Đề án Thực trạng cổ phần hoá các doanh nghiệp Nhà nước ở Việt Nam hiện nay ? Các giải pháp để thúc đẩy quá trình cổ phần hoá

Bé Gi¸o Dôc Vµ §µo T¹o Tr­êng §¹i Häc Kinh TÕ Quèc D©n Khoa M¸c - Lªnin §Ò ¸n Kinh TÕ ChÝnh TrÞ §Ò tµi : Thùc tr¹ng cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc ë ViÖt Nam hiÖn nay ? C¸c gi¶i ph¸p ®Ó thóc ®Èy qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ Gi¸o viªn h­íng dÉn : Th¹c sü Mai Lan H­¬ng Sinh viªn thùc hiÖn : NguyÔn ThÞ BÝch DiÖp Líp : KTL§ 48 Líp häc phÇn : KTCT 28 Hµ néi 05.2007 1. TÝnh cÊp thiÕt C«ng ty cæ phÇn lµ xÝ nghiÖp lín mµ vèn cña nã ®­îc h×nh thµnh tõ sù ®ãng gãp cña nhiÒu ng­êi th«ng qua ph¸t hµnh cæ phiÕu, là doanh nghiệp trong đó các thành viên cùng chia lợi nhuận, cùng chịu lỗ tương ứng với phần vốn góp và chỉ chịu trách nhiệm về các khoản nợ của công ty trong phạm vi phần vốn góp của mình vào công ty. H×nh thøc kinh tÕ nµy, tr­íc hÕt lµ s¶n phÈm cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸. Cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc lµ mét chñ tr­¬ng cña §¶ng vµ Nhµ n­íc trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi ë n­íc ta. Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI đã mang đến một luồng gió mới cho nền kinh tế Việt Nam. Đó là một nền kinh tế vận hành theo cơ chế thị trường có định hướng XHCN. Trong bước ngoặt này, vai trò kinh tế của các doanh nghiệp nhà nước vẫn giữ vai trò chủ đạo. Tuy nhiên, khu vực doanh nghiệp này đã bộc lộ nhiều bất cập như : thiếu vốn, hoạt động kém hiệu quả và mang tính manh mún, cơ chế quản lý lúng túng, kỹ thuật lạc hậu,... dẫn đến tình trạng các DNNN không phát huy được khả năng và vai trò của mình. Trước thực trạng trên, Đảng và Nhà nước đã chủ trương đổi mới các DNNN, trong đó CPH DNNN là một chương trình quan trọng. Nh»m ®a d¹ng ho¸ së h÷u t¹o ®éng lùc cho ng­êi cã vèn cæ phÇn vµ ng­êi lao ®éng trong doanh nghiÖp h¨ng say lao ®éng v× lîi Ých chÝnh ®¸ng, ®ång thêi phï hîp víi chñ tr­¬ng x©y dùng nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn trong tiÕn tr×nh ®æi míi nÒn kinh tÕ n­íc ta. Cæ phÇn ho¸ cßn tiÕp tôc gãp phÇn cho viÖc h×nh thµnh thÞ tr­êng chøng kho¸n - mét yªu cÇu cÊp thiÕt cña qu¸ tr×nh vËn hµnh nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. ChÝnh phñ ®· nhËn thøc ®­îc tÇm quan träng cña vÊn ®Ò cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc vµ quyÕt t©m thùc hiÖn ®iÒu nµy thùc hiÖn ë viÖc ban hµnh c¸c v¨n b¶n luËt vµ d­íi luËt nh»m thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc nh­ luËt c«ng ty. Chñ tr­¬ng cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc ®· ®­îc chÝnh phñ nªu ra trong quyÕt ®Þnh 217/H§BT ngµy 1-1-1987 ë ®iÒu 22 "Bé tµi chÝnh nghiªn cøu vµ tæ chøc lµm viÖc thö viÖc mua b¸n cæ phÇn ë mét sè xÝ nghiÖp ". ChÝnh phñ ®· lùa chän c¸c ph­¬ng ph¸p tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ sao cho kh«ng lµm suy yÕu c¸c khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc, mµ tr¸i l¹i cñng cè cho chÝnh ®¸ng víi vÞ trÝ quan träng cña nã trong nÒn kinh tÕ nh»m thùc hiÖn mét lo¹t chøc n¨ng kinh tÕ v× lîi Ých toµn x· héi. Qu¸ tr×nh x· héi ho¸ së h÷u t­ nh©n víi nh÷ng ®Æc ®iÓm chñ yÕu cña nã ®· quy ®Þnh sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn h×nh th¸i c«ng ty cæ phÇn, tÊt yÕu cña sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, Vấn đề thu hẹp sở hữu nhà nước và hạn chế sự can thiệp trực tiếp của Nhà nước trong hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp, phát triển nền kinh tế nhiều thành phần với sở hữu tư nhân và sở hữu hỗn hợp, coi trọng hơn vai trò điều tiết của cơ chế thị trường. Cuéc khñng ho¶ng vèn ®· lµm béc lé tÊt c¶ nh÷ng mÆt yÕu kÐm tiªu cùc cña kinh tÕ nhµ n­íc vµ ®ßi hái ph¶i cã sù ®æi míi. Sù thiÕu thèng nhÊt vÒ quan ®iÓm chØ ®¹o tõ Trung ­¬ng ®Õn ®Þa ph­¬ng vµ c¬ së do ®ã