Đề án Thực trạng và giải pháp để phát triển doanh nghiệp vừa và nhỏ ở Việt Nam

Ön ®¹i lµm nßng cèt trong tõng nghµnh, nh»m t¹o ra søc m¹nh ®Ó cã thÓ c¹nh tranh th¾ng lîi trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. Ngoµi viÖc x©y dùng nh÷ng doanh nghiÖp lín thËt cÇn thiÕt chóng ta cßn ph¶i thùc hiÖn nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó t¨ng kh¶ n¨ng tÝch tô vµ tËp trung cña c¸c DNV&N, t¹o ®iÒu kiÖn cho chóng ta cã thÓ v­¬n lªn trë thµnh nh÷ng doanh nghiÖp lín. Sù kÕt hîp c¸c lo¹i quy m« doanh nghiÖp trong tõng ngµnh, còng nh­ trong toµn nÒn kinh tÕ, trong ®ã nhÊn m¹nh ®Õn ph¸t triÓn c¸c DNV&N lµ phï hîp víi xu thÕ chung vµ thÝch hîp víi ®iÒu kiÖn xuÊt ph¸t ®iÓm vÒ kinh tÕ – x· héi ë n­íc ta hiÖn nay. V× vËy, ph¸t triÓn m¹nh mÏ c¸c DNV&N víi c«ng nghÖ hiÖn ®¹i thÝch hîp nh»m thu hót nhiÒu lao ®éng lµ ph­¬ng h­íng chiÕn l­îc quan träng cña cña qu¸ tr×nh CNH, H§H ë ViÖt Nam. CH¦¥NG II - Thùc tr¹ng cña Doanh nghiÖp võa vµ nhá ë ViÖt Nam hiÖn nay 1.Thùc tr¹ng cña c¸c DNV&N Theo b¸o c¸o cña Bé KÕ Ho¹ch vµ ®Çu t­, kÓ tõ khi ban hµnh nghÞ ®Þnh 90/2001/CP vÒ trî gióp c¸c DNV&N tõ n¨m 2001 ®Õn nay, c¸c DNV&N t¨ng nhanh vÒ sè l­îng . ChØ tÝnh ®Õn th¸ng 6/2005, c¶ n­íc chØ cã trªn 125 ngh×n DNV&N ®­îc thµnh lËp víi tæng sè vèn ®¨ng ký xÊp xØ 250 tû ®ång, ®­a tæng sè c¸c DNV&N trong c¶ n­íc lªn gÇn 2000 doanh nghiÖp víi tæng sè vèn ®¨ng ký lªn gÇn 400 ngh×n tû ®ång (t­¬ng ®­¬ng kho¶ng 25,2 tû USD). Trong ®ã lo¹i h×nh c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n chiÕm tû träng lín. Kho¶ng 55,4%, c«ng ty cæ phÇn chiÕm kho¶ng 12,5%, c¸c thµnh phÇn kh¸c nh­ c«ng ty hîp doanh, doanh nghiÖp nhµ n­íc vµ c«ng ty TNHH mét thµnh viªn chiÕm tû lÖ nhá kho¶ng 0,3% doanh nghiÖp t­ nh©n chiÕm 31,8% cßn l¹i. Cïng víi sù ph¸t triÓn v­ît bËc vÒ sè l­îng c¸c DNV&N ®· ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ h¬n vµ n¨ng ®éng h¬n, v­¬n lªn gãp phÇn vµo nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc, víi GDP chiÕm kho¶ng 45% tæng GDP cña c¶ n­íc, hµng n¨m thu hut 90% lao ®éng míi vµo lµm viÖc. C¸c DNV&N t¹o mèi liªn hÖ chÆt chÏ víi c¸c tæng c«ng ty nhµ n­íc, c¸c tËp ®oµn xuyªn quèc gia, mèi quan hÖ nµy chØ ®­îc x¸c lËp b­íc ®Çu qua viÖc cung øng nguyªn vËt liÖu, hîp ®ång phô vµ vµ thµnh lËp m¹ng l­íi vÖ tinh ph©n phèi s¶n phÈm, song ®©y lµ mét h­íng ph¸t triÓn míi, hÕt søc quan träng ®Ó thóc ®Èy nhanh sù ph¸t triÓn cña c¸c DNV&N. Một cuộc điều tra quy m« được Cục Ph¸t triển doanh nghiệp nhỏ và vừa (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) tiến hành với sự tham gia của hơn 63 ngàn doanh nghiệp tại 30 tỉnh thành phÝa Bắc. Cuộc điều tra này nhằm nắm bắt tình hình các doanh nghiệp nhỏ và vừa, các nhu cầu của doanh nghiệp cần trợ giúp. Thông qua đó, các cơ quan quản lý có thể xây dựng các chương trình trợ giúp, đề xuất bổ sung cơ chế chính sách khuyến khích phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa. Cuộc điều tra cho thấy, quy mô vốn của các doanh nghiệp còn nhỏ, gần 50% số doanh nghiệp có mức vốn dưới 1 tỷ đồng; gần 75% số doanh nghiệp có mức vốn dưới 2 tỷ đồng và 90% số doanh nghiệp có mức vốn dưới 5 tỷ đồng. Do quy mô sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp Việt Nam là rất nhỏ bé nên khả năng cạnh tranh sẽ rất kém. Việc đổi mới thiết bị, công nghệ của các doanh nghiệp là cấp thiết nhưng còn rất khó khăn. Bất cập về trình độ quản lý và công nghệ Theo thống số liệu thống kê, có tới 55.63% số chủ doanh nghiệp có trình độ học vấn từ trung cấp trở xuống, trong đó 43,3% chủ doanh nghiệp có trình độ học vấn từ sơ cấp và phổ thông các cấp. Cụ thể, số người là tiến sỹ chỉ chiếm 0,66%; thạc sỹ 2,33%; đã tốt nghiệp đại học 37,82%; tốt nghiệp cao đẳng chiếm 3,56%; tốt nghiệp trung học chuyên nghiệp chiếm 12,33% và 43,3% có trình độ thấp hơn. Điều đáng chú ý là đa số các chủ doanh nghiệp ngay những người có trình độ học vấn từ cao đẳng và đại học trở lên thì cũng ít người được đào tạo về kiến thức kinh tế và quản trị doanh nghiệp. Điều này có ảnh hưởng lớn đến việc lập chiến lược phát triển, định hướng kinh doanh và quản lý của các doanh nghiệp Việt Nam. Về trình độ sử dụng công nghệ, chỉ có khoảng 8% số doanh nghiệp đạt trình độ công nghệ tiên tiến mà phần lớn là các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI). Doanh nghiệp trong nước đang sử dụng công nghệ cũ, lạc hậu và khả năng cạnh tranh về công nghệ của các doanh nghiệp phía Bắc là rất thấp. Bên cạnh đó, chỉ tiêu về sử dụng công nghệ thông tin cũng cho thấy, tuy số doanh nghiệp có sử dụng máy vi tính lên đến hơn 60% nhưng chỉ có 11,55% doanh nghiệp có sử dụng mạng nội bộ (LAN), số doanh nghiệp có Website là rất thấp chỉ 2,16%. Đây là một kết quả rất đáng lo ngại vì khả năng tham gia thương mại điện tử và khai thác thông tin qua mạng của các doanh nghiệp phía Bắc còn rất thấp, chưa tương xứng với mong muốn phát triển thương mại điện tử của Chính phủ. Cuộc điều tra cũng chỉ ra một nghịch lý; trong khi trình độ về kỹ thuật công nghệ còn thấp nhưng nhu cầu đào tạo về kỹ thuật và công nghệ của doanh nghiệp có tỷ lệ rất thấp; chỉ 5.65% doanh nghiệp được điều tra có nhu cầu về đào tạo công nghệ. Điều này cho thấy, các doanh nghiệp Việt Nam nói chung và các doanh nghiệp phía Bắc nói riêng, chưa coi trọng đúng mức đến các vấn đề về kỹ thuật và công nghệ. Mặc dù đây là yếu tố quyết định sự thành bại của doanh nghiệp trên thương trường. Số liệu tổng hợp cũng cho thấy một sự khác biệt cơ bản giữa các doanh nghiệp Việt Nam với các doanh nghiệp của các nước khác. Trong khi các doanh nghiệp trên thế giới quan tâm hàng đầu về các thông tin công nghệ và tiến bộ kỹ thuật, thị trường cung cấp và tiêu thụ thì doanh nghiệp Việt Nam lại chủ yếu quan tâm đến các thông tin về cơ chế, chính sách liên quan đến doanh nghiệp, rất ít doanh nghiệp quan tâm đến các thông tin về kỹ thuật và công nghệ. Nhu cầu lớn về vốn, thị trường và đào tạo Qua cuộc điều tra, các doanh nghiệp tiếp tục đề cập tới nhiều khó khăn đã được nhắc đến nhiều lần. Cụ thể 66.95% doanh nghiệp cho biết thường gặp khó khăn về tài chính; 50.62% doanh nghiệp thường gặp khó khăn về mở rộng thị trường; 41.74% doanh nghiệp gặp khó khăn về đất đai và mặt bằng sản xuất; 25.22% doanh nghiệp gặp khó khăn về giảm chi phí sản xuất; 24.23% khó khăn về thiếu các ưu đãi về thuế; 19.47% khó khăn về thiếu thông tin; 17.56% doanh nghiệp khó khăn về đào tạo nguồn nhân lực... Về khả năng tiếp cận các nguồn vốn của Nhà nước: chỉ có 32,38% số doanh nghiệp cho biết đã tiếp cận được các nguồn vốn của Nhà nước, chủ yếu là doanh nghiệp Nhà nước và doanh nghiệp cổ phần hoá; 35,24% số doanh nghiệp khó