Đề án Những vấn đề về định hướng chuyển dịch cơ cấu cây trồng theo hướng sản xuất hàng hoá của tỉnh Lào Cai trong một số năm tới

ªn bÞ khai th¸c bõa b·i, bÞ huû ho¹i nghiªm träng. §Ó tõng b­íc chuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y trång cña tØnh theo h­íng s¶n xuÊt hµng ho¸, th× c¸c tµi nguyªn thiªn nhiªn ph¶i cã ng­êi chñ thùc sù, hä ph¶i lu«n tÝnh to¸n, ph¶i cã kÕ ho¹ch khai th¸c, sö dông nã mét c¸ch cã lîi nhÊt, víi chi phÝ thÊp nhÊt nh»m ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nhÊt. §i ®«i víi viÖc t¸i t¹o, bï ®¾p ®Ó t¸i s¶n xuÊt më réng tµi nguyªn thiªn nhiªn. Hai lµ, chuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y trång theo h­íng s¶n xuÊt hµng ho¸ sÏ tõng b­íc x©y dùng ®­îc mét c¬ cÊu kinh tÕ tiÕn bé ë tØnh gãp phÇn vµo viªc x©y dùng mét c¬ cÊu hîp lý cña c¶ n­íc. Mu«n x©y dùng mét c¬ cÊu kinh tÕ phï hîp víi kh¶ n¨ng, thÕ m¹nh cña tØnh, th× viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y trång theo h­íng s¶n xuÊt hµng ho¸ lµ con ®­êng ch¾c ch¾n sÏ ph¶i tr¶i qua. Cô thÓ lµ, h¹n chÕ diÖn tÝch trång c©y l­¬ng thùc, ph¸t triÓn m¹nh, ®a d¹ng ho¸ c©y c«ng nghiÖp, c©y ¨n qu¶, c©y ®Æc s¶n, c©y d­îc liÖu quý hiÕm. §ång thêi còng ph¶i ph¸t triÓn m¹nh ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn, c¸c ngµnh nghÒ, dÞch vô, tõng b­íc biÕn ®æi bé mÆt kinh tÕ x· héi. Ba lµ, chuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y trång theo h­íng s¶n xuÊt hµng ho¸ míi gi¶i quyÕt tèt viÖc lµm vµ thùc hiªn sù ph©n c«ng l¹i lao ®éng vËn ®éng theo ®óng quy luËt cña nã, kh«ng nh÷ng ë trong ®Þa bµn c¸c huyÖn mµ nã cßn gãp phÇn vµo viÖc thùc hiÖn ph©n c«ng l¹i lao ®éng x· héi trong toµn tØnh, võa lµ vÊn ®Ò kinh tÕ võa lµ vÊn ®Ò x· héi. Khi ®· chuyÓn dÞch ®­îc mét c¬ cÊu c©y trång theo h­íng s¶n xuÊt hµng ho¸ sÏ lµm cho lùc l­îng lao ®éng trÝ tuÖ ngµy cµng t¨ng lªn, v× ph¶i ¸p dông nhiÒu khoa häc kü thuËt c«ng nghÖ míi vµo s¶n xuÊt. Lùc l­îng lao ®éng träng lÜnh vùc n«ng nghiÖp thuÇn tóy hiÖn nay sÏ dÇn dÇn sang lÜnh vùc l©m nghiÖp, c«ng nghiÖp vµ dÞch vô. Trong n«ng nghiÖp, lao ®éng tr«ng trät ®éc canh c©y l­¬ng thùc sÏ gi¶m xuèng, chuyÓn dÇn sang lÜnhvùc s¶n xuÊt c©y c«ng nghiÖp, c©y ¨n qu¶, c©y d­îc liÖu… §ã chÝnh lµ nh÷ng lÜnh vùc tiÒm n¨ng, thÕ m¹nh cña tØnh. §ång thêi chuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y trång theo h­íng s¶n xuÊt hµng ho¸ cã thÓ thu hót khèi l­îng lín lùc l­îng lao ®éng cã kü thuËt ë n¬i kh¸c ®Õn. Bèn lµ, chuyÓn dich c¬ cÊu c©y trång theo h­íng s¶n xuÊt hµng ho¸ sÏ gãp phÇn to lín trong viÖc gi÷ g×n, b¶o vÖ m«i tr­êng sinh th¸i cña tØnh vµ c¸c vïng l©n cËn, b¶o vÖ tµi nguyªn rõng kh«ng bÞ tµn ph¸, ®Êt sÏ kh«ng bÞ röa tr«i, m«i tr­êng sinh th¸i sÏ kh«ng ngõng ®­îc båi bæ vµ ph¸t triÓn… §©y lµ ®iÒu kiÖn c¬ b¶n ®Ó gi÷ g×n m«i tr­êng sinh th¸i bÒn v÷ng cña tØnh, lµ vÊn ®Ò rÊt ®¸ng lo ng¹i hiÖn nay kh«ng nh÷ng ë trong tØnh mµ cßn lµ vÊn ®Ò ®¸ng lo ng¹i trong c¶ n­íc. N¨m lµ, chuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y trång theo h­íng s¶n xuÊt hang ho¸ th× ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cña ®ång bµo c¸c d©n téc trong tØnh míi ®­îc c¶i thiÖn, an ninh quèc phßng míi ®­îc gi÷ v÷ng, chÜnh s¸ch d©n téc cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta míi ®­îc thùc hiªn tèt, kho¶ng c¸ch chªnh lÖch vÒ sù ph¸t triÓn gi÷a ®ång bµo c¸c d©n téc trong tØnh vµ vïng kh¸c trong c¶ n­íc sÏ ngµy cµng rót ng¾n, b¶n s¾c v¨n ho¸ c¸c d©n téc trong tØnh sÏ ®­îc t«n träng vµ ph¸t triÓn, kÕt hîp ®­îc b¶n s¾c v¨n ho¸ tõng d©n téc víi nÒn v¨n ho¸ cña c¶ d©n téc VÞªt Nam vµ tinh hoa cña nh©n loµi. S¸u lµ, chuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y trång theo h­íng s¶n xuÊt hµng ho¸ lµ phï hîp víi quy luËt ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vµ phï hîp víi xu thÕ cña thêi ®¹i ngµy nay. ViÖc chuyÓn dich c¬ cÊu c©y trång theo h­íng s¶n xuÊt hµng ho¸ lµ tÊt yÕu kh¸ch quan ®èi víi tØnh Lµo Cai ®Æc biÕt l¹i lµ mét tØnh vïng nói. §iÒu ®ã kh«ng nh÷ng lµ do nhu cÇu ®ßi hái vµ kh¶ n¨ng thùc hiÖn cña ®«ng bµo d©n téc trong tØnh mµ cßn lµ nhu cÇu ®ßi hái cÊp b¸ch cña sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi n­íc ta trong giai ®o¹n hiÖn nay. PhÇn thø hai --×LØ-- Thùc tr¹ng chuyÓn dÞch c¬ cÊu vµ nh÷ng ®Þnh h­íngvÒ chuyÓn dÞch c¬ cÊu c©ytrång theo h­íng s¶n xuÊt hµng ho¸ ------œ­------ A. Thùc tr¹ng chuyÓn chuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y trång vµ nh÷ng nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y trång cña tØnh Lµo Cai. Thùc tr¹ng chuyÓn dÞch c¬ c©u c©y trång cña tØnh. Trong mét sè n¨m võa qua tØnh ®· ®¹t ®­îc mét sè thµnh tùu ®¸ng vÒ chuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y trång, s¶n xuÊt hµng ho¸ ®· tõng b­íc ®­îc c¶i thiªn vµ ph¸t triÓn. §êi sèng cña nh©n d©n ®­îc n©ng lªn râ rÖt c¶ vÒ vËt chÊt lÉn tinh thÇn, nhiÒu ®iÓn h×nh nh©n tè míi xuÊt hiÖn, lµm ¨n cã hiÖu qu¶ b¨ng m« h×nh s¶n xuÊt VACR vµ mét sè ngµnh nghÒ truyÒn thèng cña d©n téc. §ång bµo ë nhiÒu vïng ®· khai th¸c tiÒm n¨ng thÕ m¹nh cña m×nh, tranh thñ ®Çu t­, gióp ®ì cña Nhµ n­íc vÒ vèn, gièng kü thuËt… ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ. ViÖc thùc hiÖn c¸c dù ¸n vµ tr­¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ®· gióp ®ång bµo d©n téc nhiÒi n¬i ph¸t triÓn nghÒ rõng g¾n víi phñ xanh ®Êt tr«ng ®åi nñi träc, b¶o vÖ m«i tr­êng. Sè hé nghÌo vµ ®ãi cña tØnh gi¶m tõ 33% n¨m 1995 suèng cßn 10% cuèi n¨m 2001. Song nh×n chung miÒn nói vÉn lµ khu vùc chËm ph¸t triÓn. NÒn kinh tÕ vÒ c¬ b¶n vÉn ®ang trong t×nh tr¹ng s¶n xuÊt nhá. C¬ cÊu s¶n xuÊt vµ c¬ cÊu kinh tÕ cßn ®¬n ®iÖu, n¨ng suÊt lao ®éng thÊp. Nh÷ng n¬i vung s©u, vung xa kinh tÕ cßn ë møc tr× trÖ kÐm h¬n, mang tÝnh tù nhiªn, tù cung tù cÊp. NhiÒu n¬i cßn rÊt nghÌo nµn l¹c hËu. §êi sèng nh©n d©n cßn khã kh¨n, cã n¬i tØ lÖ ®ãi nghÌo trªn 40%, t×nh tr¹ng thiÕu n­íc sinh ho¹t, n­íc s¶n xuÊt diÔn ra ë kh¸ nhiÒu n¬i. Kho¶ng c¸ch vÒ møc sèng, tr×nh ®é d©n trÝ, tr×nh ®é v¨n ho¸ gi÷a vung thÊp, vïng ®« thÞ, gÇn trôc lé giao th«ng so víi vïng cao, vïng s©u, vïng xa kh«ng nh÷ng kh«ng ®­îc thu hÑp l¹i mµ ngµy cµng t¨ng lªn. Vµi n¨m gÇn ®©y, khi nhµ n­íc cã tr­¬ng tr×nh 135 ®Çu t­ cho c¸c x· ®Æc biÖt khã kh¨n th× kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ vµ c¬ së h¹ tÇng x· héi ®­îc n©ng lªn mét b­íc, nh­ng nh×n chung nh÷ng vïng nµy vÉn cßn t×nh tr¹ng thÊp kÐm, l¹c hËu. NhiÒu vïng tõ l©u kh«ng cã ®­êng « t« hoÆc kh«ng ®­îc më mang ®­êng x¸ nªn g©y ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ c¸c tiÕn bé x· héi. §Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng khã kh¨n trªn, t¹o b­íc chuyÓn biÕn míi vÒ kinh tÕ x· héi ë tØnh Lµo Cai chóng ta cÇn thùc hiÖn chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång theo h­íng s¶n xuÊt hµng ho¸. II. Nh÷ng nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y trång cña tØnh Lµo Cai. 1. Nh÷ng nh©n tè tÝch cùc. Tµi nguyªn ®Êt ®ai rÊt phong phó, ®Æc biÖt lµ rõng vµ ®Êt rõng, cïng víi diªn tÝch ®ång cá…cã thÓ t¹o ®iÒu kiªn ®¹ d¹ng c¸c lo¹i c©y trång, ph¸t triÓn nhanh n«ng, l©m nghiÖp vµ c«ng nghiÖp chª biÕn. Víi vÞ trÝ ®Þa lý cña m×nh, tØnh cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸, cã thÓ më réng l­u th«ng hµng ho¸ ë c¶ trong vïng vµ ngoµi vïng. Lµ tØnh giµu tµi nguyªn kho¸ng s¶n, tr÷ l­îng vµ sè l­îng kho¸ng s¶n lín, cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn m¹nh c«ng nghiÖp khai th¸c vµ vËt liÖu x©y dùng. Ng­êi d©n cã tinh th©n ®oµn kÕt thèng nhÊt g¾n bã, gióp ®ì lÉn nhau trong s¶n xuÊt vµ ®êi sèng. §©y lµ truyÒn thèng ®· cã tõ l©u ®êi cña ®ång bµo c¸c d©n téc. Hä th­êng xuyªn gióp ®ì trong thêi ®iÓn b©n rén cña mïa vô th«ng qua ®æi c«ng lao ®éng cho nhau; gióp ®ì nhau trong lóc khã kh¨n, hoan n¹n; trong viÖc dùng vî, g¶ chång; trong viÖc x©y dùng, cÊt nhµ. C¸c d©n téc sèng ë c¸c ®Þa h×nh, c¸c tiÓu vïng cã thÓ kh¸c nhau nh­ng kh«ng ®éc lËp, riªng rÏ, do vËy, tinh thÇn ®oµn kÕt, quan hÖ x· héi ®­îc më réng kh«ng nh÷ng chØ trong tõng d©n téc mµ cßn cã sù ®oµn kÕt gióp ®ì gi÷a c¸c d©n téc víi nhau. KhÝ hËu, ®Þa h×nh phøc t¹p h×nh thµnh nªn nhiÒu vïng vµ tiÓu vïng, t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc nu«i, trång nh÷ng c©y, con ®Æc s¶n quý hiÕm cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao. Ngoµi ra, tØnh cßn cã nhiÒu danh lam th¾ng c¶nh tù nhiªn tuyÖt vêi, t¹o kh¶ n¨ng tiÒm tµng cho sù ph¸t triÓn ngµnh du lÞch sinh th¸i, kÕt hîp víi du lÞch v¨n ho¸ cña 27 d©n téc trong tØnh hÕt søc sinh ®éng vµ phong phó, t­¬ng lai sÏ lµ ngµnh ph¸t triÓn m¹nh vµ ®ãng gãp tØ träng lín trong gi¸ trÞ s¶n phÈm. §iªu kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ, x· héi cã thÓ x©y dùng mét c¬ cÊu cÇy trång theo h­íng s¶n xuÊt hµng hãa ®a d¹ng vµ phong phó. 1.Nh÷ng nh©n tè tiªu cùc. Do ®Æc ®iÓm ®Þa h×nh phøc t¹p, nói cao, ®åi dèc, khÝ hËu, thêi tiÕt kh«ng thu©n hoµ g©y kho kh¨n trong x©y dùng c¬ së h¹ tÇng cho s¶n xuÊt quy m« lín vµ trong l­u th«ng tiªu thu hµng ho¸. D©n sè th­a thít, ®êi sèng kinh tÕ thu nhËp qu¸ thÊp, d©n trÝ thÊp, tØ lÖ mï ch÷ cao, ®êi sèng v¨n ho¸ thiÕu thèn…; ®Çu t­, tÝch luü ®Ó t¸i s¶n xuÊt më réng thÊp v× vËy khã kh¨n trong viÖc ¸p dông khoa häc, c«ng nghÖ, ®Çu t­ chiÒu s©u vµ cho thÞ tr­êng tiªu thô hµng ho¸ t¹i chç…; h¬n thÕ n÷a ®ång bµo d©n téc cßn nhiÒu tËp qu¸n phong tôc l¹c hËu, nhÊt lµ t­ t­ëng nÆng nÒ cña s¶n xuÊt tù cung, tù cÊp cña nÒn kinh tÕ tù nhiªn, g©y rÊt nhiÒu khã kh¨n cho s¶n xuÊt hµng ho¸ ë trong tØnh. TËp qu¸n canh t¸c mét vô, ®a sè ®ång bµo chØ tËp trung s¶n xuÊt tõ th¸ng 3 ®Õn th¸ng 10 (©m lÞch), cßn tõ th¸ng 11 ®Õn th¸ng 2 (©m lich) bá hoang (theo tµi liÖu cña ñ ban d©n téc vµ miÒn nói, vïng nói phÝa B¾c cã tíi 63% ®Êt canh t¸c chØ trång 1 vô), lam gi¶m s¶n l­îng cña s¶n phÈm. -TËp qu¸n du canh, du c­ cña mét sè d©n téc vïng cao ®· dÉn ®Õn nh÷ng t¸c h¹i rÊt lín. V× nhu cÇu l­¬ng thùc, nªn ngoµi c©y lóa n­íc, hä ra søc ph¸ rõng ®Ó trång c©y lóa n­¬ng, ng«, khoai, s¾n…Hä chØ biÕt gieo trång, kh«ng cã thãi quen nu«i d­ìng ch¨m bãn. Do vËy, khi ®Êt ®ai ®· bÞ röa tr«i, b¹c mÇu th× hä l¹i chuyÓn ®Õn n¬i kh¸c ®Ó khai ph¸ rõng ®Çu nguån, rõng cµng giµ th× ®Êt cµng tèt. Ph¸ rõng giµ, rõng ®Çu nguån ®ã lµ ®èi t­îng chÝnh cña du canh, du c­. Do ®ã, kinh tÕ cña ®ång bµo c¸c d©n téc r¬i vµo vßng “luÈn quÈn”: cµng ®ãi th× cµng ph¸ rõng, m«i tr­êng sinh th¸i cµng huû ho¹i, vµ cµng ph¸ rõng th× ®ång bµo cµng ®ãi. TËp qu¸n trång vµ hót thuèc phiÖn, ®· trë thµnh tËp qu¸n l©u ®êi cña mét sè d©n téc Ýt ng­êi, ®Æc biÖt ®èi víi ng­êi H’ M«ng. Thuèc phiÖn ®· ®Çu ®éc, huû ho¹i nguån nh©n lùc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸, tiªu phÝ vËt chÊt lín vµ huû ho¹i søc khoÎ tinh thÇn cña ng­êi d©n, ¶nh h­ëng xÊu ®Õn an ninh, trËt tù x· héi…trong khu vùc. Sù cè kÕt trong céng ®ång (gia ®inh - dßng hä – lµng b¶n) ®· t¹o ra sù khÐp kÝn trong ®êi sèng kinh tÕ, k×m h·m sù ph¸t triÓn cña c¸c quan hÖ x· héi, quan hÖ kinh tÕ…, vµ do ®ã, k×m h·m c¶ sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ hµng ho¸. Ngoµi ra con tÖ n¹n t¶o h«n, ly h«n, ma chay cóng b¸i, mª tÝn dÞ ®oan, héi hÌ kÐo dµi… lµ nh÷ng tËp tôc mang tÝnh phæ biÕn, còng ®· k×m h·m sù ph¸t triÓn cña s¶n xuËt vµ lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n cña sù thÊp kÐm vÒ ®êi sèng kinh tÕ vµ tinh thÇn cña ®ång bµo ë ®©y. KÕt cÊu h¹ tÇng, nãi chung kÕt cÊu h¹ tÇng ë c¸c huyÖn trong tØnh lµ thÊp kÐm lµm cho nÒn kinh tÕ hµng ho¸ kh«ng cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn. NhÊt lµ hÖ thèng giao th«ng rÊt th©p kÐm, nhiÒu huyªn kh«ng cã ®­êng giao th«ng liªn x·, liªn th«n, c¸c c«ng tr×nh giao th«ng chÊt l­îng rÊt thÊp kÐm, qu¸ tr×nh nhùa ho¸, bª t«ng ho¸ diÔn ra cßn rÊt chËm. Do ®ã g©y rÊt nhiÒu khã kh¨n cho viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ cña vïng. VÒ th«ng tin lªn l¹c, kÐm ph¸t triÓn, sù ph¸t triÓn cña b­u ®iÖn, truyÒn thanh chØ b»ng kho¶ng 20% møc trung b×nh cña c¶ n­íc. “§ãi” th«ng tin cµng lµm cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ l­u th«ng hµng ho¸ kh«ng cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn. VÒ ®iªn vµ n­íc, sè hé dïng ®iÖn quèc gia còng qu¸ Ýt, trung b×nh tiªu thô ®iÖn cña c¶ n­íc lµ 200 kw/ng­êi/n¨m, th× ë Lµo Cai chØ kho¶ng 35-50 kw/ng­êi/n¨m. Trung b×nh chØ kho¶ng 30% sè x· cã ®iÖn, trong khi trung b×nh cña c¶ n­íc lµ 60,4%. VÒ c¬ së h¹ tÇng x· héi, gi¸o dôc ®µo tao ë trong tØnh cßn rÊt thÊp kÐm, biÓu hiÖn lµ tØ lÖ mï ch÷ cao. T×nh h×nh giao dôc xuèng cÊp nghiªm träng, thiÕu vÒ sè l­îng vµ kÐm vÒ chÊt l­îng, yªu kÐm c¶ vÒ c¬ së vËt chÊt tr­êng líp, c¶ vÒ ®éi ngò gi¸o viªn vµ c¶ ®èi t­îng ng­êi häc, c¶ tØnh chØ cã 70% s« x· cã tr­êng cÊp II. TØ lÖ häc sinh kh«ng ®Õn tr­êng ë ®é tuæi ®i häc cao, tØ lÖ bá häc cña häc sinh c¸c cÊp lín, c©p häc cµng cao th× bá häc cµng nhiÒu. Y tÕ vµ b¶o vÖ søc khoÎ, tû lÖ x· cã tr¹m y tª Ýt. KÕt qu¶ lµ søc khoÎ cña ng­êi d©n miÒm nói rÊt thÊp, tØ lÖ tö vong cua trÎ s¬ sinh cao, suy dinh d­ìng ë tre em vµ phô n÷ ®ang ®é tuæi sinh ®Î lín vµ tuæi thä trïng b×nh cña ng­êi d©n thÊp (chØ b»ng 90% tuæi thä trung b×nh cña c¶ n­íc). Qua sù ph©n tÝch trªn ta cã thÓ kÕt luËn r»ng, ®Ó chuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y trång cña tØnh theo h­íng s¶n xuÊt hµng ho¸ ®ßi hái tØnh ph¶i cã sù nç lùc v­ît bËc, ®Æc biÖt lµ sù nç lùc cña c¸c ®ång bµo d©n téc, ®ång thêi ph¶i cã sù gióp ®ì, hç trî, t¹o ®iÒu kiÖn cña Nhµ n­íc. B. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y trång trªn ph¹m vi toµn tØnh vµ nh÷ng ®Þnh h­íng chuyÓn dÞch. TØnh Lµo Cai cã tæng diÖn tich ®Êt tù nhiªn lµ: 805000 ha, trong ®o diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp lµ: 80800 ha, diªn tÝch ®Êt l©m nghiÖp lµ:161400 ha, diªn tÝch ®Êt chuyªn dïng lµ: 7500 ha, diÖn tÝch ®Êt khu d©n c­: 5000 ha, diÖn tÝch ®Êt ch­a sö dông lµ: 550300 ha. TØnh gåm 10 huyÖn: thÞ x· Lao Cai,B¶o Th¾ng, V¨n Bµn, Than Uªn, B¶o Yªn, B¸t x¸t, B¾c Hµ, Si M¨ng Cai, M­êng Kh­¬ng, SaPa. §Êt canh t¸c n«ng nghiªp cña tØnh chñ yÕu lµ nh÷ng thung lòng, ru«ng bËc thang vµ nh­ng c¸nh ®ång nhá hÑp. Do ®ã s¶n xuÊt l­¬ng thùc kh«ng ph¶i lµ thÕ m¹nh cña tØnh, mµ thÕ m¹nh cña tØnh lµ ph¸t triÓn c¸c lo¹i c©y c«ng nghiÖp, c©y ¨n qu¶, c©y d­îc liÖu quý hiÕm. Do ®ã viÖc chuyÓn dÞch c¬ c©u c©y trång cña tØnh theo h­íng s¶n xuÊt hµng ho¸ sÏ ®i theo h­íng gi¶m tØ träng c¸c lo¹i c©y l­¬ng thùc t¨ng tØ träng c¸c lo¹i c©y c«ng nghiÖp, c©y ¨n qu¶, c©y d­îc liÖu… Nh­ng ®èi víi tØnh Lµo Cai lµ mét tØnh vïng cao, ®Þa h×nh ph©n bè rÊt phøc t¹p, cã vïng ®Þa h×nh th× rÊt cao, vïng th× ®Þa h×nh l¹i b×nh th­êng. Do ®ã vÊn ®Ò ‘chuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y trång theo vïng’ lµ mét vÊn ®Ò rÊt quan träng cÇn ®­îc tØnh quan t©m vµ thùc hiÖn. §Ó thùc hiÖn qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ c©u c©y trång theo h­íng s¶n xuÊt hµng ho¸ tØnh Lµo Cai cÇn ph¶i thùc hiÖn c¸c b­íc c«ng viÖc sau: I. ChuyÓn dich c¬ c©u c©y trång theo vïng. Ph¸t triÓn s¶n xuÊt ngµnh tr«ng trät theo h­íng ®a canh lµ ®óng ®¾n phï hîp víi xu thÕ ph¸t triÓn chung cña x· héi loµi ng­êi. Nh­ng ®a canh ph¶i trªn c¬ së s¶n xuÊt lín g¾n liÒn víi viÖc x©y dùng c¸c vïng chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt. Nh÷ng c©y chuyªn m«n ho¸ cña vïng lµ nh÷ng c©y cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao, c©y xuÊt khÈu phï hîp víi ®iÒu kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ x· héi cña tØnh, cho phÐp lîi dông n¨ng xuÊt tù nhiªn, thu vÒ ®Þa t« chªnh lÖch cao vµ cã ®iÒu kiªn ph¸t triÓn víi quy m« lín. X©y dùng c¸c vïng chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt c©y l­¬ng thùc, bao gåm lóa, ng«, s¾n… nh»m t¹o ra khèi l­îng n«ng s¶n hµng ho¸ lín vµ tØ xuÊt hµng ho¸ cao. Ngoµi nh÷ng vïng s¶n xuÊt lóa tËp trung, cã quy m« lín, cÇn më réng c¸c vïng chuyªn canh träng ®iÓm cã quy m« nhá ®©y lµ ®Æc ®iÓm rÊt phï hîp víi miÒn nói v× ®Êt ®ai ®Ó s¶n xuÊt l­¬ng thùc ë miÒn nói kh«ng tËp chung. §Êt trång lóa chñ yÕu tËp chung ë nh÷ng thung lòng, mµ vÊn ®Ò s¶n xuÊt l­¬ng thùc ®¸p øng nhu cÇu t¹i chç lµ mét vÊn ®Ò hÕt søc quan träng ®èi víi mét tØnh lµ vïng nói nh­ tØnh Lµo Cai, giao th«ng ®i l¹i rÊt khã kh¨n, nªn vÊn ®Ò tiÕp c©n víi l­¬ng thùc cña ®«ng bµo lµ rÊt khã kh¨n. S¾n vµ ng« lµ hai c©y l­¬ng thùc lµm thøc ¨n chñ yÕu cho ®ång bµo d©n téc vïng cao ®«ng thêi lµ thøc ¨n gia sóc ®Ó ®ång bµo t¨ng gia s¶n xuÊt c¶i thiªn ®êi sèng gi¶m suy dinh d­ìng cho bµ mÑ vµ trÎ em. X©y dùng vïng chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt c©y c«ng nghiÖp, c©y ¨n qu¶, c©y rau… phôc vô cho nhu cÇu tiªu dïng trong vïng, lµm nhiªn liÖu cho c«ng nghiÖp chÕ biÕn vµ xuÊt khÈu. Bªn c¹nh viÖc ph¸t triÓn n©ng cao khèi l­îng vµ chÊt l­îng n«ng s¶n, nguyªn liÖu cÇn coi träng x©y dùng vµ hiªn ®¹i ho¸ c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n, ¸p dông tiÕn bé c«ng nghÖ míi ®Ó n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm nhê ®ã më réng thÞ tr­êng vµ t¨ng thu nhËp cho ng­êi lao ®éng. §Æc ®iÓn næi bÊt cña vïng chuyªn m«n ho¸ c¸c lo¹i c©y trång lµ cã khèi l­îng hµng ho¸ lín vµ tØ suÊt hµng ho¸ cao, s¶n xu©t lu«n g¾n víi thÞ tr­êng, v× thÕ sù nh¹y c¶m víi thÞ tr­êng trong n­íc, thÕ giíi vµ c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ rÊt cao. 1. C¨n cø ®Ó chuyÓn dÞch c¬ c©u c©y trång theo vïng. §Èy m¹nh viÖc x©y dùng c¬ së vËt chÊt, kü thuËt phôc vô cho s¶n xuÊt vµ chÕ biÕn s¶n phÈm ngµnh tr«ng trät bao gåm: Thuû lîi: trªn c¬ së quy ho¹ch, ph¸t triÓn hoµn chØnh hÖ thèng thñy lîi ®ång bé, n¨ng cao diªn tÝch chñ ®éng t­íi vµ chñ ®éng tiªu, tiÕn tíi t­íi tiªu theo yªu cÇu ph¸t triÓn c¸c lo¹i c©y trång tr­íc hÕt lµ nh÷ng vïng cã tr×nh ®é chuyªn m«n ho¸ cao. §i liÒn víi thuû lîi ph¶i thùc hiªn tèt dù b¸o khÝ t­îng, thuû v¨n, thùc hiÖn phßng trèng lôt b·o cã hiÖu qu¶. Më réng diªn tÝch gieo trång gièng míi víi c¬ c©u hîp lý. Ph©n bãn – yÕu tè quyÕt ®Þnh ®Õn n¨ng xuÊt c©y trång, cÇn ph¶i ®Èy manh viÖc cung cÊp ph©n bãn cho ®ång bµo sö dông trong s¶n xuÊt, n©ng cao n¨ng xuÊt c©y trång, nhÊt lµ ph©n h÷u c¬, ph©n vi sinh, ®ång thêi sö dông hîp lý ph©n bãn. Ph¸t triÓn hÖ thèng giao th«ng bao båm c¶ hÖ th«ng giao th«ng liªn x·, liªn th«n, giao th«ng néi ®ång ®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn cña c¬ giíi ho¸ vµ vËn chuyÓn hµng ho¸. Coi träng c«ng nghÖ chÕ biÕn vµ b¶o qu¶n s¶n phÈm sau thu ho¹ch ®Ó n©ng cao chÊt l­îng vµ gi¸ trÞ s¶n phÈm. Thùc hiªn ®ång bé c¸c biÖn ph¸p kü thuËt th©m canh: chó ý biÖn ph¸p thuû l¬i, gièng, ph©n bãn, ph¶i ®¶m b¶o vÒ mÆt sè l­îng, chÊt l­îng vµ c¬ cÊu. Lµm t«t c«ng t¸c khuyÕn n«ng, nh»m chuyÓn giao kü thuËt c«ng nghÖ míi cho ng­êi s¶n xuÊt. Hoµn thiÖn hÖ thèng chÝnh s¸ch kinh tÕ khuyÕn khÝch ph¸t triÓn ngµnh trång trät nh­: chÝnh s¸ch gi¸, thÞ tr­êng, chÝnh s¸ch vèn, chÝnh s¸c ®Êt ®ai. Hoµn thiªn hÖ thèng tæ chøc s¶n xuÊt bao gåm: hîp t¸c x·, hé gia ®×nh vµ trang tr¹i. 2. Vïng s¶n xuÊt c©y l­¬ng thùc. 2.1. ý nghÜa cña vïng s¶n xuÊt c©y l­¬ng thùc. C©y l­îng thùc chÝnh lµ c©y cã h¹t, cã t¸c dông cu«i sèng con ng­êi vµ gia sóc. ë n­íc ta c©y l­¬ng thùc chÝnh lµ: lóa, ng«, ®ç, trong ®ã lóa lµ c©y l­¬ng thùc quan träng nhÊt. Nh­ng ®èi víi ®ång bµo d©n téc vïng cao th× ng«, s¾n l¹i lµ c©y l­¬ng thùc rÊt quan träng thay cho c©y lóa. Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò l­¬ng thùc cã t¸c dông rÊt lín ®èi víi viÖc xo¸ ®ãi, gi¶m nghÌo cña tØnh. §ång thêi nã cã t¸c dông to lín ®èi víi sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Ph¸t triÓn s¶n xuÊt c©y l­¬ng thùc cã ý nghÜa to lín ®èi víi viÖc cñng cè t¨ng c­êng kh¶ n¨ng quèc phßng, t¨ng nguån dù tr÷ quèc gia ®Ó phßng trèng thiªn tai. NhÊt lµ ®èi víi Lµo Cai lµ mét tØnh miÒn nói cã ®­êng biªn giíi víi Trung Quèc nªn vÊn ®Ò an ninh quèc phßng lµ rÊt quan träng, nã ¶nh h­ëng ®Õn vÊn ®Ò an ninh, quèc phßng trªn ph¹m vi toµn tØnh. Vµ kh¶ n¨ng b¶o vÖ toµn vÑn l·nh thæ quèc gia. Trong qu¸ tr×nh tæ chøc s¶n xuÊt l­¬ng thùc cÇn chó ý nh÷ng ®Æc ®iÓm sau ®©y: C©y l­¬ng thùc cã vÞ trÝ quan träng, v× thÕ tØnh ph¶i coi träng viÖc s¶n xuÊt c©y l­¬ng thùc ®¸p øng nhu cÇu l­¬ng thùc cho ®ång bµo d©n téc vung cao ®¶m b¶o cho ®ång bµo d©n téc ®ñ ¨n, gi¶m tØ lÖ suy dinh d­ìng ë bµ mÑ vµ trÎ em. MÆt kh¸c ®Ó ®Èy nhanh qu¸ tr×nh chuyÓn dich c¬ c©u c©y trång theo h­íng s¶n xuÊt hµng ho¸ th× tØnh ph¶i t×m c¸c biÖn ph¸p ®Ó t¨ng nhanh n¨ng suÊt ruéng ®Êt, n¨ng suÊt lao ®éng trong khu vùc s¶n xuÊt l­¬ng thùc, nh»m gi¶i phãng tõng phÇn diÖn tÝch vµ søc lao ®éng ra khái khu vùc s¶n xuÊt l­¬ng thùc. ChuyÓn