Đề tài Ảnh hưởng của đô thị hóa đến hưởng sử dụng đất trong các hộ nông dân huyện Yên Mỹ, tỉnh Hưng Yên

yÕu dÉn ®Õn diÖn tÝch c¸c lo¹i c©y ®Òu gi¶m lµ v× c¸c hé nµy bÞ mÊt mét phÇn diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp do qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸ g©y ra. DiÖn tÝch c©y lóa tÎ th¬m t¨ng lªn lµ v× nhu cÇu trªn thÞ tr−êng vÒ s¶n phÈm g¹o cã chÊt l−îng nµy ngµy cµng cao, do ®ã, diÖn tÝch c©y lóa tÎ th¬m kh«ng ngõng ®−îc më réng trong c¬ cÊu diÖn tÝch gieo trång cña nhãm hé 2. C©y lóa tÎ th¬m vµ c©y lóa nÕp lµ nh÷ng c©y cho s¶n phÈm hµng hãa cao nhÊt trong nhãm c©y l−¬ng thùc. C¸c hé n«ng d©n cÊy hai lo¹i lóa nµy chñ yÕu ®Ó cung cÊp cho nhu cÇu thÞ tr−êng ®« thÞ vµ khu c«ng nghiÖp. Cßn diÖn tÝch c©y ng« t¨ng lµ ®Ó cã s¶n phÈm thÝch hîp nhÊt chñ yÕu phôc vô cho ch¨n nu«i trong c¸c hé gia ®×nh nµy. Trong néi bé c¬ cÊu diÖn tÝch c©y l−¬ng thùc cña nhãm hé 2 b−íc ®Çu cã sù thay ®æi, ®ã lµ sù thay ®æi theo h−íng ®¸p øng yªu cÇu cña thÞ tr−êng. Trong khi diÖn tÝch gieo trång c©y l−¬ng thùc gi¶m xuèng th× diÖn tÝch gieo trång c©y thùc phÈm l¹i t¨ng lªn, b×nh qu©n mçi hé t¨ng 102 m2. B¶ng 4.15. C¬ cÊu diÖn tÝch gieo trång c©y thùc phÈm BQ nhãm 2 N¨m 2002 N¨m 2004 So s¸nh Lo¹i c©y trång DT (m2) CC (%) DT (m2) CC (%) ± % DT c©y TP 324,0 100,0 426,0 100,0 102,0 131,5 1. Rau c¸c lo¹i 228,0 70,4 294,0 69,0 66,0 128,9 Rau c¶i c¸c lo¹i 0,0 0,0 192,0 65,3 192,0 Cµ chua 0,0 0,0 102,0 34,7 102,0 Khoai t©y 228,0 100,0 0,0 0,0 -228,0 0,0 2. §Ëu c¸c lo¹i 96,0 29,6 132,0 31,0 36,0 137,5 (Nguån: Tæng hîp sè liÖu ®iÒu tra) 67 C¬ cÊu diÖn tÝch gieo trång c¸c lo¹i c©y thùc phÈm cã sù thay ®æi ®¸ng kÓ. N¨m 2002, trong c¸c hé nhãm 2, diÖn tÝch c©y thùc phÈm chñ yÕu lµ c©y khoai t©y vµ c©y ®Ëu c¸c lo¹i, ®Õn n¨m 2004, ng−êi d©n cã xu h−íng trång cµ chua vµ c©y rau c¶i c¸c lo¹i thay cho khoai t©y (b¶ng 4.15). N¨m 2002, diÖn tÝch c©y ®ç t−¬ng vµ c©y l¹c trong nhãm hé 2 lµ hai lo¹i c©y c«ng nghiÖp gi÷ vai trß chñ ®¹o. §Õn n¨m 2004, chØ cßn l¹i c©y ®ç t−¬ng víi diÖn tÝch b×nh qu©n hé lµ 312 m2 chiÕm 100% diÖn tÝch c©y c«ng nghiÖp (b¶ng 4.16). C©y ®Ëu t−¬ng cã mét vÞ trÝ nhÊt ®Þnh trong s¶n xuÊt hµng ho¸. S¶n phÈm ®Ëu h¹t thu ®−îc cã thÓ b¸n trùc tiÕp cho c¸c hé s¶n xuÊt b¸nh ®Ëu, ®Ëu phô trong vïng vµ vïng phô cËn. B¶ng 4.16. C¬ cÊu diÖn tÝch gieo trång c©y c«ng nghiÖp BQ hé nhãm 2 N¨m 2002 N¨m 2004 So s¸nh Lo¹i c©y trång DT (m2) CC (%) DT (m2) CC (%) ± % DT c©y CN 318,0 100,0 312,0 100,0 -6,0 98,1 1. §ç t−¬ng 216,0 67,9 312,0 100,0 96,0 144,4 2. L¹c 102,0 32,1 0,0 0,0 -102,0 0,0 (Nguån: Tæng hîp sè liÖu ®iÒu tra) Ph¸t triÓn ®« thÞ vµ khu c«ng nghiÖp cã ¶nh h−ëng m¹nh ®Õn hiÖu suÊt sö dông ®Êt n«ng nghiÖp cña c¸c hé gi¸p ranh, khiÕn cho hÖ sè sö dông ruéng ®Êt cña khu vùc nµy t¨ng lªn râ rÖt. §« thÞ ho¸ cßn cã t¸c ®éng ®Õn c¬ cÊu c©y trång cña c¸c hé n«ng d©n phô cËn theo h−íng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i hãa. Tû träng c©y thùc phÈm vµ c©y c«ng nghiÖp ®ang ngµy mét t¨ng trong tæng diÖn tÝch gieo trång cña c¸c hé gi¸p ranh ®« thÞ vµ khu c«ng nghiÖp. 4.2.3.3 Ph−¬ng thøc sö dông ®Êt n«ng nghiÖp trong nhãm hé 3 Nhãm 3 bao gåm c¸c hé ë xa trung t©m ®« thÞ vµ khu c«ng nghiÖp, do vËy lîi Ých trùc tiÕp cña qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸, c«ng nghiÖp ho¸ mµ nhãm nµy ®−îc h−ëng lµ kh«ng nhiÒu. Song lîi Ých gi¸n tiÕp mµ nhãm nµy ®−îc h−ëng 68 chÝnh lµ sù thay ®æi trong c¸ch nh×n nhËn ®Ó ra quyÕt ®Þnh s¶n xuÊt. Do vËy, hÖ sè sö dông ruéng ®Êt cña nhãm hé nµy còng t¨ng cao, tõ 2,39 lÇn (n¨m 2002) lªn 2,45 lÇn (n¨m 2004). Tæng diÖn tÝch gieo trång b×nh qu©n hé nhãm 3 t¨ng 160 m2 qua hai n¨m, trong ®ã diÖn tÝch gieo trång c©y l−¬ng thùc t¨ng 72 m2, c©y thùc phÈm t¨ng 16 m2 vµ c©y c«ng nghiÖp t¨ng 72 m2 (b¶ng 4.17). B¶ng 4.17. C¬ cÊu diÖn tÝch gieo trång b×nh qu©n hé nhãm 3 N¨m 2002 N¨m 2004 So s¸nh Lo¹i c©y trång DT (m2) CC (%) DT (m2) CC (%) ± % Tæng DTGT 6024,0 100,0 6184,0 100,0 160,0 102,7 I. DT c©y LT 5532,0 91,8 5604,0 90,7 72,0 101,3 1. Lóa 5040,0 91,1 5040,0 89,9 0,0 100,0 1.1. Lóa xu©n 2520,0 50,0 2520,0 50,0 0,0 100,0 Lóa tÎ lai 1464,0 58,1 1356,0 53,8 -108,0 92,6 Lóa cao s¶n 576,0 22,9 672,0 26,7 96,0 116,7 Lóa nÕp 480,0 19,0 492,0 19,5 12,0 102,5 1.2. Lóa mïa 2520,0 50,0 2520,0 50,0 0,0 100,0 Lóa tÎ lai 1464,0 58,1 1392,0 55,2 -72,0 95,1 Lóa cao s¶n 552,0 21,9 576,0 22,9 24,0 104,3 Lóa nÕp 504,0 20,0 552,0 21,9 48,0 109,5 2. Ng« 240,0 4,3 264,0 4,7 24,0 110,0 3. Khoai lang 252,0 4,6 300,0 5,4 48,0 119,0 II. C©y TP 228,0 3,8 244,0 3,9 16,0 107,0 1. Khoai t©y 228,0 100,0 136,0 65,7 -92,0 59,6 2. §Ëu c¸c lo¹i 0,0 0,0 108,0 44,3 108,0 III. C©y CN 264,0 4,4 336,0 5,4 72,0 127,3 1. §ç t−¬ng 108,0 40,9 192,0 57,1 84,0 177,8 2. L¹c 156,0 59,1 144,0 42,9 -12,0 92,3 HSSDR§ 2,39 2,45 (Nguån: Tæng hîp sè liÖu ®iÒu tra) 69 Tuy nhiªn, c¬ cÊu c©y trång trong nhãm hé 3 chËm thay ®æi. N¨m 2002, tû träng diÖn tÝch nhãm c©y l−¬ng thùc lµ 91,8%; c©y thùc phÈm lµ 3,8% vµ c©y c«ng nghiÖp lµ 4,4% ®Õn n¨m 2004 tû träng diÖn tÝch c¸c nhãm c©y nµy lÇn l−ît lµ 90,7%; 3,9% vµ 5,4% (b¶ng 4.17). Nh− vËy, qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸ kh«ng g©y t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn c¬ cÊu c©y trång mµ chØ cã t¸c ®éng lµm t¨ng hiÖu suÊt ®Êt ®ai cña nhãm hé 3. Sù ph¸t triÓn cña ®« thÞ vµ c«ng nghiÖp cã ¶nh h−ëng ch−a m¹nh ®Õn c¬ cÊu c©y trång cña c¸c hé n«ng d©n. Song, sù ph¸t triÓn ®ã l¹i t¸c ®éng m¹nh ®Õn hiÖu qu¶ sö dông ®Êt, lµm cho hÖ sè sö dông ruéng ®Êt cña c¸c hé nµy t¨ng lªn ®¸ng kÓ. Tãm l¹i, trong giai ®o¹n 2002-2004, ph−¬ng thøc sö dông ®Êt n«ng nghiÖp cña n«ng hé thay ®æi ®¸ng kÓ do t¸c ®éng cña viÖc x©y dùng khu c«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn ®« thÞ. HÖ thèng c©y trång chuyÓn dÞch theo h−íng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. N¨ng suÊt ®Êt ®ai ®−îc c¶i thiÖn. Tuy nhiªn, víi quü ®Êt ngµy cµng gi¶m vµ tµi nguyªn ®Êt ®· ®−îc sö dông t−¬ng xøng víi gi¸ trÞ cña nã bªn c¹nh c¸c khu c«ng nghiÖp hay ch−a th× ®iÒu quan träng lµ ph¶i t×m ra ph−¬ng thøc sö dông ®Êt n«ng nghiÖp cã hiÖu qu¶ ®Ó ®¶m cho cuéc sèng cho nh÷ng ng−êi ë l¹i víi n«ng nghiÖp vµ hç trî tÝch cùc cho ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ®Þa ph−¬ng. 4.2.4 HiÖu qu¶ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp cña c¸c hé ®iÒu tra 4.2.4.1 HiÖu qu¶ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp cña nhãm hé 1 N¨m 2002, gi¸ trÞ s¶n xuÊt ngµnh trång trät b×nh qu©n hé nhãm 1 lµ 5.227,4 ngh×n ®ång, ®Õn n¨m 2004 t¨ng lªn 5.316,9 ngh×n ®ång. Gi¸ trÞ s¶n xuÊt/sµo ®Êt canh t¸c còng t¨ng tõ 1.169,4 ngh×n ®ång/sµo n¨m 2002 lªn 1.332,5 ngh×n ®ång/sµo n¨m 2004, víi tèc ®é t¨ng b×nh qu©n trong giai ®o¹n lµ 6,75%. Tuy nhiªn, møc t¨ng nµy kh«ng ®ñ bï vµo sù tr−ît gi¸ cña ®ång tiÒn do l¹m ph¸t (9,5% n¨m 2004 [26]). 70 B¶ng 4.18. C¬ cÊu gi¸ trÞ s¶n l−îng b×nh qu©n hé nhãm 1 §VT: 1000 ®ång N¨m 2002 N¨m 2004 Lo¹i c©y trång GT (1000®) CC (%) GT (1000®) CC (%) Tæng 5227,4 100,00 5316,9 100,00 I. C©y LT 4129,2 78,99 3729,7 70,15 1. Lóa xu©n 2014,5 48,79 1835,0 49,20 Lóa tÎ lai 634,0 31,47 619,9 33,78 Lóa cao s¶n 345,6 17,16 Lóa nÕp 576,0 28,59 650,0 35,42 Lóa tÎ th¬m 458,9 22,78 565,1 30,80 2. Lóa mïa 2114,7 51,21 1894,7 50,80 Lóa tÎ lai 639,0 30,22 635,9 33,56 Lóa cao s¶n 290,2 13,72 Lóa nÕp 717,5 33,93 750,0 39,59 Lóa tÎ th¬m 468,0 22,13 508,8 26,85 II. C©y thùc phÈm 725,7 13,88 1067,0 20,07 1. Rau c¸c lo¹i 452,1 62,30 1067,0 100,00 Rau c¶i c¸c lo¹i 77,1 17,05 336,0 31,49 Cµ chua 731,0 68,51 Khoai t©y 375,0 82,95 2. §Ëu c¸c lo¹i 273,6 37,70 III. C©y c«ng nghiÖp 372,5 7,13 520,1 9,78 1. §ç t−¬ng 202,5 54,36 268,1 51,55 2. L¹c 170,0 45,64 252,0 48,45 BQ 1 sµo ®Êt canh t¸c 1169,4 1332,5 (Nguån: Tæng hîp sè liÖu ®iÒu tra) 71 C¬ cÊu gi¸ trÞ s¶n l−îng c¸c lo¹i c©y trång trong nhãm hé 1 cã sù thay ®æi ®¸ng kÓ. Tû träng gi¸ trÞ s¶n l−îng nhãm c©y l−¬ng thùc gi¶m tõ 78,99% (n¨m 2002) xuèng 70,15% (n¨m 2004), trong khi tû träng gi¸ trÞ s¶n l−îng nhãm c©y thùc phÈm t¨ng nhanh, tõ 13,88% (n¨m 2002) lªn 20,07% (n¨m 2004). Tû träng gi¸ trÞ s¶n l−îng cña c©y c«ng nghiÖp cã nhÝch lªn ®«i chót. Nguyªn nh©n trùc tiÕp cña sù chuyÓn dÞch trªn lµ do yÕu tè diÖn tÝch gieo trång, n¨ng suÊt vµ gi¸ c¶ mang l¹i. Nguyªn nh©n gi¸n tiÕp lµ do t¸c ®éng cña qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸. Sù chuyÓn dÞch ®ã lµ sù chuyÓn dÞch tÝch cùc vµ ®óng víi xu h−íng ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ hµng hãa hiÖn nay. Thu thËp tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cña nhãm hé 1 t¨ng nhÑ. N¨m 2002, thu nhËp b×nh qu©n hé lµ 1.531 ngh×n ®ång, ®Õn n¨m 2004 t¨ng lªn lµ 1.829,8 ngh×n ®ång t−¬ng øng 9,3%. HiÖu qu¶ ®Çu t− cña nhãm hé 1 còng t¨ng lªn ®¸ng kÓ, thu nhËp b×nh qu©n/sµo canh t¸c t¨ng tõ 342,5 ngh×n ®ång n¨m 2002 lªn 458,6 ngh×n ®ång n¨m 2004 (b¶ng 4.19). HiÖu qu¶ ®Çu t− cho nhãm c©y thùc phÈm vµ c©y c«ng nghiÖp cao h¬n so víi c©y l−¬ng thùc. Mét ®ång chi phÝ cho c©y l−¬ng thùc chØ thu ®−îc 0,395 ®ång thu nhËp trong khi ®ã ë c©y thùc phÈm con sè nµy lµ 1,287, c©y c«ng nghiÖp lµ 0,497. Nh− vËy, hiÖu qu¶ kinh tÕ cña nhãm c©y c«ng nghiÖp vµ c©y thùc phÈm cao h¬n hiÖu qu¶ cña nhãm c©y l−¬ng thùc. Trong nhãm c©y l−¬ng thùc, c©y lóa tÎ th¬m cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nhÊt ë c¶ vô chiªm vµ vô mïa. MÆt kh¸c, c©y lóa nµy cho s¶n phÈm g¹o ngon h¬n c¸c gièng lóa cßn l¹i. §ã lµ lý do gi¶i thÝch t¹i sao nhãm hé 1 l¹i cã xu h−íng t¨ng diÖn tÝch c©y lóa tÎ th¬m. Tuy nhiªn, mét ®iÒu ®¸ng chó ý lµ hiÖu qu¶ c©y lóa n¨m 2004 gi¶m ®i so víi c©y lóa vô mïa n¨m 2002. Sù t¨ng gi¸ cña c¸c lo¹i ®Çu vµo cao h¬n sù t¨ng thu nhËp lµ nguyªn nh©n dÉn ®Õn sù gi¶m hiÖu qu¶ s¶n xuÊt lóa trong nhãm hé 1. 