vì đầu tư trực tiếp nước ngoài tạo ra được các điều kiện về vốn kỹ thuật, cho phép khai thác và sử dụng các tiềm năng về lao động. Ở một số nước đang phát triển số người làm việc trong các xí nghiệp chi nhánh nước ngoài so với tổng người có việc làm đạt tỉ lệ tương đối cao như sau: Bảng 2: Tỷ lệ số nguời làm việc trong các doanh nghiệp có vốn FDI so với tổng số lao động. Stt Tên nước Tỷ lệ 1 Singapore 54, 6% 2 Brazin 23% 3 Mexico 21% Nguồn Bộ Kế Hoặch và Đầu Tư Mức trung bình ở nhiều nước là 10%. Ở Việt Nam có khoảng 100 nghìn người đang làm việc trong các doanh nghiệp vốn đầu tư nước ngoài dây là con số khá khiêm tốn. Tuy nhiên sự đóng góp của FDI đối với việc làm trong nước nhận đầu tư rất nhiều vào chính sách và khả năng kỹ thuật của nước đó. 2. Những ảnh hưởng tiêu cực của đầu tư trư trực tiếp nước ngoài 2.1. Chuyển giao công nghệ Khi nói về vấn đề chuyển giao kỹ thuật thông qua kênh đầu tư trực tiếp nước ngoài ở phần trên, chúng ta đã đề cập đến đến một nguy cơ là tiếp nhận đầu tư sẽ nhận nhiều kỹ thuật thích hợp. Các công ty nước ngoài thường chuyển giao công nghệ kỹ thuật công nghệ lạc hậu và máy móc thiết bị cũ. Điều này cũng có thể có thể giải thích rằng: Một là, dưới sự tác động của cuộc cách mạng khoa học kỹ thuật cho nên máy móc công nghệ nhanh chóng trở thành lạc hâu. Vì vậy họ thường chuyển giao những máy móc đã lạc hậu cho các nước nhận đầu tư để đổi mới công nghệ, đổi mới sản phẩm, nâng cao chất lượng của sản phẩm của chính nước họ. Hai là, vào giai đoạn đầu của sự phát triển, hầu hết các nước đều sử dụng công nghệ, sử dụng lao động. Tuy nhiên sau một thời gian phát triển giá của lao động sẽ tăng, kết quả là giá thành sản phẩm cao. Vì vậy họ muốn thay đổi công nghệ bằng những công nghệ có hàm lượng cao để hạ giá thành sản phẩm. Do vậy việc chuyển giao công nghệ lạc hậu đã gây thiệt hại cho cá nước nhận đầu tư như là: + Rất khó tính được giá trị thực của những máy móc chuyển giao đó. Do đó nước đầu tư thưòng bị thiệt hại trong việc tính tỷ lệ góp trong các doanh nghiêp liên doanh và hậu quả là thiêt hại trong việc chia lợi nhuận. + Gây tổn hại môi trường sinh thái. Do các công ty nươc ngoài bị cưỡng chế phải bảo vệ môi trường theo các quy định rât chặt chẽ ở các nước công nghiệp phát triển, thông qua đầu tư trực tiếp nước ngoài họ muốn xuất khẩu môi trường sang các nước mà biện pháp cưõng chế, luật bảo vệ môi trường không hữu hiệu. + Chất lượng sản phẩm, chi phí sản xuất cao và do đó sản phẩm của các nước nhận đầu tư khó có thể cạnh tranh trên thị trường thế giới. Thực tiễn cho thấy, tình hình chuyển giao công nghệ của các nước công nghiệp sang các nuớc đang phát triển đang còn là vấn đề gây cấn. Ví dụ theo báo cáo của ngân hang phát triển Mỹ thì 70% của các nước Mỹ La Tinh nhập khẩu từ các nước cơ bản phát triển là công nghệ lạc hậu. Cũng tương tự, các trường hợp chuyển giao công nghệ ASEAN lúc đầu chưa có kinh nghiệm kiểm tra nên đã bị nhiều thiệt thòi. Tuy nhiên, mặt trái này cũng một phần phụ thuộc vào chính sách công nghệ của các nước nhận đầu tư. Chẳng hạn như Mexico có 1800 nhà máy lắp giáp sản xuất của các công ty xuyên quốc gia Mỹ. Một số nhà máy này được chuyển sang Mexico để tránh những quy định chặt chẽ về môi trường ở Mỹ và lợi dụng những khe hở của luạt môi trường ở Mexico. 2.2. Phụ thuộc về kinh tế đối với các nước nhận đầu tư. Đầu tư trực tiếp nước ngoài thường được chủ yếu do các công ty xuyên quốc gia, đã làm nảy sinh nỗi lo rằng các công ty này sẽ tăng sự phụ thuộc của nền kinh tế của nước nhận đầu tư vào vốn kỹ thuật và mạng lưới tiêu thụ hang hoá của các công ty xuyên quốc gia. Đầu tư trực tiếp nước ngoài có đóng góp phần vốn bổ sung quan trọng cho quá trình phát triển kinh tế và thực hiện chuyển giao công nghệ cho các nước nhận đầu tư. Đồng thời cũng thong qua các công ty xuyên quốc gia là những bên đối tác nước ngoài để chúng ta có thể tiêu thụ hang hoá vì các công ty này nắm hầu hết các kênh tiêu thụ hang hoá từ nươc này sang nước khác. Vậy nếu càng dựa nhiều vào đầu tư trực tiếp nước ngoài, thì sự phụ thuộc của nền kinh tế vào các nước phát triển càng lớn. Và nếu nền kinh tế phụ thuộc nhiều vào đầu tư trực tiếp nước ngoài thì sự phát triển của nó chỉ là phồn vinh giả tạo, sự phồn vinh đó có được bằng cái của người khác. Những vấn đề này có xảy ra hay không còn phụ thuộc vào chính sách và khả năng kỹ thuật của từng nước. Nếu nước nào tranh thủ được vốn, kỹ thuật và có ảnh hưởng tích cực ban đầu của đầu tư trực tiếp nươc ngoài và nhanh chóng phat triển công nghệ nội tại, tạo nguồn tích luỹ trong nước, đa dạng hoá thị trường tiêu thụ và tiếp nhận kỹ thuật mới cũng như đẩy mạnh nghiên cứu và triển khai trong nước thì sẽ được rất nhiều sự phụ thuộc của các công ty đa quốc gia. 2.3. Chi phí cho thu hút FDI và sản xuất hàng hoá không thích hợp. Một là, chi phí của việc thu hút FDI. Để thu hut FDI các nước đầu tư phải áp dụng một số ưu đãi cho các nhà đầu tư như giảm thuế miễn thuế trong một thời gian khá dài cho phần lớn các dự án đầu tư nước ngoài. Hoặc việc giảm tiền cho họ cho việc thuê đất, nhà xưởng và một số các dịnh vụ trong nước là rất thấp so với các nhà đầu tư trong nước. Hay trong một số lĩnh vực họ được bảo hộ thuế quan… Và như vậy đôi khi lợi ích của các nhà đầu tư có thể vượt lợi ích của nước chủ nhà nhận được. Thế mà các nhà đầu tư còn tính giá cao hơn mặt bằng quốc tế cho các yếu tố đầu vào. Các nhà đầu tư thường tính giá cao hơn cho các nguyên vật liệu, bán thành phẩm máy móc thiết bị mà họ nhập vào để thực hiện đầu tư. Việc làm này mang lại nhiều lợi ích cho các nhà đầu tư chẳng hạn như trốn được thuế, hoặc giấu được một số lợi nhuận thực tế mà họ kiếm được. Từ đó hạn chế được một số nhà đầu tư khác xâm nhập vào thị trường. Ngược lại điều này lại gây chi phí sản xuất cao ở nước chủ nhà và nước chủ nhà phải mua hang hoá do các nhà đầu tư nước ngoài sản xuất với giá cao hơn. Tuy nhiên việc tính giá cao chỉ xảy ra khi nước chủ nhà thiếu thông tin, trình độ kiểm soát, trình