thiÕu quyÕt t©m ®Ó thùc hiÖn. TÝnh chÊt nh¹y c¶m cña nã ®èi víi vÊn ®Ò kinh tÕ chÝnh trÞ vµ x· héi còng nh­ sù thiÕu hôt vÒ tri thøc vµ kinh nghiÖm ®Ó gi¶i quyÕt nã ®· lµm cho c¸c cÊp chñ qu¶n ë bé vµ ®Þa ph­¬ng, dÌ dÆt ch«ng chê û l¹i vµo Trung ­¬ng. Kh«ng cã ®Ò ¸n ph­¬ng ph¸p tæng qu¸t cña c¶i c¸ch khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc nªn c¸c bé vµ ®Þa ph­¬ng lóng tóng kh«ng biÕt xö lý c¸c doanh nghiÖp theo h­íng nµo. Tõ thùc tiÔn thÝ ®iÓm cæ phÇn ho¸ trong h¬n 2 n¨m qua cho phÐp cÇn x¸c ®Þnh. Cæ phÇn ho¸ lµ nhiÖm vô quan träng vµ bøc b¸ch. Cæ phÇn ho¸ ®­îc triÓn khai thÝ ®iÓm quyÕt ®Þnh 202/CT ngµy 8/6/1992 cña Chñ tÞch H§BT. KÕt qu¶ thùc hiÖn thÝ ®iÓm ®· ®­îc kh¼ng ®Þnh cæ phÇn ho¸ lµ mét biÖn ph¸p tÝch cùc nh»m c¶i tæ l¹i c¸c khu vùc doanh nghiÖp nhµ n­íc.Thùc hiÖn chÝnh s¸ch n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ vµ søc c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc §¶ng vµ ChÝnh phñ ®· coi cæ phÇn ho¸ lµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p tÝch cùc nh»m t¨ng c­êng vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ nhµ n­íc thóc ®Èy c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ph¸t triÓn. Cæ phÇn ho¸ trong thêi gian qua ®· lµm t¨ng hiÖu qu¶ kinh doanh vµ søc c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp. §©y lµ vÊn ®Ò mÊu chèt quyÕt ®Þnh ®Õn kh¶ n¨ng n©ng cao møc thu nhËp cña ng­êi lao ®éng ®ång thêi theo ®ã mét vÊn ®Ò ®­îc coi lµ hãc bóa nhÊt trong c¬ cÊu l¹i doanh nghiÖp nhµ n­íc - vÊn ®Ò thÊt nghiÖp còng ®­îc gi¶i quyÕt tho¶ ®¸ng. C¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc kh«ng nh÷ng kh«ng xa th¶i c«ng nh©n khi cæ phÇn ho¸, ng­îc l¹i trªn thùc tÕ cßn tuyÓn thªm nhiÒu lao ®éng míi th× hiÖu qu¶ kinh tÕ t¨ng lªn, thÞ tr­êng më réng. VÒ phÝa nhµ n­íc c¸i lîi võa mang tÝnh chiÕn l­îc l¹i võa cô thÓ ho¸ ng©n s¸ch nhµ n­íc bít ®­îc c¸c kho¶n chi bao cÊp, sè thu ng©n s¸ch nhµ n­íc t¨ng do doanh nghiÖp lµm ¨n cã hiÖu qu¶ h¬n. MÆt kh¸c th«ng qua c¬ chÕ ho¹t ®éng cña lo¹i h×nh doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸ nhµ n­íc t¹o ra ®­îc mét c¸ch qu¶n lÝ míi cã tÝnh tËp thÓ vµ hiÖu qu¶ cao. Th«ng qua hîp ®ång qu¶n trÞ tõ nay ng­êi lao ®éng còng tham gia vµo qu¸ tr×nh qu¶n lÝ vµ ph©n phèi kÕt qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp. KÕt qu¶ ®iÒu tra hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña 11 doanh nghiÖp nhµ n­íc ®· chuyÓn sang c«ng ty cæ phÇn ho¸ ho¹t ®éng tõ 1 n¨m trë lªn cho thÊy c¸c chØ tiªu cô thÓ nh­: vèn t¨ng b×nh qu©n: 45%/n¨m, doanh thu t¨ng 56,9% n¨m, lîi nhuËn t¨ng 79%/n¨m, nép ng©n s¸ch nhµ n­íc 98%, lao ®éng t¨ng 20%, ®­a ®Õn thu nhËp ng­êi lao ®éng t¨ng 20%. Nh­ vËy cã thÓ nãi lîi Ých cña cæ phÇn ho¸ lµ kh«ng ph¶i tranh c·i Qua nh÷ng vÊn ®Ò trªn cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc lµ mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p c¬ b¶n ®Ó ®æi míi kinh tÕ nhµ n­íc nh­ng dï sao ®ã còng vÉn lµ mét vÊn ®Ò míi mÎ trong nhËn thøc ®èi víi nhiÒu ng­êi. V× vËy viÖc cæ phÇn ho¸ ®­îc sù l·nh ®¹o vµ chØ ®¹o chÆt chÏ cña §¶ng vµ nhµ n­íc mµ tr­íc hÕt lµ lµm cho trong §¶ng vµ nh©n d©n thèng nhÊt vÒ quan ®iÓm th«ng suèt vÒ t­ t­ëng cã quyÕt t©m cao: cã nh÷ng ph­¬ng ¸n cã tÝnh kh¶ thi vµ lùa chän c¸n bé cã tr¸ch nhiÖm ®ñ kiÕn thøc vÒ lÜnh vùc nµy ®Ó trùc tiÕp tham gia ch­¬ng tr×nh cæ phÇn ho¸. 2. Thùc tr¹ng cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc ë ViÖt Nam Cæ phÇn hãa ngµy cµng ®­îc chó träng. Tõ sau khi ®æi míi ®Õn nay thùc tr¹ng cæ phÇn hãa ®· cã nhiÒu thay ®æi lín. C«ng viÖc cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc ë n­íc ta ®­îc tiÕn hµnh trong ®iÒu kiÖn ®Æc thï víi nh÷ng yÕu tè thuËn lîi vµ khã kh¨n nhÊt ®Þnh, chóng ta cã thÓ ®­a ra thùc tr¹ng cæ phÇn ho¸ trong nh÷ng n¨m qua: 2.1. Giai đoạn thí điểm (từ 1992 đến tháng 5/1996) Tiến trình thí điểm cổ phần hoá DNNN trong giai đoạn này hết sức khó khăn và chậm chạp. Trong 5 năm, kể từ tháng 6/1992 đến tháng 5/1996 mới cổ phần hoá được 5 doanh nghiệp thuộc 3 Bộ và 2 địa phương, đó là: Công ty cổ phần đại lý liên hiệp vận chuyển (thuộc Bộ Giao thông) Công ty cổ phần giày Hiệp An (thuộc Bộ Công nghiệp) Công ty cổ phần chế biến thức ăn gia súc (thuộc Bộ Nông nghiệp). Công ty cổ phần Cơ điện lạnh (thuộc UBND TP. Hồ Chí Minh). Công ty cổ phần chế biến hàng xuất khẩu Long An (thuộc UBND tỉnh Long An). Thùc tr¹ng cßn tån t¹i nh÷ng khÝa c¹nh ph¸t sinh trong tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp: Còn quá nhiều chính sách ưu đãi cho DNNN, đặc  biệt là các chính sách tài chính, tín dụng           Việc xử lý các tồn tại về tài chính trong doanh nghiệp chưa có hướng dẫn cụ thể, rõ ràng, còn mang tính chất khoán trắng cho doanh nghiệp           Chưa có các chính sách ưu đãi thoả đáng cho doanh nghiệp và người lao động ở các doanh nghiệp thực hiện cổ phần hoá,           Việc định giá tài sản mang nặng tính chủ quan của người bán là Nhà nước, chưa xét đến nhu cầu và quyền lợi của người mua 2.2. Thời kỳ mở rộng cổ phần hoá (từ tháng 5/1996 đến tháng 6/1998) Các tỉnh, thành phố, bộ, ngành và tổng công ty 91 đã đăng ký hơn 200 DN thực hiện CPH, chiếm trên 3% số DNNN. Tính đến đầu tháng 6 năm 1998 đã có 25 DNNN chuyển thành CTP trong đó tập trung chủ yếu ở hai thành phố lớn là Hà Nội và Hồ Chí Minh. Ngoài ra còn một số DN đang tiến hành CPH ở các bước xác định giá trị DN, kiểm toán,... Quy mô các DN tiến hành CPH đợt này cũng lớn hơn so với giai đoạn thí điểm: 1 DN có vốn 120 tỷ đồng và 5 DN có vốn từ 10 tỷ trở lên (giai đoạn thử nghiệm chỉ có 1 DN lớn có số vốn là 16 tỷ đồng). Trong số 25 DN đã CPH có 1 DN Nhà nước không nắm giữ cổ phần là Công ty đầu tư sản xuất và thương mại Hà Nội. Trong số 24 công ty còn lại thì Nhà nước nắm giữ ít nhất là 10% và cao nhất là 60,62% số cổ phần của công ty. Cổ đông là người lao động trong công ty sở hữu từ 10 đến 70% số cổ phần, còn lại là cổ đông ngoài DN sở hữu. Với các cơ chế chính sách cởi mở và thông thoáng hơn, tiến trình cổ phần hoá DNNN trong thời gian nµy đã có những chuyển biến tích cực, chỉ trong vòng 2 năm (từ 5/1996 đến tháng 6/1998) cả nước thực hiện cổ phần hoá 25 doanh nghiệp nhà nước (gấp 5 lần so với 5 năm thí điểm). Tuy nhiên, quá trình thực hiện cổ phần hoá doanh nghiệp nhà nước trong 2 năm nói trên cũng đã cho thấy hệ thống cơ chế chính sách về cổ phần hoá DNNN biệt là cơ chế, chính sách về tài chính) ban hành kèm theo Nghị định 28/CP và Nghị định 25/CP cũng còn nhiều vấn đề cần phải nghiên cứu để hoàn thiện về lựa chọn DNNN để cổ phần hoá, hình thức CPH, xác định giá trị doanh nghiệp cổ phần hoá, chính sách ưu đãi... 2.3. Thời kỳ đẩy mạnh cổ phần hoá hay giai đoạn chủ động (từ tháng 7/1998 đến nay) Nếu như trong 7 năm (từ 1992 đến 6/1998) cả nước mới cổ phần hoá được 30 doanh nghiệp, thì chỉ riêng 6 tháng cuối năm 1998 đã cổ phần hoá thành công 87 doanh nghiệp và trong năm 1999 đã triển khai công tác cổ phần hoá ở trên 300 doanh nghiệp, trong đó đã hoàn thành việc chuyển thành công ty cổ phần 250 doanh nghiệp. Về tình hình và kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp sau khi thực hiện cổ phần hoá: Theo báo cáo của Ban đổi mới quản lý doanh nghiệp Trung ương thì cả 370 doanh nghiệp sau cổ phần hoá đều nâng cao được hiệu quả sản xuất kinh doanh, doanh thu bình quân của các doanh nghiệp tăng 30% so với năm trước, lợi nhuận và nộp ngân sách bình quân đều tăng gấp 2 lần so với trước khi cổ phần hoá, về vốn tăng trưởng bình quân khoảng 15%/năm. Thu nhập của người lao động trong các doanh nghiệp cũng tăng từ 1,5 đến 4 lần so với trước khi thực hiện cổ phần hoá. Công ty cổ phần đã thu hút và giải quyết thêm việc làm cho người lao động ở trên địa bàn (số lao động trong các