72 B¶ng 4.19. Thu nhËp b×nh qu©n hé nhãm 1 §VT: 1000 ®ång N¨m 2002 N¨m 2004 Lo¹i c©y trång GT CP TNHH TN/CP (lÇn) GT CP TNHH TN/CP (lÇn) Tæng 5227,4 3696,4 1531,0 0,414 5316,9 3487,1 1829,8 0,525 I. C©y LT 4129,2 2965,2 1164,0 0,393 3729,7 2673,1 1056,6 0,395 1. Lóa xu©n 2014,5 1497,8 516,7 0,345 1835,0 1320,3 514,7 0,390 Lóa tÎ lai 634,0 482,8 151,2 0,313 619,9 442,8 177,1 0,400 Lóa cao s¶n 345,6 280,0 65,6 0,234 Lóa nÕp 576,0 420,0 156,0 0,371 650,0 468,0 182,0 0,389 Lóa tÎ th¬m 458,9 315,0 143,9 0,457 565,1 409,5 155,6 0,380 2. Lóa mïa 2114,7 1467,4 647,3 0,441 1894,7 1352,8 541,9 0,401 Lóa tÎ lai 639,0 454,4 184,6 0,406 635,9 467,4 168,5 0,361 Lóa cao s¶n 290,2 208,0 82,2 0,395 Lóa nÕp 717,5 490,0 227,5 0,464 750,0 525,0 225,0 0,429 Lóa tÎ th¬m 468,0 315,0 153,0 0,486 508,8 360,4 148,4 0,412 II. C©y TP 725,7 468,7 257,0 0,548 1067,0 466,5 600,5 1,287 1. Rau 452,1 295,3 156,7 0,531 1067,0 466,5 600,5 1,287 Rau c¶i 77,1 45,3 31,7 0,700 336,0 144,0 192,0 1,333 Cµ chua 731,0 322,5 408,5 1,267 Khoai t©y 375,0 250,0 125,0 0,500 2. §Ëu 273,6 173,3 100,3 0,578 III. C©y CN 372,5 262,5 110,0 0,419 520,1 347,5 172,6 0,497 1. §ç t−¬ng 202,5 135,0 67,5 0,500 268,1 172,5 95,6 0,554 2. L¹c 170,0 127,5 42,5 0,333 252,0 175,0 77,0 0,440 BQ 1 sµo ®Êt canh t¸c 1169,4 342,5 1332,5 458,6 (Nguån: Tæng hîp sè liÖu ®iÒu tra) 73 T¸c ®éng cña qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸ ®Õn h−íng sö dông ®Êt trong c¸c hé n«ng d©n n»m trong khu ®« thÞ lµ nguyªn nh©n c¬ b¶n dÉn ®Õn sù t¨ng lªn cña thu nhËp vµ hiÖu qu¶ ®Çu t− trong c¸c hé ë khu vùc nµy. Nh− vËy, ®« thÞ ph¸t triÓn cã ¶nh h−ëng tÝch cùc ®Õn thu nhËp cña ng−êi n«ng d©n, lµm cho thu nhËp thu ®−îc tõ ho¹t ®éng trång trät cña hé t¨ng lªn. Tuy nhiªn, quü ®Êt n«ng nghiÖp gi¶m dÇn do qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸, v× vËy, huyÖn cÇn cã kÕ ho¹ch, quy ho¹ch sö dông ®Êt vµ h−íng ph©n bè c¬ cÊu c©y trång cô thÓ cho tõng giai ®o¹n ®Ó ®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi ngµy cµng cao cña khu vùc. 4.2.4.2 HiÖu qu¶ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp cña nhãm hé 2 Trong giai ®o¹n 2002-2004, tuy diÖn tÝch gieo trång gi¶m xuèng nh−ng gi¸ trÞ s¶n xuÊt trong nhãm hé 2 l¹i t¨ng lªn (b¶ng 4.20). N¨m 2002, gi¸ trÞ s¶n suÊt ngµnh trång trät ®¹t 7.375,8 ngh×n ®ång, n¨m 2004 ®¹t 8.314,2 ngh×n ®ång, t¨ng 638,4 ngh×n ®ång t−¬ng øng 12,72%. Gi¸ trÞ s¶n xuÊt b×nh qu©n 1 sµo canh t¸c còng t¨ng tõ 1.069 ngh×n ®ång (n¨m 2002) lªn 1.363 ngh×n ®ång (n¨m 2004). Nguyªn nh©n cã ®−îc kÕt qu¶ kh¶ quan trªn ngoµi yÕu tè n¨ng suÊt c©y trång vµ gi¸ s¶n phÈm cßn do kÕt qu¶ cña sù chuyÓn dÞch vÒ c¬ cÊu diÖn tÝch gieo trång mang l¹i. Tû träng gi¸ trÞ s¶n l−îng c©y l−¬ng thùc chiÕm 85,97% tæng gi¸ trÞ s¶n l−îng (trong ®ã c©y lóa chiÕm 94,91%) vµo n¨m 2002. N¨m 2004, tû träng gi¸ trÞ s¶n l−îng c©y l−¬ng thùc gi¶m xuèng chØ cßn 80,32% (trong ®ã c©y lóa vÉn chiÕm −u thÕ 94,5%). Tû träng gi¸ trÞ s¶n l−îng c©y thùc phÈm t¨ng lªn qua 2 n¨m 2002-2004. N¨m 2002, gi¸ trÞ s¶n l−îng c©y thùc phÈm chiÕm 9,82% tæng gi¸ trÞ s¶n l−îng, ®Õn n¨m 2004 con sè nµy t¨ng lªn lµ 15,79%. Rau lµ c©y cho gi¸ trÞ chñ yÕu trong nhãm nµy. Trong c¬ cÊu gi¸ trÞ s¶n l−îng c©y rau cã sù thay ®æi ®¸ng kÓ. N¨m 2002, khoai t©y mang l¹i 100% gi¸ trÞ s¶n l−îng c©y rau nh−ng sang n¨m 2004 ®· nh−êng chç cho c©y rau c¶i (27,93%) vµ c©y cµ chua (72,07%). 74 B¶ng 4.20. C¬ cÊu gi¸ trÞ s¶n l−îng b×nh qu©n hé nhãm 2 §VT: 1000 ®ång N¨m 2002 N¨m 2004 Lo¹i c©y trång GT (1000®) CC (%) GT (1000®) CC (%) Tæng 7375,8 100,0 8314,2 100,0 I. C©y LT 6340,9 85,97 6677,6 80,32 1. Lóa 6018,4 94,91 6310,5 94,50 1.1. Lóa xu©n 3017,0 50,13 3142,0 49,79 Lóa tÎ lai 1806,3 59,87 1907,5 60,71 Lóa cao s¶n 521,7 17,29 245,0 7,80 Lóa nÕp 547,2 18,14 580,8 18,49 Lóa tÎ th¬m 141,9 4,70 408,6 13,01 1.2. Lóa mïa 3001,4 49,87 3168,6 50,21 Lóa tÎ lai 1736,0 57,84 1918,4 60,55 Lóa cao s¶n 501,6 16,71 Lóa nÕp 763,8 25,45 741,8 23,41 Lóa tÎ th¬m 508,4 16,05 2. Ng« 142,5 2,25 191,1 2,86 3. Khoai lang 180,0 2,84 176,0 2,64 II. C©y thùc phÈm 724,2 9,82 1312,4 15,79 1. Rau c¸c lo¹i 460,8 63,62 802,0 61,11 Rau c¶i c¸c lo¹i 224,0 27,93 Cµ chua 578,0 72,07 Khoai t©y 460,8 100,00 2. §Ëu c¸c lo¹i 263,5 36,38 510,4 38,89 III. C©y c«ng nghiÖp 310,8 4,21 324,1 3,90 1. §ç t−¬ng 162,0 52,13 324,1 100,00 2. L¹c 148,8 47,87 BQ 1 sµo ®Êt canh t¸c 1069,0 1363,0 (Nguån: Tæng hîp sè liÖu ®iÒu tra) 75 B¶ng 4.21. Thu nhËp b×nh qu©n hé nhãm 2 §VT: 1000 ®ång N¨m 2002 N¨m 2004 Lo¹i c©y trång GT CP TNHH TN/CP (lÇn) GT CP TNHH TN/CP (lÇn) Tæng 7375,8 5572,3 1803,5 0,324 8314,2 5632,8 2681,3 0,476 I. C©y LT 6340,9 4861,0 1479,9 0,304 6677,6 4698,2 1979,5 0,421 1. Lóa 6018,4 4612,0 1406,4 0,305 6310,5 4389,0 1921,5 0,438 1.1. Lóaxu©n 3017,0 2357,0 660,0 0,280 3142,0 2202,0 940,0 0,427 Lóa tÎ lai 1806,3 1405,3 400,9 0,285 1907,5 1344,3 563,2 0,419 Lóa cao s¶n 521,7 431,7 90,0 0,209 245,0 175,0 70,0 0,400 Lóa nÕp 547,2 420,0 127,2 0,303 580,8 396,7 184,2 0,464 Lóa tÎ th¬m 141,9 100,0 41,9 0,419 408,6 286,0 122,6 0,429 1.2. Lóa mïa 3001,4 2255,0 746,4 0,331 3168,6 2187,0 981,6 0,449 Lóa tÎ lai 1736,0 1322,7 413,3 0,313 1918,4 1344,3 574,1 0,427 Lóa cao s¶n 501,6 384,0 117,6 0,306 Lóa nÕp 763,8 548,3 215,4 0,393 741,8 501,7 240,1 0,479 Lóa tÎ th¬m 508,4 341,0 167,4 0,491 2. Ng« 142,5 114,0 28,5 0,250 191,1 162,5 28,6 0,176 3. Khoailang 180,0 135,0 45,0 0,333 176,0 146,7 29,3 0,200 II. C©y TP 724,2 490,0 234,2 0,478 1312,4 709,3 603,1 0,850 1. Rau 460,8 316,7 144,1 0,455 802,0 342,7 459,3 1,340 Rau c¶i 224,0 93,3 130,7 1,400 Cµ chua 578,0 249,3 328,7 1,318 Khoai t©y 460,8 316,7 144,1 0,455 2. §Ëu 263,5 173,3 90,1 0,520 510,4 366,7 143,7 0,392 III. C©y CN 310,8 221,3 89,4 0,404 324,1 225,3 98,8 0,438 1. §ç t−¬ng 162,0 108,0 54,0 0,500 324,1 225,3 98,8 0,438 2. L¹c 148,8 113,3 35,4 0,313 BQ 1 sµo ®Êt canh