Đề án Thanh toán quốc tế và một số phương thức thanh toán quốc tế được vận dụng ở Việt Nam

ng sè vµ b»ng ch÷, ®ång thêi ph¶i ghi râ ®¬n vÞ tiÒn tÖ. §Æc biÖt lµ UCP 500 cã quy ®Þnh ghi sè tiÒn cña L/C ë d¹ng “kho¶ng chõng”, nghÜa lµ chªnh lÖch cho phÐp lµ ± 10%; cßn nÕu L/C kh«ng ghi sè tiÒn ë d¹ng “kho¶ng chõng” th× chªnh lÖch cho phÐp lµ ± 5%. + Thêi h¹n hiÖu lùc cña L/C ( Date of issue/ expiry day ): lµ thêi h¹n ng©n hµng më L/C cam kÕt tr¶ tiÒn cho ng­êi xuÊt khÈu nÕu ng­êi xuÊt khÈu xuÊt tr×nh ®Çy ®ñ bé chøng tõ trong thêi h¹n ®ã vµ bé chøng tõ ®ã phï hîp víi c¸c ®iÒu kiÖn, ®iÒu kho¶n cña L/C. + Thêi h¹n tr¶ tiÒn cña L/C: liªn quan ®Õn viÖc tr¶ tiÒn ngay ( D/P ) hay tr¶ tiÒn sau ( D/A ), phô thuéc quy ®Þnh cña hîp ®ång. + Thêi h¹n giao hµng ( Date of delivery ): do hîp ®ång ngo¹i th­¬ng quy ®Þnh; thêi h¹n bªn b¸n ph¶i giao hµng cho bªn mua trong thêi h¹n hiÖu lùc cña L/C. Trong tr­êng hîp hai bªn mua b¸n tho¶ thuËn kÐo dµi thêi h¹n giao hµng th× ng©n hµng më L/C còng ph¶i hiÓu lµ kÐo dµi thêi h¹n hiÖu lùc cña L/C. + Ngoµi ra, trªn L/C còng ph¶i ghi chi tiÕt c¸c néi dung liªn quan ®Õn hµng ho¸: tªn hµng, sè l­îng hµng, träng l­îng, gi¸ c¶, quy c¸ch, phÈm chÊt, bao b×, ký m· hiÖu,... + C¸c néi dung liªn quan ®Õn vËn chuyÓn, giao nhËn hµng ho¸: ®iÒu kiÖn göi hµng ( FOB, CIF, C&F...), n¬i göi hµng, giao hµng, ph­¬ng tiÖn vËn chuyÓn, c¸ch giao hµng. 4.6. C¸c h×nh thøc cña th­ tÝn dông: 4.6.1. C¸c h×nh thøc c¬ b¶n cña th­ tÝn dông: + Th­ tÝn dông cã thÓ huû ngang ( revocable L/C ): lµ lo¹i th­ tÝn dông mµ ng©n hµng më L/C vµ tæ chøc nhËp khÈu cã thÓ söa ®æi, bæ sung, huû bá bÊt cø lóc nµo mµ kh«ng cÇn b¸o tr­íc cho ng­êi h­ëng lîi. Lo¹i th­ tÝn dông cã thÓ huû ngang nµy Ýt ®­îc sö dông bëi v× L/C cã thÓ huû bá chØ lµ lêi høa tr¶ tiÒn chø kh«ng ph¶i lµ sù cam kÕt tr¶ tiÒn cho ng­êi h­ëng lîi. Do tÝnh chÊt bÊp bªnh trong thanh to¸n cña lo¹i th­ tÝn dông nµy mµ hiÖn nay nã rÊt Ýt ®­îc sö dông. + Th­ tÝn dông kh«ng thÓ huû ngang ( irrevocable L/C ): lµ lo¹i th­ tÝn dông mµ ng©n hµng më L/C ph¶i cã tr¸ch nhiÖm thanh to¸n tiÒn cho tæ chøc xuÊt khÈu trong thêi gian hiÖu lùc cña L/C, kh«ng ®­îc quyÒn ®¬n ph­¬ng tù söa dæi hay huû bá th­ tÝn dông ®ã. Lo¹i L/C kh«ng thÓ huû bá ®¶m b¶o quyÒn lîi cho tæ chøc xuÊt khÈu vµ hiÖn nay ®ang ®­îc sö dông phæ biÕn. Nã cã tÝnh chÊt v÷ng ch¾c, kh«ng thÓ söa ®æi hoÆc huû ®i nÕu kh«ng cã sù ®ång ý cña c¸c bªn cã liªn quan tham gia. Trong ®iÒu kho¶n 3 cña UCP 500, trong tr­êng hîp th­ tÝn dông kh«ng ghi râ lµ kh¶ huû hay bÊt kh¶ huû th× th­ tÝn dông ®ã lµ bÊt kh¶ huû. + Th­ tÝn dông kh«ng thÓ huû ngang cã x¸c nhËn ( Confermed irrevocable L/C ): lµ lo¹i th­ tÝn dông kh«ng huû ngang vµ ®­îc mét ng©n hµng kh¸c cã uy tÝn h¬n ®øng ra ®¶m b¶o viÖc tr¶ tiÒn theo th­ tÝn dông ®ã cïng víi ng©n hµng më L/C. NghÜa lµ ng©n hµng chÞu tr¸ch nhiÖm thanh to¸n cho tæ chøc xuÊt khÈu nÕu nh­ ng©n hµng më L/C ®ã kh«ng thÓ tr¶ tiÒn ®­îc. Nguyªn nh©n cã lo¹i L/C kh«ng thÓ huû bá cã x¸c nhËn lµ do tæ chøc xuÊt khÈu kh«ng hoµn toµn tin t­ëng vµo ng©n hµng më L/C vµ L/C cã gi¸ trÞ t­¬ng ®èi lín. Trong L/C nµy, tr¸ch nhiÖm cña ng©n hµng x¸c nhËn lín h¬n tr¸ch nhiÖm cña ng©n hµng më L/C. Do ®ã, ®Ó ®¶m b¶o, cã khi ng©n hµng x¸c nhËn yªu cÇu ng©n hµng më L/C ph¶i ký quü tr­íc ®ã ( cã thÓ lµ 100% gÝa trÞ cña L/C ) vµ thñ tôc phÝ cho ng©n hµng hµng x¸c nhËn th­êng rÊt cao. Th«ng th­êng ng©n hµng më L/C sÏ nhê ng©n hµng th«ng b¸o ®ãng lu«n vai trß cña ng©n hµng x¸c nhËn. Trong tr­êng hîp nµy, ng­êi xuÊt khÈu ®­îc ®¶m b¶o h¬n, ng­êi xuÊt khÈu ch¾c ch¾n thu håi ®­îc tiÒn do ®­îc h­ëng hai b¶o l·nh: tr­íc hÕt, ®ã lµ b¶o l·nh cña ng©n hµng ph¸t hµnh vµ thø ®Õn lµ b¶o l·nh cña ng©n hµng x¸c nhËn. Cã thÓ nãi, h×nh thøc nµy t¹o ra ®¶m b¶o tèi ®a cho ng­êi thô h­ëng. + Th­ tÝn dông kh«ng thÓ huû ngang vµ miÔn truy ®ßi ( Irrevocable without recourse L/C ): lµ lo¹i th­ tÝn dông kh«ng thÓ huû bá mµ trong ®ã quy ®Þnh ng©n hµng më L/C sau khi ®· thanh to¸n cho ng­êi xuÊt khÈu th× kh«ng cã quyÒn truy ®ßi l¹i sè tiÒn trong bÊt cø tr­êng hîp nµo. Khi sö dông lo¹i L/C nµy, ng­êi xuÊt khÈu khi ký ph¸t hèi phiÕu ph¶i ghi c©u “Kh«ng ®­îc truy ®ßi l¹i tiÒn ng­êi ký ph¸t”(Without recourse to Drawers ) 4.6.2.C¸c h×nh thøc ®Æc biÖt vÒ kû thuËt ng©n hµng cña th­ tÝn dông: + Th­ tÝn dông cã thÓ chuyÓn nh­îng ( Transferable L/C ): lµ lo¹i th­ tÝn dông kh«ng thÓ huû bá trong ®ã quy ®Þnh quyÒn ®­îc chuyÓn nh­îng toµn bé hay mét phÇn sè tiÒn L/C cho mét hay nhiÒu ng­êi theo lÖnh cña ng­êi h­ëng lîi ®Çu tiªn, nh­ng chØ ®­îc phÐp chuyÓn nh­îng mét lÇn mµ th«i. Chi phÝ chuyÓn nh­îng th­êng lµ ng­êi ®­îc h­ëng ®Çu tiªn ph¶i tr¶ ( ®iÒu 48, 49 trong UCP 500 ). Lo¹i th­ tÝn dông nµy th­êng ®ù¬c ¸p dông trong tr­êng hîp ng­êi h­ëng lîi ®Çu tiªn kh«ng thÓ tù cung cÊp ®­îc hµng ho¸ mµ hä chØ lµ mét nhµ m«i giíi mµ th«i. Hä muèn chuyÓn nh­îng mét phÇn hay toµn bé quyÒn lîi vµ nghÜa vô cña m×nh cho ng­êi cung cÊp hµng ho¸. Sù chuyÓn nh­îng nµy ph¶i tu©n theo c¸c ®iÒu kho¶n cña L/C gèc. + Th­ tÝn dông tuÇn hoµn ( Revoling L/C ): lµ lo¹i th­ tÝn dông kh«ng thÓ huû bá trong ®ã quy ®Þnh r»ng khi L/C sö dông hÕt kim ng¹ch hoÆc sau khi hªtµi s¶n h¹n hiÖu lùc cña L/C th× nã tù ®éng cã gi¸ trÞ nh­ cò vµ cø nh­ vËy cho ®Õn khi hoµn tÊt gi¸ trÞ hîp ®ång. Lo¹i L/C nµy ®­îc ¸p dông khi c¶ hai bªn xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu cã quan hÖ th­êng xuyªn vµ ®èi t­îng thanh to¸n kh«ng thay ®æi. Khi ¸p dông L/C tuÇn hoµn ng­êi nhËp khÈu cã lîi ë hai ®iÓm lín: kh«ng bÞ ®äng vèn vµ gi¶m ®­îc phÝ tæn do më L/C. Cã hai lo¹i L/C tuÇn hoµn: L/C tuÇn hoµn tÝch luü ( Revoling cumulative L/C ): L/C nµy cho phÐp chuyÓn sè d­ sang giai ®o¹n tiÕp theo, cø nh­ vËy céng dån cho ®Õn L/C cuèi cïng. L/C tuÇn hoµn kh«ng tÝch luü ( Revoling non- cumulative L/C ): L/C nµy kh«ng cho phÐp kÕt chuyÓn sè d­ cña giai ®o¹n tr­íc sang giai ®o¹n sau. Th­ tÝn dông tuÇn hoµn theo ba c¸ch: TuÇn hoµn tù ®éng: L/C sau tù ®éng cã gi¸ trÞ, kh«ng cÇn cã sù th«ng b¸o cña ng©n hµng ph¸t hµnh L/C. TuÇn hoµn kh«ng tù ®éng: chØ khi nµo ng©n hµng ph¸t hµnh L/C th«ng b¸o cho ng­êi b¸n th× L/C sau míi cã hiÖu lùc. TuÇn hoµn h¹n chÕ: nÕu sau mét vµi ngµy kÓ tõ ngµy L/C cò hÕt h¹n hiÖu lùc hoÆc ®· sö dông hÕt mµ kh«ng cã ý kiÕn g× cña ng©n hµng ph¸t hµnh th× L/C kÕ tiÕp tù ®éng cã gi¸ trÞ hiÖu lùc. + Th­ tÝn dông gi¸p l­ng ( Back to back L/C ): lµ lo¹i th­ tÝn dông kh«ng thÓ huû bá ®­îc më ra c¨n cø vµo mét L/C kh¸c lµm ®¶m b¶o. Theo L/C nµy, ng­êi xuÊt khÈu c¨n cø vµo th­ tÝn dông cña ng­êi nhËp khÈu, yªu cÇu ng©n hµng më