Đề án Thực trạng cổ phần hoá doanh nghiệp nhà nước ở nước ta và đề ra các phương hướng giải quyết

Website: Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368 Lêi nãi ®Çu HiÖn nay,qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ ®ang thËt sù diÔn ra m¹nh mÏ ë n­íc ta.RÊt nhiÒu doanh nghiÖp chän c¸ch thøc cæ phÇn ho¸ ®Ó ®æi míi c«ng ty m×nh,t¹o nªn tiÒm lùc m¹nh mÏ cho sù ph¸t triÓn doanh nghiÖp nãi riªng vµ cña c¶ nÒn kinh tÕ nãi chung.NhËn thøc ®­îc nh÷ng ­u ®iÓm næi bËt, còng nh­ tÝnh tÊt yÕu ph¶i cæ phÇn ho¸,§¶ng vµ Nhµ n­íc ta ®· ®Ò ra chñ tr­¬ng ®æi míi,s¾p xÕp,vµ ph¸t triÓn doanh nghiÖp nhµ n­íc trong ®ã lÊy cæ phÇn ho¸ lµm gi¶i ph¸p träng t©m ®· ®­îc ®Ò ra vµ thùc hiÖn gÇn 20 n¨m qua.Trong thêi gian ®ã, chóng ta ®· ®¹t ®­îc kh¸ nhiÒu thµnh c«ng,cã nhiÒu thay ®æi tÝch cùc .NhiÒu doanh nghiÖp nhµ n­íc ®· cæ phÇn ho¸ thµnh c«ng vµ lµm ¨n cã hiÖu qu¶ h¬n sau khi thùc hiÖn cæ phÇn ho¸ , trong ®ã cã c¶ nh÷ng doanh nghiÖp lín,gi÷ vÞ trÝ quan träng trong nÒn kinh tÕ n­íc nhµ.Tuy nhiªn nh÷ng h¹n chÕ ,thiÕu sãt vÉn cßn tån taÞ, ch­a cã nh÷ng biÖn ph¸p kÞp thêi ,®óng ®¾n ®Ó th¸o gì. Trong khu«n khæ bµi viÕt nµy, chóng ta h·y cïng ®iÓm l¹i thùc tr¹ng vµ ®Ò ra nh÷ng gi¶i ph¸p,gãp ý nh»m kh¾c phôc phÇn nµo nh÷ng thiÕu sãt cña c«ng cuéc cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc hiÖn nay. Tuy nhiªn,do cßn nhiÒu míi mÎ vµ tr×nh ®é cßn h¹n chÕ nªn bµi viÕt kh«ng thÓ tr¸nh ®­îc nh÷ng sai sãt, v× thÕ em rÊt mong ®­îc sù gãp ý cña thÇy gi¸o ®Ó gióp cho bµi ®Ò ¸n ®­îc hoµn thiÖn h¬n. I/Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ doanh nghiÖp nhµ n­íc vµ cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc: 1/Doanh nghiÖp nhµ n­íc vµ vÞ trÝ cña doanh nghiÖp nhµ n­íc trong nÒn kinh tÕ quèc d©n 1.1NhËn thøc vµ c¸c quan niÖm vÒ doanh nghiÖp nhµn­íc(DNNN) Theo c¸ch hiÓu th«ng th­êng DNNN lµ doanh nghiÖp cña nhµ n­íc,víi t­ c¸ch lµ chñ së h÷u,Nhµ n­íc cã thÓ bá vèn ®Ó ®Çu t­ thµnh lËp DNNN,ho¹t ®éng theo luËt DNNN.Theo quy ®Þnh cña luËt Doanh nghiÖp nhµ n­íc n¨m 1995,DNNN lµ tæ chøc kinh tÕ do Nhµ n­íc ®Çu t­ 100% vèn,thµnh lËp vµ tæ chøc qu¶n lý,ho¹t ®éng kinh doanh hoÆc ho¹t ®éng c«ng Ých,nh»m thùc hiÖn c¸c môc tiªu kinh tÕ-x· héi do Nhµ n­íc giao.XÐt vÒ së h÷u,DNNN chØ cã mét chñ së h÷u duy nhÊt lµ Nhµ n­íc vµ DNNN còng chØ ho¹t ®éng theo luËt DNNN. Nh­ng tõ sau NghÞ quyÕt trung ­¬ng 3 kho¸ IX ®· më réng kh¸I niÖm DNNN bao gåm DNNN gi÷ 100% vèn vµ DNNN gi÷ cæ phÇn chi phèi. LuËt DNNN n¨m 2003 ®· thÓ chÕ ho¸ chñ tr­¬ng trªn cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ,quy ®Þnh DNNN gåm: C«ng ty nhµ n­íc do Nhµ n­íc së h÷u 100% vèn ®iÒu lÖ,ho¹t ®éng theo luËt DNNN,c«ng ty cæ phÇn nhµ n­íc bao gåm toµn bé c¸c cæ ®«ng lµ c«ng ty nhµ n­íc hoÆc tæ chøc ®­îc Nhµ n­íc uû quyÒn gãp vèn,ho¹t ®éng theo luËt Doanh nghiÖp ,c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n nhµ n­íc mét thµnh viªn,c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n cã tõ hai thµnh viªn trë lªn trong ®ã c¸c thµnh viªn lµ c«ng ty nhµ n­íc hoÆc c¸c tæ chøc ®ù¬c Nhµ n­íc uû quyÒn gãp vèn ho¹t ®éng theo luËt Doanh nghiÖp,c¸c doanh nghiÖp cã cæ phÇn ,vèn gãp chi phèi cña Nhµ n­íc (vèn Nhµ n­íc chiÕm trªn 50% vèn ®iÒu lÖ),gåm c¸c c«ng ty cæ phÇn , c¸c c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n,c«ng ty liªn doanh víi n­íc