t¸c 1069,0 261,4 1363,0 441,5 (Nguån: Tæng hîp sè liÖu ®iÒu tra) 76 N¨m 2002, thu nhËp hçn hîp tõ ho¹t ®éng trång trät b×nh qu©n hé nhãm 2 lµ 1.803,5 ngh×n ®ång vµ t¨ng lªn 2.681,3 ngh×n ®ång vµo n¨m 2004. Thu nhËp hçn hîp tÝnh trªn 1 sµo ®Êt canh t¸c còng t¨ng lªn t−¬ng øng tõ 261,4 ngh×n ®ång n¨m 2002 lªn 441,5 ngh×n ®ång n¨m 2004, b×nh qu©n mçi sµo ®Êt canh t¸c t¨ng thªm ®−îc 180,1 ngh×n ®ång. DiÖn tÝch gieo trång bÞ thu hÑp nh−ng thu nhËp cña hé vÉn t¨ng thªm ®−îc 877,8 ngh×n ®ång. Nh− vËy, cã thÓ nãi ®« thÞ ho¸ t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn viÖc c¶i thiÖn møc sèng cho ng−êi d©n nhãm hé 2. HiÖu qu¶ ®Çu t− cña nhãm hé 2 cã xu h−íng t¨ng lªn, tõ 0,324 lÇn n¨m 2002 lªn 0,476 lÇn n¨m 2004, trong ®ã c©y rau c¶i lµ c©y trång cã hiÖu qu¶ ®Çu t− cao nhÊt (1,4 lÇn). Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn kÕt qu¶ trªn, ®ã lµ sù t¸c ®éng cña qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸ khiÕn cho kü thuËt cña ng−êi d©n ®−îc n©ng cao. Cïng víi sù chuyÓn biÕn vÒ nhËn thøc do qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸ mang l¹i th× nhu cÇu thÞ tr−êng vµ ®Þnh h−íng s¶n xuÊt cña ®Þa ph−¬ng còng lµ nh÷ng yÕu tè quan träng quyÕt ®Þnh ®Õn viÖc ®Çu t− cho c¸c lo¹i c©y trång ®Ó cã mét c¬ cÊu c©y trång hîp lý, hiÖu qu¶. 4.2.4.3 HiÖu qu¶ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp cña nhãm hé 3 Trong giai ®o¹n 2002-2004, c¬ cÊu gi¸ trÞ s¶n l−îng trong nhãm hé 3 thay ®æi kh«ng nhiÒu. Tû träng gi¸ trÞ s¶n l−îng nhãm c©y l−¬ng thùc trong tæng gi¸ trÞ s¶n l−îng b×nh qu©n hé gi¶m nhÑ, tû träng gi¸ trÞ s¶n l−îng c©y thùc phÈm vµ c©y c«ng nghiÖp t¨ng chËm (b¶ng 4.22). N¨m 2002, tû träng gi¸ trÞ s¶n l−îng nhãm c©y l−¬ng thùc ®¹t 89,67% tæng gi¸ trÞ s¶n l−îng, ®Õn n¨m 2004 gi¶m xuèng cßn 86,19%. Sau 2 n¨m, c©y l−¬ng thùc cña nhãm hé 3 gi¶m vÒ tû träng nh−ng gi¸ trÞ s¶n l−îng vÉn t¨ng (tõ 6.271,5 ngh×n ®ång n¨m 2002 lªn 7.376,5 ngh×n ®ång n¨m 2004). Bªn c¹nh ®ã, tû träng gi¸ trÞ s¶n l−îng c©y thùc phÈm vµ c©y c«ng nghiÖp còng t¨ng t−¬ng øng tõ 6,11% vµ 4,22% n¨m 2002 lªn 8,6% vµ 5,21% n¨m 2004. 77 Gi¸ trÞ s¶n l−îng b×nh qu©n cña c¸c hé nhãm 3 ®¹t 8.558 ngh×n ®ång, t¨ng 1.564,1 ngh×n ®ång so víi n¨m 2002. Tæng gi¸ trÞ s¶n l−îng cña hé t¨ng kÐo theo gi¸ trÞ s¶n l−îng b×nh qu©n/ sµo ®Êt canh t¸c còng t¨ng. N¨m 2002, gi¸ trÞ s¶n l−îng b×nh qu©n/sµo ®Êt canh t¸c cña nhãm hé 3 ®¹t 999,1 ngh×n ®ång, n¨m 2004 ®¹t 1.222,6 ngh×n ®ång, t¨ng 223,5 ngh×n ®ång so víi n¨m 2002. B¶ng 4.22. C¬ cÊu gi¸ trÞ s¶n l−îng b×nh qu©n hé nhãm 3 §VT: 1000 ®ång N¨m 2002 N¨m 2004 Lo¹i c©y trång GT (1000®) CC (%) GT (1000®) CC (%) Tæng 6993,9 100,0 8558,0 100,0 I. C©y LT 6271,5 89,67 7376,5 86,19 1. Lóa 5868,2 93,57 6816,3 92,41 1.1. Lóa xu©n 2909,5 49,58 3446,3 50,56 Lóa tÎ lai 1699,9 58,42 1858,9 53,94 Lóa cao s¶n 633,6 21,78 921,2 26,73 Lóa nÕp 576,0 19,80 666,3 19,33 1.2. Lóa mïa 2958,7 50,42 3370,0 49,44 Lóa tÎ lai 1667,3 56,35 1828,9 54,27 Lóa cao s¶n 626,4 21,17 774,4 22,98 Lóa nÕp 665,0 22,48 766,7 22,75 2. Ng« 158,3 2,52 200,2 2,71 3. Khoai lang 245,0 3,91 360,0 4,88 II. C©y thùc phÈm 427,5 6,11 735,6 8,60 Khoai t©y 427,5 100,00 346,8 47,15 §Ëu c¸c lo¹i 388,8 52,85 III. C©y c«ng nghiÖp 294,9 4,22 445,9 5,21 1. §ç t−¬ng 78,2 26,53 181,9 40,79 2. L¹c 216,7 73,47 264,0 59,21 BQ 1 sµo ®Êt canh t¸c 999,1 1222,6 (Nguån: Tæng hîp sè liÖu ®iÒu tra) 78 Trong hai n¨m qua, gi¸ trÞ s¶n l−îng cña nhãm c©y thùc phÈm cã tèc ®é t¨ng nhanh nhÊt (31,17%), thø hai lµ c©y c«ng nghiÖp (22,96%), gi¸ trÞ s¶n l−îng cña c©y l−¬ng thùc cã tèc ®é t¨ng chËm h¬n c¶ (8,45%). B¶ng 4.23. Thu nhËp b×nh qu©n hé nhãm 3 §VT: 1000 ®ång N¨m 2002 N¨m 2004 Lo¹i c©y trång GT CP TNHH TN/CP (lÇn) GT CP TNHH TN/CP (lÇn) Tæng 6993,9 5311,0 1682,9 0,317 8558,0 6315,1 2242,9 0,355 I. C©y LT 6271,5 4794,8 1476,7 0,308 7376,5 5467,5 1909,0 0,349 1. Lóa 5868,2 4479,3 1388,8 0,310 6816,3 5039,0 1777,3 0,353 1.1. Lóaxu©n 2909,5 2323,3 586,1 0,252 3446,3 2557,7 888,6 0,347 Lóa tÎ lai 1699,9 1342,0 357,9 0,267 1858,9 1393,7 465,2 0,334 Lóa cao s¶n 633,6 528,0 105,6 0,200 921,2 672,0 249,2 0,371 Lóa nÕp 576,0 453,3 122,7 0,271 666,3 492,0 174,3 0,354 1.2. Lóa mïa 2958,7 2156,0 802,7 0,372 3370,0 2481,3 888,7 0,358 Lóa tÎ lai 1667,3 1220,0 447,3 0,367 1828,9 1353,3 475,6 0,351 Lóa cao s¶n 626,4 460,0 166,4 0,362 774,4 576,0 198,4 0,344 Lóa nÕp 665,0 476,0 189,0 0,397 766,7 552,0 214,7 0,389 2. Ng« 158,3 130,0 28,3 0,218 200,2 157,7 42,5 0,270 3. Khoailang 245,0 185,5 59,5 0,321 360,0 270,8 89,2 0,329 II. C©y TP 427,5 294,5 133,0 0,452 735,6 527,6 208,0 0,394 Khoai t©y 427,5 294,5 133,0 0,452 346,8 245,6 101,2 0,412 2. §Ëu 388,8 282,0 106,8 0,379 III. C©y CN 294,9 221,7 73,2 0,330 445,9 320,0 125,9 0,393 1. §ç t−¬ng 78,2 57,0 21,2 0,373 181,9 128,0 53,9 0,421 2. L¹c 216,7 164,7 52,0 0,316 264,0 192,0 72,0 0,375 BQ 1 sµo ®Êt canh t¸c 999,1 240,4 1222,6 320,4 (Nguån: Tæng hîp sè liÖu ®iÒu tra) 79 Thu nhËp b×nh qu©n hé nhãm 3 n¨m 2002 lµ 1.682,9 ngh×n ®ång, n¨m 2004 lµ 2.242,9 ngh×n ®ång, t¨ng 560 ngh×n ®ång so víi n¨m 2002. Thu nhËp b×nh qu©n/sµo ®Êt canh t¸c chØ t¨ng ®−îc 80 ngh×n ®ång (tõ 240,4 ngh×n ®ång n¨m 2002 t¨ng lªn 320,4 ngh×n ®ång n¨m 2004) (b¶ng 