tiếp cận và 32,38% số doanh nghiệp không tiếp cận được. Trong khi đó, việc tiếp cận nguồn vốn khác cũng gặp khó khăn. Chỉ có 48,65% số doanh nghiệp khả năng tiếp cận, 30,43% số doanh nghiệp khó tiếp cận và 20,92% số doanh nghiệp không tiếp cận được. Bên cạnh đó, việc tham gia các chương trình xúc tiến thương mại của Nhà nước cũng rất khó khăn. Chỉ có 5,2% số doanh nghiệp đã được tham gia; 23,12% số doanh nghiệp khó được tham gia và 71,67% số doanh nghiệp không được tham gia. Từ thực tế này, các chuyên gia thuộc Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho rằng cần đẩy nhanh việc thành lập các quỹ bảo lãnh tín dụng cho doanh nghiệp nhỏ và vừa; đồng thời, Chính phủ cần sớm có Chương trình xúc tiến xuất khẩu dành riêng cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa. Qua cuộc điều tra, doanh nghiệp cũng bày tỏ nhu cầu về đào tạo trong rất nhiều lĩnh vực, trong đó có 33,64% số doanh nghiệp có nhu cầu đào tạo về tài chính, kế toán; 31,62% số doanh nghiệp có nhu cầu đào tạo về quản trị doanh nghiệp; 24,14% có nhu cầu đào tạo về phát triển thị trường; 20,17% số doanh nghiệp có nhu cầu đào tạo về lập kế hoạch, chiến lược kinh doanh; 12,89% có nhu cầu đào tạo về phát triển sản phẩm mới; 12,89% có nhu cầu đào tạo về kỹ năng đàm phán và ký kết hợp đồng kinh tế; 11,62% có nhu cầu đào tạo về quản lý nguồn nhân lực; 10,85% số doanh nghiệp có nhu cầu đào tạo về ứng dung công nghệ thông tin trong doanh nghiệp... Rõ ràng là các doanh nghiệp đã nhận thấy nhu cầu rất lớn về đào tạo nhưng chưa được đáp ứng. Đây là vấn đề mà các cơ quan chức năng cần tập trung hỗ trợ; đồng thời cũng là một thị trường đang cần rất nhiều dịch vụ đào đạo chất lượng cao, là cơ hội cho các đại học, các viện nghiên cứu... 2. Nh÷ng ®ãng gãp tÝch cùc cña Doanh nghiÖp võa vµ nhá Trong nh÷ng n¨m qua, DNV&N ®· cã nh÷ng ®ãng gãp ®¸ng kÓ trong sù ph¸t triÓn chung cña ®Êt n­íc. 2.1 c¸c doanh nghiÖp nµy gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo t¨ng tr­ëng kinh tÕ. Theo sè liÖu thèng kª vµ ®¸nh gi¸ cña c¸c chuyªn gia th× gi¸ trÞ s¶n phÈm hµng ho¸ cña DNV&N chiÕm kho¶ng 45% GDP. DNV&N t¹o ra kho¶ng 31% gi¸ trÞ tæng s¶n l­îng c«ng nghiÖp, 78% tæng møc b¸n lÎ, 64% tæng l­îng vËn chuyÓn hµng ho¸, 100% gi¸ trÞ s¶n phÈm hµng ho¸ cña mét sè nghµnh nghÒ nh­ xÎ gç, chiÕu cãi, giÇy dÐp, hµng thñ c«ng mü nghÖ. Do sè l­îng DNV&N t¨ng nhanh nªn mÆt hµng phong phó, ®¸p øng ngµy cµng tèt h¬n nhu cÇu x· héi, kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm t¨ng lªn, thÞ tr­êng s«i ®éng h¬n. DNV&N cßn gãp phÇn khai th¸c tiÒm n¨ng cña ®Êt n­íc ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ nh­ tµi nguyªn, lao ®éng, vèn, thÞ tr­êng ®Æc biÖt lµ tay nghÒ tinh x¶o vµ truyÒn thèng d©n téc. Nhê ph¸t huy lîi thÕ cña DNV&N nªn trong thêi gian qua, tèc ®é ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh cña khu vùc kinh tÕ t­ nh©n trong ®ã chñ yÕu lµ DNV&N ®¹t kh¸ cao. Trong c«ng nghiÖp, gi¸ trÞ s¶n l­îng toµn ngµnh t¨ng lªn 251% th× khu vùc nhµ n­íc t¨ng lªn 282,4%, khu vùc c«ng nghiÖp tËp thÓ gi¶m xuèng cßn 12,59%, khu vùc c«ng nghiÖp t­ nh©n t¨ng rÊt m¹nh ®¹t 449,5%. 2.2 c¸c doanh nghiÖp nµy gãp phÇn gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò x· héi, tr­íc hÕt lµ t¹o c«ng ¨n viÖc lµm vµ thu nhËp d©n c­ Hµng n¨m n­íc ta cã kho¶ng trªn 1 triÖu ng­êi gia nhËp lùc l­îng lao ®éng. Theo sè liÖu tÝnh to¸n th× cã kho¶ng 6,6 triÖu lao ®éng lµm viÖc trong c¸c c¬ së phi n«ng nghiÖp ngoµi quèc doanh, chñ yÕu lµ DNV&N, vµ cã kho¶ng 1,2 triÖu lao ®éng lµm viÖc trong c¸c DNV&N thuéc khu vùc nhµ n­íc. Nh­ vËy DNV&N ®· thu hót 7,8 triÖu ng­êi chiÕm 25 – 26% lùc l­îng lao ®éng c¶ n­íc(1995). C¸c doanh nghiÖp nµy cßn thu hót lao ®éng bÞ lo¹i cña doanh nghiÖp nhµ n­íc vµ doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. Tuy nhiªn chØ tiªu nµy vÉn cßn thÊp so víi c¸c n­íc trong khu vùc, ë ®ã DNV&N thu hót 50-60% lùc l­îng lao ®éng x· héi. Lao ®éng trong c¸c DNV&N th­êng cã thu nhËp cao h¬n nhiÒu so víi thu nhËp cña lao ®éng cña n«ng nghiÖp, thÊp còng kho¶ng 200-300 ngh×n ®ång/th¸ng. §©y lµ mét gi¶i ph¸p xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo c¬ b¶n thiÕt thùc vµ cã hiÖu qu¶. 2.3 c¸c doanh nghiÖp nµy lµm n¨ng ®éng nÒn kinh tÕ vµ thóc ®Èy chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ DNV&N chñ yÕu lµ thuéc khu vùc t­ nh©n vµ ho¹t ®éng chñ yÕu trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp vµ dÞch vô. Do ®ã sù ph¸t triÓn cña c¸c DNV&N thùc hiÖn chÝnh s¸ch kinh kÕ nhiÒu thµnh phÇn, võa gãp phÇn chuyÓn dÞch kinh tÕ theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. Tõ n¨m 1985 ®Õn nay, c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ (n«ng nghiÖp , c«ng nghiÖp vµ dÞch vô) ®· cã sù chuyÓn biÕn tÝch cùc theo h­íng gi¶m tû träng gi¸ trÞ s¶n l­îng n«ng nghiÖp, t¨ng gi¸ trÞ s¶n l­îng c«ng nghiÖp vµ dÞch vô. §iÒu quan träng lµ nhiÒu DNV&N ph¸t triÓn ë vïng n«ng th«n ®· thu hót lao ®éng n«ng nghiÖp n«ng th«n sang ho¹t ®éng c«ng nghiÖp, ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn s¶n phÈm n«ng nghiÖp t¹i ®Þa ph­¬ng thùc hiÖn “ly n«ng bÊt ly h­¬ng”. Thêi gian qua c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc ®· vµ ®ang ®­îc s»p xÕp, cñng cè l¹i ®¶m b¶o doanh nghiÖp Nhµ n­íc tËp trung vµo nh÷ng lÜnh vùc then chèt. §©y lµ ®iÒu kiÖn ®Ó DNV&N võa tiÕp tôc ph¸t triÓn võa gãp phÇn cñng cè vµ n©ng cao vi thÕ cña doanh nghiÖp Nhµ n­íc. Nh÷ng kÕt qu¶ vµ ®ãng gãp tÝch cùc cña DNV&N d· nªu trªn cã nhiÒu nguyªn nh©n. Tr­íc hÕt lµ do chÝnh s¸ch ®æi míi kinh tÕ cña §¶ng vµ Nhµ n­íc, do tÝnh tÝch cùc s¸ng t¹o nhËy bÐn cña nh©n d©n. Bªn c¹nh ®ã c¸c chñ doanh nghiÖp cã t©m huyÕt vµ biÕt c¸ch lµm ¨n. Sù ®ãng gãp tÝch cùc cßn do ­u thÕ cña DNV&N 2.4. DNV&N thu hót ®­îc nhiÒu vèn ®Çu t­ cña d©n c­ Do tính chất dễ phân tán đi vào sâu trong nhân dân và yêu cầu một số lượng vốn ban đầu không nhiều, nên nó có thể thu hút được các nguồn vốn nhỏ lẻ trong nhân dân vào sản xuất kinh doanh. Chúng tập dần tập quán đầu tư vào sản xuất kinh doanh để thực hiện có kết quả vấn đề huy động vốn theo luất đầu tư trong nước. Gãp phÇn to lín vµo viÖc gi¶m ®« thÞ ho¸ tËp trung, gióp ph©n bè d©n c­ hîp lý. Sự phát triển của DNV&N ở nông thônsẽ thu hút lao động thiếu hoặc chưa có việc làm, thu hút lượng lao động thời vụ khi những lúc nông nhàn. Rút dần nông dân làm ruộng sang làm công nhân hoặc dịch vụ nhưng vẫn sống ở tại quê hương bản quán không phải di chuyển xa. Đồng hành cùng với đó là việc xây dựng các khu công nghiệp và dịch vụ ngay tại nông thôn,tiến dần nên thị trấn thị tứ hình thành những đô thị nhỏ đan xen những vùng quê. 3 Nh÷ng khã kh¨n cña