Đề án Tác động của việc gia nhập Tổ chức thương mại thế giới (WTO) đến hoạt động xuất khẩu gạo Việt Nam

ia nhËp WTO. Gia nhËp WTO, g¹o ViÖt Nam sÏ cã c¬ héi tiÕp cËn víi nhiÒu nguån c«ng nghÖ míi, gãp phÇn n©ng cao n¨ng suÊt, chÊt l­îng g¹o vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña g¹o ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. Thø t­: thu hót ®Çu t­ vµo ph¸t triÓn ngµnh s¶n xuÊt vµ chÕ biÕn g¹o. Víi tr×nh ®é ph¸t triÓn hiÖn t¹i, tÝch luü tõ néi bé nÒn kinh tÕ nãi chung, ®Æc biÖt lµ tõ n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n cßn hÕt søc nhá bÐ, kh«ng cã kh¶ n¨ng ®¸p øng nhu cÇu ®Çu t­. Trong nh÷ng n¨m qua, mÆc dï Nhµ n­íc ®· ­u tiªn t¨ng dÇn ®Çu t­ cho g¹o trong ®ã cã c¶ ®Çu t­ cho nghiªn cøu khoa häc. Tuy nhiªn so víi c¸c nø¬c trong khu vùc gåm c¶ c¸c ®èi thñ c¹nh tranh th× ®Çu t­ cña ViÖt Nam rÊt thÊp: phÈm cÊp g¹o xuÊt khÈu vÉn cßn thÊp, g¹o cã phÈm cÊp cao vÉn cßn h¹n chÕ, kh¶ n¨ng t¨ng s¶n l­îng do më réng diÖn tÝch cña ViÖt Nam rÊt h¹n chÕ, gièng lóa cã n¨ng suÊt cao, chèng ®­îc s©u bÖnh nh­ng chÊt l­îng g¹o l¹i cã tû lÖ g·y, b¹c bông cao, khã ®¶m b¶o tiªu chuÈn g¹o cao cÊp. V× vËy, gia nhËp vµo WTO, lµ ®iÒu kiÖn hÊp dÉn c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam c¶ vÒ vèn ®Çu t­, thiÕt bÞ c«ng nghÖ, thÞ tr­êng tiªu thô, vµ c¬ së h¹ tÇng. §iÒu nµy ®­îc lý gi¶i bëi nh÷ng ®iÓm chñ yÕu sau ®©y: 1/ ViÖt Nam lµ n­íc cã tiÒm n¨ng vµ lîi thÕ ph¸t triÓn nÒn n«ng nghiÖp cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao. 2/ nhiÒu hµng n«ng s¶n ViÖt Nam trong ®ã cã g¹o ®· kh¼ng ®Þnh vÞ thÕ trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. 3/ n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n lµ khu vùc ®­îc Nhµ n­íc ViÖt Nam khuyÕn khÝch ®Çu t­, do vËy, nhËn ®­îc sù ­u ®·i ®Çu t­ cao. 4/ héi nhËp quèc tÕ thóc ®Èy viÖc c¶i thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­, t¹o nªn sù yªn t©m cho c¸c nhµ ®Çu t­. Cã thÓ hi väng r»ng, víi chÝnh s¸ch chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, trong t­¬ng lai n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n nãi chung, g¹o ViÖt Nam nãi riªng sÏ trë thµnh ®Þa bµn vµ lÜnh vùc hÊp dÉn m¹nh h¬n c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi so víi hiÖn nay. Thø n¨m: n©ng cao søc c¹nh tranh cña c¸c DNNN . Gia nhËp WTO, ViÖt Nam kh«ng nh÷ng ®­îc h­ëng quyÒn lîi mµ c¸c n­íc thµnh viªn dµnh cho nhau ng­îc l¹i ViÖt Nam còng ph¶i thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c nghÜa vô dµnh ­u ®·i cho c¸c thµnh viªn kh¸c. Cã nghÜa lµ, ViÖt Nam còng ph¶i më cöa thÞ tr­êng cho g¹o cña c¸c ®èi thñ c¹nh tranh nhiÒu h¬n, chÝnh s¸ch minh b¹ch vµ b×nh ®¼ng h¬n, c¸c chÝnh s¸ch trî cÊp hoÆc hç trî cho g¹o kh«ng phï hîp WTO còng dÇn ph¶i lo¹i bá. Nh­ vËy, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam nhÊt lµ c¸c DNNN kh«ng cßn û l¹i vµo sù hç trî cña Nhµ n­íc ®­îc n÷a. C¸c doanh nghiÖp muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn ph¶i chÊp nhËn c¹nh tranh. ¸p lùc nµy buéc c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ph¶i tù v­¬n lªn n©ng cao c¹nh tranh cña cña doanh nghiÖp. H¬n n÷a, theo ®¸nh gi¸ cña IFPRI (ViÖn quèc tÕ nghiªn cøu chÝnh s¸ch l­¬ng thùc), trong m« h×nh c©n b»ng kh«ng gian n«ng nghiÖp ViÖt Nam (VASEM) cßn l¹c quan h¬n khi cho r»ng nÕu b·i bá h¹n ng¹ch xuÊt khÈu g¹o cho phï hîp víi quy ®Þnh cña WTO th× hiÖu qu¶ rßng cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam sÏ t¨ng kho¶ng 800 triÖu USD/n¨m vÒ thu nhËp quèc d©n vµ víi møc thuÕ xuÊt khÈu 10% sÏ mang l¹i thªm cho ChÝnh phñ Ýt nhÊt 100 triÖu USD. Thø s¸u: gia nhËp WTO, c¹nh tranh ph¸t triÓn sÏ gióp c¸c doanh nghiÖp vµ ng­êi tiªu dïng ®­îc lîi nhiÒu h¬n. V× c¹nh tranh ph¸t triÓn vµ thuÕ nhËp khÈu gi¶m gióp chi phÝ nguyªn liÖu m¸y mãc nhËp khÈu gi¶m, gi¸ g¹o gi¶m do ViÖt Nam s¶n xuÊt mang tÝnh c¹nh tranh vÒ gi¸ h¬n, trong khi ®ã, chÊt l­îng g¹o, tiªu chuÈn an toµn thùc phÈm t¨ng lªn do ®ßi hái cao cña c¸c n­íc trong hÖ thèng mËu dÞch quèc tÕ, ®ång thêi t¹o ®iÒu kiÖn kü thuËt cho n«ng d©n n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng. Thø b¶y: gia nhËp WTO, buéc c¸c ngµnh qu¶n lý c¸c cÊp ph¶i thay ®æi c¸ch nghÜ, t¨ng c­êng hiÓu biÕt vµ quan niÖm vÒ thÞ tr­êng, t«n träng ph¸p luËt ph¸p quy, nhanh chãng xo¸ bá triÖt ®Ó tµn d­ ¶nh h­ëng cña nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch. Buéc ph¶i c¶i c¸ch thÓ chÕ ngo¹i th­¬ng cïng víi viÖc gi¶m thuÕ, sù ®ßi hái minh b¹ch cña c¶i c¸ch ®ã kh«ng nh÷ng cã lîi cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho g¹o ViÖt Nam x©m nhËp thÞ tr­êng thÕ giíi, mÆt kh¸c cßn t¹o c¬ së chèng tham nhòng, chèng ®Æc quyÒn, ®Æc lîi trong lÜnh vùc kinh tÕ nh­ ký duyÖt h¹ng môc, h¹n ng¹ch xuÊt khÈu g¹o... Thóc ®Èy c¶i c¸ch chÝnh s¸ch thÞ tr­êng trong n­íc nh­ tù do h¬n trong l­u th«ng g¹o.. Thø t¸m: gia nhËp WTO sÏ n©ng cao vÞ trÝ quèc tÕ cña ViÖt Nam, t¹o thÕ ®øng v÷ng ch¾c h¬n cho ViÖt Nam trong quan hÖ quèc tÕ. ViÖt Nam sÏ cã c¬ héi tham gia vµo c¸c cuéc ®µm ph¸n ®a ph­¬ng, gi¶i quyÕt c¸c nhu cÇu thÞ tr­êng v× c¸c quyÒn lîi chÝnh ®¸ng cña m×nh, tham gia vµo diÔn ®µn thÕ giíi vÒ g¹o ®Ó trao ®æi kinh nghiÖm, ®­a ra nh÷ng th«ng tin míi nhÊt vÒ thÞ tr­êng, mËu dÞch g¹o, gi¸ c¶ còng nh­ t¹o c¬ héi cho c¸c nhµ s¶n xuÊt ViÖt Nam gÆp gì víi nhµ nhËp khÈu (hiÖn nay ViÖt Nam vµ c¸c n­íc xuÊt khÈu g¹o hµng ®Çu thÕ giíi lµ Th¸i Lan, Trung Quèc, Ên §é, Pakixtan ®· lËp ra Uû ban hîp t¸c mËu dÞch g¹o). Nh­ vËy,ViÖt Nam sÏ cã tiÕng nãi b×nh ®¼ng h¬n víi c¸c thµnh viªn kh¸c, cã quyÒn ®­a ra c¸c quy t¾c vÒ n«ng nghiÖp, bµy tá lËp tr­êng cña m×nh trong c¸c quy t¾c n«ng nghiÖp quèc tÕ, tr¸nh ®èi kh¸ng víi Mü vµ c¸c n­íc kh¸c, b¶o vÖ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ thÞ tr­êng g¹o, t¹o ®iÒu kiÖn phi chÝnh trÞ hãa mËu dÞch trong ®ã cã mËu dÞch g¹o. Thø chÝn: ViÖt Nam ®­îc xÕp vµo c¸c n­íc kÐm ph¸t triÓn cã thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng­êi d­íi 1000 USD/n¨m nªn khi lµ thµnh viªn cña WTO, s¶n phÈm xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sÏ ®­îc h­ëng nhiÒu ­u ®·i nhËp khÈu, khi th©m nh©p vµo thÞ tr­êng cña n­íc ph¸t triÓn. Ngoµi ra ViÖt Nam cßn ®­îc phÐp duy tr× c¸c lo¹i trî cÊp xuÊt khÈu bÞ cÊm ®èi víi ®a sè c¸c n­íc thµnh viªn WTO kh¸c, vµ theo HiÖp ®Þnh n«ng nghiÖp, ViÖt Nam còng sÏ kh«ng ph¶i ®­a ra c¸c cam kÕt gi¶m trî cÊp xuÊt khÈu g¹o (trong khi ®èi víi c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn ph¶i c¾t gi¶m 36% nguån ng©n s¸ch trong vßng 6 n¨m, c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn nãi chung ph¶i c¾t gi¶m 24% trong vßng 10 n¨m). ViÖt Nam còng kh«ng bÞ yªu cÇu c¾t gi¶m hç trî trong n­íc ®èi víi n«ng d©n (trong khi c¸c n­íc n«ng nghiÖp ph¶i c¾t gi¶m 20% trong 6 n¨m, c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn kh¸c lµ 13,3% trong vßng 10 n¨m) 2. Th¸ch thøc Thø nhÊt: mÆc dï ViÖt Nam víi t­ c¸ch lµ mét n­íc ®ang ph¸t triÓn nghÌo, ®­îc miÔn trõ c¾t gi¶m trî gi¸ xuÊt khÈu còng nh­ gi¶m møc hç trî cho n«ng d©n trong n­íc, nh­ng ®æi l¹i ViÖt Nam sÏ ph¶i cam kÕt nh­îng bé cho c¸c ®èi t¸c n­íc ngoµi vÝ dô nh­ gi¶m thuÕ nhËp khÈu, t¨ng h¹n ng¹ch nhËp khÈu, cho phÐp c¸c DNTN vµ n­íc ngoµi vµo thÞ tr­êng trong n­íc. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ trªn thÞ tr­êng trong n­íc c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam sÏ ph¶i tham gia c¹nh tranh thùc sù víi c¸c doanh nghiÖp n­íc ngoµi trong lÜnh vùc xuÊt khÈu g¹o. Mµ nh­ chóng ta ®· biÕt g¹o ViÖt Nam hiÖn nay mÆc dï ngµy cµng ®­îc c¶i thiÖn vÒ chÊt l­îng nh­ng so víi g¹o Th¸i Lan Mü, Pakistan vÉn thua kÐm c¶ vÒ chÊt l­îng lÉn sù ®a d¹ng vÒ chñng lo¹i H¬n thÕ n÷a, viÖc c¾t gi¶m thuÕ nhËp khÈu sÏ cã ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn nguån thu cña ng©n s¸ch nhµ n­íc. Bëi v× sau khi gi¶m thuÕ nhËp khÈu, ng©n s¸ch nhµ n­íc mÊt mét nguån thu nhËp tõ thuÕ nhËp khÈu. §©y lµ t¸c ®éng trùc tiÕp cña thuÕ quan mµ gi¶m thu ng©n s¸ch nhµ n­íc. Kh«ng nh÷ng thÕ, t¸c ®éng cña viÖc c¾t gi¶m thuÕ quan nhËp khÈu cßn lµm gi¶m ®¸ng kÓ sù t¨ng tr­ëng cña mét sè ngµnh, cô thÓ: ®èi víi n«ng nghiÖp nãi chung vµ g¹o nãi riªng t¸c ®éng cña c¾t gi¶m thuÕ nhËp khÈu lµm gi¶m sù t¨ng tr­ëng cña ngµnh nµy lµ 3,3%. B¶ng 3.1. T¸c ®éng cña thùc hiÖn c¸c cam kÕt héi nhËp ®èi víi mét sè ngµnh s¶n xuÊt (møc thay ®æi %) §¬n vÞ: % Tªn ngµnh AFTA APEC WTO N«ng nghiÖp 0,2 -2,6 -3,3 Thùc phÈm -10,2 -18,6 -23,2 Khai kho¸ng 0,1 -0,1 -0,3 DÖt -2,7 3,6 6,4 May -1,4 20 28,0 C¸c ngµnh c«ng nghiÖp nhÑ kh¸c -2,6 -6,5 -7,4 ( Nguồn báo thông tin kinh tế năm 2007) Thø hai: n¨ng lùc c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp chÕ biÕn vµ kinh doanh g¹o cßn thÊp. §a sè nhµ m¸y chÕ biÕn quy m« nhá, c«ng nghÖ, thiÕt bÞ l¹c hËu h¬n nhiÒu so víi tr×nh ®é c«ng nghÖ cña c¸c n­íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. V× vËy ¸p lùc cña viÖc më cöa thÞ tr­êng sÏ lµ th¸ch thøc to lín ®èi víi c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu g¹o ViÖt Nam. Bªn c¹nh ®ã, ngay sau khi gia nhËp WTO hµng rµo b¶o hé sÏ ph¶i lo¹i bá dÇn, møc ®é trî cÊp sÏ ph¶i gi¶m bít trong vßng tõ 1 ®Õn 3 n¨m, c¸c doanh nghiÖp cã n¨ng lùc c¹nh tranh thÊp sÏ gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n, thËm chÝ cã doanh nghiÖp sÏ ph¶i ®èi mÆt víi nguy c¬ ph¸ s¶n, ®©y sÏ lµ ®ßn gi¸ng m¹nh vµo viÖc xuÊt khÈu g¹o ViÖt Nam. Bëi v× hiÖn nay, ChÝnh phñ vÉn tiÕn hµnh trî cÊp xuÊt khÈu cho c¸c DNNN khi hä xuÊt khÈu g¹o ra n­íc ngoµi. Ch¼ng h¹n, hµng n¨m ChÝnh phñ th­êng t×m kiÕm gióp thÞ tr­êng th«ng qua viÖc ký kÕt HiÖp ®Þnh víi n­íc ngoµi, tæ chøc c¸c héi trî triÓn l·m ë n­íc ngoµi gióp cho c¸c doanh nghiÖp trong nø¬c cã ®iÒu kiÖn giíi thiÖu g¹o cña ViÖt Nam víi kh¸ch hµng thÕ giíi. KÓ tõ n¨m 2001, ®Ó khuyÕn khÝch xuÊt khÈu n«ng s¶n nãi chung vµ g¹o nãi riªng, chóng ta ®· thùc hiÖn th­ëng theo kim ng¹ch xuÊt khÈu cho nhiÒu mÆt hµng trong ®ã møc th­ëng ®èi víi g¹o lµ 180 ®ång/USD. Ngoµi ra cßn ¸p dông møc gi¸ sµn ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng bÞ Ðp gi¸, g©y thiÖt h¹i cho ng­êi s¶n xuÊt, khi thÞ tr­êng thÕ giíi cã biÕn ®éng bÊt lîi cho xuÊt khÈu g¹o. Thø ba: mét th¸ch thøc kh¸c lµ hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng, dÞch vô, hÖ thèng qu¶n lý cßn nhiÒu bÊt cËp so víi yªu cÇu cña héi nhËp. H¹ tÇng dÞch vô th­¬ng m¹i phôc vô xuÊt khÈu g¹o cßn thiÕu nhiÒu: thiÕu c¶ng chuyªn dông, chi phÝ bèc xÕp chê ®îi cao. C¸c chi phÝ t¹i c¶ng cho mçi tÊn g¹o cña ViÖt Nam cao gÊp 2 lÇn cña Th¸i Lan. Thø t­: hÖ thèng tiªu chuÈn vµ qu¶n lý chÊt l­îng g¹o trªn thÕ giíi, nhÊt lµ ë c¸c thÞ tr­êng lín, ®ßi hái cao vµ kh¾t khe ®èi víi g¹o cña ViÖt Nam th«ng qua c¸c tiªu chuÈn kü thuËt, an toµn vÖ sinh thùc phÈm, ngoµi ra, c¸c thµnh viªn WTO yªu cÇu ViÖt Nam thùc hiÖn HiÖp ®Þnh SPS ngay khi gia nhËp. Trong khi ®ã, kh¶ n¨ng ®¸p øng cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cßn thÊp, thiÕu ®ång bé ®iÒu nµy sÏ lµm gi¶m ®¸ng kÓ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña g¹o ViÖt Nam khi th©m nhËp vµo c¸c thÞ tr­êng lín. Thªm vµo ®ã, viÖc gia nhËp vµo WTO cµng vÒ sau cµng ph¶i chÊp nhËn nh÷ng cam kÕt lín h¬n, møc thuÕ thÊp h¬n, vµ ®iÒu kiÖn còng kh¾t khe h¬n. Ng­îc l¹i, v× cßn ë tr×nh ®é ph¸t triÓn thÊp, hiÖn t¹i ViÖt Nam hÇu nh­ ch­a sö dông c¸c hµng rµo kü thuËt nh»m b¶o hé s¶n xuÊt trong n­íc. MÆc dï, theo mét chuyªn gia, hÖ thèng c¸c tiªu chuÈn hiÖn cã cña ViÖt Nam vÒ kiÓm dÞch ®éng thùc vËt kh¸ phï hîp víi c¸c quy ®Þnh cña WTO vÒ néi dung vµ tÝnh minh b¹ch cña c¸c quy ®Þnh nµy. Tuy nhiªn, trªn thùc tÕ, viÖc thùc thi c¸c quy ®Þnh cßn kÐm hiÖu qu¶ c¶ trªn ph­¬ng diÖn b¶o vÖ søc khoÎ con ng­êi vµ t¹o hµng rµo b¶o hé cho s¶n xuÊt trong n­íc. Thø n¨m: mÆc dï vßng ®µm ph¸n Urugoay ®· cã nh­îng bé chót Ýt vÒ n«ng nghiÖp, song hç trî n«ng nghiÖp cña c¸c n­íc ph¸t triÓn hiÖn vÉn rÊt cao, theo sè liÖu cña tæ chøc hîp t¸c vµ ph¸t triÓn kinh tÕ OECD th× tæng sè trî cÊp cho n«ng nghiÖp ®· ®¹t tíi 361 tû USD/n¨m, gÊp kho¶ng 2 lÇn tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, trong ®ã Mü vµ EU chiÕm kho¶ng 80% tæng sè ®ã. C¸c n­íc nµy sÏ l¹m dông c¸c biÖn ph¸p chèng b¸n ph¸ gi¸ vµ chèng trî cÊp vµ c¸c rµo c¶n kü thuËt hÕt søc kh¾t khe nh»m b¶o hé s¶n xuÊt trong n­íc cña hä (ch¼ng h¹n, d­ l­îng kh¸ng sinh, ®iÒu kiÖn vÒ vÖ sinh vµ kiÓm dÞch thùc vËt) ®Ó g©y khã dÔ cho mét sè n«ng s¶n cã hµm l­îng lao ®éng cao nh­ g¹o ViÖt Nam khi xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng c¸c n­íc nµy. Thø s¸u: ho¹t ®éng ®Çu t­ cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam vµo c¸c mÆt hµng g¹o sÏ gÆp khã kh¨n h¬n khi ph¶i c¹nh tranh víi c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc h­ëng quyÒn t­¬ng tù m×nh: xo¸ bá c¬ chÕ hai gi¸, x¸c lËp c¬ chÕ mét gi¸, quyÒn tù do ®Çu t­ nhiÒu h¬n.. Thø b¶y: mét sè doanh nghiÖp ViÖt Nam sÏ mÊt quyÒn sö dông ph¸t minh, s¸ng chÕ, c«ng thøc chÕ t¹o, th­¬ng hiÖu...cña n­íc ngoµi bÊt hîp ph¸p. Hä ph¶i tù x¸c lËp th­¬ng hiÖu cho g¹o, nghiªn cøu gièng lóa, hoÆc mua c¸c gièng lóa cña n­íc ngoµi n¨ng suÊt cao do ®ã chi phÝ s¶n xuÊt sÏ t¨ng h¬n, kh¶ n¨ng c¹nh tranh vÒ gi¸ sÏ gi¶m. Nh­ vËy, gia nhËp WTO víi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam võa lµ c¬ héi võa lµ th¸ch thøc, võa lµ søc Ðp võa lµ søc ®Èy, võa cã ¶nh h­ëng tÝch cùc võa cã ¶nh h­ëng tiªu cùc. VÊn ®Ò lµ lµm thÕ nµo biÕn th¸ch thøc thµnh c¬ héi, chuyÓn søc Ðp thµnh søc ®Èy, biÕn nh÷ng ¶nh h­ëng bÊt lîi thµnh cã lîi, t×m ra ®èi s¸ch ®Ó ®­a n«ng nghiÖp tiÕn lªn thµnh mét ngµnh kinh tÕ hiÖn ®¹i cã søc c¹nh tranh cao trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. Ch­¬ng 3: Mét sè gi¶i ph¸p thóc ®Èy xuÊt khÈu g¹o ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh gia nhËp WTO i. Nh÷ng cam kÕt cña viÖt nam khi gia nhËp Wto 1. Cam kết đa phương Theo kết quả đàm phán, Việt Nam đồng ý tuân thủ toàn bộ các hiệp định và quy định mang tính ràng buộc của WTO từ thời điểm gia nhập. Tuy nhiên do nước ta đang phát triển ở trình độ thấp lại đang trong quá trình chuyển đổi nên ta yêu cầu và được WTO chấp nhận cho hưởng một thời gian chuyển đổi để thực hiện một số cam kết có liên quan đến thuế tiêu thụ đặc biệt, trợ cấp phi nông nghiệp, quyền kinh doanh. Các cam kết chính trong vấn đề đa phương là: Việt Nam chấp nhận bị coi là nền kinh tế phi thị trường trong 12 năm tức là không muộn hơn 31/12/2018.Tuy nhiên, trước thời điểm trên, nếu ta chứng minh được với đối tác nào là kinh tế Việt Nam hoàn toàn hoạt động theo cơ chế thị trường thì đối tác đó ngừng áp dụng chế độ “phi thị trường” đối với ta. Chế độ “phi thị trường” chỉ có ý nghĩa trong các vụ kiện chống bán phá giá. Và các thành viên WTO không có quyền áp dụng cơ chế tự vệ đặc thù đối với hàng xuất khẩu nước ta dù ta bị coi là nền kinh tế phi thị trường. Về dệt may, các thành viên WTO sẽ không được áp dụng hạn ngạch dệt may đối với Việt Nam khi vào WTO (riêng trường hợp ta vi phạm quy định WTO về trợ cấp bị cấm đối với hàng dệt may thì một số nước có thể có biện pháp trã đũa nhất định). Ngoài ra thành viên WTO cũng sẽ không được áp dụng tự vệ đặc biệt đối với hàng dệt may của nước ta. Về trợ cấp phi nông nghiệp, Việt Nam đồng ý bãi bỏ hoàn toàn các loại trợ cấp bị cấm theo quy định WTO như trợ cấp xuất khẩu và trợ cấp nội địa hóa. Tuy nhiên với các ưu đãi đầu tư dành cho hàng xuất khẩu đã cấp trước ngày gia nhập WTO, ta được bảo lưu thời gian quá độ là 5 năm (trừ ngành dệt may). Về trợ cấp nông nghiệp, Việt Nam cam kết không áp dụng trợ cấp xuất khẩu đối với nông sản từ thời điểm gia nhập. Tuy nhiên, ta bảo lưu quyền được hưởng một số quy định riêng của WTO dành cho nước đang phát triển trong lĩnh vực này. Đối với loại hỗ trợ mà WTO quy định phải cắt giảm nhìn chung ta duy trì được ở mức không quá 10% giá trị sản lượng. Ngoài mức này, ta còn bảo lưu thêm một số khoản hỗ trợ nữa vào khoảng 4.000 tỷ đồng mỗi năm. Các loại trợ cấp mang tính chất khuyến nông hay trợ cấp phục vụ phát triển nông nghiệp được WTO cho phép nên ta được áp dụng không hạn chế. Về quyền kinh doanh (quyền xuất nhập khẩu hàng hóa): Việt Nam đồng ý cho doanh nghiệp và cá nhân nước ngoài được quyền xuất nhập khẩu hàng hóa như người Việt Nam kể từ khi gia nhập, trừ các mặt hàng thuộc danh mục thương mại nhà nước (như xăng dầu, thuốc lá điếu, xì gà, băng đĩa hình, báo chí) và một số mặt hàng nhạy cảm khác mà ta chỉ cho phép sau một thời gian chuyển đổi (như gạo và dược phẩm). Cam kết của Việt Nam đồng ý cho phép doanh nghiệp và cá nhân nước ngoài không có hiện diện tại Việt Nam được đăng ký quyền xuất nhập khẩu tại Việt Nam. Quyền xuất nhập khẩu chỉ là quyền đứng tên trên tờ khai hải quan để làm thủ tục xuất nhập khẩu. Trong mọi trường hợp, DN và cá nhân nước ngoài sẽ không được tự động tham gia vào hệ thống phân phối trong nước. Các cam kết về quyền kinh doanh sẽ không ảnh hưởng đến quyền của ta trong việc đưa ra các quy định để quản lý dịch vụ phân phối, đặc biệt đối với sản phẩm nhạy cảm như dược phẩm, xăng dầu, báo - tạp chí… Về thuế tiêu thụ đặc biệt đối với rượu và bia, các thành viên WTO đồng ý cho ta thời gian chuyển đổi không quá 3 năm để điều chỉnh lại thuế tiêu thụ đặc biệt đối với rượu và bia cho phù hợp với quy định WTO. Hướng sửa đổi là đối với rượu trên 20 độ cồn hoặc sẽ áp dụng một mức thuế tuyệt đối hoặc một mức thuế phấn trăm. Đối với bia, sẽ chỉ áp dụng một mức thuế phần trăm. Đối với doanh nghiệp nhà nước (DNNN), doanh nghiệp thương mại nhà nước, cam kết trong lĩnh vực này là nhà nước sẽ không can thiệp trực tiếp hay gián tiếp vào hoạt dộng DNNN. Tuy nhiên, nhà nước với tư cách là một cổ đông được can thiệp bình đẳng vào hoạt động của DN như các cổ đông khác. Ta cũng đồng ý cách hiểu mua sắm của DNNN không phải là mua sắm Chính phủ. Về tỷ lệ cổ phần thông qua quyết định tại DN: Điều 52 và 104 của Luật DN quy định một số vấn đề quan trọng có liên quan đến hoạt động của công ty TNHH và Công ty cổ phần chỉ được phép thông qua khi có số phiếu đại diện ít nhất là 65% hoặc 75% vốn góp chấp thuận. Quy định này có thể vô hiệu hóa quyền của bên góp đa số vốn trong liên doanh. Do vậy, ta đã xử lý theo hướng cho phép các bên tham gia liên doanh được thỏa thuận vấn đề này trong điều lệ công ty Về một số biện pháp hạn chế nhập khẩu, ta đồng ý cho nhập khẩu xe máy phân phối lớn không muộn hơn ngày 31/5/2007. Với thuốc lá điếu và xì gà, ta đồng ý bỏ biện pháp cấm nhập khẩu từ thời điểm gia nhập. Tuy nhiên sẽ chỉ có một DN nhà nước được quyền nhập khẩu toàn bộ thuốc lá điều và xì gà. Mức thuế nhập khẩu mà ta đàm phán được cho hai mặt hàng này là rất cao. Với ôtô cũ ta cho phép nhập khẩu các loại xe đã qua sử dụng không quá 5 năm. Về cam kết thực hiện minh bạch hóa, ngay từ khi gia nhập Việt Nam sẽ công bố dự thảo các văn bản quy phạm pháp luật do Quốc hội, Uỷ ban thường vụ quốc hội và Chính phủ ban hành để lấy ý kiến nhân dân. Thời hạn dành cho việc góp ý và sửa đổi tối thiểu là 60 ngày. Việt Nam cũng cam kết sẽ đăng công khai các văn bản pháp luật trên các tạp chí, trang tin điện tử của bộ, ngành. Một số cam kết liên quan khác: thuế xuất khẩu, Việt Nam chỉ cam kết sẽ giảm thuế xuất khẩu đối với phế liệu kim loại đen và màu theo lộ trình, không cam kết về thuế xuất khẩu của các sản phẩm khác.  