độ quản lý, trình độ chuyên môn yếu, hoặc các chính sách của nước đó còn nhiều khe hở khiến cho các nhà đầu tư có thể lợi dụng được. Hai là, sản xuất hang hoá không thích hợp. Các nhà đầu tư còn bị lên án là sản xuất và bán hang hoá không thích hợp cho các nước kém phát triển, thậm chí đôi khi còn là những hang hoá có hại cho sức khoẻ con người và gây ô nhiễm môi trường. Ví dụ như khuyến khích dung thuốc lá, thuốc trừ sâu, nước ngọt có gat hay thế nước hoa quả tươi, chất tẩy thay thế xà phòng… 2.4. Những mặt trái khác. Trong một số các nhà đầu tư không phải không có trường hợp hoạt động tình báo, gây rối an ninh chính trị. Thông qua nhiều thủ đoạn khác nhau theo kiểu “diễn biến hoà bình”. Có thể nói rằng sự tấn công của các thế lực thù địch nhằm phá hoại ổn định về chính trị của nước nhận đầu tư luôn diễn ra với mọi hình thức tinh vi và xảo quyệt. Trường hợp chính phủ Xanvado Angiende ở Chile bị giật dây lật đổ năm 1973 là một ví dụ về sự can thiệp của các công ty xuyên quốc gia ITT (công ty viễn thông và điện tín quốc tế) và chính phủ Mỹ can thiệp công việc nội bộ của Chile. Mặt khác, mục đích của các nhà đầu tư kiếm lời nên họ chỉ đầu tư vào những nơi có lợi nhất. Vì vậy khi lượng vốn nước ngoài đã tăng them sự mất cân đối giữa các vùng, giữa nông thôn và thành thị. Sự mất cân đối này có thể gây ra mất ổn định về chính trị. Hoặc FDI cũng có thể gây ảnh hưởng xấu về mặt xã hội. Những người dân bản xứ làm thuê cho các nhà đầu tư có thể bị mua chuộc biến chất, thay đổi quan điểm, lối sống và nguy cơ hơn là họ có thể phản bội tổ quốc. Các tệ nạn xã hội cũng có thể tăng cường như mại dâm, ma tuý… Những mặt trái của FDI không có nghĩa là phủ nhận những lợi thế cơ bản của nó mà chúng ta chỉ lưu ý rằng không nên quá hi vọng vào FDI và cần phải có những chính sách, biện pháp quản lý hữu hiệu để phát huy những mặt tích cực, hạn chế những mặt tiêu cực của FDI. Bởi vì mức độ thiệt hại của FDI gây ra cho mước chủ nhà nhiều hay ít phụ thuộc vào chính sách, năng lực, trình độ quản lý, trình độ chuyên môn của nước nhận đầu tư. PHẦN 2: THỰC TRẠNG HUY ĐỘNG VỐN FDI VÀO VIỆT NAM TRONG THỜI GIAN QUA. I. TÌNH HÌNH THU HÚT VỐN FDI. Hiện nay, xu hướng toàn cầu hoá khu vực nền kinh tế đang diễn ra trên khắp thế giới, Việt Nam cũng không nằm ngoài quỹ đạo phát triển chung đó. Ngày nay có nhiều công ty, tổ chức quốc tế vào Việt Nam và nguồn vốn này đã trở thành một bộ phận không thể thiếu của nền kinh tế của Việt Nam. Sua đay là bức tranh tổng thể về FDI. 1. Một số dự án và số vốn đầu tư. Trong hơn 20 năm qua từ năm 1986-2008 thì đã có rất nhiều dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài FDI được cấp phép đăng ký đầu tư trực tiếp tại Việt Nam. Trong 10 tháng của năm 2008 thì đã có hơn 953 dự án với tổng số vốn là hơn 58, 6 tỷ USD trung bình mỗi tháng thu hút được khoảng 6 tỷ USD, tuy chỉ bằng 83, 3% về số dự án cùng kỳ năm trước nhưng đã tăng gần 6 lần số vốn đăng ký. Sau đây là bảng số liệu về đầu tư trực tiếp nước ngoài FDI vào Việt Nam giai đoạn 1989-2001. Bảng 3: Quá trình thu hút vốn và số dự án FDI qua các năm 1989-2001 Đơn vị tính: Triệu USD Năm Số dự án Tổng vốn đầu tư Tổng số vốn thực hiện Tỷ lệ (%) 1989 70 539 130 24% 1990 111 596 220 37% 1991 155 1388 221 16% 1992 193 2271 398 18% 1993 272 2987 1106 37% 1994 362 4071 1952 48% 1995 404 6616 2652 40% 1996 501 9212 2371 26% 1997 479 5548 3250 59% 1998 260 4827 1900 39% 1999 280 2000 1500 75% 2000 2500 36000 18000 50% 2001 2600 36000 20000 55% Nguồn: Thông tin tài chính số 1/1/2001 Qua số liệu trên ta dễ dàng thấy tổng số dự án cũng như tổng số vốn FDI trong giai đoạn 1989-1996 tăng với tốc độ nhanh. Năm 1989 số lượng vốn thu hút được chí đạt 539 triệu USD nhưng tới năm 1995 đạt 6616 triệu USD và năm 1996 là 9212 triệu USD, mức tăng bình quân trong giai đoạn này là 505 quy mô trung từ 3, 5 triệu USD năm 1989-1990 lên 7, 5 triệu USD năm 1991, 7, 6 triệu năm 1992, …. , năm 1996 là 23, 7 triệu USD. Điều này cho thấy việc thu hút vốn FDI rất hiệu quả. Một phần là do Việt Nam là thị trường mới hấp dẫn các nhà đầu tư, phần quan trọng khác là những chính sách khuyến khích đầu tư nước ngoài của nhà nước. Các khoản đầu tư này đã góp phần đáng kể trong tổng vốn đầu tư toàn xã hội, trong nước và dịch chuyển cơ cấu kinh tế, đóng góp vào ngân sách, kim nghạch xuất khẩu và giải quyết công ăn việc làm. Doanh thu của các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài tăng dần qua các năm, mức tăng trong giai đoạn này là khoảng 30%. Tỷ lệ xuất khẩu trên doanh thu đạt 60% năm 1997 và 44% năm 1996. Như vậy ta thấy được rằng trong khoảng thời gian này Việt Nam đã thu hút được một khối lượng khá lớn vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài phục vu cho quá trình công nghiệp hoá hiện đại hoá đất nước, cuối những năm 1996 đầu những năm 1997 trong khu vực đã sẩy ra một cuộc khủng hoảng kinh tế đây cũng là giai đoạn nền kinh tế của Việt Nam chịu nhiều ảnh hưởng vì thế mà năm 1997 Việt Nam chỉ thu hút được 5548 triệu USD bằng 60% số vốn của năm 1996. Bảng 3: Doanh thu của doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài Đơn vị tính triệu USD Năm Doanh thu 1990 43 1991 149 1992 206 1993 447 1994 451 1995 1397 1996 1841 Nhưng từ đầu năm 2000 trở lại đây, đầu tư nước ngoài vào Việt Nam đã phục hồi và thu được những kết quả đáng ghi nhận. Tới thời điểm hiện nay năm 2008 đã có hơn 6000 dự án có hiệu lực trong đó có khoảng 45000 dự án là của doanh nghiệp công nghiệp với tổng số vốn đăng ký là 28, 9 tỷ USD, tổng số vốn thực hiện là 18 tỷ USD. Cả nước thu hút được 59, 31 tỷ USD vốn đăng ký đầu tư. 2. Về cơ cấu vốn đầu tư. Đây là vấn đề có ý nghĩa quan trọng hàng đầu trong hoạt động thu hút vốn đầu tư nước ngoài. Bởi vì nó có tác động to lớn đến quá trình dịch chuyển cơ cấu kinh tế của Việt Nam. 2.1. Cơ cấu nghành nghề. Bảng 4: Cơ cấu vốn đầu tư nước ngoài đăng ký giai đoạn 1988-1999 Năm Chỉ tiêu 1988-1990 1991-1995 1996-1999 CN&XD 41, 47% 52, 74% 49, 66% N-L-N nghiệp 