Đề án Thực trạng và các giải pháp kinh tế chủ yếu nhằm mở rộng thị trường xuất khẩu thuỷ sản của Việt Nam tại Mỹ

môc lôc Lêi më ®Çu 1 Néi dung 3 I. Mét sè kh¸i niÖm vÒ thÞ tr­êng 3 2. §Æc ®iÓm cña thÞ tr­êng thuû s¶n t¹i Mü 4 3. Sù cÇn thiÕt ph¶i më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu thuû s¶n t¹i Mü cña ViÖt Nam 7 II. Kh¸i qu¸t thùc tr¹ng thÞ tr­êng xuÊt khÈu thuû s¶n t¹i Mü cña ViÖt Nam 8 1. Kh¸i qu¸t thÞ tr­êng xuÊt khÈu thuû s¶n t¹i Mü cña ViÖt Nam 8 2. Thùc tr¹ng thÞ tr­êng xuÊt khÈu s¶n phÈm thuû s¶n cña ViÖt nam sang Mü 9 III. C¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ chñ yÕu nh»m më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu s¶n phÈm thuû s¶n cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng Mü 18 1. C¸c gi¶i ph¸p chñ yÕu 18 2. Mét sè suy nghÜ cña b¶n th©n 23 KÕt luËn 24 Tµi liÖu tham kh¶o 25 lêi më ®Çu Trong nÒn kinh tÕ cña ViÖt Nam, thuû s¶n lµ thÕ m¹nh vµ lµ ngµnh kinh tÕ mòi nhän. Víi lîi thÕ ViÖt Nam cã h¬n 3260 Km bê biÓn, 112 cöa s«ng, l¹ch, h¬n 2 triÖu km2 thÒm lôc ®Þa, h¬n mét triÖu km2 mÆt n­íc, sù phong phó vÒ c¸c lo¹i thuû h¶i s¶n nªn ngµnh thuû s¶n cña n­íc ta cã ®iÒu kiÖn rÊt thuËn lîi ®Ó ph¸t triÓn vµ thùc tÕ nã ®· trë thµnh mét bé phËn quan träng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. Tõ n¨m 1990 ®Õn nay ngµnh ng­ nghiÖp ®· ph¸t triÓn m¹nh. Hµng n¨m ViÖt nam ®· ®¸nh b¾t tõ 1,2 triÖu ®Õn 1,7 tÊn h¶i s¶n. Trong nh÷ng n¨m qua ngµnh thuû s¶n ®· ®¹t ®­îc tèc ®é ph¸t triÓn cao, æn ®Þnh vµ møc t¨ng tæng b×nh qu©n hµng n¨m vÒ tæng s¶n l­îng thuû s¶n trªn 4%/n¨m, gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu b×nh qu©n chiÕm 10-15% trong ttæng kim ng¹ch xuÈt khÈu cña ViÖt nam hµng n¨m, ®øng thø 29 trªn thÕ giíi vÒ xuÊt khÈu víi 1% gi¸ trÞ xuÊt khÈu thuû s¶n cña thÕ giíi. So víi c¸c n­íc §«ng Nam ¸ th× ViÖt Nam ®øng hµng thø t­ sau Th¸i Lan, In®«nªsia, Malaisia vÒ ®¸nh b¾t vµ xuÊt khÈu thuû s¶n. Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, ®êi sèng nh©n d©n ta ngµy cµng ®­îc n©ng cao, nhu cÇu vÒ thùc phÈm còng t¨ng lªn nhanh chãng c¶ vÒ mÆt sè l­îng vµ chÊt l­îng, ®Æc biÖt lµ nhu cÇu vÒ c¸c lo¹i thuû h¶i s¶n. S¶n phÈm thuû s¶n cña n­íc ta hiÖn nay kh«ng chØ ®¸p øng nhu cÇu trong n­íc mµ cßn xuÊt khÈu mét sè l­îng lín nh÷ng s¶n phÈm cã gi¸ trÞ dinh d­ìng vµ kinh tÕ cao ra n­íc ngoµi( t«m , cua , c¸, mùc...). Theo b¸o cña tæng côc h¶i quan n¨m 1998, mÆt hµng thuû s¶n ViÖt Nam ®· cã mÆt trªn 34 n­íc trªn thÕ giíi víi tæng kim ng¹ch 856,6 triÖu USD vµ hiÖn nay ®· cã mÆt trªn 64 quèc gia. ThÞ tr­êng nhËp khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam lµ c¸c n­íc Ch©u ¢u, 13 n­íc Ch©u ¸ vµ Mü, trong ®ã Mü ®ang lµ thÞ tr­êng môc tiªu mµ chóng ta h­íng vµo. Víi thùc tr¹ng ViÖt Nam ®ang trªn ®µ phÊn ®Êu ®Ó gia nhËp WTO th× viÖc xóc tiÕn quan hÖ th­¬ng m¹i víi Mü lµ ®iÒu quan träng, cïng víi mét sè mÆt hµng xuÊt khÈu kh¸c, s¶n phÈm thuû s¶n cña ViÖt Nam cÇn ph¶i kh¼ng ®Þnh ®­îc vai trß vµ vÞ thÕ cña m×nh trªn ®Êt Mü. §ã lµ môc tiªu quan träng cña ngµnh thuû s¶n n­íc ta vµ còng lµ lý do ®Ó em chän vµ nghiªn cøu ®Ò tµi: “Thùc tr¹ng vµ c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ chñ yÕu nh»m më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam t¹i Mü”. néi dung I_ Mét sè vÊn ®Ò lý luËn chung. 1_Kh¸i niÖm vÒ thÞ tr­êng. a. ThÞ tr­êng nãi chung. Tõ x­a ®Õn nay ®· cã rÊt nhiÒu ®Þnh nghÜa, quan niÖm vÒ thÞ tr­êng kh¸c nhau nh­ng ta cã thÓ hiÓu mét c¸ch chung nhÊt vÒ b¶n chÊt cña thÞ tr­êng nh­ sau: ThÞ tr­êng lµ lÜnh vùc trao ®æi mµ th«ng qua ®ã ng­êi b¸n vµ ng­êi mua cã thÓ trao ®æi s¶n phÈm, dÞch vô cho nhau tu©n theo c¸c quy luËt kinh tÕ hµng hãa. Nh­ vËy, ta cã thÓ hiÓu thÞ tr­êng ®­îc biÓu hiÖn trªn ba nÐt lín sau: - ThÞ tr­êng lµ lÜnh vùc trao ®æi ®­îc tæ chøc theo quy luËt kinh tÕ hµng ho¸ nh­: quy luËt gi¸ trÞ; quy luËt c¹nh tranh.... - ThÞ tr­êng lµ sù trao ®æi ngang gi¸ vµ tù do ®èi víi s¶n phÈm lµm ra; g¾n s¶n xuÊt víi tiªu dïng, buéc s¶n xuÊt ph¶i phôc tïng nhu cÇu tiªu dïng. - Mét thÞ tr­êng c©n ®èi th× gi¸ c¶ cña nã ph¶i ph¶n ¸nh chÝ phÝ s¶n xuÊt x· héi trung b×nh, do ®ã buéc ng­êi s¶n xuÊt ph¶i gi¶m chi phÝ, tiÕt kiÖm nguån lùc, n©ng cao n¨ng suÊt vµ chÊt l­îng s¶n phÈm. b. ThÞ tr­êng xuÊt khÈu thuû s¶n ThÞ tr­êng xuÊt khÈu thuû s¶n vÒ c¬ b¶n vÉn mang b¶n chÊt cña thÞ tr­êng nãi chung nh­ng néi dung cña nã hÑp h¬n. Ta cã thÓ hiÓu thÞ tr­êng xuÊt khÈu thuû s¶n lµ mét lÜnh vùc trao ®æi mµ th«ng qua ®ã ng­êi cung cÊp ë n­íc nµy vµ ng­êi cã nhu cÇu ë n­íc kh¸c vÒ s¶n phÈm vµ dÞch vô thuû s¶n cã thÓ trao ®æi, mua b¸n víi nhau tu©n theo c¸c qui luËt kinh tÕ hµng ho¸. ThÞ tr­êng trao ®æi thuû s¶n thÕ giíi rÊt réng lín bao gåm 195 n­íc xuÊt khÈu vµ 180 quèc gia nhËp khÈu thuû s¶n trong ®ã nhiÒu quèc gia võa xuÊt võa nhËp khÈu thuû s¶n nh­ Mü, Ph¸p, Anh...N¨m 1999, lÜnh vùc xuÊt khÈu thuû s¶n thÕ giíi ®¹t h¬n 50 tû ®« la, gi¶m 2,8% so víi 51,4 tû n¨m 1997. HiÖn nay, Th¸i Lan lµ nhµ xuÊt khÈu thuû s¶n lín nhÊt víi kim ng¹ch xuÊt khÈu h¬n 1 tû ®« la, t­¬ng ®­¬ng 8% tæng kim ng¹ch thÕ giíi. Sau ®ã lµ Mü, Nauy, Trung Quèc,Pªru, §µi Loan, Cana®a, Chilª, In®«nªxia, Nga, Hµn Quèc... Quèc gia nhËp khÈu lín nhÊt lµ NhËt B¶n, chiÕm 30% tæng kim ng¹ch bu«n b¸n quèc tÕ, v­ît xa møc 14% thÞ phÇn cña n­íc ®øng thø hai lµ Mü. N¨m 1999, nhËp khÈu thuû s¶n cña NhËt B¶n, Hång K«ng, Singapore...gi¶m sót nh­ng ®· ®­îc bï ®¾p phÇn nµo bëi nhu cÇu t¨ng m¹nh ë thÞ tr­êng Mü. C¸c n­íc nhËp khÈu thuû s¶n lín cña thÕ giíi ®øng sau NhËt vµ Mü lÇn l­ît lµ Ph¸p, Italia, §øc, Anh, Hång K«ng, Hµ Lan... 2_§Æc ®iÓm cña thÞ tr­êng thuû s¶n t¹i Mü. ThÞ tr­êng Mü lu«n lµ m«t thÞ tr­êng hÊp dÉn kh«ng chØ ®èi víi c¸c n­íc ch©u ¸ ( trong ®ã cã ViÖt Nam) mµ cßn lµ môc tiªu cña nhiÒu n­íc trong c¸c ch©u lôc kh¸c.Trong sè c¸c thÞ tr­êng tiªu thô s¶n phÈm thuû s¶n cña ViÖt Nam th× Mü lµ thÞ tr­êng kh¸ réng lín vµ giµu tiÒm n¨ng, chØ ®øng sau NhËt B¶n. N­íc Mü víi 280 triÖu d©n, thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng­êi vµo lo¹i cao nhÊt thÕ giíi, ®êi sèng vËt chÊt cña ng­êi d©n Mü ë møc rÊt cao nªn nhu cÇu vÒ c¸c lo¹i thùc phÈm lµ rÊt lín c¶ vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng, trong ®ã ®Æc biÖt lµ nhu cÇu vÒ s¶n phÈm thuû s¶n. Søc mua cña ng­êi d©n Mü lín, gi¸ c¶ æn ®Þnh, mÆt hµng chÊt l­îng cµng cao, cµng ®¾t