Đề án Phát triển du lịch tỉnh Lào Cai thời kỳ 2000 - 2010, định hướng đến năm 2020

Môc lôc Lêi nãi ®Çu PhÇn I: VÞ trÝ, môc tiªu vµ chiÕn l­îc ph¸t triÓn du lÞch Lµo Cai 1- VÞ trÝ du lÞch Lµo Cai trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn du lÞch cña c¶ n­íc vµ chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña tØnh 1. C¸c nhËn ®Þnh tæng qu¸t 2. VÞ trÝ cña du lÞch Lµo Cai trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn du lÞch cña c¶ n­íc 3- VÞ trÝ cña du lÞch Lµo Cai trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña ®Þa ph­¬ng. PhÇn II: §¸nh gi¸ tiÒm n¨ng vµ thùc tr¹ng ph¸t triÓn du lÞch tØnh Lµo Cai I- §¸nh gi¸ tiÒm n¨ng ph¸t triÓn du lÞch 1- §iÒu kiÖn tù nhiªn vµ tµi nguyªn du lÞch thiªn thiªn 1.1. VÞ trÝ ®Þa lý 1.2. §Æc ®iÓm ®Þa ch×nh 1.3. KhÝ hËu 1.4. Thuû v¨n 1.5. Sinh vËt 1.6. Tµi nguyªn du lÞch tù nhiªn 2- §Æc ®iÓm d©n c­, kinh tÕ - x· héi vµ tµi nguyªn du lÞch nh©n v¨n 2.1. D©n cø vµ d©n téc 2.2. §iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi 2.3. Tµi nguyªn du lÞch nh©n v¨n 3- §¸nh gi¸ chung vÒ tµi nguyªn du lÞch 3.1. Nh÷ng lîi thÕ 3.2. Nh÷ng h¹n chÕ Lêi nãi ®Çu Lµo Cai lµ mét tØnh miÒn nói n»m ë ph¸i B¾c ViÖt Nam, phÝa B¾c gi¸p tØnh V©n Nam - Trung Quèc víi 203 km ®­êng biªn, phÝa T©y gi¸p tinh Lµi Ch©u, phÝa §«ng gi¸m tØnh Hµ Giang, phÝa Nam gi¸p tØnh Yªn B¸i vµ S¬n La. DiÖn tÝch 8.049 km2, cã 9 huyÖn vµ 3 thÞ x·, d©n sè gÇn 600.000 ng­êi gåm nhiÒu d©n téc anh em chung sèng, trong ®ã cã 65% d©n sè thuéc c¸c d©n téc Ýt n­g­ßi. Thiªn nhiªn ­u ®·i cho Lµo Cai nguån tiÒm n¨ng to lín vÒ khÝ hËu, ®Êt ®ai, kho¸ng s¶n, tµi nguyªn, ®Æc biÖt lµ tµi nguyªn du lÞch, l¹i cã cöa khÈu quèc tÕ Lµo Cai vµ cÆp cöa khÈu quèc gia kh¸c thuËn lîi cho ph¸t triÓn kinh tÕ nãi chung vµ du lÞch nãi riªng Lîi thÕ cña Lµo Cai lµ tiÒm n¨ng ®a d¹ng, phong phó phôc vô cho ph¸t triÓn du lÞch: Lµo Cai cã nhiÒu c¶nh quan thiªn nhiªn kú thó, cïng víi nhiÒu truyÒn thèng nh­ lÔ héi xuèng ®ång, héi móa xoÌ, héi Xu©n §Òn Th­îng t¹i thÞ x· Lµo Cai.v.v.. Lµo Cai cßn tËp h¬p nhiÒu di tÝch v¨n ho¸ nh­ quÇn thÓ hang ®éng M­êng Vi, ®Òn B¶o Hµ, khu b·i ®¸ kh¾c cæ Sapa, tµo l©u ®µi trªn cao nguyªn B¾c Hµ... lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn vµ di vËt thuÖn lîi ®Ó ph¸t triÓn nhiÒu lo¹i h×nh du lÞch nh­ du lÞch v¨n ho¸, sinh th¸i, nghØ d­ìng. Tõ Lµo Cai kh¸ch thËp ph­¬ng cã thÓ ®i du lÞch sang Trung Quèc, vµo s©u néi ®Þa ViÖt Nam. Nh÷ng tiÒm n¨ng giÇu cã trªn t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho Lµo Cai ph¸t triÓn mét nÒn kinh tÕ tæng hîp ®a ngµnh, trong ®ã du lÞch ®­îc coi lµ mét trong nh÷ng ngµnh cã vai trß ®Æc biÖt quan träng; gãp phÇn ®Èy nhanh tiÕn tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ cña tØnh §Ó ®¶y m¹nh ph¸t triÓn du lÞch theo h­íng bÒn v÷ng, xøng ®¸ng ngµnh kinh tÕ mòin nhän Tinh uû, Héi ®ång nh©n d©n vµ Uû ban nh©n d©n tØnh Lµo Cai ®· chØ ®¹o x©y dùng ®Ó ¸n ph¸t triÓn du lÞch tØnh Lµo Cai thêi kuú 1996 - 2010. Cïng víi nghÞ quyÕt cña tØnh vÒ ph¸t triÓn du lÞch thêi kú 1995 - 2010, ®Ò ¸n nµy lµ c¬ së ph¸p lý quan träng vµ lµ kim chØ nam cho sù ph¸t triÓn du lÞch tØnh Lµo Cai. Thùc tÕ ph¸t triÓn trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y cho thÊy du lÞch Lµo Cai cã nh÷ng b­íc tiÕn ®¸ng kÓ. Tèc ®é gia t¨ng kh¸ch du lÞch, doanh thu tõ du lÞch còng nh­ sù ®ãng gãp cña ngµnh trong c¬ cÊu kinh tÕ cña tØnh ngµy cµng cao vµ ®¸ng ghi nhËn. Tuy nhiªn, dù ph¸t triÓn cña ngµnh du lÞch Lµo Cai vÉn ch­a t­¬ng xøng víi tiÒm n¨ng vµ yªu cÇu ph¸t triÓn: Sù ph¸t triÓn cßn mang tÝnh tù ph¸t, thiÕu quy ho¹ch nªn hiÖu qu¶ ch­a cao, nhiÒu vÊn ®Ò ®Æt ra ®èi víi c¶nh quan, m«i tr­êng vÊn ®Ò sö dông khai th¸ di tÞch lÞch sö - v¨n ho¸, danh lam th¾ng c¶nh cÇn ®­îc nghiªn cøu ®Ó cã thÓ ph¸t triÓn mét nÒn du lÞch bÒn v÷ng. Bªn c¹nh ®ã, kÓ tõ n¨m 1995 ®Õn nay bèi c¶nh trong n­íc vµ quèc tÕ cã nhiÒu biÕn ®æ, ®ßi hái ph¶i cã nh÷ng ®iÒu chØnh cho phï hîp. ChÝnh phñ ®· cã chØ thÞ 32/CT - TT , ngµy 23 th¸ng 9 n¨m 1998 vÒ c«ng t¸c quy ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi thêi kú ®Õn 2010, trong ®ã yªu cÇu nh÷ng ngµnh, tØnh thµnh phè ®· cã quy ho¹ch vµ ®­îc phª duyÖt cÇn triÓn khai rµ so¸t ®iÒu chØnh quy ho¹ch ph¸t triÓn du lÞch tØnh Lµo Cai thêi lú 2000 - 2010, ®Þnh h­íng ph¸t triÓn ®Õn n¨m 2020 lµ mét yªu cÇu cÊp b¸ch, phï hîp víi chñ tr­¬ng cña ChÝnh phñ, gióp uû ban nh©n d©n tØnh vµ c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ du lÞch qu¶n lý tèt c¸c ho¹t ®éng kinh doanh du lÞch trªn ®Þa bµn, ®ång thêi cã kÕ ho¹ch vµ chiÕn l­îc khai th¸c hîp lý vµ cã hiÖu qu¶ c¸c tµi nguyªn du lÞch cña ®Þa ph­¬ng. Dù ¸n: §iÒu chØnh ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn du lÞch tØnh Lµo Cai thêi kú 2000 - 2010 - ®Þnh h­íng ®Õn n¨m 2020 cã nh÷ng nhiÖm vô chñ yÕu sau: 1- §¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng vµ tiÒm n¨ng thÕ m¹nh nh÷ng mÆt h¹n chÕ) cña tØnh trong viÖc ph¸t triÓn du lÞch. 2- X©y dùng s¬ ®å quy ho¹ch kh«ng gi·n l·nh thæ du lÞch trªn ph¹m vi toµn tØnh 3- §Þnh h­íng chiÕn l­îc ph¸t triÓn du lÞch cña tØnh trong thêi kú 2000 - 2010 - ®Þnh h­íng 2020 nh»m khai th¸c hîp lý c¸c nguån tµi nguyªn, gãp phÇn ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cña nh©n d©n, b¶o vÖ vµ c¶i thiÖn m«i tr­êng sinh th¸i, còng nh­ ®­a ra c¸c b­íc ®i ng¾n