4.23). Nh− vËy, thu nhËp tõ trång trät vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cña nhãm hé 3 ch−a ®−îc c¶i thiÖn nhiÒu. Nh− vËy, ®« thÞ ph¸t triÓn cã t¸c ®éng ®¸ng kÓ ®Õn hiÖu suÊt sö dông ®Êt cña c¸c hé n«ng d©n c¸ch xa khu vùc ®« thÞ, nh−ng t¸c ®éng kh«ng nhiÒu ®Õn viÖc n©ng cao thu nhËp tõ trång trät cho ng−êi d©n nhãm hé nµy. HiÖu suÊt sö dông ®Êt t¨ng 0,06 lÇn nh−ng hiÖu qu¶ ®Çu t− chØ t¨ng 0,038 lÇn. 4.2.5 NhËn xÐt vÒ sù thay ®æi thu nhËp tõ trång trät cña c¸c hé n«ng d©n huyÖn Yªn Mü do t¸c ®éng cña qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸ ViÖc ph¸t triÓn ®« thÞ cïng víi ph¸t triÓn m¹nh mÏ khu c«ng nghiÖp ë huyÖn Yªn Mü, tØnh H−ng Yªn ®· lµm chuyÓn dÞch mét phÇn diÖn tÝch lín ®Êt n«ng nghiÖp cña c¸c hé n«ng d©n sang x©y dùng khu c«ng nghiÖp vµ nhµ ë bao gåm c¶ ®Êt 2 vô vµ ®Êt 3 vô. Song song víi qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch nªu trªn, hµng lo¹t c¸c quan hÖ ®Êt ®ai míi còng ph¸t sinh. §ã lµ sù gia t¨ng vÒ gi¸ trÞ c¬ héi cña diÖn tÝch ®Êt thæ c− trong c¸c hé n«ng d©n lµm ph¸t sinh quan hÖ cho thuª nhµ ë trong mét sè hé n«ng d©n. Quan hÖ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp còng cã sù dÞch chuyÓn ®¸ng kÓ, ®Æc biÖt trong c¸c hé n«ng d©n cã diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp bÞ thu håi . Sau khi bµn giao ®Êt cho khu c«ng nghiÖp, ph−¬ng thøc sö dông ®Êt n«ng nghiÖp cña c¸c hé n«ng d©n còng cã sù thay ®æi ®¸ng kÓ. N¨ng suÊt ®Êt ®ai trong c¸c hé n«ng d©n ®iÒu tra ®−îc c¶i thiÖn. Tuy nhiªn, tµi nguyªn ®Êt n«ng nghiÖp ch−a ®−îc sö dông t−¬ng xøng víi gi¸ trÞ cña nã bªn c¹nh c¸c khu c«ng nghiÖp. §iÒu quan träng lµ ph¶i t×m ra ph−¬ng thøc sö dông ®Êt n«ng nghiÖp cã hiÖu qu¶ ®Ó ®¶m cho cuéc sèng cho nh÷ng ng−êi ë l¹i víi n«ng nghiÖp vµ hç trî tÝch cùc cho ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ®Þa ph−¬ng. 80 §« thÞ ph¸t triÓn, nh×n chung cã t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn h−íng sö dông ®Êt cña c¸c hé n«ng d©n. T¸c ®éng tÝch cùc ®Çu tiªn lµ hiÖu suÊt ®Êt ®ai cña c¸c hé t¨ng lªn ®¸ng kÓ. Thø hai, c¬ cÊu c©y trång thay ®æi theo h−íng tiÕn bé. Thø ba, thu nhËp cña hé t¨ng lªn. Thø t−, hiÖu qu¶ ®Çu t− cho ho¹t ®éng trång trät t¨ng. Tuy nhiªn, sù t¸c ®éng ®ã cã møc ®é kh¸c nhau ®èi víi tõng bé phËn ng−êi d©n ë gÇn hay ë xa khu ®« thÞ. B¶ng 4.24. So s¸nh thu nhËp tõ ngµnh trång trät cña c¸c hé ®iÒu tra §VT: 1000 ®ång N¨m 2002 N¨m 2004 So s¸nh () ChØ tiªu Tæng TN TN/sµo ®Êt CT Tæng TN TN/sµo ®Êt CT Tæng TN TN/sµo ®Êt CT Nhãm hé 1 1531,0 342,5 1829,8 458,6 298,8 116,1 Nhãm hé 2 1803,5 261,4 2681,3 441,5 877,8 180,1 Nhãm hé 3 1682,9 240,4 2242,9 320,4 560,0 80,0 (Nguån: Tæng hîp sè liÖu ®iÒu tra) 1300 0 500 1000 1500 2000 2500 3000 Nhãm hé 1 Nhãm hé 2 Nhãm hé 3 Nhãm hé TN 1400 1500 1600 1700 1900 Nhãm Nhãm hé 2 Nhãm hé 3 Nhãm hé TN 00®) (1000®) 1800 (10 hé 1 BiÓu ®å 4.1. Thu nhËp tõ trång trät cña c¸c nhãm hé ®iÒu tra N¨m 2002 N¨m 2004 81 BiÓu ®å 4.1 cho thÊy râ h¬n t¸c ®éng cña ®« thÞ ho¸ ®Õn thu nhËp cña ng−êi n«ng d©n ë tõng khu vùc, nh×n chung thu nhËp cña c¸c hé ®Òu t¨ng lªn. N¨m 2002, thu nhËp b×nh qu©n mçi hé thu ®−îc tõ ho¹t ®éng trång trät kh«ng v−ît qua ng−ìng 1,9 triÖu ®ång nh−ng ®Õn n¨m 2004 th× møc thu nhËp nµy ®· ®¹t tíi gÇn 3 triÖu ®ång. Bªn c¹nh ®ã, thu nhËp/sµo ®Êt canh t¸c cña c¸c hé còng kh«ng ngõng ®−îc n©ng lªn. So s¸nh gi÷a n¨m 2002 vµ n¨m 2004, thu nhËp tÝnh trªn 1 sµo ®Êt canh t¸c b×nh qu©n cña c¸c hé nhãm 2 cã tèc ®é t¨ng cao h¬n c¸c hé ë hai nhãm cßn l¹i (biÓu ®å 4.2). 0 50 100 150 200 250 300 350 400 450 500 Nhãm hé 1 Nhãm hé 2 Nhãm hé 3 Nhãm hé TN/sµo ®Êt CT (1000®) 2002 2004 BiÓu ®å 4.2. Thu nhËp/sµo ®Êt canh t¸c cña c¸c nhãm hé ®iÒu tra Ph¸t triÓn ®« thÞ vµ khu c«ng nghiÖp cã t¸c ®éng kh¸c nhau ®èi víi ®êi sèng cña c¸c nhãm hé n«ng d©n trong khu ®« thÞ, gi¸p khu ®« thÞ vµ c¸ch xa khu ®« thÞ. ChuyÓn h−íng sö dông ®Êt ®ang ®−îc ®Èy m¹nh ë nhiÒu ®Þa ph−¬ng. HiÖu qu¶ kinh tÕ cña qu¸ tr×nh nµy cho thÊy chñ tr−¬ng c«ng nghiÖp ho¸ n«ng nghiÖp, n«ng th«n ®ang ®i ®óng h−íng. Qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi nµy sÏ 82 thùc sù bÒn v÷ng nÕu nh− cã quy ho¹ch vµ cã sù chuÈn bÞ kü l−ìng vÒ ®iÒu kiÖn kinh tÕ-x· héi cho ng−êi n«ng d©n. Tãm l¹i, qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸ t¸c ®éng ®Õn ®êi sèng vµ thu nhËp cña ng−êi d©n, gióp cho ng−êi d©n cã thu nhËp ngµy cµng cao, ®êi sèng ®−îc c¶i thiÖn. Tuy nhiªn, kh«ng ph¶i tÊt c¶ c¸c hé n«ng d©n ®Òu c¶m nhËn ®−îc mét c¸ch râ rÖt t×nh h×nh ®êi sèng ®−îc c¶i thiÖn. Theo sè liÖu ®iÒu tra, cã 6,8% sè hé ®−îc hái cho r»ng ®êi sèng khã kh¨n h¬n. §iÒu nµy døt kho¸t kh«ng thÓ lµ khã kh¨n mét c¸ch tuyÖt ®èi, nh−ng râ rµng lµ nh÷ng hé nµy ®· kh«ng ®−îc thô h−ëng nh÷ng thµnh qu¶ do ®« thÞ ho¸ ®em l¹i nh− møc ®é b×nh qu©n cña x· héi. Con sè ®ã cho thÊy cã mét bé phËn d©n c− ®· kh«ng tiÕp cËn ®−îc víi nh÷ng thµnh qu¶ cña ®« thÞ ho¸. 