doanh nghiÖp võa vµ nhá 3.1 VÊn ®Ò vèn vµ tÝn dông: Kh¶ n¨ng tÝch luü vèn cña DNV&N cßn yÕu, DNV&N gÆp nhiÒu khã kh¨n vÒ vèn ®Ó s¶n xuÊt vµ më réng s¶n xuÊt, møc ®é thiÕu vèn kh«ng gièng nhau. ThÞ tr­êng cung øng vèn cho DNV&N cßn yÕu, chñ yÕu lµ thÞ tr­êng tµi chÝnh kh«ng chÝnh thøc. Chñ doanh nghiÖp th­êng ph¶i vay víi l·i suÊt cao, vay vèn cña th©n nh©n, b¹n bÌ mµ Ýt ®­îc tiÕp cËn víi vèn tÝn dông chÝnh thøc cña hÖ thèng ng©n hµng. Theo kÕt qu¶ ®iÒu tra cña ViÖn nghiªn cøu qu¶n lý kinh tÕ trung ­¬ng, ë Hµ Néi, H¶i Phßng vµ §ång Nai cã 44,29% sè doanh nghiÖp vµ 68,57% sè c«ng ty trong tæng sè ®­îc ®iÒu tra nªu khã kh¨n vÒ vèn. Theo ®iÒu tra cña Bé Lao ®éng – Th­¬ng binh vµ x· héi th× ë MiÒn §«ng Nam Bé cã 69% sè doanh nghiÖp võa vµ 47,9% sè doanh nghiÖp nhá trong tæng sè ®­îc ®iÒu tra nªu khã kh¨n vÒ vèn. T×nh tr¹ng thiÕu vèn cña DNV&N cã nhiÒu nguyªn nh©n, trong ®ã ®¸ng chó ý lµ: HÖ thèng tÝn dông ng©n hµng ch­a tiÕp cËn víi cÇu tÝn dông cña c¸c lo¹i doanh nghiÖp nµy v× nguån vèn bÞ ph©n t¸n, chi phÝ cho vay lín, khã ®ßi nî, ®é rñi ro cao. NhiÒu DNV&N kh«ng cã kh¶ n¨ng ®¸p øng ®ßi hái cña ng©n hµng vÒ thñ tôc lËp dù ¸n, thñ tôc thÕ chÊp vµ ®iÒu kiÖn l·i xuÊt. Mét sè DNV&N kh«ng muèn vay vèn ng©n hµng (v× nh­ vËy khã trèn nghÜa vô nép thuÕ), nªn th­êng vay cña t­ nh©n. - Tr×nh ®é kinh doanh yÕu, rñi ro lín nªn khã tÝch tô vèn vµ khã tr¶ nî ng©n hµng. Bªn c¹nh ®ã kh¶ n¨ng tiÕp cËn c¸c nguån vèn hç trî cßn yÕu 3.2 Tr×nh ®é trang bÞ kü thuËt vµ c«ng nghÖ Tr×nh ®é trang thiÕt bÞ m¸y mãc vµ c«ng nghÖ cña DNV&N nãi chung lµ yÕu kÐm vµ l¹c hËu. Tû lÖ ®æi míi trang thiÕt bÞ va øng dông c¸c c«ng nghÖ kÜ thuËt hiÖn ®¹i cßn rÊt thÊp, ngay t¹i Thµnh Phè Hå ChÝ Minh – trung t©m c«ng nghiÖp lín nhÊt cña c¶ n­íc còng chØ ®¹t 10% / n¨m tÝnh theo vèn ®Çu t­. Qua kh¶o s¸t ®iÒu tra 20 DNV&N ë TPHCM cho thÊy: ThiÕt bÞ cã tr×nh ®é tiªn tiÕn: 15% ThiÕt bÞ cã tr×nh ®é trung b×nh 20% ThiÕt bÞ cã tr×nh ®é l¹c hËu 65% NhiÒu DNV&N kh«ng cã ®iÒu kiÖn ®æi míi trang thiÕt bÞ , n©ng cÊp nghÖ s¶m xuÊt ®Ó më réng tæ chøc s¶m xuÊt, th­êng sö dông c«ng nghÖ thiÕt bÞ lo¹i th¶i cña doanh nghiÖp nhµ n­íc, thiÕt bÞ chÕ t¹o trong n­íc hoÆc tù thiÕt kÕ chÕ t¹o víi tr×nh ®é thiÕt kÕ vµ gia c«ng thÊp. §¸ng chó ý lµ trang thiÕt bÞ vµ c«ng nghÖ cña DNV&N phæ biÕn thiÕu trang bÞ xö lý m«i tr­êng nh­ tiÕng ån, chÊt th¶i r¾n, chÊt th¶i láng, khÝ ®éc nªn th­êng g©y « nhiÔm m«i tr­êng xung quanh, g©y h¹i tíi søc khoÎ ng­êi lao ®éng vµ nh©n d©n trong vïng. Nh÷ng khã kh¨n vÒ thÞ tr­êng §èi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt-kinh doanh cña mçi doanh nghiÖp th× ®iÒu kiÖn tån t¹i vµ ph¸t triÓn ®Çu tiªn lµ thÞ tr­êng. ThÞ tr­êng lµ yÕu tè mang tÝnh tæng hîp nhÊt, lµ nh©n tè quan träng hµng ®Çu t¹o nªn m«i tr­êng kinh doanh thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp. Trong ®ã, ®iÒu kiÖn vÒ thÞ tr­êng tiªu thô s¶n phÈm, thÞ tr­êng ®Çu ra lµ yÕu tè quan träng nhÊt quyÕt ®Þnh sù thµnh b¹i, sù tån t¹i, ph¸t triÓn thÞnh v­îng hay thua lç, ph¸ s¶n cña c¸c doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Khã kh¨n lín nhÊt cña n­íc ta hiÖn nay chÝnh lµ thÞ tr­êng tiªu thô s¶n phÈm. Theo nghÜa ®Çy ®ñ, ThÞ tr­êng ph¶i bao hµm c¶ thÞ tr­êng c¸c yÕu tè ®Çu vµo. §ã lµ thÞ tr­êng cung øng nguyªn vËt liÖu, thiÕt bÞ, c«ng nghÖ, thÞ tr­êng vèn, thÞ tr­êng søc lao ®éng, thËm chÝ cßn bao hµm c¶ thÞ tr­êng bÊt ®éng s¶n. HiÖn nay, tuy kh«ng ph¶i lµ khã kh¨n quan träng nhÊt, nh­ng c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá n­íc ta ®ang gÆp khã kh¨n ®èi víi thÞ tr­êng c¸c yÕu tè ®Çu vµo, c¶n trë kh«ng Ýt tíi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá. Kh¾c phôc vÊn ®Ò nµy còng lµ nh÷ng ®ßi hái cÊp thiÕt ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho sù ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ë n­íc ta. MÆt kh¸c, DNV&N Ýt nghiªn cøu thÞ tr­êng thÕ giíi tổng chi nghiên cứu thị trường của Việt Nam tính trên đầu người chỉ đạt 0,12 USD; đây là mức thấp nhất trong 60 quốc gia được điều tra. Điều tra cũng cho thấy tổng chi quảng cáo trên đầu người của Việt Nam vào khoảng 2,4 USD thuộc vào hàng thấp nhất trong các nước. Tổng chi cho nghiên cứu thị trường của Việt Nam vào khoảng 10 triệu USD năm 2003 và tăng lên 14,3 triệu năm 2005. Dẫn đầu bảng điều tra vẫn là các nền kinh tế lớn như Anh, Mỹ, Canada; Nhật Bản đứng thứ 7 và thứ nhất châu Á. So với các nước trong khu vực có nền kinh tế đang phát triển thì Malaysia dẫn đầu với chi phí nghiên cứu thị trường bình quân đạt 1,25 USD/người/năm, Thái Lan 0,6 USD, Philippines 0,38 USD và Trung Quốc là 0,3 USD. Theo điều tra, tổng doanh số nghiên cứu thị trường riêng tại châu Á đã lên tới khoảng 2,6 tỷ USD trong đó Nhật Bản đã chiếm tới 45%, Trung Quốc và Úc chiếm 30%, 17 nước còn lại có cả Việt Nam tổng chi chưa đến 400 triệu USD; trong đó Việt Nam chiếm chưa đến 2,5% trong số đó. Trong một cuộc hội thảo mới đây, đại diện Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam đã thừa nhận, ít doanh nghiệp Việt Nam có thói quen thu thập và xử lý thông tin trước khi ra quyết định. Các doanh nghiệp nhỏ và vừa cũng ít quan tâm đầu tư cho hoạt động thông tin cả về con người và phương tiện. 3.4 khã kh¨n vÒ nguån nh©n lùc qu¶n lý: Lao ®éng trong c¸c DNV&N chñ yÕu lµ lao ®éng phæ th«ng Ýt ®­îc ®µo t¹o, thiÕu kü n¨ng, tr×nh ®é v¨n ho¸ thÊp, ®Æc biÖt ®èi víi doanh nghiÖp quy m« nhá. Sè liÖu ®iÒu tra cho thÊy, chØ cã 5,13% lao ®éng trong khu vùc ngoµi quèc doanh cã tr×nh ®é ®¹i häc, trong ®ã tËp trung vµo c¸c c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n vµ c«ng ty cæ phÇn. PhÇn lín c¸c chñ DNV&N míi ®­îc thµnh lËp gÇn ®©y ch­a ®­îc ®µo t¹o, trong ®ã 42,7% nh÷ng ng­êi lµ chñ doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh (chñ DNV&N) lµ ng­êi ®· tõng lµ c¸n bé, c«ng nh©n viªn chøc. Trªn 60% sè chñ doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh cã ®é tuæi trªn 40; kho¶ng 48,4% kh«ng cã b»ng cÊp chuyªn m«n; chØ cã 31,2% sè chñ doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh cã tr×nh ®é tõ cao ®¼ng trë lªn. Khã kh¨n ®èi víi ®éi ngò qu¶n lý DNV&N lµ tr×nh ®é vµ kü n¨ng qu¶n trÞ kinh doanh yÕu, thiÕu c¬ b¶n vµ rÊt lóng tóng tr­íc sù biÕn ®éng cña thÞ tr­êng. 3.5 khã kh¨n vÒ c¬ chÕ chÝnh s¸ch: HÖ thèng chÝnh s¸ch vµ ph¸p luËt hiÖn hµnh vÉn cßn thiÕu ®ång bé, nhÊt qu¸n vµ kÐm hoµn thiÖn. Chóng vÉn ch­a t¹o ra m«i tr­êng ho¹t ®«ng th«ng tho¸ng vµ b×nh ®¼ng cho mäi lo¹i h×nh doanh nghiªp, ch­a khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®«ng s¶n xuÊt-kinh doanh cã hiÖu qu¶ vµ tu©n theo ph¸p luËt, ®Æc biÖt lµ c¸c chÝnh s¸ch ®Êt ®ai, thuÕ kho¸, tÝn dông vµ xuÊt nhËp khÈu ... §iÒu ®ã ®ßi hái ph¶i cã sù ®æi míi, hoµn thiÖn h¬n n÷a hÖ thèng chÝnh s¸ch vµ ph¸p luËt cña Nhµ n­íc ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy m¹nh mÏ sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá. - Tín dụng cho doanh nghiệp nhỏ và vừa: Vì sao khó? Tâm lý e ngại tính hiệu quả của quỹ. Ai cũng thấy cần phải có biện pháp hỗ trợ cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa đang ở trong tình trạng thiếu vốn lại không có tài sản bảo đảm để tiếp cận được các nguồn vốn, nhất là vốn tín dụng ngân hàng. Một chuyên gia Ngân hàng Nhà nước nói: "Tâm lý chưa thông thì việc triển khai chưa thông". Khó huy động được các nguồn vốn cho quỹ. Đây được coi là vấn đề mấu chốt. Theo QĐ 193/QĐ-TTg, vốn hoạt động của Quỹ bảo lãnh được hình thành từ các nguồn vốn cấp của ngân sách tỉnh, thành phố; vốn góp của các tổ chức tín dụng, doanh nghiệp và các hiệp hội ngành nghề, các tổ chức đại diện và hỗ trợ cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa; vốn tài trợ hợp pháp của các tổ chức và cá nhân, vốn bổ sung từ kết quả hoạt động của Quỹ bảo lãnh tín dụng. Vướng mắc về tổ chức và điều hành quỹ. Tổ chức một quỹ độc lập hay giao nội dung hoạt động của quỹ cho một định chế tài chính sẵn có nào của thành phố cũng là một vấn đề chưa đạt được sự đồng thuận của các bên. Thành lập một quỹ độc lập thì e rằng sẽ khó giải quyết các vấn đề về tổ chức bộ máy, nhân sự nếu quỹ hoạt động không hiệu quả. Giao cho định chế tài chính nào đó không thuộc quyền quản lý của chính quyền địa phương thì lại lo định chế đó không dành sự quan tâm thích đáng cho việc quản lý và điều hành quỹ... -Hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ: Vai trò của Chính phủ còn mờ nhạt GS. Ari Kokko đưa ra 3 lời giải thích cho những kết quả nghiên cứu của ông. Một là, hành vi của doanh nghiệp. Nếu các công ty thấy rằng Chính phủ cung cấp tiền thì thông thường họ không thụ động ngồi chờ Chính phủ tới công ty của mình để xác định xem họ có khả năng nhận được hỗ trợ hay không mà họ tích cực vận động Chính phủ hỗ trợ cho họ. Do đó có thể thấy có cuộc trao đổi ở đây. Doanh nghiệp nào chủ động thì được hỗ trợ và ngược lại. Hai là, có hai loại doanh nghiệp vận động rất mạnh nhằm nhận được hỗ trợ của Chính phủ. Loại hình thứ nhất là các doanh nghiệp yếu, gần phá sản cần hỗ trợ để tồn tại. Nếu như họ không nhận được hỗ trợ từ Chính phủ thì sẽ phải chấm dứt hoạt động. Nhưng khi nhận hỗ trợ thì sẽ có ý nghĩa như thế nào đối với loại doanh nghiệp này? Câu trả lời là họ chỉ vừa đủ tồn tại nên vẫn hoạt động yếu kém, không phải là công ty hoạt động hiệu quả. Loại hình doanh nghiệp thứ hai khá mạnh nhưng đang phải đối mặt với nhiều kiểu "nút thắt cổ chai" làm hạn chế tiềm năng tăng trưởng của họ trong quá trình phát triển và đưa đến việc họ tìm kiếm sự hỗ trợ của Chính phủ. Câu hỏi đặt ra là Chính phủ chọn các công ty để hỗ trợ như thế nào và kết quả mong đợi của các biện pháp hỗ trợ đó là gì. Ba là, việc hỗ trợ cho các doanh nghiệp thường không dựa trên những cân nhắc ký lưỡng về việc ai nên được nhận hỗ trợ, gần như các công ty vừa và nhỏ của Việt Nam đều được nhận hỗ trợ ở thời điểm này hay thời điểm khác. Thực tế, đây là giai đoạn kinh tế Việt Nam tăng trưởng 8%/năm, các điều kiện hoạt động cho khu vực tư nhân đã được cải thiện đáng kể thì cớ gì các doanh nghiệp lại cần hỗ trợ. Hơn nữa, những doanh nghiệp không nhận được hỗ trợ năm 1996 thì cũng không nhận được hỗ trợ năm 2001. - ChÝnh s¸ch vÒ ®Êt ®ai vµ qu¶n lý cßn nhiÒu bÊt cËp Khu«n khæ ph¸p lý cña qu¶n lý ®Êt ®ai ®­îc x©y dùng trªn c¬ së luËt ®Êt ®ai n¨m 1993,söa ®æi n¨m 1998,2001 vµ luËt ®Êt ®ai n¨m 2003 ,quyÒn sö dông ®Êt ®­îc thùc hiÖn th«ng qua thuª cña nhµ n­íc vµ qua giao dÞch mua b¸n. Con ®­êng thuª ®Êt cña nhµ n­íc rÊt dµi vµ tèn kÐm. Thñ tôc cÊp quyÕn sö dông ®Êt b×nh qu©n ë HN lµ 325 ngµy, thµnh phè HCM 418 ngµy, §µ n½ng 309 ngµy,B×nh d­¬ng 64 ngµy, HuÕ 82 ngµy. Chuyªn m«n ho¸ sö dông ®Êt còng lµm t¨ng chi phÝ vµ thêi gian ®Ó chuyÓn ®æi môc ®Ých sö dông ®Êt. C¸c chi phÝ gi¶i to¶ ®Òn bï, chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt ®ang lµ ng¸nh nÆng chi phÝ ®èi víi doanh nghiÖp võa vµ nhá ë VN hiÖn nay. VÊn ®Ò gi¶i to¶ ,®Òn bï kh«ng hîp lý, di rêi d©n c­ kh«ng ®óng tiÕn ®é hay thùc hiÖn kh«ng nghiªm lµm ®×nh trÖ tiÕn tr×nh ®Çu t­ vµ c¶n trë ho¹t ®éng cña DN. C¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cßn ph¶i v­ît qua nh÷ng trë ng¹i nh­: quy ho¹ch ®Êt ®ai ch­a æn ®Þnh;thêi gian chê ®îi nhËn ®Êt trong c¸c khu c«ng nhiÖp qu¸ l©u;®èi sö kh«ng c«ng b»ng trong viÖc chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt do chÝnh s¸ch ­u ®·i tiÒn thuª ®Êt ®­îc ¸p dông chñ yÕu trong c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc vµ doanh nghiÖp FDI . - ThuÕ vµ chÝnh s¸ch vÒ ThuÕ C¬ chÕ chÝnh s¸ch thuÕ ®· cã nh÷ng chuyÓn biÕn tÝch cùc theo h­íng khuyÕn khÝch s¶n xuÊt trong n­íc vµ xuÊt khÈu. Tiªu biÓu nh­ luËt thuÕ VAT ®­îc söa ®æi,bá møc thuÕ suÊt 20%,më réng ¸p dông thuÕ 0% ®Ó khÊu trõ vµ hoµn thuÕ ®Çu vµo cho hµng ho¸ xuÊt khÈu, söa ®æi ph¸p lÖnh thuÕ thu nhËp ®èi víi ng­êi cã thu nhËp cao, miÔn gi¶m thuÕ sö dông thuÕ n«ng nghiÖp, ®¬n gi¶n ho¸ thñ tôc, hå s¬ thuÕ, c¶i tiÕn c«ng t¸c thanh tra. Tuy nhiªn, viÖc söa ®æi, bæ sung c¸c chÝnh s¸ch thuÕ thay ®æi qu¸ nhanh ®· g©y lóng tóng trong viÖc quyÕt ®Þnh kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp. Quy tr×nh qu¶n lý vµ gi¸m s¸t vÉn cßn phiÒn hµ, chång chÐo gi÷a c¸c c¬ quan thuÕ vµ h¶i quan trong ®¨ng ký vµ cÊph­êng m· sè thuÕ ch­a thèng nhÊt trong viÖc x¸c ®Þnh m· sè hµng ho¸ , thuÕ suÊt hoÆc gi¸ trÞ tÝnh thuÕ, c­ìng chÕ vµ lµm thñ tôc h¶i quan thiÕu chÝnh x¸c. HÖ thèng thuÕ hiÖn hµnh vÉn cßn tËp chung qu¸ nhiÒu vµo c¸c biÖn ph¸p thu thuÕ vµ xö ph¹t, ch­a chó träng ®Õn viÖc x¸c ®Þnh møc thuÕ, ®èi t­îng chÞu thuÕ. Trong khi ®ã diÖn thuÕ vÉn ch­a ®­îc më réng mét c¸ch ®Çy ®ñ vµ tho¶ ®¸ng, c¸c kho¶n thÊt thu thuÕ vÉn cßn rÊt lín, viÖc chèn thuÕ trong khu vùc t­ nh©n ®ang trë thµnh hiÖn t­îng kh¸ phæ biÕn. Trong chÕ ®é thuÕ hiÖn hµnh cßn qu¸ nhiÒu lo¹i thuÕ suÊt víi møc thuÕ cao, c¸c quy ®Þnh vÒ thuÕ qu¸ phøc t¹p, chång chÐo, qu¸ nhiÒu tr­êng hîp miÔn trõ thuÕ vµ ch­a ®¶m b¶o sù c«ng b»ng. VÒ nguyªn t¾c thuÕ VAT chØ ®¹t hiÖu qu¶ vµ c«ng b»ng khi ¸p dông mét lo¹i thuÕ suÊt duy nhÊt vµ cã Ýt tr­îng hîp miÔn trõ. Nh­ng thuÕ VAT ¸p dông t¹i VN l¹i cã tíi 4 lo¹i thuÕ suÊt vµ trªn 20 tr­êng hîp miÔn trõ. Dï ®· cã tiÕn bé so víi thuÕ doanh thu gåm 11 lo¹i thuÕ suÊt , nh­ng víi 4 lo¹i thuÕ suÊt vµ nhiÒu tr­êng hîp ®­îc miÔn trõ, viÖc thu thuÕ VAT vÉn cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n cho c¶ ng­êi nép thuÕ lÉn