h¹n, trung h¹n vµ dµi h¹n phï hîp víi ®iÒu kiÖn cô thÓ cña tØnh trong mçi giai ®o¹n 4- §Ò xuÊt c¸c dù ¸n ­u tiªn lµm c¬ së cho viÖc gäi vèn ®Çu t­ ë trong vµ ngoµi n­íc. 5- Gióp c¸c c¬ quan h÷u quan cña tØnh cã c¬ së qu¶n lý c¸c ho¹t ®éng kinh doanh du lÞch theo quy ho¹ch Trong qu¸ tr×nh x©y dùng dù ¸n, chóng t«i ®· nhËn ®­îc sù quan t©m, chØ ®¹o th­êng xuyªn cña c¸c ®ång chÝ l·nh ®¹o tØnh uû, Héi ®ång nh©n d©n vµ uû ban nh©n d©n tØnh, cña Tæng ôc Du lÞch, sù gióp ®ì nhiÖt t×nh cña cénh t¸c cã hiÖu qu¶ cña c¸c c¬ quan chøc n¨ng ë Trung ­¬ng vµ ®Þa ph­¬ng. Nh©n dÞp nµy chóng t«i xin bÇy tá lßng c¶m ¬n ch©n thµnh ®èi víi sù gióp ®ì quý b¸u ®ã vµ mong nhËn ®­îc nhiªï ý kiÕn ®ãng gãp ®ª dù ¸n ®­îc hoµn thiÖn h¬n. C¨n cø x©y dùng dù ¸n 1. NghÞ quyÕt 45/CP ngµy 22 th¸ng 6 n¨m 1993 cña Thñ t­íng ChÝnh phñ vÒ ®æi míi qu¶n lý vµ ph¸t triÓn ngµnh Du lÞch 2- Quy ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn Du lÞch ViÖt nam thêi kú 1995 - 2010 3- QuyÕt ®Þnh sè 307/TTg cña Thñ t­íng ChÝnh phñ vÒ phª duyÖt quy ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn du lÞch ViÖt Nam thêi kú 1995 - 2010 4- Quy ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn du lÞch vïng du lÞch B¾c Bé thêi lú 1997 - 2010 Tæng côc Du lÞch n¨m 1997 5- NghÞ quyÕt sè 03/NQ.TU nmgµy 09/5/1995 cña TØnh uû Lµo Cai vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ du lÞch 6- §Ò ¸n ph¸t triÓn du lÞch tØnh Lµo Cai thêi kú 1996 - 2010 7- ChØ thÞ sè 32/C«ng ty -TT, ngµy 23 th¸ng 9 n¨m 1998 cña Thñ t­íng ChÝnh phñ vÒ c«ng t¸c quy ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi thêi kú ®Õn 2010 8- Quy ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi Lµo Cai thêi kú 1999 - 2010 9- QuyÕt ®Þnh sè 1411/Q§.C«ng ty, ngµy 17/8/2000 cña UBND tØnh Lµo Cai phª duyÖt kinh phÝ x©ydùng døan: "§iÒu chØnh quy ho¹ch ph¸t triÓn du lÞch Lµo Cai thêi kú 2000 - 2010 - ®Þnh h­íng ®Õn n¨m 2020" vµ phô lôc hîp ®ång sè 39/VDL, ngµy 01/3/2001 - C¬ quan xÐt duyÖt: UBND tØnh Lµo Cai vµ Tæng côc Du lÞch - C¬ quan chñ quan dù ¸n: Së th­¬ng m¹i - Du lÞch Lµo Cai - C¬ quan nghiªn cøu: ViÖn Nghiªn cøu ph¸t triÓn du lÞch - C¸c c¬ quan phèi hîp: * C¸c c¬ quan ®Þa ph­¬ng + Së kÕ ho¹ch vµ §Çu t­ + Së v¨n ho¸ - Th«ng tin + Së giao th«ng - C«ng chÝnh + Së Khoa häc - C«ng nghÖ vµ m«i tr­êng + Së X©y dùng + Së tµi chÝnh + Côc thèng kª * C¸c c¬ quan Trung ­¬ng: §éi dù ¸n Quy ho¹ch du lÞch quèc gia PhÇn I VÞ trÝ, quan ®iÓm, môc tiªu ph¸t triÓn du lÞch tØnh Lµo Cai thêi kú 200 - 2010 - ®Þnh h­íng 2020 I- VÞ trÝ cña du lÞch Lµo Cai trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn du lÞch c¶ n­íc vµ chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña tØnh 1. C¸c nhËn ®Þnh tæng qu¸t. 1.1. Lµo Cai lµ mét tØnh vïng cao biªn giíi, ®­îc thµnh lËp l¹i tõ th¸ng 10 n¨m 1991, phÝa B¾c gi¸p víi Trung Quèc, phÝa Nam gi¸p tØnh Yªn B¸i, phÝa T©y gi¸p tØnh Lai Ch©u vµ phÝa §«ng gi¸p tØnh Hµ Giang. Tæng diÖn tÝch tù nhiªn cña Lµo Cai lµ 8.049,54 km2; chiÕm 2,4% tæng diÖn tÝch tù nhiªn c¶ n­íc. D©n sè toµn tØnh lµ 600.000 ng­êi chiÕm 0,78% tæng d©n sè c¶ n­íc. Lµo Cai n»m ë vÞ trÝ thuËn lîi cña tæ quèc, cã hÖ thèng giao th«ng ®­êng bé, ®­êng s¾t kh¸ thuËn lîi. HÖ thèng ®­êng néi tØnh kh¸ ph¸t triÓn víi ®­êng « t« cã thÓ ®i hÇu hÕt c¸c x·. Lµo Cai còng cã tiÒm n¨ng ph¸t triÓn giao th«ng ®­êng thuû víi c¸c s«ng Hång, s«ng Ch¶y, cã cöa khÈu quèc tÕ thuËn lîi cho viÖc giao l­u kinh tÕ vµ thu hót vèn ®Çu t­, nhÊt lµ vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. Lµo Cai còng lµ tØnh giµu tiÒm n¨ng tù nhiªn vµ nh©n v¨n, ®Þa h×nh vµ khÝ hËu cña Lµo Cai ®· t¹o ra nh÷ng phong c¶nh kú vÜ, trong ®ã ph¶i kÓ ®Õn khu du lÞch Sapa vµ ®Ønh Fan Si P¨ng - m¸i nhµ cña ®Êt n­íc. Lµo Cai cã truyÒn thèng lÞch sö l©u ®êi vµ lµ n¬i tËp trung cña 27 d©n téc kh¸c nhau, chiÕm ®Õn 65% tæng sè d©n cña tØnh vµ cã mét nÒn v¨n ho¸ ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc. Víi vÞ trÝ ®Þa lý thuËn lîi, víi nguån tiÒm n¨ng ®a d¹ng vµ phong phó, Lµo Cai cã ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn mét nÒn kinh tÕ tæng hîp nhiÒu thµnh phÇn, trong ®ã du lÞch lµ mét ngµnh kinh tÕ cã triÓn väng ph¸t triÓn lín vµ høa hÑn gi÷ mét vai trß quan träng trong nÒn kinh tÕ cña tØnh. 1.2. ViÖc ph¸t triÓn du lÞch Lµo Cai lµ phï hîp víi trµo l­u cña du lÞch thÕ giíi, víi chiÕn l­îc ph¸t triÓn du lÞch ViÖt Nam, trong ®ã Lµo Cai ®­îc x¸c ®Þnh lµ mét ®iÓm du lÞch quan träng trong hÖ thèng c¸c tuyÕn ®iÓm du lÞch cña quèc gia, cÇn ®­îc ­u tiªn ®Çu t­ ph¸t triÓn tõ nay ®Õn n¨m 2010. §Æc biÖt trong tØnh cã khu du lÞch Sapa ®­îc ngµnh du lÞch x¸c ®Þnh lµ 1 trong 16 ®iÓm du lÞch ®­îc ­u tiªn ®Çu t­ trong giai ®o¹n ®Õn n¨m 2005. 2. VÞ trÝ cña du lÞch Lµo Cai trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn du lÞch cña c¶ n­íc. Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, khi Nhµ n­íc ta ®ang thùc hiÖn chÝnh s¸ch më cöa víi ph­¬ng ch©m lµm b¹n víi tÊt c¶ c¸c n­íc, th× Lµo Cai cã ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn c¸c ngµnh kinh tÕ, nhÊt lµ kinh tÕ th­¬ng m¹i vµ dÞch vô du lÞch. Quy ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn du lÞch ViÖt Nam thêi kú 1995 - 2010 ®­îc x¸c ®Þnh Lµo Cai n»m trong kh«ng gian TiÒu vïng du lÞch miÒn nói T©y B¾c. VÞ trÝ cña Lµo Cai trong ph¸t triÓn du lÞch cña ngµnh du lÞch nãi chung, TiÓu vïng du lÞch miÒn nói T©y B¾c nãi riªng ngµy cµng ®­îc n©ng cao (sè liÖu thèng kª n¨m 1990 cho thÊy sè kh¸ch ®Õn Lµo Cai chiÕm 9,4% tæng sè kh¸ch du lÞch quèc tÕ ®Õn TiÓu vïng) bëi nguån tµi nguyªn du lÞch ®Æc tr­ng vµ xu thÕ ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i, v¨n ho¸ vµ m¹o hiÓm … §Õn Lµo Cai du kh¸ch cã thÓ ®i th¨m c¸c ®iÓm du lÞch ®Æc s¾c vÒ sinh th¸i, lÞch sö, v¨n ho¸, du nghÜ d­ìng … Tõ Lµo Cai du kh¸ch còng cã thÓ ®i th¨m Hµ Néi, tõ ®ã nèi tour ®i th¨m c¸c ®iÓm du lÞch kh¸c trong vïng vµ c¶ n­íc. 3. VÞ trÝ cña du lÞch Lµo Cai trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña ®Þa ph­¬ng. Tõ khi Nhµ n­íc thùc hiÖn chÝnh s¸ch më cöa, nÒn kinh tÕ cña Lµo Cai ®· cã sù ph¸t triÓn nhanh chãng, ®Æc biÖt lµ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vµ dÞch vô. Theo sè liÖu cña Côc thèng kª Lµo Cai, tèc ®é t¨ng tr­ëng trung b×nh cña tæng gi¸ trÞ s¶n phÈm trong tØnh (GDP tÝnh theo gi¸ so s¸nh 1994) thoõi kú 1995 - 1999 ®¹t 8,51%/n¨m, trong ®ã ngµnh N«ng, L©m nghiÖp, Thuû s¶n ®¹t 4,20%/n¨m; ngµng C«ng nghiÖp, X©y dùng ®¹t 0,15%/n¨m, ngµnh dÞch vô cã møc t¨ng kh¸ nhÊt ®¹t 7,47%/n¨m. Riªng ngµnh du lÞch kh¸ch s¹n mÆc dï míi ph¸t triÓn, quy m« cßn nhá nh­ng ®· ®¹t tèc ®é t¨ng tr­ëng kh¸ cao 17,2%/n¨m. Sù ph¸t triÓn cña du lÞch vµ c¸c ngµnh dÞch vô ®· gãp phÇn vµo viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ cña tØnh. NÕu nh­ n¨m 1996, c¸c ngµnh kinh tÕ chÝnh nh­: ngµnh N«ng, L©m nghiÖp, thuû s¶n chiÕm tû träng 51,17%, ngµnh c«ng nghiÖp, x©y dùng chiÕm 21,39%; ngµnh dÞch vô chiÕm 27,43% th× ®Õn n¨m 1999 c¬ cÊu trªn ®· thay ®æi, tû träng ngµnh N«ng, l©m nghiÖp, thuû s¶n cßn 49,58%; c¸c ngµnh c«ng nghiÖp, x©y dùng chiÕm 17,85%, c¸c ngµnh dÞch vô t¨ng lªn 32,57%. Víi sù ®Çu t­ x©y dùng c¸c khu du lÞch, dÞch vô ®­îc t¨ng c­êng vµ ®a d¹ng ho¸ c¸c s¶n phÈm du lÞch, Lµo Cai sÏ thu hót ®­îc nhiÒu h¬n n÷a kh¸ch du lÞch trong vµ ngoµi n­íc. Tõ ®ã sÏ c¶i thiÖn t×nh h×nh ph¸t triÓn vµ t¨ng doanh thu cña ngµnh, ®­a ngµnh du lÞch trë thµnh ngµnh kinh tÕ quan träng cña tØnh. PhÇn II §¸nh gi¸ tiÒm n¨ng vµ thùc tr¹ng ph¸t triÓn du lÞch tØnh Lµo Cai I. §¸nh gi¸ tiÒm n¨ng ph¸t triÓn du lÞch thiªn nhiªn. 1. §iÒu kiÖn tù nhiªn vµ tµi nguyªn du lÞch thiªn nhiªn. 1.1. VÞ trÝ ®Þa lý. Lµo Cai cã to¹ ®é ®Þa lý: 103,50 - 104,50 kinh ®é §«ng vµ 21,60 - 22,80 vÜ ®é B¾c, lµ mét tØnh miÒn nói T©y B¾c, ®Þa ®Çu cña ®Êt n­íc, cã diÖn tÝch tù nhiªn kho¶ng 8.049 km2. PhÝa B¾c gi¸p tØnh V©n Nam (Trung Quèc) víi 203 km ®­êng biªn giíi, phÝa T©y gi¸p Lai Ch©u, phÝa §«ng gi¸p tØnh Hµ Giang, phÝa Nam gi¸p tØnh Yªn B¸i vµ S¬n La. Lµo Cai lµ 1 trong 6 tØnh cã biªn giíi chung víi Trung Quèc, cã cöa khÈu quèc tÕ nªn cã vÞ trÝ ®Þa lý ®Æc biÖt quan träng vÒ mÆt an ninh quèc phßng, thuËn lîi cho më cöa giao l­u, ph¸t triÓn kinh tÕ, du lÞch. VÒ mÆt ®Þa lý tù nhiªn, s«ng Hång lµ ranh giíi tù nhiªn gi÷a 2 vïng §«ng B¾c vµ T©y B¾c cña miÒn nói vµ trung du phÝa B¾c. VÒ mÆt hµnh chÝnh vµ kinh tÕ x· héi th× l·nh thæ cña Lµo Cai thuéc c¶ 2 vïng nµy, trong ®ã c¸c huyÖn B¸t X¸t, Sapa, Than Uyªn, V¨n Bµn, thÞ trÊn Cam §­êng thuéc phÝa T©y. C¸c huyÖn M­êng Kh­¬ng, B¾c Hµ, B¶o Yªn thuéc phÝa §«ng. HuyÖn B¶o Th¾ng vµ thÞ x· Lµo Cai n»m trong c¶ hai khu vùc §«ng vµ T©y. V× vËy, ®iÒu kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ, v¨n ho¸, x· héi cña Lµo Cai mang nh÷ng nÐt ®Æc tr­ng cña c¶ hai khu vùc. 1.2. §Æc ®iÓm ®Þa h×nh. Lµo Cai lµ mét tØnh miÒn nói phÝa B¾c cña ®Êt n­íc, thuéc ®Þa bµn nói cao nhÊt ViÖt Nam, ®Þa h×nh bÞ chia c¾t m¹nh mÏ, ®iÒu nµy liªn quan chÆt chÏ víi ®Æc tÝnh cña c¸c nhãm ®¸ cÊu t¹o chñ chèt ë ®©y: nhãm ®¸ Granit, ®¸ PhiÕn vµ Sa th¹ch. Tuy nhiªn ®Þa h×nh còng ph©n ho¸ thµnh 2 vïng kh¸c nhau. - Vïng nói cao víi ®é cao tõ 700m trë lªn. §­îc h×nh thµh tõ nh÷ng d·y nói, khèi nói lín, trong ®ã cã 2 d·y nói chÝnh lµ Hoµng Liªn S¬n vµ d·y Con Voi ch¹y song song víi nhau theo h­íng T©y B¾c - §«ng Nam. ë phÝa t¶ ng¹n s«ng Hång lµ d·y nói Con Voi - d·y nói giµ nhÊt ViÖt Nam vµ c¸c khèi s¬n nguyªn ph©n bËc râ rµng. ë phÝa h÷u ng¹n s«ng Hång lµ d·y Hoµng Liªn S¬n ®å sé cã nhiÒu ®Ønh cao trong ®ã cã ®Ønh Fan Si P¨ng (3.143m), Ta Yang Pinh (3.069m), Pu Lu«ng (2.983m), Sa phin (2.897m) … §Þa h×nh vïng nµy thuéc khèi n©ng kiÕn t¹o m¹nh, cã ®é chia c¾t s©u lín vµ chia c¾t ngang kh¸ m¹nh (tõ cÊp 1,5km/km2 ®Õn 2,5km/km2). §é dèc ®Þa h×nh chñ yÕu tõ 150 - 200 (kh¸ lín). CÊu t¹o ®Þa chÊt chñ yÕu b»ng ®¸ kÐt tinh cæ hay ®¸ Macma, Granit, Riolit, Pofirit. §Ønh nói nhän, sèng nói râ, s¾c, s­êng dèc, xÎ nh÷ng khe s©u, qu¸ tr×nh x©m thùc - bãc mßn m¹nh. - Vïng ®Þa h×nh thÊp chñ yÕu lµ c¸c thung lòng däc s«ng, suèi lín vµ c¸c kiÓu ®Þa h×nh m¸ng tròng cã bÒ mÆt d¹ng ®åi, c¸c bån ®Þa ch©n nói Hoµng Liªn S¬n nh­ Than Uyªn. Bªn c¹nh thung lòng lín däc s«ng vµ c¸c thung lòng nhá hÑp bÞ bao bäc bëi c¸c s¬n nguyªn, d·y nói. §Þa h×nh nói cao, chia c¾t m¹nh, ®é dèc lín ¶nh h­ëng kh«ng nhá ®Õn kh¶ n¨ng ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi nhÊt lµ n«ng nghiÖp, khai th¸c kho¸ng s¶n, x©y dùng ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng cña Lµo Cai song ®èi víi du lÞch nãi l¹i ®­a l¹i nh÷ng gi¸ trÞ nhÊt ®Þnh, t¹o nªn tiÒm n¨ng du lÞch tù nhiªn nh­ nh÷ng v¸ch nói ®¸, ®Ønh nói hiÓm trë thuËn lîi cho du lÞch thÓ thao leo nói, chinh phôc