Về đa phương, Việt Nam còn đàm phán một số vấn dề đa phương khác như bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ, đặc biệt là sử dụng phần mềm hợp pháp trong cơ quan Chính phủ. Định giá tính thuế xuất nhập khẩu, các biện pháp đầu tư liên quan đến thương mại, các biện pháp hàng rào kỹ thuật trong thương mại… Với nội dung này, ta cam kết tuân thủ các quy định của WTO kể từ khi gia nhập. 2. Cam kết về thuế nhập khẩu Mức cam kết chung của Việt Nam là đồng ý ràng buộc mức trần cho toàn bộ biểu thuế (10.600 dòng). Mức thuế bình quân toàn biểu được giảm từ mức hiện hành 17,4% xuống còn 13,4% thực hiện dần trung bình 5 - 7 năm. Mức thuế bình quân đối với hàng nông sản giảm từ mức hiện hành 23,5% xuống còn 20,9% thực hiện trong khoảng 5 năm. Với hàng công nghiệp từ 16,8% xuống còn 12,6% thực hiện chủ yếu trong vòng 5 - 7 năm. Mức cam kết cụ thể: sẽ có khoảng hơn 1/3 dòng số dòng thuế sẽ phải cắt giảm, chủ yếu là các dòng có thuế suất trên 20%. Các mặt hàng trọng yếu, nhạy cảm đối với nền kinh tế như nông sản, xi măng, sắt thép, vật liệu xây dựng, ôtô - xe máy… vẫn duy trì được mức bảo hộ nhất định. Những ngành có mức giảm thuế nhiều nhất bao gồm: dệt may, cá và sản phẩm cá, gỗ và giấy, hàng chế tạo khác, máy móc và thiết bị điện - điện tử. Bên cạnh đó, Việt Nam đạt được mức thuế trần cao hơn mức đang áp dụng đối với nhóm hàng xăng dầu, kim loại, hóa chất là phương tiện vận tải. Cam kết của Việt Nam sẽ cắt giảm thuế theo một số hiệp định tự do theo ngành của WTO (giảm thuế xuống 0% hoặc mức thấp). Đây là hiệp định tự nguyện của WTO nhưng các nước mới gia nhập đều phải tham gia một số ngành. Ngành mà ta cam kết tham gia là sản phẩm công nghệ thông tin, dệt may và thiết bị y tế. Ta cũng tham gia một phần với thời gian thực hiện từ 3 - 5 năm đối với ngành thiết bị máy bay, hóa chất và thiết bị xây dựng. Về hạn ngạch thuế quan, ta bảo lưu quyền áp dụng với đường, trứng gia cầm, lá thuốc lá và muối. 3. Cam kết về mở của thị trường dịch vụ Về diện cam kết, trong Hiệp định thương mại song phương (BTA) với Hoa Kỳ ta đã cam kết 8 ngành dịch vụ (khoảng 65 phân ngành). Trong thỏa thuận WTO, ta cam kết đủ 11 ngành dịch vụ, tính theo phân ngành khoảng 110 ngành. Về mức độ cam kết, với hầu hết các ngành dịch vụ, trong đó có những ngành nhạy cảm như bảo hiểm, phân phối, du lịch… ta giữ được mức độ cam kết gần như trong BTA. Riêng viễn thông, ngân hàng và chứng khoán, để sớm kết thúc đàm phán, ta đã có một số bước tiến nhưng nhìn chung không quá xa so với hiện trạng và đều phù hợp với định hướng phát triển đã được phê duyệt cho các ngành này. Cam kết chung cho các ngành dịch vụ về cơ bản như BTA. Trước hết, công ty nước ngoài không được hiện diện tại Việt Nam dưới hình thức chi nhánh, trừ phi điều đó được ta cho phép trong từng ngành cụ thể. Ngoài ra, công ty nước ngoài tuy được phép đưa cán bộ quản lý vào làm việc tại Việt Nam nhưng ít nhất 20% cán bộ quản lý của công ty phải là người Việt Nam. Cuối cùng, ta cho phép tổ chức và cá nhân nước ngoài được mua cổ phần trong các doanh nghiệp Việt Nam nhưng tỷ lệ phải phù hợp với mức mở cửa thị trường ngành đó. Riêng ngân hàng ta chỉ cho phép ngân hàng nước ngoài mua tối đa 30% cổ phần. Dịch vụ khai thác hỗ trợ dầu khí: Đồng ý cho phép các DN nước ngoài được thành lập công ty 100% vốn nước ngoài sau 5 năm kể từ khi gia nhập để đáp ứng các dịch vụ hỗ trợ khai thác dầu khí. Tuy nhiên, Việt Nam còn giữ nguyên quyền quản lý các hoạt động trên biển, thềm lục địa và quyền chỉ định các ty thăm dò, khai thác tài nguyên. Bảo lưu được một danh mục các dịch vụ dành riêng cho các DN Việt Nam như dịch vụ bay, dịch vụ cung cấp trang thiết bị và vật phẩm cho dàn khoan xa bờ… Tất cả các công ty vào Việt Nam cung ứng dịch vụ hỗ trợ dầu khí đều phải đăng ký với cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Dịch vụ viễn thông, Việt Nam có thêm một số nhận nhượng so với BTA nhưng ở mức độ hợp lý, phù hợp với chiến lược phát triển của ta. Cụ thể là cho phép thành lập liên doanh đa số vốn nước ngoài để cung cấp dịch vụ viễn thông không gắn với hạ tầng mạng (phải thuê mạng do DN Việt Nam nắm quyền kiểm soát) và nới lỏng một chút về việc cung cấp dịch vụ qua biên giới để đổi lấy giữ lại hạn chế áp dụng cho viễn thông có gắn với hạ tầng mạng (chỉ các các doanh nghiệp nhà nước nắm đa số vốn mới đầu tư hạ tầng mạng, nước ngoài chỉ được góp vốn đến 49% và cũng chỉ được liên doanh với đối tác Việt Nam đã được cấp phép). Dịch vụ phân phối, về cơ bản giữ được như BTA, tức là khá chặt só với các nước mới gia nhập. Trước hết, về thời điểm cho phép thành lập DN 100% vốn nước ngoài là như BTA (1/1/2009). Thứ hai, tương tự như BTA, ta không mở cửa thị trường phân phối xăng dầu, dược phẩm, sách báo, tạp chí, băng hình, thuốc lá, gạo, đường và kim loại quý cho nước ngoài. Nhiều sản phẩm nhạy cảm như sắt thép, xi măng, phân bón… ta chỉ mở cửa thị trường sau 3 năm. DN có vốn đầu tư nước ngoài, mở điểm bán lẻ thứ hai trở đi phải được ta cho phép theo từng trường hợp cụ thể. Dịch vụ bảo hiểm, về tổng thể, mức độ cam kết ngang BTA, tuy nhiên, ta đồng ý cho Hoa Kỳ thành lập chi nhánh bảo hiểm phi nhân thọ sau 5 năm kể từ ngày gia nhập. Dịch vụ ngân hàng, ta đồng ý cho thành lập ngân hàng con 100% vốn nước ngoài không muộn hơn ngày 1/4/2007. Ngoài ra ngân hàng nước ngoài muốn được thành lập chi nhánh tại Việt Nam nhưng chi nhánh đó không được phép mở chi nhánh phụ và vẫn phi chịu hạn chế về huy động tiền gửi bằng VND từ thể nhân Việt Nam trong vòng 5 năm kể từ khi ta gia nhập WTO. Ta vẫn giữ được hạn chế về mua cổ phần trong ngân hàng Việt Nam (không quá 30%).  Dịch vụ chứng khoán, ta cho phép thành lập công ty chứng khoán 100% vốn nước ngoài và chi nhánh sau 5 năm kể từ khi gia nhập WTO Các cam kết khác, với các ngành còn lại như du lịch, giáo dục, pháp lý, kế toán, xây dựng, vận tải… mức độ cam kết về cơ bản không khác nhiều so với BTA. Ngoài ra không mở cửa dịch vụ in ấn - xuất bản. Ii. Nh÷ng biÖn ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ xuÊt khÈu g¹o cña viÖt nam 1. CÊp ®é vÜ m« Víi nh÷ng ®Þnh h­íng trªn ®©y, vµ ®Ó nh»m ph¸t huy thÕ m¹nh, n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng g¹o trong xu thÕ héi nhËp kinh tÕ toµn cÇu, vµ ®Ó chuÈn bÞ cho qu¸ tr×nh gia nhËp WTO, chóng ta cÇn thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p c¬ b¶n sau: Thø nhÊt, gi¶i ph¸p vÒ quy ho¹ch vµ ®Çu t­ vïng chuyªn canh g¹o xuÊt khÈu. Thùc tÕ cho thÊy, chóng ta kh«ng thÓ t¨ng sè l­îng, ®Æc biÖt lµ chÊt l­îng vµ gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm nÕu kh«ng quy ho¹ch ®ång bé quy tr×nh 7 kh©u liªn hoµn (canh t¸c - thu ho¹ch - chÕ biÕn - ®ãng gãi - b¶o qu¶n - vËn chuyÓn - c¶ng khÈu). ë ®©y, ®Æc biÖt chó träng viÖc n©ng cÊp c«ng nghÖ bèc xÕp, chØnh ®èn l¹i toµn bé kh©u tæ chøc ®iÒu hµnh t¹i c¶ng nh»m ®¶m b¶o thêi h¹n giao hµng kh«ng chËm trÔ. Nhµ n­íc cÇn ®Çu t­ trong viÖc ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng vµ dÞch vô trong viÖc bu«n b¸n lóa g¹o ë nh÷ng vïng cã hµng ho¸ lín, ®Æc biÖt lµ ë §BSCL vµ §BSH. NhiÒu n¨m qua, chóng ta th­êng xuÊt khÈu g¹o theo ®iÒu kiÖn giao hµng FOB, nghÜa lµ chän ph­¬ng thøc giao dÞch quèc tÕ “nhµn nhÊt” vµ t­¬ng øng lµ ¨n Ýt nhÊt. §· nh­ vËy, thêi gian giao hµng vÉn bÞ chËm trÔ, vi ph¹m hîp ®ång. §èi víi kh¸ch hµng n­íc ngoµi, cung c¸ch lµm ¨n kiÓu ®ã lµ kh«ng thÓ chÊp nhËn ®­îc. §Ó thu hót ®­îc kh¸ch hµng, tõng b­íc n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh, t×nh tr¹ng bøc xóc ®ã hiÖn nay cÇn ph¶i sím kh¾c phôc. Thø