ngoµi ho¹t ®éng theo luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi taÞ ViÖt Nam vµ c«ng ty cña ViÖt Nam thµnh lËp ë n­íc ngoµi, ho¹t ®éng theo ph¸p luËt cña n­íc së t¹i. Theo quan niÖm míi vÒ DNNN trªn ®©y,®èi t­îng ®Ó s¾p xÕp,cæ phÇn ho¸ DNNN mµ chØ lµ c«ng ty nhµ n­íc(gåm c¶ tæng c«ng ty nhµ n­íc do Nhµ n­íc quyÕt ®Þnh ®Çu t­ thµnh lËp),c«ng ty thµnh viªn h¹ch to¸n ®éc lËp thuéc tæng c«ng ty nhµ n­íc 100% vèn Nhµ n­íc.T¸c ®éng tÝch cùc cña viÖc s¾p xÕp ,®æi míi DNNN kh«ng chØ nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ cña c«ng ty nhµ n­íc,mµ cßn cã t¸c ®éng lan to¶ ®èi víi tÊt c¶ c¸c lo¹i h×nh DNNN ®· nªu trªn vµ c¸c doanh nghiÖp kh«ng thuéc së h÷u cña Nhµ n­íc. 1.2/Kh¸i niÖm vµ nh÷ng ­u ®iÓm cña c«ng ty,doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸: Tr­íc hÕt chóng ta cÇn t×m hiÓu thÕ nµo lµ c«ng ty,doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸ vµ nh÷ng ­u ®iÓm cña c«ng ty,doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸. C«ng ty cæ phÇn lµ kÕt qu¶ cña sù vËn ®éng t¸ch biÖt gi÷a quyÒn së h÷u vµ quyÒn kinh doanh vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt. Nã cho phÐp ®Èy nhanh qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tËp trung t­ b¶n, më réng quy m« s¶n xuÊt nhanh chãng t¹o ®iÒu kiÖn ®Èy nhanh qu¸ tr×nh x· héi ho¸ s¶n xuÊt. C«ng ty cæ phÇn mang nh÷ng ®Æc ®iÓm cho phÐp thÝch øng víi nh÷ng ®ßi hái cña sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng mµ c¸c h×nh th¸i kh¸c kh«ng thÓ ®¸p øng ®­îc. §ã lµ: xÐt vÒ mÆt ph¸p lý c«ng ty cæ phÇn lµ mét tæ chøc kinh doanh cã t­ c¸ch ph¸p nh©n mµ vèn do nhiÒu ng­êi ®ãng gãp d­íi h×nh thøc cæ phÇn, c¸c cæ ®«ng chØ cã tr¸ch nhiÖm víi c¸c cam kÕt tµi chÝnh cña c«ng ty trong giíi h¹n sè tiÒn mµ hä ®ãng gãp. Trong tr­êng hîp c«ng ty bÞ ph¸ s¶n th× hä chØ mÊt sè tiÒn ®· ®Çu t­ vµo c«ng ty mµ th«i, kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm v« h¹n nh­ h×nh thøc kinh doanh mét chñ hoÆc chung vèn. B»ng c¸ch b¸n cæ phiÕu, tr¸i phiÕu cho nh÷ng ng­êi cã vèn muèn ®Çu t­ ®Ó gia t¨ng thu nhËp, nã ®· lµm cho hä kh«ng e ng¹i nh÷ng hËu qu¶ tµi chÝnh sÏ x¶y ra víi gia s¶n cña m×nh. XÐt vÒ mÆt huy ®éng vèn: nã cho phÐp huy ®éng mét sè vèn lín trong x· héi b»ng c¸ch cã thÓ ®Þnh gi¸ cæ phiÕu thÊp ®Ó khai th¸c ®­îc c¶ nh÷ng sè tiÒn tiÕt kiÖm nhá nhÊt trong c«ng chóng. ViÖc mua cæ phiÕu kh«ng nh÷ng mang l¹i lîi tøc cæ phÇn mµ cßn høa hÑn nh÷ng kho¶n thu nhê viÖc gia t¨ng gi¸ trÞ cæ phiÕu khi c«ng ty lµm ¨n cã hiÖu qu¶. Ngoµi ra c¸c cæ ®«ng cã quyÒn ®­îc tham gia qu¶n lý theo ®iÒu lÖ cña c«ng ty vµ ®­îc ph¸p luËt b¶o ®¶m, ®iÒu ®ã lµm cho quyÒn së h÷u cña cæ ®«ng trë nªn cô thÓ vµ cã søc hÊp dÉn h¬n, thªm n÷a cæ ®«ng cã quyÒn ®­îc ­u ®·i trong viÖc mua nh÷ng cæ phiÕu míi ph¸t hµnh tr­íc khi chóng ®­îc ®em b¸n réng r·i cho c«ng chóng. Trong c¬ cÊu tæ chøc cña c«ng ty cæ phÇn cã §¹i héi cæ ®«ng - cã quyÒn quyÕt ®Þnh tèi cao: bÇu hoÆc b·i miÔn Héi ®ång qu¶n trÞ, Héi ®ång qu¶n trÞ - cã tr¸ch nhiÖm ph©n chia lîi nhuËn, söa ®æi §iÒu lÖ c«ng ty, b¶o toµn vµ ph¸t triÓn gi¸ trÞ c¸c kho¶n vèn ®Çu t­ cña cæ ®«ng... Ban gi¸m ®èc cã tr¸ch nhiÖm ®iÒu hµnh toµn bé ho¹t ®éng qu¶n lý kinh doanh. Cæ ®«ng còng cã thÓ bÇu ra Ban kiÓm so¸t thùc hiÖn viÖc kiÓm tra gi¸m s¸t ho¹t ®éng cña c«ng ty ®Ó b¶o vÖ lîi Ých cho nh÷ng ng­êi gãp vèn. ChÝnh