4.3 Gi¶i ph¸p tèi −u ho¸ ¶nh h−ëng cña ®« thÞ ho¸ ®Õn h−íng sö dông ®Êt trong c¸c hé n«ng d©n huyÖn Yªn Mü, tØnh H−ng Yªn 4.3.1 Dù b¸o t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ-x∙ héi huyÖn Yªn Mü, tØnh H−ng Yªn 4.3.1.1 C¨n cø ®−a ra dù b¸o C¨n cø vµo ®iÒu kiÖn tù nhiªn cña ®Þa ph−¬ng: Khi chuyÓn ®æi h−íng sö dông ®Êt ph¶i c¨n cø vµo ®iÒu kiÖn tù nhiªn cña huyÖn. HuyÖn Yªn Mü gÇn c¸c trung t©m ®« thÞ lín thuéc ®Þa bµn kinh tÕ träng ®iÓm miÒn B¾c nh− Hµ Néi, H¶i Phßng,… lµ ®iÒu kiÖn ®Ó huyÖn hoµ nhËp víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn n¨ng ®éng cña ®Þa bµn vµ dÔ tiÕp nhËn th«ng tin kinh tÕ thÞ tr−êng còng nh− chuyÓn giao nhanh c«ng nghÖ vµ thiÕt bÞ míi. Lµ huyÖn n»m ë trung t©m c¸c huyÖn phÝa b¾c cµng t¨ng c−êng kh¶ n¨ng giao l−u kinh tÕ víi c¸c huyÖn trong tØnh. N»m trong vïng cã truyÒn thèng vµ tr×nh ®é th©m canh s¶n xuÊt c©y l−¬ng thùc, thùc phÈm ë vïng ®ång b»ng s«ng Hång víi ®iÒu kiÖn tù nhiªn thuËn lîi cho ph¸t triÓn c¸c lo¹i c©y trång phong phó, ®a d¹ng vµ cã ®iÒu kiÖn sinh tr−ëng nhanh. 83 C¨n cø vµo thùc tr¹ng ®« thÞ ho¸ ë ®Þa ph−¬ng ®Ó dù b¸o t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi. Tõ ®ã, x©y dùng ph−¬ng h−íng vµ gi¶i ph¸p nh»m ph¸t huy nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc, h¹n chÕ c¸c ®éng tiªu cùc cña qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸ ®Õn h−íng sö dông ®Êt trong c¸c hé n«ng d©n. C¨n cø vµo nhu cÇu thÞ tr−êng: Dùa vµo nhu cÇu vÒ hµng hãa trªn thÞ tr−êng, tõ ®ã dù to¸n ®Ó ®Æt ra ph−¬ng h−íng cho thuª nhµ ë cña tõng hé vµ ph−¬ng h−íng s¶n xuÊt ®èi víi tõng lo¹i c©y trång cho hîp lý. C¨n cø vµo tr×nh ®é sö dông nguån lùc s½n cã: HiÖn nay, n«ng d©n huyÖn Yªn Mü sö dông nguån lùc ®Êt ®ai ngµy cµng hiÖu qu¶ h¬n. N¨ng suÊt ®Êt ®ai dÇn ®−îc n©ng lªn. N«ng d©n trong huyÖn tÝch cùc häc hái ¸p dông tiÕn bé khoa häc kü thuËt, gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ tõ ho¹t ®éng trång trät. Nguån tµi chÝnh thu ®−îc tõ c«ng t¸c ®Òn bï ®Êt n«ng nghiÖp ®Çu t− cho c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. §©y lµ ®iÒu kiÖn tèt ®Ó sö dông ®Êt ®ai theo h−íng tiÕn bé. C¨n cø vµo quy ho¹ch sö dông ®Êt cña huyÖn ®· ®−îc Chñ tÞch Uû ban nh©n d©n huyÖn phª duyÖt theo quyÕt ®Þnh sè 46/Q§-UB ngµy 23 th¸ng 8 n¨m 2002. C¨n cø theo quy ho¹ch sö dông ®Êt ®ai thêi kú 2003-2010 vµ ®Þnh h−íng ®Õn n¨m 2020 cña héi ®ång nh©n d©n huyÖn Yªn Mü . C¨n cø theo ®iÒu chØnh quy ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi tØnh H−ng Yªn thêi kú 2001-2010. 4.3.1.2 Dù b¸o vÒ quy m« diÖn tÝch Dù b¸o vÒ mÊt ®Êt n«ng nghiÖp trong qu¸ tr×nh quy ho¹ch kh«ng gian ®« thÞ ho¸, c«ng nghiÖp ho¸ ë huyÖn Yªn Mü cho tõng giai ®o¹n: N¨m 2005, diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp gi¶m 100 ha vµ khi ®ã diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp cßn l¹i lµ 6.126,36 ha. §Õn n¨m 2010, diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp sÏ gi¶m tiÕp 442 ha vµ khi ®ã diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp cßn l¹i 5.684,36 ha. Nh− vËy, trong qu¸ 84 tr×nh ®« thÞ ho¸, quü ®Êt n«ng nghiÖp gi¶m sÏ lµ mét nh©n tè ¶nh h−ëng trùc tiÕp ®Õn h−íng sö dông ®Êt trong c¸c hé n«ng d©n huyÖn Yªn Mü. B¶ng 4.25. Dù kiÕn c¬ cÊu c¸c lo¹i ®Êt cña huyÖn Yªn Mü ®Õn n¨m 2010 N¨m 2005 N¨m 2010 ChØ tiªu SL (ha) CC (%) SL (ha) CC (%) Tèc ®é ph¸t triÓn BQ (%) Tæng DT ®Êt tù nhiªn 9.097,95 100,0 9.097,95 100,0 100,0 1. Nhãm ®Êt NN 6.126,36 67,34 5.684,36 62,48 98,51 2. Nhãm ®Êt phi NN 2.525,29 27,76 3.124,41 34,34 104,35 3. §Êt ch−a sö dông 446,30 4,90 289,18 3,18 91,69 4.3.1.3 Dù b¸o vÒ quy m« d©n sè Trong mét vµi n¨m gÇn ®©y, tû lÖ t¨ng d©n sè tù nhiªn cña huyÖn Yªn Mü lµ 1,14%. §Ó ®¶m b¶o møc ®é t¨ng d©n sè ®−îc æn ®Þnh, theo quy ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi cña huyÖn, nhÞp ®é t¨ng d©n sè dù kiÕn tõ n¨m 2005 ®Õn 2010 lµ 0,95%. Theo tÝnh to¸n cña c¸c nhµ kinh tÕ ®« thÞ th× cø t¨ng tr−ëng kinh tÕ kho¶ng 3% th× d©n sè ®« thÞ t¨ng kho¶ng 1%. Nh− vËy, trong t−¬ng lai, huyÖn Yªn Mü sÏ cã nhÞp ®é ®« thÞ ho¸ t¨ng kho¶ng 3-4%. Dù kiÕn d©n sè ®« thÞ n¨m 2005 lµ 13.345 ng−êi, chiÕm tû träng 10,27% tæng d©n sè. N¨m 2010 d©n sè ®« thÞ t¨ng lªn lµ 15.500 ng−êi, chiÕm tû träng 11,37% tæng d©n sè. B¶ng 4.26. Dù b¸o vÒ quy m« d©n sè huyÖn Yªn Mü ®Õn n¨m 2010 N¨m 2005 N¨m 2010 ChØ tiªu SL(ng−êi) CC (%) SL(ng−êi) CC (%) Tèc ®é ph¸t triÓn BQ (%) Tæng d©n sè 129.998 100,0 136.314 100,0 100,95 1. Thµnh thÞ 13.345 10,27 15.500 11,37 103,04 2. N«ng th«n 116.653 89,73 120.814 88,63 100,70 85 4.3.1.4 Dù b¸o vÒ c¬ cÊu kinh tÕ Tèc ®é t¨ng tr−ëng kinh tÕ trªn ®Þa bµn b×nh qu©n giai ®o¹n 2005-2010 ®¹t 15,6%. §Èy m¹nh qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h−íng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. PhÊn ®Êu ®Õn n¨m 2005-2010 c¬ cÊu kinh tÕ trªn ®Þa bµn huyÖn chuyÓn dÞch theo c¸c mèc thêi gian trªn: c«ng nghiÖp lµ 32,23%- 42,19%; dÞch vô lµ 37,64%-39,62%; n«ng nghiÖp lµ 30,13%-18,18%. GDP b×nh qu©n ®Çu ng−êi n¨m 2005 ®¹t tõ 6,08 triÖu ®ång/ng−êi/n¨m, n¨m 2010 ®¹t 11,97 triÖu ®ång/ng−êi/n¨m, t¨ng 1,97 lÇn so víi n¨m 2005. B¶ng 4.27. Dù b¸o vÒ quy m« diÖn tÝch ®Êt huyÖn Yªn Mü ®Õn n¨m 2010 N¨m 2005 N¨m 2010 ChØ tiªu SL (tr.®) CC (%) SL (tr.