hai, nhãm gi¶i ph¸p n©ng cao chÊt l­îng thãc trong canh t¸c vµ thu ho¹ch nh­ gièng lóa, ph©n bãn, ph¬i sÊy lµ tËp hîp ®ång bé c¸c gi¶i ph¸p tèi ­u vÒ khoa häc kü thuËt c«ng nghÖ nh»m trùc tiÕp tuyÓn chän vµ t¹o nguån tèt nhÊt cho chÊt l­îng g¹o xuÊt khÈu. Thùc tÕ nÕu kh«ng cã gièng lóa tèt th× kh«ng cã h¹t thãc tèt vµ kh«ng cã h¹t g¹o tèt ®Ó c¹nh tranh xuÊt khÈu. V× vËy, cÇn triÓn khai c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu trong lÜnh vùc trän t¹o gièng, trong lÜnh vùc di truyÒn chÊt l­îng vµ ho¸ sinh chÊt l­îng lóa g¹o, øng dông c¸c kü thuËt cña c«ng nghÖ sinh häc (c«ng nghÖ gen, c«ng nghÖ tÕ bµo..) nh»m t¹o ra c¸c gièng lóa võa cã n¨ng suÊt cao, võa cã chÊt l­îng tèt, võa cã tÝnh chèng chÞu cao phôc vô kÞp thêi c¸c yªu cÇu cña s¶n xuÊt vµ cña ®êi sèng, ®Æc biÖt lµ c¸c yªu cÇu cña c«ng t¸c xuÊt khÈu g¹o. Tõ ®ã, chóng ta míi cã kh¶ n¨ng thùc thi c¸c chiÕn l­îc liªn kÕt s¶n phÈm vµ thÞ tr­êng mét c¸ch n¨ng ®éng vµ cã hiÖu qu¶. MÆt kh¸c, cÇn n©ng cao n¨ng lùc tæ chøc ®iÒu hµnh qu¶n lý cña c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc. §Ó t¨ng n¨ng lùc c¹nh tranh, tæng hîp tõ c¸c kh©u liªn hoµn t¹o nªn chÊt l­îng, chóng ta ®ang cÇn nh÷ng kü thuËt viªn giái, nh÷ng nhµ qu¶n lý doanh nghiÖp tµi ba nh­ng tr­íc hÕt ph¶i cã ý thøc tr¸ch nhiÖm cao. Thø ba nhãm gi¶i ph¸p hiÖn ®¹i ho¸ kh©u chÕ biÕn, b¶o qu¶n g¹o theo tiªu chuÈn chÊt l­îng quèc tÕ ISO 9000, GMP, HACCP... cã ý nghÜa cÊp thiÕt, v× ®©y lµ kh©u yÕu næi bËt cña g¹o ViÖt Nam hiÖn nay so víi c¸c n­íc nh­ Th¸i Lan vµ nhÊt lµ Mü v× ViÖt Nam lµ n­íc võa ®i sau vÒ KHCN, võa ®i sau vÒ xuÊt khÈu g¹o. §©y còng lµ lý do chñ yÕu dÉn ®Õn chªnh lÖch gi¸ g¹o xuÊt khÈu cña ViÖt Nam so víi gi¸ cña Th¸i Lan vµ Mü. Do vËy, nhãm gi¶i ph¸p nµy lµ cÊp b¸ch, cÇn ®­îc chó träng. Ngay tõ b©y giê, chóng ta cÇn tæ chøc tèt kh©u s¬ chÕ, ®ång thêi cÇn ®¶m b¶o tèt kh©u hoµn thiÖn s¶n phÈm g¹o xuÊt khÈu. HiÖn nay, chóng ta cã qu¸ nhiÒu c¬ së xay x¸t nhá, t­ nh©n. G¹o xuÊt khÈu ®­îc thu gom tõ c¸c c¬ së ®ã nªn chÊt l­îng kh«ng ®ång ®Òu. Dï sao, ®©y vÉn chØ lµ b­íc s¬ chÕ cÇn thiÕt nªn kh«ng thÓ xem nhÑ hay qua loa b­íc hoµn thiÖn s¶n phÈm xuÊt khÈu ë nh÷ng c¬ së lín, víi nh÷ng d©y chuyÒn c«ng nghÖ hiÖn ®¹i vµ ®ång bé. Trong qu¸ tr×nh ®ång bé nµy, viÖc tæ chøc m¹ng l­íi vµ chuyªn chë tèt sÏ gióp cho viÖc gi¶m c¸c chi phÝ trong gi¸ thµnh s¶n phÈm ®Ó cã thÓ n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh xuÊt khÈu g¹o. Thø t­, hç trî ph¸t triÓn th­¬ng hiÖu cho c¸c s¶n phÈm g¹o xuÊt khÈu. Trong xuÊt khÈu, tõ tr­íc ®Õn nay n­íc ta chØ tËp trung vµo c¸c s¶n phÈm th« mµ Ýt chó ý ®Õn viÖc n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm chÕ biÕn vµ x©y dùng th­¬ng hiÖu riªng cho s¶n phÈm xuÊt khÈu cña m×nh. ChÝnh v× vËy, ®· 15 n¨m xuÊt khÈu g¹o víi sè l­îng lín nh­ng ®Õn nay h¹t g¹o ViÖt Nam vÉn ch­a cã th­¬ng hiÖu trªn thÞ tr­êng thÕ giíi, h×nh ¶nh g¹o ViÖt Nam g¾n liÒn víi chÊt l­îng g¹o trung b×nh - gi¸ h¹, trong khi míi chØ nghe ®Õn tªn g¹o Basmati cña Ên §é hay g¹o Khao Dawk Mali cña Th¸i Lan lµ kh¸ch hµng ®· chän mua ngay. MÆc dï, ViÖt Nam ®· cã nh÷ng lo¹i g¹o ®Æc s¶n næi tiÕng nh­ T¸m th¬m, t¸m xoan, Dù h­¬ng, NÕp c¸i hoa vµng...víi ®é dÎo, mÒm vÞ ®Ëm vµ ngon, tinh bét cao cÊp amilopectin chiÕm tíi 80% (tinh bét th­êng amiloza chØ kho¶ng 20%), gi¸ trÞ dinh d­ìng cao dÔ hÊp thô. Do vËy, ng­êi tiªu dïng tõng ®i nhiÒu n­íc Ch©u ¸, Ch©u Mü, Ch©u ¢u ®· kh¼ng ®Þnh r»ng, thËt hiÕm cã lo¹i g¹o nµo cã mïi h­¬ng tuyÖt vêi nh­ g¹o T¸m ®Æc s¶n cña n­íc ta. Ngay g¹o ®Æc s¶n Th¸i Lan xuÊt khÈu vµo Mü ®­îc qu¶ng c¸o lµ ”g¹o th¬m” nh­ng thùc tÕ chØ cã mïi th¬m tho¶ng nhÑ, nh­ng ®Õn nay vÉn ch­a cã th­¬ng hiÖu. Do ®ã, cïng víi viÖc hç trî ho¹t ®éng ph¸t triÓn th­¬ng hiÖu cña c¸c c«ng ty, doanh nghiÖp, ViÖt Nam còng cã thÓ tËn dông uy tÝn cña c¸c khu vùc vèn cã s¶n phÈm n«ng nghiÖp ®Æc s¶n dïng lµm chØ dÉn ®Þa lý nh»m t¨ng thªm søc hót cho g¹o, ®èi víi mét n­íc cã nÒn n«ng nghiÖp truyÒn thèng l©u ®êi nh­ n­íc ta th× ®©y lµ thÕ m¹nh cã thÓ khai th¸c nh»m ®em l¹i lîi Ých cao vÝ dô nh­ ViÖt Nam cã thÓ x©y dùng th­¬ng hiÖu cho c¸c lo¹i g¹o ®Æc s¶n nh­: T¸m th¬m H¶i D­¬ng, T¸m xoan Nam §Þnh, T¸m ®æ Thanh Ho¸... §ång thêi, Nhµ n­íc cÇn khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp ®¨ng ký th­¬ng hiÖu ë thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc vµ cho phÐp Nhµ n­íc ®ù¬c can thiÖp trong viÖc b¶o vÖ th­¬ng hiÖu cho c¸c doanh nghiÖp Trong giai ®o¹n ®Çu khi tÝch luü tõ n«ng nghiÖp cßn ch­a ®ñ lín ®Ó ph¸t triÓn th­¬ng hiÖu riªng, Nhµ n­íc cÇn cã biÖn ph¸p hç trî thÝch ®¸ng cho c¸c doanh nghiÖp vµ c¸c ngµnh nh­ kh«ng h¹n chÕ chi phÝ qu¶ng c¸o, xóc tiÕn th­¬ng m¹i ë møc 7% doanh thu nh­ hiÖn nay. Thø n¨m, nhãm gi¶i ph¸p marketing, hç trî th«ng qua ho¹t ®éng xóc tiÕn th­¬ng m¹i trong xuÊt khÈu g¹o, tuy kh«ng trùc tiÕp chi phèi chÊt l­îng nh­ng l¹i hÕt søc cÇn thiÕt cho c¸c chiÕn l­îc liªn kÕt s¶n phÈm vµ thÞ tr­êng ®¶m b¶o th¾ng lîi, ®Æc biÖt cho môc tiªu gi¶m xuÊt khÈu qua trung gian, më réng thÞ tr­êng g¹o hiÖn nay cña ViÖt Nam. Tr­íc hÕt, trong nh÷ng n¨m tíi, ®Ó cã thÓ t¨ng nhanh g¹o ®Æc s¶n chÊt l­îng cao nh»m më réng h¬n n÷a vµo thÞ tr­êng c¸c n­íc ph¸t triÓn B¾c Mü vµ T©y ¢u, NhËt B¶n, lµ nh÷ng thÞ tr­êng khã tÝnh nh­ng hiÖu qu¶ xuÊt khÈu cao vµ tõ uy tÝn cña g¹o ®Æc s¶n b­íc ®Çu ®Ó chiÕm lÜnh, chóng ta cã thÓ më réng nhanh h¬n thÞ tr­êng tiªu thô c¸c lo¹i g¹o th«ng th­êng th× yÕu tè hµng ®Çu lµ ph¶i cã hÖ thèng th«ng tin cËp nhËt thÞ tr­êng ®Ó cã thÓ n¾m ch¾c nhu cÇu th­êng xuyªn biÕn ®éng th«ng qua viÖc ®Æt c¸c v¨n phßng ®¹i diÖn nhiÒu h¬n ë n­íc ngoµi, tr­íc hÕt lµ nh÷ng n­íc nhËp khÈu g¹o ë Ch©u ¸, thø ®Õn Ch©u Phi vµ Ch©u Mü Latinh, h¬n thÕ n÷a ®Ó xuÊt khÈu trùc tiÕp, chóng ta cÇn chó träng h¬n viÖc tranh thñ c¸c c¬ héi giao tiÕp quèc tÕ víi quy m« lín nh­ Héi nghÞ th­îng ®Ønh Ph¸p ng÷, Héi nghÞ th­îng ®Ønh l­¬ng thùc thÕ giíi, c¸c Héi th¶o quèc tÕ tuyªn truyÒn giíi thiÖu g¹o xuÊt khÈu ViÖt Nam, nh»m t×m kiÕm nhiÒu h¬n nh÷ng kh¸ch hµng míi. Mét h­íng n÷a kh¸ tÝch cùc lµ t¨ng c­êng ®µm ph¸n th­¬ng m¹i ë cÊp ChÝnh phñ ®Ó ký kÕt c¸c HiÖp ®Þnh song ph­¬ng vµ ®a ph­¬ng t¹o ®iÒu kiÖn b×nh ®¼ng, minh b¹ch, c«ng b»ng cho th­¬ng m¹i hµng n«ng s¶n nãi chung vµ g¹o nãi riªng cña ViÖt Nam vµo c¸c n­íc, mÆt kh¸c, t¨ng c­êng cung cÊp th«ng tin vÒ nh÷ng néi dung cña c¸c HiÖp ®Þnh cho c¸c doanh nghiÖp. Cïng víi sù cung cÊp th«ng tin tÇm chiÕn l­îc cña Nhµ n­íc ë cÊp Bé Th­¬ng m¹i, Bé N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n, Tæng C«ng ty vµ HiÖp héi xuÊt nhËp khÈu l­¬ng thùc ViÖt Nam cÇn chñ ®éng tÝch cùc trong kh©u nghiªn cøu thÞ tr­êng thÕ giíi ®Ó cã thÓ vËn dông nhanh chãng trong ho¹t ®éng kinh doanh. §Ó ®¶m b¶o sù