v× nh÷ng ­u viÖt cña m×nh vÒ tr¸ch nhiÖm ph¸p lý, c¬ cÊu tæ chøc chÆt chÏ, râ rµng... mµ h×nh th¸i C«ng ty cæ phÇn ngµy cµng ph¸t triÓn m¹nh mÏ. Ngµy nay, hµng ngµn tËp ®oµn c«ng ty khæng lå ®­îc h×nh thµnh theo h×nh th¸i C«ng ty cæ phÇn ®· gãp phÇn t¹o nªn søc m¹nh kinh tÕ cña mét quèc gia (do biÕt ¸p dông c¸c tiÕn bé khoa häc kü thuËt ®Ó nhanh chãng ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt) vµ tham gia ®¾c lùc vµo c¸c qóa tr×nh quèc tÕ ho¸ ®êi sèng kinh tÕ quèc tÕ 1.3/TÝnh tÊt yÕu ph¶i cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc: 1.3.1/TÝnh chÊt cña DNNN: _Thø nhÊt,lµ tÝnh chÊt tÊt yÕu tån t¹i vµ ®ãng vai trß then chèt cña DNNN.DNNN lµ lo¹i h×nh doanh nghiÖp Nhµ n­íc dùa trªn së h÷u Nhµ n­íc vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt,do ®ã kh¸c c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp kh¸c trªn nh÷ng ®iÓm chñ yÕu sau ®©y: Mét lµ v× cã vèn hÇu hÕt lµ cña Nhµ n­íc nªn dï cã chøc n¨ng kinh doanh hay c«ng Ých th× trong bÊt kú hoµn c¶nh nµo DNNN lu«n lu«n chó träng hiÖu qu¶ kinh tÕ-x· héi.Do ®ã sù cã mÆt cña DNNN lµ lùc l­îng vËt chÊt quan träng ®¶m b¶o tÝnh æn ®Þnh cña nÒn kinh tÕ,chèng l¹i mäi hµnh vi c¬ héi,b»ng mäi gi¸ ch¹y theo lîi nhuËn cña c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp kh¸c,®Æc biÖt lµ doanh nghiÖp t­ nh©n. Hai lµ,lîi nhuËn cña DNNN sÏ do Nhµ n­íc sö dông.Do ®ã nhiÒu n­íc cßn giao cho DNNN nh÷ng lÜnh vùc cã lîi nh»m t¹o cho Nhµ n­íc nh÷ng kho¶n lîi nhuËn lín ®Ó cã kinh phÝ gi¶I quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò x· héi n¶y sinh trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Ba lµ,trong nÒn kinh tÕ cã nhiÒu lÜnh vùc ®ßi hái sù ®Çu t­ lín, hiÖu qu¶ kinh tÕ kh«ng cao,nh­ng l¹i rÊt cÇn thiÕt cho sù æn ®Þnh cña kinh tÕ x· héi,c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n rÊt Ýt khi ®Çu t­ vµo c¸c lÜnh vùc nµy,chØ cã DNNN,lÊy môc tiªu b×nh æn x· héi lµm ®Çu míi ®¶m nhiÖm ®­îc.Nh­ vËy,trong nh÷ng lÜnh vùc quan träng,huyÕt m¹ch cña nÒn kinh tÕ,DNNN ph¶I cã mÆt vµ ®ãng vai trß then chèt. _Thø hai,lµ vÒ tÝnh khã minh b¹ch cña c¸c DNNN.DNNN lµ doanh nghiÖp dùa trªn së h÷u Nhµ n­íc v× thÕ cïng mét lóc ph¶i gi¶i quyÕt nhiÒu mèi quan hÖ phøc t¹p,nh­ quan hÖ gi÷a chñ thÓ sì h÷u(héi ®ång qu¶n trÞ)vµ ng­êi lao ®éng…. trªn c¸c mÆt tr¸ch nhiÖm vµ lîi Ých kinh tÕ,trong ®ã quan träng nhÊt lµ lîi Ých kinh tÕ..Xö lý mèi quan hÖ nµy rÊt phøc t¹p,trong ®ã viÖc nh÷ng c¸ nh©n qu¶n lý v× lîi Ých cña b¶n th©n mµ bá qua lîi Ých cña doanh nghiÖp,cña c«ng nh©n lµ hiÖn t­îng th­êng xuyªn x¶y ra.H¹n chÕ nµy xuÊt ph¸t tõ tÝnh chÊt cña së h÷u mµ ngay c¶ c¸c doanh nghiÖp n­íc ngoµi còng th­êng gÆp ph¶i.Râ rµng lµ,viÖc minh b¹ch ho¸ DNNN lµ mét vÊn ®Ò nan gi¶i. _Thø ba,lµ sù kÐm hiÖu qu¶ cña c¸c DNNN.Nh×n chung c¸c DNNN th­êng kh«ng cã hiÖu qu¶ cao ,nh­ n¨m 2002 cã ®Õn 20% DNNN thua lç ,40% hoµ vèn ho¹t ®éng cÇm chõng ,10% cã l·i nhê cã ®­îc sù ­u ®·i vÒ thuÕ.