gi¸ th× l¹i cµng dÔ tiªu thô. Mü còng cã mét ngµnh thuû s¶n kh¸ ph¸t triÓn, tuy nhiªn nã vÉn kh«ng ®ñ ®Ó ®¸p øng ®Çy ®ñ nhu cÇu cña ng­êi d©n vÒ chñng lo¹i vµ chÊt l­îng ë mét sè mÆt hµng thuû s¶n. ChÝnh v× thÕ Mü vÉn ph¶i nhËp khÈu tõ c¸c n­íc kh¸c. Khi ®êi sèng lªn cao th× nhu cÇu vÒ c¸c lo¹i h¶i s¶n t¨ng lªn m¹nh mÏ. C¸c lo¹i h¶i s¶n xuÊt hiÖn trªn thÞ tr­êng víi nhiÒu chñng lo¹i kh¸c nhau t¹o nªn sù phong phó vµ ®a d¹ng. Cã rÊt nhiÒu lo¹i s¶n phÈm trªn thÞ tr­êng ®­îc chÕ biÕn víi c«ng nghÖ kh¸c nhau mang nh÷ng th­¬ng hiÖu kh¸c nhau cña rÊt nhiÒu h·ng trong vµ ngoµi n­íc. H¬n n÷a ng­êi d©n Mü l¹i rÊt tù do trong viÖc lùa chän c¸c mÆt hµng tiªu dïng cho m×nh, hä cã thÓ lùa chän mét s¶n phÈm trong hoÆc ngoµi n­íc tuú ý miÔn lµ ®¸p øng ®­îc nhu cÇu cña hä. Do ®ã rÊt nhiÒu c¸c tæ chøc kinh doanh trong vµ ngoµi n­íc Mü ®æ x« vµo thÞ tr­êng tiªu thô bÐo bë nµy t¹o nªn mét m«i tr­êng c¹nh tranh kh¸ c¨ng th¼ng. ViÖt Nam víi nh÷ng lîi thÕ riªng vÒ chÊt l­îng s¶n phÈm tù nhiªn, hµng n¨m n­íc ta vÉn xuÊt sang Mü mét sè l­îng lín s¶n phÈm thuû s¶n ®­îc chÕ biÕn d­íi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau. ChØ tÝnh riªng n¨m 1999 nhËp khÈu thuû s¶n cña Mü lªn tíi con sè kû lôc 9,3 tû USD. Vµo ®­îc thÞ tr­êng Mü tøc lµ hµng hãa uy tÝn chÊt l­îng cao, bëi v× ph¶i ®¶m b¶o vÊn ®Ò vÖ sinh an toµn thùc phÈm theo tiªu chuÈn HACCP. Nh×n mét c¸ch tæng qu¸t, Mü lµ thÞ tr­êng tiªu thô réng lín vµ giµu tiÒm n¨ng cña ngµnh xuÊt khÈu thuû s¶n n­íc ta. Bªn c¹nh ®ã, thÞ tr­êng Mü còng lµ mét thÞ tr­êng kh¸ kh¾t khe. ThÞ tr­êng Mü tuy réng lín nh­ng nhu cÇu cña ng­êi tiªu dïng Mü l¹i rÊt cao. Mét s¶n phÈm thuû s¶n ph¶i ®¹t tiªu chuÈn vÒ mÉu m·, chÊt l­îng, ®é an toµn thùc phÈm vµ hµm l­îng chÊt dinh d­ìng th× míi cã ®ñ kh¶ n¨ng xuÊt hiÖn vµ c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng Mü. NÕu kh«ng cã ®ñ tÊt c¶ c¸c yªu cÇu trªn th× s¶n phÈm ®ã sÏ bÞ c¸c s¶n phÈm cña c¸c h·ng kh¸c c¹nh tranh lo¹i bá, hoÆc bÞ chÝnh ng­êi tiªu dïng Mü tÈy chay, kh¶ n¨ng tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña s¶n phÈm ®ã lµ rÊt khã kh¨n. §ã lµ vÒ phÝa nh÷ng ng­êi tiªu dïng cßn vÒ phÝa ChÝnh phñ Mü còng cã rÊt nhiÒu nh÷ng qui ®Þnh ®Æt ra cho c¸c s¶n phÈm thuû s¶n nhËp khÈu. Khi ®­a s¶n phÈm thuû s¶n vµo thÞ tr­êng Mü, chóng ta ph¶i quan t©m vµ hiÓu ®­îc hÖ thèng ph¸p luËt cña Mü. HÖ thèng luËt cña Mü kh¸ phøc t¹p, chÆt chÏ vµ míi l¹ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu ViÖt Nam. V× vËy nÕu kh«ng nghiªn cøu t×m hiÓu râ th× c¸c doanh nghiÖp sÏ ph¶i g¸nh chÞu nh÷ng thua thiÖt nÆng nÒ trong kinh doanh. Cã thÓ ®¬n cö mét sè luËt sau: _LuËt chèng ®éc quyÒn ®­a ra c¸c chÕ tµi h×nh sù kh¸ nÆng ®èi víi nh÷ng hµnh vi ®éc quyÒn hoÆc c¹ch tranh kh«ng lµnh m¹nh trong kinh doanh, cô thÓ lµ ph¹t tiÒn ®Õn 1 triÖu USD ®èi víi c¸c c«ng ty,100.000 USD hoÆc tï 3 n¨m ®èi víi c¸ nh©n. _LuËt vÒ tr¸ch nhiÖm ®èi víi s¶n phÈm, theo ®ã ng­êi tiªu dïng bÞ thiÖt h¹i cã thÓ kiÖn nhµ s¶n xuÊt vÒ møc båi th­êng thiÖt h¹i quy ®Þnh gÊp nhiÒu lÇn thiÖt h¹i thùc tÕ. _LuËt liªn bang vµ c¸c tiÓu bang cña Mü ®­îc ¸p dông cïng mét lóc trong lÜnh vùc thuÕ kinh doanh ®ßi hái ngoµi viÖc n¾m v÷ng luËt cña tiÓu bang mµ c¸c doanh nghiÖp cã quan hÖ kinh doanh cßn ph¶i n¾m v÷ng luËt cña Liªn bang n÷a. V× vËy cã thÓ nãi ch­a cã sù phï hîp cao gi÷a viÖc xuÊt khÈu hµng thuû s¶n ViÖt Nam víi yªu cÇu nhËp khÈu cña thÞ tr­êng Mü. ThÞ tr­êng Mü lµ mét thÞ tr­êng “khã tÝnh” cña thÕ giíi. Hµng thuû s¶n nhËp khÈu vµo Mü ph¶i qua sù kiÓm tra chÆt chÏ cña côc qu¶n lý thùc phÈm vµ d­îc phÈm Hoa kú(FDA) theo c¸c tiªu chuÈn HACCP. VÊn ®Ò vÖ sinh thùc phÈm, « nhiÔm m«i tr­êng, b¶o vÖ sinh th¸i...lµ nh÷ng lý do mµ Mü th­êng ®­a ra ®Ó h¹n chÕ nhËp khÈu. Bªn c¹nh ®ã, hµng ho¸ tõ n­íc ngoµi xuÊt khÈu vµo Mü sÏ ph¶i tr¶i qua mét sè thñ tôc h¶i quan kh¸ chÆt chÏ. HÖ thèng thuÕ quan cña Mü(gäi t¾t lµ HTS ) hiÖn kh«ng chØ ®­îc thi hµnh ë Mü, mµ hÇu hÕt c¸c quèc gia th­¬ng m¹i lín cña thÕ giíi ®ang ¸p dông... .NhiÒu lo¹i thuÕ cña Mü ®¸nh theo tû lÖ trªn gi¸ trÞ hµng ho¸, tøc lµ møc thuÕ ®­îc x¸c ®Þnh dùa trªn tû lÖ phÇn tr¨m trªn gi¸ trÞ hµng nhËp khÈu, møc thuÕ suÊt biÕn ®éng tõ 1-40%, trong ®ã møc th«ng th­êng tõ 2-7% gi¸ trÞ hµng nhËp khÈu. Mét sè hµng ho¸ kh¸c ph¶i chÞu thuÕ gép- tøc lµ lo¹i thuÕ kÕt hîp c¶ møc thuÕ tû lÖ trªn gi¸ trÞ vµ møc thuÕ theo sè l­îng. Cã nh÷ng hµng ho¸ ph¶i chÞu thuÕ ®Þnh ng¹ch- ®ã lµ lo¹i thuÕ suÊt cao h¬n ®­îc ¸p dông ®èi víi hµng nhËp khÈu sau khi mét l­îng hµng ho¸ cô thÓ thuéc lo¹i ®ã ®· ®­îc nhËp khÈu vµo Mü trong cïng n¨m ®ã. HÇu hÕt c¸c ®èi t¸c th­¬ng m¹i cña Mü ®Òu ®­îc h­ëng quy chÕ ®èi xö th­¬ng m¹i b×nh th­êng(NTR). Hµng ho¸ cña c¸c n­íc thuéc diÖn NTR khi xuÊt khÈu vµo Mü chØ ph¶i chÞu møc thuÕ thÊp h¬n nhiÒu so víi hµng ho¸ cña c¸c n­íc kh«ng cã NTR cña Mü. Khi cã sù ®iÒu chØnh gi¶m hay huû bá mét lo¹i thuÕ quan nµo ®ã th× sù thay ®æi ®ã sÏ ®­îc ¸p dông b×nh ®¼ng ®èi víi tÊt c¶ c¸c n­íc ®­îc h­ëng NTR cña Mü. HiÖn nay, c¸c n­íc tham gia WTO ®Òu ®­îc h­ëng NTR cña Mü. C¸c n­íc ®ang ®­îc h­ëng NTR cña Mü ph¶i ®¸p øng hai ®iÒu kiÖn c¬ b¶n: ®· ký hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i song ph­¬ng víi Mü vµ ph¶i tu©n thñ c¸c ®iÒu kiÖn Jacson-Vanik trong luËt thu¬ng m¹i n¨m 1974 cña Mü. H¬n n÷a, tÝnh c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng Mü rÊt cao, nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi cã lîi thÕ t­¬ng tù nh­ ViÖt Nam còng ®Òu coi thÞ tr­êng Mü lµ thÞ tr­êng chiÕn l­îc trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu thuû s¶n còng nh­ nh÷ng hµng ho¸ kh¸c. Ta b­íc vµo thÞ tr­êng Mü chËm h¬n so víi c¸c ®èi thñ, khi mµ thÞ tr­êng ®· æn ®Þnh vÒ: ng­êi mua, ng­êi b¸n, thãi quen, së thÝch, s¶n phÈm_®©y còng ®­îc coi lµ th¸ch ®è ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng ho¸ nãi chung, hµng thuû s¶n nãi riªng cña ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng Mü. 3_ Sù cÇn thiÕt ph¶i më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu thuû s¶n t¹i Mü cña ViÖt Nam. Thùc tÕ cho thÊy s¶n l­îng tiªu thô thuû s¶n trªn thÞ tr­êng thÕ giíi nãi chung vµ thÞ tr­êng Mü nãi riªng ngµy cµng t¨ng, viÖc ®ã cã nhiÒu nguyªn nh©n, nh­ng cã hai nguyªn nh©n chÝnh ®ã lµ gia t¨ng d©n sè vµ thu nhËp. Dù b¸o vµo n¨m 2005 møc tiªu thô thùc phÈm trªn trÞ tr­êng thÕ giíi lµ 100 triÖu