doanh nghiệp đã chuyển sang công ty cổ phần tăng khoảng 20% so với trước khi thực hiện chuyển đổi). Huy động được trên 1.000 tỷ đồng vốn nhàn rỗi trong và ngoài nước để phát triển sản xuất và giải quyết các chính sách xã hội cho người lao động. Hiện tại đã có 11/13 Bộ, 14/17 Tổng công ty 91, 53/61 tỉnh, thành phố đã có doanh nghiệp cổ phần hoá. Đặc biệt một số Bộ, ngành, tỉnh, Tổng công ty 91 tích cực triển khai cổ phần hoá như Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh, Nam Định, Thái Bình, Tuyên Quang, Thanh Hoá, Nghệ An, Bình Định, Lâm Đồng, Bộ Xây dựng, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Tổng công ty hàng hải, Tổng công ty Dệt-May,Tổng công ty Xi măng, Tổng công ty Bưu chính viễn thông, Tổng công ty Than... Việc thực hiện cổ phần hoá có chuyển biến rõ rệt và đáng khích lệ từ khi có Nghị định 44/1998/NĐ-CP. Riêng nửa cuối năm 1998 đã cổ phần hoá và đa dạng hoá sở hữu được 86 doanh nghiệp, đưa tổng số doanh nghiệp được chuyển đổi lên 116. Số doanh nghiệp cổ phần hoá năm 1999 là 249 doanh nghiệp, gấp hơn 8 lần so với 7 năm trước cộng lại. Tổng số doanh nghiệp đã cổ phần hoá đến thời điểm đó đã gấp hơn 12 lần so với cả thời kỳ thí điểm cổ phần hoá. Từ nửa cuối năm 2000 và từ đầu năm 2001 đến nay tiến trình cổ phần hoá có phần chậm lại do có thay đổi trong tổ chức chỉ đạo cũng như chờ đợi chủ trương mới. Sáu tháng đầu năm 2002, cả nước có 53 doanh nghiệp cổ phần hoá. Thùc tÕ tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ l¹i qu¸ chËm trÔ ? Trong suèt 5 n¨m tõ 1992 ®Õn 1997 ë n­íc ta chØ cã 18 doanh nghiÖp víi sè vèn hÕt søc nhá bÐ (doanh nghiÖp lín nhÊt chØ ®¹t ®­îc 20 tû ®ång nhá nhÊt lµ 0,4 tû) ®­îc cæ phÇn ho¸. Hµng lo¹t chñ tr­¬ng cña §¶ng vµ nhµ n­íc trong viÖc thóc ®Èy tiÕn tr×nh nµy ®Òu hÇu nh­ kh«ng ®­îc triÖt ®Ó. Năm 2007 là năm đầu tiên Việt Nam bước vào sự cạnh tranh  toàn cầu và chúng ta buộc phải tuân thủ  luật chơi chung của tổ chức thương mại thế giới. Việc gia nhập sân chơi chung này đang tạo ra nhiều cơ hội nhưng đồng thời cũng là một thách thức lớn đối với các doanh nghiệp Việt Nam trong việc tiếp tục duy trì vị trí cạnh tranh ngay tại thị trường nội địa và mở rộng thị trường ra nước ngoài. Trong đó, nỗ lực cho bài toán nguồn vốn được đặt lên hàng đầu và việc giúp các doanh nghiệp tiếp cận được nguồn vốn trở thành trách nhiệm chung của các ngành, các cấp. Theo Bộ trưởng Tài chính Vũ Văn Ninh, thời gian tới, chương trình cổ phần hoá tiếp tục được đẩy nhanh hơn theo hướng tập trung bán cổ phần cho các nhà đầu tư chiến lược trong và ngoài nước. Năm nay sẽ tiến hành cổ phần hoá 550 doanh nghiệp, trong đó bao gồm một số tổng công ty, ngân hàng thương mại Nhà nước, doanh nghiệp hoạt động trong các lĩnh vực công ích, bảo hiểm. Số liệu báo cáo của Chính phủ trước Quốc hội cuối năm 2006 cho thấy, từ năm 2001, số lượng doanh nghiệp nhà nước được cổ phần hoá đã tăng đáng kể, nhưng nhìn chung việc triển khai còn khá chậm, mới đạt con số khoảng 3.000 doanh nghiệp từ khi bắt đầu thực hiện cổ phần hoá năm 1992./. 3. Mét sè gi¶i ph¸p kh¾c phôc khã kh¨n vµ ®Èy nhanh qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ 3.1. Nâng cao nhận thức về cổ phần hoá §ẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến nhận thức về cổ phần hoá rộng rãi trong cả nước để tranh thủ sự đồng tình, ủng hộ của các tầng lớp nhân dân và các cơ quan hữu quan trong quá trình và sau CPH. Nhận thức đúng về DNCPH sẽ giúp các cơ quan quản lý Nhà nước quan tâm đúng mức hơn đến hoạt động sản xuất kinh doanh của các DNCPH, tránh phân biệt đối xử. Quá trình CPH phải được tiến hành công khai, dân chủ, tạo điều kiện cho mọi người và các tổ chức nắm được thông tin, sẵn sàng tham gia mua cổ phiếu khi có điều kiện. 3.2. Vấn đề lựa chọn DNNN để thực hiện CPH Để đảm bảo các doanh nghiệp được lựa chọn thực hiện cổ phần hoá thành công và