§ã lµ do c¸c DNNN th­êng ph¶i ®¶m nhËn kinh doanh trªn nh÷ng lÜnh vùc Ýt l·i,ph¶i ®¸p øng nh÷ng nhu cÇu cña x· héi mµ c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n kh«ng chÞu ®¶m nhËn,së h÷u nhµ n­íc thuÇn tuý lµm cho c¬ chÕ qu¶n lý DNNN trë nªn rÊt phøc t¹p….. _Thø t­,tÝnh hÖ thèng,bao trïm cña c¸c DNNN lµ do lÞch sö ®Ó l¹i.HÖ thèng DNNN ë n­íc ta ®­îc x©y dùng l©u dµi theo quan niÖm cò,réng kh¾p tõ trung ­¬ng ®Õn ®Þa ph­¬ng,qu¶n lý mét lùc l­îng lao ®éng réng kh¾p,mét nguån vèn lín víi nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi nh­ng l¹i mang laÞ hiÖu qu¶ thÊp. Tõ c¸c tÝnh chÊt cña DNNN nh­ trªn,ta thÊy ®­îc r»ng,trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa,cÇn ph¶i cã mÆt DNNN víi vai trß then chèt.Do ®ã yªu cÇu cÊp thiÕt hiÖn nay lµ cÇn ph¶i ®æi míi l¹i DNNN trong ®ã viÖc cæ phÇn ho¸ DNNN lµ mét trong nh÷ng néi dung quan träng trong chñ tr­¬ng ®æi míi DNNN cu¶ §¶ng vµ Nhµ n­íc ta. 1.3.2/Cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc lµ mét xu h­íng tÊt yÕu: N­íc ta ®ang trong qu¸ tr×nh x©y dùng vµ hoµn thiÖn nÒn kinh tÕ thÞ ttr­êng nhiÒu thµnh phÇn ph¸t triÓn theo ®Þnh h­íng XHCN dùa trªn sù ®a d¹ng ho¸ vÒ c¸c lo¹i h×nh së h÷u. §ã lµ mét chñ tr­¬ng ®óng ®¾n ®Ó kh«i phôc l¹i nÒn kinh tÕ n­íc nhµ sau chiÕn tranh vµ sau nh÷ng hËu qu¶ mµ c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ cò ®em l¹i. Tõ thùc tiÔn tiÕn hµnh c«ng cuéc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ vµ nh÷ng kinh nghiÖm thu ®­îc qua qu¸ tr×nh chØ ®¹o, ®iÒu hµnh s¶n xuÊt kinh doanh chóng ta ®· x· ®Þnh ®­îc r»ng c¶i c¸ch doanh nghiÖp Nhµ n­íc mét c¸ch triÖt ®Ó - trong ®ã cæ phÇn ho¸ mét bé phËn doanh nghiÖp Nhµ n­íc lµ yªu cÇu cã tÝnh quyÕt ®Þnh ®Ó t¨ng c­êng ®éng lùc ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ thóc ®Èy DNNN ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ h¬n. Do ®Æc ®iÓm n­íc ta võa tho¸t khái c¬ chÕ bao cÊp nªn nh÷ng ¶nh h­ëng cña nã vÉn tån t¹i ë ®¹i bé phËn c¸c doanh nghiÖp. V× thÕ, khi chuyÓn sang c¬ chÕ míi c¸c DNNN th­êng lµm ¨n kÐm hiÖu qu¶, kh«ng cã l·i. Lóc ®ã Nhµ n­íc buéc ph¶i cã chÝnh s¸ch tµi trî, bao cÊp. Tµi trî lµ mét s¸ch l­îc lu«n lu«n cÇn thiÕt nh»m ®¶m b¶o cho c¸c DNNN ho¹t ®éng tèt theo chñ tr­¬ng ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ChÝnh phñ. Cßn bao cÊp lµ mét viÖc kh«ng ®¸ng lµm, nã chØ lµm cho c¸c doanh nghiÖp ngµy cµng û l¹i, thiÕu tinh thÇn tr¸ch nhiÖm mµ Nhµ n­íc l¹i ph¶i bï lç. Trong ®iÒu kiÖn ng©n s¸ch lu«n thiÕt hôt th× ®©y thùc sù lµ mét g¸nh nÆng nÕu doanh nghiÖp nµy thùc ra lµ kh«ng cÇn ph¶i duy tr× h×nh thøc quèc doanh. Th«ng th­êng c¸c DNNN cã quy m« nhá bÐ vµ dµn tr¶i vÒ ngµnh nghÒ. §Õn nay c¶ n­íc cã kho¶ng 5.280 doanh nghiÖp, b×nh qu©n mçi doanh nghiÖp chØ cã 22 tØ ®ång (kho¶ng 1,5 triÖu USD). trong ®o sè doanh nghiÖp cã vèn d­íi 5 tØ ®ång (kho¶ng 350 ngh×n USD) chiÕm tíi 65,45%, sè doanh nghiÖp cã vèn trªn 10 tØ ®ång (trªn 700 ngh×n USD) chØ chiÕm d­íi 21%. §Æc biÖt sè doanh nghiÖp do ®Þa ph­¬ng trùc tiÕp qu¶n lý quy m« cßn nhá bÐ h¬n nhiÒu, trong ®ã sè doanh nghiÖp cã vèn d­íi 1 tØ ®ång (kho¶ng 70 ngh×n USD) cßn chiÕm h¬n 30%. NhiÒu doanh nghiÖp cïng lo¹i th× ho¹t ®éng trong t×nh tr¹ng chång chÐo vÒ ngµnh nghÒ kinh doanh, cÊp qu¶n lý vµ trªn cïng mét ®Þa bµn t¹o ra sù c¹nh tranh kh«nh ®¸ng cã. Do dµn tr¶i vÒ ngµnh nghÒ tõ s¶n xuÊt ®Õn th­¬ng m¹i vµ dÞch vô, manh món vÒ vèn trong khi vèn ®Çu t­ cña Nhµ n­íc rÊt h¹n chÕ ®· g©y chi phèi xÐ lÎ c¸c nguån lùc kÓ c¶ ho¹t ®éng qu¶n lý cña Nhµ n­íc, kh«ng tËp trung ®­îc cho nh÷ng ngµnh lÜnh vùc then chèt.Bªn c¹nh ®ã thiÕu vèn còng lµ nguyªn nh©n lµm cho c«ng nghÖ cña chóng ta kh«ng c¶i thiÖn ®­îc, dÉn ®Õn n¨ng lùc c¹nh tranh kÐm: s¶n phÈm lµm ra th­êng kÐm chÊt