mét th­ tÝn dông cho ng­êi xuÊt khÈu kh¸c h­ëng. Th­ tÝn dông gi¸p l­ng chØ ®­îc sö dông trong c¸c tr­êng hîp: L/C gèc ( Master L/C ): kh«ng cho phÐp chuyÓn nh­îng. Khi c¸c chøng tõ cña L/C gèc kh«ng trïng khíp víi c¸c chøng tõ cña L/C thø hai. Khi ng­êi trung gian muèn gi÷ bÝ mËt mét sè th«ng tin. Khi ¸p dông th­ tÝn dông gi¸p l­ng, cÇn tho¶ m·n mét sè ®iÒu kiÖn sau: Khi th­ tÝn dông gi¸p l­ng ph¶i th«ng qua mét ng©n hµng trùc tiÕp phôc vô ng­êi xuÊt khÈu. Sè tiÒn L/C thø nhÊt ph¶i b»ng hoÆc lín h¬n kim ngh¹ch cña L/C thø hai, ng­êi xuÊt khÈu trung gian h­ëng phÇn chªnh lÖch nµy. L/C thø nhÊt ph¶i ®­îc më sím h¬n L/C thø hai vµ thêi h¹n giao hµng cña L/C thø hai ph¶i lín h¬n L/C thø nhÊt. Lo¹i L/C nµy th­êng ®­îc ¸p dông trong tr­êng hîp ng­êi mua muèn mua hµng cña mét kh¸ch hµng n­íc ngoµi nh­ng kh«ng thÓ më ®­îc L/C trùc tiÕp cho ng­êi ®ã h­ëng mµ ph¶i th«ng qua trung gian. Do ®ã, lo¹i L/C nµy th­êng ®­îc sö dông trong mua b¸n chuyÓn khÈu. + Th­ tÝn dông ®èi øng ( Reciprocal L/C ): lµ lo¹i th­ tÝn dông kh«ng thÓ huû bá trong ®ã quy ®Þnh nã chØ cã hiÖu lùc khi L/C kh¸c ®èi øng víi nã ®­îc më ra. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ khi ng­êi xuÊt khÈu nhËn ®­îc L/C do ng­êi nhËp khÈu më th× ph¶i më l¹i L/C t­¬ng øng, khi ®ã nã míi cã gi¸ trÞ. Lo¹i L/C ®èi øng ®­îc sö dông gi÷a hai bªn xuÊt nhËp khÈu cã quan hÖ thanh to¸n trªn c¬ së mua b¸n hµng ®«Ø hµng hoÆc gia c«ng. Lo¹i L/C nµy ®¶m b¶o quyÒn lîi cho ng­êi gia c«ng v× s¶n phÈm lµm ra cã tÝnh ®Æc thï do ng­êi ®Æt hµng quy ®Þnh nªn hÇu nh­ chØ cã ng­êi ®Æt hµng tiªu thô. NÕu trong gia c«ng th× L/C nhËp thµnh phÈm lµ L/C tr¶ ngay cßn L/C nhËp nguyªn liÖu vËt liÖu lµ L/C tr¶ chËm. + Th­ tÝn dông tr¶ chËm ( Deferred payment L/C ): lµ lo¹i th­ tÝn dông kh«ng huû bá trong ®ã quy ®Þnh ng©n hµng më L/C hay ng©n hµng x¸c nhËn cam kÕt víi ng­êi h­ëng lîi sÏ thanh to¸n toµn bé sè tiÒn cña L/C vµo thêi h¹n cô thÓ ghi trªn L/C sau khi nhËn ®­îc chøng tõ vµ kh«ng cÇn cã hèi phiÕu. + Th­ tÝn dông ®iÒu kho¶n ®á ( Red clause L/C ): lµ lo¹i th­ tÝn dông cã ®iÒu kho¶n ®Æc biÖt, tr­íc ®©y ®­îc ghi b»ng mùc ®á ë ®iÒu kho¶n ®Æc biÖt nµy ( nªn ®­îc gäi lµ th­ tÝn dông ®iÒu kho¶n ®á ). Th«ng th­êng trong ®iÒu kho¶n ®Æc biÖt, ng­êi më L/C cho phÐp ng­êi xuÊt khÈu ®­îc quyÒn th¸o kho¸n tr­íc mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh tr­íc khi giao hµng, nghÜa lµ ng­êi h­ëng ®­îc phÐp h­ëng tr­íc mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh tõ ng©n hµng th«ng b¸o hoÆc ng©n hµng x¸c nhËn khi hä xuÊt tr×nh ®Çy ®ñ bé chøng tõ . +Th­ tÝn dông dù phßng ( Stand by L/C ): ®Ó ®¶m b¶o quyÒn lîi cho ng­êi nhËp khÈu, trong tr­êng hîp ng­êi xuÊt khÈu kh«ng giao hµng theo ®óng hîp ®ång, ng­êi nhËp khÈu yªu cÇu ng­êi xuÊt khÈu më mét th­ tÝn dông dù phßng, trong ®ã quy ®Þnh r»ng nÕu ng­êi xuÊt khÈu kh«ng thùc hiÖn ®óng hîp ®ång, ng©n hµng më th­ tÝn dông dù phßng sÏ thanh to¸n tiÒn ®Òn bï thiÖt h¹i cho ng­êi nhËp khÈu. 4.7 Tr×nh tù thùc hiÖn ph­¬ng thøc thanh to¸n tÝn dông chøng tõ : Ph­¬ng thøc nµy ¸p dông khi cã sù mua b¸n theo hîp ®ång gi÷a hai c«ng ty ë hai n­íc kh¸c nhau. Nã lµ h×nh thøc tèt nhÊt ®¶m b¶o quyÒn lîi cho c¶ hai bªn mua vµ b¸n khi trong quan hÖ mua b¸n ch­a cã ®é tin cËy nhau hoµn toµn. Gi¶ sö cã mét ng­êi muèn mua hµng ho¸ cña mét ng­êi b¸n ë mét n­íc. Sau khi ký kÕt hîp ®ång cã sù tho¸ thuËn gi÷a hai bªn vÒ ph­¬ng thøc thanh to¸n tÝn dông chøng tõ, ng­êi mua sÏ ph¶i xin më mét L/C t¹i ng©n hµng cho ng­êi b¸n ®­îc h­ëng. Vµ nh­ vËy qu¸ tr×nh thùc hiÖn thanh to¸n tÝn dông chøng tõ ®­îc thùc hiÖn theo s¬ ®å sau: Quy tr×nh thanh to¸n theo ph­¬ng thøc tÝn dông chøng tõ NH x¸c nhËn (7)NH th«ng b¸o NH më L/C (6) (2) (9) (10) (1) (3) (5) (8) Ng­êi xuÊt khÈu Ng­êi nhËp khÈu H·ng vËn t¶i (4) (4) Tr×nh tù c¸c b­íc: (1): Ng­êi nhËp khÈu, c¨n cø vµo hîp ®ång mua b¸n, lµm ®¬n xin më th­ tÝn dông t¹i ng©n hµng phôc vô m×nh cho ng­êi xuÊt khÈu ®­îc h­ëng. L­u ý: khi viÕt ®¬n xin më th­ tÝn dông,ng­êi xuÊt khÈu cÇn ph¶i chó ý c¸c ®iÓm c¬ b¶n sau: ViÕt ®óng néi dung theo mÉu ®¬n xin më th­ tÝn dông do ng©n hµng më th­ tÝn dông Ên hµnh. Ng­êi nhËp khÈu cÇn ph¶i thËn träng vµ c©n nh¾c kü l­ìng tr­íc khi ®­a ra nh÷ng ®iÒu kiÖn rµng buéc ng­êi xuÊt khÈu vµo th­ tÝn dông, lµm thÕ nµo ®Ó võa ®¶m b¶o quyÒn lîi cña m×nh, võa ®Ó bªn b¸n cã thÓ chÊp nhËn ®­îc. Khi viÕt ®¬n xin më th­ tÝn dông, ng­êi nhËp khÈu ph¶i t«n träng nh÷ng ®iÒu kiÖn trªn hîp ®ång, tr¸nh t×nh tr¹ng m©u thuÉn tr¸i ng­îc nhau. Tuy nhiªn, khi cÇn ®iÒu chØnh hîp ®ång th× còng cã thÓ thay ®æi ®­îc mét sè néi dung ®· ký trªn hîp ®ång. §¬n xin më th­ tÝn dông ®­îc viÕt tèi thiÓu lµ hai b¶n. Sau khi ng©n hµng ®ãng dÊu, ký x¸c nhËn vµ göi tr¶ l¹i cho ng­êi nhËp khÈu mét b¶n. §¬n xin më th­ tÝn dông lµ c¬ së ph¸p lý ®Ó gi¶i quyÕt tranh chÊp gi÷a ng­êi xin më th­ tÝn dông víi ng©n hµng më th­ tÝn dông vµ lµ c¬ së ®Ó ng©n hµng viÕt th­ tÝn dông göi bªn b¸n (2). C¨n cø vµo yªu cÇu xin më th­ tÝn dông cña ng­êi nhËp khÈu vµ c¸c chøng tõ cã liªn quan. NÕu ®ång ý, ng©n hµng trÝch tµi kho¶n cña ng­êi nhËp khÈu ( th­êng lµ ng©n hµng yªu cÇu ng­êi nhËp khÈu ký quü 100%trÞ gi¸ th­ tÝn dông trong tr­êng hîp thanh to¸n ngay hoÆc x% trÞ gi¸ th­ tÝn dông trong tr­êng hîp thanh to¸n cã kú h¹n ).Sau ®ã, ng©n hµng lËp th­ tÝn dông göi cho ng­êi b¸n th«ng qua ng©n hµng th«ng b¸o t¹i n­íc cña ng­êi b¸n. ViÖc më th­ tÝn dông qua bªn b¸n cã thÓ ®­îc thùc hiÖn b»ng ®­êng hµng kh«ng b­u chÝnh (air mail ) hoÆc L/C b¨ng ®iÖn tÝn ( lelex). (3). Khi ng©n hµng th«ng b¸o nhËn ®­îc th­ tÝn dông cña ng©n hµng më L/C göi ®Õn, tiÕn hµnh kiÓm tra, x¸c nhËn ®iÖn b¸o më L/C råi chuyÓn b¶n chÝnh L/C cho bªn b¸n d­íi h×nh thøc v¨n b¸n nguyªn v¨n ( nhËn thÕ nµo göi thÕ ®ã). NÕu göi b¨ng th­ th× kiÓm tra ch÷ ký, göi b»ng ®iÖn th× kiÓm tra m· (®­îc quy ®Þnh t¹i ®iÒu 7 UCP 500 ). (4). Khi nhËn ®­îc b¶n L/C chi tiÕt c¸c ®iÒu kho¶n,ng­êi b¸n tiÕn hµnh giao hµng sau khi ®· kiÓm tra néi dung L/C vµ ®èi chiÕu víi hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th­¬ng ®· ký tr­íc ®©y. §©y lµ mét kh©u quan träng cña ng­êi b¸n v× th­ tÝn dông cã thÓ gièng víi hîp ®ång vµ còng cã thÓ kh¸c víi hîp ®ång,nh­ng khi thanh to¸n th× l¹i thùc hiÖn c¸c ®iÒu kho¶n cña th­ tÝn dông. V× vËy sau khi kiÓm tra chÆt chÏ L/C,nÕu ®ång ý th× tiÕn hµnh giao hµng cho ng­êi nhËp khÈu, nÕu kh«ng ®ång ý th× ®Ò nghÞ ng­êi nhËp khÈu ®iÒu chØnh hoÆc bæ sung cho ®Õn khi hoµn chØnh th× míi giao hµng. (5). Sau khi tiÕn hµnh viÖc giao hµng,ng­êi b¸n lËp bé chøng tõ vµ c¸c ®iÒu kho¶n liªn quan ( nÕu cã ) ®Ó nép vµo ng©n hµng phôc vô m×nh chê thanh to¸n .Cã thÓ xin øng tr­íc tiÒn hµng b»ng c¸ch vay thÕ chÊp bé chøng tõ hoÆc th­¬ng l­îng chiÕt khÊu bé chøng tõ chê ng©n hµng tr¶ tiÒn b¸o Cã. (6).Ng©n hµng phôc vô ng­êi b¸n kiÓm tra c¸c chøng tõ so víi c¸c ®iÒu kiÖn quy ®Þnh trong th­ tÝn dông vµ sù phï hîp lÉn nhau gi÷a c¸c chøng tõ. VÝ dô: KiÓm tra hèi phiÕu, ho¸ ®¬n,vËn ®¬n ... NÕu ®óng th× tiÕn hµnh ®ßi tiÒn ng©n hµng më L/C (hoÆc ng©n hµng ®­îc uû quyÒn tr¶ tiÒn ®· ghi trong th­ tÝn dông ).Sè tiÒn ®ßi b»ng trÞ gi¸ hèi phiÕu hoÆc trÞ gi¸ ho¸ ®¬n, ®ång thêi cã x¸c nhËn chøng tõ phï hîp vµ chØ thÞ thanh to¸n, yªu cÇu ng©n hµng tr¶ tiÒn x¸c nhËn l¹i viÖc tr¶ tiÒn. (7). Khi nhËn ®­îc ®iÖn vµ bé chøng tõ ®ßi tiÒn cña ng©n hµng phôc vô ng­êi b¸n, ng©n hµng më L/C ph¶i kiÓm tra tÝnh chÝnh x¸c phï hîp cña c¸c chøng tõ. NÕu chÊp nhËn th× lËp lÖnh tr¶ tiÒn theo chØ thÞ cña hä vµ b¸o cho hä biÕt. NÕu ph¸t hiÖn thÊy sai sãt ph¶i ®iÖn b¸o ngay cho ng©n hµng th«ng b¸o, chê xö lý vµ b¸o cho ng­êi më L/C biÕt. (8). NhËn ®­îc ®iÖn b¸o Cã vÒ kho¶n thanh to¸n bé chøng tõ hµng xuÊt, ng©n hµng th«ng b¸o b¸o Cã cho ng­êi b¸n hoÆc th«ng b¸o hèi phiÕu cã kú h¹n ®· ®­îc chÊp nhËn thanh to¸n vµ còng cã thÓ nhËn ®­îc th«ng b¸o vÒ sù tõ chèi cña ng©n hµng më L/C. (9).§èi víi bé chøng tõ ®­îc ng­êi mua chÊp nhËn thanh to¸n, ng©n hµng më chuyÓn giao toµn bé chøng tõ thanh to¸n vµ giÊy b¸o vÒ phÝ tæn nghiÖp vô ng©n hµng cho ng­êi mua ®Ó hä ®i lÊy hµng ®ång thêi thu håi sè tiÒn ®· tr¶ cho ng­êi b¸n. (10). Ng­êi mua sau khi nhËn ®­îc bé chøng tõ tõ phÝa ng©n hµng më L/C, sÏ cÇm bé chøng tõ ®Ó ®i lÊy hµng ho¸. Ng­êi mua cã quyÒn tõ chèi thanh to¸n vµ b¸o cho ng©n hµng më biÕt nÕu thÊy chøng tõ kh«ng phï hîp. Trong tr­êng hîp nµy, tuú theo mµ ng©n hµng më L/C sÏ gi¶i quyÕt, c¬ së ph¸p lý ®Ó gi¶i quyÕt sù tranh chÊp nµy lµ ®¬n xin më L/C . 4.8. ¦u- nh­îc ®iÓm cña ph­¬ng thøc thanh to¸n tÝn dông chøng tõ ¦u ®iÓm: §èi víi ng­êi b¸n: §¶m b¶o viÖc thanh to¸n do cã ng©n hµng më ®øng ra cam kÕt, do ®ã viÖc thanh to¸n kh«ng cßn phô thuéc vµo thiÖn chÝ cña ng­êi mua nh­ ph­¬ng thøc chuyÓn tiÒn vµ nhê thu. Ng©n hµng khèng chÕ bé chøng tõ, v× thÕ kh«ng sî mÊt quyÒn së h÷u ®èi víi hµng ho¸ hoÆc phÝ tæn vËn chuyÓn nÕu lµm ®óng yªu cÇu. Ng­êi xuÊt khÈu cßn tr¸nh ®­îc rñi ro do sù qu¶n lý ngo¹i hèi cña ng­êi nhËp khÈu v× khi lµm ®¬n xin më L/C, ng­êi nhËp khÈu ph¶i cã giÊy phÐp chuyÓn ngo¹i tÖ cña c¬ quan qu¶n lý ngo¹i hèi céng víi biÖn ph¸p ®¶m b¶o hèi ®o¸i trong ph­¬ng thøc thanh to¸n nµy, ng­êi xuÊt khÈu gi¶m ®­îc rñi ro do sù biÕn ®éng tû gi¸. Ng­êi xuÊt khÈu cßn cã thÓ nhËn ®­îc tµi trî ngo¹i th­¬ng tõ ng©n hµng hoÆc tõ tµi trî cña ng­êi nhËp khÈu. VÝ dô: red-clause L/C hay discount L/C... §èi víi ng­êi mua: Cã thÓ tËn dông ®ùoc tÝn dông cña ng©n hµng, tõ ®ã gióp tr¸nh ®äng vèn do ph¶i ký quü 100% nÕu vËn chuyÓn kho¶ng c¸ch xa, do ®ã nÕu cã mèi quan hÖ tÝn nhiÖm vµ l©u dµi cã thÓ gi¶m ®­îc tiÒn ký quü. §¶m b¶o ®­îc hµng ho¸ mµ m×nh ®· ký hîp ®ång ®óng sè l­îng, thêi h¹n giao hµng,... Kho¶n ký quü ®­îc h­ëng l·i suÊt. §­îc h­ëng tµi trî ngo¹i th­¬ng nh­ viÖc bao thanh to¸n hoÆc sö dông L/C ®èi øng ( reciprocal L/C ). §­îc ng©n hµng gióp kiÓm tra bé chøng tõ, mäi sai sãt chøng tõ ®Òu do ng©n hµng xuÊt khÈu chÞu tr¸ch nhiÖm, do ®ã ng­êi nhËp khÈu ®· chuyÓn bít rñi ro vÒ chøng tõ sang cho ng©n hµng. Ng­êi nhËp khÈu cã thÓ tr¶ mét phÇn hoÆc toµn bé gi¸ trÞ cña L/C nÕu bé chøng tõ ®ã kh«ng phï hîp víi quy ®Þnh cña L/C, mÆc dÇu do s¬ suÊt ng©n hµng ®· chÊp nhËn thanh to¸n. Ng©n hµng gióp kiÓm tra chøng tõ, nhê ®ã ng­êi nhËp khÈu ®· ®ù¬c ®¶m b¶o trªn giÊy tê lµ hµng ho¸ cña m×nh ®­îc giao ®óng sè l­îng, chÊt l­îng vµ thêi h¹n giao hµng. Vµ hä ch¾c ch¾n chØ ph¶i tr¶ tiÒn khi nhËn ®­îc hµng, tøc lµ hä cã ®­îc sù ®¶m b¶o cña ng­êi xuÊt khÈu trong viÖc hoµn thµnh vµ thùc hiÖn hîp ®ång th­¬ng m¹i. §èi víi ng©n hµng: Më réng nghiÖp vô kinh doanh, t¨ng thu nhËp, n©ng cao tr×nh ®é nghiÖp vô cña ng©n hµng. Ph­¬ng thøc thanh to¸n tÝn dông chøng tõ lµ mét dÞch vô cña ng©n hµng. Khi thùc hiÖn mçi kh©u trong ph­¬ng thøc nµy, ng©n hµng ®Òu thu ®ùoc phÝ: phÝ më L/C; phÝ bæ sung, söa ch÷a L/C; phÝ th«ng b¸o L/C; phÝ x¸c nhËn L/C. Tuy r»ng nh÷ng kho¶n phÝ nµy kh«ng nhiÒu ë mét L/C, nh­ng do sè l­îng L/C kh¸ nhiÒu nªn kho¶n phÝ nµy còng gãp phÇn ®¸ng kÓ lµm t¨ng thu nhËp cña ng©n hµng. N©ng cao tr×nh ®é nghiÖp vô cña c¸n bé ng©n hµng. Ph­¬ng thøc tÝn dông chøng tõ ®ßi hái c¸n bé ph¶i cã tr×nh ®é chuyªn m«n cao, n¾m ch¾c c¸c kiÕn thøc vÒ thanh to¸n, hiÓu vµ vËn dông linh ho¹t c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt cña nhµ n­íc, ®ång thêi ph¶i phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ. Th«ng qua nghiÖp vô kinh doanh, ng©n hµng sÏ gãp phÇn gióp ®ì c¸c kh¸ch hµng xuÊt nhËp khÈu cña m×nh, ®ång thêi gãp phÇn thóc ®Èy thanh to¸n quèc tÕ ph¸t triÓn. Tãm l¹i, ph­¬ng thøc thanh to¸n tÝn dông chøng tõ ®¶m b¶o quyÒn lîi cña c¶ ng­êi mua vµ ng­êi b¸n, gi¶i quyÕt ®­îc m©u thuÉn, dung hoµ quyÒn lîi c¸c bªn trong quan hÖ xuÊt nhËp khÈu. H¬n n÷a, ph­¬ng thøc nµy còng gãp phÇn n©ng cao vai trß cña hÖ thèng ng©n hµng trong lÜnh vùc thanh to¸n quèc tÕ, kh¾c phôc ®­îc m©u thuÉn cña nh÷ng ph­¬ng thøc kh¸c, gãp phÇn ®Èy m¹nh mèi quan hÖ ngo¹i th­¬ng. Nh­îc ®iÓm: §èi víi ng­êi xuÊt khÈu: Ng­êi b¸n ®«i khi ®em l¹i rñi ro cho chÝnh b¶n th©n hä. VÝ dô: kh«ng lËp vµ nép ®ñ bé chøng tõ theo quy ®Þnh cña L/C vµo ®óng thêi h¹n hiÖu lùc cña L/C. NÕu kh«ng ®ù¬c thanh to¸n theo tÝn dông chøng tõ sÏ thiÖt cho ng­êi b¸n v× thu tiÒn chËm trÔ, ®«i khi ng­êi nhËp khÈu kh«ng cã thiÖn chÝ tr¶ tiÒn. ViÖc kiÓm tra chøng tõ mang tÝnh chÊt m¸y mãc do ®ã nÕu ng­êi xuÊt khÈu vµ ng­êi nhËp khÈu kh«ng cã thiÖn ý víi nhau sÏ dÔ t×m ra c¸c sai sãt cña nhau ®Ó kh«ng thanh to¸n. Ng©n hµng tr¶ tiÒn ®Æt ë n­íc ng­êi nhËp khÈu, v× thÕ kÐo dµi thêi gian thanh to¸n ( thêi gian lu©n chuyÓn bé chøng tõ ) vµ ph¸t sinh rñi ro vÒ tû gi¸ ( nÕu tû gi¸ ngo¹i tÖ so víi néi tÖ gi¶m th× ng­êi xuÊt khÈu sÏ ph¶i chÞu thiÖt ) §èi víi ng­êi nhËp khÈu: Khi ng©n hµng kiÓm tra chøng tõ, ng©n hµng sÏ chØ kiÓm tra sù phï hîp vµ ®óng ®¾n vÒ mÆt chøng tõ chø kh«ng dùa trªn hµng ho¸, do ®ã, tiÒn hµng ®· tr¶ theo bé chøng tõ xuÊt tr×nh cho ng©n hµng cã thÓ phï hîp c¶ vÒ sè l­îng, chÊt l­îng vµ thêi gian, nh­ng trªn thùc tÕ l¹i cã thÓ kh«ng ®óng nh­ trong hîp ®ång ngo¹i th­¬ng. Tr­êng hîp nµy ng©n hµng kh«ng ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm v× chøng tõ thanh to¸n phï hîp víi ®iÒu kiÖn, ®iÒu kho¶n cña L/C vµ do ®ã ng©n hµng ph¶i thanh to¸n