thèng nhÊt trong môc tiªu ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc xóc tiÕn th­¬ng m¹i Nhµ n­íc, phi ChÝnh phñ vµ doanh nghiÖp cÇn ®æi míi c¬ chÕ cung cÊp th«ng tin theo h­íng cËp nhËt, chÝnh x¸c th«ng tin vÒ thÞ tr­êng g¹o tíi c¸c doanh nghiÖp vµ nhµ s¶n xuÊt g¹o xuÊt khÈu. §Ò cao vai trß cña b¸o chÝ, ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng trong viÖc hç trî s¶n xuÊt, xuÊt khÈu g¹o, tuyªn truyÒn qu¶ng b¸ cho g¹o ViÖt Nam tr¸nh ®­a tin thÊt thiÖt lµm xÊu h×nh ¶nh g¹o xuÊt khÈu. ChØ cã nh­ vËy míi cã thÓ sím khai th«ng thÞ tr­êng g¹o trong qu¸ tr×nh gia nhËp WTO. Thø s¸u, nhãm gi¶i ph¸p chÊn chØnh hÖ thèng l­u th«ng ph©n phèi g¹o trong n­íc phôc vô xuÊt khÈu (nh­ ®¶m b¶o s¶n phÈm thãc ®Çu ra cho n«ng d©n, c¶i tiÕn hÖ thèng l­u th«ng ph©n phèi hiÖn nay) lµ rÊt thiÕt thùc võa gi¶i quyÕt ®iÒu bøc xóc lín nhÊt cña n«ng d©n hiÖn ë kh©u b¸n thãc, võa còng nh»m t¨ng chÊt l­îng g¹o trong viÖc tr¸nh xay x¸t chÕ biÕn hai lÇn vµ gi¶m gi¸ thµnh g¹o xuÊt khÈu. NhiÒu n¨m qua, t­ th­¬ng ®· ®¶m nhËn tíi 95% tæng sè l­¬ng thùc thu mua, xay x¸t phôc vô xuÊt khÈu. T­ th­¬ng mét mÆt ®ãng gãp tÝch cùc vµo thÞ tr­êng l­¬ng thùc néi ®Þa th«ng tho¸ng nh­ng mÆt kh¸c còng béc lé mÆt tiªu cùc trong viÖc Ðp cÊp Ðp gi¸ mua thãc cña n«ng d©n mÆc dï Nhµ n­íc chñ tr­¬ng gi÷ v÷ng gi¸ thãc sao cho n«ng d©n cã lîi nhuËn 25 - 45%. V× cÇn b¸n thãc ®Ó trang tr¶i nhiÒu kho¶n chi phÝ nªn thùc tÕ n«ng d©n th­êng xuyªn ph¶i b¸n thãc víi gi¸ thÊp thiÖt thßi rÊt lín. ë nhiÒu n­íc nh­ Mü, T©y ¢u, Nhµ n­íc th«ng qua hÖ thèng tµi chÝnh ®Ó kÝch cÇu, gi÷ gi¸ b¸n thãc cã lîi cho n«ng d©n ®ång thêi cßn trî gi¸ cho n«ng d©n 100 USD/ 1 tÊn g¹o. XÐt trong ®iÒu kiÖn n­íc ta, ®Ó hç trî cho n«ng d©n tiªu thô ®­îc thãc ngay sau thu ho¹ch mµ kh«ng bÞ Ðp cÊp Ðp gi¸, Nhµ n­íc cÇn thµnh lËp riªng “Ng©n hµng thãc”. Víi chøc n¨ng cña ng©n hµng thãc, n«ng d©n thu ho¹ch vµ nhËp thãc kh« vµo Ng©n hµng, råi lÊy chøng tõ vµ nhËn tiÒn thãc víi møc gi¸ khi nhËp thãc, Sau nµy, n«ng d©n chñ ®éng b¸n thãc khi thÊy gi¸ cã lîi vµ tr¶ tiÒn vay cña ng©n hµng víi l·i suÊt ­u ®·i. Nh­ vËy, ng©n hµng thãc cã vai trß t¸c dông lín ë c¸c mÆt: - Khai th«ng ®­îc kÞp thêi s¶n phÈm ®Çu ra cña n«ng d©n, ng­êi s¶n xuÊt tho¸t c¶nh mõng Ýt, lo nhiÒu vÒ sè phËn h¹t thãc ch×m næi.... - Gãp phÇn gi÷ gi¸ thãc ®Çu ra theo chñ tr­¬ng cña Nhµ n­íc nh»m ®¶m b¶o cho n«ng d©n møc lîi nhuËn 25- 40% chèng ®­îc viÖc t­ th­¬ng Ðp gi¸. - N«ng d©n an t©m ®Èy m¹nh s¶n xuÊt, ®ång thêi chíp ®­îc thêi c¬ xuÊt khÈu cã lîi nhÊt. Thø b¶y, tiÕp tôc hoµn thiÖn vµ ®æi míi chÝnh s¸ch xuÊt khÈu g¹o nh­ xo¸ bá ®Çu mèi vµ h¹n ng¹ch, nghiªn cøu t¨ng mét c¸ch hîp lý møc chi m«i giíi hoa hång vµ møc th­ëng cho kim ng¹ch xuÊt khÈu g¹o phï hîp víi quy ®Þnh cña WTO, lîi dông triÖt ®Ó “chÝnh s¸ch hép xanh” cña WTO ®Ó hç trî m¹nh mÏ cho s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu g¹o. G¹o lµ mét trong nh÷ng mÆt hµng cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng xuÊt khÈu, ngay c¶ khi Nhµ n­íc ch­a cã biÖn ph¸p hç trî nµo th× nh÷ng mÆt hµng nµy còng ®· kh¼ng ®Þnh ®­îc sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña m×nh trªn thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc. V× vËy, ®èi víi mÆt hµng nµy Nhµ n­íc cã thÓ gi¶m møc ®é b¶o hé xuèng ®ång thêi chØ tiÕn hµnh c¸c biÖn ph¸p hç trî gi¸n tiÕp nh­: c¸c chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña mÆt hµng nµy bao gåm c¸c chÝnh s¸ch s¶n xuÊt nh­ gièng, ®Çu vµo chÊt l­îng cao, kü thuËt, c«ng nghÖ hiÖn ®¹i vµ c¸c chÝnh s¸ch xóc tiÕn xuÊt khÈu hµng ho¸. Ngoµi ra ChÝnh phñ cßn cã thÓ trî cÊp cho g¹o vµ bï lç cho n«ng d©n mµ kh«ng vi ph¹m quy ®Þnh cña WTO, hiÖu qu¶ l¹i cao. §ã lµ biÖn ph¸p gi¶m thuÕ ®èi víi g¹o, vÝ dô nÕu møc thuÕ ®èi víi g¹o lµ 7%, vµ ®Þnh trî cÊp 4% th× nay chØ thu thuÕ 3%. Sè dù ®Þnh trî cÊp trao cho chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng ®Ó bï ®¾p cho thiÕu hôt ng©n s¸ch v× gi¶m thuÕ. NÕu ng©n s¸ch Nhµ n­íc kh¸ lªn, sÏ t¨ng dÇn møc bï ®¾p ®ã, thuÕ ®èi víi g¹o sÏ gi¶m t­¬ng øng ®Õn khi b»ng 0. C¸ch trî cÊp nµy cã hiÖu qu¶ 100%, tøc lµ Nhµ n­íc bá ra 1®ång, th× n«ng d©n sÏ ®­îc lîi 1 ®ång. Thø t¸m, cÇn thùc hiÖn tèt ch­¬ng tr×nh “Ba gi¶m, Ba t¨ng” trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp nãi chung vµ s¶n xuÊt lóa g¹o nãi riªng. Ba gi¶m ë ®©y lµ gi¶m ph©n bãn, gi¶m dïng ho¸ chÊt, thuèc trõ s©u, vµ gi¶m gièng. Ba t¨ng lµ t¨ng n¨ng suÊt, t¨ng chÊt l­îng vµ t¨ng hiÖu qu¶. ChØ cã thùc hiÖn tèt c¸c vÊn ®Ò nµy, ho¹t ®éng xuÊt khÈu g¹o nãi chung vµ kÕt qu¶ xuÊt khÈu g¹o nãi riªng míi tËn dông tèt c¬ héi, gi¶m bít th¸ch thøc vµ h¹n chÕ rñi ro do héi nhËp mang l¹i nh»m gia t¨ng c¸c môc tiªu ®Ó thµnh c«ng trong xuÊt khÈu. Bªn c¹nh ®ã, cÇn tiÕp tôc chuyÓn dÞch mét phÇn diÖn tÝch trång lóa sang s¶n xuÊt c¸c lo¹i c©y con kh¸c cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao h¬n ®Ó ®Èy m¹nh s¶n xuÊt ch¨n nu«i, ®a d¹ng ho¸ c¸c mÆt hµng chÕ biÕn. Duy tr× møc s¶n l­îng lóa æn ®Þnh kho¶ng 35 triÖu tÊn. T¹o ®iÒu kiÖn vÒ kÕt cÊu h¹ tÇng ®Ó chuyÓn ®æi 500-600 ngh×n ha gieo trång lóa cã n¨ng suÊt thÊp, kÐm hiÖu qu¶ sang s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm kh¸c cã hiÖu qu¶ cao h¬n. Sè diÖn tÝch trång lóa cßn l¹i cÇn tËp trung ®Çu t­ ®­a tiÕn bé kü thuËt míi, tËp trung th©m canh, ®­a c¸c gièng míi cã n¨ng suÊt vµ chÊt l­îng cao ®Ó t¨ng gi¸ trÞ vµ t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu. Thø chÝn, nhãm gi¶i ph¸p chñ yÕu cuèi cïng cÇn nhÊn m¹nh ë ®©y lµ ®¶m b¶o ®ång bé hÖ thèng kho dù tr÷, vËn chuyÓn, c¶ng khÈu mét c¸ch hiÖn ®¹i vµ hîp lý, n©ng cao n¨ng lùc bèc xÕp t¹i c¶ng, gi¶i phãng tµu nhanh, t¹o uy tÝn cao cña ViÖt Nam ®èi víi kh¸ch hµng thÕ giíi. §Ó lµm ®­îc ®iÒu ®ã, cÇn huy ®éng linh ho¹t tõ c¸c nguån vèn hiÖn cã nh­ vèn ng©n s¸ch, FDI, ODA.. ®Ó kÕt hîp cã hiÖu qu¶ ®Çu t­ h¹ tÇng c¬ së vµ ®Çu t­ KHCN, t¹o b­íc ®ét ph¸ míi cho chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ xuÊt khÈu g¹o ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh gia nhËp WTO. 2. CÊp ®é vi m« Thø nhÊt, ®Èy m¹nh c«ng t¸c nghiªn cøu thÞ tr­êng vµ më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu. Tuy ®· cã 15 n¨m tham gia thÞ tr­êng lóa g¹o thÕ giíi, nh­ng nhiÒu doanh nghiÖp ViÖt Nam vÉn kh«ng khái lóng tóng mçi khi thÞ tr­êng thÕ giíi cã nh÷ng biÕn ®éng. V× vËy, h¬n lóc nµo hÕt ®Ó cïng víi ®Êt n­íc chuÈn bÞ cho qu¸ tr×nh gia nhËp vµo WTO, c¸c doanh nghiÖp ph¶i thËt sù n¨ng ®éng, ®ãn b¾t thêi c¬, t×m tßi, g¾n kÕt s¶n xuÊt víi thÞ tr­êng, ®Ó tõ ®ã, tæ chøc quy m« s¶n xuÊt, kinh doanh thÝch hîp. C¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i vµ tæ chøc Tham t¸n th­¬ng m¹i ViÖt Nam ë n­íc ngoµi còng cÇn