®) CC (%) Tèc ®é ph¸t triÓn BQ (%) Tæng GTSX 790.600 100,0 1.632.607 100,0 115,6 1. N«ng nghiÖp 238.237 30,13 296.887 18,18 104,5 2. C«ng nghiÖp 254.836 32,23 688.800 42,19 122,0 3. DÞch vô 297.526 37,64 646.920 39,63 116,8 GTSX/khÈu/n¨m 6,08 11,97 114,51 GTSX NN/ha ®Êt NN 38,89 52,23 106,08 4.3.1.5 Dù b¸o vÒ ph¸t triÓn kh«ng gian ®« thÞ §Ó ®¸p øng nhu cÇu ph¸t triÓn vÒ d©n c− ®« thÞ, trong giai ®o¹n 2005- 2010 cÇn më réng quy m« thÞ trÊn Yªn Mü vÒ h−íng b¾c vµ h−íng nam thuéc ®Þa phËn hai x· T©n LËp vµ Trung H−ng. X©y dùng ®« thÞ míi phôc vô khu c«ng nghiÖp phè Nèi A vµ B víi quy m« kho¶ng 200 ha. Cïng víi viÖc më réng quy m« thÞ trÊn Yªn Mü, lµ viÖc x©y dùng c¸c khu trung t©m x· thµnh 86 nh÷ng ®iÓm ®« thÞ thÞ tø nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho kinh tÕ hé ph¸t triÓn th−¬ng m¹i vµ dÞch vô, ®−a c«ng nghiÖp chÕ biÕn vÒ n«ng th«n. Quy ho¹ch ph¸t triÓn kh«ng gian ®« thÞ ph¶i ®−îc −u tiªn hµng ®Çu trong chiÕn l−îc ph¸t triÓn cña huyÖn Yªn Mü. S¶n xuÊt n«ng nghiÖp víi chøc n¨ng, nhiÖm vô cña m×nh, cÇn ph¶i phôc vô tèt cho c¸c nhu cÇu ph¸t triÓn cña thÞ trÊn vµ khu c«ng nghiÖp. ViÖc mÊt ®Êt n«ng nghiÖp cho ph¸t triÓn ®« thÞ vµ khu c«ng nghiÖp lµ mét qu¸ tr×nh tÊt yÕu mµ ngµnh n«ng nghiÖp ph¶i chÊp nhËn vµ cÇn cã c¸c gi¶i ph¸p ®Ó kh¾c phôc trong qu¸ tr×nh tæ chøc s¶n xuÊt ®Ó ®¹t môc tiªu ®Ò ra. Theo ®Þnh h−íng ph¸t triÓn kh«ng gian ®« thÞ nh− trªn, xu h−íng mÊt ®Êt n«ng nghiÖp sÏ kh«ng chØ diÔn ra ë c¸c x· gi¸p ranh thÞ trÊn, mµ cßn diÔn ra ë nh÷ng n¬i sÏ ph¸t triÓn c¸c khu c«ng nghiÖp tËp trung, khu ph¸t triÓn c«ng nghiÖp theo trôc giao th«ng. 4.3.2 Quan ®iÓm vµ ph−¬ng h−íng 4.3.2.1 Quan ®iÓm ®Þnh h−íng a/. ViÖc xö lý ¶nh h−ëng cña ®« thÞ ho¸ ®Õn h−íng sö dông ®Êt trong c¸c hé n«ng d©n ph¶i theo h−íng thóc ®Èy qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸ diÔn ra thuËn lîi XuÊt ph¸t tõ vai trß cña ®« thÞ ho¸ ®èi víi nÒn kinh tÕ vµ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi. C¸c trung t©m ®« thÞ lµ nh÷ng h¹t nh©n thóc ®Èy vïng kinh tÕ ph¸t triÓn, thóc ®Èy kinh tÕ t¨ng tr−ëng, t¹o thªm c«ng ¨n viÖc lµm vµ t¨ng thu nhËp cho ng−êi lao ®éng t¹i chç vµ tõ n¬i kh¸c ®Õn. §« thÞ ho¸ cã t¸c ®éng kÝch ho¹t kinh tÕ-x· héi ph¸t triÓn theo h−íng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, c¬ cÊu s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ngµy cµng tiªn tiÕn, tr×nh ®é th©m canh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ngµy cµng cao, hiÖu qu¶ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp tÝnh trªn 1 ha ®Êt n«ng nghiÖp ngµy cµng t¨ng. 87 Bªn c¹nh nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc cña ®« thÞ ho¸ ®Õn h−íng sö dông ®Êt, qu¸ tr×nh ®ã còng g©y ra mét sè t¸c ®éng tiªu cùc. Tuy nhiªn, nÕu so s¸nh lîi Ých do nhiÒu t¸c ®éng tÝch cùc ®em l¹i víi chi phÝ do nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc g©y ra, th× phÇn lîi Ých lµ to lín vµ c¬ b¶n. Do vËy, kh«ng thÓ v× mét sè khã kh¨n do t¸c ®éng tiªu cùc cña ®« thÞ ho¸ g©y ra mµ h¹n chÕ qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸. Quan ®iÓm nµy yªu cÇu viÖc ®Ò xuÊt vµ thùc hiÖn trªn thùc tÕ nh÷ng gi¶i ph¸p gi¶i quyÕt ¶nh h−ëng cña ®« thÞ ho¸ ®Õn h−íng sö dông ®Êt trong c¸c hé n«ng d©n cÇn ph¶i t×m c¸ch ph¸t huy mÆt tÝch cùc cña qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸, chñ ®éng ®ãn nhËn vµ gi¶i quyÕt nh÷ng ¶nh h−ëng tiªu cùc. NÕu lµm ®−îc nh− vËy lµ ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho qu¸ tr×nh ®« thÞ hãa diÔn ra hîp quy luËt kinh tÕ-x· héi, tøc lµ thóc ®Èy qu¸ tr×nh ®ã diÔn ra víi tèc ®é cao nhÊt mµ nã cã thÓ. b/. Nh÷ng gi¶i ph¸p xö lý ¶nh h−ëng cña ®« thÞ ho¸ ®Õn h−íng sö dông ®Êt trong c¸c hé n«ng d©n ph¶i ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸ diÔn ra trong tÇm kiÓm so¸t cña c¸c cÊp chÝnh quyÒn Do ®« thÞ ho¸ lµ tÊt yÕu kh¸ch quan, nªn mäi ho¹t ®éng kinh tÕ-x· héi ®Òu ph¶i thÝch øng víi qu¸ tr×nh ®ã, h¬n n÷a ph¶i t¹o ®iÒu kiÖn cho qu¸ tr×nh ®ã diÔn ra trªn thùc tÕ. Tuy nhiªn, cÇn nhËn thøc s©u s¾c r»ng, qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸ chØ ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ-x· héi khi nã diÔn ra phï hîp víi quy luËt. TÝnh phï hîp nµy ph¶i xem xÐt c¶ vÒ xu thÕ, quy m« vµ tèc ®é. Thùc tÕ ®· cho thÊy, nÕu ®Ó qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸ diÔn ra tù ph¸t, nhiÒu khi sÏ g©y hËu qu¶ l©u dµi, khã kh¾c phôc vµ nÕu kh¾c phôc ®−îc sÏ rÊt tèn kÐm vÒ tµi chÝnh. Quan ®iÓm nµy yªu cÇu, mét mÆt qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸ ph¶i phï hîp víi quy ho¹ch cña c¸c cÊp chÝnh quyÒn, mÆt kh¸c chÝnh c¸c quy ho¹ch còng ph¶i phï hîp víi quy luËt cña qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸. §iÒu ®ã ®ßi hái c¸c quy ho¹ch, c¸c gi¶i ph¸p ph¶i mang tÝnh dÉn ®−êng cho qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸, ®ång thêi 88 còng sÏ cÇn cã nh÷ng ®iÒu chØnh cÇn thiÕt trong néi dung cña c¸c quy ho¹ch vµ gi¶i ph¸p ®· x©y dùng. c/. Ngoµi nh÷ng quan ®iÓm ®Þnh h−íng trªn, viÖc sö dông ®Êt ph¶i g¾n liÒn víi ®Þnh h−íng ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña huyÖn, tØnh vµ vïng; khai th¸c sö dông ®Êt ph¶i dùa trªn c¬ së quy ho¹ch vµ kÕ ho¹ch sö dông ®Êt; khai th¸c sö dông ®Êt ph¶i g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp, n«ng th«n theo h−íng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸; khai th¸c sö dông ®Êt ph¶i ®¹t ®−îc hiÖu qu¶ kinh tÕ-x· héi vµ m«i tr−êng, tiÕn