tiÒn, lóc ®ã ng­êi mua ®· bÞ rñi ro do b¹n hµng kh«ng trung thùc. L/C lµ mét ph­¬ng ph¸p r¾c rèi, phøc t¹p vµ ®ßi hái ®é chÝnh x¸c cao so víi nh÷ng ph­¬ng thøc thanh to¸n kh¸c nh­ chuyÓn tiÒn hay nhê thu. Ph­¬ng thøc nµy chØ ®­îc sö dông khi ng­êi xuÊt khÈu vµ ng­êi nhËp khÈu kh«ng cã ®é tÝn nhiÖm hay gi¸ trÞ L/C lín, cßn khi ®· lµ b¹n hµng quen thuéc, c¸c bªn trong quan hÖ hîp ®ång th­êng sö dông h×nh thøc chuyÓn tiÒn hoÆc nhê thu ®Ó ®ì r¾c rèi vµ gi¶m chi phÝ. Trong khi më L/C, bªn nhËp khÈu ph¶i ký quü theo mét tû lÖ % nhÊt ®Þnh cña L/C, do ®ã nÕu L/C lín, gi¸ trÞ ký quü lín, tøc lµ vèn cña ng­êi nhËp khÈu bÞ ø ®äng. §©y lµ nh­îc ®iÓm cña ph­¬ng thøc tÝn dông chøng tõ so víi c¸c ph­¬ng thøc thanh to¸n kh¸c. §èi víi ng©n hµng: Ng©n hµng më L/C: thay mÆt ng­êi nhËp khÈu tr¶ tiÒn cã ®iÒu kiÖn cho ng­êi xuÊt khÈu ( hay ng­êi ®­îc h­ëng L/C ®Ó chuyÓn nh­îng ) ®Ó ng­êi xuÊt khÈu tin t­ëng vµ yªn t©m giao hµng. Tõ ®ã xuÊt hiÖn kh¶ n¨ng rñi ro cho ng©n hµng më. + Rñi ro do chÝnh ng©n hµng më g©y ra: ã Kh«ng ho¹t ®éng theo ®óng ®iÒu kho¶n cña UCP 500 mµ L/C dÉn chiÕu. ã Th«ng b¸o bÊt hîp lÖ vµ tõ chèi chøng tõ v­ît qu¸ 7 ngµy lµm viÖc cña ng©n hµng. ã Lµm mÊt chøng tõ, chuyÓn giao chøng tõ cho ng­êi më, chÊp nhËn thanh to¸n ®èi víi bé chøng tõ kh«ng hîp lÖ, kh«ng ®óng quy ®Þnh cña L/C. + Rñi ro do ng­êi më L/C ®em l¹i: ã Ng©n hµng kh«ng n¾m ®­îc thùc sù kh¶ n¨ng thanh to¸n cña hä. ã Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh gÆp rñi ro dÉn ®Õn thua lç, ph¸ s¶n. §©y lµ lo¹i rñi ro ®em l¹i thiÖt h¹i lín nhÊt cho ng©n hµng më v× ng©n hµng buéc ph¶i thanh to¸n cho ng­êi xuÊt khÈu khi cã bé chøng tõ hîp lÖ nh­ng l¹i kh«ng thu håi ®­îc vèn do bÞ ø ®äng bëi ng­êi nhËp khÈu. Ng©n hµng th«ng b¸o: ng©n hµng th«ng b¸o x¸c nhËn ®­îc m· ho¸ trªn L/C göi ®Õn lµ ®óng hoÆc ng©n hµng cã quan hÖ m· ho¸ víi ng©n hµng më x¸c nhËn lµ ®óng th× ng©n hµng th«ng b¸o sÏ tiÕn hµnh th«ng b¸o L/C. Rñi ro cho ng©n hµng th«ng b¸o lµ mét L/C gi¶ ( hoÆc mét söa ®æi, bæ sung L/C kh«ng cã hiÖu lùc ). Hay lµ khi ng©n hµng quy ®Þnh kh«ng th«ng b¸o L/C mµ l¹i kh«ng göi quy ®Þnh ®ã cho ng©n hµng më. ã Rñi ro do kh«ng thùc hiÖn ®óng theo UCP 500, dÉn tíi viÖc th«ng b¸o L/C, söa ®æi L/C, huû L/C qu¸ chËm trÔ. ã Rñi ro kh«ng nhËn ®­îc thanh to¸n cña ng©n hµng më nÕu ng©n hµng th«ng b¸o lµm mÊt bé chøng tõ, hay lçi L/C, hay do hµnh vi lõa ®¶o. Ng©n hµng x¸c nhËn: Ng©n hµng x¸c nhËn th­êng lµ ng©n hµng lín cã uy tÝn hoÆc lµ ng©n hµng cã quan hÖ tiÒn göi, tiÒn vay ®èi víi ng©n hµng më, ®­îc ng©n hµng më yªu cÇu x¸c nhËn L/C vµ cam kÕt tr¶ tiÒn cho ng­êi xuÊt khÈu vµ nÕu ng­êi xuÊt khÈu kh«ng thùc hiÖn nghÜa vô cña m×nh, do ®ã rñi ro ®èi víi ng©n hµng x¸c nhËn lµ kh«ng n¾m ®ùoc n¨ng lùc tµi chÝnh cña ng©n hµng më, véi vµng x¸c nhËn, v× thÕ cã thÓ ph¶i l·nh tr¸ch nhiÖm thanh to¸n thay cho ng©n hµng më do ng©n hµng më thiÕu thiÖn chÝ hay mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n, thËm chÝ ph¸ s¶n. Ng©n hµng chiÕt khÊu chøng tõ, ng©n hµng chÊp nhËn thanh to¸n hoÆc ng©n hµng thanh to¸n: phÇn lín trªn c¸c tÝn dông chøng tõ cã ghi râ tªn mét ng©n hµng thanh to¸n ( paying bank ) ®Ó chi tr¶ tiÒn cho ng­êi b¸n hoÆc mét ng©n hµng chÊp nhËn tr¶ tiÒn c¸c hèi phiÕu ( accepting bank ) hoÆc cho phÐp chiÕt khÊu hèi phiÕu tr¶ chËm ®Ó lÊy tiÒn ë bÊt kú mét ng©n hµng nµo gäi lµ ng©n hµng th­¬ng l­îng ( negotiating bank ). Rñi ro cña c¸c ng©n hµng nµy phô thuéc chñ yÕu vµo thiÖn ý cña ng©n hµng më vµ ng­êi nhËp khÈu. Theo UCP 500, ng©n hµng më ®­îc miÔn tr¸ch nhiÖm thanh to¸n trong tr­êng hîp bé chøng tõ cã lçi mµ hÇu nh­ c¸c tr­êng hîp tõ chèi ®Òu xuÊt ph¸t tõ sù thiÕu thiÖn ý cña ng­êi më L/C. MÆc dÇu ®iÒu kiÖn chiÕt khÊu cho phÐp ng©n hµng thanh to¸n truy ®ßi ng­êi xuÊt khÈu ( chiÕt khÊu cã truy ®ßi ) nh­ng nÕu ng­êi xuÊt khÈu kh«ng cã ®ñ kh¶ n¨ng thanh to¸n th× ng©n hµng chiÕt khÊu sÏ gÆp rñi ro. C¸c rñi ro mµ ng©n hµng chiÕt khÊu cã thÓ gÆp lµ: ã Rñi ro do c¸c nguyªn nh©n bÊt kh¶ kh¸ng nh­ c¸c sù kiÖn vÒ thiªn tai, næi lo¹n, b¹o ®éng,chiÕn tranh.nÕu ngµy xuÊt tr×nh chøng tõ hay ngµy hÕt h¹n hiÖu lùc cña L/C r¬i vµo nh÷ng ngµy ®ã, UCP 500 cho phÐp ng©n hµng më ®­îc miÔn tr¸ch nhiÖm hoµn tr¶. ã Rñi ro do ng­êi nhËp khÈu mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n bé chøng tõ. ã Rñi ro do ng©n hµng më bÞ ph¸ s¶n. ã Rñi ro do ng­êi nhËp khÈu cã hµnh vi lõa ®¶o, chÌn Ðp. Ngoµi ra, rñi ro còng cã thÓ do chÝnh ng©n hµng mang l¹i, ch¼ng h¹n nh­ chiÕt khÊu kh«ng theo ®óng quy ®Þnh cña UCP 500 nh­ ®ßi tiÒn kh«ng theo ®óng quy ®Þnh 7 ngµy, lµm mÊt chøng tõ . 4.9. Mét sè ®iÓm cÇn chó ý vÒ UCP 500: UCP-DC: Uniform custom and practice for documentary. Do phßng th­¬ng m¹i quèc tÕ ( ICC ) ban hµnh nh»m tiªu chuÈn ho¸ nghiÖp vô thanh to¸n b»ng th­ tÝn dông chøng tõ, n¨m 1933 UCP ®Çu tiªn ®­îc ban hµnh sau ®ã ®­îc söa ®æi vµo c¸c n¨m1954, 1963, 1974, 1983 UCP 400, 1993 UCP 500. UCP 500 b¾t ®Çu cã hiÖu lùc vµo ngµy 1/1/1994. Cïng víi c¸c ng©n hµng trªn toµn thÕ giíi, c¸c ng©n hµng n­íc ta vµ c¸c ®¬n vÞ kinh doanh ngo¹i th­¬ng ®· thèng nhÊt sö dông b¶n quy t¾c UCP nµy nh­ v¨n b¶n ph¸p lý ®iÒu chØnh th­ tÝn dông chøng tõ gi÷a n­íc ta vµ n­íc ngoµi, khi ¸p dông ta cÇn l­u ý nh÷ng ®iÓm sau: + UCP lµ v¨n b¶n ph¸p lý mang tÝnh chÊt tuú ý, c¸c bªn muèn ¸p dông th× ph¶i dÉn chiÕu vµo hîp ®ång mua b¸n vµ L/C. + UCP 500 nÕu cã xung ®ét trong tranh chÊp vµ c¸c nguån luËt quèc gia th× ¸p dông luËt quèc gia tr­íc, sau ®ã ¸p dông UCP 500. + UCP 500 ra ®êi sau kh«ng cã t¸c dông huû bá c¸c UCP tr­íc ®ã. C¸c b¶n UCP tån t¹i ®éc lËp víi nhau vµ c¸c bªn muèn sö dông b¶n nµo cña UCP th× sÏ ph¶i nªu sè hiÖu cña b¶n ®ã. Khi ¸p dông UCP c¸c bªn kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i tu©n thñ mäi néi dung cña UCP mµ cã thÓ quy ®Þnh kh¸c ®i vµ ph¶i ®­îc ghi râ trªn L/C th× míi cã gÝa trÞ ph¸p lý. VÝ dô: ®iÒu 33a UCP 500 quy ®Þnh c¸c ng©n hµng sÏ chÊp nhËn nh÷ng chøng tõ vËn t¶i cã ghi c­íc, hoÆc phÝ vËn t¶i ch­a ®­îc tr¶ nÕu kh«ng cã quy ®Þnh kh¸c trªn L/C. Cßn nÕu L/C quy ®Þnh c­íc phÝ ph¶i tr¶ tr­íc th× chøng tõ vËn t¶i trªn ®­îc coi lµ kh«ng hîp lÖ. + UCP 500 do ICC xuÊt b¶n b»ng tiÕng Anh míi cã gÝa trÞ ph¸p lý thùc hiÖn vµ gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp, c¸c b¶n dÞch chØ cã ý nghÜa tham kh¶o. + UCP chØ ¸p dông trong thanh to¸n quèc tÕ. Ch­¬ng II Thùc tr¹ng vÊn ®Ò thanh to¸n quèc tÕ ë ViÖt Nam. Ho¹t ®éng kinh tÕ quèc tÕ nãi chung, ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng nãi riªng ngµy cµng cã vÞ trÝ quan träng trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc. ChØ cã th«ng qua ho¹t ®éng kinh tÕ quèc tÕ, chóng ta míi thu ®­îc nguån ngo¹i tÖ ®Ó nhËp khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ hiÖn ®¹i phôc vô s¶n xuÊt vµ tiªu dïng trong n­íc. Qua ®ã chóng ta míi cã thÓ ph¸t huy ®­îc tiÒm n¨ng, thÕ m¹nh cña ®Êt n­íc, ®ång thêi tËn dông ®­îc vèn vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i cña c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn ®Ó ®Èy nhanh qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸, rót ng¾n kho¶ng c¸ch tôt hËu vµ ®­a nÒn kinh tÕ n­íc ta hoµ nhËp víi nÒn kinh tÕ c¸c n­íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. Kinh tÕ quèc tÕ më réng dÉn ®Õn sù ph¸t triÓn cña thanh to¸n quèc tÕ võa vÒ chÊt, võa vÒ l­îng lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan ®Ó ®¸p øng nhu cÇu th­¬ng m¹i quèc tÕ nh­ thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu, c¸c giao dÞch trªn thÞ tr­êng vèn quèc tÕ... §Ó hiÓu râ h¬n vÒ t×nh h×nh thanh to¸n quèc tÕ trong giai ®o¹n hiÖn nay, nh÷ng khã kh¨n vµ ®Þnh h­íng phôc vô, tr­íc hÕt chóng ta h·y ph©n tÝch s¬ bé vÒ xu thÕ, tiÒm n¨ng còng nh­ sù chuyÓn dÞch thÞ tr­êng, mÆt hµng xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt Nam nh÷ng n¨m gÇn ®©y. Trong nh÷ng n¨m ®æi míi, ®Æc biÖt lµ nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt Nam ®· ®­îc ®æi míi vµ ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu rÊt ®¸ng khÝch lÖ. ChÝnh s¸ch nhµ n­íc ®éc quyÒn vÒ ngo¹i th­¬ng bÞ b·i bá, nhµ n­íc khuyÕn khÝch mäi thµnh phÇn kinh tÕ tham gia vµo s¶n xuÊt vµ kinh doanh hµng xuÊt khÈu; gi¶m m¹nh viÖc qu¶n lý theo h¹n ng¹ch, thu hÑp tèi thiÓu diÖn mÆt hµng cÊm nhËp, cÊm xuÊt; b·i bá c¸c thñ tôc phiÒn hµ trong xuÊt nhËp khÈu, xuÊt nhËp c¶nh tham quan du lÞch, m«i giíi, hîp t¸c vµ liªn doanh; xo¸ bá chÕ ®é thu bï chªnh lÖch ngo¹i th­¬ng. Trong viÖc chuyÓn h­íng mÆt hµng xuÊt khÈu, chóng ta ®· gÆt h¸i ®­îc nh÷ng thµnh c«ng lín. ChØ riªng 7 mÆt hµng xuÊt khÈu lín nhÊt lµ dÇu th«, dÖt vµ may mÆc, giµy dÐp, g¹o, thuû s¶n, cµ phª vµ hµng ®iÖn tö ®· ®em l¹i nguån thu lín trªn d­íi 6,5 tû USD mçi n¨m hiÖn nay. XÐt vÒ c¬ cÊu thÞ tr­êng xuÊt nhËp khÈu, nÕu nh­ kim ng¹ch bu«n b¸n víi thÞ tr­êng Ch©u ¢u n¨m 1989 chiÕm 58,88% vµ n¨m 1990 cßn chiÕm 55,38% tæng kim ngach xuÊt nhËp khÈu cña c¶ n­íc th× n¨m 1994 gi¶m xuèng cßn 16% vµ liªn tôc gi¶m, cho ®Õn n¨m 1997 khi ViÖt Nam ®· quen dÇn víi thÞ tr­êng T©y ¢u th× tû lÖ nµy ®· t¨ng lªn 20%. Bªn c¹nh ®ã, víi chÝnh s¸ch më cöa cña nhµ n­íc ta, víi viÖc b·i bá cÊm vËn cña Hoa Kú ®èi víi ViÖt Nam vµ tiÕn tr×nh b×nh th­êng ho¸ quan hÖ gi÷a hai n­íc ®­îc tiÕn hµnh kh¸ su«n sÎ vµ tèt ®Ñp mµ thµnh c«ng gÇn ®©y nhÊt lµ hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt-Mü, kim ng¹ch bu«n b¸n xuÊt nhËp khÈu cña n­íc ta dÇn chuyÓn tõ thÞ tr­êng c¸c n­íc XHCN cò sang thÞ tr­êng Hoa Kú vµ c¸c n­íc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn nh­ Canada, Hµn Quèc, NhËt B¶n,... Nh­ vËy hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt Nam nh÷ng n¨m gÇn ®©y chñ yÕu ®­îc trao ®æi víi c¸c n­íc TBCN theo ph­¬ng thøc sßng ph¼ng trong quan hÖ thanh to¸n, ®iÒu nµy dÉn tíi viÖc thanh to¸n quèc tÕ còng ph¶i chuyÓn h­íng theo ®Ó phôc vô. C¸c ph­¬ng thøc thanh to¸n quèc tÕ ®ang ®­îc ¸p dông ë ViÖt Nam. Trong qu¸ tr×nh ®æi míi vµ héi nhËp, c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i ViÖt Nam còng cã nh÷ng thay ®æi vµ c¶i tiÕn trong c¸c lo¹i h×nh s¶n phÈm dÞch vô mµ ng©n hµng cung øng nãi chung. Riªng vÒ thanh to¸n quèc tÕ, ë ViÖt Nam hiÖn nay ®ang ¸p dông mét sè ph­¬ng thøc thanh to¸n sau: Nhê thu. Nhê thu lµ mét ph­¬ng thøc thanh to¸n mµ ng­êi b¸n sau khi ®· hoµn thµnh nghÜa vô giao hµng sÏ ký ph¸t hèi phiÕu ®ßi tiÒn ng­êi mua, nhê ng©n hµng thu hé sè tiÒn ghi trªn tê hèi phiÕu ®ã. §©y lµ mét ph­¬ng thøc thanh to¸n mµ hÇu hÕt c¸c ng©n hµng cã nghiÖp vô thanh to¸n quèc tÕ nh­ Ng©n hµng ngo¹i th­¬ng, Ng©n hµng c«ng th­¬ng,... hay mét sè ng©n hµng ngoµi quèc doanh nh­ Ng©n hµng §«ng ¸,Citibank,.. ®Òu sö dông vµ c¸c ng©n hµng lu«n cã nh÷ng c¶i c¸ch sao cho tr×nh tù tiÕn hµnh nghiÖp vô ngµy cµng ®¬n gi¶n mµ vÉn ®¶m b¶o ®­îc yªu cÇu an toµn vµ cã lîi nhuËn trong kinh doanh. VÝ dô: ®èi víi Ng©n hµng c«ng th­¬ng ViÖt Nam, ®Ó thanh to¸n b»ng h×nh thøc nhê thu hµng xuÊt khÈu, sau khi giao hµng, b¹n chØ cÇn mang chøng tõ ®Õn Ng©n hµng c«ng th­¬ng ViÖt Nam kÌm theo giÊy yªu cÇu nhê thu ghi chi tiÕt vÒ lo¹i nhê thu ( thanh to¸n ngay-D/P hay chÊp nhËn-D/A ), sè tiÒn, lo¹i tiÒn, tªn-®Þa chØ cña ng­êi tr¶ tiÒn vµ tªn-®Þa chØ ng©n hµng cña ng­êi tr¶ tiÒn, thêi h¹n thanh to¸n ®èi víi D/A. Ng©n hµng sÏ cã tr¸ch nhiÖm göi bé chøng tõ ®i nhê thu vµ chuyÓn tiÒn cho b¹n khi ®­îc ng©n hµng phôc vô ng­êi nhËp khÈu thanh to¸n. §Ó nhê thu hµng nhËp khÈu qua Ng©n hµng c«ng th­¬ng ViÖt Nam, b¹n chØ cÇn ®­a Ng©n hµng c«ng th­¬ng ViÖt Nam vµo ®iÒu kho¶n thanh to¸n trong hîp ®ång ngo¹i th­¬ng. Theo ®ã, ng©n hµng cña ng­êi xuÊt khÈu sÏ göi chøng tõ ®Õn Ng©n hµng c«ng th­¬ng ViÖt Nam nhê thu. §Ó lÊy ®­îc bé chøng tõ ®Ó ®i nhËn hµng, b¹n cÇn thanh to¸n ( nÕu lµ nhê thu D/P ) hoÆc chÊp nhËn thanh to¸n ( nÕu lµ nhê thu D/A ). Ng©n hµng sÏ trÝch tµi kho¶n tiÒn göi, tµi kho¶n ký quü hay tµi kho¶n tiÒn vay cña b¹n ®Ó thanh to¸n cho ng­êi xuÊt khÈu. ChuyÓn tiÒn. ChuyÓn tiÒn lµ ph­¬ng thøc thanh to¸n mµ trong ®ã kh¸ch hµng ( ng­êi tr¶ tiÒn ) yªu cÇu ng©n hµng cña m×nh chuyÓn mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh cho mét ng­êi kh¸c ( ng­êi thô h­ëng ) ë mét ®Þa ®iÓm nhÊt ®Þnh b»ng ph­¬ng tiÖn chuyÓn tiÒn do kh¸ch hµng yªu cÇu. §©y lµ ph­¬ng thøc thanh to¸n ®¬n gi¶n nhÊt trong thanh to¸n hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu vµ th­êng lµ kh©u cuèi cïng trong c¸c ph­¬ng thøc thanh to¸n kh¸c. HiÖn nay c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i ViÖt Nam ®· cã mét hÖ thèng m¸y tÝnh ®­îc nèi m¹ng néi bé, ngoµi ra mét sè ng©n hµng lín nh­ Ng©n hµng c«ng th­¬ng ViÖt Nam, Ng©n hµng ngo¹i th­¬ng ViÖt Nam,... ®· gia nhËp hÖ thèng thanh to¸n viÔn th«ng liªn ng©n hµng toµn cÇu ( SWIFT ), cã thÓ liªn hÖ nhanh chãng víi h¬n 6000 ng©n hµng vµ tæ chøc tµi chÝnh trªn thÕ giíi. §Æc biÖt víi ng©n hµng ngo¹i th­¬ng ViÖt Nam ( VCB ) th«ng qua mang SWIFT ®­îc coi nh­ trung t©m thanh to¸n ngo¹i tÖ cña c¸c ng©n hµng t¹i ViÖt Nam. N¨m 1999 lµ n¨m thø 4 liªn tiÕp VCB ®­îc c«ng nhËn lµ ng©n hµng cã chÊt l­îng thanh to¸n tèt nhÊt víi tû lÖ trªn 95% ®iÖn ®­îc hoµn toµn xö lý tù ®éng víi ®é an toµn vµ b¶o mËt cao. C¸c ph­¬ng thøc chuyÓn tiÒn còng ®­îc ®a d¹ng ho¸ b»ng SWIFT, liªn ng©n hµng vµ Moneygram. ChuyÓn tiÒn b»ng SWIFT nhanh, víi chÊt l­îng cao, chÝnh x¸c ( theo sù ®¸nh gi¸ cña ng©n hµng n­íc ngoµi, chÊt l­îng giao dÞch qua m¹ng SWIFT cña VCB ViÖt Nam ®¹t 98% chÝnh x¸c vµ nhanh chãng ), phÝ c¹nh tranh, chuyÓn tiÒn Moneygram chñ yÕu cho dÞch vô chuyÓn tiÒn kiÒu hèi víi ­u ®iÓm cña dÞch vô nµy lµ nhanh, thuËn tiÖn vµ an toµn cao. NÕu chuyÓn tiÒn do th©n nh©n hoÆc b¹n chuyÓn vÒ cho b¹n, b¹n cã thÓ rót b»ng ®ång ViÖt Nam hoÆc ngo¹i tÖ ®· ®­îc chuyÓn tõ n­íc ngoµi vÒ. Cßn nÕu ngo¹i tÖ ®­îc chuyÓn ®Ó thanh to¸n tiÒn hµng ho¸ dÞch vô xuÊt khÈu, theo quy ®Þnh vÒ qu¶n lý ngo¹i hèi, trong vßng 15 ngµy kÓ tõ ngµy ngo¹i tÖ ®­îc ghi Cã vµo tµi kho¶n cña b¹n, 50% sè tiÒn sÏ chuyÓn sang ®ång ViÖt Nam. Ghi sæ. Víi h×nh thøc nµy, ng­êi b¸n më mét tµi kho¶n ( hoÆc mét quyÓn sæ ) ®Ó ghi nî ng­êi mua sau khi ng­êi b¸n hoµn thµnh giao hµng hay dÞch vô, ®Õn tõng ®Þnh kú ( th¸ng, quý hay nöa n¨m ) ng­êi mua tr¶ tiÒn cho ng­êi b¸n. §©y lµ ph­¬ng thøc thanh to¸n th­êng ®­îc ¸p dông trong thanh to¸n néi ®Þa, nÕu cã ¸p dông trong thanh to¸n quèc tÕ th× ¸p dông ®èi víi tiÒn göi b¸n hµng ë n­íc ngoµi. Trong ph­¬ng thøc nµy chØ cã hai bªn tham gia thanh to¸n lµ ng­êi b¸n vµ ng­êi mua, kh«ng cã sù tham gia cña c¸c ng©n hµng víi chøc n¨ng lµ ng­êi më tµi kho¶n vµ thùc thi thanh to¸n mµ ng©n hµng chØ tham gia khi hÕt mét ®Þnh kú ( th¸ng, quý hay nöa n¨m ), ng­êi mua ( hay lµ ng­êi lµm ®¹i lý b¸n hµng ë n­íc ngoµi ) tr¶ tiÒn hµng cho ng­êi b¸n qua ph­¬ng thøc chuyÓn tiÒn. Ph­¬ng thøc tÝn dông chøng tõ. §©y lµ ph­¬ng thøc ®­îc sö dông phæ biÕn nhÊt hiÖn nay. ë c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i ViÖt Nam, gi¸ trÞ thanh to¸n L/C liªn tôc t¨ng m¹nh trong c¸c n¨m qua vµ chiÕm tû lÖ lín trong thanh to¸n quèc tÕ- xÊp xÜ 90%. Cã thÓ nãi, bÊt cø ng©n hµng nµo cã thùc hiÖn nghiÖp vô thanh to¸n quèc tÕ ®Òu cã sö dông ph­¬ng thøc tÝn dông chøng tõ. Cã nh÷ng lóc, do ­u thÕ cña viÖc chi phÝ thÊp vµ thanh to¸n nhanh gän cña ph­¬ng thøc chuyÓn tiÒn vµ nhê thu nªn kh¸ch hµng chuyÓn sang thanh to¸n theo hai ph­¬ng thøc ®ã. Tuy nhiªn, tr¶i qua cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ khu vùc nh÷ng n¨m 1997, 1998, ®Ó ®¶m b¶o an toµn trong kinh doanh, ph­¬ng thøc tÝn dông chøng tõ l¹i th­êng ®­îc sö dông bÊt chÊp chi phÝ cao vµ thñ tôc phiÒn hµ. Nh÷ng lo¹i L/C mµ c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i ViÖt Nam th­êng më lµ nh÷ng lo¹i L/C th«ng dông nhÊt nh­ L/C kh«ng huû ngang, L/C kh«ng huû ngang cã x¸c nhËn. §«i khi, cã ng©n hµng còng më c¸c lo¹i L/C huû ngang hay L/C gi¸p l­ng nh­ng sè l­îng rÊt h¹n chÕ, thËm chÝ hÇu nh­ kh«ng cã. Nguyªn nh©n th­êng lµ do kh¸ch hµng kh«ng hiÓu hÕt t¸c dông cña c¸c lo¹i L/C ®Æc biÖt, sù rñi ro ®èi víi c¸c lo¹i L/C nµy mµ vÒ phÝa ng©n hµng, c¸c nh©n viªn còng kh«ng cã ®iÒu kiÖn ®Ó gi¶i thÝch vµ t­ vÊn cho kh¸ch hµng. Tuy nhiªn bªn c¹nh ®ã, c¸c ng©n hµng còng cã nh÷ng nghiÖp vô hç trî cho ho¹t ®éng thanh to¸n b»ng tÝn dông chøng tõ nh­ chiÕt khÊu bé chøng tõ, cho vay øng tr­íc bé chøng tõ trong nh÷ng tr­êng hîp kh¸ch hµng cã nhu cÇu vÒ vèn tr­íc ngµy thanh to¸n. Nh÷ng nghiÖp vô nµy mét mÆt lµm t¨ng lîi nhuËn vµ lµm t¨ng tÝnh c¹nh tranh cho ng©n hµng, mÆt kh¸c t¹o ®iÒu kiÖn cho kh¸ch hµng trong nh÷ng lóc gÆp khã kh¨n vÒ vèn, tõ ®ã t¹o ®­îc mèi quan hÖ víi kh¸ch hµng. §¸nh gi¸. §iÓm qua ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ cña hÖ thèng ng©n hµng th­¬ng m¹i ViÖt Nam, næi lªn mét sè tån t¹i chÝnh lµ: + C«ng nghÖ thanh to¸n cña c¸c ng©n hµng cßn l¹c hËu, ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu thùc tiÔn. Ngoµi mét sè ng©n hµng lín vµ cã uy tÝn nh­ Ng©n hµng c«ng th­¬ng, Ng©n hµng ngo¹i th­¬ng vµ mét sè ng©n hµng n­íc ngoµi hay ng©n hµng liªn doanh lµ lu«n cã nh÷ng cè g¾ng trong ®æi m¬Ý vµ trang bÞ c¸c m¸y mãc thiÕt bÞ phôc vô cho ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ, hÇu hÕt nh÷ng ng©n hµng cßn l¹i ®Òu ch­a cã sù ®Çu t­ ®óng møc cho m¸y mãc c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. + ChÊt l­îng nghiÖp vô thanh to¸n ch­a cao, s¶n phÈm dÞch vô ch­a ®a d¹ng, ch­a ®¸p øng hÕt ®ßi hái cña kh¸ch vµ ®ßi hái cña th­¬ng m¹i quèc tÕ trong t×nh h×nh hiÖn nay. Trong ®iÒu kiÖn th­¬ng m¹i quèc tÕ ngµy cµng ph¸t triÓn cïng víi sù bïng næ cña c«ng nghÖ th«ng tin th× viÖc ®a d¹ng ho¸ cung cÊp c¸c s¶n phÈm thanh to¸n quèc tÕ míi lµ rÊt cÇn thiÕt. + T×nh tr¹ng sö dông më L/C tr¶ chËm nh­ kªnh t¹o tiÒn nhËp khÈu hµng ho¸, qu¶n lý kÐm hiÖu qu¶ ®· t¹o nªn g¸nh nÆng c«ng nî cho hÖ thèng ng©n hµng th­¬ng m¹i ViÖt Nam. Nãi ®Õn tån t¹i trong thanh to¸n quèc tÕ thêi gian qua ë c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i, kh«ng thÓ kh«ng nãi ®Õn t×nh tr¹ng më L/C tr¶ chËm mét c¸ch trµn lan, kÐm hiÖu qu¶. Tuy nhiªn, thèng ®èc Ng©n hµng nhµ n­íc ViÖt Nam ®· ra quyÕt ®Þnh sè 711/ 2001/ Q§-NHNN ngµy 25/5/2001 vÒ viÖc ban hµnh quy chÕ më th­ tÝn dông nhËp hµng tr¶ chËm. Theo quy chÕ nµy, doanh nghiÖp ®­îc ng©n hµng xem xÐt më L/C tr¶ chËm ng¾n h¹n ( thêi h¹n mét n¨m ) khi cã ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn bao gåm: cã kh¶ n¨ng tµi chÝnh ®¶m b¶o thanh to¸n L/C trong thêi h¹n cam kÕt theo quy ®Þnh cña ng©n hµng; cã cam kÕt b»ng v¨n b¶n vÒ lÞch chuyÓn tiÒn cho ng©n hµng dÓ ng©n hµng thanh to¸n cho n­íc ngoµi ( lÞch chuyÓn tiÒn nµy ph¶i phï hîp víi nghÜa vô cña ng©n hµng cho n­íc ngoµi ®èi víi L/C sÏ më ); kh«ng vi ph¹m cam kÕt chuyÓn tiÒn thanh to¸n ®èi víi c¸c L/C tr¶ chËm ®­îc më tr­íc ®ã; cã ®¶m b¶o hîp ph¸p ( b»ng mét hoÆc nhiÒu h×nh thøc nh­ ký quü, cÇm cè, thÕ chÊp tµi s¶n hoÆc ®­îc bªn thø ba b¶o l·nh ); ®¸p øng ®­îc ®iÒu kiÖn vay n­íc ngoµi ng¾n h¹n do thèng ®èc Ng©n hµng nhµ n­íc quy ®Þnh. §Ó ®­îc më L/C tr¶ chËm trung dµi h¹n ( thêi h¹n trªn mét n¨m), ngoµi c¸c ®iÒu kiÖn trªn, doanh nghiÖp cßn ph¶i cã v¨n b¶n cña Ng©n hµng nhµ n­íc x¸c nhËn ®· d¨ng ký vay tr¶ nî n­íc ngoµi. NÕu ®¶m b¶o më L/C b»ng h×nh thøc ký quü, doanh nghiÖp kh«ng ®­îc ký quü b»ng vån vay ng©n hµng hoÆc c¸c kho¶n vèn ®ang ®­îc ng©n hµng b¶o l·nh. Nh÷ng quy ®Þnh nµy phÇn nµo lµm gi¶m bít rñi ro cho c¸c ng©n hµng khi thùc hiÖn nghiÖp vô ®Çy rñi ro nµy. + VÊn ®Ò c¸c møc phÝ mµ c¸c ng©n hµng ViÖt Nam quy ®Þnh còng cßn nhiÒu bÊt cËp. C¸c ng©n hµng quy ®Þnh møc phÝ tèi ®a vµ tèi thiÓu cho mçi lÇn giao dÞch, do ®ã nÕu sè giao dÞch kh«ng t¨ng lªn trong khi gi¸ trÞ thanh to¸n t¨ng lªn th× còng kh«ng lµm cho doanh thu cña ng©n hµng t¨ng lªn ®­îc mµ h¬n n÷a, víi gi¸ trÞ cña mçi giao dÞch lín h¬n so víi tr­íc, khi x¶y ra