tÝch cùc hç trî t×m kiÕm thÞ tr­êng, cung cÊp th«ng tin, tiÕp thÞ, giíi thiÖu ®èi t¸c lµm ¨n cã uy tÝn cho c¸c doanh nghiÖp, ®ång thêi cÇn kÕt hîp theo h­íng tËp trung ho¸ vµ ®a d¹ng ho¸ c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu g¹o vÒ quy m« vµ lo¹i h×nh doanh nghiÖp, quy m« ngµy mét lín ®Ó ®ñ søc ®øng v÷ng trong th­¬ng tr­êng, lo¹i h×nh nªn më réng theo c¸c thµnh phÇn kinh tÕ mét c¸ch th«ng tho¸ng ®Ó khai th¸c thÕ m¹nh cña tõng thµnh phÇn ®ã. Thø hai, theo nhiÒu chuyªn gia, ®Ó ngµnh xuÊt khÈu g¹o trong n­íc ph¸t triÓn theo h­íng bÒn v÷ng cÇn ph¶i cæ phÇn hãa c¸c doanh nghiÖp quèc doanh xuÊt khÈu g¹o. V× khi lîi Ých gi÷a n«ng d©n, doanh nghiÖp g¾n kÕt víi nhau, hä míi “chung l­ng ®Êu cËt” cho ngµnh xuÊt khÈu chñ lùc nµy. Lµ mét nhµ xuÊt khÈu g¹o thø nh× trªn thÕ giíi, c¸c doanh nghiÖp ph¶i cã tÇm nh×n chiÕn l­îc, ph¶i biÕt ®­îc nhu cÇu cña mçi nø¬c cÇn bao nhiªu tÊn, thêi ®iÓm nµo gi¸ lªn cao nhÊt, nhu cÇu vÒ chÊt l­îng cña thÞ tr­êng ®ã ®Ó ph©n phèi cho hiÖu qu¶. Kh«ng nh÷ng thÕ doanh nghiÖp ViÖt Nam còng ph¶i nghiªn cøu vÒ c¸c ®èi thñ c¹nh tranh bªn c¹nh cña m×nh lµ Th¸i Lan, t¹i sao hä th©m nhËp ®­îc vµo thÞ tr­êng cao cÊp, mµ ViÖt Nam kh«ng th©m nhËp ®­îc. Doanh nghiÖp ph¶i liªn kÕt víi n«ng d©n, theo c¸ch “kª ®¬n ®Æt hµng”, chø kh«ng cßn bao tiªu lóa g¹o nh­ tr­íc n÷a, v× lîi Ých hµi hoµ cña hai bªn ®­îc quy ®Þnh chi tiÕt trªn hîp ®ång. Thø ba, s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu g¹o theo hîp ®ång. Tr­íc ®©y, phÇn lín doanh nghiÖp xuÊt khÈu g¹o chØ tËp trung vµo kh©u xuÊt nh÷ng lo¹i g¹o víi sè l­îng mua gom ®­îc vµ chÊt l­îng s½n cã, nh÷ng kh©u kh¸c do n«ng d©n vµ t­ th­¬ng tù lµm. MÆt kh¸c, ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt còng nh­ tr×nh ®é KHCN cña n«ng d©n ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu vÒ chØ tiªu g¹o chÊt l­îng cao, cho nªn c¸c doanh nghiÖp còng gÆp nh÷ng khã kh¨n nhÊt ®Þnh trong viÖc thiÕt lËp hîp ®ång. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu g¹o th­êng bÞ ®éng vÕ sè l­îng, chÊt l­îng còng nh­ thêi h¹n giao hµng, ViÖt Nam chØ cßn dùa vµo lîi thÕ gi¸ rÎ vµ sè l­îng mµ ng­êi n«ng d©n ph¶i chÞu thiÖt thßi. Gi¶i ph¸p kh¾c phôc lµ ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp h­íng vµo s¶n xuÊt th«ng qua hîp ®ång, kh«ng dõng l¹i ë møc tr¸ch nhiÖm c«ng ty tæ chøc thu mua vµ cö c¸n bé trùc tiÕp trao ®æi víi gióp bµ con n«ng d©n tiªu thô hÕt hµng ho¸, mµ cßn ph¶i ®Çu t­ chuyÓn giao gièng vµ kü thuËt, ®Çu t­ vËt t­ kü thuËt cho diÖn tÝch hîp ®ång theo yªu cÇu cña thÞ tr­êng, gi¶m dÇn mua gom b¸n chuyÕn. Thùc hiÖn xuÊt khÈu g¹o theo hîp ®ång sÏ gióp c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu g¹o cã ®ñ sè l­îng còng nh­ thêi gian giao hµng, ®Ó cã thÓ giao b¸n ngay hoÆc ký hîp ®ång xuÊt khÈu g¹o nhiÒu th¸ng tr­íc víi gi¸ cao h¬n vµ tranh thñ ®­îc vèn ®Æt hµng tr­íc cña kh¸ch hµng. Cã lµm nh­ vËy, c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu g¹o míi gi÷ ch©n ®­îc kh¸ch hµng, t×m kh¸ch hµng míi, thÞ tr­êng míi, vµ t¨ng ®­îc gi¸ b¸n theo kÞp Th¸i Lan. Thø t­, ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc tham gia kinh doanh lóa g¹o. HiÖn nay, nhiÒu DNNN vay tiÒn ng©n hµng chuyÓn vèn cho DNTN 80-90% doanh sè kinh doanh lµm cho DNNN cµng mÊt thÕ chñ ®éng. C¸ch kh¾c phôc kh«ng chØ t¨ng c­êng n¨ng lùc cho DNNN, mµ cÇn ph¶i cã c¬ chÕ ®Ó DNTN trùc tiÕp tham gia vµo xuÊt khÈu, ®Ó hä còng ph¶i cã tr¸ch nhiÖm víi rñi ro vÒ gi¸ c¶ thÞ tr­êng. C¸c DNNN còng ph¶i t×m c¸ch v­¬n lªn chñ ®éng xuÊt khÈu g¹o b»ng c¸ch trùc tiÕp tham gia c¸c kh©u tõ s¶n xuÊt ®Õn thu mua, xay x¸t, ®¸nh bãng, vËn chuyÓn, dù tr÷ vµ giao hµng ®Õn lßng tµu ®Ó xuÊt khÈu. Kh¾c phôc ®­îc nh÷ng khã kh¨n nªu trªn sÏ lµ gi¶i ph¸p c¬ b¶n ®Ó cã lîi thÕ víi c¸c ®èi thñ c¹nh tranh lµnh m¹nh, tr­íc hÕt do gi¶m dÇn trung gian. Thø n¨m, x¸c ®Þnh c¬ cÊu s¶n phÈm phï hîp víi nhu cÇu ®a d¹ng cña kh¸ch hµng. C¸c doanh nghiÖp cÇn chó ý ®Õn thÞ hiÕu tiªu dïng g¹o ë c¸c thÞ tr­êng kh¸c nhau, cã nh­ vËy míi kh«ng bÞ Ðp gi¸ vµ cè g¾ng n©ng cao møc ®é chÕ biÕn vµ chÊt l­îng tuú theo yªu cÇu cña kh¸ch hµng. Tõ nh÷ng tËp qu¸n vµ thÞ hiÕu rÊt kh¸c nhau nµy cña ng­êi tiªu dïng trªn thÕ giíi, chóng ta cÇn ph¶i n¾m b¾t vµ ®Æt ph­¬ng h­íng cho c«ng t¸c xuÊt khÈu g¹o cña n­íc ta c¨n cø theo c¸c thÞ hiÕu vµ c¸c tËp qu¸n cña ng­êi tiªu dïng ë c¸c khu vùc kh¸c nhau trªn thÕ giíi. §èi víi thÞ tr­êng c¸c n­íc ph¸t triÓn nh­ NhËt B¶n, T©y ¢u, B¾c Mü ®ßi hái g¹o cã chÊt l­îng cao, c¸c doanh nghiÖp nªn chñ yÕu tiÕp thÞ c¸c s¶n phÈm cã chÊt l­îng cao. §èi víi thÞ tr­êng c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn nh­ c¸c n­íc ë vïng Trung §«ng, Ch©u Phi, th× c¸c doanh nghiÖp nªn chñ yÕu b¸n c¸c s¶n phÈm cã chÊt l­îng võa vµ cã c¬ chÕ thanh to¸n hîp lý t¹o mäi ®iÒu kiÖn cho kh¸ch hµng. ThÞ hiÕu tiªu dïng g¹o cña mét sè n­íc trªn thÕ giíi: Khu vùc Ch©u ¸ - Indonexia: thÝch g¹o kh«ng hÊp, lo¹i h¹t «van, ®­îc ®¸nh bãng, mµu s¾c tr¾ng trong, míi xay x¸t, cã mïi th¬m, dÎo, tû lÖ tÊm cµng Ýt cµng tèt vµ kh«ng qu¸ 20%. - Trung Quèc: thÞ tr­êng réng lín nµy chuéng g¹o h¹t dµi h¬n h¹t trßn, g¹o tr¾ng ®­îc xay x¸t kü, tØ lÖ tÊm th«ng th­êng tõ 5 - 20%. - Iran: quèc gia ®¹o håi nµy quen, tiªu thô g¹o tr¾ng, h¹t dµi, tû lÖ tÊm thÊp 5- 15%, yªu cÇu sè h¹t thãc lÉn kh«ng qu¸ 8 h¹t/ 1kg g¹o. - NhËt B¶n: chuéng g¹o kh«ng hÊp, lo¹i g¹o h¹t trßn, dÎo, x¸t thËt tr¾ng, tû lÖ tÊm thÊp, th­êng lµ 5% hoÆc thÊp h¬n n÷a vµ ®ßi hái vÖ sinh c«ng nghiÖp rÊt nghiªm ngÆt. - Malaixia: d©n téc Hoa kiÒu thÝch g¹o tr¾ng, h¹t dµi, lo¹i tèt, tû lÖ tÊm thÊp. TÇng líp d©n nghÌo th­êng dïng g¹o h¹t dµi, tû lÖ tÊm cao tõ 15 -25%. Tiªu dïng g¹o nÕp th­êng xuyªn chiÕm kho¶ng 5% l­îng nhËp khÈu. - Hong Kong: nhËp khÈu lo¹i g¹o tr¾ng h¹t dµi chÊt l­îng cao, xay x¸t kü vµ ®¸nh bãng. Lo¹i g¹o th¬m ®Æc s¶n rÊt ®­îc ­a chuéng. - Singapore: thÝch g¹o tr¾ng, h¹t dµi cã ®¸nh bãng kü, tû lÖ tÊm th­êng lµ 5%, ®ßi hái chÊt l­îng cao. Lo¹i g¹o th¬m còng ®­îc ­a chuéng víi møc gi¸ cao. - Philippin: ­a chuéng g¹o h¹t dµi hoÆc trung b×nh nh­ng ph¶i ®­îc ®¸nh bãng kü, mµu s¾c tr¾ng trong vµ cã mïi th¬m, kh«ng yªu cÇu dÎo. Khu vùc Ch©u Phi vµ Ch©u Mü Latinh - Khu vùc Ch©u Phi: Mét sè n­íc nh­ C«tdivoa, Ghinª, Xu®¨ng... thÝch g¹o h¹t dµi hoÆc trung b×nh, hÊp kh«. Tû lÖ tÊm cao ®©y lµ mét thÞ tr­êng lín cña ViÖt Nam. Mét sè ng­êi tiªu dïng T©y Phi sÏ tr¶ gi¸ cao h¬n gi¸ th«ng th­êng cho c¸c lo¹i g¹o x¸t kü cã ®a sè h¹t mµu ®á. - Khu vùc Ch©u Mü: Ng­êi tiªu dïng Hoa Kú sÏ chi tr¶ mét nöa tiÒn ®èi víi lo¹i h¹t cã vÕt ®á hoÆc c¸c h¹t cã säc ®á, mÆc dÇu kh«ng cã sù sai kh¸c vÒ gi¸ trÞ dinh d­ìng gi÷a c¸c h¹t cã säc ®á víi c¸c h¹t g¹o kh«ng cã säc ®á, Hoa Kú nhËp khÈu g¹o tr¾ng h¹t