c¸c ®Ønh nói cao, nh÷ng hang ®éng, thung lòng … ®¸p øng nhu cÇu tham quan, nghiªn cøu cña du kh¸ch vµ trªn nÒn ®Þa h×nh Êy lµ th¶m thùc vËt tù nhiªn phong phó - ®èi t­îng cña ho¹t ®éng du lÞch sinh th¸i. 1.3. KhÝ hËu. Lµo Cai cã khÝ hËu thuéc ®íi khÝ hËu giã mïa chÝ tuyÕn, ®íi giã mïa ®«ng l¹nh vµ kh«. Do ®Æc ®iÓm ®Þa h×nh ®åi nói vµ nhÊt lµ sù thay ®æi ®é cao ®· t¹o nªn tÝnh phøc t¹p vµ nh÷ng vïng khÝ hËu kh¸c nhau. Nh×n chung khÝ hËu chia lµm hai mïa râ rÖt: mïa kh« vµ mïa m­a. Mïa kh« b¾t ®Çu tõ th¸ng 10 ®Õn th¸ng 3 n¨m sau. Cßn mïa m­a tõ th¸ng 4 ®Õn th¸ng 9. B¶ng 1: Mét sè yÕu tý khÝ hËu t¹i mét sè ®Þa ®iÓm trªn l·nh thæ Lµo Cai §Þa ®iÓm NhiÖt ®é TB n¨m L­îng m­a TB n¨m §é Èm TB n¨m Sè ngµy m­a TB n¨m TX Lµo Cai (112m) 22,8 1792 85 151 B¾c Hµ (972m) 18,3 1791 87 199 Sa Pa (1.500m) 15,3 1400 Hµng n¨m l·nh thæ Lµo Cai nhËn ®­îc mét l­îng bøc x¹ mÆt trêi khã phong phó víi tæng c¸n c©n bøc x¹ kho¶ng 85 - 86kcal/cm2 - n¨m, mang l¹i mét chÕ ®é nhiÖt vµ ¸nh s¸ng dåi dµo. Tuy nhiªn do ®Æc ®iÓm ®Þa h×nh nªn ¶nh h­ëng cña bøc x¹ ®Õn sù ph©n ho¸ nhiÖt ®é kh«ng nhiÒu. §Þa h×nh nói cao ®· t¹o nªn sù ph©n ho¸ nhiÖt ®é, ®é Èm, l­îng m­a … theo ®ai cao mét c¸ch râ rÖt. ë vïng nói cao, nhiÖt ®é trung b×nh tõ 150C ®Õn 200C, l­îng m­a trung b×nh tõ 1.800 ®Õn 2000mm/n¨m, ë vïng thÊp, nhiÖt ®é trung b×nh 230C ®Õn 250C, l­îng m­a b×nh qu©n kho¶ng 1.400 - 1.700mm/n¨m. NhiÖt ®é tèi cao quan s¸t ®­îc ë Sapa (1.500m) chØ lªn tíi 330C vµ nhiÖt ®é tèi thÊp lµ - 20C. B¶ng 2: So s¸nh ®Æc tr­ng khÝ hËu Lµo Cai víi c¸c chØ tiªu nhiÖt ®íi YÕu tè NhiÖt ®íi tiªu chuÈn TX Lµo Cai B¾c Hµ - M. Kh­¬ng Sapa Tæng nhiÖt ®é n¨m (0C) 7.500 8.350 6.250 - 6.940 5.240 NhiÖt ®é th¸ng l¹nh nhÊt (0C) 15 16 11-13 9,3 NhiÖt ®é tèi thÊp (0C) 5 6 1,6-3,8 0,1 Sè ngµy cã s­¬ng muèi trong n¨m 2 1 0-2,8 7 Biªn ®é dao ®éng nhiÖt n¨m (0C) 6-12 11,2 11,8 10,6 ChØ sè kh« h¹n 1,1 0,3 0,6 0,3 L­îng m­a n¨m (mm) 800-1800 1725 1600-1820 2762 Nguån: NguyÔn Hanh - Chó gi¶i b¶n ®å thæ nh­ìng tØnh Lµo Cai Nh×n chung Lµo Cai cã nhiÒu tiÓu vïng khÝ hËu tèt, nhÊt lµ tõ nh÷ng vïng cã ®é cao tõ 1.000m trë lªn, thêi tiÕt m¸t mÎ trong mïa hÌ (®Æc biÖt lµ ë Sapa, B¾c Hµ), mïa ®«ng Ýt l¹nh h¬n so víi nh÷ng n¬i cïng vÜ ®é ë s­ên §«ng d·y Hoµng Liªn S¬n (kho¶ng 20C) do vËy rÊt thÝch hîp cho du lÞch nghØ d­ìng, phôc håi søc khoÎ. D·y nói Hoµng Liªn S¬n ch¹y dµi chia ®«i l·nh thæ vµ lµ mét bøc ch¾n ng¨n ¶nh h­ëng cña giã mïa §«ng B¾c ®èi víi s­êng T©y vµ ë ®©y quy luËt ®ai cao thÓ hiªn râ h¬n bÊt cø n¬i nµo. ë ®©y ta gÆp nh÷ng thêi tiÕt ®Æc biÖt nh­ trªn ®Ønh Hoµng Liªn S¬n cã tuyÕt r¬i, tõ ®ai cao 400m - 900m hiÖn t­îng s­¬ng muèi vµ m­a ®¸ x¶y ra kh¸ th­êng xuyªn, c¸c lo¹i giã ®Þa ph­¬ng nh­ giã Than Uyªn víi tèc ®é cùc m¹nh tíi 35m/s hay giã "¤ Quy Hå" víi ®Æc tr­ng rÊt kh«, thæi theo tõng ®ît, cã thÓ lµm nhiÖt ®é t¨ng lªn mét c¸ch bÊt th­êng (6 - 70C) cßn ®é Èm kh«ng khÝ l¹i gi¶m ®ét ngét (chØ cßn d­íi 30%) … Nh÷ng hiÖn t­îng thêi tiÕt nµy ¶nh h­ëng kh«ng nhá ®Õn ho¹t ®éng kinh tÕ, sinh th¸i vµ søc khoÎ cña ng­êi d©n vµ cÇn ®­îc chó ý trong quy ho¹ch, tæ chøc ho¹t ®éng du lÞch. 1.4. Thuû v¨n. §Æc ®iÓm ®Þa h×nh vµ khÝ hËu ®· t¹o cho Lµo Cai hÖ thèng s«ng suèi kh¸ dµy ®Æc vµ l­îng n­íc ch¶y phong phó. Trªn ®Þa bµn tØnh cã hai con s«ng suèi b¾t nguån tõ vïng nói cao cña tØnh ®æ vµo hai con s«ng nµy. §Þa h×nh cao, ®é chia c¾t lín, l­îng m­a phong phó lµ nh÷ng yÕu tè t¹o cho dßng ch¶y ë ®©y kh¸ ph¸t triÓn, nh­ng nh×n chung c¸c s«ng suèi ë ®©y th­êng cã lßng dèc, thung lòng hÑp, n­íc ch¶y xiÕt, ho¹t ®éng x©m thùc, bµo mßn m¹nh. C¸c con s«ng cã thuû chÕ ph©n mïa râ rÖt: mïa lò th­êng tõ th¸ng 6 ®Õn th¸ng 9 (lò lín vµo c¸c th¸ng 7,8). Mïa lò, n­íc s«ng ch¶y xiÕt, l­u tèc lín ®e do¹ nghiªm träng ®Õn khu vùc xung quanh. S«ng Hång lµ con s«ng chÝnh ch¶y qua tØnh, l­u l­îng n­íc b×nh qu©n t¹i Lµo Cai: 526m3/s, t­¬ng ®­¬ng víi tæng l­îng dßng ch¶y kho¶ng 16 tû m3/n¨m, ®é ®ôc b×nh qu©n lín: 2.730g/m3. Ngoµi vai trß trong ph¸t triÓn kinh tÕ, s«ng Hång cßn cã vai trß to lín trong qu¸ tr×nh giao l­u gi÷a Lµo Cai víi c¸c vïng trong vµ ngoµi n­íc. S«ng Ch¶y lµ con s«ng lín thø hai ch¶y qua ®Þa bµn tØnh, tõ Pha Lu«ng - M­êng Kh­¬ng qua cao nguyªn B¾c Hµ, tíi Phè Rµng. Thung lòng s«ng Ch¶y t­¬ng ®èi hÑp vµ dßng ch¶y kh¸ xiÕt. Ngoµi ra cßn nhiÒu con s«ng kh¸c còng cã gi¸ trÞ cho ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, v¨n ho¸ còng nh­ du lÞch cña Lµo Cai nh­ s«ng NËm Nhi, s«ng Ngßi §um … vµ rÊt nhiÒu con suèi nhá nh­: suèi M­êng Hoa, suèi Tiªn … 1.5. Sinh vËt. ë Lµo Cai, theo ®é cao kh¸c nhau ta cã thÓ gÆp c¸c kiÓu rõng: rõng kÝn th­êng xanh m­a Èm nhiÖt ®íi víi c¸c lo¹i c©y l¸ réng xanh quanh n¨m vµ c¸c lo¹i d©y leo, bôi rËm ch»ng chÞt. Lªn cao h¬n (400 - 500m trë lªn) lµ rõng hçn hîp c©y l¸ réng, l¸ kim Èm ¸ nhiÖt ®íi nói cao víi ®Æc ®iÓm lµ rõng th­a, Ýt rËm r¹p h¬n thØnh tho¶ng cã c©y l¸ réng xem kÏ. Tõ ®é cao 900m trë lªn lµ rõng kÝn th­êng xanh Èm ¸ nhiÖt ®íi víi ®Æc ®iÓm rõng th­a, Ýt tÇng, hÖ thùc vËt l¸ kim ph¸t triÓn. Tõ ®é 2.500m trë lªn hÇu nh­ kh«ng cßn c©y cèi nhiÒu, chØ cã l¸c ®¸c Tróc nói (Tróc lïn) vµ giã bôi thæi. Rõng ë Lµo Cai cã nhiÒu lo¹i gç quý nh­ DÎ, De, P¬ mu, §ç Quªn … Trong ®ã cã 6 loµi thùc vËt quý hiÕm ®èi víi n­íc ta vµ thÕ giíi lµ B¸ch xanh, ThiÕt sam, Th«ng tre, Th«ng ®á, B¸ch tïng vµ DÎ tïng. Trong rõng cßn nhiÒu lo¹i d­îc quý hiÕm nh­: §ç träng, Th¶o qu¶, T« méc, Sa nh©n, B¹c hµ, Tam thÊy … vµ nhiÒu lo¹i thó nh­ S¬n d­¬ng, Cheo, Nai, Ho½ng … Theo thèng kª, Lµo Cai cã mét sè loµi ®éng vËt ®Æc h÷u nh­ Gµ l«i tÝa (ë ®é cao 2000 - 3000m), Kh­íu ®u«i ®á, trÌo c©y tr¸n ®en, R¾n lôc sõng (Fan Si P¨ng) … §©y lµ nguån gi¸ trÞ lín cho ph¸t triÓn du lÞch nhÊt lµ du lÞch sinh th¸i, tham quan, nghiªn cøu khoa häc. Theo sè liÖu ®iÒu tra ®é che phñ rõng ë c¸c tØnh miÒn nói phÝa B¾c n¨m 1993, Lµo Cai cã 158,1 ha diÖn tÝch ®Êt cã rõng, ®é che phñ ®¹t kho¶ng 19,6% vµ nÕu so s¸nh víi c¸c tØnh l©n cËn nh­ Hµ Giang (26,5%), Tuyªn Quang (33,7%), Yªn B¸i (21,1%), Lµo Cai (22,6%) th× ®é che phñ rõng ë Lµo Cai cßn thÊp. Trong qu¸ tr×nh khai th¸c l·nh thæ, ph¸t triÓn kinh tÕ nh÷ng n¨m tr­íc, do c«ng t¸c qu¶n lý, kiÓm so¸t cßn h¹n chÕ nªn nhiÒu khu rõng ®· bÞ tµn ph¸ m¹nh, diÖn tÝch ®Êt rõng gi¶m sót, thay vµo ®ã lµ c©y bôi, d©y leo, ®ång thêi c¸c loµi thó hoang d· còng gi¶m sót nhanh c¶ vÒ sè loµi vµ sè l­îng lµm mÊt c©n b»ng sinh th¸i cho l·nh thæ vµ g©y ¶nh h­ëng kh«ng nhá ®Õn s¶n xuÊt vµ ®êi sèng. 1.6. Tµi nguyªn du lÞch tù nhiªn. §Æc ®iÓm ®iÒu kiÖn tù nhiªn ®· t¹o cho Lµo Cai mét tiÒm n¨ng du lÞch thiªn nhiªn v« cïng phong phó, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ph¸t triÓn nhiÒu lo¹i h×nh du lÞch, nghØ d­ìng, du lÞch sinh th¸i, du lÞch v¨n ho¸, du lÞch thÓ thao leo nói … Lµo Cai næi tiÕng víi Sapa, B¾c Hµ, Fan Si P¨ng … - Sapa lµ ®iÓm du lÞch nói næi tiÕng kh«ng chØ cña riªng Lµo Cai mµ cßn cña c¶ ViÖt Nam.§iÒu kiÖn tù nhiªn ®a ®­a l¹i cho Sa Pa tiÒm n¨ng lín cho ph¸t triÓn du lÞch.Nói non trïng ®iÖp,khÝ hËu m¸t mÎ quanh n¨m,nhiÖt ®é trung b×nh tõ 15-20C.Theo chØ tiªu ®¸nh gi¸ sinh khÝ hËu cña c¸c häc gi¶ Ên §é th× Sa Pa lµ n¬i cã ®iÒu kiÖn khÝ hËu rÊt thÝch hîp cho søc khoÎ cña con ng­êi,thu©qnj lîi cho ph¸t triÓn du lÞch nghØ d­ìng,tham quan du lÞch(B¶ng 3).§Õn Sa Pa,du kh¸ch cã thÓ ng¾m nh×n hay leo lªn ®Ønh nói Fan Si P¨ng - ®Ønh nói cao nhÊt §«ng D­¬ng,tham quan Th¸c B¹c - th­îng nguån chÝnh cña con suèi M­êng Hoa,CÇu M©y - cÇu treo b¾c qua con suèi M­êng Hoa,b·i ®¸ cæ hay leo nói Hµm Rång th­ëng thøc vÎ ®Ñp cña ®ñ lo¹i Phong lan,§ç quªn…,tham gia c¸c sinh ho¹t v¨n ho¸ d©n gian víi nh÷ng ®iÖu móa khÌn,®µn m«i…cña ®ång bµo d©n téc. - Cao nguyªn d¸ v«i B¾c Hµ:còng gièng nh­ Sa Pa,B¾c Hµ cã khÝ hËu quanh n¨m m¸t mÎ vµ lµ mét vïng mËn Tam Hoa khæng lå,vÒ mïa xu©n B¾c Hµ nh­ mét cao nguyªn tr¾ng cña s­¬ng vµ hoa mËn.ë ®©y cã nhiÒu c¶nh ®Ñp ®¸ng chó ý nh­ ®éng T¶ng Lïng Ph×n,hang Tiªn,dinh Hoµng A T­ëng ®­îc x©y dùng c¸ch ®©y gÇn mét thÕ kû.Nh­ng cã thÓ nãi ®iÓm næi bËt cña du lÞch B¾c Hµ lµ phiªn chî v¨n ho¸ vïng cao diÔn ra vao chñ nhËt hµng tuÇn, rÊt ®«ng vui vµ nh«n nhÞp vµ cã sù hÊp dÉn ®Æc biÖt víi kh¸ch du lÞch tõ ph­¬ng xa tíi,du kh¸ch ®­îc th­ënge thøc v¨n ho¸ Èm thùc rÊt ®Æc tr­ng cña vïng cao lµ r­îu B¾c Hµ vµ Th¾ng Cè. B¶ng 3:Møc ®é thÝch nghi cña con ng­êi ®èi víi mét sè chØ tiªu khÝ hËu ý nghÜa NhiÖt ®é TB n¨m (0C) NhiÖt ®é trung b×nh th¸ng nãng nhÊt (0C) Biªn ®é n¨m cña niÖt ®é TB (0C) L­îng m­a n¨m (mm) ThÝch nghi 18-24 24-27 <6 1250-1900 Kh¸c thÝch nghi 24-27 27-29 6-8 1900-2550 Nãng 27-29 29-32 8-14 >2550 RÊt nãng 29-32 32-35 14-19 <1250 Kh«ng thÝch nghi >32 >35 >19 <650 Sapa 15,3 19,9 5 1400 - §Þa h×nh nói ®· ®­a l¹i cho Lµo Cai nhiÒu hang ®éng ®Ñp cã gi¸ trÞ cho ph¸t triÓn du lÞch trong ®ã ®iÓn h×nh lµ §éng M­êng Vi - cßn gäi lµ §éng Thuû Tiªn, lµ mét quÇn thÓ hang ®éng lín thuéc x· M­êng Vi - huyÖn B¸t X¸t, cã quy m« vµo lo¹i lín ë miÒn B¾c ViÖt Nam. M­êng Vi bao gåm 4 ®éng chÝnh lµ N¸ Rin, C¸m Rang, C¸m Róm (®éng giã) vµ C¸m T¼m. Trong ®éng cã nhiÒu nhò ®¸, cét ®¸ t¹o nªn nh÷ng h×nh thï kú thó vµ khi gâ vµo cã thÓ t¹o nªn nh÷ng ©m thanh nh­ tiÕng chiªng, tiÕng trèng, tiÕng ®µn. QuÇn thÓ hang ®éng M­êng Vi kh«ng chØ ®Ñp mµ nã cßn ch­a ®ùng nhiÒu gi¸ trÞ v¨n ho¸ d©n gian vµ ®· ®­îc Bé v¨n ho¸ th«ng tin c«ng nhËn lµ di tÝch th¾ng c¶nh quèc gia. Ngoµi ra cßn nhiÒu hang ®éng kh¸c nh­ ®éng T¶ Phêi (Cam §­êng), ®éng Hµm Rång (M­êng Kh­¬ng), Hang Tiªn (B¾c Hµ) … cã thÓ ®­a vµo khai th¸c phôc vô lo¹i h×nh du lÞch sinh th¸i, tham quan c¸c hang ®éng. - §Þa h×nh dèc, chia c¾t, ®· t¹o nªn ®Æc ®iÓm s«ng suèi nhiÒu th¸c, ghÒnh … t¹o nªn c¶nh ®Ñp hÊp dÉn du kh¸ch th¨m quan, t¾m m¸t nh­ Th¸c B¹c, Th¸c Sam Ca, Huy Ly, Phai Na … - N­íc kho¸ng T¨ck«: Lµm m¹ch n­íc ngÇm trong v¾t, n»m ë ®Þa phËn M­êng Tiªn. N­íc ngät vµ m¸t cã t¸c dông gi¶i kh¸t vµ ch÷a bÖnh, rÊt cã gi¸ trÞ trong phôc vô kh¸ch du lÞch Lµo Cai. - Khu b¶o tån thiªn nhiªn Hoµng Liªn S¬n víi diÖn tÝch kho¶ng 29.845 ha lµ khu dù tr÷ tù nhiªn lín cña ViÖt Nam, n¬i ®©y cã kho¶ng h¬n 700 loµi thùc vËt kh¸c nhau, d­íi ch©n nói lµ nh÷ng gèc G¹o, gèc MÝt, c©y C¬i víi mËt ®é kh¸ dµy t¹o nªn nh÷ng ®Þa danh nh­ Cèc LÕu, Cèc San … Lªn ®é cao 700m lµ vµnh ®ai nhiÖt ®íi cã nh÷ng v¹t rõng nguyªn sinh rËm r¹p, d©y leo ch»ng chÞt. Tõ 700m trë lªn lµ tÇng c©y h¹t trÇn nh­ P¬ mu, cã nh÷ng c©y to ba bèn ng­êi «m kh«ng xuÓ, cao 50 - 60m tuæi tíi vµi tr¨m n¨m. Bªn c¹nh ®ã cßn cã nhiÒu loµi quý hiÕm kh¸c nh­ thiÕt sam, liÔu sam, kim san, th«ng ®á, hoµng ®µn. Xen lÉn víi rõng l¸ kim lµ c¸c lo¹i gç hoa ®ç quyªn, phong lan, hoµng anh rùc rì. Riªng hoa ®ç quyªn cã tíi bèn chi víi hai chôc loµi kh¸c nhau, cßn vÒ phong lan th× c¶ n­íc cã 643 loµi riªng khu b¶o tån Hoµng Liªn S¬n ®· cã tíi h¬n 330 loµi. §©y thùc sù lµ tiÒm n¨ng lín cho du lÞch sinh th¸i cña Lµo Cai. 2. §Æc ®iÓm d©n c­, kinh tÕ - x· héi vµ tµi nguyªn du lÞch nh©n v¨n. 2.1. D©n c­, d©n téc. 2.1.1. D©n c­. TÝnh ®Õn thêi ®iÓm ®iÒu tra d©n sè toµn quèc lÇn thø 2 (01/4/1999), Lµo Cai cã 594.637 ng­êi (chØ b»ng kho¶ng gÇn 0,8% so víi d©n sè c¶ n­íc). HÖ thèng tæ chøc hµnh chÝnh cña Lµo Cai bao gåm: 2 thÞ x· (Lµo Cai vµ Cam §­êng), 9 huyÖn (Sapa, M­êng Kh­¬ng, B¸t X¸t, B¾c Hµ, B¶o Yªn, B¶o Th¾ng, Simaica, V¨n Bµn, Than Uyªn) víi tæng sè 180 ®¬n vÞ ph­êng, x· vµ thÞ trÊn trong ®ã cã rÊt nhiÒu x· vïng cao kinh tÕ khã kh¨n. 2.1.2. D©n téc. Lµo Cai lµ vïng ®Êt cã nhiÒu d©n téc ng­êi cïng sinh sèng, ®ã lµ d©n téc Kinh, M­êng, Dao, H'M«ng, Nïng, Gi¸y, Tµy, Phï L¸, La Ha, Hµ Nh×, S¸n Chay, S¸n D×u, Hoa … Trong ®ã ®ång bµo d©n téc thiÓu sè chiÕm tíi 65% d©n sè toµn tØnh, ng­êi ViÖt (Kinh) chØ chiÕm 35%. Lµo Cai lµ n¬i cã mÆt c¸c c­ d©n cña 3 (trªn tæng sè 4) ng÷ hÖ lín nhÊt ViÖt Nam. §ã lµ c¸c ng÷ hÖ Nam ¸ víi téc ng­êi ViÖt, M­êng, Kh¸ng, H'm«ng, Dao, La Chi, Ng÷ hÖ H¸n - T¹ng víi c¸c téc ng­êi: Hoa, Hµ Nh×, Phï L¸. Ng÷ hÖ Th¸i víi téc ng­êi Tµy, Nïng, Gi¸y, Lù, Lµo, Bè Y … Mçi d©n téc cã mét tËp qu¸n sinh ho¹t riªng t¹o nªn sù phong phó ®a d¹ng cña v¨n ho¸ Lµo Cai, ®­îc thÓ hiÖn qua cÊu tróc nhµ ë, trang phôc, nghÖ thuËt ca móa nh¹c, v¨n ho¸ d©n gian, tÝn ng­ìng … Ng­êi ViÖt, ng­êi Hoa, ng­êi H'm«ng sèng trong nh÷ng ng«i nhµ nÒn ®Êt, d©n téc Dao sèng trong nh÷ng kiÓu nhµ nöa sµn nöa ®Êt. Ng­êi Tµy, Th¸i, Kh¸ng, La Ha … l¹i sèng theo kiÓu nhµ sµn. Trong mçi lo¹i nhµ l¹i cßn ph©n ra nh÷ng kiÓu d¸ng kh¸c nhau vÝ dô nh­ ®èi víi nhµ sµn th× nhµ sµn cña ng­êi Tµy cã kiÕn tróc m¸i gÇn nh­ h×nh vu«ng nh­ng ng­êi Th¸i §en ë Than Uyªn l¹i cã kiÕn tróc nhµ sµn m¸i trßn. Mçi téc ng­êi ë Lµo Cai cã mét kiÓu trang phôc riªng víi nh÷ng nÐt hoa v¨n ®éc ®¸o t¹o nªn mét Lµo Cai rùc rì s¾c mµu. Mçi phiªn chî vïng cao Lµo Cai lµ n¬i gÆp gì, héi tô cña nhiÒu kiÓu trang phôc truyÒn thèng ®Ñp vµ duyªn d¸ng. TÝnh ®a d¹ng vµ phong phó cña v¨n ho¸ Lµo Cai cßn ®­îc thÓ hiÖn râ nÐt ë v¨n häc, nghÖ thuËt d©n gian víi hµng chôc ®iÖu móa kh¸c nhau nh­ xoÌ vßng, xoÌ chiªng, móa kiÕm, móa s¹p, móa chu«ng, móa trèng, móa gµ … vµ nhiÒu lo¹i nh¹c cô ®Æc s¾c nh­ ®µn Hãt-t¬ cña d©n téc Hµ Nh×, ®µn trßn cña d©n téc Nïng, ®µn Thµ tr×nh cña ng­êi H'm«ng, TÝnh tÈu cña ng­êi Tµy, ng­êi Th¸i, CÆm R­ng cña ng­êi Kh¬ mó, Kh¸ng, khÌn cña ng­êi M«ng, Th¸i. Trong v¨n häc d©n gian, mçi d©n téc cã ®Çy ®ñ hÖ thèng, c¸c lo¹i h×nh tõ thÇn tho¹i, truyÖn cæ tÝch, truyÖn ngô ng«n ®Õn tôc ng÷, c©u ®èi, d©n ca sinh ra tõ cuéc sèng lao ®éng, nÕp sèng sinh ho¹t vµ tÝn ng­ìng cña tÊt c¶ c¸c d©n téc. Trong t«n gi¸o, tÝn ng­ìng b¶n ®Þa (thê cóng tæ tiªn, thÇn b¶n mÖnh …) chiÕm vÞ trÝ quan träng, mét sè t«n gi¸o míi du nhËp chiÕm tû lÖ Ýt vµ kh«ng ph¸t triÓn. C¸c tÝn ng­ìng d©n gian chÞu ¶nh h­ëng cña tam gi¸o. Sù ®an xen gi÷a tam gi¸o víi tÝn ng­ìng d©n gian ®· t¹o diÖn m¹o míi trong ®êi sèng tinh thÇn cña c¸c d©n téc ë Lµo Cai. 2.2. §iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi. T×nh h×nh kinh tÕ Lµo Cai trong thêi gian qua cã møc t¨ng tr­ëng kh¸ (11 - 13%) nh­ng ch­a æn ®Þnh, do ®iÓm xuÊt ph¸t thÊp, c¬ cÊu kinh tÕ ch­a hîp lý, c¬ së h¹ tÇng cßn yÕu kÐm, ch­a ®ång bé. Tæng s¶n phÈm GDP tÝnh theo ®Çu ng­êi míi ®¹t 107USD/n¨m, b»ng 44,17% møc trung b×nh cña c¶ n­íc. C¬ cÊu kinh tÕ theo GDP hiÖn nay lµ N«ng - l©m - c«ng nghiÖp - dÞch vô. C¬ së h¹ tÇng ®­îc ®Çu t­ x©y dùng b­íc ®Çu ®· ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña s¶n xuÊt nh­ng míi chØ tËp trung ë c¸c vïng thÊp cßn ë c¸c vïng xa, vïng s©u, vïng cao cßn rÊt khã kh¨n. HiÖn nay 10/10 huyÖn, thÞ x·, 57 x· ph­êng ®· cã l­íi ®iÖn quèc gia, tû lÖ sè hé ®­îc dïng ®iÖn l­íi quèc gia chiÕm 47% tæng sè hé. ë c¸c x· vïng cao nh©n d©n dïng m¸y thuû ®iÖn nhá phôc vô sinh ho¹t. C¸c vÊn ®Ò y tÕ, v¨n ho¸ gi¸o dôc còng ®­îc ®Çu t­ ph¸t triÓn nh»m n©ng cao chÊt l­îng cuéc sèng cña ng­êi d©n vµ t¹o thuËn lîi cho ph¸t triÓn du lÞch. 2.3. Tµi nguyªn du lÞch nh©n v¨n. Tµi nguyªn du lÞch nh©n v¨n lµ nh÷ng gi¸ trÞ v¨n ho¸ vËt chÊt còng nh­ tinh thÇn do bµn tay vµ khèi ãc cña ng­êi d©n Lµo Cai s¸ng t¹o trong cuéc sèng. C¸c tµi nguyªn nµy bao gåm nh÷ng di tÝch lÞch sö v¨n ho¸, kiÕn tróc nghÖ thuËt, nh÷ng s¶n phÈm thñ c«ng vµ c¸c nghÒ thñ c«ng truyÒn thèng, nh÷ng gi¸ trÞ v¨n ho¸ phi vËt thÓ nh­ v¨n nghÖ d©n gian, lÔ héi, Èm thùc … thÓ hiÖn b¶n s¾c v¨n ho¸ cña Lµo Cai, lµ lùc thu hót kh¸ch du lÞch, ®Æc biÖt lµ kh¸ch du lÞch quèc tÕ nghiªn cøu, tham quan, t×m hiÓu. 2.3.1. Di tÝch v¨n ho¸ - lÞch sö. LÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ®· t¹o ra cho Lµo Cai tiÒm n¨ng vÒ c¸c di tÝch lÞch sö - v¨n ho¸ phong phó cã gi¸ trÞ cho nghiªn cøu khoa häc, lÞch sö, v¨n ho¸ vµ ph¸t triÓn du lÞch. * Di tÝch lÞch sö. - §Òn B¶o Hµ: Thê «ng Hoµng BÈy, mét anh hïng miÒn s¬n c­íc ®¸nh giÆc ph­¬ng B¾c b¶o vÖ b¶n lµng ®· hiÓn th¸nh ®­îc thê ë ®iÖn thê ®¹o mÉu ViÖt Nam. §Òn B¶o Hµ x©y dùng vµo thÕ kû 17, ®­îc triÒu ®×nh nhµ Lª phong tÆng "TrÊn an hiÓn liÖt". Hµng n¨m cø mçi mïa xu©n ®Õn vµ ngµy lÔ thê «ng Hoµng B¶y (17/7 ©m lÞch), hµng v¹n ng­êi d©n tõ trong Nam ngoµi B¾c ®Òu ®Õn ®Òn kÝnh cÈn th¾p nÐn nhang t­ëng nhí ng­êi anh