tÊn/n¨m( ch­a kÓ ®Õn thøc ¨n cho ch¨n nu«i lµ 25-30 triÖu tÊn/n¨m) vµ tæng møc tiªu thô thuû s¶n cña thÕ giíi lµ 125-135 triÖu tÊn/n¨m. Ngµnh ng­ nghiÖp cña ViÖt Nam míi b¾t ®Çu ph¸t triÓn m¹nh tõ n¨m 1990 ®Õn nay vµ xuÊt khÈu thuû s¶n còng kh«ng ngõng t¨ng lªn tõ ®ã. MÆt hµng xuÊt khÈu vÒ thuû s¶n cña ViÖt Nam kh¸ phong phó vÒ chñng lo¹i. S¶n l­îng t«m ®«ng l¹nh chiÕm tõ 80-90% khèi l­îng hµng thuû s¶n xuÊt khÈu, vÒ gi¸ xuÊt khÈu th× t«m còng lµ mÆt hµng ®­îc gi¸ nhÊt trong ba chñng lo¹i chÝnh xuÊt khÈu hµng thuû s¶n cña ViÖt Nam. Trong c¬ cÊu xuÊt khÈu cña ViÖt Nam th× thuû s¶n lµ ngµnh cã vÞ trÝ rÊt quan träng. Chóng ta cã thÓ thÊy r»ng Mü lµ thÞ tr­êng tiÒm n¨ng ®èi víi ViÖt Nam. Kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam 2000 míi ®¹t kho¶ng 700 triÖu USD nh­ng kh¶ n¨ng nhËp khÈu cña thÞ tr­êng nµy n¨m 2000 ®· lµ 1300triÖu USD (ViÖt Nam míi chØ chiÕm 0,06% thÞ phÇn nhËp khÈu cña Mü). Dù tÝnh r»ng kim ng¹ch xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Mü ë cuèi n¨m 2005 lµ 3 tû USD vµ n¨m 2010 lµ 6 tû USD- ®©y lµ dù b¸o mµ mét nhãm c¸c nhµ nghiªn cøu ®· ®Ò xuÊt. ViÖc bu«n b¸n thuû s¶n trªn thÕ giíi vÉn tiÕp tôc t¨ng nh­ hiÖn nay. C¸c n­íc xuÊt khÈu m¹nh vµ n¨ng ®éng vÉn lµ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn - nh÷ng n­íc ®ang cÇn ngo¹i tÖ, cßn nh÷ng n­íc nhËp khÈu lµ nh÷ng n­íc ph¸t triÓn. Trong xu thÕ ®ã, ®Ó t¨ng h¬n n÷a kim ng¹ch xuÊt khÈu ngµnh thuû s¶n nãi riªng vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ quèc d©n nãi chung th× vÊn ®Ò më réng thÞ tr­êng tiªu thô s¶n phÈm thuû s¶n n­íc ngoµi, ®Æc biÖt ®èi víi thÞ tr­êng Mü lµ v« cïng cÇn thiÕt. II_ Kh¸i qu¸t thùc tr¹ng thÞ tr­êng xuÊt khÈu thuû s¶n t¹i Mü cña ViÖt Nam. 1_ Kh¸i qu¸t thÞ tr­êng xuÊt khÈu thuû s¶n t¹i Mü cña ViÖt Nam. Ngµnh thuû s¶n ViÖt Nam b¾t ®Çu xuÊt khÈu sang Mü tõ n¨m 1994 víi gi¸ trÞ ban ®Çu cßn thÊp, míi chØ cã 6 triÖu USD. Tõ ®ã gi¸ trÞ thuû s¶n xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Mü t¨ng liªn tôc qua c¸c n¨m. N¨m 1998 lªn tíi 82 triÖu USD vµ ®­a ViÖt Nam lªn vÞ trÝ thø 19 trong c¸c n­íc xuÊt khÈu thuû s¶n vµo Mü. N¨m 1999 Mü nhËp khÈu tõ ViÖt Nam 130 triÖu USD thñy s¶n c¸c lo¹i, n¨m 2000 ®¹t 302,4 triÖu USD vµ trong 6 th¸ng ®Çu n¨m 2001 xuÊt khÈu thuû ViÖt Nam vÉn tiÕp tôc t¨ng tr­ëng ®¹t 31 ngh×n tÊn vÒ khèi l­îng, víi gi¸ trÞ 210,4 triÖu USD. Hµng thuû s¶n xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Mü chñ yÕu lµ t«m ®«ng l¹nh. MÆt hµng xuÊt khÈu lín thø hai lµ c¸ ngõ t­¬i ®¹t 6,3 triÖu USD trong 2 th¸ng ®Çu n¨m 2001 còng t¨ng v­ît bËc so víi cïng kú n¨m 2000 (chØ cã 1,5 triÖu USD), c¸ biÓn ®«ng l¹nh cã gi¸ trÞ xuÊt khÈu ®øng thø 3 víi gi¸ trÞ 2,5 triÖu USD trong hai th¸ng ®Çu n¨m 2001, trong ®ã c¸ ba sa philª ®«ng l¹nh lµ mÆt hµng ViÖt Nam vÉn chiÕm lÜnh thÞ tr­êng Mü víi gi¸ trÞ xuÊt khÈu 1,7 triÖu USD. MÆt hµng cua biÓn còng ®¹t møc t¨ng tr­ëng cao trong xuÊt khÈu sang Mü( bao gåm cua sèng, cua ®«ng l¹nh, cua luéc, thÞt cua ®«ng) ®¹t gi¸ trÞ xuÊt khÈu 1,8 triÖu USD. Ngoµi ra cßn mét sè mÆt hµng thuû s¶n xuÊt khÈu kh¸c còng mang l¹i gi¸ trÞ lín cho ngµnh xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam. 2_ Thùc tr¹ng thÞ tr­êng xuÊt khÈu s¶n phÈm thuû s¶n cña ViÖt Nam sang Mü. a_ Nh÷ng thuËn lîi. Thùc tÕ, viÖc xuÊt khÈu s¶n phÈm thuû s¶n cña ViÖt Nam ®­îc diÔn ra trªn nÒn t¶ng cña rÊt nhiÒu ®iÒu kiÖn thuËn lîi. ThuËn lîi ®Çu tiªn ph¶i kÓ ®Õn ®ã lµ thuËn lîi vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn. §Æc ®iÓm vÒ mÆt tù nhiªn cña n­íc ta nh­ ®· nãi ë trªn ®¶m b¶o cho nguån tµi nguyªn h¶i s¶n rÊt phong phó. C¸c vïng biÓn ViÖt Nam cã n¨ng lùc t¸i sinh häc cao cña vïng sinh th¸i nhiÖt ®íi vµ m«i tr­êng biÓn cßn t­¬ng ®èi s¹ch, do ®ã h¶i s¶n ®­îc ®¸nh gi¸ lµ an toµn cho søc khoÎ_ mét ­u ®iÓm hµng ®Çu trªn thÞ tr­êng s¶n phÈm thuû s¶n thÕ giíi hiÖn nay. Trong vïng biÓn ®Æc quyÒn kinh tÕ réng kho¶ng 1 triÖu km2 tæng tr÷ l­îng thuû s¶n biÓn ®­îc ®¸nh gi¸ kho¶ng 4 triÖu tÊn, trong ®ã tr÷ l­îng thuû s¶n ë tÇng næi chiÕm 62,7% vµ tÇng ®¸y chiÕm 37,3% ®¶m b¶o cho kh¶ n¨ng khai th¸c 1,4 ®Õn 1,6 triÖu tÊn thuû s¶n c¸c lo¹i hµng n¨m trong ®ã cã nhiÒu lo¹i h¶i s¶n quÝ cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao nh­ t«m hïm, c¸ ngõ, sß huyÕt...Víi 1,4 triÖu ha mÆt n­íc néi ®Þa, tiÒm n¨ng nu«i trång thuû s¶n rÊt dåi dµo, kho¶ng 1,5 triÖu tÊn mçi n¨m. Nh­ vËy, ViÖt Nam cã lîi thÕ rÊt lín vÒ s«ng, hå, biÓn. HÖ thèng s«ng ngßi ®­îc ph©n bè trªn c¶ n­íc, bê biÓn kÐo dµi tõ B¾c vµo Nam. Nh÷ng tiÒm n¨ng lín nh­ thÕ nµy nÕu ®­îc khai th¸c triÖt ®Ó th× kh¶ n¨ng xuÊt khÈu thuû sang Mü sÏ ®­îc gia t¨ng mét c¸ch ®¸ng kÓ. Bªn c¹nh ®ã chóng ta cã thuËn lîi rÊt lín vÒ nguån nh©n lùc. Chóng ta cã mét ®éi ngò c«ng nh©n dåi dµo vÒ sè l­îng víi b¶n chÊt cÇn cï chÞu khã kh«ng ng¹i gian khæ. §éi ngò c«ng nh©n trong ngµnh thuû s¶n ®· gãp phÇn t¹o nªn thµnh c«ng trong ho¹t s¶n xuÊt-xuÊt khÈu. §éi ngò nh©n lùc trong ngµnh kh«ng ngõng ®­îc n©ng cao vÒ tr×nh ®é kü thuËt vµ chuyªn m«n. Tuy nhiªn hiÖn t¹i, ®Ó ®¸p øng viÖc khai th¸c chÕ biÕn thñy s¶n phôc vô cho xuÊt khÈu chóng ta cßn thiÕu mét lùc l­îng lao ®éng cã tr×nh ®é chuyªn m«n cao, ®Æc biÖt trong ho¹t ®éng qu¶n lý cña c¸c doanh nghiÖp. VÒ vÊn ®Ò s¶n xuÊt ®Ó phôc vô cho xuÊt khÈu, tõ n¨m 1986, ViÖt Nam ®· cã 41 nhµ m¸y chÕ biÕn thuû s¶n víi c«ng suÊt 280 tÊn/ngµy. N¾m b¾t ®­îc tÝnh c¸ch vµ tiÒm n¨ng cña thÞ tr­êng Mü, ViÖt Nam ®· cö chuyªn gia thuû s¶n ®Çu tiªn tham gia líp tËp huÊn quèc tÕ vÒ HACCP( Hazard Analysis critical control Point) tõ n¨m 1991. N¨m 1996 sè nhµ m¸y chÕ biÕn ®· t¨ng lªn ®Õn 196 chiÕc víi c«ng suÊt chÕ biÕn kho¶ng 1841 tÊn/ngµy. Ngµnh thuû s¶n còng ®· thµnh lËp c¬ quan kiÓm tra chÊt l­îng hµng thuû s¶n, cho nªn n¨m 1998 ®· cã 27 nhµ m¸y ®«ng l¹nh chÕ biÕn thuû s¶n ®¹t tiªu chuÈn HACCP, n¨m 1999 lªn ®Õn 47 nhµ m¸y, n¨m 2000 cã 67 nhµ m¸y ®¹t tiªu chuÈn HACCP. Nhê nguån ®Çu t­ kÞp thêi vÒ vèn ®· ®­a l¹i nh÷ng kÕt qu¶ râ nÐt: sè tµu thuû s¶n t¨ng thªm lµ h¬n 1,2 triÖu CV(163,36%), trong ®ã c¬ cÊu tµu cã c«ng suÊt lín khai th¸c xa bê ®· t¨ng lªn râ rÖt, x©y dùng ®­îc 27 c¶ng c¸ trong ®ã cã nhiÒu c¶ng ®· hoµn thµnh vµ ®­a l¹i hiÖu qu¶ cao. VÒ nu«i trång thuû s¶n tÝnh ®Õn th¸ng 12/2000: diÖn tÝch nu«i trång thuû ®· t¨ng lªn hµng chôc ngh×n ha, chuyÓn ®æi c¬ b¶n diÖn tÝch trång lóa n¨ng suÊt thÊp vµ ®Êt hoang ho¸ sang nu«i trång thuû s¶n b­íc ®Çu cã hiÖu qu¶ .VÒ chÕ biÕn thuû s¶n, trong 5 n¨m ®· t¨ng thªm 80 nhµ m¸y chÕ biÕn víi c«ng suÊt chÕ biÕn 300 tÊn/ngµy, ®­a tæng sè c¬ së chÕ biÕn lªn 266 c¬ së, trong ®ã 220 nhµ m¸y cã trang bÞ nhµ x­ëng hiÖn ®¹i, trang bÞ d©y chuyÒn c«ng nghÖ cao, cã 50 doanh nghiÖp chÕ biÕn ®ñ tiªu chuÈn xuÊt khÈu thuû s¶n vµo EU, 77 doanh nghiÖp xuÊt khÈu vµo B¾c Mü. Nhê vËy, n¨m 2000, ngµnh thuû s¶n ®· ®­îc nh÷ng thµnh c«ng lín c¶ vÒ s¶n l­îng, diÖn tÝch nu«i trång vµ ®Æc biÖt lµ gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t møc kû lôc 1,475 tû USD. Râ rµng, ®Çu t­ ®· ®­îc chøng minh lµ cã hiÖu qu¶. Trong c¸c nh©n tè thuËn lîi chóng ta ph¶i kÓ ®Õn nh©n tè cã tÝnh chÊt quan träng bËc nhÊt, ¶nh h­ëng trùc tiÕp nhÊt ®Õn qu¸ tr×nh xuÊt khÈu s¶n phÈm thuû s¶n, ®ã lµ nh©n tè chñ tr­¬ng vµ ®­êng lèi cña §¶ng, Nhµ n­íc. ChÝnh phñ ViÖt Nam ®· ra rÊt nhiÒu nh÷ng quyÕt ®Þnh, chÝnh s¸ch nh»m thóc ®Èy ngµnh xuÊt khÈu thuû h¶i s¶n. Cã thÓ ®¬n cö mét sè quyÕt ®Þnh nh­ sau: _NghÞ ®Þnh sè 13/CP ra ngµy 2/3/1993 ®· kh¬i dËy tiÒm n¨ng cña c¶ n­íc vÒ ph¸t triÓn lÜnh vùc thuû s¶n ®Æc biÖt lµ h­íng vÒ xuÊt khÈu. _QuyÕt ®Þnh sè 400/TTg ra ngµy 7/8/93 cho phÐp miÔn thuÕ tµi nguyªn, thuÕ doanh thu vµ thuÕ lîi tøc, hoµn thuÕ xuÊt khÈu trong 3 n¨m ®èi víi ho¹t ®éng ®¸nh b¾t thuû h¶i s¶n xa bê. _ QuyÕt ®Þnh 428/TTg ra ngµy 7/8/95 vÒ ®Çu t­ “ Kh«i phôc vµ hoµn thiÖn c¬ së h¹ tÇng nghÒ c¸” bao gåm viÖc x©y dùng c¸c c¶ng c¸, cho vay vèn dµi h¹n víi l·i suÊt ­u ®·i, thóc ®Èy nghiªn cøu vµ øng dông tiÕn bé khoa häc kü thuËt, ph¸t triÓn c«ng nghÖ chÕ biÕn sau thu ho¹ch... _ QuyÕt ®Þnh sè 251/1998/Q§-TTg vÒ c¸c chÝnh s¸ch thóc ®Èy xuÊt khÈu thuû s¶n. Ta thÊy r»ng ®­êng lèi ®óng ®¾n cña §¶ng vµ ChÝnh phñ ®· t¹o ra mét c¬ héi thuËn lîi cho mäi doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh, ®Èy m¹nh xuÊt khÈu ra thÞ tr­êng thÕ giíi ®Æc biÖt lµ thÞ tr­êng Mü mµ ®Æc biÖt lµ hµng thuû s¶n ViÖt Nam. MÆt kh¸c ngµnh thuû ®­îc hç trî bëi biÖn ph¸p chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc: hç trî nghiªn cøu vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ hç trî x©y dùng quy ho¹ch, hç trî ®Çu t­ xóc tiÕn th­¬ng m¹i...Nh÷ng hç trî nµy t¨ng kh¶ n¨ng xuÊt khÈu thuû s¶n vµo thÞ tr­êng Mü cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. HiÖn nay ChÝnh phñ ®ang th«ng qua c¬ chÕ ®iÒu hµnh xuÊt - nhËp khÈu cña ViÖt Nam giai ®o¹n 2001-2005. Víi c¬ chÕ míi nµy mäi doanh nghiÖp ®Òu cã thÓ tham gia vµo ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu, tiÕn tíi xo¸ bá c¸c rµo c¶n ph¸p lý, thñ tôc g©y trë ng¹i cho ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu. Kh¶ n¨ng tiÕp cËn c¸c thÞ tr­êng quèc tÕ trong ®ã cã Mü cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam sÏ thuËn lîi h¬n. M«i tr­êng ®Çu t­ cña ViÖt Nam: m«i tr­êng ph¸p lý, m«i tr­êng hµnh chÝnh, m«i tr­êng tµi chÝnh ng©n hµng, c¬ së h¹ tÇng, nguån nh©n lùc...ngµy cµng hoµn thiÖn, t¨ng kh¶ n¨ng thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi trong ®ã cã c¸c nhµ ®Çu t­ Mü vµo ViÖt nam s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu thuû s¶n. ChÝnh s¸ch ­u ®·i ®Çu t­ ®èi víi ViÖt kiÒu ngµy cµng thÓ hiÖn tÝnh ­u viÖt: thu hót hµng ngµn kiÒu bµo chuyÓn vèn vÒ n­íc, t¹o ra hµng tr¨m dù ¸n s¶n xuÊt linh ho¹t trong ®ã cã nhiÒu dù ¸n s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu thuû s¶n nh»m tiªu thô t¹i thÞ tr­êng Mü. Cã kho¶ng 1,5 triÖu ng­êi ViÖt kiÒu sèng t¹i mü ®a sè hä ®Òu cã lßng yªu n­íc, h­íng vÒ céi nguån, nÕu cã sù kÕt hîp tèt th× ViÖt kiÒu ë Mü sÏ lµ cÇu nèi cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam th©m nhËp vµo thÞ tr­êng Mü. B¶n th©n néi lùc cña c¸c doanh nghiÖp nãi chung vµ c¸c doanh nghiÖp thuéc ngµnh thuû s¶n nãi riªng cña ViÖt nam ®· ®­îc n©ng lªn ®¸ng kÓ sau 10 n¨m thùc hiÖn chÝnh s¸ch më cöa héi nhËp: tr×nh ®é tay nghÒ c«ng nh©n, trang thiÕt bÞ, m¸y mãc ®· ®­îc n©ng lªn ®¸ng kÓ, nhiÒu s¶n phÈm cã chÊt l­îng cao ®· ®¸p øng ®­îc yªu cÇu thÞ tr­êng trong ®ã cã thÞ tr­êng Mü. Sù t¨ng tr­ëng cña xuÊt khÈu thuû s¶n sang thÞ tr­êng Mü g¾n liÒn víi sù tiÕn bé trong quan hÖ hîp t¸c kinh tÕ gi÷a ViÖt Nam –Hoa Kú, ®Æc biÖt sau khi hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt-Mü ®­îc ký vµo ngµy 13/7/2000. Sù kiÖn nµy më ra nh÷ng c¬ héi kinh doanh míi, nhÊt lµ sau khi hiÖp ®Þnh ®­îc th«ng qua bëi hai nhµ n­íc ViÖt Nam –Hoa Kú. §èi víi ViÖt Nam vµ c¸c n­íc xuÊt khÈu thuû s¶n kh¸c, th× thÞ tr­êng Mü lµ thÞ tr­êng nhËp khÈu thuû s¶n lín thø hai trªn thÕ giíi vµ còng lµ thi tr­êng tiªu thô ®a d¹ng vÒ mÆt hµng, gi¸ trÞ vµ chÊt l­îng. Ngay sau khi hiÖp ®Þnh song ph­¬ng cã hiÖu lùc, quy chÕ tèi huÖ quèc( MFN ) trong th­¬ng m¹i hµng ho¸ ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho hµng thuû s¶n ViÖt Nam vao thÞ tr­êng ®Çy hÊp dÉn nµy víi sù ­u ®·i vÒ møc thuÕ nhËp khÈu MFN, ch¼ng h¹n ®èi víi thÞt cua thuÕ suÊt MFN lµ 7,5%,phi MFN lµ 15%; èc: thuÕ suÊt t­¬ng øng lµ 5% vµ 20%; c¸ philª t­¬i vµ ®«ng: 0%vµ 0-5,5% cent/kg; c¸ kh« 4-7% vµ25-30%... HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt –Mü khuyÕn khÝch viÖc tæ chøc xóc tiÕn ho¹t ®éng th­¬ng m¹i gi÷a hai n­íc nh­: héi chî, triÓn l·m, trao ®æi th­¬ng m¹i t¹i l·nh thæ hai n­íc, cho phÐp c¸c c«ng d©n, c«ng ty hai n­íc qu¶ng c¸o s¶n phÈm, dÞch vô b»ng c¸ch tho¶ thuËn trùc tiÕp víi c¸c tæ chøc th«ng tin qu¶n c¸o bao gåm: truyÒn h×nh, ph¸t thanh , ®¬n vÞ kinh doanh in Ên vµ b¶ng hiÖu. Mçi bªn còng cho liªn hÖ vµ cho b¸n trùc tiÕp hµng ho¸ dÞch vô gi÷a c«ng d©n, c«ng ty cña bªn kia tíi ng­êi sö dông cuèi cïng. §©y lµ c¬ héi cho c¶ doanh nghiÖp ViÖt Nam vµ Mü cã diÒu kiÖn t×m hiÓu s©u vÒ thÞ tr­êng cña nhau ®Ó më réng bu«n b¸n gi÷a hai n­íc. HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt –Mü kh¼ng ®Þnh c¬ chÕ chÝnh s¸ch míi cña ViÖt Nam, ®¸nh dÊu b­íc ngoÆc trong quan hÖ ViÖt Nam –Hoa Kú. ViÖc chóng ta thùc hiÖn c¸c ®iÒu kho¶n cña hiÖp ®Þnh lµ ®iÒu kiÖn ban ®Çu cho viÖc gia nhËp WTO sau nµy. KÓ tõ khi ký kÕt ®Õn khi cã hiÖu lùc hiÖp ®Þnh ph¶i tr¶i mét thêi gian thö th¸ch h¬n mét n¨m. Nã ®­îc quèc héi hai n­¬c phª chuÈn rÊt kü tr­íc khi th«ng qua, cã thÓ nãi ®ã lµ nç lùc rÊt lín cña §¶ng vµ chÝnh phñ ta, còng nh­ th­îng h¹ viÖn Hoa Kú. HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt-Mü ®­îc thùc