c¬ quan thuÕ vµ khi thñ tôc phøc t¹p h¬n, kh¶ n¨ng chèn thuÕ còng t¨ng lªn t­¬ng tù nh­ tr­êng hîp thuÕ lîi tøc, c¸c lo¹i thuÕ suÊt kh¸c nhau còng ®­îc ¸p dông ph©n biÖt gi÷a c¸c ho¹t ®éng kinh doanh( thuÕ suÊt 45% cho th­¬ng m¹i, 35% cho ngµnh c«ng nghiÖp nhÑ vµ 25% cho c¸c ngµnh c«ng nghiÖp nÆng). Ngoµi ra cßn cã sù ph©n biÖt ®èi xö vÒ thuÕ ,lîi tøc gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ho¹t ®éng kh¸c nhau trong cïng 1 lÜnh vùc. B»ng chøng lµ c¸c doanh nghiÖp trong n­íc chÞu suÊt thuÕ lîi tøc tõ 25-45%, trong khi c¸c doanh nghiÖp cã vèn FDI chØ ph¶i tr¶ møc thuÕ suÊt 10-25% v× vËy, sù c¶m nhËn bÞ ®èi xö kh«ng c«ng b»ng chÝnh lµ ®éng c¬ m¹nh mÏ trong hµnh vi lËu thuÕ hoÆc trèn thuÕ cña mét sè doanh nghiÖp. chÝnh s¸ch thuÕ VAT ch­a cho phÐp c¸c doanh nghiÖp trùc tiÕp cung cÊp c¸c dÞch vô cho doanh nghiÖp chÕ xuÊt ®­îc h­ëng thuÕ suÊt 0% ,mµ ph¶i chÞu thuÕ 10%. §èi vãi thuÕ ®¸nh vµo hµng ho¸ XNK ,c¸c côc h¶i quan dÞa ph­¬ng lóng tóng khi ®Þnh gi¸ va ap gi¸ tinh thuÕ nhËp khÈu, gi¸ ¸p cßn cao vµ b¶ng gi¸ tèi thiÓu ch­a phï hîp víi t×nh h×nh thùc tÕ. DN chËm nép thuÕ th× bÞ ph¹t trong khi ®ã c¸c c¬ quan thuÕ chËm trÔ trong viÖc xÐt hoµn thuÕ th× kh«ng chÞu bÊt cø mét tr¸ch nhiÖm g× vÒ thiÖt h¹i g©y cho doanh nghiÖp. - TÝnh thiÕu minh b¹ch cña m«i tr­ëng thÓ chÕ: TÝnh thiÕu minh b¹ch cña thÓ chÕ Èn chøa trong rÊt nhiÒu khã kh¨n, tõ tµi chÝnh, ®Êt ®ai ®Õn xuÊt nhËp khÈu vµ quan hÖ b×nh ®¼ng gi÷a c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n vµ nhµ n­íc. TÝnh thiÕu minh b¹ch cña m«i tr­êng thÓ chÕ ®­îc c¸c doang nghiÖp c¶m nhËn trong hµng lo¹t c¸c trë ng¹i ,nh­ mÊt thêi gian vµ chi phÝ ®Ó gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò víi c¸c c¬ quan c«ng quyÒn; c¸c khã kh¨n n¶y sinh trong c¸c chÝnh s¸ch ,luËt ph¸p vµ thÓ chÕ ë trung ­¬ng lÉn ®Þa ph­¬ng; sù bÊt b×nh ®¶ng trong c¹nh tranh víi c¸c DNNN; khã tiÕp cËn th«ng tin vÒ luËt ph¸p vµ thÓ chÕ ;c¸ch gi¶i quyÕt cña c¸c co quan c«ng quyÒn thiÕu nhÊt qu¸n va ch­a häp lý. TÝnh thiÕu minh b¹ch cßn thÓ hiÖn ë chç c¸c quy ®Þnh luËt ph¸p ban hµnh qu¸ nhiÒu vµ nhanh, ®Õn møc c¸c doanh nghiÖp kh«ng thÓ n¾m b¾t vµ ®iÒu chØnh kÞp thêi c¸c quy ®Þnh luËt ph¸p vµ cã nh÷ng kho¶ng trèng lín cho sù gi¶i thÝch vµ tù ®inh liÖu, ®ßi hái ph¶i xin h­íng dÉn cô thÓ vµ quy ®Þnh t¨ng thªm ë c¸c cÊp g©y mÊt thêi gian vµ thiÕu nhÊt qu¸n. Sù thiÕu minh b¹ch kh«ng chØ tån t¹i trong c¸c c¬ quan c«ng quyÒn mµ cßn chÝnh ë c¸c doanh nghiÖp .C¸c biÓu hiÖn cña nã lµ :rÊt Ýt c¸c giao dÞch cua cac doanh nghiÖp viõa vµ nhá thùc hiÖn qua gÖ thèng ng©n hµng; hä Ýt quan t©m ®Õn viªc kÝ hîp ®ång lao ®éng vµ tæ ch­c c«ng ®oµn, kh«ng thùc hiªn ngiªm tóc c¸c chÕ ®é ho¸ ®¬n chøng tõ vµ sæ s¸ch kÕ to¸n; kª khai kh«ng ®óng thu nhËp, tµi s¶n. Nguyªn nh©n cña t×nh tr¹ng nµy cã nguån g«c tõ tÝnh thiÕu minh b¹ch cña thÓ chÕ .HÖ thèng ph¸p luËt thiÕu râ rµng ,cïng víi c¬ chÕ vËn hµnh kh«ng hîp lý lµ ®iÒu kiÖn ®Ó tÝnh kh«ng minh b¹ch ph¸t sinh trong tõng doanh nghiÖp .Nh­ng dï xuÊt ph¸t tõ nguyªn nh©n nµo ,tÝnh kh«ng minh b¹ch trong c¸c doang nghiÖp, ®Õn l­ît nã l¹i lµm n¶y sinh c¸c khóc m¾c k×m h·m sù ph¸t triÓn cña chÝnh c¸c doanh nghiÖp ®ã vµ g©y lóng tóng cho c¸c c¬ quan c«ng quyÒn. CH¦¥NG III – Nh÷ng gi¶i ph¸p ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá ë ViÖt nam 3.1 Xu thÕ ph¸t triÓn Doanh nghiÖp võa vµ nhá ë ViÖt Nam trong thêi gian tíi: §­êng lèi ®æi míi cña §¶ng ta lµ ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn, vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa, gi¶i phãng søc s¶n xuÊt x· héi, d©n chñ ho¸ ®êi sèng kinh tÕ. DNV&N cã tiÒm n¨ng to lín, tiÒm Èn trong c¸c thµnh phÇn kinh tÕ vµ trong nh©n d©n, ®ang ®­îc kh¬i dËy vµ ph¸t triÓn. Sè l­îng doanh nghiÖp quèc doanh, mµ phÇn lín lµ c¸c DNV&N, t¨ng lªn nhanh chãng trong khi khu vùc kinh tÕ tËp thÓ vµ doanh nghiÖp nhµ n­íc ®ang ®­îc tæ chøc s¾p xÕp l¹i theo xu h­íng gi¶m vÒ sè l­îng, n©ng cao chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ kinh doanh. VÒ c¬ cÊu theo lo¹i h×nh kinh tÕ hé gia ®×nh, doanh nghiÖp t­ nh©n cã tèc ®é t¨ng nhanh nhÊt so víi c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp kh¸c. Cho ®Õn nay, n­íc ta vÉn lµ mét n­íc kÐm ph¸t triÓn, n¨ng xuÊt lao ®éng vµ tÝch luü cßn thÊp, d©n ch­a cã kh¶ n¨ng ®Çu t­ lín nªn gi¶i ph¸p thùc tÕ lµ ®Çu t­ nhá víi diÖn réng ®Ó cã tÝch luü tõ néi bé d©n c­, tõ sè l­îng chuyÓn ho¸ thµnh chÊt l­îng. Bªn c¹nh ®ã c¸c doanh nghiÖp lín së h÷u nhµ n­íc gi÷ vÞ trÝ then chèt trong nÒn kinh tÕ, chóng ta cã mét hÖ thèng DNV&N réng kh¾p. Víi lîi thÕ vèn cã, DNV&N sÏ gi¶i quyÕt ®­îc nhiÒu vÊn ®Ò mµ doanh nghiÖp lín khã cã thÓ lµm tèt ®­îc: lao ®éng, viÖc lµm, m«i tr­êng chi phÝ ®Çu t­ thÊp, phï hîp víi kh¶ n¨ng qu¶n lý cña chñ doanh nghiÖp Trong t­¬ng lai, DNV&N sÏ ph¸t triÓn réng kh¾p nh­ mét yÕu tè phô trî cho c¸c khu c«ng nghiÖp tËp trung. DNV&N sÏ lµ cÇu nèi gi÷a c«ng nghiÖp víi n«ng th«n, n«ng nghiÖp, s¶n xuÊt víi tiªu dïng theo xu h­íng x· héi ho¸. NÒn kinh tÕ cung mét lóc sÏ ph¸t triÓn theo hai h­íng: vi ho¸ vµ tËp ®oµn ho¸; hai xu h­íng ®ã kh«ng biÖt lËp mµ x©u chuçi, hîp t¸c thµnh mét hÖ thèng mµ DNV&N lµ h¹ tÇng c¬ së trong cÊu tróc nÒn s¶n xuÊt x· héi. Sù co d·n vµ chuyÓn ®éng xen kÏ cña c¸c DNV&N vµ doanh nghiÖp lín lµ liÖu ph¸p c¶ cho sù tr× trÖ vµ sù ph¸t triÓn “qu¸ nãng” cña nÒn kinh tÕ. §¶ng ta chñ tr­¬ng thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc mµ träng t©m lµ c«ng nghiÖp ho¸ n«ng nghiÖp vµ kinh tÕ n«ng th«n. Víi m¹ng l­íi réng kh¾p vµ truyÒn thèng g¾n bã víi n«ng nghiÖp vµ kinh tÕ – x· héi n«ng th«n. DNV&N lµ ®éng lùc quan träng ®Ó thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn: h×nh thµnh nh÷ng tô ®iÓm, côm c«ng nghiÖp ®Ó t¸c ®éng chuyÓn ho¸ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. HÖ thèng c«ng nghiÖp chÕ biÕn vµ s¶n xuÊt ®å gia dông sÏ ph¸t triÓn. C¸c lµng nghÒ sÏ ®­îc hiÖn ®¹i ho¸. Kh«ng cßn nghi ngê g× n÷a, tiÒm n¨ng vµ lîi thÕ cña DNV&N lµ hÕt søc to lín. Tuy vËy, nã cÇn ®­îc sù hç trî b»ng mét sè chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch phï hîp cña Nhµ n­íc tõ quan ®iÓm, chiÕn l­îc, chÝnh s¸ch ®Õn bé m¸y vËn hµnh. ThÕ giíi vµ khu vùc ®· cã nh÷ng bµi häc quý mµ chóng ta cã thÓ lùa chän. §ã lµ Nhµ n­íc ph¶i cã chiÕn l­îc vµ chÝnh s¸ch hç trî ph¸t triÓn DNV&N; ChÝnh phñ sÏ kh«ng lµm thay nh­ng t¹o ®iÒu kiÖn vµ m«i tr­êng ®Ó ph¸t huy søc m¹nh néi sinh cña doanh nghiÖp. Sù kÕt hîp nç lùc tõ ba phÝa: ChÝnh phñ, céng ®ång vµ doanh nghiÖp sÏ lµm bËt dËy nhiÒu tiÒm n¨ng míi ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi. Chñ tr­¬ng ph¸t huy néi lùc chÝnh lµ ®¸nh gi¸ vai trß cña DNV&N, t¹o ®iÒu kiÖn cho nã ph¸t triÓn, ®ãng gãp ngµy cµng nhiÒu vµo c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. 