rñi ro th× tr¸ch nhiÖm cña ng©n hµng lµ rÊt lín. Ch­¬ng III Mét sè kiÕn nghÞ nh»m n©ng cao chÊt l­îng ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ ë ViÖt Nam. Thanh to¸n quèc tÕ- mét lÜnh vùc ho¹t ®äng rÊt phong phó vµ ®a d¹ng nh­ng còng ®Çy phøc t¹p. §©y lµ mét ho¹t ®äng kh«ng chØ liªn quan ®Õn c¸c ®èi t¸c trong n­íc mµ cßn g¾n víi c¸c ®èi t¸c n­íc ngoµi. Trong nh÷ng n¨m qua, c«ng t¸c thanh to¸n quèc tÕ cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i ViÖt Nam kh«ng ngõng ®­îc hoµn thiÖn vµ n©ng cao h¬n vµ trong c¸c ph­¬ng thøc thanh to¸n quèc tÕ ®­îc sö dông th× ph­¬ng thøc tÝn dông chøng tõ chiÕm kho¶ng 90% gi¸ trÞ thanh to¸n. Tuy nhiªn, vÉn cã nh÷ng tån t¹i vµ h¹n chÕ trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn, ®ßi hái nh÷ng gi¶i ph¸p cô thÓ, phï hîp ®Ó c«ng t¸c thanh to¸n quèc tÕ ë c¸c ng©n hµng n­íc ta ®­îc n©ng cao c¶ vÒ chÊt lÉn vÒ l­îng, ®¸p øng yªu cÇu cña qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ngµy cµng m¹nh mÏ. Trong bµi viÕt nµy em xin nªu ra mét sè biÖn ph¸p nh»m n©ng cao chÊt l­îng ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ theo ph­¬ng thøc tÝn dông chøng tõ ë ViÖt Nam hiÖn nay mµ trªn ph­¬ng diÖn nµo ®ã, nh÷ng biÖn ph¸p nµy còng gãp phÇn n©ng cao chÊt l­îng cña c¸c nghiÖp thanh to¸n quèc tÕ nãi chung. N©ng cao chÊt l­îng nghiÖp vô thanh to¸n. Trong thanh to¸n hµng nhËp khÈu. + TiÕn hµnh thÈm ®Þnh ®Ó n¾m v÷ng t×nh h×nh kh¸ch hµng : nguy c¬ ng­êi nhËp khÈu kh«ng thanh to¸n ®­îc l« hµng nhËp khÈu hoÆc bÞ ph¸ s¶n sÏ mang l¹i rñi ro lín cho ng©n hµng ®©y chÝnh lµ mét khã kh¨n lín cña ph­¬ng thøc tÝn dông chøng tõ. V× vËy, cÇn n¾m v÷ng t×nh h×nh tµi chÝnh vµ kh¶ n¨ng thanh to¸n cña ng­êi nhËp khÈu ®Ó tr¸nh nh÷ng tæn thÊt kh«ng ®¸ng cã cho ng©n hµng. Ch¼ng h¹n, vÒ mÆt tµi chÝnh, c¸c ng©n hµng cÇn tiÕn hµnh kiÓm tra sè d­ trªn tµi kho¶n tiÒn göi thanh to¸n bëi nã ph¶n ¸nh khèi l­îng giao dÞch còng nh­ quy m« kinh doanh cña ®¬n vÞ. Ngoµi ra, ng©n hµng còng cÇn dùa vµo b¶n kÕt qu¶ læ l·i ®Ó x¸c ®Þnh hiÖu qu¶ kinh doanh. §ång thêi cÇn thiÕt ph¶i c¨n cø vµo b¶ng tæng kÕt tµi s¶n ®Ó x¸c ®Þnh hai yÕu tè quan träng lµ sù biÕn ®éng vÒ quy m« nguån vèn vµ quy m« vèn, kh¶ n¨ng thanh to¸n cña ®¬n vÞ. + X¸c ®Þnh møc ký quü hîp lý: ng©n hµng nªn xem xÐt x¸c ®Þnh tû lÖ ký quü më L/C lµ mét chiÕn l­îc kinh doanh ®Ó hÊp dÉn kh¸ch hµng, vÊn ®Ò cßn l¹i lµ ng©n hµng ph¶i x¸c ®Þnh h¹n møc tÝn dông cÊp cho ng©n hµng lµ bao nhiªu vµ dùa trªn c¬ së nµo. VÒ phÝa ng©n hµng, cÇn thiÕt ph¶i cã sù g¾n bã mËt thiÕt gi÷a hai phßng tÝn dông vµ thanh to¸n quèc tÕ v× viÖc x¸c ®Þnh h¹n møc tÝn dông cho c¸c kh¸ch hµng më L/C sÏ do c¸c c¸n bé tÝn dông xem xÐt. §©y còng ph¶i lµ nh÷ng c¸n bé cã tr×nh ®é cao bëi chÝnh nh÷ng c¸n bé nµy sÏ lµ ng­êi x¸c ®Þnh h¹n møc tÝn dông lµ bao nhiªu cho tõng kh¸ch hµng ®Ó ®¸p øng yªu cÇu ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ kh¸ch hµng võa ®¶m b¶o gi¶m rñi ro cho ng©n hµng. VÒ phÝa kh¸ch hµng, khi xem xÐt møc ký quü cña hä, ng©n hµng cÇn ph¶i dùa trªn c¸c yÕu tè nh­: uy tÝn vµ kh¶ n¨ng thanh to¸n cña ng­êi nhËp khÈu, kh¶ n¨ng tiªu thô s¶n phÈm cña ng­êi nhËp khÈu hay tû lÖ l¹m ph¸t. §èi víi tõng lo¹i L/C kh¸c nhau th× møc ký quü còng kh¸c nhau, víi L/C tr¶ chËm th× møc ký quü th­êng cao h¬n L/C tr¶ ngay do rñi ro vÒ thanh to¸n cao h¬n. Trong thanh to¸n hµng xuÊt khÈu. Lóc nµy, ng©n hµng cã thÓ ®ãng vai trß lµ ng©n hµng th«ng b¸o, ng©n hµng chiÕt khÊu hay ng©n hµng x¸c nhËn tuú theo yªu cÇu cña kh¸ch hµng. + Víi t­ c¸ch lµ ng©n hµng th«ng b¸o : khi ®ã, ng©n hµng lµ ng­êi cung øng dÞch vô vµ thu phÝ, kh«ng bÞ rµng buéc vµo tr¸ch nhiÖm ph¶i thanh to¸n. Do vËy, mäi ho¹t ®éng cña ng©n hµng cÇn tu©n thñ ®óng theo ®iÒu 7 cña UCP 500. + Víi t­ c¸ch lµ ng©n hµng x¸c nhËn: ng©n hµng chØ x¸c nhËn L/C khi : Ng©n hµng më thÓ hiÖn ®­îc kh¶ n¨ng thanh to¸n cña m×nh, ch¼ng h¹n nh­ cho phÐp ghi nî tµi kho¶n cña nã. Ng©n hµng më ®· ký quü ®ñ sè tiÒn cña L/C. + Víi t­ c¸ch lµ ng©n hµng chiÕt khÊu: khi ®ã ng©n hµng cÇn ph¶i nghiªn cøu t×nh h×nh kinh tÕ, chÝnh trÞ cña ®Êt n­íc ng­êi nhËp khÈu ®Ó quyÕt ®Þnh chiÕt khÊu bé chøng tõ, xem xÐt kü c¸c yÕu tè tr­íc khi ®­a ra quyÕt ®Þnh chiÕt khÊu, vÝ dô nh­: uy tÝn vµ kh¶ n¨ng thanh to¸n cña ng­êi nhËp khÈu, kh¶ n¨ng thanh to¸n cña ng©n hµng më, mèi quan hÖ gi÷a ng­êi nhËp khÈu vµ ng­êi xuÊt khÈu, tu©n thñ ®óng c¸c quy ®Þnh cña UCP... §a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i h×nh L/C ®­îc më. Nh­ ®· nãi, viÖc c¸c ng©n hµng sö dông c¸c lo¹i L/C ®Æc biÖt víi c¸c ®iÒu kho¶n ­u ®·i ®i kÌm lµ rÊt h¹n chÕ. Do ®ã, viÖc ®a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i h×nh L/C ®­îc më ®Ó tËn dông c¸c ®Æc ®iÓm cã lîi cña c¸c L/C ®Æc biÖt lµ rÊt cÇn thiÕt trong giai ®o¹n hiÖn nay. L/C cã thÓ chuyÓn nh­îng. Lo¹i L/C nµy ®­îc ¸p dông rÊt réng r·i vµ phæ biÕn trong thanh to¸n quèc tÕ vµ nhÊt lµ khi ho¹t ®éng mua b¸n th«ng qua trung gian ë n­íc ta còng ®ang ph¸t triÓn. V× thÕ, c¸c ng©n hµng nªn tÝch cùc nghiªn cøu vµ ¸p dông ®Ó ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm phôc vô vµ b¾t kÞp víi ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ cña thÕ giíi. L/C gi¸p l­ng. Th­êng th× kh¸ch hµng yªu cÇu ng©n hµng më L/C gi¸p l­ng trªn c¬ së lÊy L/C gèc lµm vËt thÕ chÊp hoÆc sù ®¶m b¶o cho viÖc thanh to¸n L/C gi¸p l­ng ®Ó tiÕt kiÖm tiÒn ký quü. ThÕ nh­ng viÖc thanh to¸n cho ng­êi cung cÊp ( ng­êi h­ëng lîi L/C gi¸p l­ng ) ®­îc tiÕn hµnh tr­íc, ng©n hµng më L/C gi¸p l­ng ph¶i tµi trî cho ng­êi më trong thêi gian ch­a ®­îc ng©n hµng më L/C gèc thanh to¸n. Do ®ã, trong tr­êng hîp kh¸ch hµng yªu cÇu më L/C gi¸p l­ng th× ng©n hµng còng ph¶i l­êng tr­íc ®­îc nh÷ng rñi ro cã thÓ x¶y ra. VËy nªn cÇn ph¶i t×m hiÓu kû L/C gèc ®Ó ph¸t hiÖn kÞp thêi nh÷ng ®iÓm bÊt hîp lý trong c¸c ®iÒu kho¶n, ®iÒu kiÖn cña nã. L/C gèc cµng ®¬n gi¶n cµng tèt ®Ó nã kh«ng chøa ®ùng qu¸ nhiÒu chi tiÕt liªn quan ®Õn chøng tõ vµ m« t¶ hµng ho¸. §iÒu nµy cã thÓ gióp gi¶m bít nguy c¬ lµ ng©n hµng më L/C gèc khiÕu n¹i hoÆc ph¸t hiÖn ra ®iÓm sai kh¸c do sù kh¸c nhau trong c¸ch gi¶i thÝch hoÆc lµm râ nghÜa mµ ng©n hµng më L/C gi¸p l­ng kh«ng nhËn thÊy. L/C tuÇn hoµn. ViÖc më L/C tuÇn hoµn võa mang l¹i lîi Ých cho ng©n hµng nh­ ®­îc thu phÝ, t¨ng lîi nhuËn do ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm dÞch vô, t¹o ®­îc thiÖn c¶m vµ uy tÝn ®èi víi kh¸ch hµng. §èi víi kh¸ch hµng viÖc më L/C tuÇn hoµn sÏ ®¸p øng ®­îc yªu cÇu nhËp hµng th­êng xuyªn cã sè l­îng lín, tiÕt kiÖm ®­îc chi phÝ më L/C vµ tiÒn ký quü, kh«ng tèn nhiÒu thêi gian vµ c«ng søc ®Ó më