dµi 100% chÊt l­îng tèt cña Th¸i Lan. Ng­êi tiªu dïng Mü Latinh ®ßi hái g¹o lËt, hä cho r»ng g¹o ®å ¨n gièng nh­ ¨n cao su,... Nh­ vËy, nh×n chung ®a sè ng­êi tiªu dïng trªn thÕ giíi ®Òu thÝch g¹o h¹t dµi. §©y lµ c¬ së quan träng trong ph­¬ng h­íng s¶n xuÊt vµ qu¶n lý chÊt l­îng lóa g¹o trong qu¸ tr×nh xuÊt khÈu cña n­íc ta. Thø s¸u, ®æi míi c«ng nghÖ, ¸p dông tiÕn bé khoa häc kü thuËt vµo trong s¶n xuÊt ®ång thêi ®µo t¹o båi d­ìng nguån nh©n lùc ®Ó n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp. G¹o lµ mÆt hµng n«ng s¶n nªn chÞu ¶nh h­ëng rÊt lín cña thêi tiÕt ®Õn chÊt l­îng n¨ng suÊt còng nh­ qu¸ tr×nh chÕ biÕn, vËn chuyÓn.. N©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm lµ nh©n tè hµng ®Çu vµ quan träng quyÕt ®Þnh kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp trªn thÞ tr­êng, lµ nh©n tè t¹o dùng uy tÝn cho sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp. V× vËy, ®æi míi c«ng nghÖ c¶i tiÕn theo h­íng hiÖn ®¹i ho¸ sÏ gióp sö dông hîp lý vµ tiÕt kiÖm nguyªn liÖu, t¸c ®éng trùc tiÕp tíi hiÖu qu¶ cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. §æi míi c«ng nghÖ, c¶i tiÕn trang thiÕt bÞ theo h­íng ®i t¾t ®ãn ®Çu, m¹nh d¹n ¸p dông c¸c c«ng nghÖ tiªn tiÕn. X©y dùng vµ thùc hiÖn nghiªm chØnh chÕ ®é b¶o qu¶n vµ söa ch÷a m¸y mãc thiÕt bÞ. N©ng cÊp c¶i tiÕn kho dù tr÷ lóa, g¹o v× trong g¹o vÉn cßn gi÷ mét ®é Èm nhÊt ®Þnh, trong khi khÝ hËu n­íc ta ®é Èm 80% rÊt dÔ lµm gi¶m phÈm chÊt cña lóa g¹o do ®ã ®Ó trong kho dÔ bÞ s©u mät, chuét ph¸ ho¹i. ViÖc cÊt gi÷ b¶o qu¶n nguyªn vËt liÖu trong kho ph¶i ®­îc thùc hiÖn hÕt søc nghiªm ngÆt theo ®óng c¸c quy ®Þnh vÒ b¶o qu¶n nguyªn vËt liÖu. Nh­ vËy kho dù tr÷ míi ®¹t tiªu chuÈn: tho¸ng m¸t, cao r¸o, s¹ch sÏ... th× míi cã hiÖu qu¶ cao trong c«ng t¸c b¶o qu¶n nguyªn vËt liÖu, s¶n phÈm. Mét yÕu tè kh¸c trùc tiÕp t¸c ®éng ®Õn kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp, vµ cña s¶n phÈm g¹o xuÊt khÈu ®ã lµ ®éi ngò lao ®éng, nguån nh©n lùc cña doanh nghiÖp. §éi ngò lao ®éng trong lÜnh vùc nµy ph¶i cã tr×nh ®é nghiÖp vô v÷ng vµng cña doanh nghiÖp míi cã thÓ gióp cho ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt khÈu cña doanh nghiÖp cã hiÖu qu¶. V× vËy, th­êng xuyªn t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c c¸n bé trÎ cã triÓn väng ®i ®µo t¹o ë c¸c trung t©m ®µo t¹o c¸n bé trong vµ ngoµi n­íc nh»m gióp hä cã quan ®iÓm míi vÒ c¸ch nh×n nhËn thÞ tr­êng, n¾m b¾t thÞ tr­êng, trao ®æi kinh nghiÖm, tiÕp thu nh÷ng c«ng nghÖ tiªn tiÕn n©ng cao tr×nh ®é nghiÖp vô trong lÜnh vùc kinh doanh, kü thuËt xuÊt nhËp khÈu. C¸c doanh nghiÖp cã thÓ ¸p dông quy chÕ khuyÕn khÝch lîi Ých vËt chÊt vµ tr¸ch nhiÖm vËt chÊt, sö dông c¸c ®ßn bÈy kinh tÕ ®Ó khuyÕn khÝch ng­êi lao ®éng h¨ng h¸i lµm viÖc, cã khen th­ëng b»ng vËt chÊt vµ tinh thÇn ®èi víi c¸ nh©n, c¸n bé cã thµnh tÝch cao trong kinh doanh, s¸ng t¹o c¶i tiÕn trong s¶n xuÊt. §ång thêi, doanh nghiÖp còng ph¶i ¸p dông xö ph¹t, phª b×nh ®èi víi nh÷ng c¸ nh©n kh«ng hoµn thµnh tr¸ch nhiÖm nghÜa vô cña m×nh ¶nh h­ëng ®Õn kÕt qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp. Trªn ®©y lµ mét sè gi¶i ph¸p nh»m gióp c¸c doanh nghiÖp cã thÓ ®Þnh h­íng ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, h¹n chÕ mét phÇn nh÷ng nh­îc ®iÓm vµ ®¹t ®­îc môc tiªu ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp ®· ®Ò ra, lµ nÒn t¶ng c¬ së gióp doanh nghiÖp cã ®ñ søc c¹nh tranh vµ cã vÞ trÝ trªn thÞ tr­êng khu vùc vµ thÕ giíi. kÕt luËn ChÝnh thøc trë thµnh thµnh viªn thø 150 cña WTO lµ mét sù kiÖn v« cïng quan träng trong c«ng cuéc ph¸t triÓn kinh tÕ ViÖt Nam. Ch¾c ch¾n nã sÏ t¹o ra nh÷ng ®éng lùc gióp ViÖt Nam kh¾c phôc cã hiÖu qu¶ t×nh tr¹ng kÐm ph¸t triÓn hiÖn nay, tõ ®ã thu hÑp dÇn kho¶ng c¸ch víi c¸c n­íc trªn thÕ giíi vÒ tr×nh ®é ph¸t triÓn. Gia nhËp WTO, ViÖt Nam sÏ cã nhiÒu c¬ héi më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu, ®­îc h­ëng quy chÕ tèi huÖ quèc, ®Æc biÖt sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho mét sè mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam trong ®ã cã xuÊt khÈu g¹o dÔ dµng th©m nhËp vµo thÞ tr­êng thÕ giíi, tham gia vµo nhÞp sèng chung cña nÒn kinh tÕ toµn cÇu, nh­ng víi søc c¹nh tranh cßn yÕu, g¹o ViÖt Nam còng sÏ gÆp ph¶i rÊt nhiÒu th¸ch thøc trong m«i tr­êng c¹nh tranh quèc tÕ ngµy cµng khèc liÖt nµy. Song th¸ch thøc lµ hiÖn thùc, c¬ héi lµ tiÒm tµng, ®iÒu ®ã cã nghÜa lµ vÒ l©u dµi viÖc gia nhËp WTO sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu g¹o ViÖt Nam ph¸t triÓn thuËn lîi, mÆc dï tr­íc m¾t cßn nhiÒu khã kh¨n. T¹i ®¹i héi §¶ng IX, §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam ®· nhËn ®Þnh: “Héi nhËp quèc tÕ lµ xu thÕ thêi ®¹i, lµ con ®­êng tÊt yÕu ®Ó du nhËp thÞ tr­êng quèc tÕ, ®Ó t¹o vèn, tiÕp thu kü thuËt míi, nh»m rót ng¾n thêi gian tiÕn hµnh CNH, H§H”, ®ång thêi kh¼ng ®Þnh ViÖt Nam cÇn ph¶i: “Chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ vµ khu vùc theo tinh thÇn ph¸t huy tèi ®a néi lùc, n©ng cao hiÖu qu¶ hîp t¸c quèc tÕ, b¶o ®¶m ®­îc ®éc lËp tù chñ vµ ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa, b¶o vÖ lîi Ých d©n téc vµ an ninh quèc gia, gi÷ g×n b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc, b¶o vÖ m«i tr­êng”. ViÖc ViÖt Nam gia nhËp WTO thÓ hiÖn quyªt t©m thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®Èy m¹nh héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi.viªc gia nhËp WTO ®· ®­a con thuyÒn ra biÓn lín bao la. Tµi liÖu tham kh¶o B¸o nghiªn cøu kinh tÕ: sè 278- th¸ng 7-2001, sè 295-th¸ng 12-2002. B¸o Th­¬ng m¹i: sè 17-2001. Sè 1,2,3,4,5-2002. B¸o th«ng tin- kinh tÕ - x· héi : sè 2-2002 NguyÔn Trung V©n: Lóa g¹o ViÖt Nam tr­íc thiªn niªn kû míi-H­íng xuÊt khÈu. NXB ChÝnh TrÞ Quèc Gia 2001 Sè liÖu thèng kª n¨m 2006- 2007, NXB Thèng Kª. T¹p chÝ kinh tÕ vµ dù b¸o : sè 4-2001 T¹p chÝ thÞ tr­êng gi¸ c¶ sè231, 232 th¸ng 6, 7 n¨m 2006. T¹p chÝ th­¬ng m¹i sè 45 n¨m 2006 T¹p chÝ kinh tÕ vµ ph¸t triÓn sè 110 th¸ng 8 n¨m 2006 T¹p chÝ kinh tÕ th­¬ng m¹i ngo¹i th­¬ng sè 02 th¸ng1 n¨m 2007 §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n - N«ng nghiÖp n«ng th«n ViÖt Nam buíc vµo thÕ kØ XXI - Nhµ xuÊt b¶n n«ng nghiÖp – 2006 . GS.,TS. Bïi Xu©n L­u - B¶o hé hîp lý n«ng nghiÖp ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ - NXB Thèng kª Hµ Néi – 2004 Kim Th¸i - CÇn cã kÕ ho¹ch xuÊt khÈu g¹o - Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam sè 2006 - Trang 2 Trung t©m t­ vÊn vµ ®µo t¹o kinh tÕ th­¬ng m¹i ICTC - Tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi (WTO) vµ triÓn väng gia nhËp cña ViÖt Nam - NXB ChÝnh trÞ quèc gia-2007 C¸c Website: http:// www.vneconomy.com.vn Môc lôc Trang