21, 64% 4, 13% 2, 14% Dịch vụ 36, 89% 43, 13% 48, 2% Tổng 100% 100% 100% Nguồn: Bộ Kế Hoặch và Đầu Tư Đầu tư nước ngoài trong các năm qua đã đúng mục tiêu đặt ra ban đầu đó là: Tập trung chủ yếu vào công nghiệp và xây dựng với 1421 dự án với số vốn đăng ký là 18, 2 tyư USD các nghành dịc vụ có 613 dự án với số vốn là 15, 632 tỷ USD. Lĩnh vực nông lâm nghư nghiệp thu hút 313 dự án với số vốn là 2, 084 tỷ USD, nhìn trung quy mô đầu tư trung bình một dự án trong lĩnh vực nàt là tương đối nhỏ. Trong đó nhỏ nhất là nghành thuỷ sản chỉ khoảng 3 triệu USD một dự án, nghành công nghiệp và xây dựng có quy mô trung bình là khoảng 12 triệu USD một dự án. Lớn nhất là các dự án thăm dò và khai thác dầu khí. Các nghành du lịch, dịch vụ thương mại có quy mô đầu tư cao nhất với hơn 25 triệu USD một dự án, tập trung chủ yếu vào lĩnh vực xây dựng khách sạn văn phòng và cho thuê căn hộ. 2.2. Cơ cấu lãnh thổ. Bảng 5: Tỷ trọng thu hút vốn FDI ở các vùng kinh tế Số dự án Số vốn đăng ký (tỷ USD) Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam 1378 17, 3 Vùng kinh tế trọng điểm phía Bắc 439 10, 9 Vùng kinh tế trọng điểm miền Trung 72 1, 978 Các vùng khác 130 3, 68 Nguồn: Bộ Kế Hoặch và Đầu Tư Về cơ cấu lãnh thổ, cho thấy vùng kinh tế trọng điểm phía nam có ưu thế vượt trội hơn về cơ sở hạ tầng, thuận lợi về giao thong đường thuỷ, bộ, hang không, và sự năng động trong tư duy kinh doanh đã tạo sức hút FDI mạnh nhất: Chiếm 57% về số dự án (1378 dự án) chiếm 48% về số vốn đăng ký (17, 3 tỷ USD) và 43% về số vốn thực hiện (6, 5 tỷ USD). Tỷ trọng doanh thu của khu vực vốn đầu tư nước ngoài ở vùng kinh tế này trong tổng doanh thu của khu vực có vốn đầu tư nước ngoài ở vùng kinh tế này trong tổng doanh thu của khu vực có vốn đầu tư nước ngoài trong cả nước có xu hướng tăng từ 48, 5% năm 1996 lên 66, 6% năm 1999, đặt biệt là giá trị xuất khẩu đạt 84%. Thành phố Hồ Chí Minh vẫn đứng đầu vùng, tiếp đó là Đồng Nai, Bình Dương và Bà Rịa Vũng Tàu. Vùng kinh tế trọng điểm phía bắc (gần Hà Nội, Quảng Ninh, Hải Phòng, Hưng Yên) là vùng thu hút FDI thứ hai, với 439 dự án chiếm 25% vốn đăng ký (10, 9 tỷ USD) chiếm 30%về vốn thực hiện là 3, 8 USD tỷ lệ giải ngân đạt 45%. tuy nhiên từ năm 1996 đóng góp của khu vực FDI vào vùng kinh tế này trong tổng doanh thu của khu vực đầu tư nước ngoai trong cả nước có xu hướng giảm, cả về tỷ trọng từ 38% xuống còn 18% và giá tri từ 1, 1 tỷ USD xuống còn 814, 7 triệu USD Vùng kinh tế trọng điểm miền trung gần Thừa Thiên Huế, Đà Nẵng, Quảng Nam, Quảng Ngãi đứng thứ 3 về thu hút vốn đầu tư nước ngoài nhưng so với hai vùng trên thì lại quá thấp, chiếm 3%về dự án là 72 dự án và 5, 5% về số vốn đăng ký là 1, 978 tỷ USD chua kể dự án lọc dầu Dung Quất với số vốn đăng ký là 1, 3 tỷ USD đến nay về cơ bản đã gần thực hiện xong. Vùng kinh tế trọng điểm miền trung thu hút vốn đầu tư nước ngoài còn ít hơn nhiều so với vùng đồng bằng song Cửu Long, miền núi trung du Bắc Bộ, Tây Nguên là 130 dự án với số vốn là 3, 68 tỷ USD. Ở vùng trung du và miền núi phía Bắc, Tây Nguyên thu hút đước ít vốn FDI nhất do cơ sở hạ tầng yếu kém thiếu nguồn nhân lực có trình độ và khả năng sinh lời đầu tư thấp, hoàn vốn chậm cho nên các nhà đầu tư còn đắn đo e ngại. Mặc dù cho đến nay được nhà nước rất quan tâm chú trong nhưng khả năng thu hút vốn đầu tư vẫn còn nhiều hạn chế. Qua số liệu trên cho thấy, cơ cấu FDI theo vùng lãnh thổ không những không thực hiện được mục tiêu của Việt Nam là làm xích lại gần nhau hơn về trình độ cũng như tốc độ phát triển giữa các vùng mà trái lại còn làm dãn xa hơn. Do đó trong những năm tới đây nhà nước cần phải điều chỉnh hơn nữa cơ cấu vốn đầu tư cho vùng lãnh thổ, từng bước phù hợp với mục tiêu phát triển chung của đất nước. Các đối tác đầu tư. Tính tới thời điểm hiện nay, đã có trên 80 công ty và tập đoàn thuộc 65 nước và vùng lãnh thổ đầu tư vào Việt Nam. Với sự xuất hiện ngày càng nhiều của các tập đoàn và các công ty xuyên quốc gia có tiềm lực lớn về tài chính và công nghệ như:Sony, Honda, Sanyo…của nhật, Sam sung, Goldstar… của Hàn Quốc, Motorola, Ford… của Hoa Kỳ, Chingpon, Vedan của Đài Loan, Nokia của Phần Lan, Sonyerison của Thuỷ Điển…. Bên cạnh có nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ của nước ngoài tham gia đầu tư tại Việt Nam, điều này là thật sự cần thiết vì các doanh nghiệp này thường rất năng động thích ứng nhanh với các biến động của thị trường, hoạt động rất hiểu quả tư đó sẽ là vệ tinh cho các tập đoàn và các công ty lớn khác tiếp cận đầu tư tại Việt Nam. Số liệu của Bộ Kế Hoặch và Đầu Tư cho biêt tính tới thời điểm tháng 7/2008 thì thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài của Việt Nam đạt hơn 45 tỷ USD. Tỉnh Bà Rịa-Vũng Tầu dẫn đầu cả nước về thu hút vốn đầu tư chiếm 21% tổng số vốn thu hút được. Doanh nghiệp vốn FDI thu hút them 16000 lao động, đưa tổng số lao động trong khu vực có vốn FDI lên tới 1, 38 triệu lao động tăng 15% so với cùng kỳ năm trước. Nộp ngân sách ước đạt 1, 1 tỷ USD tăng 44, 9 % cùng kỳ năm trước. Như thế chúng ta có thể thấy được rằng tống số vốn FDI thu hút được đã tăng mạnh và số vốn thực hiện được cũng đạt một tỷ lệ khá cao. Trong đó vùng kinh tế trong điểm phía Nam đăc biệt là Thành Phố Hồ Chí Minh, Bình Dương, Bà Rịa-Vũng Tầu tiếp tục dẫn đầu cả nước về thu hút vốn FDI. Đây là một côn số phản ánh sự chênh lệch trong cơ cấu vùng lãnh thổ về thu hút FDI. Bảng 6: Đầu tư vào Việt Nam theo chủ đầu tư năm 2008 là. Đơn vị: Triệu USD STT Nước Số dự án Vốn đầu tư Vốn pháp định 1 Đài Loan 76 9581, 9 6950, 7 2 Anh 11 8659 3598, 8 3 Nhật Bản 15 5521, 5 2783, 4 4 Ôtrâylia 2 5350 2860 5 Hàn Quốc 22 4641, 7 3651, 6 6 Pháp 5 2629, 2 2543 7 Hoa Kỳ 6 1927 1353, 5 8 Singapre 9 1345, 5 866, 3 9 Trung Quốc 10 1078, 2 832, 2 10 Hà Lan 2 1045 315, 2 11 Đức 1 1000 1500 12 Thái Lan 3 660 555 13 Aislen 2 516 205 14 Bỉ 1 499, 5 252 15 Malaysia 7 361, 5 206, 3 16 Canada 2 290 162 17 Hồng Kông 6 237, 4 102, 4 18 Irăc 1 220 220 19 Tây Ban Nha 1 100 50 20 Nga 2 70 38 