lao ®éng tõ lÜnh vùc s¶n xuÊt l­¬ng thùc thuÇn tuý sang s¶n xuÊt c¸c c©y trång cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao, gi¸ trÞ hµng ho¸ cao. Nh­ng viÖc s¶n xuÊt c©y l­¬ng thùc vÉn lµ mét vÊn ®Ò rÊt quan träng ®èi víi ®ång bµo d©n téc vung cao, vi thÕ viÖc ph¸t triÓn s¶n xuÊt c©y l­¬ng thùc ®Ó n©ng cao chØ tiªu s¶n l­îng l­¬ng thùc vµ møc l­¬ng thùc b×nh qu©n ®Çu ng­êi lµ ®Æc biÖt quan träng. S¶n xuÊt l­¬ng thùc cña tØnh ngoµi c©y lóa cßn ph¶i ®Èy m¹nh s¶n xuÊt ng«, s¾n, ®Ëu rÊt quan träng ®èi víi viÖc ®¸p øng ®ñ nhu cÇu n¨ng l­îng cho ®ång bµo d©n téc vïng cao. L­¬ng thùc lµ nhu c©u hµng ngµy cña nh©n d©n, ®iÒu kiªn s¶n xuÊt ë miÒn nói l¹i cã nhiÒu khã kh¨n, viÖc x©y dùng c¸c vïng s¶n xuÊt lín lµ rÊt khã v× ®Êt ®ai chñ yÕu lµ ®åi vói, do ®ã tØnh cÇn ph¶i bè trÝ s¶n xuÊt réng r·i tr¶i kh¾p ®Þa bµn nh»n t©n dông nh÷ng vïng ®Êt ®ai ë nh÷ng thung lòng, ë ven nh÷ng con s«ng, ®Ó s¶n xuÊt ®¸p øng nhu cÇu l­¬ng thùc t¹i chç, gi¶m chi phÝ l­¬ng thùc cho ®ång bµo. 2.2. Bè trÝ s¶n xuÊt vµ c¬ cÊu s¶n xuÊt c©y l­¬ng thùc cña tØnh. ViÖc bè trÝ mét c¸ch khoa häc s¶n xuÊt l­¬ng thùc theo c¸c vïng trong tØnh vµ viÖc biÕn ®æi c¬ cÊu s¶n xuÊt l­¬ng thùc phï hîp víi ®iÒu kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ cña tõng vïng, tõng ®Þa ph­¬ng lµ ®iÒu kiªn quan träng ®Ó t¨ng c­êng vµ n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ cña ngµnh s¶n xuÊt l­¬ng thùc. a. Bè trÝ vïng s¶n xuÊt lóa. Lóa lµ c©y l­¬ng thùc chñ yÕu ë n­íc ta vµ ®©y còng lµ l­¬ng thùc quan träng cña ®«ng bµo d©n téc tØnh Lµo Cai. Lóa chñ yÕu ®­îc bè trÝ s¶n xuÊt ë c¸c huyÖn nh­: V¨n Bµn, B¶o Yªn, B¶o Th¾ng, chiÕn kho¶ng 80% diªn tÝch ®Êt gieo trång cña huyÖn, n¨ng suÊt t­¬ng ®èi cao kho¶ng 6 tÊn/ha. Ngoµi viÖc trång lóa n­íc th× ®«ng bµo d©n téc vïng cao cßn ph¸t triÓn trång lóa n­¬ng trªn c¸c ®åi cao, ®©y lµ lo¹i lóa cho n¨ng suÊt thÊp nh­ng chÊt l­îng g¹o rÊt cao. §©y còng lµ mét s¶n phÈm ®Æc s¶n mµ tØnh cã thÓ ph¸t triÓn s¶n xuÊt ®Ó b¸n cho c¸c vïng kh¸c trong c¶ n­íc, tuy n¨ng suÊt thÊp nh­ng gia trÞ cña nã l¹i cao. ViÖc ph¸t triÓn trång lóa n­¬ng lµ cÇn thiªt ®Ó n©ng cao ®êi sèng ®ång bµo d©n téc trong tØnh. Nh­ng viÖc ph¸t triÓn ®ã cÇn ph¶i theo mét kÕ ho¹ch thùc sù ®óng ®¾n cña tØnh, v× viÖc ph¸t triÓn trång lóa n­¬ng ®­¬ng nhiªn lµ ph¶i co n­¬ng rÉy, do ®o kh«ng thÓ tr¸nh khái viÖc bµ con d©n téc ph¸ rõng, ®èt rõng lµm rÉy ¶nh h­ëng sÊu tíi m«i tr­êng sinh th¸i, ¶nh h­ëng sÊu tíi chñ tr­¬ng cña tØnh vµ Nhµ n­íc lµ thùc hiÖn ph¸t triÓn nÒn n«ng nghiÖp sinh th¸i bÒn v÷ng. b. Bè trÝ vïng s¶n xuÊt ng«, ®Ëu. §èi víi n­íc ta ng« lµ c©y l­¬ng th­c ®øng sau lóa, nh­ng ®èi víi ®ång bµo d©n téc vïng cao th× c©y ng« lµ c©y l­¬ng thùc sè mét, lµ thµnh phÇn chÝnh trong b÷a ¨n cña ng­êi d©n téc, nÒn viÖc ph¸t triÓn s¶n xuÊt ng« lµ rÊt quan träng. Ng« ®­îc trång réng r·i kh¾p c¸c ®Þa ph­¬ng trong tØnh .Nh­ng vïng s¶n xuÊt lín chØ yÕu tËp chung ë ven S«ng Hång vµ ë ven mét sè con s«ng kh¸c trong tØnh, ngoµi ra nã cßn ®­îc trång rÊt nhiÒu ë vïng cao do ®ång bµo c¸c d©n téc ë ®©y tù canh t¸c ®Ó phôc vô cuéc sèng, hä trång chñ yÕu lµ ng« nÕp, n¨ng suÊt kh«ng cao nh­ng ng« ë ®©y th× rÊt ngon, cã nhiÒu chÊt dinh d­ìng. C©y ®Ëu ®­îc trång kh«ng nhiÒu l¾m trong tØnh, nã ®­îc trång chñ yÕu ë vïng thÊp nh­ ven s«ng, vïng ®åi thÊp, hoÆc ®­îc trång sen víi ng« trong vô ®«ng. Nãi chung viÖc s¶n xuÊt c©y l­¬ng thùc trong tØnh chñ ®¸p øng nhu cÇu l­¬ng thùc cho ®ång bµo c¸c d©n trong tØnh, nh»m ®¶m b¶o vÊn ®Ò an toµn vÒ an ninh l­¬ng thùc trong ph¹m vi toµn tØnh. Chø c©y l­¬ng thùc cña tØnh kh«ng cã gi¸ trÞ hµng ho¸ cao. Nh­ng viÖc x¸c ®Þnh c¬ cÊu s¶n xuÊt c©y l­¬ng thùc hîp lý, ®¶m b¶o cho n«ng nghiÖp cña tØnh ph¸t triÓn mét c¸ch toµn diÖn, m¹nh mÏ vµ v÷ng ch¾c ®¶m b¶o sö dông cã hiÖu qu¶ nguån lîi tù nhiªn, kinh tÕ cña tØnh. C¬ cÊu s¶n xuÊt l­¬ng thùc cña tØnh vÉn cßn rÊt nhiÒu bÊt hîp lý vµ sù chuyÓn biÕn tiÕn bé cßn chËm. C©y l­¬ng thùc cßn chiÕm qu¸ nhiÒu c¶ vÒ diÖn tÝch vµ s¶n l­îng. Mµu cßn chiÕm tØ träng Ýt vµ cã su h­íng gi¶m trong vµi n¨m gÇn ®©y. §iÒu ®ã ®Æt ra sù cÇn thiÕt vµ nhanh chãng biÕn ®æi c¬ cÊu s¶n xuÊt l­¬ng thùc hîp lý ®Ó t¹o ®iÒi kiÖn thóc ®Èy vµ ph¸t triÓn nhanh mét c¬ c©u n«ng nghiÖp toµn diªn cã nhiÒu s¶n phÈm hµng ho¸ trong ph¹m vi toµn tØnh. 2.3. Kh¶ n¨ng vµ biÖn ph¸p chñ yÕu ®Ó ®Èy m¹nh s¶n xuÊt c©y l­¬ng thùc cña tØnh. XuÊt ph¸t tõ vÞ trÝ, nhiÖm vô ®Æt ra ®èi víi s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cña tØnh lµ: ®¶m b¶o nhu cÇu ¨n cho c¸c ®ång bµo d©n téc trong tØnh cã dù tr÷, cã d­ thõa mang ra ®Ó trao ®æi hµng ho¸, chÕ biÕn vµ ph©n phèi. ViÖc gi¶i quyªt l­¬ng thùc cña tØnh kh«ng ph¶i chØ lµ c©y lóa mµ cã c¶ mµu, kh«ng chØ më réng diªn tÝch m¶ ph¶i ®Èy m¹nh th©m canh c©y l­¬ng thùc. §Ó ®¶m b¶o ®ñ l­¬ng thùc tØnh ph¶i thùc hiÖn mét sè biÖn ph¸p chñ yÕu sau ®©y: Ph¶i cö c¸n bé cã chuyªn m«n kü thuËt vÒ t©n n¬i (t©n x·, th«n, lµng, b¶n) h­íng dÊn bµ con tõng b­¬c trong quy tr×nh kü thuËt vÒ s¶n xuÊt c¸c lo¹i c©y l­¬ng thùc. Thùc hiÖn xo¸ mï ch÷ cho ®ång bµo c¸c d©n téc trong tØnh. Thùc hiªn c¸c tr­¬ng tr×nh ph¸t thanh d¹y c¸ch lµm n«ng nghiÖp ë trªn vïng ®åi cao, cho bµ con d©n téc nghe vµ häc c¸ch lµm. H­íng dÉn bµ con t¨ng gia s¶n xuÊt thªm c¸c lo¹i vËt nu«i nh­: dª, bß, ngùa… rÊt thÝch hîp víi vïng nói. X©y dùng c¸c tr­¬ng tr×nh, dù ¸n thùc sù ®óng ®¾n ®Ó gióp bµ con vïng cao cã ®­îc ph­¬ng h­íng s¶n xuÊt tèt nhÊt. 3. Vïng s¶n xuÊt c©y c«ng nghiÖp. 3.1. ý nghÜa cña vïng s¶n xuÊt c©y c«ng nghiÖp. C©y c«ng nghiÖp cã vÞ trÝ quan träng trong viÖc cung cÊp nguyªn liÖu cã gi¸ trÞ cho c«ng nghiÖp vµ thñ c«ng nghiÖp nh­: c©y së, c©y chÈu, c©y quÕ…; c©y mÝa, c©y l¹c, c©y võng, cÊy ®Ëu t­¬ng… dïng cho c«ng nghiÖp chÕ biÕn thùc phÈm; ®Æc biÖt lµ c©y thuèc lµ thÕ m¹nh cña vïng dïng cho c«ng nghiÖp d­îc liÖu… nh»m phôc vô nhu cÇu tiªu dïng cña nh©n d©n tr­íc hÕt lµ ®¸p øng nhu cÇu vÒ ¨n, m¨c mÆt kh¸c lµ ®¸p øng nhu cÇu cho s¶n xuÊt hµng ho¸ thùc hiÖn qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y trång theo h­íng s¶n xu©t hµng hãa cña tØnh. ViÖc ph¸t triÓn s¶n xuÊt c©y c«ng nghiÖp cho phÐp sö dông hîp lý cã hiÖu qu¶ t­ liÖu s¶n xuÊt, ®Êt ®ai, khÝ hËu, lao ®éng… gãp phÇn c¶i thiªn ®êi sèng, t¨ng thu nhËp cho ng­êi lao ®éng. Ph¸t triÓn s¶n xuÊt c©y c«ng nghiÖp cßn gãp phÇn thùc hiÖn ph©n c«ng lao ®éng x· héi trong n«ng nghiÖp vµ chuyÓn dÞch s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. ViÖc ph¸t triÓn s¶n xuÊt c©y c«ng nghiÖp cÇn ph¶i chó ý ®Õn nh÷ng ®Æc ®iÓm kinh tÕ kü thuËt cña sau: C©y c«ng nghiÖp ®ßi hái quy tr×nh kü thuËt cao tõ kh©u s¶n xuÊt b¶o qu¶n vµ chÕ biÕn ®Ó ®¸p øng yªu cÇu cña c«ng nghiÖp vÒ mÆt chÊt l­îng. C©y c«ng nghiÖp ®ßi hái ®iÒu kiÖn tù nhiªn kh¾t khe h¬n, v× vËy ph¶i cã sù bè trÝ s¶n xuÊt phï hîp víi ®iÒu kiÖn tù nhiªn. C©y c«ng nghiÖp ®ßi hái tr×nh ®é th©m canh