thi, c¸nh cöa ®i vµo thÞ tr­êng Mü cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®­îc më réng h¬n. ThuÕ nhËp khÈu sÏ gi¶m ®i 30-40% khi ViÖt Nam ®­a hµng ho¸ vµo thÞ tr­êng Mü. Theo phßng th­¬ng m¹i Mü t¹i TP Hå chÝ Minh sau khi hiÖp th­¬ng m¹i ViÖt- Mü cã hiÖu lùc th× n¨m nhãm ngµnh trong ®ã cã ngµnh thuû s¶n ®­îc h­ëng lîi nhiÒu nhÊt v× thuÕ nhËp khÈu vµo thÞ tr­êng Mü sÏ gi¶m m¹nh. M«i tr­êng kinh doanh vµ ®Çu t­ ®­îc c¶i thiÖn t¨ng kh¶ n¨ng thu hót vèn ®Çu t­ ch¼ng nh÷ng ®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp Mü mµ cßn thu hót vèn ®Çu t­ tõ c¸c quèc gia kh¸c. V× tr­íc khi hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt-Mü cã hiÖu lùc th× hµng ho¸ ViÖt Nam ®­a vµo thÞ tr­êng Mü kh«ng ®­îc h­ëng quy chÕ MFN. Cho nªn nhiÒu nhµ ®Çu t­ n­íc muèn s¶n xuÊt hµng ho¸ sang Mü kh«ng muèn ®Çu t­ vµo ViÖt Nam. HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ®­îc th«ng qua th× hµng xuÊt khÈu tõ ViÖt Nam sang Mü ®­îc h­ëng quy chÕ MFN, vÊn ®Ò cßn l¹i lµ ta tiÕp tôc hoµn chØnh m«i tr­êng ®Çu t­ mµ ta ®· cam kÕt theo tinh thÇn cña hiÖp ®Þnh: t¹o ra m«i tr­êng kinh doanh b×nh ®¼ng ®Ó luång vèn ®Çu t­ cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn nh­ nhau. §¬n gi¶n ho¸ thñ tôc vµ theo lé tr×nh th× bá giÊy phÐp ®Çu t­, c¸c doanh nghiÖp kÓ c¶ c¸c doanh nghiÖp FDI chØ ®¨ng ký kinh doanh ®Çu t­. Sau khi hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt- Mü cã hiÖu lùc ch¾c ch¾n r»ng ngµy cµng cã nhiÒu doanh nghiÖp ®Çu t­ vµo thÞ tr­êng Mü. Bëi v×, tr­íc hÕt c¸c th«ng tin vÒ thÞ tr­êng, kh¸ch hµng, ®èi t¸c sÏ ®­îc cËp nhËt h¬n. Sù am hiÓu thi tr­êng Mü sÏ t¨ng lªn ®èi v¬i c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i nh­ nhÞp cÇu nèi gi÷a c¸c doanh nghiÖp hai n­íc t¹o ®iÒu kiÖn cho sù hîp t¸c kinh doanh xuÈt khÈu ph¸t triÓn h¬n. §ã lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn rÊt thuËn lîi mµ hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt – Mü mang l¹i cho chóng ta. Nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi nh­ ®· ph©n tÝch ë trªn, ngµnh xuÊt khÈu s¶n phÈm thuû s¶n ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu to lín. Tõ n¨m 1996 ®Õn n¨m 2000 ngµnh lu«n hoµn thµnh kÕ ho¹ch nhµ n­íc giao, n¨m sau cao h¬n n¨m tr­íc vµ ®¹t ®­îc møc t¨ng tr­ëng cao (b×nh qu©n 9,17%/n¨m), gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu b×nh qu©n t¨ng 21,85%/n¨m. XuÊt khÈu thuû s¶n n¨m 2000 ®¹t 1,475 tû USD, b»ng 1/10 tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¶ n­íc vµ v­¬n lªn ®øng hµng thø 3 trong c¸c ngµnh xuÊt khÈu cña ViÖt nam. Sau n¨m n¨m 1996-2000 tæng møc ®Çu t­ cña ngµnh thuû s¶n lµ 9.185.640 triÖu ®ång trong ®è ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ 545 tû ®ång( chiÕm5,93%). Trong h¬n 9 ngh×n tû ®ång ®­îc huy ®éng ®Ó ®Çu t­ ph¸t triÓn, ngµnh chñ yÕu vËn dông néi lùc lµ chñ yÕu, vèn ®Çu t­ trong n­íc lµ h¬n 8600 triÖu ®ång chiÕm tíi 90,07% tæng møc ®Çu t­. §Ó cã ®­îc nguån vèn ng©n s¸ch th× ngµnh ®· cã biÖn ph¸p huy ®éng nguån vån trong d©n ®¹t 1700 tû ®ång ( chiÕm tû träng 18,62%). Trong giai ®o¹n 1999-2000, ngµnh thuû s¶n cña n­íc ta sÏ phÊn ®Êu ®­a tû träng cña ngµnh trong GDP lªn 2,5-3% vµ ®¶m b¶o tèc ®é t¨ng tæng s¶n l­îng b×nh qu©n cña ngµnh lªn 4,5-5,1%/n¨m, trong ®ã khai th¸c h¶i s¶n t¨ng 1,7%/n¨m vµ nu«i trång thuû s¶n t¨ng 8,5%/n¨m. §Õn n¨m 2010 tû träng nu«i trång thuû s¶n trong tæng s¶n l­îng cña ngµnh cÇn ®¹t 50%. §ång thêi phÊn ®Êu ®­a tèc ®é t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n lªn tèc ®é trung b×nh lµ 15-20%/n¨m, tèc ®é t¨ng viÖc lµm trong nghÒ c¸ lªn trung b×nh lµ 2,65%/n¨m trong c¶ thêi kú 1999-2010 . Môc tiªu lín nhÊt ®­a tæng s¶n l­îng thuû s¶n ®¹t tõ 1,8-1,9 triÖu tÊn vµo n¨m 2005. §¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu ®ã nhê cã sù quan t©m cña c¸c cÊp l·nh ®¹o §¶ng vµ Nhµ n­íc, sù phèi hîp gióp ®ì cña c¸c bé ban ngµnh ë trung ­¬ng, c¸c cÊp chÝnh quyÒn ë ®Þa ph­¬ng, cã sù nç lùc chung cña c¸c c¸n bé c«ng nh©n viªn ngµnh vµ hµng triÖu lao ®éng trong c¶ n­íc. Hy väng trong thêi gian tíi ngµnh thuû s¶n sÏ ®¸p øng yªu cÇu ®Æt ra, víi nh÷ng tiÒm n¨ng s½n cã cña m×nh ViÖt Nam cã thÓ c¶i thiÖn ®­îc vÞ trÝ cña m×nh trªn thÞ tr­êng Mü. b_ Nh÷ng khã kh¨n. Bªn c¹nh nh÷ng ®iÒu kiÖn hÕt søc thuËn lîi mµ nh÷ng yÕu tè chñ quan còng nh­ kh¸ch quan ®· mang l¹i th× ngµnh xuÊt khÈu s¶n phÈm thuû s¶n n­íc ta cßn gÆp mét sè nh÷ng vÊn ®Ò khã kh¨n lµm c¶n trë qu¸ trÜnh xóc tiÕn ®Èy m¹nh xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng thÕ giíi, ®Æc biÖt lµ thÞ tr­êng Mü. XuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn, mét vÊn ®Ò ®Æt ra lµ s¶n phÈm xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng Mü ®a sè c¸c lµ c¸c s¶n phÈm khai th¸c tõ thiªn nhiªn, ®Êt ®ai, tµi nguyªn biÓn. S¶n phÈm thuû s¶n xuÊt khÈu chñ yÕu ®­îc chÕ biÕn d­íi d¹ng míi qua s¬ chÕ nªn hiÖu qu¶ thÊp, gi¸ c¶ cßn bÊp bªnh, gi¸ xuÊt khÈu kh«ng æn ®Þnh. TÝnh c¹nh tranh s¶n phÈm xuÊt khÈu cña ViÖt Nam cßn thÊp trªn c¶ hai khÝa c¹ch gi¸ c¶ vµ chÊt l­îng so víi s¶n phÈm cïng lo¹i cã xuÊt xø tõ c¸c quèc gia kh¸c . ViÖt Nam chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng h¬n 10 n¨m qua. Ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu theo ®ã còng míi ph¸t triÓn. XuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam sang Mü b¾t ®Çu tõ n¨m 1994. Bëi vËy chóng cßn gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n, søc Ðp tõ thÞ tr­êng, ®èi thñ c¹nh tranh. Ph¶i nãi r»ng chóng ta ch­a cã kinh nghiÖm trªn thÞ tr­êng quèc tÕ , ®Æc biÖt thÞ tr­êng Hoa Kú. Khi xuÊt khÈu hµng ho¸ sang Mü, mµ ë ®©y lµ thuû s¶n vÊn ®Ò thÞ tr­êng cã t¸c ®éng m¹nh nhÊt ®Õn sù tån t¹i cña hµng ViÖt Nam trªn ®Êt Mü. Trë ng¹i lín nhÊt lµ chóng ta ®ang ph¶i ®èi chäi víi nh÷ng ®èi thñ c¹nh tranh m¹nh h¬n chóng ta rÊt nhiÒu. Søc m¹nh cña ®èi thñ c¹nh tranh thÓ hiÖn ë th©m niªn chÊt l­îng s¶n phÈm vµ c¸c yÕu tè kh¸ch quan kh¸c. ViÖt Nam kh«ng ph¶i lµ ®èi t¸c duy nhÊt cña Mü, xuÊt khÈu thuû sang Mü cã nhiÒu ®èi thñ rÊt m¹nh so víi chóng ta nh­ Cana®a, Trung Quèc...ThÞ phÇn thuû s¶n cña ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng Mü cßn rÊt khiªm tèn. §ã lµ mét ®ßi hái, th¸ch thøc rÊt lín ®èi víi nhµ ho¹ch ®Þnh chiÕn l­îc cña ViÖt Nam. ThÞ tr­êng Mü tuy réng lín nh­ng chóng ta ch­a më réng ®­îc quy m«, nguyªn nh©n ë ®©y cã thÓ lµ chóng ta yÕu kÐm vÒ kh©u tæ chøc b¸n hµng, marketing s¶n phÈm, do chÊt l­îng hµng ho¸ ch­a b»ng mét sè ®èi thñ c¹ch tranh ë mét khÝa c¹nh nµo ®ã, còng cã thÓ do nguyªn nh©n kh¸ch quan xuÊt ph¸t tõ thÞ tr­êng Mü. Mét khã kh¨n mµ chóng ta cßn gÆp ph¶i ®ã lµ vÊn ®Ò vÒ chÊt l­îng vµ ®é an toµn, vÖ sinh thùc phÈm. MÆc dï c¬ quan FDA cña Mü ®· c«ng nhËn hÖ thèng HACCP cña VIÖt Nam, nh­ng chÊt l­îng s¶n phÈm thuû s¶n xuÊt khÈu cña ViÖt Nam cßn h¹n chÕ do tr×nh ®é c«ng nghÖ chÕ biÕn vµ b¶o qu¶n cßn thÊp, chñ yÕu lµ c«ng nghÖ ®«ng l¹nh. Bªn c¹nh ®ã trong lÜnh vùc tiÕp thÞ, mÆc dï ®· cã trªn 50 doanh nghiÖp ViÖt Nam ®ang xuÊt khÈu thuû s¶n sang Mü nh­ng hÇu nh­ ch­a cã doanh nghiÖp nµo më ®­îc v¨n phßng d¹i diÖn t¹i n­íc Mü. Do vËy c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam Ýt cã c¬ héi giao th­¬ng víi nh÷ng nhµ ph©n phèi Mü, nhÊt lµ t×m hiÓu c¸c luËt ch¬i cña thÞ tr­êng nµy.