l­îng, gi¸ c¶ l¹i cao, kh«ng cã thÞ tr­êng tiªu thô (chØ kho¶ng 15% ®¹t chÊt l­îng xuÊt khÈu) nªn còng thua thiÖt trong héi nhËp vÒ kinh tÕ víi khu vùc vµ thÕ giíi. H¬n n÷a, viÖc ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé khoa häc kü thuËt, c«ng nh©n lµnh nghÒ ch­a ®­îc chó träng hoÆc ch­a phï hîp víi xu thÕ ph¸t triÓn, ch­a cã nh÷ng rµng buéc vÒ mÆt lîi Ých ®Ó ng­êi lao ®éng ph¸t huy hÕt kh¶ n¨ng cña m×nh, ®Æc biÖt lµ t×nh tr¹ng tham nhòng, l·ng phÝ... rÊt khã kiÓm so¸t ®ang lµ nh÷ng nh©n tè lµm khu vùc kinh tÕ Nhµ n­íc ho¹t ®éng kÐm hiÖu qu¶.MÆt kh¸c c¸c t¸c ®éng tiªu cùc do héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi mang l¹i nh­ cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ khu vùc gÇn ®©y ®· ¶nh h­ëng xÊu ®Õn nÒn kinh tÕ n­íc ta. §iÒu nµy cho thÊy tÝnh cÊp b¸ch ph¶i khÈn tr­¬ng n©ng cao tÝnh hiÖu qu¶ vµ søc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ ®Ó ®¶m b¶o cho sù ph¸t triÓn ®Êt n­íc mét c¸ch æn ®Þnh v÷ng ch¾c kh«ng nh÷ng cho c¸c n¨m tr­íc m¾t mµ cho c¶ t­¬ng lai l©u dµi. ChÝnh v× thÕ,cæ phÇn ho¸ lµ gi¶i ph¸p mang tÝnh ®ét ph¸ nh»m chuyÓn ®æi DNNN tõ ®¬n së h÷u sang ®a së h÷u,chuyÓn tõ së h÷u nhµ n­íc duy nhÊt sang së h÷u hçn hîp, vµ chÝnh tõ ®©ydÉn ®Õn nh÷ng thay ®æi quan träng vÒ h×nh thøc tæ chøc, qu¶n lý còng nh­ ph­¬ng h­íng ho¹t ®éng cña c«ng ty. DNNN sau khi cæ phÇn hãa sÏ trë thµnh C«ng ty Cæ phÇn vµ ho¹t ®éng theo LuËt C«ng ty. ViÖc ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc së h÷u cho phÐp thùc hiÖn triÖt ®Ó nh÷ng nguyªn t¾c qu¶n lý kinh tÕ, n©ng cao quyÒn tù chñ tµi chÝnh vµ kh¶ n¨ng tù qu¶n lý trong s¶n xuÊt kinh doanh, n©ng cao tinh thÇn tr¸ch nhiÖm còng nh­ ãc s¸ng t¹o cña ng­êi lao ®éng vµ ng­êi l·nh ®¹o. Víi môc tiªu nhÊt qu¸n cña cæ phÇn ho¸ mét bé phËn DNNN lµ huy ®éng vèn cña toµn x· héi ®Ó ®æi míi c«ng nghÖ, t¹o thªm viÖc lµm, t¹o ®iÒu kiÖn cho ng­êi lao ®éng thùc sù lµm chñ doanh nghiÖp, t¹o ®éng lùc bªn trong thay ®æi ph­¬ng thøc qu¶n lý nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ vµ søc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp, ®ång thêi lµm t¨ng tµi s¶n vµ thay ®æi c¬ cÊu doanh nghiÖp, th× cæ phÇn ho¸ ®ang ®­îc coi lµ yªu cÇu cÊp b¸ch cña c¶i c¸ch DNNN cÇn tiÕn hµnh liªn tôc, cã hiÖu qu¶. II/Thùc tr¹ng cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc ë n­íc ta vµ ®Ò ra c¸c ph­¬ng h­íng gi¶i quyÕt. 1/Chñ tr­¬ng cña §¶ng vÒ ch­¬ng tr×nh cæ phÇn ho¸ DNNN: Sím nhËn thøc ®­îc tÇm quan träng còng nh­ sù nan gi¶i trong tiÕn tr×nh thùc hiÖn, chñ tr­¬ngCPH mét bé phËn DNNN ®· ®­îc §¶ng vµ ChÝnh phñ ®Æt ra tõ ®Çu nh÷ng n¨m 1990 vµ chÝnh thøc triÓn khai tõ gi÷a n¨m 1992 Vµ gÇn ®©y nhÊt,thñ t­íng chÝnh phñ ®· cã chØ thÞ sè 04/2005/CT-TTG ngµy 17/05/2005 vÒ viÖc ®Èy nhanh v÷ng ch¾c cæ phÇn ho¸ c«ng ty nhµ n­íc,c¸c Bé,ngµnh,®Þa ph­¬ng tiÕn hµnh bæ sung c¸c ph­¬ng ¸n tæng thÓ nh»m s¾p xÕp,®æi míi DNNN theo tinh thÇn NghÞ quyÕt Trung ­¬ng 9 kho¸ IX vµ QuyÕt ®Þnh sè 155/2004/Q§-TTG ngµy 24/8/2004 cña Thñ t­íng chÝnh phñ ban hµnh c¸c tiªu chÝ,c¸c danh môc ph©n lo¹i c«ng ty Nhµ n­íc vµ c«ng ty thµnh viªn h¹ch to¸n ®éc lËp thuéc tæng c«ng ty nhµ n­íc .Khi x©y dùng ph­¬ng ¸n tæng thÓ s¾p xÕp,®æi míi DNNN cÇn ®Æc biÖt chó träng cæ phÇn ho¸ c¸c tæng c«ng ty nhµ n­íc,nh÷ng tæng c«ng ty ®· cæ phÇn ho¸ ®a sè c¸c doanh nghiÖp thµnh viªn th× tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ toµn bé tæng c«ng ty.