hïng huyÒn tho¹i. - §Òn MÉu: X©y dùng tõ ®Çu thÕ kû 18 thuéc ®Þa phËn lµng L·o Nhai (nay lµ thÞ x· Lµo Cai) ngay ng· ba s«ng Hång vµ s«ng NËm Nhi. §©y lµ c«ng tr×nh thÓ hiÖn tÝn ng­ìng thê MÉu cña ng­êi ViÖt sèng ë vïng biªn c­¬ng cña Tæ quèc. - §Òn Th­îng: C¸ch ®Òn MÉu kho¶ng 300m, lµ mét ng«i ®Òn cæ n»m trong mét khu«n viªn réng hµng chôc ha. §Òn thê TrÇn H­ng §¹o, biÓu t­îng v¨n ho¸ lµ n¬i thê cha. §Òn ®­îc x©y tõ ®Çu thÕ kû 19 vµ ®· ®­îc trung tu nhiÒu lÇn. Kh¸ch trong vµ ngoµi n­íc ®Òu rÊt thÝch ®Õn v·n c¶nh chïa mçi khi ®i du lÞch Lµo Cai. - Di tÝch lÞch sö thµnh cæ ®­îc x©y dùng tõ rÊt l©u, sö s¸ch ghi l¹i kh«ng râ. N¨m 1872 sau khi ®¸nh ®uæi giÆc Cê vµng khái Lµo Cai, thñ lÜnh cê ®en L­u VÜnh Phóc ®· tu söa, qua nhiÒu lÇn bÞ chiÕn tranh tµn ph¸ hiÖn vÉn cßn nh÷ng dÊu vÕt l­u l¹i sau ®Òn MÉu, däc s«ng Hång. - Bªn c¹nh ®ã Lµo Cai cßn nhiÒu nh÷ng di tÝch lÞch sö mang tÝnh c¸ch m¹ng nh­ di tÝch ®ån Phè Rµng, ph¸o ®µi cæ. Ph¸o ®µi cæ ®­îc ng­êi Ph¸p khëi c«ng x©y dùng, sau ®ã ng­êi NhËt më réng víi hÖ thèng hÇm ngÇm s©u trong lßng nói, nhiÒu hang ng¸ch ch»ng chÞt chøa nh÷ng ®iÒu bÝ Èn ch­a ®­îc kh¸m ph¸. * Di tÝch kh¶o cæ: Lµo Cai lµ tØnh cã kh¸ nhiÒu di tÝch kh¶o cæ quan träng. Cho ®Õn nay, Lµo Cai ®· ph¸t hiÖn ®­îc trªn 17 di tÝch v¨n ho¸ §«ng S¬n. C¸c di tÝch nµy tËp trung ë l­u vùc s«ng Hång t¹i c¸c huyÖn B¸t X¸t, Cam §­êng, M­êng Kh­¬ng, B¶o Th¾ng vµ thÞ x· Lµo Cai. Nh÷ng di tÝch ph¸t hiÖn ®­îc phÇn lín ®Òu lµ mé t¸ng, trong ®ã di vËt §ång thau rÊt phong phó, mang ®Æc tr­ng cña §«ng S¬n miÒn nói, bao gåm c«ng cô s¶n xuÊt (l­íi cµy, l­íi cuèc, r×u, thuæng …), ®å dïng sinh ho¹t (th¹p ®ång, b×nh ©u, b¸t ®Üa …), vò khÝ ( gi¸o, dao g¨m, ch«ng …) vµ nhiÒu lo¹i nh¹c khÝ nh­ chu«ng voi vµ ®Æc biÖt lµ trèng ®ång c¸c lo¹i, mét hiÖn vËt tiªu biÓu cña nÒn v¨n ho¸ §«ng S¬n. B·i ®¸ cæ Sapa lµ mét khu di tÝch kh¶o cæ quan träng cã gi¸ trÞ v¨n ho¸ lÞch sö lín. Khu di tÝch nµy ®· ®­îc c¸c nhµ kh¶o cæ chøng minh nã ®· cã tõ l©u ®êi vµ lµ mét di s¶n cña ng­êi ViÖt cæ. Di tÝch b·i ®¸ cæ réng kho¶ng 8km2, bao gåm nh÷ng t¶ng ®¸ víi nhiÒu líp ch¹m kh¾c cæ n»m trong thung lòng M­êng Hoa, r¶i r¸c xen gi÷a nh÷ng thöa ruéng bËc thang cña ®ång bµo c¸c d©n téc thiÓu sè ë ®©y. C¸c líp ch¹m kh¾c trªn ®¸ bao gåm nhiÒu lo¹i h×nh kh¸c nhau nh­ tranh vÏ t¶ thùc, hoa v¨n trang trÝ, trong ®ã ®¸ng chó ý nhÊt lµ c¸c h×nh vÏ ng­êi, nhµ sµn vµ c¸c dÊu hiÖu cã thÓ lµ mét h×nh thøc ph«i thai cña ch÷ viÕt ®Õn nay vÉn ch­a gi¶i m· ®­îc. Trong di tÝch b·i ®¸ cæ nµy ®¸ng chó ý nhÊt lµ t¶ng ®¸ vî, ®¸ chång sù tÝch vÒ mèi t×nh chung thuû cña ®«i trai g¸i cho dï bÞ ho¸ ®¸ còng vÉn h­íng vÒ nhau hay ®µn hæ ®¸ vµ tÊm bia trªn cã kh¾c ch÷ mµ theo truyÒn thuyÕt ®ã chÝnh lµ nh÷ng c©u thÇn chó cña nhãm thî ®¸ ®Ó tiªu diÖt ®µn hæ ®Õn quÊy ph¸ d©n lµng … N¨m 1925 lÇn ®Çu tiªn khu di tÝch nµy ®­îc nghiªn cøu tim hiÓu vµ hiÖn nay nã thu hót ®­îc sù quan t©m cña nhiÒu nhµ khoa häc vµ ®ang ®Ò nghÞ UNESCO c«ng nhËn lµ di s¶n v¨n ho¸ thÕ giíi. 2.3.2. LÔ héi truyÒn thèng. Trong c¸c tµi nguyªn du lÞch nh©n v¨n, lÔ héi truyÒn thèng lµ tµi nguyªn cã gi¸ trÞ phôc vô du lÞch rÊt lín. LÔ héi lµ mét h×nh thøc sinh ho¹t v¨n ho¸ ®Æc s¾c ph¶n ¸nh ®êi sèng t©m linh cña mçi d©n téc. LÔ héi lµ mét h×nh thøc sinh ho¹t tËp thÓ cña ng­êi d©n sau nh÷ng ngµy lao ®éng vÊt v¶, lµ dÞp ®Ó mäi ng­êi h­íng vÒ nh÷ng sù kiÖn träng ®¹i hoÆc liªn quan ®Õn nh÷ng sinh ho¹t tÝn ng­ìng hay vui ch¬i gi¶i trÝ. V× vËy lÔ héi cã tÝnh hÊp dÉn cao víi du kh¸ch. Ngoµi nh÷ng lÔ héi cã tÝnh chÊt chung cña c¶ n­íc, cña vïng nói T©y B¾c, Lµo Cai cßn cã nh÷ng lÔ héi riªng, ®Æc s¾c. Th«ng qua c¸c lÔ héi nµy, du kh¸ch cã thÓ hiÓu ®­îc vÒ v¨n ho¸ vµ con ng­êi Lµo Cai. - Héi ch¬i nói mïa xu©n: §©y lµ lÔ héi cña d©n téc H'm«ng cßn ®­îc gäi lµ GÇu Tµo hoÆc S¸n S¶i (cã nghÜa lµ ®i ch¬i ngoµi trêi hoÆc ®i ch¬i nói). LÔ héi th­êng diÔn ra sau tÕt nguyªn ®¸n, tõ mïng 3 ®Õn mïng 5 th¸ng giªng t¹i nh÷ng khu ®åi tho¶i gÇn c¸c b¶n lµng. LÔ héi mang mµu s¾c tÝn ng­ìng d©n gian: CÇu con, cÇu mÖnh, cÇu may, cÇu phóc. Trong lÔ héi cßn tæ chøc nhiÒu trê ch¬i, trß thi ®Êu nh­ thi b¾n sóng, b¾n ná, ®ua ngùa, ®Êu vâ, nÐm pa p¸o, h¸t giao duyªn, h¸t "Chï GÊu tµo", móa khÌn, thi biÓu diÔn khÌn … LÔ héi lµ nh÷ng ngµy vui lín cña d©n b¶n. - LÔ TÕt "Nh¶y" cña ng­êi Dao §á: §­îc tæ chøc vµo dÞp tÕt nguyªn ®¸n (ngµy mïng mét, mïng hai tÕt), th­êng diÔn ra t¹i c¸c nhµ tr­ëng hä. NÐt ®Æc thï cña lÔ héi lµ lÔ t¾m t­îng tæ tiªn b»ng gç. Trong lÔ héi cßn cã biÓu diÔn nh÷ng ®iÖu móa thÓ hiÖn tÝn ng­ìng mang mµu s¾c v¨n ho¸, nghÖ thuËt vui t­¬i khoÎ m¹nh, qua ®ã thÊy ®­îc nÐt sinh ho¹t ®éng ®ång cña ng­êi Dao ®á. - Héi Lång Tång cña ng­êi Tµy (huyÖn V¨n Bµn, huyÖn B¾c Hµ): LÔ héi ®­îc tæ chøc vµo th¸ng giªng (ngµy mïng 5 tÕt hoÆc 15) t¹i khu ruéng gÇn b¶n, trung t©m lÔ héi lµ c©y cßn. Héi lång tång lµ nÐt sinh ho¹t céng ®ång ®Æc s¾c nhÊt cña ng­êi Tµy. LÔ héi ph¶n ¸nh ­íc nguyÖn ®­îc mïa, con ng­êi khoÎ m¹nh, sinh nhiÒu con ch¸u. PhÇn lÔ cã nhiÒu nghi thøc trang träng nh­ r­íc n­íc, cóng thÇn b¶n, thÇn suèi, thÇn nói, cóng c©y cßn … Trong lÔ héi cã nhiÒu cuéc vui nh­ thi nÐm cßn, kÐo co, chäi gµ b»ng hoa chuèi, chäi tr©u b»ng m¨ng vÇu, nam n÷ ®Õn héi ®Ó móa xoÌ, h¸t giao duyªn, kÕt b¹n … - Héi xuèng ®ång (d©n téc Gi¸y, Phï L¸): Cßn ®­îc gäi lµ héi "CÇu móa", tæ chøc vµo mïng 3/1 ©m lÞch hµng