cao, ®Çu t­ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ hîp lý vµ cã chÊt l­îng. C©y c«ng nghiÖp nhÊt lµ c©y c«ng nghiÖp dµi ngµy ®ßi hái nhiÒu vèn ®Çu t­ trong thêi kú x©y dùng c¬ b¶n vµ do vËy c©y c«ng nghiÖp dµi ngµy th­êng cã chu kú kinh doanh dµi, do ®ã thêi gian thu håi vèn còng dµi. CÇn ph¶i cã quy tr×nh kü thuËt thÝch hîp cho c¶ chu kú s¶n xuÊt. §iÒu kiªn tù nhiªn cña tØnh Lµo Cai còng thÝch hîp víi mét sè lo¹i c©y c«ng nghiÖp nh­: c©y së, c©y quÕ ®­îc trång ë nhiÒu n¬i trong tØnh víi tr÷ l­îng t­¬ng ®èi lín. Nh­ng mét vÊn ®Ò ®Æt ra ë tØnh lµ vÊn ®Ò ®Çu ra cho s¶n phÈm c©y c«ng nghiÖp, mét vÊn ®Ò bøc sóc kh«ng chØ ë tØnh Lµo Cai mµ nã cßn lµ vÊn ®Ò nÆng lªn vai nh÷ng ng­êi lµm n«ng nghiÖp trong c¶ n­íc ta. §©y lµ vÊn ®Ò rÊt khã kh¨n cÇn ph¶i cã ®Þnh h­íng cô thÓ cña tØnh vµ Nhµ n­íc. 3.2. Bè trÝ s¶n xuÊt vµ c¬ c©u s¶n xuÊt c©y c«ng nghiÖp cña tØnh. C©y c«ng nghiÖp cña tØnh Lµo Cai ®­îc bè trÝ réng kh¾p trong tØnh. C©y lÊy dÇu ®­îc bè trÝ ë c¸c huyÖn nh­: B¶o Th¾ng, B¸t X¸t, B¶o Yªn, M­êng Kh­¬ng, V¨n Bµn, SaPa, B¾c Hµ víi tr÷ l­îng t­¬ng ®èi lín; c©y d­îc liªu cña tØnh Lµo Cai rÊt phong phu vµ ®a d¹ng ®­îc bè trÝ s¶n xuÊt chñ yÕu ë ba huyªn: Sa Pa, B¾c Hµ, Xi - M¨ng Cai víi tr÷ l­îng t­¬ng ®èi lín. §· cã rÊt nhiÒu hé gia ®×nh, ®ång bµo d©n téc lµm dÇu b»ng trång c©y thuèc ®Æc biÖt lµ trång c¸c lo¹i c©y nh­: th¶o qu¶, trång c©y tam thÊt, trµ a-ti-s«, s©m, trµ d©y vµ nhiÒu c©y d­îc liÖu quý hiÕm kh¸c mµ chØ vïng nµy míi cã. Nh­ng mét vÊn ®Ò rÊt kho kh¨n cho tØnh lµ vÊn ®Ò ph¸t triÓn s¶n xuÊt hµng ho¸ lín, ®ång bµo d©n téc chØ thÊy c©y nµo cã lîi th× hä trång kh«ng cã mét quy ho¹ch cô thÓ, nªn vÊn ®Ò gi¸ thµnh biÕn ®æi lín kh«ng theo mét quy luËt nµo c¶. §Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trªn, nhÊt lµ vÊn ®Ò ®Çu ra cho s¶n phÈm nµy th× tØnh ph¶i cã quy ho¹ch, cã ph­¬ng ¸n cô thÓ khai th¸c thÕ m¹nh ®Æc biÖt nµy cña tØnh. Riªng ®èi víi c©y d­îc liÖu muèn ®Èy m¹nh më réng s¶n xuÊt, n©ng cao gi¸ trÞ s¶n phÈn th× tØnh ph¶i thùc hiªn mét sè biªn ph¸p sau: Thùc hiÖn quy hoach vµ ph©n vïng s¶n xuÊt mét c¸ch khoa häc. Thùc hiªn thèng kª c¸c lo¹i c©y thu«c cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao, nh÷ng c©y ®Æc thï cña vïng, ®Ó thùc hiÖn bè trÝ s¶n xuÊt cho phï hîp víi ®iÒu kiÖn tù nhiªn cña tõng vïng, nh»n khai th¸c mét c¸ch ®Çy ®ñ vµ khoa häc c¸c ®iÒu kiªn tù nhiªn cña tØnh. Thùc hiªn chÝnh s¸ch tÝn dông ­u ®·i cho ®ång bµo vay vèn víi l·i suÊt thÊp ph¸t triÓn s¶n xuÊt. X©y dùng viªn nghiªn cøu øng dông nh÷ng thµnh tùu cña c«ng nghÖ sinh häc vµo s¶n xuÊt, phæ biÕn nh÷ng ph­¬ng thùc canh t¸c hiÖn ®¹i, phï hîp víi ®iÒu kiÖn tù nhiªn cña tØnh cho ®ång bµo c¸c d©n téc. Ph¶i ®­a c¸n bé co tr×nh ®é chuyªn m«n cao vÒ t©n nh÷ng B¶n, Lµng trùc tiÕp h­íng dÉn bµ con c¸ch canh t¸c. X©y dùng hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng phôc vô cho s¶n xuÊt hµng hãa, nhÊt lµ hÖ thèng giao th«ng liªn x·, liªn th«n. 3.3. Ph­¬ng h­íng vµ biÖn ph¸p ®Èy m¹nh s¶n xuÊt c©y c«ng nghiÖp ë tØnh Lµo Cai. §øng tr­íc yªu c©u cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸. Ngµnh s¶n xuÊt c©y c«ng nghiÖp cña tØnh cÇn ph¸t triÓn m¹nh mÏ theo h­íng võa thùc hiÖn th©m canh t¨ng n¨ng suÊt võa më réng diÖn tÝch ®Ó ®¸p øng yªu cÇu nguyªn liÖu cho c«ng nghiÖp chÕ biÕn vµ yªu cÇu nguån hµng hãa xuÊt khÈu cña tØnh ngµy cµng t¨ng. §Ó thùc hiÖn ph­¬ng h­íng trªn, tØnh Lµo Cai cÇn ph¶i chó ý thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p chñ yÕu sau: Tõng b­íc chuyÓn ®æi c¬ cÊu s¶n xuÊt c©y c«ng nghiÖp hîp lý. §iÒu kiÖn tù nhiªn: ®Êt ®ai, khÝ hËu, thêi tiÕt cña tØnh cho phÐp ph¸t triÓn tËp ®oµn c©y c«ng nghiÖp t­¬ng ®èi phong phó: c©y lÊy ®­êng, c©y lÊy dÇu, c©y thu«c vµ c©y ®Æc s¶n. V× v©y, ®Ó ph¸t triÓn hiÖu qu¶ s¶n xuÊt c©y c«ng nghiÖp trong tØnh cÇn ph¶i biÕn ®æi hoµn thiÖn vÒ c¬ cÊu s¶n xuÊt, chän nh÷ng c©y chñ lùc cã lîi thÕ so s¸nh cao ®Ó ph¸t triÓn tËp chung quy m« lín. Song còng cÇn kÕt hîp ph¸t triÓn tæng hîp c¸c c©y trång kh¸c ®Ó lîi dông hiÖu qu¶ c¸c ®iÒu kiÖn vÒ tù nhiªn vµ kinh tÕ cña tØnh. Trªn c¬ s¬ ph©n vïng cÇn chó ý tiÕn hµnh quy ho¹ch ®Ó h×nh thµnh nh÷ng vïng s¶n xuÊt chuyªn m«n ho¸ cã quy m« hµng ho¸ lín, nhÊt lµ nh÷ng c©y c«ng nghiÖp chñ yÕu kÓ c¶ c©y c«ng nghiÖp ng¾n ngµy vµ c©y c«ng nghiÖp dµi ngµy. §Èy m¹nh th©m canh s¶n xuÊt c©y c«ng nghiÖp võa ®Ó t¨ng khèi l­îng s¶n phÈm, võa n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm vµ gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt. §èi víi c©y c«ng nghiÖp l©u n¨m cÇn thùc hiÖn th©m canh ngay tõ ®Çu, th©m canh liªn tôc vµ toµn diÖn. Coi träng c«ng t¸c chÕ biÕn, m¹nh d¹n ®Çu t­, trang bÞ hÖ thèng m¸y mãc hiªn ®¹i, cã c«ng nghÖ tiªn tiÕn ®Ó ®¶m b¶o chÊt l­îng chÕ biÕn cao. T¨ng c­êng c«ng t¸c b¶o qu¶n, vËn chuyÓn vµ tiªu thô s¶n phÈm. Hoµn thiªn tõng b­íc c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ nh»m ®¶m b¶o lîi Ých cho ng­êi s¶n xuÊt, thùc sù t¹o ®éng lùc m¹nh mÏ thóc ®Èy s¶n xuÊt c©y c«ng nghiÖp ph¸t triÓn . 4. Vïng s¶n xuÊt c©y ¨n qu¶. 4.1. ý nghÜa cña vïng s¶n xuÊt c©y ¨n qu¶. Hoa qu¶ lµ s¶n phÈm n«ng nghiÖp rÊt cÇn thiÕt cho ®êi sèng cña con ng­êi. Mçi lo¹i hoa qu¶ ®Òu cã h­¬ng vÞ kh¸c nhau vµ ®­îc sö dông d­íi d¹ng t­¬i sèng lµ chÝnh vµ dïng lµm nguyªn liÖu cho c«ng nghiÖp chÕ biÕn thùc phÈm ®Ó chÕ biÕn r­îu qu¶, n­íc gi¶i kh¸t, b¸nh keo, ®å hép… rÊt cã gi¸ trÞ. Ph¸t triÓn c©y ¨n qu¶ gãp phÇn t¨ng gi¸ trÞ s¶n phÈm hµng hãa, t¨ng thu nhËp vµ n©ng cao ®êi sèng cho nh©n d©n. ViÖc ph¸t triÓn s¶n xuÊt c©y ¨n qu¶ cña tØnh cÇn chó ý nh÷ng ®Æc ®iÓm kinh tÕ kü thuËt sau: C©y ¨n qu¶ ®ßi hái nh÷ng ®iÒu kiÖn tù nhiªn nh­ sau: ®Êt ®ai, thêi tiÕt, khÝ hËu… rÊt kh¾t khe, v× vËy, viÖc bè trÝ s¶n xuÊt ph¶i phï hîp víi ®iÒu kiÖn tù nhiªn, theo ph­¬ng ch©m ®Êt nµo c©y Êy. Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®ßi hái tr×nh ®é th©m canh cao, quy tr×nh kü thuËt chÆt chÏ, sù ch¨m sãc kü l­ìng tõng ngµy cña ng­êi lao ®éng. Lµ lo¹i s¶n phÈm chøa nhiÒu n­íc, dÔ h­ háng, nh­ng l¹i yªu cÇu ®¶m b¶o chÊt l­îng t­¬i, tiªu dïng ngay vµ th­êng xuyªn; v× vËy, ®ßi hái ph¶i tæ chøc tèt kh©u thu h¸i, chÕ biÕn vµ tiªu thô s¶n phÈm víi tr×nh ®é kü thuËt cao. ViÖc tæ chøc s¶n xuÊt nÕu cã ®iÒu kiÖn ph¶i h×nh thµnh vïng chuyªn m«n ho¸ ®Ó tiÖn lîi vÒ mäi mÆt vµ ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. S¶n xuÊt c©y ¨n qu¶ ®ßi hái c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ ph¶i linh ho¹t ®Ó kÝch thÝch ng­êi s¶n xuÊt n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm nhÊt lµ s¶n phÈm hµng ho¸ vµ h¹n chÕ tÝnh thêi vô trong s¶n xuÊt. 4.2. Bè trÝ s¶n xuÊt vµ c¬ cÊu s¶n xuÊt c©y ¨n qu¶ cña tØnh Lµo Cai. C©y ¨n qu¶ ë tØnh Lµo Cai tËp chung chñ yÕu ë ba huyªn: SaPa, B¾c Hµ, B¶o Yªn, chñ yÕu lµ trång c¸c lo¹i c©y ¨n qu¶ nh­: cam, mËn, ®µo, lª víi tr÷ l­îng t­¬ng ®èi lín. Do ®iÒu