§ã lµ mét thiÖt thßi mµ chóng ta cÇn ph¶i cè g¾ng kh¾c phôc. Trong kh©u chÕ biÕn, c«ng nghÖ chÕ biÕn thuû s¶n nhËp tõ n­íc ngoµi võa cò võa l¹c hËu, do ®ã kh«ng ®¶m b¶o ®­îc chÊt l­îng s¶n phÈm phôc vô cho viÖc xuÊt khÈu. ViÖt Nam ®­îc vÝ nh­ b·i th¶i c«ng nghiÖp, nªn ngµnh thuû s¶n còng kh«ng tr¸nh khái sù l¹c hËu, sù cò kü vÒ c«ng nghÖ. Nh­ vËy muèn cã s¶n phÈm chÕ biÕn tõ thuû s¶n ®ñ tiªu chuÈn chÊt l­îng cho xu©t khÈu, chóng ta ph¶i cã ®­îc c«ng nghÖ tiªn tiÕn , vËy ®Ó cã c«ng nghÖ tiªn tiÕn th× ph¶i cã l­îng vèn lín, khã kh¨n vÒ vèn cã thÓ lµ ngän ngµnh cña mäi vÊn ®Ò. Gi¶i quyÕt vÒ vèn lµ bµi to¸n khã ®èi víi mäi quèc gia, ®Æc biÖt lµ ®èi víi n­íc nghÌo, n­íc ®ang ph¸t triÓn nh­ ViÖt nam hiÖn nay. Vèn cã thÓ ®­îc huy ®éng tõ hai nguån: Thø nhÊt, huy ®éng trong n­íc , chñ yÕu lµ trong d©n vµ ng©n s¸ch nhµ n­íc, nh­ng trong ®ã ng©n s¸ch l¹i cã h¹n vµ cßn ph¶i chi cho nhiÒu cho c¸c lÜnh vùc kh¸c, c¬ së h¹ tÇng kh¸c. Nguån vèn trong d©n tuy cã ®¸ng kÓ nh­ng chóng ta ch­a cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t­ thÝch ®¸ng ®Ó huy ®éng triÖt ®Ó nguån vèn ®ã. Nh×n chung trong ho¹t ®éng ®Çu t­ n­¬c ngoµi chóng ta cßn nhiÒu h¹n chÕ, thñ tôc cßn r­êm rµ, qua nhiÒu b­íc kh«ng cÇn thiÕt. §ã lµ vÊn ®Ò mµ hiÖn nay §¶ng vµ Nhµ n­íc cÇn xem xÐt gi¶i quyÕt tèt h¬n. Khi mµ chÝnh s¸ch ®Çu t­ cña ta cßn cøng nh¾c, hñ tôc th× kú väng thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ h¹n chÕ. Nguån vèn n­íc ngoµi ch¶y vµo ViÖt Nam phÇn lín d­íi c¸c h×nh thøc kh¸c nhau. XuÊt ph¸t tõ thùc tÕ kh¸ch quan thÞ tr­êng Mü kh¸ réng vµ lín, hÖ thèng luËt cña Mü l¹i qu¸ phøc t¹p, trong khi ®ã c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam míi tiÕp cËn thÞ tr­êng nµy, sù hiÓu biÕt vÒ nã còng nh­ kinh nghiÖm tiÕp cËn ch­a nhiÒu. ThÞ tr­êng Mü qu¸ xa ViÖt Nam nªn chi phÝ vËn chuyÓn vµ b¶o hiÓm chuyªn chë hµng ho¸ rÊt lín, ®iÒu nµy lµm cho chi phÝ kimh doanh tõ ViÖt Nam sang Mü t¨ng lªn. H¬n n÷a thêi gian vËn chuyÓn dµi lµm cho hµng t­¬i sèng bÞ gi¶m vÒ chÊt l­îng, tû lÖ hao hôt t¨ng-®©y còng lµ nh©n tè kh¸ch quan lµm gi¶m tÝnh c¹ch tranh cña hµng ViÖt Nam xu©t khÈu sang Mü so víi hµng ho¸ tõ c¸c n­¬c Ch©u Mü la tinh. Nh­ ®· ph©n tÝch ë trªn, hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt – Mü ®· mang l¹i cho ngµnh xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam rÊt nhiÒu nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi, tuy nhiªn bªn c¹nh ®ã nã còng ®Æt ra cho chóng ta nh÷ng khã kh¨n, th¸ch thøc ®ßi hái sù nç lùc cña toµn §¶ng, toµn d©n ta trong sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc, nhÊt lµ trong quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i. Thø nhÊt viÖc ®­îc h­ëng quy chÕ MFN ch­a ph¶i lµ ®iÓm quyÕt ®Þnh ®Ó t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh ®èi víi hµng thuû s¶n ViÖt Nam, v× Mü ®· ¸p dông quy chÕ MFN víi 136 n­íc thµnh viªn WTO, ngoµi ra cßn cã ­u ®·i dÆc biÖt ®èi víi c¸c n­íc chËm ph¸t triÓn, nh­ng ViÖt Nam ch­a ®­îc h­ëng chÕ ®é nµy. Møc thuÕ trung b×nh lµ 5%, nh­ng nÕu ®­îc h­ëng ­u ®·i th× møc thuÕ nµy tiÕn tíi 0%. HiÖn nay cã h¬n 100 n­íc xuÊt khÈu ®ñ c¸c mÆt hµng thuû s¶n vµo Mü, trong ®ã cã nhiÒu n­íc cã truyÒn thèng l©u ®êi trong bu«n b¸n thuû s¶n víi Mü nh­ Th¸i Lan(t«m só ®«ng, ®å hép thuû s¶n...), Trung Quèc(t«m ®«ng c¸ r« phi..), Cana®a(t«m hïm, cua...), In®«nªsia (cua ,c¸ ngõ, c¸ r« phi...), Philippin(hép c¸ ngõ,c¸ ngõ t­¬i ®«ng, t«m ®«ng vµ rong biÓn...)...nªn sù c¹nh trªn thÞ tr­êng sÏ ngµy cµng quyÕt liÖt ®Æc biÖt ®èi víi mét sè mÆt hµng chñ lùc nh­ t«m, c¸ philª, c¸ ngõ. Trong h¬n 100 mÆt hµng thuû s¶n thùc phÈm nhËp khÈu, Mü cã nhu cÊu cao vÒ c¸c mÆt hµng ®· qua tinh chÕ( t«m luéc, t«m bao bét, t«m hïm, c¸ phi lª, hép thuû s¶n) trong khi ®ã hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam chñ yÕu lµ s¬ chÕ, tû lÖ s¶n phÈm gi¸ trÞ gia t¨ng thÊp (chØ chiÕm kho¶ng 30% gi¸ trÞ xu©t khÈu cña ViÖt Nam). Cô thÓ víi mÆt hµng c¸ ngõ, hiÖn nay ViÖt Nam míi chØ xuÊt khÈu phÇn lín c¸ ngõ t­¬i hoÆc ®«ng vµo Mü(90% gi¸ trÞ xuÊt khÈu c¸ ngõ) trong khi c¸ ngõ ®ãng hép lµ mÆt hµng ®­îc tiªu thô nhiÒu ë Mü th× gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam l¹i kh«ng ®¸ng kÓ( 5%). Mü coi träng c¶ nhËp khÈu thuû s¶n phi thùc phÈm bao gåm c¸c s¶n phÈm ho¸ häc gèc thuû s¶n: ngäc trai, c¸ c¶nh...(gi¸ trÞ nhËp khÈu n¨m 2000 ®¹t 9 tû USD, chØ kÐm hµng thuû s¶n thùc phÈm 1 tû USD) nh­ng ta chØ míi tró träng ®Õn xuÊt khÈu thuû s¶n thùc phÈm. V× vËy cã thÓ nãi ch­a cã sù phï hîp cao trong viÖc xuÊt khÈu hµng thuû s¶n ViÖt Nam víi yªu cÇu nhËp khÈu cña thÞ tr­êng Mü. Trªn ®©y lµ mét sè nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n trong viÖc xuÊt khÈu hµng thuû s¶n cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng Mü. Chóng ta cÇn ph¶i khai th¸c triÖt ®Ó nh÷ng thuËn lîi vµ h¹n chÕ, kh¾c phôc nh÷ng khã kh¨n nh»m môc ®Ých cuèi cïng lµ t¹o cho mÆt hµng thuû s¶n ViÖt Nam mét vÞ thÕ ch¾c ch¾n trªn thÞ tr­êng Mü. III_ C¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ chñ yÕu nh»m më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu s¶n phÈm thuû s¶n cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng Mü. 1_ C¸c gi¶i ph¸p chñ yÕu. Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, chóng ta ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p ®Èy nhanh tèc ®é vµ më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu thuû s¶n nh»m môc ®Ých t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu vµ sím ®­a ®Êt n­íc ta trë thµnh mét c­êng quèc trong lÜnh vùc xuÊt khÈu s¶n phÈm thuû s¶n trªn thÕ giíi. Riªng ®èi víi thÞ tr­êng Mü, chóng ta cã mét sè nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu nh­ sau: * Nghiªn cøu thÞ tr­êng tiªu thô hµng thuû s¶n t¹i Mü. Nh­ ®· ph©n tÝch ë trªn, thÞ tr­êng tiªu thô Mü lµ thÞ tr­êng khã tÝnh vµo bËc nhÊt cña thÕ giíi, víi vÞ thÕ lµ mét n­íc ®i sau th× viÖc nghiªn cøu t×m hiÓu kü cµng thÞ tr­êng nµy lµ mét biÖn ph¸p v« cïng quan träng. Ngµy nay, trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng víi sù c¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t ®ßi hái sù vËn ®éng linh ho¹t khÐo lÐo cña mçi doanh nghiÖp. VÒ c¬ b¶n, tÝnh û l¹i quan liªu cßn nÆng nÒ trong suy nghÜ cña mçi con ng­êi ViÖt Nam, ®ã lµ mét h¹n chÕ mµ chóng ta cÇn kh¾c phôc trong m«i tr­êng kinh doanh ®ßi hái sù s¸ng t¹o, linh ho¹t nµy. Mçi doanh nghiÖp cÇn cÈn träng vµ linh ho¹t trong suy nghÜ, hµnh ®éng t×m b¹n hµng vµ ®èi t¸c kinh doanh. C¸c doanh nghiÖp trong ngµnh thuû s¶n muèn th©m nhËp, chiÔm lÜnh thÞ tr­êng Mü cÇn tró träng h¬n n÷a trong c«ng t¸c tiÕp thÞ ,t×m hiÓu b¹n hµng...Chóng ta kh«ng nªn ngåi chê ng­êi ta ®Õn b¾t tay, hÑn tr­íc lµm ¨n mµ c¸c doanh nghiÖp cÇn chñ ®éng t×m b¹n hµng míi ®Ó ký kªt hîp ®ång s¶n xuÊt kinh doanh. MÆt kh¸c, yÕu tè chÊt l­îng s¶n phÈm cña c¸c donh nghiÖp trong ngµnh thuû s¶n hiÖn nay vÉn cßn lµ vÊn ®Ò khã kh¨n vµ trë ng¹i nhÊt, nh­ chóng ta ®· biÕt thÞ tr­êng Mü lµ thÞ tr­êng ®ßi hái s¶n phÈm chÊt l­îng cao, ph¶i ®ñ tiªu chuÈn vÖ sinh an toµn thùc phÈm do c¸c c¬ quan kiÓm ®Þnh kiÓm tra. C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ph¶i hÕt søc chó ý ®Õn vÊn ®Ò b¶o ®¶m chÊt l­îng, bëi v× cã nh­ vËy th× hµng thuû s¶n cña ta míi cã c¬ héi vµo thÞ tr­êng Mü. NÕu chóng ta s¶n xuÊt s¶n phÈm kh«ng ®ñ tiªu chuÈn chÊt l­îng ch¼ng nh÷ng kh«ng xuÊt khÈu ®­îc mµ cßn mÊt uy tÝn trªn thÞ tr­êng vÒ nh·n hiÖu ViÖt Nam. Thuû s¶n ViÖt Nam vµo ®­îc thÞ tr­êng Mü ®· khã l¹i cßn ph¶i c¹nh tranh ®Ó tån t¹i l¹i cµng khã h¬n. C¸c ®èi thñ c¹nh tranh cã lîi thÕ h¬n ta rÊt nhiÒu vÒ: chÊt l­îng , gi¸ c¶ , mÉu m·...§iÒu ®ã ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i gi¶m thiÓu chi phÝ ®Çu vµo. Trong chiÕn l­îc s¶n xuÊt kinh doanh cña mçi doanh nghiÖp. §µo t¹o ph¸t triÓn nhuån nh©n lùc ph¶i ®Æt nªn hµng ®Çu, nã ph¶i ®­îc coi lµ yÕu tè ®Çu tiªn quyÕt ®Þnh thµnh c«ng hay thÊt b¹i cña mçi tæ chøc, mçi doanh nghiÖp. §Ó n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt cña ®éi ngò nh©n viªn, ngoµi nh÷ng viÖc ®µo t¹o trùc tiÕp trong n­íc ®èi víi c«ng nh©n, cßn ®éi ngò lao ®éng cao cÊp ta cã thÓ göi ®i n­íc ngoµi häc tËp vµ nghiªn cøu, ®©y chÝnh lµ ®iÒu cÇn lµm ®èi víi mçi doanh nghiÖp. Xu h­íng toµn cÇu ho¸, khu vùc ho¸ ®åi hái chóng ta kh«ng thÓ t¸ch rêi, ph¸t triÓn ®éc lËp mµ lu«n lu«n héi nhËp cïng ph¸t triÓn. Xu h­íng nµy t¹o cho chóng ta nh÷ng tr×nh ®é khoa häc c«ng nghÖ tõ n­íc ngoµi, ®­îc häc hái kü n¨ng kinh nghiÖm ph¸t triÓn trªn mäi lÜnh vùc cña ®êi sèng x· héi, gãp phÇn thùc hiÖn tèt ph©n c«ng lao ®éng x· héi. ViÖt Nam cÇn ®Èy m¹nh hîp t¸c quèc tÕ ®Ó tranh thñ sù hîp t¸c vµ gióp ®ì vÒ vèn, c«ng nghÖ trong c¸c lÜnh vùc khai th¸c, nu«i trång, chÕ biÕn thuû s¶n, ®µo t¹o vµ chuyÓn giao kinh nghiÖm qu¶n lý vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng... C«ng t¸c Marketing quèc tÕ cho lÜnh vùc thuû s¶n lu«n cÇn cã sù tham gia tÝch cùc cña Bé N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n, Bé th­¬ng m¹i, Bé ngo¹i giao nh­ tæ chøc vµ tham gia c¸c héi chî th­¬ng m¹i vÒ thuû s¶n t¹i ViÖt Nam hay t¹i c¸c thÞ tr­êng tiÒm n¨ng , trong ®ã cã thÞ tr­êng Mü. * X©y dùng th­¬ng hiÖu riªng cho s¶n phÈm thuû s¶n cña ViÖt Nam. Thùc tÕ cho thÊy r»ng s¶n phÈm thuû s¶n cña ViÖt Nam xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng Mü víi khèi l­îng lín, chÊt l­îng ®· qua kiÓm dÞch thÕ nh­ng l¹i kh«ng g©y ®­îc uy tÝn vµ sù næi bËt ®èi víi ng­êi tiªu dïng Mü. Lý do chñ yÕu lµ s¶n phÈm cña ta kh«ng cã tªn riªng, hoÆc lµ cã tªn nh­ng mê nh¹t. Chóng ta kh«ng thu hót ®­îc sù chó ý cña ng­êi tiªu dïng nªn s¶n phÈm cña ta kh«ng b¸n ch¹y. VÊn ®Ò bao b× , ®ãng gãi cÇn quan t©m sao cho hµng ho¸ cña ta ®a d¹ng vÒ chñng lo¹i, mÉu m·. Mçi s¶n phÈm cÇn ph¶i cã th­¬ng hiÖu riªng ®¨ng ký víi thÕ giíi ®Ó tr¸nh hiÖn t­îng bÞ nh¸i hµng gi¶ hoÆc bÞ kiÖn c¸o vÒ tªn gäi nh­ s¶n phÈm c¸ basa cña ta võa qua. Chóng ta cÇn tæ chøc c¸c chiÕn l­îc qu¶ng c¸o ®Ó giíi thiÖu s¶n phÈm thuû s¶n ë Mü ®ång thêi lùa chän kªnh tiªu dïng vµ xuÊt khÈu phï hîp, hiÖu qu¶ t¹i Mü. Bªn c¹nh ®ã, chóng ta còng cÇn t¹o cho m×nh mét phong c¸ch kinh doanh, s¶n phÈm c¸ biÖt ho¸ so víi ®èi thñ c¹nh tranh nh»m ®¸nh vµo t©m lý tiªu dïng cña kh¸ch hµng-muèn dïng s¶n phÈm míi l¹. * §Èy m¹nh nh÷ng mÆt hµng mòi nhän chñ yÕu cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao. Trong nh÷ng mÆt hµng thuû s¶n vµo Mü th× con t«m vÉn lµ mÆt hµng chñ lùc: n¨m 1997 xuÊt ®­îc 3074 tÊn t«m víi gi¸ trÞ kim ng¹ch 31,32 triÖu USD, chiÕm 79,64% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng thuû s¶n vµo thÞ tr­êng Mü n¨m 1997; n¨m 1998 xuÊt khÈu ®­îc 6125,7 tÊn víi gi¸ trÞ kim ng¹ch 66,89 triÖu USD, chiÕm 83,37% tæng kim ng¹ch. N¨m 1999 xuÊt ®­îc 9100 tÊn víi gi¸ kim ng¹ch 96, triÖu USD, chiÕm 74,23% tæng kim ng¹ch. Gi¸ t«m ë thÞ tr­êng Mü t­¬ng ®èi cao so víi c¸c thÞ tr­êng kh¸c, b×nh qu©n 2 n¨m 1998 – 1999 lµ 10 USD/kg ®Õn10,2 USD/kg. N¨m 2000, t«m só gi¸ 17,6 USD/kg. Cuèi n¨m 1998, ViÖt Nam ®­îc FAO xÕp vµo hµng thø 10 trªn 130 n­íc xuÊt khÈu t«m vµo Mü, th× ®Õn th¸ng 4/2000 mÆt hµng t«m ViÖt Nam ®­îc xÕp vµo hµng thø 8 trªn 130 n­íc. Thø hai ph¶i kÓ ®Õn lµ mÆt hµng c¸ ­íp ®«ng bao gåm c¸c lo¹i c¸ basa, c¸ tra, c¸ nheo, c¸ b¬n nu«i n­íc ngät vµ c¸ ngõ biÓn kh¬i. N¨m 1997 xuÊt ®­îc 1893,6 tÊn, n¨m 1998 ®¹t 3434,5 tÊn, t¨ng 181% so cïng kú n¨m 1997; n¨m 1999 gi¸ trÞ kim ng¹ch ®¹t 19,25 triÖu USD chiÕm 20% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu c¸ ®«ng l¹nh. Bªn c¹nh ®ã chóng ta nªn chó träng vµ ®Èy m¹nh xuÊt khÈu nh÷ng mÆt hµng thuû s¶n kh¸c còng cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao nh­ cua, mùc, sß... Chóng ta cÇn ph¶i cã nh÷ng kÕ ho¹ch cô thÓ ®Ó ph¸t huy h¬n n÷a thÕ m¹nh