21 Thụy Sĩ 1 50, 9 25 22 Thuỵ Điển 1 15 5 23 Đan Mạch 1 14, 7 14, 7 24 Italia 1 10, 0 10 Tổng số 188 45824 29100, 1 Nguồn: Bộ Kế Hoặch và Đầu Tư II. ĐÁNH GIÁ CHUNG TÌNH HÌNH THU HÚT VỐN FDI 1. Những thành tựu, nguyên nhân. Để đánh giá được những thành tựu nguyên nhân trong thu hút vốn đầu tư nước ngoài, bên cạnh các chỉ tiêu quan trọng là số vốn dăng ký của các dự án cấp với và tăng vốn, còn có các chỉ tiêu khác không kém phần quan trọng. Đó là số vốn thực hiện và kết quả về các mặt khác của những dự án đi vào hoạt động như: doanh thu, xuất khẩu và nhập khẩu, nộp ngân sách, thu hút lao động… Một là, đầu tư trực tiếp nước ngoài góp phần quan trọng bổ xung nguồn vốn đầu tư phát triển, khắc phục tình trạng thiếu vốn của nền kinh tế Việt Nam trong thời kỳ đổi mới. Đặc điểm nền kinh tế nước ta trong thập kỷ 70 và 80 là nền kinh tế kế hoặch hoá tập trung với rất nhiều những nhược điểm của nó, trong đó tỷ lệ vốn đầu tư và tiết kiệm rất thấp thậm chí còn âm. Từ sau đổi mới thì tỷ lệ này tăng lên đáng kể, tuy nhiên vẫn còn thấp hơn nhiều so với nhu cầu về vốn đầu tư. Hơn nữa chúng ta còn phải trả rất nhiều nợ nước ngoài trong khi thâm hụt ngân sách vẫn còn tye lệ khá cao, do vậy FDI là nguồn vốn quan trọng cho sự nghiệp đổi mới của nước nhà. Trong xuốt thời kỳ năm 5 1991-1995 tỷ trọng đầu tư nước ngoài chiếm khoảng 22% và đóng góp khoảng 30% tổng số vốn đầu tư trong nước. Còn tính riêng 5 năm 1996-2000 tổng số vốn đầu tư nước ngoài chiếm 21% và tăng 27, 5% tổng số vốn thực hiện, có 3260 dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài được cấp phép tại Việt Nam. Tổng số vốn đăng ký là khoảng 44 tỷ USD. Nhưng chỉ riêng năm 2008 này thì đầu tư trực tiếp nước ngoài đã đăng ký với số vốn lên tới 45 tỷ USD có hơn 6000 dự án được cấp giấy phép. Nguồn vốn FDI chủ yếu là ngoại tệ mạnh và máy móc thiết bị tương đối hiện đại nên đã đóng góp cơ sở vật chất mới, bổ xung và hoàn thiện cơ sở hạ tầng tăng them năng lực sản xuất mới của toàn bộ nền kinh tế quốc dân đặc biệt là trong lĩnh vực công nghiệp. Hai là, thong qua chuyển giao công nghệ kỹ thuật, FDI đã góp phần làm tăng năng suất lao động, khả năng sản xuất kinh nghiệm quản lý ở một số nghành. Việt Nam bước vào công cuộc hồi phục và phát triển nền kinh tế với xuất phát điểm thấp về công nghệ do đó mà chất lượng sản phẩm thấp, khó có thể cạnh tranh trên thị trường quốc tế. Mặt khác trình độ công nghệ thấp còn dẫn tới tình trạng ô nhiễm môi trường. Sauk hi thực hiện luật đầu tư nước ngoài việc đổi mới ở nước ta đã thực hiện với quy mô và tốc độ cao hơn nhiều so với trước đó. Nước ta đã tiếp nhận được nhiều công nghệ tiên tiến trên thế giới trong nhiều nghành kinh tế như: viễn thông, công nghệ thong tin, thăm dó và khai thác dầu khí, hoá chất, sản xuất linh kiện điện tử, xe máy, sản xuất nhiều mặt hang tiêu dung đạt tiêu chuẩn quốc tế. Cụ thể trong nghành dầu khí, nhiều thiết bị và công nghệ tiên tiến của các hang nổi tiếng trên thế giới như Mobile của Mỹ, BHP Rertolium &CKA của Úc và một số công ty khác của Hà Lan, Anh, Pháp, Italia, Nga…. Đã được đưa vào Việt Nam để thực hiện thăm dò và khai thác dầu khí cũng như xây dưng nhà máy lọc dầu. Trong lĩnh vực bưu chính viễn thong các thiết bị hiện đại cua công ty OCTVT đã được đưa vào nước ta để lắp đặt đài viễn thong các trạm thu và phat song. Nhưng một phần lớn các thiết bị đưa vào nước ta đều ở mức trung bình trên thế giới. Như vậy thông qua chuyên giao công nghệ FĐI đã góp phần nâng cao chất lượng sản phẩm, đa dang mẫu mã, từ đó mà nâng cao kim ngạch xuấn khẩu, cải thiện môi trường lao động, đông thời kích thích các doanh nghiệp trong cả nước vả cả ở nước ngoài. Ba là : đầu tư nước ngoài đã góp phần tích cực thúc đẩy nền kinh tế Việt Nam ta và chuyển dịch cơ cấu theo hướng tiến bộ, tăng thu ngân sách. Đầu tư nước ngoài thúc đẩy sự phát triển của nền công nghiệp và các hoạt động dịch vụ trong nền kinh tế nước ta. Hai khu vục này có tốc độ tăng nhanh hơn khu vưc nông nghiệp (năm 1997, công nghiêp tăng 13, 2%, dịch vụ tăng 8, 6%, nông nhiệp tăng 4, 5%) thúc đẩy quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng tích cực. Trong cơ cấu vùng lãnh thổ, đầu tư nườc ngoài góp phần hình thành khu kinh tế tăng nhanh, có tác dụng đầu tư đối với kinh tế Việt Nam. Hơn nữa, FDI đã góp phần chủ yếu đẩy nhanh quá trình hình thành các khu công nghiệp, khu chế xuất và vùng kinh tế trọng điểm, và các nghành công nghiệp mũi nhọn của nền kinh tế. Khu vực FDi đã tạo thêm 12% GDP và tiếp tụng tăng hơn nữa trong thời gian tới, hơn 34% giá trị sản lượng sản xuất công nghiệp, gần 7% nguồn thu ngân sách của cả nước, tăng thu them nguồn thu từ xuất khẩu dịch vụ thu ngoại tệ và đóng góp vào ngân sách. Bốn là, bước đầu tạo ra công ăn việc làm cho người lao động, góp phần giải quyết vấn đề khó khăn về việc làm cho người lao động. Tính tới thời điêm hiên nay lao đong trong các khu vực có vốn đầu tư nước ngoài là 1, 3 triệu lao động đồng thời thu hút khoảng 10 nghìn cán bộ có trình độ làm việc trong các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài. Nhiều cán bộ đã phát huy năng lực vươn lên đảm nhiệm các công việc quan trọng, có uy tín đối với các đối tác nước ngoài. Sự đóng góp này thuy nhỏ bé, song lại đáng quý trong điều kiên thiếu nhiều việc làm như ở nước ta hiện nay. Trên đây là những lợi ích ban đầu mà chúng ta thu được thong qua việc thu hút FDI. Tuy còn khiêm tốn nhưng nó cũng đã góp một phần quan trọng vào sự nghiệp đổi mới ở nước ta. Nhận thức được vị trí ngày càng to lớn của hoạt động đầu tư trực tiếp nước ngoài đối với sự nghiệp phát triển kinh tế xã hội của Việt Nam. Đảng và nhà nước ta đã đề ra chủ trương thu hút và sử dụng vốn bên ngoài. Để thực hiện chủ trương đó, Nhà nước đã tạo nhiều điều kiện thuận lợi thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài. Quốc hội nước cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam đã ban hành luật đầu tư nước ngoài. Sau khi ban hành luật thì một số văn bản pháp quy khác để cụ thể hoá và hướng dẫn thi hành luật. Chính phủ Việt Nam đã cố gắng hết sức nhằm tạo ra môi trường đầu tư thuận lợi như: Ổn định kinh tế vĩ mô, xây dựng và cải tạo cơ sở hạ tầng, duy trì tốc độ tăng trưởng kinh tế cao, kiềm chê lạm phát…. Đây là nhân tố chủ quan để đạt được những thành tựu trên mà khu vực vốn đầu tư nước ngoài đã đóng góp. Mặt khác, nước ta có nguồn tài nguyên phong phú, nguồn lao động rồi rào, có vị trí thuận lợi cho việc buôn bán với các nước trong khu vực và trên thế giới, và nhất là quan hệ Việt Nam-Mỹ hiện nay đã tiến lên một tàm cao mới. Mỹ và Việt Nam đã ký hiệp đinh xong phương là nhân tố quan trọng ảnh hưởng đến dòng máu chuyển các nguồn vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài vào nước ta. Là triển vọng lớn để thu hút vốn đầu tư vào các năm tới. Những nhân tố khách quan sẽ hứa hẹn mang lại cho các nhà đầu tư lợi nhuận cao là những nhân tố quyết định thành công của FDI. 2. Những hạn chế, nguyên nhân. Bất kỳ những gì đều có mặt trái của nó, FDI cũng vậy nó có những mặt tiêu cực mà ta phải xét tới. Một là, cơ cấu đầu tư nước ngoài vào Việt Nam chưa hợp lý. Hơn 20 năm qua, các dự án đầu tư nước ngoài vào Việt Nam mới chỉ tập chung vào một số địa bàn và những nghành có khả năng thu hút vốn nhanh ít rủi ro và có cơ sở hạ tầng khá. Trong số hơn 6000 dự án thì có gần 50% tập trung ở vùng Đông Nam Bộ đặc biệt là ở thành phố Hồ Chí Minh, Bình Dương, Bà Rịa-Vũng Tầu với số vốn đầu tư và số vốn pháp định cũng chiếm gần một nửa, kể đến là đồng bằng Sông Hồng tập trung chủ yếu ở Hà Nội, Quảng Ninh, Hải Phòng, Hưng Yên với khoảng 23, 6% số dự án khoảng 31% số vốn đầu tư và số vốn pháp định chiếm 30%. Khu kinh tế trọng điểm Miền Trung ngày càng thu hút được nhiều dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài chiếm khoảng 18, 6% vốn FDI của cả nước, các vùng kinh tế khác tuy đã có nhiều tiến bộ trong việc thu hút FDI nhưng vẫn còn hạn chế cả về số lượng lẫn chất lượng. Hai là, hiệu quả đầu tư chưa cao và không đồng đều, một số dự án đã đi vào hoạt động 3-4 năm nhưng vẫn thua lỗ. Ví dụ như hoá chất sản xuất bàn ghế giường tủ, mía đường, xi măng, một số doanh nghiệp sản xuất chế biến lương thực thực phẩm… Nguyên nhân thua lỗ có nhiều yếu tố như chi phí vật chất và khấu hao tài sản cố định quá lớn do định giá máy móc thiết bị nước ngoài được nhập để liên doanh cao hơn nhiều do với giá thực tế, sản phẩm sản xuất ra không đáp ứng được với nhũng tiêu chuẩn chất lương quốc tế… Mặt khác, có không ít các nhà đầu tư nước ngoài đã lợi dụng quan hệ hợp tác đầu tư và sơ hở trong chính sách và kiểm soát để buôn lậu, chốn thuế gây thiệt hại không nhỏ cho nước ta. Như vụ buôn lậu 1, 2 triệu gói “Carewn A” của công ty trách nhiệm hữu hạn hang hải Lizena, vụ nhà máy thuốc lá Lataba và nhà máy thuốc lá Khánh Hoà hợp tác sản xuất Marboro giả để xuất khẩu sang Hà Lan. Ba là, đầu tư nước ngoài đã và đang tạo ra sự cạnh tranh gay gắt với các doanh nghiệp nội địa về lao động, kỹ thuật, về thị trường trong nước và xuất khẩu. Bên cạnh mặt tích cực của cạnh tranh đó, cũng xuất hiện nhiều yếu tố tiêu cực ảnh hưởng tới tốc độ tăng trưởng của các doanh nghiệp trong nước. Rõ nhất là sản xuất bia, bột giặt, dệt, da, lắp giáp điện tử, chế biến nông sản…. Hơn thế nữa các nhà đầu tư còn gây nhiều thiệt hại cho người lao động, do mục đích của các nhà đầu tư là thu được lợi nhuận càng cao càng tốt. Vì vậy họ luôn tìm cách khai thác lợi thế tương đối của nước chủ nhà, mà lợi thế lớn nhất của ta phải kể đến là lao động với giá thuê lao động rẻ. Ở một số xí nghiệp, nhà đầu tư nước ngoài đã tăng cường độ lao động, cắt xén điều kiện lao động, thậm chí xúc phạm nhân phẩm người lao động, mua chuộc hoặc phản ứng với các cán bộ công đoàn. Chính vì thế mà đã có một số cuộc đình công sảy ra nhưng lẻ tẻ, nhiều cuộc tranh chấp lao động đã sảy ra ở một số xí nghiệp. Bốn là, mô hình khu công nghiệp khu chế xuất tuy có nhiều ưu điểm nhưng sự phát triển hơn 20 năm qua đã bộc lộ nhiều hạn chế. Trước hết là xu hướng phát triển tràn lan không theo quy hoặch, chạy theo số lượng mà chưa tính đến yếu tố hiệu quả. Ví dụ như năm 1998 cả nước có 54 khu công nghiệp và khu chế xuất với tổng diện tích đất sử dụng là 9000 ha nhưng mới lấp chưa đầy 23% diện tích, và có 17 khu công nghiệp chưa thực hiện được dự án nào. Trong khi đó nhà nước phải chi ra rất nhiều tiền để cải tạo lại hoặc làm mới hệ thống giao thong xây dựng kết cấu hạ tầng. Năm 2008 này tuy có nhiều cố gắng nhưng các khu công nghiệp vẫn chưa thể khắc phục triệt để tình trạng này trong khi đó các khu công nghiệp mới với những ưu đãi mới vẫn được tiếp tục xây dựng. Năm là, vấn đề lớn nhất mà FDI gây ra là có nhiều công nghệ đã lỗi thời 20-30 năm vẫn được đưa vào Việt Nam. Như vậy có nghĩa là Việt Nam sẽ trở thành “bãi rác công nghệ”, đây là một thực trạng đáng buồn, nó gây tổn thât khong chỉ về kinh tế mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng tới môi trường cũng như sức khoẻ người dân. Một số ví dụ điển hình như: Năm 1993 thì có tới 70% số công nghệ đã khấu hao hết hoặc đã khấu hao 50%. Năm 1995 nhà máy bia BGI do dây chuyền công nghệ lạc hậu đã gây tổn hại lớn làm ô nghiễm môi trường sinh thái ảnh hưởng đến sức khoẻ con người. Và gây đây nhất là vụ nhà máy bột ngọ Vedan thải chất thải chưa qua sử lý ra sông Thị Vải gây ô nhiễm môi trường biến con sông này thành con sông chết, một phần nguyên nhân là do công nghệ lạc hậu. Còn rất nhiều những vụ việc khác nữa. Ngoài ra nguy cơ có thể sảy ra nữa là sự phụ thuộc của các nước nhận đầu tư vào vốn, công nghệ kỹ thuật và thị trường của các nhà đầu tư. Sự phát triển kinh tế giả tạo ở nước nhận đầu tư, sự “chảy máu” tài nguyên và chất xám. Sự can thiệp vào công việc nội bộ, an ninh của các nước công nghiệp phát triển thong qua các công ty xuyên quốc gia…. Nguyên nhân chính của tình hình trên là do Việt Nam thiếu thông tin về các loại công nghệ, trình độ còn thấp, trình độ quản lý và kiểm soát còn yếu kém. Quan trọng hơn là các chính sách về chuyển giao công nghệ, bảo vệ môi trường, phát triển nguồn nhân lực… còn nhiều vấn đề cần hoàn thiện. 