n¨m. LÔ héi mang nh÷ng nÐt v¨n ho¸, cÇu mong mïa mµng c©y cèi t­¬i tèt, v¹n vËt sinh s«i n¶y në, cÇu chóc mäi ng­êi m¹nh khoÎ, sèng l©u. Héi xuèng ®ång rÊt ®éc ®¸o, nã mang nh÷ng nÐt riªng biÖt, kh«ng bÞ ¶nh h­ëng pha t¹p cña d©n téc nµo. Ngµy héi cßn lµ dÞp ®Ó thanh niªn trai g¸i ®Õn xem vµ chon b¹n tr¨m n¨m. - LÔ lËp tÞch cña ng­êi Dao (Khe M¹ - B¶o Th¾ng): LÔ th­êng ®­îc tæ chøc vµo dÞp n«ng nhµn (tr­íc hoÆc sau tÕt nguyªn ®¸n). §©y lµ nghi lÔ cña c¸c gia ®×nh khi con trai 14 - 15 tuæi, mêi thÇy ®Õn lµm lÔ, chÝnh thøc nhËp vµo dßng hä. Nghi lÔ cã nh¶y tõ th¸p cao xuèng l­íi vâng, lÔ r¨n d¹y … Sau phÇn nghi lÔ quan träng cña móa h¸t rÊt t­ng bõng, móa trèng ®Êt, móa s¹p, móa gµ … LÔ héi lµ ngµy vui cña c¶ céng ®ång d©n téc Dao. - LÔ héi ®Òn lµng L·o Nhai (tªn gäi cò cña Lµo Cai): LÔ héi tæ chøc trong 3 ngµy 11,12 ®Õn 13 th¸ng giªng ©m lÞch t¹i ®Òn thê Th¸nh MÉu cïng Thiªn HËu N­¬ng N­¬ng vµ ë khu vùc b·i s«ng. PhÇn lÔ cã r­íc Th¸nh MÉu cïng Thiªn HËu n­¬ng n­íc tõ ®Òn qua c¸c phè, qua cÇu Cèc LÕu sau ®ã quay l¹i ®Òn ®Ó lµm lÔ. Ng­êi ta ®i lÔ ®Ó cÇu ng­êi yªu, vËt thÞnh, bu«n b¸n may m¾n. PhÇn héi cã nhiÒu trß vui nh­ thi nÊu c¬m, móa h¸t … Ngoµi ra cßn rÊt nhiÒu lÔ héi kh¸c n÷a nh­: lÔ héi cóng rõng cña ng­êi Nïng ë M­êng Kh­¬ng, lÔ héi GÆt tu tu cña ng­êi Hµ Nh× §en ë B¸t X¸t, lÔ cÇu m­a tÐ n­íc cña ng­êi Lù ë Than Uyªn, tÕt mõng chiÕn th¾ng cña ng­êi Nïng DÝn ë M­êng Kh­¬ng vµ B¾c Hµ, héi Cèm cña ng­êi Tµy, lÔ c¬m míi vµ héi hoa chuèi cña ng­êi Xa Phã ë V¨n Bµn … t¹o nªn nÐt phong phó trong tËp qu¸n sinh ho¹t cña ng­êi d©n Lµo Cai vµ lµ yÕu tè hÊp dÉn du kh¸ch t×m hiÓu, nghiªn cøu. 2.3.3. C¸c tµi nguyªn du lÞch nh©n v¨n kh¸c. - Lµo Cai lµ ®Þa ph­¬ng cã s¶n phÈm thñ c«ng truyÒn thèng kh¸ næi tiÕng ë ViÖt Nam. Thªu, dÖt thæ cÈm lµ nghÒ thñ c«ng truyÒn thèng cña ®ång bµo d©n téc. Nh÷ng hoa v¨n ®éc ®¸o, mµu s¾c hµi hoµ, rùc rì cña nh÷ng chiÕc kh¨n piªu, cña nh÷ng chiÕc tói x¸ch, nh÷ng chiÕc v¸y trang phôc d©n téc Dao, Tµy Nïng, H'm«ng, Th¸i, Hµ Nh×, L« L« … lµ nh÷ng mãn quµ l­u niÖn ®Çy ý nghÜa cho du kh¸ch. - Nh÷ng phiªn chî vïng cao lµ nh÷ng nÐt sinh ho¹t cã gi¸ trÞ nh©n v¨n, phôc vô tèt cho ho¹t ®éng du lÞch cña Lµo Cai, ®ã lµ phiªn "Chî v¨n ho¸ giao duyªn" ë Sapa, phiªn chî B¾c Hµ … Ngoµi viÖc mua s¾m c¸c vËt dông cÇn thiÕt, c­ d©n vµ du kh¸ch cã thÓ ®­îc th­ëng thøc nhiÒu mãn ¨n d©n téc, tham dù nhiÒu trß ch¬i. Phiªn chî còng lµ dÞp ®Ó c¸c ®«i trai g¸i bµy tá t×nh c¶m ®«i løa … - Lµo Cai cßn thu hót kh¸ch du lÞch ®Õn ®Ó t×m mua c¸c vÞ thuèc nam, thuèc b¾c ®Ó ch÷a bÖnh, gi÷ g×n søc khoÎ nh­ cam th¶o, b¹ch truËt, ngò gia b×, h¹t sen, tam thÊt, ®­êng quy, b¸t méc h­¬ng, ®ç träng, nÊm linh chi, atiso, mËt «ng rõng … - Lµo Cai kh«ng chØ lµ tØnh cã c¶nh quan thiªn nhiªn t­¬i ®Ñp, v¨n ho¸ d©n téc ®Æc s¾c mµ Lµo Cai cßn næi tiÕng víi nhiÒu mãn ¨n mang ®Ëm h­¬ng vÞ cña nói rõng, ®Æc s¾c næi tiÕng mµ du kh¸ch ®Æc biÖt ­a thÝch nh­ c¸c mãn ¨n: Cuèn sñi, kh©u nhôc, th¾ng cè, vÞt quay, ngÈu pÝn, m× v»n th¾n … Lµo Cai nãi chung vµ ®Æc biÖt lµ Sapa lµ xø së cña c¸c loµi hoa qu¶ vµ rau xanh. Vµo nh÷ng th¸ng mïa xu©n c¶ Lµo Cai s¸ng rùc mµu tr¾ng cña hoa mËn, hoa ®µo. Du kh¸ch ®Õn ®©y ®Òu cã c¶m gi¸c yªn t©m, ngon miÖng víi b÷a ¨n cã c¸c lo¹i rau xanh, s¹ch, c©y trång theo ph­¬ng thøc truyÒn thèng, ®ã lµ su su, c¶i n­¬ng, b¾p c¶i, su hµo, c¶i xoong vµ c¸c lo¹i rau th¬m mang h­¬ng vÞ rÊt riªng cña rau hóng tÝa, rau diÕp c¸, tÝa t«, r¨m, mïi, kinh giíi, b¹c hµ … võa lµm mãn ¨n thªm th¬m m¸t l¹i cã t¸c dông cho søc khoÎ cña con ng­êi. §Õn Lµo Cai say trong c¶nh s¾c thiªn nhiªn, mÕn kh¸ch cña ®ång bµo c¸c d©n téc, du kh¸ch cßn vui say víi c¶m gi¸c l©ng l©ng s¶ng kho¸i víi h­¬ng vÞ cña r­îu San Lïng ®­îc chÕ biÕn c«ng phu, h­¬ng th¬m ng¸t, vÞ ®Ëm ®µ nh­ng ªm dÞu hay r­îu B¾c Hµ trong v¾t sñi t¨m khi uèng vµo th× c¶m gi¸c nãng bõng, ai ®· say mét lÇn h¼n sÏ nhí m·i kh«ng quªn. 3. §¸nh gi¸ chung vÒ tµi nguyªn du lÞch. 3.1. Nh÷ng lîi thÕ. - Lµo Cai lµ tØnh cã nguån tµi nguyªn du lÞch ®a d¹ng, ®Æc s¾c c¶ vÒ tµi nguyªn du lÞch tù nhiªn vµ nh©n v¨n. C¸c tµi nguyªn ph©n bè mét c¸ch kh¸ tËp trung, l¹i kÕt hîp ®­îc c¶ tiÒm n¨ng du lÞch tù nhiªn vµ du lÞch nh©n v¨n næi bËt lµ Sapa, B¾c Hµ, B¸t X¸t … ®©y lµ mét ®Æc ®iÓm thuËn lîi cho viÖc khai th¸c ph¸t triÓn du lÞch cña Lµo Cai. - VÒ tù nhiªn, Lµo Cai cã tiÒm n¨ng phong phó cã thÓ ph¸t triÓn nhiÒu lo¹i h×nh ®Æc biÖt lµ du lÞch sinh th¸i, du lÞch nghØ d­ìng, du lÞch m¹o hiÓm (leo nói, th¸m hiÓm hang ®éng) … víi tµi nguyªn rõng, khÝ hËu, s«ng suèi, ®åi nói vµ cao nguyªn … - VÒ nh©n v¨n, Lµo Cai lµ n¬i hÊp dÉn du kh¸ch ®Õn víi v¨n ho¸ c¸c d©n téc thiÓu sè miÒn nói phÝa B¾c, t×m hiÓu lÞch sö ph¸t triÓn cña d©n téc ViÖt Nam. 3.2. Nh÷ng h¹n chÕ. - Mét sè ®iÒu kiÖn tù nhiªn g©y ra nh÷ng ¶nh h­ëng kh«ng tèt ®Õn ho¹t ®éng du lÞch nh­ c¸c d¹ng thêi tiÕt ®Æc biÖt giã Than Uyªn, giã ¤ Quy Hå, s­¬ng muèi, nhiÒu n¬i ®Þa h×nh qu¸ cheo leo, hiÓm trë … vÊn ®Ò n­íc trong mïa kh« .. - Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, tµi nguyªn rõng ë Lµo Cai bÞ ph¸ huû kh¸ nghiªm träng, ë nhiÒu khu vùc di tÝch ®Òn chïa … cã hiÖn t­îng xuèng cÊp … g©y ¶nh h­ëng ®Õn m«i tr­êng sinh th¸i vµ tiÒm n¨ng cho ho¹t ®éng du lÞch, do vËy tØnh cÇn cã kÕ ho¹ch b¶o vÖ vµ t«n t¹o tµi nguyªn, kÓ c¶ tù nhiªn vµ nh©n v¨n ®¶m b¶o ph¸t triÓn bÒn v÷ng cho khu vùc.