§èi víi nh÷ng c«ng ty ch­a cæ phÇn ch­a cæ phÇn ho¸ th× tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp thµnh viªn vµ chuyÓn sang ho¹t ®éng theo m« h×nh c«ng ty mÑ_c«ng ty con,sau khi ho¹t ®éng æn ®Þnh sÏ tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ c«ng ty mÑ. Tõ ®Çu n¨m 2005,Thñ t­íng chÝnh phñ tiÕp tôc xem xÐt vµ phª duyÖt bæ sung ph­¬ng ¸n tæng thÓ s¾p xÕp,®æi míi c«ng ty nhµ n­íc cho c¸c bé ngµnh,®Þa ph­¬ng n¨m 2005,cã n¬i cßn kÐo dµi sang n¨m 2006. Qua ®©y,cho ta thÊy r»ng §¶ng vµ Nhµ n­íc ta ®· cã nh÷ng nhËn thøc ®óng ®¾n vÒ tÇm quan träng cña cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ níc,tõ ®ã ®· ra nh÷ng chØ thÞ ®óng ®¾n,nh»m gãp phÇn c¶I c¸ch l¹i m¶ng doanh nghiÖp quan träng nhÊt cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng theo ®Þnh h­íng XHCN ë n­íc ta. Trªn tinh thÇn ®ã,tiÕn tr×nh ®æi míi DNNN ë n­íc ta ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu vµ h¹n chÕ sau 2.Nh÷ng thµnh tùu vµ h¹n chÕ 2.1 Thµnh tùu: Qua 15 n¨m thùc hiÖn ,®Õn hÕt n¨m 2005,chóng ta ®· thµnh lËp ®­îc 2987 c«ng ty cæ phÇn trªn c¬ së cæ phÇn ho¸ DNNN.KÕt qña thùc hiÖn tõng n¨m nh­ sau: N¨m 1990-1992:kh«ng cã DNNN nµo ®­îc cæ phÇn ho¸. N¨m 1993: 2 ®¬n vÞ N¨m 1994: 1 ®¬n vÞ N¨m 1995: 3 ®¬n vÞ N¨m 1996: 5 ®¬n vÞ N¨m 1997: 7 ®¬n vÞ N¨m 1998:100 ®¬n vÞ N¨m 1999:250 ®¬n vÞ N¨m 2000: 212 ®¬n vÞ N¨m 2001: 204 ®¬n vÞ N¨m 2002: 464 ®¬n vÞ N¨m 2003: 532 ®¬n vÞ N¨m 2004: 753 ®¬n vÞ N¨m 2000: 754 ®¬n vÞ Tæng céng: 2987 ®¬n vÞ. Qua nh÷ng con sè trªn ®©y ®· cho thÊy tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ ®· tr¶i qua nh÷ng b­íc th¨ng trÇm nh­ng nãi chung lµ theo xu h­íng mçi ngµy cµng ®­îc ®Èy m¹nh.Tõ chç thùc hiÖn chËm ch¹p trong nh÷ng n¨m ®Çu th× cho ®Õn 3 n¨m gÇn ®©y tiÕn tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ ®· ®­îc ®Èy m¹nh h¬n,do ®ã sè l­îng doanh nghiÖp vµ bé phËn doanh nghiÖp ®­îc cæ phÇn ho¸ ngay cµng nhiÒu vµ nhanh. N¨m 2005 ®· xuÊt hiÖn mét ®iÓm s¸ng n÷a cÇn ®­îc nhÊn m¹nh lµ trong sè doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸ ®· cã nh÷ng doanh nghiÖp lµm ¨n kh¸, quy m« vèn lín,hÊp dÉn c¸c nhµ ®Çu t­.VÝ dô nh­ C«ng ty vËn t¶i x¨ng dÇu ®­êng thuû I,c«ng ty s÷a Vinamilk,c«ng ty b¸nh Kinh §«…. Sù chuyÓn h­íng tõ cæ phÇn ho¸ c¸c DNNN trong mét sè lÜnh sang cæ phÇn ë hÇu hÕt ngµnh,lÜnh vùc ,trong c¶ kinh tÕ,th­¬ng m¹i,dÞch vô vµ ng©n hµng,chØ trõ doanh nghiÖp trong lÜnh vùc dÇu khÝ vµ quèc phßng.TP Hå ChÝ Minh cßn kiÕn nghÞ chÝnh phñ cho phÐp thµnh lËp bÖnh viÖn cæ phÇn.Bªn c¹nh ®ã chuyÓn biÕn tõ viÖc chØ cæ phÇn ho¸ DNNN cã quy m« nhá sang c¶ nh÷ng DNNN lµm ¨n cã l·i víi quy m« lín trong c¸c ngµnh kinh tÕ víi kÕt qu¶ ho¹t ®éng sau khi cæ phÇn ho¸ ngµy cµng tiÕn bé.TiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ kh«ng chØ ®­îc thùc hiÖn víi tõng doanh nghiÖp thµnh viªn mµ cßn triÓn khai víi c¶ tæng c«ng ty.§Õn nay ®· cã quyÕt ®Þnh phª duyÖt cæ phÇn ho¸ 5 tæng c«ng ty trong ®ã cã c¸c tæng c«ng ty Th­¬ng mai,X©y dùng,§iÖn tö_Tin häc,Vinaconex vµ B¶o ViÖt.Mét thµnh c«ng ®¸ng chó ý n÷a lµ viÖc chuyÓn tõ cæ phÇn ho¸ theo h­íng c¬ b¶n khÐp kÝn,néi bé sang h×nh thøc ®Êu gi¸ c«ng khai,b¸n cæ phÇn ra bªn ngoµi ®Ó thu hót nhµ ®Çu t­ trong vµ ngoµi n­íc.