3.2 Mét sè biÖn ph¸p nh»m ph¸t triÓn c¸c DNV&N ë ViÖt Nam 3.2.1 TiÕp tôc hoµn thiÖn chÝnh s¸ch tµi chÝnh – tÝn dông vµ vèn Gièng nh­ tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp kh¸c, c¸c DNV&N cÇn tµi chÝnh ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn. Bªn c¹nh vèn tù cã, cã hai nguån tµi chÝnh cho c¸c doanh nghiÖp ®ã lµ tÝn dông vµ vèn. CÇn ph¶i t¹o ra mét “S©n ch¬i b×nh ®¼ng” vÒ tÝn dông chung vµ dµi h¹n ®Ó tÊt c¶ ng­êi ®i vay ®Òu tu©n thñ nh÷ng thÓ lÖ gièng nhau; söa ®æi vµ ban hµnh c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt vµ nh÷ng quy ®Þnh nh»m x©y dùng mét khung ph¸p luËt toµn diÖn vµ hiÖn ®¹i, t¹o ®iÒu kiÖn cho ng­êi cho vay thùc hiÖn b¾t buéc cÇm cè vµ thÕ chÊp; më réng kh¶ n¨ng tiÕp cËn cña DNV&N tíi vèn vµ c¸c quü ®Çu t­. - HÖ thèng ph¸p luËt ,®¨c biÖt lµ c¸c chÝnh s¸ch tµi chÝnh tÝn dông vµ vèn cÇn ®­îc tiiÕp tôc hoµn thiÖn phï hîp víi qu¸ tr×nh chuyÒn chuyÓn ®æi theo c¬ chÕ thÞ tr­êng, x©y dùng m«i tr­¬ng kinh doanh thuËn lîi, th«ng tho¸ng cho tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi thanh phÇn kinh tÕ nãi chung. DNV&N nãi riªng trong viÖc tiÕp cËn c¸c nguån vèn , nguån tµi trî , t¹o ra mét s©n ch¬i b×nh ®¼ng vÒ tÝn dông ng¾n h¹n, trung vµ dµi h¹n ®Ó c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ cã nhu cÇu vay ®Òu tu©n thñ nh÷ng quy ®Þnh c«ng b»ng nh­ nhau. - cÇn x©y d­ng mét thÞ tr­êng chøng kho¸n cho c¸c DNV&N, riªng Hµ néi ®Ó cã thÓ ®¸p øng ®Çy ®ñ vµ liªn tôc nguån vèn cho c¸c doanh nghiÖp th× thÞ truêng ch­ng kho¸n ph¶i lµ mét kªnh huy ®éng vèn trung vµ dµi h¹n chñ yÕu, quan träng víi mét vÞ trÝ lµ trung t©m kinh tÕ lín, n¬i tËp trung h¬n 10000 doanh nghiÖp ho¹t ®éng theo luËt doanh nghiÖp víi tæng vèn ®Çu t­ phat triÓn trong vong 5 n¨m tíi ®­¬c dù b¸o trong kho¶ng 130000 tû ®ång. Ng©n hµng cÇn ®æi míi vÒ ph­¬ng thøc kinh doanh, tÝch cùc h¬n trong viÖc t×m kiÕm kh¶ n¨ng cho vay, t¨ng c­êng ®æi míi c¸n bé c¬ së, x©y dùng vµ tæ chøc tèt m¹ng l­íi th«ng tin doanh nghiÖp, b×nh ®¼ng h¬n trong qu¶n lý tÝn dông gi÷a c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp, ®æi míi c¬ cÊu ®Çu t­ va n©ng cao tû träng cho vay DNV&N - ®èi víi c¸c DNV&N cÇn lËp b¸o c¸o tµi chÝnh râ rµng ®ñ ®é tin cËy, lo¹i bá b¸o c¸o tµi chÝnh mang tÝnh chÊt ®èi phã víi c¬ quan thuÕ, b¸o c¸o chÝnh thøc (b¸o c¸o ®­îc ph¸p luËt c«ng nhËn) th­êng thÊp h¬n t×nh tr¹ng thùc tÕ, kh«ng ®¶m b¶o ®ñ ®iÒu kiÖn vay vèn ng©n hµng. n©ng cao n¨ng lù tr×nh ®é cña c¸n bé kÕ to¸n chÊp hµnh tèt ph¸p luËt. Thùc hiÖn ®óng chÕ ®é thèng kª kÕ to¸n, lo¹i bá c¸c ssè liÖu ph¶n ¸nh kh«ng chÝnh x¸c t×nh h×nh s¶m xuÊt kinh doanh va tµi chÝnh, ®ång thêi cè g¾ng gi¶m tû lÖ vay qu¸ h¹n - T¨ng c­êng ho¹t ®éng xóc tiÕn th­¬ng m¹i theo h­íng: ®Èy m¹nh c«ng t¸c xóc tiÕn th­¬ng m¹i ®· ®¹t ®­îc trong thêi gian qua; tham gia cã chän läc c¸c héi chî, kh¶o s¸t thÞ tr­êng n­íc ngoµi, héi chî trong n­íc ; T¨ng c­êng h¬n n÷a quan hÖ víi c¸c th­¬ng vô, c¸c tæ chøc XTTM, c¸c v¨n phßng ®¹i diÖn trong vµ ngoµi n­íc; më réng quan hÖ giao l­u víi c¸c ®Þa ph­¬ng; t¨ng c­êng mèi quan hÖ víi tæ chøc ng­êi ViÖt nam t¹i n­íc ngoµi; më réng c¸c v¨n phßng ®¹i diÖn, më c¸c c«ng ty cæ phÇn t¹i n­íc ngoµi; Quan hÖ chÆt chÏ c¸c ph­¬ng tiªn th«ng tin ®¹i chóng: ph¸t thanh truyÒn h×nh, b¸o chÝ qu¶ng c¸o tÜnh ,qu¶ng c¸o ®éng -Ngoµ ra ph¶i ®Èy m¹nh phat triÓn c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ë ViÖt nam. 3.2.2 Gi¶i ph¸p vÒ øng dông vµ sö dông nh÷ng thµnh tùu khoa häc kü thô©t KhuyÕn khÝch chuyÓn giao c«ng nghÖ, tiÕp nhËn c«ng nghÖ tiªn tiÕn trong s¶m xuÊt kinh doanh, khuyÕn khÝch c¸c hîp ®ång thuª, thuª mua hoÆc b¸n tr¶ gãp, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c DNV&N cã ®­îc m¸y mãc, thiÕt bÞ míi hoÆc c¶i tiÕn n©ng cÊp m¸y mãc, thiÕt bÞ. NhiÒu DNV&N kh«ng cã kh¶ n¨ng mua m¸y mãc míi ®ång thêi c¸c doanh nghiÖp ®ã l¹i khã cã c¸c kho¶n vay tÝn dông tõ ng©n hµng. H×nh thøc thuª mua lµ mét gi¶i ph¸p cho vÊn ®Ò nµy khi mét doanh nghiÖp kh«ng mua m¸y mãc, thiÕt bÞ míi hoÆc tèt h¬n dïng cho ho¹t ®éng kinh doanh cña hä mµ kh«ng ph¶i thanh to¸n toµn bé ngay tõ khi mua hµng, thay vµo ®ã, hä ph¶i tr¶ sè tiÒn mua m¸y mãc nhá h¬n nhiÒu. HiÖn nay vÉn tån t¹i nh÷ng trë ng¹i c¨n b¶n c¸c DNV&N tiÕp cËn víi c«ng nghÖ míi. Nh÷ng biÖn ph¸p d­íi ®©y cã thÓ lo¹i bá nh÷ng trë ng¹i nµy vµ thóc ®Èy c¸ch tiÕp cËn tíi c«ng nghÖ cña c¸c DNV&N ë ViÖt Nam: c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn cho c¸c nhµ ®Çu t­ trong n­íc gia nhËp thÞ tr­êng theo h­íng cµng ®¬n gi¶n cµng tèt. C¸c thñ tôc ®¨ng ký kinh doanh hiÖu qu¶ vµ hîp lý sÏ cho phÐp nhiÒu doanh nghiÖp h¬n ®Æc biÖt lµ c¸c DNV&N gia nhËp thÞ tr­êng. §iÒu nµy sÏ t¨ng sù c¹nh tranh, vµ ®©y lµ kh¶ n¨ng lín nhÊt thóc ®Èy m¹nh mÏ ph¸t triÓn c«ng nghÖ míi ë tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp ë ViÖt Nam bao gåm c¶ c¸c DNV&N ; t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c DNV&N cã kh¶ n¨ng ®Çu t­ c¶i tiÕn liªn tôc c«ng nghÖ; t¹o ®iÒu kiÖn cho quü hç trî ®Ó cung cÊp th«ng tin vµ th­êng xuyªn më líp ®µo t¹o cho nh÷ng nhµ qu¶n lý, c¸n bé kü thuËt vµ nh©n viªn cña DNV&N ®Ó dÔ dµng tiÕp nhËn c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. Ngoµi ra cÇn thóc ®Èy liªn kÕt gi÷a c¸c viÖn nghiªn cøu khoa häc víi doanh nghiÖp ®Ó cã thÓ t¹o ra nh÷ng c«ng nghÖ thÝh hîp nh¸t víi qu¸ tr×ng s¶m xuat kinh doanh cua doang nghiÖp. Cïng víi viÖc lo¹i bá c¸c trë ng¹i, cÇn theo s¸t c¸c quü hç trî cho phÐp c¸c c¬ quan cã kh¶ n¨ng – nh­ c¸c tæ chøc kinh doanh vµ c¸c tæ chøc gi¸o dôc cã chÊt l­îng – cung cÊp th«ng tin vµ ®µo t¹o cho c¸c DNV&N vÒ c«ng nghÖ míi. Nh÷ng th«ng tin vµ c¸c dÞch vô ®µo t¹o nµy cã thÓ ®­îc tµi trî mét phÇn tõ quü hç trî vµ mét phÇn lÖ phÝ do DNV&N tr¶. 