nµy. * ChÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc: Nhµ n­íc ph¶i cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Ó më réng xuÊt khÈu thuû s¶n vµo thÞ tr­êng Mü. §Ó ®¹t ®­îc môc tiªu më réng thÞ phÇn, ®em l¹i nguån thu lín h¬n n÷a trong viÖc xu©t khÈu thuû s¶n, Nhµ n­íc vµ Bé thuû s¶n cÇn cã chÝnh s¸ch gi¶i ph¸p kÞp thêi, hiÖu qu¶ ®Ó t¨ng nguån lîi thuû s¶n. Tr­íc hÕt ph¶i ban hµnh luËt b¶o vÖ nguån lîi thuû s¶n cña ViÖt Nam, hç trî vèn vµ kü thuËt nu«i trång thuû h¶i s¶n cho nh©n d©n, ph¸t triÓn lùc l­îng khai th¸c thuû s¶n xa bê. TËp trung vèn vµ c¸c kho¶n viÖ trî ODA ®Ó n©ng cÊp c¬ së h¹ tÇng nghÕ c¸, ®Æc biÖt ë nh÷ng vïng cung cÊp nguyªn liÖu chñ yÕu. Nhµ n­íc ph¶i ban hµnh chÝnh s¸ch nhËp khÈu nguyªn liÖu theo h­íng miÔn thuÕ nhËp khÈu nguyªn liÖu thuû s¶n, miÔn gi¶m thuÕ xuÊt khÈu ®èi víi hµng thuû s¶n chÕ biÕn b»ng nguyªn liÖu nhËp tõ n­íc ngoµi. Quy ho¹ch vµ qu¶n lý thèng nhÊt hÖ thèng chÕ biÕn thû s¶n: giao viÖc cÊp giÊy phÐp ®Çu t­, x©y dùng míi vµ n©ng cÊp nhµ m¸y chÕ biÕn thuû s¶n cho mét ®Çu mèi duy nhÊt lµ Bé thuû s¶n, chuyÓn viÖc ®Çu t­ theo lÜnh vùc kü thuËt lµ chÝnh sang ®Çu t­ theo bèn ch­¬ng tr×nh môc tiªu ®· x©y dùng trong chiÕn l­îc xuÊt khÈu thuû s¶n ViÖt Nam. Nhµ n­íc cÇn thùc hiÖn chÝnh s¸ch ­u ®·i ®Ó khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp thuû s¶n më réng quy m« s¶n xuÊt vµ thÞ tr­êng kinh doanh. Thùc hiÖn chÕ ®é ­u ®·i cho vay vèn hoÆc cho gi÷ l¹i vèn khÊu hao ®Ó khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp t¸i ®Çu t­, cho trÝch mét phÇn thuÕ xuÊt khÈu ®Ó cho c¸c doanh nghiÖp ®æi míi c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm víi gi¸ trÞ ngµy cµng t¨ng. Thµnh lËp c¬ quan th«ng tin tiÕp thÞ thuû s¶n, cho phÐp ngµnh thñy s¶n trÝch mét phÇn nµo ®ã trong thuÕ xuÊt khÈu ®Ó thµnh lËp quü xuÊt khÈu thuû s¶n. Chóng ta cÇn thÊy r»ng do ®Æc diÓm s¶n phÈm cña hµng thuû s¶n lµ khã b¶o qu¶n, dÔ h­ háng, cho nªn vÊn ®Ò ®¶m chÊt l­îng ®¹t tiªu chuÈn xuÊt khÈu lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh. Nhµ n­íc ta cÇn chñ ®énh t¹o dùng nguån vèn h¬n n÷a tõ bªn trong hay bªn ngoµi b»ng mäi con ®­êng kh¸c nhau. ChÝnh s¸ch thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cÇn ph¶i hoµn thiÖn h¬n. Mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt nu«i trång thuû s¶n ph¶i g¾n trùc tiÕp víi thÞ tr­êng, lu«n lu«n thay ®æi chÝnh s¸ch c¬ chÕ ®Çu t­ phï hîp víi sù thay ®æi cña thÞ tr­êng, ®Æc biÖt lµ thÞ tr­êng Mü. * Chóng ta còng cÇn ph¶i nghiªn cøu vµ t×m hiÓu kü ®Ó vËn dông ®óng luËt ph¸p cña ViÖt Nam, cña Mü vµ c¸c th«ng lÖ quèc tÕ ®Ó qu¸ tr×nh giao th­¬ng ®­îc diÔn ra dÔ dµng thuËn lîi, ®Èy nhanh tiÕn tr×nh më réng thÞ tr­êng tiªu thô s¶n phÈm thuû s¶n cña ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng Mü. Nh­ vËy ®Ó thµnh c«ng trªn con ®­êng th©m nhËp thÞ tr­êng Mü, nhÊt lµ sau khi hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt-Mü cã hiÖu qu¶. C¸c doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu nãi chung, vµ c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng xuÊt khÈu thuû s¶n nãi riªng cÇn thiÕt lËp, x©y dùng mét chiÕn l­îc phï hîp víi tõng thêi kú nhÊt ®Þnh. Chóng ta cÇn ph©n tÝch kü m« h×nh SWOT ®Ó t×m ®iÓm yÕu, ®iÓm m¹nh, nh÷ng c¬ héi vµ mèi ®e do¹ trªn thÞ tr­êng tõ ®ã ®­a ra c¸c chiÕn l­îc hîp lý, ®em l¹i lîi nhuËn cao nhÊt trªn thÞ tr­êng n­íc Mü cho ngµnh xuÊt khÈu thuû s¶n n­íc ta. 2_ Mét sè suy nghÜ cña b¶n th©n. Ngµnh thuû s¶n cña ViÖt Nam cã rÊt nhiÒu ®iÒu kiÖn thuËn lîi nh­ ®· ph©n tÝch ë trªn, chóng ta cã thÓ thÊy tiÒm n¨ng xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng Mü lµ rÊt lín. NÕu biÕt khai th¸c triÖt ®Ó nh÷ng thuËn lîi vÒ yÕu tè tù nhiªn còng nh­ yÕu tè con ng­êi th× s¶n phÈm thuû s¶n ViÖt Nam sÏ t¹o dùng ®­îc mét chç ®øng v÷ng ch¾c trªn thÞ tr­êng Mü. §Ó lµm ®­îc ®iÒu ®ã th× ®ßi hái sù phèi hîp rÊt cao tõ mäi ®èi t­îng. Theo em, viÖc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu sang Mü kh«ng thÓ do mét c¸ nh©n, mét tæ chøc cã thÓ lµm ®­îc mµ cÇn cã sù hîp t¸c, thèng nhÊt, th«ng suèt gi÷a Nhµ n­íc, c¸c tæ chøc vµ doanh nghiÖp. Hä ph¶i cïng nhau hµnh ®éng thèng nhÊt tõ chÝnh s¸ch vÜ m« cho ®Õn c¸c chÝnh s¸ch cña doanh nghiÖp. Nhµ n­íc lo c«ng t¸c thÞ tr­êng, ®èi t¸c cßn doanh nghiÖp cÇn tró träng s¶n xuÊt s¶n phÈm. Hµnh ®éng cña hä ph¶i ®ång bé, nhÊt qu¸n vµ cïng nhau gi¶i quyÕt nh÷ng khã kh¨n trªn con ®­êng xuÊt khÈu thuû s¶n vµo thÞ tr­êng Mü. §ã lµ mét sè nh÷ng suy nghÜ riªng cña em vÒ vÊn ®Ò nµy. Cuèi cïng em xin ch©n thµnh c¸m ¬n T.S TrÇn Quèc Kh¸nh ®· gióp ®ì em hoµn thµnh ®Ò tµi nµy. kÕt kuËn Qua phÇn ph©n tÝch ë trªn ta cã thÓ thÊy ®­îc tÇm quan träng cña ngµnh xuÊt khÈu thuû s¶n n­íc ta, ®Æc biÖt lµ xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng Mü. Ngµnh xuÊt khÈu thuû s¶n ®· mang l¹i mét gi¸ trÞ kh«ng nhá trong tæng thu nhËp quèc d©n vµ ngµy cµng cã xu h­íng gia t¨ng trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. ViÖt Nam lµ mét n­íc cã ®ñ tiÒm n¨ng vµ ®iÒu kiÖn ®Ó trë thµnh mét c­êng quèc ph¸t triÓn thuû s¶n. §ã lµ mét luËn cø khoa häc vµ ®· cã nh÷ng minh chøng hÕt søc râ nÐt tõ thùc tiÔn. §¶ng vµ Nhµ n­íc ta cÇn ph¶i cã nh÷ng gi¶i ph¸p cô thÓ vµ hîp lý ®Ó ph¸t huy triÖt ®Ó nh÷ng lîi thÕ vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn còng nh­ kinh tÕ x· héi vµ h¹n chÕ nh÷ng khã kh¨n ®Ó t¨ng xuÊt khÈu thuû s¶n c¶ vÒ mÆt sè l­îng vµ chÊt l­îng. Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, khi mµ hiÖp ®Þnh song ph­¬ng víi Mü ®· ®­îc ký kÕt vµ chóng ta ®ang chuÈn bÞ cho qu¸ tr×nh gia nhËp WTO th× ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu chÝnh lµ chiÕc cÇu nèi tèt nhÊt ®Ó ta cã thÓ hoµn thµnh môc tiªu ®ã. §Èy m¹nh xuÊt khÈu thuû s¶n vµo thÞ tr­êng Mü t¨ng tæng thu nhËp quèc d©n gãp phÇn ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ n­íc nhµ vµ còng lµ nh»m môc ®Ých cuèi cïng ®­a ®Êt n­íc ta tiÕn lªn trë thµnh mét ®Êt n­íc giµu m¹nh s¸nh vai cïng c¸c c­êng quèc n¨m ch©u trªn thÕ giíi. Tµi liÖu tham kh¶o Gi¸o tr×nh Kinh tÕ thuû s¶n. Gi¸o tr×nh Kinh tÕ n«ng nghiÖp. Kinh tÕ vµ dù b¸o. Sè 8/2001. T¹p chÝ Thuû s¶n sè 5/2001. T¹p chÝ TT_GC sè 11/2000. T¹p chÝ CNVN sè 10/2001. T¹p chÝ Thuû s¶n sè 5/2002. T¹p chÝ Thuû s¶n sè 7/2003. T¹p chÝ Kinh tÕ vµ ph¸t triÓn. T¹p chÝ Kinh tÕ vµ Dù b¸o sè 4/2001.