§©y lµ sù chuyÓn biÕn c¬ b¶n nhÊt thÓ hiÖn sù thay ®æi quan ®iÓm vµ chñ tr­¬ng vÒ cæ phÇn ho¸,gãp phÇn t¹o ra søc bËt m¹nh mÏ ®Ó ®Èy nhanh tiÕn tr×nh c¶i c¸ch hÖ thèng DNNN mét c¸ch c«ng khai,minh b¹ch vµ ch¾c ch¾n,®¹t hiÖu qu¶ cao. 2.2/Nh÷ng h¹n chÕ: -Cæ phÇn ho¸ tuy ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu tÝch cùc nh­ng so víi yªu cÇu ®æi míi vÉn cßn chËm ch¹p.Vèn nhµ n­íc trong c¸c doanh nghiÖp ®· cæ phÇn ho¸ cßn nhá vµ viÖc huy ®éng vèn trong qu¸ tr×nh cßn ch­a nhiÒu,thêi gian tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ mét sè doanh nghiÖp cßn qu¸ dµi.Th­êng xuyªn kh«ng hoµn thµnh kÕ ho¹ch ®Ò ra.So víi ®Ò ¸n ®­îc chinh phñ phª duyÖt th× sè DNNN ®­îc cæ phÇn ho¸ ch­a ®¹t 80%.Sè l­îng doanh nghiÖp ®­îc cæ phÇn ho¸ trong n¨m 2005 tuy ®¹t con sè 754 ®¬n vÞ nh­ng so víi yªu cÇu cña nghÞ quyÕt héi nghÞ kho¸ 9 cña Ban chÊp hµnh trung ­¬ng §¶ng th× ch­a ®¹t yªu cÇu. - Cæ phÇn ho¸ DNNN lµ c«ng viÖc míi mÎ, phøc t¹p, v× vËy viÖc nghiªn cøu c¸c c¬ chÕ chÝnh s¸ch cæ phÇn ho¸ cßn chËm ch¹p. C¸c v¨n b¶n ban hµnh thiÕu ®ång bé, quy tr×nh triÓn khai phøc t¹p, cßn nhiÒu mÆt ch­a hîp lý. Nh­ c¸c v¨n b¶n ph¸p quy vÒ thùc hiÖn chñ tr­¬ng khèng chÕ tû lÖ mua cæ phÇn cña c¸c c¸n bé qu¶n lý vµ c¸ nh©n trong lÇn mua ®Çu tiªn ®· lµm gi¶m nhiÖt t×nh vµ niÒm tin cña ng­êi lao ®éng; thñ tôc ph¸p lý vÒ nhµ x­ëng, ®Êt ®ai, x¸c ®Þnh gi¸ trÞ doanh nghiÖp cßn r­êm rµ, mÊt nhiÒu thêi gian, ®Æc biÖt lµ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp thuéc c¸c Bé, Tæng C«ng ty 91. §ång thêi, trong thêi gian dµi chËm quy ®Þnh ph¹m vi DNNN ®­îc cæ phÇn ho¸, ch­a ®Ò ra môc tiªu cæ phÇn ho¸ hµng n¨m ®Ó phÊn ®Êu thùc hiÖn. - Ch­a cã m«i tr­êng thËt sù b×nh ®¼ng gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. Mét sè n¬i coi c«ng ty cæ phÇn lµ doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh nªn kh«ng ®­îc ­u ¸i nh­ DNNN. MÆt kh¸c, do LuËt C«ng ty tr­íc ®©y vµ LuËt Doanh nghiÖp Nhµ n­íc ®Òu ch­a quy ®Þnh râ vai trß qu¶n lý Nhµ n­íc ®èi víi doanh nghiÖp ®a së h÷u cã vèn nhµ n­íc gãp, nªn mçi n¬i vËn dông theo nhËn thøc riªng, kh«ng thèng nhÊt. - VÒ nhËn thøc: Do cæ phÇn ho¸ ®ông ch¹m ®Õn lîi Ých, bao gåm c¶ lîi Ých côc bé cña ngµnh, ®¬n vÞ vµ c¶ lîi Ých c¸ nh©n, thªm n÷a lµ thãi quen tr× trÖ thÝch yªn æn, ng¹i thay ®æi nªn kh«ng Ýt Tæng C«ng ty ngÇn ng¹i chØ ®¹o triÓn khai cæ phÇn ho¸ v× e r»ng khi mét c«ng ty thµnh viªn ®­îc cæ phÇn ho¸ tÝnh ®éc lËp sÏ cao h¬n, Ýt lÖ thuéc vµo Tæng C«ng ty h¬n. Còng cã nh÷ng ®¬n vÞ cã ®Ò ¸n tæng thÓ s¾p xÕp l¹i DNNN trong ph¹m vi qu¶n lý nh­ng l¹i kh«ng cã ch­¬ng tr×nh kÕ ho¹ch cô thÓ, viÖc triÓn khai mang tÝnh chÊt ®èi phã, h×nh thøc. 3/§Ò xuÊt c¸c gi¶iph¸p: - Do trong cæ phÇn ho¸ còng cã t­ nh©n ho¸ nªn viÖc b¸n cæ phÇn cho c¸c c¸ nh©n lµ tÊt nhiªn, do ®ã cÇn qui ®Þnh tû lÖ cæ phÇn b¸n cho ng­êi n­íc ngoµi cho phï hîp ®Ó thu hót tèi ®a nguån lùc cho ph¸t triÓn kinh tÕ. - C¸c cÊp c¸c ngµnh, c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc cÇn qu¸n triÖt s©u s¾c vµ cã nhËn thøc ®Çy ®ñ, ®óng ®¾n vÒ chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch, c¸c gi¶i ph¸p ®æi míi vµ ph¸t triÓn DNNN víi tiÕn tr×nh cô thÓ cho tõng n¨m cña ChÝnh phñ, tõ ®ã triÓn khai thùc hiÖn víi ph­¬ng tr©m tÝch cùc, v÷ng ch¾c, t¹o ra sù chuyÓn biÕn râ rÖt. - Tuyªn truyÒn réng r·i trong nh©n d©n, tr­íc hÕt lµ trong c¸c DNNN vÒ c¸c chñ tr­¬ng cæ phÇn