kiÖn cña thiªn nhiªn ­u ®·i mµ c©y ¨n qu¶ rÊt ph¸t triÓn ë nh÷ng huyªn nµy. Nh÷ng ®êi sèng cña nh©n d©n c¸c huyªn nµy th× kh«ng ph¶i lµ sung tóc cho l¾m. C©u hái ®Æt ra cho c¸c nhµ l·nh ®¹o cña huyÖn vµ cña tØnh Lµo Cai víi ®iÒu kiÖn tù nhiªn ­u ®·i nh­ thÕ mµ nh©n d©n kh«ng thÓ lµm giÇu trªn ngay m¶nh ®Êt quª h­¬ng m×nh. Vung mËn ‘Tam Hoa’ ë B¾c Hµ næi tiÕng c¶ n­íc vÒ chÊt l­îng m©n th¬m, ngon. ‘Nh­ng thö hái ng­êi d©n ë nh­ng khu kinh tÕ ph¸t triÓn nh­: Hµ N«i, vµ c¸c tØnh l©n cËn ®· ai ra ngoµi chî mua hoa qu¶ mµ thÊy cöa hang hoa qu¶ nµo ®Ò ë ®©y b¸n m©n ‘Tam Hoa’ cña B¾c Hµ tØnh Lµo Cai kh«ng th× rÊt hiÕm ng­êi biÕt, con sè ng­êi biÕt cã thÓ ®Õm trªn ®Çu ngãn tay’. Trong vô mËn võa qua nh©n d©n cña huyªn rÊt ®­îc mïa nh­ng lîi nhuËn cã khi l¹i gi¶m. ‘T«i ®· tõng ë huyªn B¾c Hµ chøng kiÕn trong mïa mËn n¨m 2002 kÐo dµi kho¶ng gÇn hai th¸ng, tõ cuèi th¸ng 5 ®Õn gi÷a th¸ng 7 (d­¬ng lÞch), lóc b×nh th­¬ng gi¸ mçi c©n m©n kho¶ng tõ 2 – 3 ngµn(vn®) th× ng­êi d©n cßn cã l·i, nh­ng ®ang lóc mËn chÝn ré kho¶ng nöa ®Çu th¸ng 6 th× lóc nµy lµ mïa m­a ®­êng bÞ s¹t, lë xe trë m©n kh«ng ho¹t ®éng ®­îc gi¸ mËn h¹ xuèng chØ cßn cã 500 (vn®)/1kg, mµ cßn kh«ng cã ai mua’. Nh­ thÕ th× ng­êi d©n lµm sao cã thÓ lµm giÇu ®­îc. Do ®ã, ®Ó ®Èy m¹nh viÖc ph¸t triÓn vung s¶n xuÊt c©y ¨n qu¶ cña huyÖn B¾c Hµ em m¹nh d¹n ®Ò xuÊt mét sè biÖn ph¸p sau ®©y: Thø nhÊt, lµ vÊn ®Ò ®Çu ra cho s¶n phÈm hµng ho¸: tØnh ph¶i ®Èy m¹nh viÖc hç trî ng­êi s¶n xuÊt trong viÖc nghiªn cøu thÞ tr­êng ®Çu ra, cung cÊp c¸c th«ng tin vÒ thÞ tr­êng ®Õn tõng ng­êi s¶n xuÊt. X©y dùng c¬ së h¹ tÇng nhÊt lµ hÖ thèng ®­êng giao th«ng (liªn huyÖn, liªn x·, liªn th«n), ®©y lµ ®iÓm khã kh¨n nhÊt cña c¸c tØnh miÒn nói. Nªn cÇn cã sù quan t©m hç trî cña §¶ng vµ Nhµ n­íc. §Èy m¹nh øng dông thµnh tùu cña khoa häc c«ng nghÖ vµo s¶n xuÊt, nhÊt lµ nh÷ng thµnh tùu cña cuéc c¸ch m¹ng sinh häc vµo s¶n xuÊt. §­a c¸n bé cã chuyªn m«n kü thuËt lªn t©n X·,Th«n h­íng dÉn bµ con, cung cÊp cho bµ con nh÷ng kiÕn thøc vÒ s¶n xuÊt c©y ¨n qu¶. 4.3. Ph­¬ng h­íng, biÖn ph¸p chñ yÕu ®Èy m¹nh s¶n xuÊt c©y ¨n qu¶. Kh¶ n¨ng ph¸t triÓn c©y ¨n qu¶ cña tØnh lµ rÊt to lín. Thùc tr¹ng ph¸t triÓn c©y ¨n qu¶ cña tØnh mÊy n¨m gÇn ®©y còng cã rÊt nhiÒu cè g¾ng, nh­ng ch­a t­¬ng søng víi tiªm n¨ng hiÖn cã cña tØnh. V× vËy, ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn c©y ¨n qu¶ cña tØnh lµ: tiÕp tôc ®Èy m¹nh h¬n c÷a c©y ¨n qu¶, võa theo h­íng th©m canh t¨ng n¨ng suÊt c©y trång, võa më réng diÖn tÝch c©y ¨n qu¶, tõng b­íc x©y dùng vµ hoµn thiÖn nh÷ng vïng s¶n xuÊt chuyªn m«n ho¸ quy m« lín ®Ó ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng ngµy c»ng t¨ng cña nh©n d©n, nhu c©u nguyªn liÖu cho c«ng nghiÖp chÕ biÕn vµ xuÊt khÈu ngµy cµng nhiÒu víi chÊt l­îng cao. Nh»m thùc hiªn ph­¬ng ch©m trªn cÇn thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p chñ yÕu sau: Trªn c¬ së lîi thÕ so s¸nh cña tØnh, tiÕn hµnh quy ho¹ch, ph¸t triÓn mét c¸ch hîp lý c¸c vïng s¶n xuÊt c©y ¨n qu¶ tËp chung cã quy m« lín nh»m t¹o ra nhiÒu s¶n phÈm hµng ho¸ cã chÊt l­îng cao ®¸p øng nhu cÇu thÞ tr­êng. X©y dùng c¬ c©u s¶n xuÊt c©y ¨n qu¶ hîp lý xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu th× tr­êng, song l¹i phï hîp víi ®iÒu kiÖn tù nhiªn kinh tÕ cña tõng khu vùc trong tØnh, nh»m sö dông cã hiÖu qu¶ mäi tiÒm n¨ng cña ®Þa ph­¬ng. T¨ng c­êng c¬ së vËt chÊt, kü thuËt ®Ó thùc hiªn th©m canh cã hiÖu qu¶, x©y dùng vµ thùc hiªn quy tr×nh th©m canh cho tõng lo¹i c©y ¨n qu¶, song ph¶i phï hîp víi ®iÒu kiÖn tù nhiªn cña tõng khu vùc. §Çu t­ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ®Ó lµm tèt c¸c kh©u vËn chuyÓn, b¶o qu¶n vµ chÕ biÕn hoa qu¶, nh»m n©ng cao chÊt l­îng vµ gi¸ trÞ hoa qu¶ trªn thÞ tr­êng. X©y dùng vµ hoµn thiÖn c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ phï hîp ®Ó thóc ®Èy ph¸t triÓn s¶n xuÊt c©y ¨n qu¶ nh­: chÝnh s¸ch ®Êt ®ai, chÝnh s¸ch vay vèn, chÝnh s¸ch thÞ tr­êng ®Çu ra cho s¶n phÈm... 5. Vïng s¶n xuÊt rau. 5.1. ý nghÜa cña vïng s¶n xuÊt rau. Rau cã vÞ trÝ quan träng trong b÷a ¨n hµng ngµy cña ng­êi d©n ta. Rau sö dông lµm thøc ¨n t­¬i hoÆc sö dông d­íi d¹ng chÕ biÕn vµ lµm nguyªn liÖu cho c«ng nghÖ thùc phÈm. V× vËy, viÖc ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ bè trÝ s¶n xuÊt ph¶i hîp lý ®Ó võa thuËn tiªn cho viÖc th©m canh vïa thu©n tiÖn cho viÖc tiªu thô s¶n phÈm… 5.2. Bè trÝ s¶n xu©t vµ c¬ c©u s¶n xuÊt rau. Rau chñ yÕu ®­îc trång ë ven s«ng hång quanh thÞ x· vµ ë huyÖn SaPa. Víi ®iÒu kiªn tù nhiªn t­¬ng ®èi ­u ®·i cho phÐp ®a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i c©y rau, do ®o rau ë thÞ x· Lµo Cai lµ rÊt phong phó. MÆc dï cã ®iÒu kiªn tù nhiªn ­u ®·i nh­ng s¶n xuÊt rau ë tØnh vÉn kh«ng ph¸t triÓn cho l¾m. §iÒu nµy còng dÔ gi¶i thÝch v× tØnh Lµo Cai ë gÇn Trung Quèc lµ n­íc cã rÊt nhiÒu lo¹i rau, chÊt l­îng còng kh«ng tåi cho l¾m, nh­ng sè l­îng vµ chñng lo¹i th× rÊt lµ nhiÒu, ®a d¹ng vµ phong phó, gi¸ thµnh th× l¹i thÊp. Nªn ng­êi d©n trong tØnh chñ yÕu lµ dïng rau xuÊt tõ Trung Quèc xang. TØnh Lµo Cai muèn ph¸t triÓn s¶n xuÊt rau th× chñ yÕu ®i vµo s¶n xuÊt mét s« lo¹i rau ®Æc s¶n, trång ë khu vùc huyÖn SaPa. Nªn theo em ph¸t triÓn s¶n xuÊt rau cña tØnh th× còng cÇn thiÕt nh­ng kh«nh quan träng l¾m, do ®o ta kh«ng cÇn më réng diÖn tÝch s¶n xuÊt rau mµ chó ý ®i vµo ph¸t triÓn theo chiÒu s©u. Tãm l¹i: sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y trång theo vïng lµ mét vÊn ®Ò hÕt søc quan träng mµ tØnh Lµo Cai cÇn ph¶i thùc hiÖn, ®Ó ®Èy nhanh qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y trång theo h­íng s¶n xuÊt hµng hãa. II. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y trång theo diÖn tÝch. Chñ tr­¬ng cña tØnh lµ gi¶m dÇn diÖn tÝch trång c©y l­¬ng thùc, t¨ng diªn tÝch trång c©y c«ng nghiÖp, c©y ¨n qu¶, c©y l­îc liÖu…lªn. Mµ muèn lµm ®­îc viÖc nµy tr­íc hÕt lµ ph¶i ®Èy m¹nh th©m canh t¨ng n¨ng xuÊt c©y l­¬ng thùc, nhê ®ã sÏ chuyÓn nÒn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp tõ ®éc canh s¶n xuÊt c©y l­¬ng thùc sang nÒn n«ng nghiÖp ®a canh cã nhiÒu s¶n phÈm hµng ho¸ gi¸ trÞ kinh tÕ cao ®¸p øng nhu cÇu thÞ tr­êng. §Ó ®Èy m¹nh c«ng t¸c chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång theo diÖn tÝch, tØnh cÇn thùc hiªn mét sè biÖn ph¸p sau: Thùc hiªn quy ho¹ch vïng s¶n xuÊt th©m canh c©y trång ë c¸c khu vùc trong tØnh. §­a nhiÒu lo¹i c©y trång míi vµo s¶n xuÊt trong ph¹m vi tØnh, nh­ng ph¶i chó ý t×m nh÷ng lo¹i c©y phï hîp víi ®iÒu kiÖn tù nhiªn cña vïng. X©y dùng c¸c tr­¬ng tr×nh, dù ¸n mét c¸ch cô thÓ ®Ó h­íng dÉn bµ con n«ng d©n chuyÓn ®æi c©y trång mét c¸ch hîp lý, mang l¹i gi¸ trÞ kinh tÕ cao nhÊt. III. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y trång theo mïa vô, theo gi¸ trÞ s¶n xuÊt. 1. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y trång theo mïa vô. ë tØnh Lµo Cai chñ yÕu bµ con tiÕn hµnh s¶n xuÊt hai vô chÝnh ®ã lµ vô mïa vµ vô chiªm. C¬ cÊu c©y trång ë c¸c vô lµ rÊt ®a d¹ng vµ phong phó. ViÖc bè trÝ c¸c lo¹i c©y trång sao cho ®óng mïa vô lµ rÊt quan träng. Mçi lo¹i c©y trång cã mét ®Æc ®iÓm sinh häc kh¸c nhau, chóng chØ ph¸t huy tèi ®a phÈm chÊt cña m×nh khi chóng ta gieo trång nã mét c¸ch khoa hoc vµ ®óng thêi vô. Vô mïa: Chó ý khai th¸c nh÷ng lîi thÕ vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn, khÝ hËu cña vïng. Trång c¸c lo¹i c©y ®Æc s¶n nhÊt lµ c©y ¨n qu¶ vµ c©y d­îc liÖu ë hai huyÖn B¾c Hµ vµ SaPa, c©y thÝch hîp víi khÝ hËu «n ®íi. Vô chiªm: Vô nµy tØnh l¹i tËp chung ph¸t triÓn c¸c lo¹i c©y thÝch hîp víi khÝ hËu nhiÖt ®íi nh­ tÊt c¶ c¸c vïng kh¸c trong c¶ n­íc. 2. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y trång theo gi¸ trÞ s¶n xuÊt. Chñ tr­¬ng cña tØnh lµ: t¨ng nhanh nh÷ng lo¹i c©y cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao, tØ suÊt hµng ho¸ lín gi¶m c¸c lo¹i c©y cã gi¸ trÞ kinh tÕ thÊp kh«ng phï hîp víi ®iÒu kiÖn tù nhiªn kinh tÕ x· héi cña vïng. §Ó ®Èy nhanh qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt . Th× vÊn ®Ò chuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y trång theo gi¸ trÞ s¶n xuÊt lµ mét vÊn ®Ò t­¬ng ®èi nghiªm träng. Khi x· héi cµng ph¸t triÓn th× nhu cÇu cña con ng­êi vÒ s¶n phÈm n«ng nghiÖp cµng t¨ng, mµ t¨ng chñ yÕu lµ nh÷ng n«ng s¶n hµng ho¸ cã chÊt l­îng cao. Nªn ph¸t triÓn c¸c lo¹i c©y ®Æc s¶n cã chÊt l­îng cao lµ rÊt quan träng, ®Æc biªt ®èi víi tØnh Lµo Cai cã ®iÒu kiÖn tù nhiªn , khÝ hËu phï hîp víi nhiÒu lo¹i c©y ®Æc s¶n mµ chØ tØnh Lµo Cai míi cã. Tãm l¹i, vÊn ®Ò chuyÓn dÞch c¬ c©u c©y trång theo diÖn tÝch vµ theo gi¸ trÞ s¶n xuÊt, lµ mét vÊn ®Ò kh«ng thÓ thiÕu trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn chuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y trång theo h­íng s¶n xuÊt hµng ho¸. Do tr×nh ®é cã h¹n vµ khu«n khæ bµi viÕt kh«ng cho phÐp nªn vÊn ®Ò chuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y trång theo diÖn tÝch, theo mïa vô, theo gi¸ trÞ s¶n xuÊt em kh«ng thÓ ph©n tÝch mét cach chi tiÕt ®­îc mong thÇy (c«) vµ c¸c b¹n th«ng c¶m! Muèn ®Èy nhanh qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y tr«ng theo h­íng s¶n xuÊt hµng ho¸. TØnh cÇn ph¶i cã mét sè gi¶i ph¸p sau. PhÇn III Mét sè gi¶i ph¸p vµ kiÕn nghÞ nh»m ®Èy nhanh qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu c©ytrångtheo h­íng s¶n xuÊt hµng ho¸. I. Mét sè gi¶i ph¸p nh»m ®Èy nhanh qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång theo h­íng s¶n xuÊt hµng hãa. 1. §èi víi Nhµ n­íc. Nhµ n­íc ph¶i ¸p dông c¸c h×nh thøc ®a d¹ng víi nh÷ng c¬ chÕ thÝch hîp huy ®éng nhiÒu nguån vèn. Cã chÝnh s¸ch ®Çu t­ ®ång bé, cã träng ®iÓm nh»m thóc ®Èy s¶n xuÊt miÒn nói ph¸t triÓn. HiÖn nay ë nh÷ng n¬i vïng s©u,lao ®éng vïng xa s¶n xuÊt ch­a ®ñ ¨n, ch­a cã tÝch luü ®Ó t¸i s¶n xuÊt. NÕu kh«ng cã sù ®Çu t­ gióp ®ì cña Nhµ n­íc, cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ th× ng­êi d©n khã cã thÓ tù m×nh ®i lªn ®­îc. §ång bµo vÉn kh«ng cã ®iÒu kiÖn vËt chÊt ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh, m·i m·i dÉm ch©n t¹i chç, thËm chÝ cßn thôt lïi trong nÒn kinh tÕ tù tóc tù cÊp, huû ho¹i m«i tr­êng sinh th¸i. Nhµ n­íc ph¶i cã nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ cña c¸c chÝnh s¸ch ®Çu t­ cho n«ng nghiÖp, n«ng th«n. hiªn nay c¸c chÝnh s¸ch ®Çu t­ cho n«ng nghiÖp, n«ng th«n bÞ thÊt tho¸t vèn qu¸ nhiÒu (trung b×nh mçi dù ¸n thÊt tho¸t kho¶ng 30% tæng gi¸ trÞ dù ¸n) nÕu kh«ng gi¶i quyÕt nhanh vÊn ®Ò nµy th× viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ë miÒn nói rÊt khã kh¨n. Nhµ n­íc ph¶i cã chÝnh s¸ch hç trî vÒ ®µo t¹o, ®­a c¸c c¸n bé cã chuyªn m«n cao vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi miÒm nói. §èi víi nh÷ng ven huyªn thÞ, vïng thuËn lîi giao th«ng, c¸c tô ®iÓm d©n c­ ®«ng ®óc, kinh tÕ hé gia ®×nh ®· cã b­íc ph¸t triÓn c¸c s¶n phÈm c©y trång, vËt nu«i trë thµnh hµng ho¸ th× Nhµ n­íc cÇn cã chÝnh s¸ch kinh tÕ ®ì ®Çu cho viÖc tiªu thô s¶n phÈm, chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, dÞch vô tao ®iÒu kiÖn cho vïng cao cã s¶n phÈm tËp trung nh­ (th¶o qu¶, d­îc liÖu, chÌ bóp, hoa qu¶ vµ l©m s¶n nh­ gç, m©y, tróc…). MÆt kh¸c, ë ®Þa ph­¬ng nµy cÇn tËp trung ®Çu t­ c¸c lo¹i c©y trång dµi ngµy trªn c¬ së giao ®Êt giao rõng cho c¸c hé n«ng d©n, cã ®Þnh h­íng cña Nhµ n­íc. §èi víi vïng s©u, vïng xa Nhµ n­íc cÇn ph¶i cã chÝnh s¸ch xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo. 2. §èi víi tØnh. X©y dùng c¸c tr­¬ng trÞnh, dù ¸n nh»m ph¸t huy ®­îc thÕ m¹nh cña tØnh vÒ: nghÒ rõng, trång c©y c«ng nghiÖp, d­îc liÖu c©y ¨n qu¶ vµ c¸c lo¹i ®Æc s¶n quý hiÕm . TØnh ph¶i x©y dùng nh÷ng m« h×nh kinh tÕ thÝch hîp víi tõng vïng th× míi lµm thay ®æi c¬ c©u kinh tÕ cò, kÐm hiÖu qu¶ cña nÒn kinh tÕ tù tóc, ®em l¹i nhiÒu s¶n phÈm hµng ho¸ ®a d¹ng, phong phó. Ph¶i n©ng cao tr×nh ®é v¨n hãa, tr×nh ®é gi¸c ngé chinh trÞ cña nh©n d©n c¸c d©n téc miÒn nói. Thµnh c«ng hay thÊt b¹i cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn phô thuéc vµo yÕu tè con ng­êi, nªn tØnh ph¶i cã chÝnh s¸ch ®µo t¹o c¸n bé phôc vô cho vïng cao. Tr­íc hÕt lµ TØnh ph¶i cã chÝnh s¸ch ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé ng­êi d©n téc vÒ phôc vô cho chÝnh ®i¹ ph­êng cña hä. Ch¨m lo gi¶i quyÕt chÝnh s¸ch x· héi æn ®Þnh ®êi sèng nh©n d©n trªn ®Þa bµn vïng nói, x©y dùng c¸c dù ¸n cô thÓ, thiÕt thùc vÒ ®Þnh canh ®Þnh c­ ë c¸c huyªn cã ®ång bµo du canh, du c­. §Þnh canh ®Þnh c­ ph¶i g¾n víi c«ng t¸c trång rõng, gi¶i quyÕt l­¬ng thùc, ®­êng giao th«ng. II. Mét sè kiÕn nghÞ nh»m ®©y nhanh qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y trång theo h­íng s¶n xuÊt hµng ho¸. TØnh ph¶i t×n mäi biªn ph¸p ®Ó thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ c¸c chÝnh s¸ch, tr­¬ng tr×nh, dù ¸n cña Nhµ n­íc. Nh­ tr­¬ng tr×nh 135 vÒ xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo ë c¸c huyªn, x· ®Æc biÖt khã kh¨n. VÒ tr­íc m¾t tØnh ph¶i cã chÝnh s¸ch ®­a c¸c c¸n bé cã tr×nh ®é chuyªn m«n cao vÒ c«ng t¸c ë c¸c huyÖn c¸c x· ®Æc biÖt khã kh¨n. nh­ng ®©y chØ lµ tr­íc m¾t. Mµ tØnh muèc cho c¸c huyÖn ph¸t triÓn mét c¸ch l©u dµi, bÒn v÷ng th× tØnh ph¶i cã chÝnh s¸ch ®µo t¹o c¸n bé ë chÝnh ®Þa ph­¬ng ®ã, ®Æc biÖt lµ c¸n bé ng­êi d©n téc sau ®ã ®­a vÒ phôc vô chÝnh ®Þa ph­¬ng cña hä, thÕ th× míi cã thÓ l©u dµi ®­îc. TØnh ph¶i t×m mäi biªn ph¸p gi¶m t×nh tr¹ng thÊt tho¸t trong ®Çu t­, n©ng cao hiÖu qu¶ cña ®Çu t­. HiÖn nay tØnh ®ang cã chÝnh s¸ch lu©n chuyÓn c¸n bé lªn vïng cao, ®©y lµ mét chÝnh s¸ch rÊt tèt. Nh­ng tØnh cÇn ph¶i l­u ý lùa chän nh÷ng c¸n bé cã n¨ng lùc, t©m huyÕt víi nghÒ, cã phÈm chÊt ®¹o ®øc tèt, ®Æc biÖt lµ ph¶i cã kh¶ n¨ng tiÕp c©n víi ®ång bµo d©n téc, nÕu kh«ng th× hËu qu¶ cña nã sÏ rÊt