chương trình cổ phần hoá doanh nghiệp nhà nước đúng theo hướng của Đảng và Nhà nước, việc lựa chọn doanh nghiệp thực hiện cổ phần hoá cần được xác định theo nguyên tắc sau: CÇn xét đến đặc điểm kinh tế của từng ngành, từng doanh nghiệp, không thể thực hiện theo tính chất phong trào, áp đặt đơn thuần theo chỉ tiêu. Các DN mà những điều kiện về nhân lực, vật lực chưa đầy đủ thì phải tiếp tục duy trì và củng cố kinh tế rồi mời xem xét việc cổ phần hoá. CÇn xét đến loại hình doanh nghiệp, tính chất doanh nghiệp mà Nhà nước cần nắm giữ, cần CPH bộ phận hay toàn bộ hay cần đa dạng hoá hình thức sở hữu v.v. Để kế hoạch CPH có tính khả thi cao, cần xác định rõ các tiêu chí khách quan như: Mức doanh thu và mức lãi ổn định trên vốn nhà nước qua một số năm (nên là 3 năm); Sản phẩm đầu ra được thị trường chấp nhận; Vấn đề công nợ có khả năng giải quyết nhanh, khả năng tiêu thụ cổ phiếu dễ dàng trong và ngoài doanh nghiệp 3.3. Củng cố doanh nghiệp trước khi thực hiện CPH Những biện pháp đầu tiên cần được thực hiện là giúp DNNN thực hiện cơ cấu lại. Đó là cơ cấu lại năng lực sản xuất kinh doanh và làm lành mạnh hoá tình hình tài chính doanh nghiệp, đặc biệt là xử lý các khoản nợ. Đối với một số DNNN điều kiện để CPH còn yếu và thiếu, đưa ra kế hoạch trung hạn giúp cho các DNNN thuộc đối tượng cổ phần hoá đổi mới trang thiết bị Đối với DN chuyển thành công ty cổ phần, các khoản nợ ngân sách, nợ ngân hàng và các chủ nợ khác có thể giải quyết theo hướng: Xây dựng cơ chế cho phép doanh nghiệp được khoanh nợ hoặc chuyển nợ Ngân sách thành vốn Nhà nước cấp ở những hoạt động kinh doanh có hiệu quả nhưng thiếu vốn kinh doanh. Ngân hàng và các chủ nợ khác có thể chấp nhận DN trả gốc không lãi phần còn nợ, nhưng phải trả ngay và có thể xoá một phần nợ nếu được mua cổ phiếu không qua đấu giá ( tối đa theo mức khống chế) ở các doanh nghiệp thực hiện cổ phần hoá. Cho phép thành lập các công ty hỗ trợ chuyển đổi sở hữu và mua bán nợ để giúp doanh nghiệp chủ động xử lý các khoản nợ phải thu ngay trong quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh. Điều này rất cần thiết để xác định tài sản  DN trước CPH. 3.4. Hoàn thiện công tác định giá và thẩm định giá doanh nghiệp Định giá doanh nghiệp là một nội dung quan trọng trong quá trình CPH, mang tính kỹ thuật nghiệp vụ cơ bản nhưng rất phức tạp khó khăn. Các cơ quan quản lý các cấp cần tiến hành khẩn trương, chỉ đạo kịp thời và cụ thể ngay từ khi bắt đầu để các ngành, các đơn vị vận dụng thống nhất về nguyên tắc và phương pháp xác định giá trị doanh nghiệp. Các văn bản hướng dẫn phải thống nhất và phù hợp với chỉ đạo của Chính phủ để tạo ra sự công bằng và khách quan giữa các doanh nghiệp. Hướng dẫn phương pháp định giá DN thống nhất trong từng loại hình sản xuất kinh doanh để đảm bảo sự nhất quán và công bằng giữa các DN. Nghiên cứu sửa đổi quy định về Hội đồng xác định giá trị doanh nghiệp theo hướng nhanh chóng và gọn nhẹ. Việc thành lập chậm Hội đồng xác định giá trị DN sẽ ảnh hưởng đến kết quả xác định giá trị doanh nghiệp do thời gian kiểm kê và thời gian thẩm tra xác định giá trị doanh nghiệp cách xa nhau. Tiến độ CPH cũng vì thế bị chậm lại. Bổ sung hệ thống các văn bản hướng dẫn việc xác định chất lượng còn lại của tài sản làm cơ sở cho việc định giá như các phương pháp hoặc quy chuẩn để xác định hao mòn hữu hình, hao mòn vô hình của các thiết bị, nhà cửa, phương pháp xác định giá trị quyền sử dụng đất, lợi thế do vị trí kinh doanh, giá trị thương hiệu. 3.5. Kết hợp giữa thị trường chứng khoán và cổ phần hoá DNNN Nới lỏng hơn các điều kiện tham gia niêm yết trên trung tâm giao dịch chứng khoán. Số đăng ký thực tế rất ít ỏi, chỉ vừa đủ để thực hiện các phiên giao dịch cần thiết.Có ít nhất 10% cổ phiếu phát hành ra công chúng; hoạt động sản xuất kinh doanh có lãi ít nhất một năm tính đến ngày đăng ký giao dịch trên thị trường chứng khoán. Có chế tài để DN cổ phần hoá công khai hoá thông tin tài chính, bao gồm nội dung, hình thức công khai, cũng như thời gian công khai. Số liệu công khai phải được cơ quan kiểm toán xác nhận. Thông tin tài chính cần công khai bao gồm thông tin về cơ cấu vốn, cơ cấu tài sản, hiệu quả kinh doanh, kết quả thu nhập và sự phân phối thu nhập, dự đoán xu hướng vận động của các chỉ tiêu tài chính quan trọng trong tương lai. 3.6. Tăng cường hoạt động kiểm toán đối với DNNN thuộc diện cổ phần hoá Việc kiểm toán phải được coi là một điều kiện cần, mang tính bắt buộc đối với tất cả các DN trong diện cổ phần hoá nhằm tạo cơ sở để định giá tài sản, giải quyết các vấn đề liên quan tới tài chính và xử lý công nợ. Hoạt động kiểm toán là công việc không thể thiếu trong xác định giá trị DN khi tiến hành cổ phần hoá và là yêu cầu tất yếu khi tham gia thị trường chứng khoán. Doanh nghiệp phải được kiểm tra tài chính do một công ty kiểm toán độc lập tiến hành để đảm bảo tính khách quan với cơ quan quản lý nhà nước và cổ đông. Công ty kiểm toán phải là người đại diện cho tính chân thực, xác nhận thông tin về giá trị của mỗi DN và phải có khả năng gánh chịu trách nhiệm pháp lý trước cơ quan pháp luật nhà nước và cổ đông. 3.7. Giải quyết các bất cập, vướng mắc về quyền sở hữu nhà, quyền sử dụng đất Có thể giải quyết vướng mắc này theo hướng: Thí điểm tính giá trị quyền sử dụng đất vào phần vốn góp Nhà nước trong công ty cổ phần theo giá thoả thuận trong Hội đồng định giá dựa trên khung giá phân loại cụ thể. Đây là biện pháp để khai thác tối đa và hiệu quả giá trị quyền sử dụng đất, tạo điều kiện phát triển một thị trường đất đai, thị trường bất động sản của Việt Nam. Cho phép các DN cổ phần hoá được mua lại quyền sử dụng đất theo phương thức trả góp trong một khoảng thời gian nhất định. Nhà nước tiến hành bán đấu giá một số nhà đất đắc địa, dùng tiền đó bổ sung vào Quỹ hỗ trợ sắp xếp và cổ phần hoá. Hoặc Nhà nước cho đấu giá thuê đối với các nhà đất đó.      Cơ quan hữu trách về nhà đất cần sớm giải quyết vấn đề hợp thức hoá giấy tờ sở hữu nhà và ký hợp đồng chính thức về việc cho thuê đất đối với các DN đã CPH. Mét sè doanh nghiÖp vẫn chưa được cấp giấy chứng nhận sở hữu nhà và hợp đồng thuê đất. Điều này gây khó khăn cho doanh nghiệp trong việc thế chấp tài sản có giá trị để vay vốn ngân hàng. 3.8.  Chính sách ưu đãi hợp lý đối với DNNN thực hiện cổ phần hoá   Định hướng chính các chính sách ưu đãi hợp lý như sau: Nghiên cứu và ban hành các chính sách để tạo lập môi trường kinh doanh bình đẳng giữa các thành phần kinh tế, đặc biệt giữa DN CPH và các DNNN. Cần xoá bỏ các ưu đãi mang tính chất bao cấp kéo dài đối với DNNN như cho vay chỉ cần tín chấp với phương án được duyệt, cho vay với lãi suất ưu đãi, cho khoanh nợ, xoá nợ, dãn nợ. Cần cụ thể hoá quyền lợi và trách nhiệm hành chính, trách nhiệm vật chất và trách nhiệm pháp lý đối với kết quả làm việc của cán bộ quản lý điều hành trong DN Thực hiện chế độ miễn, giảm thuế thu nhập doanh nghiệp đối với phần lợi nhuận được DN để lại đầu tư cho sản xuất kinh doanh như đối với các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài....  3.9. Đảm bảo  lợi ích của người lao động trong DN cổ phần hoá Đối với lao động nghèo trong DN cổ phần hoá: Cần bỏ mức khống chế “không được vượt quá 20% tổng số cổ phần nhà nước bán theo giá ưu đãi” đối với số cổ phần mua trả dần của người lao động nghèo trong DN.  