3. Những vướng mắc, trở ngại. Trong thời gian qua, chính phủ Việt Nam thường xuyên lắng nghe các nhà đầu tư và đã ban hành nhiều biện pháp cải thiện môi trường đầu tư, tháo gỡ khó khăn cho các doanh nghiệp đầu tư nước ngoài như sửa đổi luật đầu tư nước ngoài, miễn giảm thuế, tiền thuê đất, giảm giá phí một số mặt hang, dịch vụ, điều chỉnh mục tiêu hoạt động của nhiều dự án, bổ sung các biện pháp khuyến khích và bảo đảm đầu tư, xử lý linh hoạt việc chuyển đổi hình thức đầu tư… Tuy nhiên cho tới nay vẫn còn một số vướng mắc gây khó khăn cho việc thu hút vốn đầu tư nước ngoài. 3.1. Sự cạnh tranh gay gắt trong việc thu hút FDI của các nước của các khu vực. Xu hướng gia tăng đầu tư trực tiếp nước ngoài trên thế giới là yêu cầu tất yếu của quá trình quốc tế hoá đời sống kinh tế quốc tế đang diễn ra ngày càng mạnh mẽ. Xu hướng này mang tính lâu dài, cho dù trong số nhiều nước cụ thể lượng vốn FDI có giảm do ảnh hưởng của xuy thoái kinh tế, nhất là ở các nước phát triển. Tuy vậy, lượng vốn FDI trên thế giới là rất lớn, song tỷ trọng đầu tư vào các nước phát triển trong tổng số vốn FDI chỉ chiếm một tỷ lệ nhỏ và khiêm tốn và có thể giảm xuống trong những năm tới. Do đó cuộc cạnh tranh thu hút FDI của các nước đang phát triển còn tiếp tục tăng. Mặt khác do Trung Quốc gia nhập tổ chức thương mại thế giới WTO sớm hơn chúng ta nên họ có nhiều điều kiện hơn. 3.2. Cơ sở hạ tầng còn yếu kém. Do xuất phát điểm Việt Nam đi lên nền kinh tế thị trường thấp nên cơ sở hạ tầng của ta còn yếu kém và đã tồn tại qua nhiều năm, gây ra những ấn tưọng không mấy hấp dẫn cho các nhà đầu tư nước ngoài. Đồng thời gây khó khăn cho việc triển khai và hoạt động của các dự án FDI. Sự quá tải và lạc hậu của hệ thống giao thong, thong tin liên lạc cung cấp điện nước là những nổi bật của cơ sở hạ tầng ở Việt Nam cụ thể là: Giao thông vận tải: hệ thống này cả đường bộ, đường sắt, đường không đều lạc hậu và không đồng bộ. Cả nước chỉ có 3 sân bay quốc tế là Nội Bài của Hà Nội, Tân Sơn Nhất của thành phố Hồ Chí Minh và sân bay Đà Nẵng. Mặc dù đã có nhiều cố gắng nhưng chưa đáp ứng được nhu cầu đi lại và vận chuyển hàng hoá của nhiều đối tượng. Hệ thống đường sắt có từ lâu nên lạc hậu chưa đáp ứng được nhu cầu vận chuyển hàng hoá. Hệ thống đường bộ tuy đã được nâng cấp và làm mới nhưng vẫn chưa thực sự hợp lý đáp ứng được nhu cầu đi lại và vận chuyển hàng hoá. Có thể nói, đầu tư cho giao thông vận tại ở Việt Nam chưa chú trọng đến đầu tư có chiều sâu, thiên về mua sắm thiết bị mới coi nhẹ việc sửa chữa và đồng bộ hoá phương tiện hiện có. Chú trọng phương tiện kỹ thuật nhưng lại xem nhẹ việc đổi mới công nghệ và hoàn thiện các công trình vật chất. Hệ thống giao thông vận tải xét về trình độ kỹ thuật và công nghệ còn lạc hậu, xét về cơ cấu thì mất cân đối, còn xét về mặt phân bố lãnh thổ thì chưa hợp lý. Hệ thống thông tin liên lạc, tuy đã có những tiến bộ vượt bậc trong những năm gần đây. Nhưng vẫn chua đầy đủ về số lượng và chất lượng chưa thật tốt để phục vụ cho các hoạt động kinh tế. Đặc biệt hiên nay là thời đại bùng nổ thong tin do vậy thông tin phải được cung cấp đầy đủ và chính xác, để các nhà đầu tư có thể xử lý linh hoạt các thong tin đó, từ đó đưa ra các quyết định đúng đắn và kịp thời. Hơn nữa phí dịch vụ trong nghành bưu chính viễn thong hiện nay còn cao so với khu vực và trên thế giới. Đồng thời khu vực có vốn đầu tư FDI còn phải chịu mức khá cao so với khu vực trong nước. Điều này gây bất bình đối với các nhà đầu tư làm cho chi phí goạt động tăng cao. Gây khó khăn cho việc thực hiện các dự án FDI Hệ thống thoát nước và cung cấp điện đã được xây dựng và chú trọng đầu tư như: Xây dựng nhà máy thuỷ điên Sơn la lớn nhất Đông Nam Á, hay dựng một số nhà máy thuỷ điện khác như nhà máy thuỷ điện Thác Bà, Yali…, xây đưng nhà máy nhiệt điện Phả lại, Uông Bí. Song vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu phát triển kinh tế và hoạt động FDI. Điện vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu cho tiêu dùng và sản xuất, chúng ta còn phải nhập khẩu điện từ Trung Quốc. Hệ thống cấp thoát nước đô thị trong các thành phố lớn đang bị suống cấp nghiêm trọng, thậm chí nhiều khu vực đô thị còn chưa có hệ thống thoát nước. Điển hình là trận lụt vừa qua ở Hà Nội gây thiệt hại rất lớn, điều đó chứng tỏ rằng một thưch trạng là chúng ta chưa thực sự giải quyết được vấn đề này. Ở một số thành phố lớn khác cũng vậy hệ thống cấp thoát nước còn nhiều vấn đề phức tạp cần giải quyết triệt đẹ trong thời gian tới. Theo nhiều số kiệu điều tra thì số lượng cống thoát nước ở Hà Nội mới chỉ đạt 60% ở thành phố Hồ Chí Minh cũng chỉ 70%. Hệ thống thoát nước ngoài việc chịu áp lực của các doanh nghiệp mà còn chịu nhiều áp lực ở các khu dân cư. 3.3. Môi trường hệ thống pháp luật còn nhiều bất cập. Hệ thống pháp luật của Việt Nam đang trong quá trình hoàn thiện nên còn thiếu tính đồng bộ, chưa đủ mức cụ thể, chưa bảo đảm được tính rõ rang và dự đoán được trước. Sau hơn 20 năm kể từ ngày ban hành luật đầu tư nước ngoài tai Việt Nam đã qua mấy lần sử đổi. Các văn bản pháp lý liên quan đến FDI rất nhiều nhưng việc hệ thống hoá còn yếu, việc tuyên truyền còn hạn chế, việc hiểu và tận dụng chưa nhất quán còn tuỳ tiện. Tạo nên tình trạng “trên thoáng dưới chặt”. Một số bộ nghành chưa ban hành kịp thời các văn bản hướng dẫn. Nghị định 24/2000/NĐ-CP ngày 31/7/2000 của chính phủ quy định chi tiết luật đầu tư nước ngoài ở Việt Nam gây khó khăn cho các hoạt động của doanh nghiệp như: Văn bản hướng dẫn thuế, quản lý tài chính doanh nghiệp, chế độ kế toán của Bộ Tài Chính, hướng dẫn chuyển giao công nghệ… Mặt khác thủ tục hành chính còn rườm rà, tệ quan lieu, thiếu trách nhiệm của một số cán bộ công chức gây ách tắc triển khai dự án và sản xuất kinh doanh. Tình trạng “nhiều cửa nhiều khoá” vẫn còn tồn tại. Một vấn đề nữa các văn bản quy định về sở hữu trí tuệ chưa rõ rang và thực hiện mất thời gian. Các nhà đầu tư nước ngoài monh muốn chính phủ xây dựng các thể chế để ngăn chặn tình trạng cạnh tranh không lành mạnh, đặc biệt là nạn hang giả hàng nhái đang diễn ra phổ biến hiện nay. Với những kết quả đạt được của khu vực vốn FDI tại Việt Nam trong những năm qua. Một lần nữa khẳng định FDI là một tất yếu kinh tế trong điều kiện quốc tế hoá sản xuất và lưu thong, một yếu tố cần thiết cho quá trình phát triển kinh tế của mỗi quốc gia và được coi là nguồn lực quốc tế cần khai thác để từng bước hoà nhập vào cộng đồng quốc tế. Góp phần giải quyết các vấn đề về công nghệ và vốn một cách tiếp cận thông minh để từng bước đưa nước ta tiến nhanh trên con đường công nghiệp hoá hiện đại hoá đất nước. tuy nhiện cũng phải nhìn nhận những mặt trái của FDI để tìm ra biện pháp để hạn chế và đẩy lùi tiêu cực, phát huy mặt tích cực của nó một cách có hiệu quả nhất. Và làm lành mạnh hơn quan hệ hợp tác quốc tế. Để đạt được mục tiêu đã đề ra về cơ bản nước ta trở thành một nước công nghiệp vào năm 2020. PHẦN 3: MỘT SỐ BIỆN PHÁP THU HÚT FDI VÀO VIỆT NAM I. VỀ PHÁP LUẬT CHÍNH SÁCH Hoàn thiện đồng bộ hệ thống pháp luật, nhất là luật đầu tư để có thể thu hút được các nhà đầu tư nước ngoài. Cần triển khai thực hiện tốt luật doanh nghiệp và luật đầu tư chung, ban hành các nghị định và thong tư hướng dẫn hai luật trên, tuyên truyền phổ biến nội dung của các luật mới, kịp thời hướng dẫn cụ thể và chuyển đổi thủ tục hành chính, củng cố hoàn thiện tổ chức bộ máy quản lý đầu tư nước ngoài phù hợp với quy định của luật mới. Coi trọng việc giữ vững sự ổn định, không làm ảnh hưởng đến hoạt động của các doanh nghiệp FDI khi áp dụng luật mới. Ban hành chính sách ưu đãi, khuyến khiách mọi thành phần kinh tế, nhất là kinh tế tư nhân và đầu tư nước ngoài phát triển cơ sở hạ tầng, kinh doanh bất động sản đáp ứng nhu cầu hội nhập kinh tế quốc tế. Bổ xung cơ chế, chính sách sử lý các vấn đề có liên quan đến việc thực hiện cam kết của nước ta trong nộ trình AFTA, và cam kết đa phương và song phương trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế, nhất là mở cửa trong lĩnh vực bưu chính viễn thông, vẩn chuyển hàng hoá, y tế, giáo dục và đào tạo… Đẩy mạnh việc đa dạng hoá hình thức đầu tư để triển khai thêm các kênh đầu tư mới như cho phép thành lập các công ty hợp doanh, đầu tư nước ngoài theo hình thức mua lại và sáp nhập…. Sớm ban hành quy chế công ty quản lý vốn để điều hành chung các dự án. Tổng kết việc thực thi thí điểm cổ phần hoá các doanh nghiệp đầu tư trực tiếp nước ngoài để nhân rộng. Đặc biệt quan trọng ở Việt Nam là giải quyết các vấn đề liên quan đến việc giải phóng mặt bằng và đền bù. Xây dựng cơ sở hạ tầng một cách đồng bộ và hiện đại. Xây dựng các khu công nghiệp các khu chế xuất để thu hút các nhà đầu tư nước ngoài. II. QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC TRONG CÁC HOẠT ĐỘNG ĐẦU TƯ NƯỚC NGOÀI Đối với các nhà đầu tư những ưu đãi về thuế, tiền thuê đất, về thời hạn thuê đất, về thời hạn của dự án, về giá nhân công rẻ…vẫn rất quan trọng nhưng quan trọng hơn là hiệu quả quản lý của bộ máy nhà nước, từ Trung ương đến địa phương. Quản lý nhà nước còn bao gồm cả việc xử lý vi phạm pháp luật, nhưng cần tách bạch giữa vi phạm của cá nhân thực hiện dự án với, hoặc liên quan đến dự án với chính lợi ích khi được triển khai của dự án sẽ mang lại. Cần coi việc xử lý vi phạm là bắt buộc chứ không phải là để đối phó với các nhà đầu tư, cản trở các hoạt động kinh doanh và đầu tư của doanh nghiệp. Cân nhận thức rõ, bản chất của vốn FDI là của tư nhân, do đó họ có quyền trong việc lựa chọn địa điểm đầu tư. Chỉ cầc phải chờ đợi hoặc gặp trở ngại mà không rõ khi nào xử lý xong họ sẽ chuyển đầu tư của mình sang địa điểm khác. Cần có những biện pháp cải cách hành chính hợp lý và đơn giản hoá, gọn nhẹ hoá bộ máy quản lý nhà nước Thống nhất và tiêu chuẩn hoá việc xây dựng thẩm định và xét duyệt các dự án đầu tư Đẩy mạnh việc triển khai phân cấp quản lý nhà nước giữa chính phủ và chính quyền tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương; chú trọng vào công tác, hướng dẫn kiểm tra, giám sát việc thực hiện chính sách pháp luật của các đia phương tránh tình trạng ban hành chính sach ưu đãi vượt khung; giảm dần sự tham gia trực tiếp của cơ quan quản lý trung ương đến địa phương thông qua tổ chức tập huấn, đào tạo ngắn hạn. Tiếp tục thực hiện nghiêm túc chỉ thị 13 củ thủ tướng chính phủ, trong đó có việc tiến hành đều đặn chương trình giao ban vùng, duy trì, nâng cao chất lượng các cuộc đối thoại với cộng đồng các nhà đầu tư, kịp thời giải quyết các khó khăn vướng mắc trong hoạt động kinh doanh của nhà đầu tư. Thực hiện có hiệu quả cơ chế một cửa và giải quyết kịp thời các vấn đề phát sinh giúp các doanh nghiệp triển khai dự án thuận lợi;khuyến khích họ đầu tư có chiều sâu, mở rộng sản xuất để đạt hiệu quả kinh tế-xã hội cao hơn. Đây là cách tốt nhất để chứng minh có sức thuyết phục về môi trường đầu tư nước ngoài ở Việt Nam đối với các nhà đầu tư tiềm năng. Hỗ trợ, thúc đẩy các doanh nghiệp Việt Nam đầu tư ra nước ngoài bằng cơ chế chính sách khuyến khích, ưu đãi trong lập quỹ, vay vốn đầu tư, đơn giản hoá thủ tục hành chính trong việc cấp phép, mở rộng chế độ đăng ký cấp phép. Tiếp tục mở rộng việc ứng dụng công nghệ tin học vào công tác quản lý nhằm nâng cao hiệu quả điều hành hoạt động đầu tư nước ngoài ở cả trung ương lẫn địa phương. III. ĐỔI MỚI VÀ ĐẨY MẠNH HOẠT ĐỘNG XÚC TIẾN ĐẦU TƯ Tiếp tục tăng cường và đổi mới công tác vận động và xúc tiến đầu tư chú trọng các đối tác chiến lược, cũng như tăng cường quảng bá hình ảnh của đất nước Việt Nam đối với các nhà đầu tư quốc tế. Cùng với việc tổ chức các cuộc hội thảo giới thiệu về môi trường đầu tư chung tại các địa bàn và đối tác đã được nghiên cứu, qua các kinh nghiệm đầu tư, cần tăng cườn vận động trực tiếp các tập đoàn lớn đầu tư vào các dự án cụ thể. Có thể nói hướng thu hút đầu tư có hiệu quả nhất của Việt Nam là tập trung vào các doanh