lín. §Æt biÖt lµ tØnh ph¶i cã chÝnh s¸ch ®Ó hç trî ®Çu ra cho ®«ng bµo, ®©y lµ ®iÓm ®Æc biÖt yÕu cña tØnh. NÕu kh«ng lµm ®­îc viÖc nµy th× thØnh kh«ng thÓ thùc hiÖn ph¸t triÓn theo h­íng s¶n xuÊt hµng ho¸ lín ®­îc. N©ng cao ®Çu t­ c¬ së h¹ tÇng cho vïng cao, ®Æc biÖt lµ c¸c tuyªn ®­êng giao th«ng (liªn x·, liªn th«n) thuËn tiªn cho viÖc l­u th«ng hµng ho¸. §Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn víi quy m« võa vµ nhá lµ chÝnh. Chó ý ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn hoa qu¶, chÌ, giÊy. Chó ý ph¸t triÓn quan hÖ kinh tÕ th­¬ng m¹i víi Trung Quèc, ph¸t huy thÕ m¹nh cña tØnh lµ cã cöa khÈu Quèc tÕ víi Trung Quèc. III. Mét sè dù b¸o vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña vung §«ng B¾c cña ViÖn chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ – Bé kÕ ho¹c vµ §Çu t­ Hµ Néi. BiÓu 1: Dù b¸o c¬ cÊu kinh tÕ cho giai ®o¹n 2000 – 2010. TT Ngµnh N¨m 2000 N¨m 2010 C¬ cÊu ngµnh NhÞp ®é t¨ng GDP/ n¨m(%) C¬ cÊu ngµnh NhÞp ®é t¨ng GDP/ n¨m(%) C. NghiÖp 18,8 14 25,3 17,2 X. Dùng 8,7 14,5 12,2 17,7 N-LnghiÖp 30,9 4,5 12,5 4 D.vô 41,6 15,7 50 16  BiÓu 2: D­ b¸o c¬ cÊu, tèc ®é ph¸t triÓn ngµnh n«ng nghiÖp. STT Thêi ®iÎm S¶n l­îng C¬ cÊu Tèc ®é t¨ng tr­ëng 1990 1994 2000 2010 1999-2000 2001-2010 Tæn sè 100 100 100 100 4,5 4 Trång trät 66 71 67 61 3,5 3 Ch¨n nu«i 34 29 33 39 6,8 5,8 Tæng trång trät 100 100 100 100 3,5 3,0 L­¬ng thùc 63,9 63,5 60 55 2,5 2,1 Thùc phÈm 12 10 11 12 5,2 4,0 C©y c«ng nghiÖp 9,3 8,9 12 15 7,0 5,3 C©y ¨n qu¶ 4,5 7,0 9 12 7,9 6,0 Qua b¶ng trªn ta thÊy muèng ®¹t ®­îc tr×nh ®é ph¸t triÓn trªn th× cÇn cã sù nç lùc rÊt lín cña nh©n d©n c¸c d©n téc trong tØnh vµ sù gióp ®ì cña nhµ n­íc. Tãm l¹i , viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y tr«ng theo h­íng s¶n xuÊt hµng ho¸ lµ mét ®Þnh h­íng ®óng ®¾n cÇn ®­îc tØnh quan t©m vµ thùc hiªn mét c¸ch cã hiÖu qu¶. KÕt luËn .š²›. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y trång lµ mét vÊn ®Ò rÊt quan träng, nh»m khai th¸c mäi thÕ m¹nh cña mçi ®Þa ph­¬ng vµ trong c¶ n­íc, nh»m æn ®Þnh vµ n©ng cao ®êi sèng cña nh©n d©n. Tuy nhiªn do ®iÒu kiÖn tù nhiªn kinh tÕ x· héi cña mçi ®Þa ph­¬ng kh«ng gièng nhau cho nªn viÖc ®Ò ra vµ thùc hiªn ph­¬ng h­íng, gi¶i ph¸p chuyÓn dÞch c¬ c©u c©y trång ë mçi ®Þa ph­¬ng lµ kh¸c nhau. TØnh Lµo Cai lµ mét tØnh miÒn nói vïng cao, kinh tÕ x· héi cña tØnh cã ®iÓm xuÊt ph¸t thÊp. Trong thêi kú ®æi míi c¬ cÊu c©y trång cña tØnh ®· cã sù chuyÓn biÕn nh­ng míi lµ b­íc ®Çu. KÕt cÊu h¹ tÇng cña tØnh cßn nhiÒu khã kh¨n; tr×nh ®é d©n trÝ thÊp. Tr×nh ®é qu¶n lý kinh tÕ cña c¸n bé cßn nhiÒu h¹n chÕ, ch­a ®¸p øng yªu cÇu ®Ò ra. Nh×n chung tØnh cßn nhiÒu khã kh¨n lóng tóng trong viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y trång theo h­íng s¶n xuÊt hµng ho¸. Lµ mét tØnh n«ng d©n chiÕm ®a sè, nh­ng ®éi ngò c¸n bé chuyªn ngµnh n«ng nghiÖp cßn thiÕu rÊt nhiÒu, tr×nh ®é d©n trÝ thÊp, ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý kinh tÕ võa thiÕu võa yÕu ®· h¹n chÕ, ¶nh h­ëng nhiÒu tíi viÖc tiÕp thu khoa häc c«ng nghÖ míi, gi¶m kh¶ n¨ng khai th¸c thÕ m¹nh cña ®Þa ph­¬ng. §¶ng, chÝnh quyÒn tØnh ®· ®Ò ra ph­¬ng h­íng chuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y trång theo h­íng s¶n xuÊt hµng ho¸. §Ó kh¾c phôc nh÷ng khã kh¨n nªu trªn nh»m thùc hiÖn ®­îc ph­¬ng h­íng ®· ®Ò ra, cÇn ph¶i cã mét hÖ thèng c¸c gi¶i ph¸p ®ång bé vµ toµn diÖn. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y tr«ng theo h­íng s¶n xuÊt hµng lµ mét néi dung t­¬ng ®èi míi mÎ cña tØnh, lµ mét vÊn ®Ò cã tÝnh c¸ch m¹ng trong s¶n xuÊt nh­ng còng lµ mét ®ßi hái kh¸ch quan, cÊp b¸ch. §iÒu ®ã ®ßi hái §¶ng bé, chÝnh quyÒn vµ nh©n d©n trong tØnh ph¶i cã mét quyÕt t©m cao, nç lùc tÝch cùc, cã sù n¨ng ®éng s¸ng t¹o, biÕt kÕt hîp tiÒm n¨ng thÕ m¹nh cña tØnh víi c¸c nguång lùc bªn ngoµi cïng víi sù quan t©m gióp ®ì cña Nhµ n­íc. ChuyÓn dÞch c¬ c©u c©y tr«ng theo h­íng s¶n xuÊt hµng ho¸ cña tØnh Lµo Cai trong bèi c¶nh chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ thuÇn n«ng, tù cung tù cÊp, cßn chÞu ¶nh h­ëng nhiÒu cña c¬ chÕ tËp chung quan liªu bao cÊp sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Çy nh÷ng biÕn ®éng phøc t¹p nhiÒu c¬ héi nh­ng còng ®Çy th¸ch thøc. Trong bèi c¶nh ®ã, em cè g¾ng t×m ra mét sè nguyªn nh©n, ®iÓm m¹nh ®iÓm yÕu cña tØnh vÒ chuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y trång, gãp phÇn vµo xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo cña tØnh. Môc lôc Lêi më ®Çu 1 PhÇn thø nhÊt: Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung 3 I. KhaÝ niÖm vÒ chuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y trång 3 II. Vai trß cña chuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y trång theo h­íng s¶n xuÊt hµng ho¸ 5 PhÇn hai: Thùc tr¹ng chuÓn dÞch c¬ cÊu vµ nh÷ng ®Þnh h­íng vÒ chuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y trång theo h­íng s¶n xuÊt hµng ho¸ 8 A. Thùc tr¹ng chuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y trång vµ nh÷ng nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y trång cña TØnh Lµo Cai 8 I. Thùc tr¹ng chuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y trång cña TØnh 8 II. Nh÷ng nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y trång cña TØnh Lµo Cai 9 1. Nh÷ng nh©n tè tÝch cùc 9 2. Nh÷ng nh©n tè tiªu cùc 10 B. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y trång trªn ph¹m vi toµn tØnh vµ nh÷ng ®Þnh h­íng chuyÓn dÞch 11 I. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y trång theo vïng 12 1. C¨n cø ®Ó chuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y trång theo vïng 13 2. Vïng s¶n xuÊt c©y l­¬ng thùc 14 3. Vïng s¶n xuÊt c©y c«ng nghiÖp 17 4. Vïng s¶n xuÊt c©y ¨n qu¶ 19 5. Vïng s¶n xuÊt rau 22 II. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y trång theo diÖn tÝch 23 III. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y trång theo mïa vô, theo gi¸ trÞ s¶n xuÊt 23 1. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y trång theo mïa vô 23 2. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y trång theo gi¸ trÞ s¶n xuÊt c©y trång 24 PHÇn ba: Mét sè gi¶i ph¸p vµ kiÕn nghÞ nh»m ®Èy nhanh qu¸ tr×nh ChuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y trång theo h­íng s¶n xuÊt hµng ho¸ 25 I. Mét sè gi¶i ph¸p nh»m ®Èy nhanh qu¸ tr×nh ChuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y trång theo h­íng s¶n xuÊt hµng ho¸ 25 1. §èi víi Nhµ n­íc 25 2. §èi víi TØnh 26 II. Mét sè kiÕn nghÞ nh»m ®Èy nhanh qu¸ tr×nh ChuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y trång theo h­íng s¶n xuÊt hµng ho¸ 26 III. Mét sè dù b¸o vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vïng ®«ng b¾c cña viÖn chiÕn l­îc vµ ph¸t triÓn kinh tÕ – Bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu t­ Hµ Néi 27 KÕt luËn 29