ho¸ víi nh÷ng söa ®æi bæ sung vÒ chÕ ®é khuyÕn khÝch t¹o sù quan t©m cña toµn x· héi víi chñ tr­¬ng quan träng. - Gi¶i quyÕt tèt vÊn ®Ò lao ®éng, viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng, tÝch cùc gi¶i quyÕt c¸c kho¶n nî cña doanh nghiÖp, t¹o tiÒn ®Ò cho viÖc thùc hiÖn thµnh c«ng ch­¬ng tr×nh cæ phÇn ho¸. - Nghiªn cøu, söa ®æi, bæ sung, hoµn thiÖn, ban hµnh míi c¸c NghÞ ®Þnh vÒ cæ phÇn ho¸ ®Ó phï hîp víi yªu cÇu vµ nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra trong cæ phÇn ho¸: tõ ®èi t­îng, chÝnh s¸ch ®èi víi doanh nghiÖp vµ ng­êi lao ®éng, ®ång thêi cÇn xem xÐt mèi quan hÖ gi÷a giai cÊp c«ng nh©n víi n«ng d©n, ®¶m b¶o sù c«ng b»ng x· héi, cã chÝnh s¸ch hç trî nh÷ng ng­êi cã thu nhËp thÊp, gi¶m bít chªnh lÖch gi÷a ng­êi cã thu nhËp cao vµ ng­êi cã thu nhËp thÊp trong doanh nghiÖp. KÕt luËn: Qua ®©y,chóng ta ®· thÊy ®­îc nh÷ng ­u ®iÓm cña ch­¬ng tr×nh cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc do §¶ng vµ Nhµ n­íc ta ®Ò ra, tõ ®ã thÊy ®­îc tÇm quan träng vµ sù ®óng ®¾n, cÇn thiÕt ph¶i chuyÓn ®æi doanh nghiÖp nhµ n­íc sang h×nh thøc cæ phÇn.Tuy vÉn cßn nhiÒu bÊt cËp ch­a ®­îc gi¶i quyÕt nh­ng d­íi sù l·nh ®¹o s¸ng suèt cña §¶ng ,sù ®ång lßng ®oµn kÕt, sù ñng hé cña toµn d©n, chóng ta vÉn cã quyÒn tin r»ng c«ng cuéc cæ phÇn ho¸ nhÊt ®Þnh sÏ thµnh c«ng, hÖ thèng doanh nghiÖp nhµ n­íc sÏ kh¼ng ®Þnh ®­îc vai trß vµ vÞ trÝ cña m×nh trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng nhiÒu thµnh phÇn ph¸t triÓn theo ®Þnh h­íng X· héi Chñ nghÜa, gãp phÇn ®Èy nhanh c«ng nghiÖp ho¸_hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc , x©y dùng x· héi ngµy cµng phån vinh vµ giµu ®Ñp. Tµi liÖu tham kh¶o: V¨n kiÖn §¹i héi §¹i biÓu toµn quèc lÇn IX H÷u H¹nh Bøc tranh cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc,Tc CS, sè 25,n¨m 20057. 3. NguyÔn Ngäc Quang Cæ phÇn hãa doanh nghiÖp Nhµ n­íc - C¬ së lý luËn vµ kinh nghiÖp thùc tiÔn, NXB KHXH, 1996 NguyÔn Minh Th«ng Cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc, 15 n¨m nh×n l¹i, Thêi b¸o Kinh tÕ,n¨m 2005 NguyÔn ThÞ Kim Nhung Doanh nghiÖp nhµ n­íc ,thùc tr¹ng vµ giaØ ph¸p ,Tc CS, n¨m 2005 Môc lôc Lêi nãi ®Çu 1 I/Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ doanh nghiÖp nhµ n­íc vµ cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc ………………………………………………… 2 1/Doanh nghiÖp nhµ n­íc vµ vÞ trÝ cña doanh nghiÖp nhµ n­íc trong nÒn kinh tÕ quèc d©n 2 1.1NhËn thøc vµ c¸c quan niÖm vÒ doanh nghiÖp nhµn­íc(DNNN)………... 2 1.2/Kh¸i niÖm vµ nh÷ng ­u ®iÓm cña c«ng ty,doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸….. 3 1.3/TÝnh tÊt yÕu ph¶i cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc…………………. 4 1.3.1/TÝnh chÊt cña DNNN…………………………………………………. .4 1.3.2/Cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc lµ mét xu h­íng tÊt yÕu………... 5 II/Thùc tr¹ng cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc ë n­íc ta vµ ®Ò ra c¸c ph­¬ng h­íng gi¶i quyÕt 7 1/Chñ tr­¬ng cña §¶ng vÒ ch­¬ng tr×nh cæ phÇn ho¸ DNNN…………...….. 7 2.Nh÷ng thµnh tùu vµ h¹n chÕ……………………………………………..... 8 2.1 Thµnh tùu…………………………………………………………….….. 8 2.2/Nh÷ng h¹n chÕ……………………………………………………...….. 9 3/§Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p………………………………………………….… 10 KÕt luËn…………………………………………………………….……… 12 Tµi liÖu tham kh¶o…………………………………………………………. 13