nghiệp nhỏ và vừa, các ngành có sử dụng nhiều nhân công, các ngành chế biến và lắp ráp. Đặc biệt cần đẩy mạnh hơn nữa thu hút đầu tư của các ngành sử dụng nhiều nhân công vì giá nhân công thấp là điểm hấp dẫn nhất của Việt Nam (giá nhân công ở Trung Quốc cũng có xu hướng nâng lên và hiện đã cao hơn ở Việt Nam). Một số ngành có thể lưu ý là :dệt may, lắp ráp điện tử máy móc. Một khi thu hút được các nhà máy lắp ráp sẽ gián tiếp thu hút các nhà sản xuất và cung cấp. Bên cạnh việc tiếp tục cải thiện môi trường đầu tư trên các mặt chính sách và pháp luật, hạ tầng cơ sở, đào tạo nhân lực thì một yếu tố quyết định thành công là việc giải quyết kịp thời các vướng mắc của các nhà đầu tư. Vì sự hài long và thành công của các nhà đầu tư là một minh chứng sinh động nhất để tiếp tục thuyết phục và thu hút các nhà đầu tư khác vào Việt Nam Ngoài việc có những ưu đãi đầu tư thuận lợi, Việt Nam cần có những chương trình xúc tiến phù hợp kể cả việc các nhà lãnh đạo cao cấp tiếp cận và gặp gỡ để bàn bạc trực tiếp, có thể kết hợp với những chuyến đi thăm, làm việc nước ngoài của những nhà lãnh đạo Đảng, chính phủ để tổ chức các cuộc hội thảo giới thiệu môi trường đầu tư, mời các nhà lãnh đạo Đảng, Nhà nước phát biểu tại các cuộc hội thảo nhằm xây dựng hình ảnh tốt về sự quan tâm của chính phủ đối với đầu tư nước ngoài. Các cơ quan nhà nước phải coi xúc tiến đầu tư là chức năng đầu tiên của mình, thành lập quỹ xúc tiến đầu tư chung trên phạm vi toàn quốc, với việc xúc tiến đầu tư theo từng thời kỳ, có từng địa chỉ cụ thể, tập trung vào vận dụng các đối tác đầu tư phù hợp với mục tiêu đặt ra, nhất là các đối tác có công nghệ cao, công nghệ nguồn: Đối với các đối tác lớn như Hoa Kỳ, Nhật Bản, EU…cần có các dự án lớn định hướng vào các tập đoàn xuyên quốc gia hang đầu của từng nước để trao đổi trực tiếp nhằm trong một thời gian ngắn các nhà đầu tư có thể đi đến quyết định đầu tư Phối hợp triển khai đề án kết nối kinh tế Việt Nam-Singapore nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh thu hút đầu tư nước ngoài Nâng cao trang thông tin website về đầu tư nước ngoài. Biên soạn lại các tài liệu về đầu tư nước ngoài như: guidebook, in tờ gấp giới thiệu về cơ quan quản lý đầu tư, cập nhật các thông tin về chính sách, pháp luật liên quan đến đầu tư nước ngoài … Nghiên cứu các địa bàn tiềm năng ở nước ngoài để hướng dẫn hoạt động đầu tư ra nước ngoài của các doanh nghiệp Việt Nam nhằm nâng cao hiệu quả. IV. GIẢI PHÁP VỀ LAO ĐỘNG TIỀN LƯƠNG Sớm xem xét bổ sung ban hành các chính sách về tiền lương, bảo hiểm, nhà ở và một số chính sách xã hội khác, đồng thời tăng cường công tác thanh tra việc thực hiện các chính sách đó để bảo vệ lợi ích chính đáng, cải thiện đời sống vật chất và tinh thần cho công nhân, lao động làm việc cho trong các doanh nghiệp FDI V. GIẢI PHÁP VỀ THUẾ Chính sách và luật thuế phải đáp ứng được quá trình hội nhập và mở cửa thị trường. Chính sách pháp luật thuế hiện hành được sửa đổi bổ sung theo hướng giảm điều tiết nhưng mở rộng đối tượng chịu thuế, tiến gần đến mục tiêu đảm bảo nghĩa vụ thuế công bằng, bình đẳng hơn giữa các thành phần kinh tế, giữa doanh nghiệp trong nước và doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, giữa người trong nước và người nước ngoài, thực hiện đúng các cam kết hợp tác, hội nhập kinh tế quốc tế và lộ trình cắt giảm thuế nhập khẩu theo CEPT/AFTA, EU, Hoa Kỳ và đặc biệt là WTO. Để đảm bảo chính sách nhất quán mở cửa thị trường nói chung và thực hiện nghiêm túc các cam kết quốc tế, cần phải tiếp tục hoàn thiện hệ chính sách pháp luật thuế theo hướng đồng bộ, cơ cấu hợp lý, khuyến khích đầu tư, xuất khẩu, đổi mới công nghệ, đồng thời hiện đại hoá công tác quản lý thuế, hải quan nhằm đảm bảo chính sách động viên FDI phù hợp với điều kiện Việt Nam và tiến dần tới thông lệ quốc tế. Tóm lại quyết tâm xây dựng để tạo nên sự bền vững của dòng vốn FDI vào Việt Nam trong giai đoạn sắp tới còn rất nhiều việc phải làm. Dòng vốn đó nếu được đón nhận bằng môi trưòng thuận lợi về pháp lý và về quản lý nhà nước sẽ đảm bảo sự tăng trưởng với tốc độ cao và sự bền vững. KẾT LUẬN Trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội, Nhà nước ta luôn coi trọng thu hút và sử dụng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài nhằm đạt được những mục tiêu đề ra, đặc biệt là mục tiêu công nghiệp hoá - hiện đại hoá đất nước phấn đấu đến năm 2020 đưa nước ta trở thành một nước công nghiệp phát triển. Những chính sách và biện pháp huy động vốn đầu tư nước ngoài, quan trọng là vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài cần được quan tâm hơn nữa. Bởi nguồn vốn này đem lại cho nước nhận đầu tư (cho Việt Nam) nhiều lợi ích. Mà thực tiễn trong những năm qua Việt Nam đã đạt được đó là: Góp phần quan trọng trong việc khắc phục tình trạng thiếu vốn ở nước ta, khoảng 30% tổng số vốn đầu tư trong nước, tạo công ăn việc làm cho người lao động, tăng nguồn thu nhập từ xuất khẩu dịch vụ và đóng góp cho ngân sách Nhà nước... Em mong được sự góp ý của các thầy cô để bài viết của em được hoàn thiện. Em xin chân thành cảm ơn. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Đầu tư trực tiếp nước ngoài với tăng trưởng kinh tế ở Việt Nam 2. Giáo trình kinh tế đầu tư (Đại học kinh tế Quốc Dân) 3. Chiến lược huy động vốn phục vụ CNH-HĐH đất nước 4. Luật đầu tư nước ngoài, và các văn bản dưới luật 5. Các tạp chí: Nghiên cứu kinh tế, đầu tue, kinh tế và dự báo 6. Giáo trình đầu tư nước ngoài (Đại học Ngoại Thương) 7. Vốn nước ngoài và chiến lược phát triển kinh tế ở Việt Nam 8. Giáo trình kinh doanh quốc tế (Đại học kinh tế Quốc Dân) 9. Giáo trình kinh tế&quản lý công nghiệp (Đại học Kinh Tế Quốc Dân) 10. 11. htm 12. 13. ns051122090821 14. 15. www.congnghiep.com.vn/news.aspx?id=1121 - 133k - 16. kinhdoanh. sky. vn/archives/4413 - 65k tintuconline.com.vn/vn/print/kinhte/160600/ - 14k - 17. www.vnanet.vn/TrangChu/VN/tabid/58/itemid/208322/Default.aspx-55k 18. vn/news/international/20051128971437706 MỤC LỤC