3.2.3 Gi¶i ph¸p vÒ thÞ tr­êng Nhµ n­íc cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p thÞ tr­êng cho doanh nghiÖp võa vµ nhá th«ng qua mét chÝnh s¸ch chung dµnh cho doanh nghiÖp võa vµ nhá, kh«ng ph©n biÖt thµnh phÇn kinh tÕ. ChÝnh s¸ch nµy tr­íc hÕt ph¶i b¶o ®¶m sù c¹nh tranh b×nh ®¼ng, kh«ng cã hiÖn t­îng ®éc quyÒn, hç trî c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá tr­íc doanh nghiÖp lín. Trong vÊn ®Ò thÞ tr­êng vµ c¹nh tranh, sù hç trî cña Nhµ n­íc cã thÓ tiÕn hµnh th«ng qua mét sè biÖn ph¸p sau: T¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá tham gia vµo dù ¸n x©y dùng cë së h¹ tÇng b»ng nguån vèn ng©n s¸ch trong khi trung ­¬ng th­êng lµ chñ ®Çu t­ trong c¸c dù ¸n x©y dùng c¬ së h¹ tÇng cë lín mµ doanh nghiÖp võa vµ nhá rÊt Ýt cã kh¶ n¨ng tham gia thùc hiÖn th× c¸c dù ¸n quy m« nhá h¬n th­êng do chÝnh quyÒn c¸c cÊp ë ®i¹ ph­¬ng lµm chñ ®Çu t­ l¹i cã thÓ thÝch hîp víi n¨ng lùc tµi chÝnh, kinh tÕ vµ qu¶n lý cña mét hoÆc mét sè doanh nghiÖp võa vµ nhá tËp hîp l¹i. ViÖc giao thÇu cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ®¶m nhiÖm nh÷ng c«ng tr×nh c«ng céng lµ chÝnh s¸ch hç trî rÊt lín cña nhµ n­íc ®èi víi doanh nghiÖp võa vµ nhá. Ngay c¶ trong c¸c lÜnh vùc chi tiªu c«ng céng kh¸c cña chÝnh quyÒn c¸c cÊp, doanh nghiÖp võa vµ nhá còng cã thÓ ®ãng vai trß cung øng quan träng. CÇn cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch mèi quan hÖ gi÷a doanh nghiÖp lín víi doanh nghiÖp võa vµ nhá ®Ó doanh nghiÖp lín cã thÓ hç trî cho doanh nghiÖp võa vµ nhá th«ng qua viÖc ký kÕt c¸c hîp ®ång cung øng nguyªn vËt liÖu, b¸n thµnh phÈm, gia c«ng chi tiÕt, bé phËn, ph©n phèi s¶n phÈm. T¨ng c­êng mèi quan hÖ gi÷a doanh nghiÖp lín víi doanh nghiÖp võa vµ nhá võ cã t¸c dông b¶o ®¶m thÞ tr­êng, c«ng ¨n viÖc lÇm æn ®Þnh cho c¶ chñ doanh nghiÖp vµ ng­êi lao ®éng, võa t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó chuyÓn giao c«ng nghÖ, kü n¨ng qu¶n lý tõ doanh nghiÖp lín sang doang nghiÖp võa vµ nhá. Chèng bu«n lËu, chèng hµng gi¶, trèn thuÕ, gian lËn th­¬ng m¹i còng ®ang lµ vÊn ®Ò bøc xóc ¶nh h­ëng ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt- kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, bëi v× c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cã tiÒm lùc kinh tÕ thÊp s¶n phÈm hµnh ho¸ s¶n xuÊt ra th­êng cã søc c¹nh tranh kÐm trªn thÞ tr­êng. §iÒu nµy cho thÊy ChÝnh Phñ vµ c¸c c¬ quan ban ngµnh cã liªn quan ph¶i tæ chøc phèi hîp thËt tèt ®Ó giÈi quyÕt c¸c vÊn ®Ò nªu trªn. 3.2.4 Gi¶i ph¸p vÒ t¨ng chÊt l­îng nguån nh©n lùc §Ó ph¸t triÓn nguån nh©n lùc tr­íc hÕt cÇn ®µo t¹o nguån lao ®éng. Tæ chøc hÖ thèng d¹y nghÒ hîp lý, phï hîp víi ®iÒu kiÖn thùc tÕ cña n­íc ta. HÖ thèng d¹y nghÒ cÇn ®­îc tæ chøc ph©n cÊp, theo c¬ cÊu ngµnh g¾n liÒn víi chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi theo l·nh thæ vµ ph¸t huy tÝnh x· héi ho¸ trong c«ng t¸c ®µo t¹o d¹y nghÒ. C¬ quan trung ­¬ng qu¶n lý chung vÒ c«ng t¸c d¹y nghÒ chÞu tr¸ch nhiÖm phèi hîp víi c¸c ngµnh, c¸c ®i¹ ph­¬ng nghiªn cøu ho¹ch ®Þnh, quy ho¹ch, kÕ ho¹ch tr×nh ChÝnh phñ vÒ c«ng t¸c d¹y nghÒ cho c¸c giai ®o¹n vµ nh÷ng b­íc tiÕp theo. Néi dung kh«ng chØ ho¹ch ®Þnh vÒ quy m«, chÊt l­îng, ngµnh nghÒ ®µo t¹o mµ cÇn chØ râ ph­¬ng ¸n bè trÝ hÖ thèng c¸c tr­êng d¹y nghÒ. §ång thêi víi c¸c tr­êng c¸c c¬ së do Nhµ n­íc qu¶n lý cÇn khuyÕn khÝch ®Çu t­ cho c¸c h×nh thøc tæ chøc d¹y nghÒ ®a d¹ng, phong phó kh¸c do c¸c ®Þa ph­¬ng, do d©n tù tæ chøc ®Ó ®µo t¹o vµ truyÒn nghÒ kÞp thêi nh»m ®¸p øng yªu cÇu thiÕt thùc, cÊp b¸ch ®ang ®Æt ra. Nhµ n­íc cÇn t¨ng c­êng ­u tiªn ®Çu t­ cho c«ng t¸c dËy nghÒ, tæ chøc tèt kh©u qu¶n lý c«ng t¸c d¹y nghÒ. MÆt kh¸c chóng ta cÇn cã h×nh thøc tæ chøc míi vÒ d¹y nghÒ ®Ó ®¸p øng ®­îc yªu cÇu thùc tÕ cña ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi trong giai ®o¹n s¾p tíi. Song song víi c«ng t¸c ®µo t¹o nguån lao ®éng, cÇn ®µo t¹o chñ doanh nghiÖp, c¸n bé qu¶n lý ®iÒu hµnh doanh nghiÖp. CÇn ®a d¹ng ho¸ lo¹i h×nh ®µo t¹o, båi d­ìng theo nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau ®Ó phï hîp víi nhu cÇu häc tËp ®a d¹ng cña chñ doanh nghiÖp vµ c¸n bé qu¶n lý, ®iÒu hµnh cña c¸c DNV&N. §Ó ®¸p øng yªu cÇu cña ®«ng ®¶o cña chñ doanh nghiÖp n­íc ta, cÇn x©y dùng míi hÖ thèng ®Ço t¹o båi d­ìng bao gåm nhiÒu lo¹i tr×nh ®é, thêi gian kh¸c nhau, phï hîp víi yªu cÇu ®a d¹ng vÒ häc tËp cña c¸c doanh nghiÖp. Ph­¬ng thøc ®µo t¹o cã kh¸c nhau, nh­ng vÒ môc ®Ých ho¹t ®éng ®µo t¹o nµy ph¶i cã sù thèng nhÊt ë tÇm vÜ m«. ViÖc ®µo t¹o, båi d­ìng cho chñ DNV&N ph¶i ®¸p øng yªu cÇu tr×nh ®é, kü thuËt qu¶n lý s¶n xuÊt – kinh doanh hiÖn ®¹i, g¾n víi thùc tiÔn cña ®iÒu kiÖn ViÖt Nam. Ch­¬ng tr×nh, néi dung ph¶i phï hîp vãi qu¶n lý – kinh doanh trong c¬ chÕ thÞ tr­êng, c¸c lý thuyÕt ®­¬ng ®¹i. CÇn x©y dùng c¸c khoa qu¶n trÞ doanh nghiÖp cña c¸c tr­êng ®¹i häc kinh tÕ chÝnh quy cña Nhµ n­íc, cã ch­¬ng tr×nh chuÈn vµ ®µo t¹o theo nhiÒu ph­¬ng thøc häc kh«ng th­êng xuyªn. KhuyÕn khÝch, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c tr­êng ®¹i häc d©n lËp, c¸c trung t©m dËy nghÒ lµm nhiÖm vô ®µo t¹o båi d­ìng chñ DNV&N. CÇn t¨ng c­êng qu¶n lý Nhµ n­íc, thùc hiÖn viÖc qu¶n lý thèng nhÊt ®èi víi nhiÖm vô ®µo t¹o, båi d­ìng chñ DNV&N. Tuy ph­¬ng thøc ®µo t¹o ®a d¹ng, nh­ng ch­¬ng tr×nh vµ néi dung ®µo t¹o, båi d­ìng ph¶i ®­îc qu¶n lý thèng nhÊt. 3.2.5 Gi¶i ph¸p vÒ c¬ chÕ chÝnh s¸ch T¨ng c­êng qu¶n lý cña nhµ n­íc ®èi víi sù ph¸t triÓn cña c¸c DNV&N, §Ó t¨ng c­êng sù qu¶n lý cña nhµ n­íc ®èi víi sù ph¸t triÓn cña c¸c DNV&N, tr­íc hÕt, ban hµnh c¸c v¨n b¶n chÝnh s¸ch vµ ph¸p luËt thÝch hîp ë møc ®é cao, hç trî cho sù ph¸t triÓn cña c¸c DNV&N. C¸c v¨n b¶n chÝnh s¸ch vµ ph¸p luËt cÊp cao ph¶I ®­îc ban hµnh cã thÓ ë cÊp chÝnh phñ hoÆc thñ t­íng chÝnh phñ nh»m: cã ®Þnh nghÜa chÝnh thøc vÒ c¸c DNV&N ®Ó x©y dùng vµ thay thÕ ®Þnh nghÜa t¹m thêi trong c«ng v¨n 681; kh¼ng ®Þnh tÇm quan träng cña sù ph¸t triÓn c¸c DNV&N ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¶ n­íc; hç trî toµn diÖn cho sù t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn lµnh m¹nh cña c¸c DNV&N; chØ dÉn râ rµng cho c¸c quan chøc chÝnh phñ tõ trung ­¬ng ®Õn ®Þa ph­¬ng thùc hiÖn chÝnh s¸ch nµy vµ hç trî sù t¨ng tr­ëng ph¸t triÓn nhanh chãng, bÒn v÷ng cña c¸c DNV&N th«ng qua: ®¬n gi¶n ho¸ vµ ®Èy m¹nh viÖc thµnh lËp vµ ®¨ng ký c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n, c¸c c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n vµ c«ng ty cæ phÇn míi theo h­íng dÉn vµ tinh thÇn cña Th«ng t­ liªn Bé sè 05 cña Bé KÕ Ho¹ch vµ ®Çu t­ vµ Bé TµI ChÝnh ngµy 10/7/1998, còng nh­ c¸c hé kinh doanh míi theo NghÞ ®Þnh 66, khi phÇn lín nh÷ng ®¬n vÞ kinh doanh míi nµy ch¾c ch¾n sÏ lµ c¸c DNV&N; thùc hiÖn mäi cè g¾ng cã thÓ ®Ó ®¶m b¶o r»ng c¸c DNV&N nhËn ®­îc sù b¶o vÖ c«ng b»ng tr­íc ph¸p luËt, ®­îc b¶o ®¶m bëi hiÕn ph¸p vµ theo ®ã, c¸c DNV&N b×nh ®¼ng khi tiÕp cËn víi c¸c nh©n tè s¶n xuÊt ®Æc biÖt lµ ®Êt ®ai, nh÷ng lîi Ých cña luËt ®Çu t­ trong n­íc míi, c¸c c¬ héi ®Ó tham gia vµo c¸c liªn doanh ®Çu t­ n­íc ngoµi. - N©ng cao tÝnh minh b¹ch cña thÓ chÕ: rµ so¸t l¹i hÖ thèng luËt ph¸p vbµ quy ®Þnh, lo¹i bá c¸c quy ®Þnh chång chÐo, kÐm hiÖu lùc, v× ®©y chÝnh lµ ®iÒu n¶y sinh nhiÒu phiÒn hµ, nhòng nhiÔu vµ c¶n trë sù ph¸t triÓn. X©y dùng hÖ thèng uËt ph¸p vµ quy ®Þnh theo h­íng ®¬n gi¶n, dÔ hiÓu, tËp trung vµo c¸c kh©u then chèt ®Ó ®iÒu chØnh nh»m n©ng cao tÝnh hiÖu lùc. æn ®Þnh c¸c chÝnh s¸ch tµi chÝnh, thuÕ xuÊt nhËp khÈu, h¶i