Thay vì bán chịu cổ phiếu cho ngươì nghèo theo giá ưu đãi, có thể áp dụng phương thức cấp không một số lượng cổ phiếu nhất định tương đương với mức ưu đãi 30%. Cần có sự phân biệt mức độ ưu đãi ( số cổ phần cho mỗi năm làm việc thực tế ) đối với người lao động theo ngành nghề, lĩnh vực kinh doanh, khắc phục tình trạng dàn trải, mang tính bình quân như hiện nay. Nên mở rộng phạm vi đối tượng được hưởng chế độ ưu đãi đến cả các cán bộ, công nhân viên của DN thực hiện CPH đã nghỉ hưu, nghỉ việc chờ giải quyết chế độ, nghỉ mất sức lao động để ghi nhận sự đóng góp của họ trong quá trình tạo dựng DN trước cổ phần hoá. Đối với người lao động dôi dư sau cổ phần hoá: Việc cổ phần hoá tất yếu sẽ dẫn đến một bộ phận người lao động mất việc hoặc thôi việc và con số này sẽ càng lớn lên khi đẩy mạnh triển khai cổ phần hoá. Giải quyết triệt để vấn đề xã hội này sẽ giúp giảm trở lực to lớn đối với tiến trình cổ phần hoá. 3.10. Hoàn chỉnh chính sách bán cổ phần cho đối tác nước ngoài Cần dành ưu tiên hơn cho đầu tư nước ngoài mua cổ phiếu của các  doanh nghiệp hoạt động trong một số lĩnh vực như: Trong những ngành nghề, lĩnh vực có sự cạnh tranh mãnh liệt với kinh tế khu vực và thế giới, có nhu cầu về vốn để hiện đại hoá thiết bị, đổi mới công nghệ, thay đổi phương thức quản lý và mở rộng thị trường ngoài nước nh­: Dệt may, giấy, da giầy, chế biến hàng nông sản, thuỷ sản... Trong những ngành công nghệ tiên tiến, hoặc những ngành nghề mới yêu cầu chất lượng cao nhu: sản xuất thiết bị điện tử, tin học, Trong c¸c ngành nghề có nhu cầu vốn lớn, khả năng sinh lời chưa cao như các ngành giao thông, xây dựng cơ sở hạ tầng hoặc các dự án BOT, BT... Thực hiện bán cổ phiếu không giới hạn số lượng ngoài phần bán nội bộ cho các nhà đầu tư nước ngoài ở những DNNN không cần thiết phải nắm giữ cổ phần; gặp khó khăn trong việc phát hành cổ phiếu. Kịp thời cung cấp thông tin, tổ chức bán đấu giá cho các nhà đầu tư nước ngoài thông qua các công ty Tài chính, thị trường chứng khoán... để đảm bảo thực hiện tốt các mục tiêu huy động vốn hoặc đổi mới phương thức quản lý. 3.11. Cơ chế phân bổ cổ phiếu Việc phân bổ cổ phiếu một cách khoa học, hợp lý làm cơ sở cho hoạt động phát hành là hết sức cần thiết, tạo sự bình đẳng cho các cổ đông, khuyến khích các thành phần tích cực tham gia mua cổ phiếu. Đối với cán bộ quản lý trong doanh nghiệp: Nhằm mang lại quyền lợi và trách nhiệm của họ cho DN , cần xác định mức cao hơn người lao động khác, một khi nhu cầu mua cổ phiếu trong nội bộ vượt quá số cổ phiếu phát hành. Cán bộ lãnh đạo với số cổ phiếu vượt trội sẽ quan tâm hơn đến công việc hoạt động sản xuất kinh doanh của DN Đối với các nhà cung cấp dịch vụ và sản phẩm đầu vào, cũng như  các đại lý và các nhà phân phối sản phẩm đầu ra cho doanh nghiệp. Có thể dành cho họ 15% giá trị phần vốn nhà nước tại DN, trong đó 50% cổ phiếu được bán đúng mệnh giá và 50% còn lại bán với giá ưu đãi, giảm 30% so với mệnh giá §èi với  những nhà đầu tư cổ phiếu bên ngoài DN, cần thực hiện bán đấu giá, song giảm giá thắng đấu giá cho người lao động cùng cơ quản chủ quản với mức 20% 3.12. Tổ chức việc bán cổ phiếu Việc bán cổ phiếu được phân thành 2 giai đoạn : Phát hành cổ phiếu lần đầu: Việc phát hành cổ phiếu DNNN sẽ được giao cho Công ty hỗ trợ chuyển đổi sở hữu và mua bán nợ, tài sản của doanh nghiệp hoặc Quỹ sắp xếp DNNN đảm nhận Phát hành các lần sau và các hoạt động mua bán cổ phiếu. Việc phát hành cổ phiếu các lần sau của DN chịu sự quản lý thống nhất của quy phạm pháp luật của Chính phủ về phát hành trái phiếu, cổ phiếu: Các doanh nghiệp đủ điều kiện niêm yết thì thực hiện việc phát hành và mua bán chứng khoán thông qua các công ty chứng khoán tại các Trung tâm giao dịch chứng khoán. 