nhiÒu lÇn L/C. X©y dùng chÝnh s¸ch kh¸ch hµng. ChÝnh s¸ch kh¸ch hµng ph¶i lµ mét trong nh÷ng chÝnh s¸ch quan träng vµ cÇn thiÕt ®èi vãi c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i ViÖt Nam vµ ph¶i ®­îc nghiªn cøu mét c¸ch nghiªm tóc xøng ®¸ng bëi v× ®©y lµ mét chÝnh s¸ch quan träng trong chiÕn lù¬c c¹nh tranh cña c¸c ng©n hµng trong khi c¸c ng©n hµng n­íc ngoµi ho¹t ®éng t¹i ViÖt Nam ®· thùc hiÖn th× c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i ViÖt Nam vÉn ch­a cã sù quan t©m thÊu ®¸o ®Õn vÊn ®Ò nµy. §Ó lµm ®­îc ®iÒu nµy, vÒ l©u dµi, cÇn thiÕt ph¶i x©y dùng mét trung t©m th«ng tin vµ nghiªn cøu thÞ tr­êng. NhiÖm vô cña trung t©m nµy lµ cung cÊp mét c¸ch nhanh chãng, chÝnh x¸c vµ ®Çy ®ñ nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt vÒ kh¸ch hµng mµ c¸c phßng ban yªu cÇu. Cßn tr­íc m¾t, c¸c ng©n hµng ph¶i tÝch cùc tiÕp xóc víi c¸c kh¸ch hµng, n¾m râ t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh vµ nhu cÇu cña hä, ®ång thêi tiÕn hµnh qu¶ng b¸ cho c¸c dich vô ng©n hµng vµ ®éng viªn hîp t¸c. C¸c chÝnh s¸ch kh¸ch hµng cÇn x©y dùng cã thÓ lµ ph©n lo¹i kh¸ch hµng hay x©y dùng vµ ®Èy m¹nh c«ng t¸c t­ vÊn kh¸ch hµng. §æi míi c«ng nghÖ ng©n hµng. Sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña mçi ng©n hµng phô thuéc vµo kh¶ n¨ng cung øng dÞch vô cho kh¸ch hµng. Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, c¸c ph­¬ng thøc thanh to¸n truyÒn thèng ®· vµ ®ang ®­îc thay thÕ bëi c¸c ph­¬ng thøc thanh to¸n míi, trong ®ã næi bËt lªn lµ ph­¬ng thøc thanh to¸n ®iÖn tö. Do vËy c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i ViÖt Nam nªn quan t©m ®Õn viÖc t¨ng c­êng ®æi míi c«ng nghÖ theo c¸c tiªu chuÈn quèc tÕ víi trang thiÕt bÞ hiÖn ®¹i vµ cã tr×nh ®é tù ®éng ho¸ cao, nh»m phôc vô ng©n hµng tiÖn lîi, nhanh chãng vµ an toµn. Tr­íc hÕt, ®ã lµ viÖc cñng cè vµ t¨ng c­êng c¬ së h¹ tÇng cho tin häc ng©n hµng, bao gåm thiÕt bÞ, phÇn mÒm, kü n¨ng vËn hµnh theo kÞp tr×nh ®é thÕ giíi. §¶m b¶o an toµn trong ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ. Ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ theo ph­¬ng thøc tÝn dông chøng tõ lµ mét ho¹t ®éng cã ®é an toµn cao, Ýt chøa ®ùng c¸c yÕu tè rñi ro nh­ng kh«ng ph¶i lµ kh«ng cã. C¸c rñi ro nµy cã thÓ lµ tõ phÝa ng©n hµng hoÆc tõ phÝa kh¸ch hµng. Tuy nhiªn, dï lµ rñi ro tõ phÝa kh¸ch hµng th× nã còng chÝnh lµ yÕu tè tiÒm Èn rñi ro cho ng©n hµng v× ng©n hµng lµ ng­êi tµi trî cho ho¹t ®éng cña hä. V× vËy, ®¶m b¶o an toµn trong thanh to¸n quèc tÕ lµ mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p quan träng kh«ng thÓ thiÕu. N©ng cao tr×nh ®é nghiÖp vô cña c¸c thanh to¸n viªn. Trang bÞ c¬ së vËt chÊt thiÕt bÞ phôc vô cho c«ng t¸c thanh to¸n theo h­íng cè g¾ng trang bÞ cho mçi thanh to¸n viªn mét m¸y tÝnh ®Ó tiÕn hµnh xö lý nghiÖp vô. Bªn c¹nh ®ã, còng cÇn tuyÓn thanh to¸n viªn cã tr×nh ®é vµ kiÕn thøc s©u vÒ thanh to¸n quèc tÕ vµo lµm viÖc trong c¸c phßng thanh to¸n. §Ó cã thÓ tiÕp cËn ®­îc víi ®éi ngò c¸n bé cã tr×nh ®é chuyªn m«n ng©n hµng cao, nghÜa lµ cã ®Çu vµo ®ñ cã thÓ ®¶m ®­¬ng ®­îc c«ng viÖc cña phßng thanh to¸n quèc tÕ th× c¸c ng©n hµng cÇn ph¶i cã chiÕn l­îc thu hót nh÷ng sinh viªn giái, cã tiÒm n¨ng cña c¸c tr­êng ®¹i häc cã chuyªn ngµng ng©n hµng. Cã thÓ th«ng qua viÖc th­êng xuyªn cã nh÷ng cuéc héi th¶o víi sinh viªn, qua ®ã ®Þnh h­íng cho sinh viªn phÊn ®Êu hoÆc th«ng qua ®ã tiÕp thu nh÷ng ®¸nh gi¸ vµ s¸ng kiÕn cña sinh viªn. Còng cã thÓ cÊp nh÷ng häc bæng ®Þnh kú cho nh÷ng sinh viªn giái cña c¸c tr­êng ®¹i häc ®Ó qua ®ã ph¸t hiÖn nh©n tµi cho ng©n hµng. Cö c¸n bé thanh to¸n ®i häc c¸c líp n©ng cao tr×nh ®é nghiÖp vô, mêi c¸c chuyªn gia trong vµ ngo¸i n­íc ®Õn ®Ó hîp t¸c, ®µo t¹o nguån nh©n lùc. Bªn c¹nh ®ã, cÇn ph¶i n©ng cao tr×nh ®é ngo¹i ng÷ cña c¸c thanh to¸n viªn, bëi trong c¸c giao dÞch thanh to¸n ngµy nay phÇn lín ®Òu sö dông tiÕng Anh. TiÕn hµnh kÕt hîp ®µo t¹o t¹i chæ vµ ®µo t¹o t¹i n­íc ngoµi ®Ó t¨ng thªm kiÕn thøc thùc tiÓn trªn thÕ giíi, ®ãng gãp cho sù ph¸t triÓn cña hÖ th«ng ng©n hµng th­¬ng m¹i ViÖt Nam. N¨ng ®éng trong t×m kiÕm vµ më réng thÞ tr­êng. C¸n bé thanh to¸n cÇn ®Èy m¹nh c«ng t¸c nghiªn cøu thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc. T×m mäi c¸ch ®Ó më réng mèi quan hÖ giao dÞch trªn thÞ tr­êng truyÒn thèng, hç trî c¸c doanh nghiÖp më réng thÞ tr­êng truyÒn thèng, ®ång thêi t×m hiÓu vµ t×m mäi c¸ch x©m nhËp vµo thÞ tr­êng míi. CÇn ph¶i ®a d¹ng ho¸ c¶ vÒ sè l­îng lÉn chÊt l­îng kh¸ch hµng. T×m hiÓu vÒ ®èi thñ c¹nh tranh ®Ó hiÓu ®­îc mÆt m¹nh vµ yÕu cña ®èi thñ, trªn c¬ së c¸c th«ng tin ®ã, x©y dùng chiÕn l­îc vÒ s¶n phÈm vµ gi¸ c¶ sao cho phï hîp, nh»m t¨ng c­êng søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng, ®©y cã thÓ coi lµ mét trong nh÷ng nh©n tè kh¸ quan träng ®Ó më réng thÞ tr­êng. KÕt luËn T rong xu thÕ cña tiÕn tr×nh héi nhËp khu vùc vµ thÕ giíi ®ang diÔn ra hµng ngµy hµng giê mµ cô thÓ lµ sù ph¸t triÓn kh«ng ngõng cña ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng th× c«ng t¸c thanh to¸n quèc tÕ ®ãng mét vai trß rÊt quan träng. NÕu c«ng t¸c thanh to¸n quèc tÕ ®­îc thùc hiÖn tèt th× uy tÝn cña c¸c c«ng ty xuÊt nhËp khÈu, cña c¸c ng©n hµng nãi riªng vµ cña ViÖt Nam nãi chung sÏ ®­îc n©ng cao trªn chÝnh tr­êng quèc tÕ.Víi tÇm quan träng nh­ vËy, thanh to¸n quèc tÕ cÇn ph¶i ®­îc hiÓu vµ ®­îc sö dông hîp lý linh ho¹t ®Ó cã thÓ ph¸t huy hÕt nh÷ng lîi thÕ cña m×nh. VÊn dÒ thanh to¸n quèc tÕ kh«ng ph¶i lµ vÊn ®Ò míi, song cã kh«ng Ýt ng­êi cßn ch­a hiÓu mét c¸ch hoµn toµn chÝnh x¸c vÒ nã.Th«ng qua ®Ò ¸n nµy em muèn kh¸i qu¸t l¹i nh÷ng vÇn ®Ò c¬ b¶n vÒ thanh to¸n quèc tÕ còng nh­ viÖc thùc hiÖn thanh to¸n quèc tÕ ë ViÖt Nam trong thêi gian qua, qua ®ã m¹nh d¹n ®­a ra mét sè ý kiÕn ®Ó n©ng cao chÊt l­îng thanh to¸n quèc tÕ trong thêi gian tíi. Tuy nhiªn, víi l­îng kiÕn thøc cã h¹n ®Ò ¸n nµy sÏ kh«ng tr¸nh khái nh÷ng sai sãt. V× vËy, em rÊt mong ®­îc sù ®¸nh gi¸ phª b×nh cña c¸c thÇy gi¸o, c« gi¸o ®Ó ®Ò ¸n nµy ®­îc hoµn thiÖn h¬n. Mét lÇn n÷a em xin ch©n thµnh c¸m ¬n c« gi¸o Ph¹m Hång V©n- ng­êi ®· trùc tiÕp h­íng dÉn em hoµn thµnh ®Ò ¸n nµy. Tµi liÖu tham kh¶o: Gi¸o tr×nh thanh to¸n quèc tÕ trong ngo¹i th­¬ng. ( PGS. §inh Xu©n Tr×nh- §¹i häc ngo¹i th­¬ng.) Gi¸o tr×nh thanh to¸n & tÝn dông quèc tÕ.( Tr­êng cao cÊp nghiÖp vô Ng©n hµng, khoa Ng©n hµng-Tr­êng §H KTQD, PGS. Phan Quang TuÖ chñ biªn- 1993.) T¹p chÝ th«ng tin tµi chÝnh: Sè 20. T¹p chÝ ng©n hµng: sè 8/2000, sè 9/2000. T¹p chÝ ngo¹i th­¬ng: sè 20/2000, sè 25/2000, sè 11/2001. C«ng b¸o: sè 25-8/7/2001.