quan, v× ®©y lµ nh÷ng c¨n cø quan träng ®Ó c¸c doanh nghiÖp c©n nh¾c c¸c quyÕt ®Þnh kinh doanh cña hä. Vµ t­ng b­íc x©y dùng chÝnh phñ ®iÖn tö ®Ó kh¾c phôc nh÷ng nhòng nhiÔu, n©ng cao n¨ng lùc cña c¸c c¬ quan qu¶n lý kinh doanh vµ hµnh chnhs c«ng quyÒn trong c¸c ho¹t ®éng thùc thi luËt ph¸p, cÊp phÐp ®Çu t­, qu¶n lý ®Êt ®ai, thuÕ, xuÊt nhËp khÈu va h¶i quan - C¶i thiÖn m«i truång tµi chÝnh thuËn lîi cho c¸c DNV&N: T¨ng c­êng tÝnh c¹nh tranh trong hÖ thèng ng©n hµng. Ph¸t triÓn m¹nh hÖ thèng ng©n hµng th­¬ng m¹i ngoµi quèc doanh, c¸c tæ chøc tÝn dông, c¸c tæ chøc tµi chÝnh cho thuª, cÇm cè vµ c¸c dÞch vô tµi chÝnh kh¸c. N©ng cao kh¶ n¨ng huy ®éng vèn tõ toµn bé nÒn kinh tÕ, c¶i thiÖn quan hÖ gi÷a c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i vµ tæ ch­c tµi chinh víi c¸c DNV&N. H×nh thµnh quü hç trî ph¸t triÓn cho DNV&N gióp hä v­¬t qua nh÷ng c¶n trë vÒ kh¶ n¨ng khai th¸c vèn, chÊp nhËn rñi ro. - CÇn sím cô thÓ ho¸ ®­a luËt ®Êt ®ai vµo hoat ®éng thËt sù h÷u hiÖu: Nh÷ng khã kh¨n vÒ ®Êt ®ai, mÆt b»ng kinh doanh cña c¸c DNV&N lµ mét thùc tÕ, xong con ®­êng c¬ b¶n ®Ó gi¶i quyÕt khã kh¨n nµy lµ dùa trªn c¬ së cña luËt ®Êt ®ai. CÇn sím cô thÓ ho¸, c«ng khai vµ æn ®Þnh quy ho¹ch tæng thÓ c¸c tØnh vµ thµnh phè. Cô thÓ ho¸ c¸c chÝnh s¸ch ®Òn bï, gi¶i to¶,thuª ®Êt,cÊp quyÒn sö dông ®Êt trªn c¬ së ®¬n gi¶n, b×nh ®¼ng, phï hîp víi c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt. Ph¸t triÓn c¸c khu c«ng nghiÖp, th­¬ng m¹i tËp trung, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c DNV&N thuª ®Êt, æn ®Þnh mÆt b»ng ®Ó ph¸t triÓn kinh doanh. - Hoµn thiÖn chÝnh s¸ch nhËp khÈu h¶i quan: ®¬n gi¶n ho¸ thñ tôc h¶i quan, dÔ hiÓu, t«n träng c¸c giao dÞch thùc, kh«ng nªn quy ®Þnh khung qu¸ réng dÉn ®Õn sù thiÕu minh b¹ch trong viÖc kª khai vµ tÝnh thuÕ. Doanh môc hµng ho¸ cÇn ®­îc cËp nhËt, tr¸nh chê ®îi, suy diÔn lµm gi¶m tÝnh minh b¹ch. §Ó phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ, ®Èy nhanh qu¸ tr×nh th«ng quan vµ gi¶m chi phÝ, cÇn ¸p dông kü thuËt qu¶n lý rñi ro vµo ho¹t ®éng h¶i quanvµ lùa chän hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu cã tÝnh rñi ro cao ®Ó kiÓm ho¸. Kü thuËt nay cho phÐp n©ng cao tÝnh tù qu¶n cña c¬ chÕ h¶i quan b»ng c¸ch tù ®éng khai b¸o tõ doanh nghiÖp b»ng c¸c bä tµi liÖu tiªu chuÈn chän gãi d­îc gi¸m s¸t vµ kiÓm tra tù ®éng b»ng kü thuËt rñi ro. Kü thuËt nµy yªu cÇu h¶i quan chuyªn m«n ho¸ vµo kiÓm tra, kiÓm soat vµ ph©n tÝch th«ng tin chuyªn nghiÖp. Nhµ n­íc cÇn cã chÕ ®é yªu cÇuc¸c c«ng ty vËn chuyÓn, xuÊt hËp khÈu vµ dÞch vô kinh doanh ph¶i hoµn thµnh bé tµi liÖu chuÈn d­opøi d¹ng ®iÖn tö tr­íc khi hµng ho¸ nhËp hoÆc xuÊt ®Õn ViÖt nam vµ tr×nh khi hµng ho¸ th«ng quan. - X©y dùng hÖ thèng thuÕ minh b¹ch: Mét hÖ thèng thuÕ minh b¹ch lµ hÖ thèng thuÕ ®¶m b¶o tÝnh æn ®Þnh, ®¬n gi¶n, dÔ hiÓu, dÔ vËn dông, tr¸nh suy diÔn, cã c¬ chÕ kiÓm soat thÝch hîp, gi¶m thêi gian cho c¸c cuéc thanh tra, lµm t¨ng phÝ nguån lùc cña c¬ quan thuÕ l·n doanh nghiÖp vµ víi hÖ thèng sæ s¸ch chøng tõ, biÓu mÉu ®­¬c hÖ thèng ho¸,®¬n gi¶n, râ rµng cã kh¶ n¨ng ®èi chiÕu nhanh. CÇn ®iÖn tö ho¸ c¸c ho¹t ®éng qu¶n lý thuÕ. - T¨ng c­êng hç trî doanh nghiÖp qua c¬ chÕ thÞ tr­êng b»ng c¸ch më réng c¸c dÞch vô ph¸t triÓn kinh doanh: Hç trî DNV&N lµ hÕt søc cÇn thiÕt, xong mäi chÝnh s¸ch ­u tiªn, ­u ®·i cã tÝnh hµnh chÝnh ®Òu lµm suy yÕu s­c c¹nh tranh cña nã. V× vËy cÇn t×m ra c¬ chÕ thÝch hîp ®Ó thóc ®Èy DNV&N n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh. Mét cach hç trî thiÕt thùc la phat triÓn m¹nh c¸c doanh nghiÖp cung cÊp c¸c dÞch vô ph¸t triÓn kinh doanh (t­ vÊn ph¸p lý, kÕ to¸n, tµi chÝnh, ®µo t¹o. qu¶n lý va th«ng tin thÞ tr­êng). Qua ®ã, nhµ n­íc cã chÝnh s¸ch phï hîp ®Ó c¸c doanh nghiÖp ph¸t triÓn c¸c dÞch vô nµy c¹nh tranh ®¸p øng nhu cÇu cña c¸c DNV&N. Nh­ vËy, hiÖu lùc hç trî ®­îc nh©n lªn nhiÒu lÇn bëi tÝnh hiÖu qu¶ cña c¹nh tranh vµ sù phï hîp víi ®êi sèng kinh doanh. - Nhµ n­íc cÇn nh×n nhËn ®óng vai trß cña DNV&N: Thực ra mối liên kết giữa doanh nghiệp vừa và nhỏ với doanh nghiệp lớn không phải mới xuất hiện, thậm chí lâu nay nó đã song hành với sự phát triển của doanh nghiệp nhỏ và vừa, chỉ có điều, vai trò của mối liên kết này chưa thực sự được nhìn nhận một cách đúng đắn, v× vËy nhµ n­íc cÇn nh×n nhËn mét c¸ch ®óng ®¾n vai trß cña DNV&N. KÕt LuËn Trong t×nh h×nh hiÖn nay, râ rµng ®Ó c¸c DNV&N cã thÓ ph¸t triÓn ®óng víi vÞ trÝ cña nã trong nÒn kinh tÕ quèc d©n cÇn sù t¸c ®éng tõ nhiÒu phÝa. Bªn c¹nh nh÷ng nç lùc cña b¶n th©n c¸c DNV&N cßn cÇn ph¶i cã nh÷ng chÝnh s¸ch cô thÓ cña nhµ n­íc nh»m t¹o ®éng lùc ph¸t triÓn cho khu vùc doanh nghiÖp nµy, gãp phÇn vµo viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ chung cña ®Êt n­íc. Với sự cố gắng bản thân, sự tận tính hướng dẫn của thÇy gi¸o Th.s NguyÔn §×nh Trung em ®· hoàn thành ®Ò ¸n này. Trong ph¹m vi giíi h¹n vÒ dung l­îng cña ®Ò ¸n em ®· tr×nh bµy mét c¸ch kh¸i qu¸t nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ ph¸t triÓn DNV&N ë ViÖt Nam, lÊy ®ã lµm c¨n cø c¬ së ®Ó ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng cña vÊn ®Ò trªn ®ång thêi ®­a ra nh÷ng gi¶i ph¸p c¬ b¶n nh»m ph¸t triÓn DNV&N theo ®Þnh h­íng ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ë n­íc ta. MÆc dï vÊn ®Ò ph¸t triÓn DNV&N ë n­íc ta ®·, ®ang vµ sÏ gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n vµ thö th¸ch song em hi väng vµ tin r»ng b»ng sù nç lùc tõ phÝa b¶n th©n doanh nghiÖp cïng víi sù trî gióp cñat nhµ n­íc vµ c¸c tæ chøc quèc tÕ th× c¸c DNV&N ë n­íc ta sÏ cã ®­îc vÞ trÝ xøng ®¸ng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n còng nh­ trªn tr­êng quèc tÕ. Tµi liÖu tham kh¶o Gi¸o tr×nh kinh tÕ chÝnh trÞ Mac – Lªnin Gi¸o tr×nh kinh tÕ vµ qu¶n lÝ c«ng nghiÖp T¹p chÝ c«ng nghiÖp T¹p chÝ tµi chÝnh T¹p chÝ céng s¶n t¹p chÝ tai chinh doanh nghiÖp niªn gi¸m thèng kª 2004 thêi b¸o kinh tÕ viÖt nam_ www.vneconomy.com b¸o ®iÖn tö vietnamnet _www.vietnamnet.com “ Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá o ViÖt nam”_NguyÔn §×nh H­ng _vc34431_vc34436. “Xóc tiÕn xuÊt khÈu cña chÝnh phñ cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ë ViÖt nam”_vc/92 38100_vc/92 38109. “Gi¶i ph¸p tµi chÝnh trî gióp ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá ë ViÖt nam”_NguyÔn §øc ThuËn_Th.s 396. “Gi¶i ph¸p t¨ng c­êng ho¹t ®éng xóc tiÕn th­¬ng m¹i nh»m hç trî doanh nghiÖp võa vµ nhá ë ViÖt nam”_Ph¹m Hång Giang_Th.s 548. “Gi¶i ph¸p tµi chÝnh tÝn dông nh»m ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá ë ViÖt nam”_Th.s 82. “Qu¶n lý tµi chÝnh doanh nghiÖp võa vµ nhá” vc 9449/92_vc9518/92. V¨n kiÖn ®¹i héi §¶ng kho¸ 8, kho¸ 9.