3.13. Chính sách đối với cán bộ lãnh đạo doanh nghiệp khi CPH Bồi dưỡng nâng cao kiến thức cán bộ lãnh đạo DN trước CPH về kinh tế thị trường, về cơ hội thách thức của hội nhập, đặc biệt là các phương thức xử lý các vấn đề sẽ xảy ra trong quá trình và sau CPH. Khuyến khích các cán bộ tham gia thi tuyển giám đốc để được lựa chọn đảm nhận chức trách lãnh đạo trong DN sau CPH. Khuyến khích cán bộ thiếu năng lực tự nguyện xin rút khỏi ban lãnh đạo cũ của DN để được hưởng sự phân công tác phù hợp. Đồng thời ban hành chế tài xử lý đối với cán bộ lãnh đạo DN chậm thực hiện CPH đối với các DN đã hội tụ đủ các điều kiện CPH. Hạn chế ở mức thấp nhất sự kiêm nhiệm chức danh thành viên Hội đồng quản trị doanh nghiệp CPH đối với cán bộ đang làm việc trong các cơ quan quản lý Nhà nước hay ở các DNNN khác, để tạo điều kiện giải quyết các việc sản xuất kinh doanh kịp thời. 3.14. Thành lập Hội các doanh nghiệp cổ phần hoá Hội các doanh nghiệp CPH sẽ phát huy tác dụng rất tốt, đặc biệt trong những năm đầu sau cổ phần hoá. Hội là nơi các doanh nghiệp trao đổi kinh nghiệm về cách thức huy động vốn, phương thức mở rộng hoạt động kinh doanh, trao đổi thông tin về thị trường, cơ chế chính sách của Đảng và Nhà nước. Các DN có thể cùng trao đổi, tư vấn cho nhau để giải quyết vướng mắc về thủ tục nhà đất, vay vốn ngân hàng, các vấn đề tranh chấp trong mua bán cổ phiếu. Hội đồng thời là một đầu mối để các cơ quan quản lý nhà nước tiếp xúc, tìm hiểu tình hình sản xuất kinh doanh, các vấn đề xã hội trong các DN sau CPH. KẾT LUẬN Trong quá trình nghiên cứu, đề tài đã nêu lên được thùc tr¹ng cæ phÇn ho¸ cña ViÖt Nam vµ mét sè gi¶i ph¸p thóc ®Èy qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸. Những mục tiêu cơ bản của chương trình CPH là để cơ cấu lại lực lượng, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp thuộc các thành phần khác có kinh doanh, cơ hội cùng phát triển: Góp phần sử dụng có hiệu quả mọi nguồn lực có hạn của xã hội, thúc đẩy tăng trưởng nâng cao hiệu quả xã hội của mỗi thành phần kinh tế để đạt mục tiêu dân giàu nước mạnh. Đề tài cũng khẳng định quan điểm: trong tiến trình thực hiện công cuộc đổi mới ở nước ta hiện nay cần tiếp tục đẩy mạnh việc CPH doanh nghiệp Nhà nước một cách kiên quyết và dứt khoát, trên cơ sở thấu suốt quan điểm trên sẽ tạo điều kiện thu hút các doanh nghiệp của các thành phần kinh tế khác tham gia phát triển. Chỉ có thu hút mọi nguồn lực thì mới gia tăng được tốc độ đầu tư phát triển sản xuất. Là một biện pháp đổi mới DNNN, cổ phần hoá giúp cho kinh tế quốc doanh tập trung vào những lĩnh vực quan trọng nhất của nền kinh tế và làm ăn có hiệu quả cao hơn, đồng thời phát huy tính năng động của các thành phần kinh tế. Tất cả đều nhằm bảo đảm tăng trưởng kinh tế với nhịp độ cao và ổn định, cải thiện từng bước đời sống nhân dân, thực hiện thắng lợi công nghiệp hoá, hiện đại ho¸. MÆc dï tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ ë n­íc ta diÔn ra chËm ch¹p nh­ng ®· tõng b­íc thu ®­îc kÕt qu¶ ®¸ng kÓ vµ ®¸ng khÝch lÖ. §ã thùc sù lµ nç lùc t×m tßi ®æi míi, lµ th¾ng lîi cña §¶ng vµ toµn d©n, tõng b­íc x©y dùng n­íc ta theo con ®­êng X· héi chñ nghÜa Cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc lµ mét chñ tr­¬ng cña §¶ng vµ nhµ n­íc trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi. Nh»m ®a d¹ng ho¸ së h÷u t¹o ®éng lùc cho ng­êi lao ®éng v× lîi Ých chÝnh ®¸ng. §ång thêi phï hîp víi chñ tr­¬ng x©y dùng nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn trong tiÕn tr×nh ®æi míi nÒn kinh tÕ . VÊn ®Ò cæ phÇn ho¸ ®·, ®ang vµ sÏ lµ vÊn ®Ò lu«n ®­îc Nhµ n­íc coi träng vµ ®Çu t­ quan t©m. Tuy nhiªn qua ®ã cµng cÇn ph¶i x¸c ®Þnh râ theo ®Þnh h­íng X· héi chñ nghÜa ®Ó kh«ng cã nh÷ng sai lÇm trong t­ t­ëng vµ nÒn kinh tÕ t­ b¶n C¸c tµi liÖu tham kh¶o Mét sè trang Web www.chinhphu.vn www.mof.gov.vn www.vnn.vn www.neu.edu Tµo H÷u Phïng: Cæ phÇn ho¸ - nhiÖm vô quan träng vµ bøc b¸ch. T¹p chÝ céng s¶n sè 13 th¸ng 7-1998. TrÇn Quèc TuÊn: Mét sè gi¶i ph¸p c¬ b¶n ®Ó ®Èy nhanh cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc T¹p chÝ céng s¶n sè 2 th¸ng 7-1997. Vò Xu©n KiÒu: Cæ phÇn ho¸ mét bé phËn doanh nghiÖp nhµ n­íc T¹p chÝ céng s¶n sè 13 th¸ng 7-1998 Lª B¸ Th¾ng: vµi suy nghÜ vÒ vÊn ®Ò cæ phÇn ho¸ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc trùc tiÕp s¶n xuÊt n«ng nghiÖp Th«ng tin lý luËn ,sè 249, 11/1998 Môc lôc