tíi æn ®Þnh, bÒn v÷ng. 4.3.2.2 Ph−¬ng h−íng a/. Xö lý ¶nh h−ëng cña ®« thÞ ho¸ ®Õn h−íng sö dông ®Êt trong c¸c hé n«ng d©n theo c¬ chÕ thÞ tr−êng ®Þnh h−íng x· héi chñ nghÜa H−íng gi¶i quyÕt nµy ph¶i ®−îc thÓ hiÖn trong tÊt c¶ c¸c gi¶i ph¸p ®Ò xuÊt vµ thùc hiÖn. HiÖn nay, nÒn kinh tÕ cña n−íc ta ®· c¬ b¶n chuyÓn sang kinh tÕ thÞ tr−êng, trong ®ã c¸c bé phËn cÊu thµnh còng nh− c¬ chÕ vËn hµnh cña nÒn kinh tÕ ®· c¬ b¶n theo kinh tÕ thÞ tr−êng. Tuy vËy, trong nhËn thøc cña c¸n bé, d©n c− kh«ng Ýt ng−êi vÉn cßn chÞu ¶nh h−ëng nÆng nÒ cña t− duy trong nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung. Do ®ã, ph−¬ng h−íng ®óng ®¾n ®Ó gi¶i quyÕt ¶nh h−ëng cña ®« thÞ ho¸ ®Õn h−íng sö dông ®Êt trong c¸c hé n«ng d©n lµ ph¶i phï hîp víi c¬ chÕ thÞ tr−êng ®Þnh h−íng x· héi chñ nghÜa. Trong ph−¬ng h−íng trªn, ®Þnh h−íng x· héi chñ nghÜa ®−îc thÓ hiÖn tr−íc hÕt ë môc tiªu chiÕn l−îc cña viÖc gi¶i quyÕt ¶nh h−ëng cña ®« thÞ ho¸ lµ kh«ng chØ ®¸p øng yªu cÇu tr−íc m¾t, mµ cßn ph¶i ®¸p øng yªu cÇu l©u dµi, kh«ng chØ ®¸p øng yªu cÇu tõng bé phËn, mµ cßn ph¶i ®¸p øng yªu cÇu cña toµn côc. TiÕp ®ã lµ sù thÓ hiÖn vai trß qu¶n lý nhµ n−íc ®èi víi qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸, ph¶i ®¶m b¶o ®Ó qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸ n»m trong tÇm kiÓm so¸t cña c¸c cÊp chÝnh quyÒn. 89 b/. Xö lý ¶nh h−ëng cña ®« thÞ ho¸ ®Õn h−íng sö dông ®Êt trong c¸c hé n«ng d©n mét c¸ch ®ång bé, cã träng ®iÓm, cã trËt tù §« thÞ ho¸ lµ qu¸ tr×nh ¶nh h−ëng toµn diÖn ®Õn tÊt c¶ c¸c mÆt, c¸c lÜnh vùc cña ®êi sèng kinh tÕ-x· héi. Do vËy, khi ®Ò xuÊt vµ thùc hiÖn gi¶i ph¸p nµo ®ã, cÇn ph¶i ®Æt nã trong tæng thÓ c¸c vÊn ®Ò cña qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸ ®Ó gi¶i quyÕt. Mét sai lÇm, thËm chÝ chØ lµ mét s¬ suÊt nhá khi gi¶i quyÕt mét vÊn ®Ò nµo ®ã sÏ rÊt cã thÓ g©y ra hËu qu¶ khã l−êng cho toµn bé qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt ¶nh h−ëng cña ®« thÞ ho¸ ®Õn h−íng sö dông ®Êt trong c¸c hé n«ng d©n. Tuy nhiªn, tÝnh ®ång bé ë ®©y kh«ng cã nghÜa lµ tiÕn hµnh song song nhÊt lo¹t ngang nhau mäi gi¶i ph¸p, mµ cÇn thùc hiÖn nh÷ng gi¶i ph¸p ®ã theo mét trËt tù tr−íc sau nhÊt ®Þnh vµ cã träng ®iÓm b¶m ®¶m cho c¸c c¬ quan chøc n¨ng cã thÓ tËp trung nguån lùc ®Ó gi¶i quyÕt døt ®iÓm tõng vÊn ®Ò, ®ång thêi t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ tæng hîp nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra. 4.3.2 Mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m tèi −u ho¸ ¶nh h−ëng cña qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸ ®Õn h−íng sö dông ®Êt trong c¸c hé n«ng d©n huyÖn Yªn Mü, tØnh H−ng Yªn 4.3.2.1 Quy ho¹ch sö dông ®Êt §« thÞ ho¸ dÉn ®Õn mÊt ®Êt n«ng nghiÖp trong khi ch−a cã kÕ ho¹ch thÝch øng ®Ó ®iÒu chØnh ®ång bé l¹i c¬ cÊu sö dông ®Êt, c¬ cÊu s¶n xuÊt cho phï hîp nh»m ®¸p øng nhu cÇu thÞ tr−êng n«ng s¶n ngµy cµng yªu cÇu cao h¬n. Bªn c¹nh ®ã, vÊn ®Ò an toµn s¶n phÈm n«ng nghiÖp ®èi víi d©n c− trë thµnh yªu cÇu cÊp b¸ch. Kh«ng ®Ó t×nh tr¹ng ph©n bè c¬ cÊu c©y trång mét c¸ch tù ph¸t ë c¸c hé n«ng d©n, huyÖn ph¶i ®−a ra quy ho¹ch cô thÓ cho tõng vïng, tõng x· vÒ h−íng ph©n bè tõng lo¹i c©y trång trªn ®Þa bµn. Do ®ã, huyÖn cÇn thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p sau: H×nh thµnh vïng chuyªn canh lóa chÊt l−îng cao: vïng s¶n xuÊt lóa nÕp th¬m ë c¸c x· T©n LËp, Thanh Long, §ång Than, thÞ trÊn Yªn Mü; vïng s¶n 90 xuÊt lóa tÎ th¬m ë c¸c x· Ngäc Long, Giai Ph¹m, Liªu x¸, T©n LËp. ChuyÓn ®æi gièng lóa hiÖn nay ë c¸c khu vùc tròng kh«ng cã kh¶ n¨ng quay vßng ®Êt nhanh sang trång c¸c lo¹i lóa ®Æc s¶n t¹i c¸c x· Trung Hoµ, T©n ViÖt, Th−êng KiÖt, Liªu X¸, Trung H−ng, thÞ trÊn Yªn Mü. §èi víi mét sè x· cã cèt ®Êt thÊp (< +2 m), kh«ng chñ ®éng ®−îc viÖc tiªu n−íc, sÏ chuyÓn ®æi sang m« h×nh trång c©y ¨n qu¶ kÕt hîp víi th¶ c¸, ph¸t triÓn chñ yÕu ë c¸c ®Þa ph−¬ng §ång Cua, §ång TiÕn cña x· T©n LËp; §ång Bµi ë x· Trung H−ng; Sèc H−ng ë thÞ trÊn Yªn Mü; D×a Hµ ë x· Thanh Long; DÞch Tr× ë x· Ngäc Long; §ång TÝa ë x· Giai Ph¹m vµ Qu¶ng Uyªn ë x· Minh Ch©u víi tæng diÖn tÝch lµ 221 ha vµo n¨m 2005 vµ 234 ha vµo n¨m 2010. §Èy m¹nh s¶n xuÊt c©y vô ®«ng, ®−a nã trë thµnh vô s¶n xuÊt chÝnh trong n¨m, h−íng tËp trung vµo c¸c x· Yªn Phó, Hoµn Long, ViÖt C−êng, §ång Than. Ngoµi c¸c lo¹i c©y vô ®«ng truyÒn thèng nh− ®ç t−¬ng, rau mµu cÇn ®−a thªm c¸c lo¹i c©y cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao mµ c¸c huyÖn l©n cËn ®ang s¶n xuÊt nh− bÝ xanh, c¸c lo¹i rau s¹ch, ng« gièng míi. H×nh thµnh vïng trång rau chÊt l−îng cao t¹i c¸c x· Liªu X¸, Yªn Phó, §ång Than, Thanh Long, Hoµn Long, Yªn Hoµ. TËp trung trång ®ç t−¬ng ë c¸c x· Giai Ph¹m, §ång Than, Thanh Long, Ngäc Long, Yªn Phó, Yªn Hoµ, ViÖt C−êng. Tæng diÖn tÝch ®ç t−¬ng t¹i c¸c x· kho¶ng 1500 ha vµo n¨m 2005 vµ 2000 ha vµo n¨m 2010. 4.3.2.2 øng dông c¸c tiÕn bé kü thuËt vµo s¶n xuÊt §Ó ®¸p øng nhu cÇu ®ßi hái cña qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸ vÒ s¶n phÈm n«ng nghiÖp, tr−íc hÕt cÇn cã cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ. Cung cÊp gièng míi vµ h−íng dÉn øng dông gièng míi cã n¨ng suÊt cao cho c¸c n«ng hé. T¨ng c−êng ¸p dông c«ng nghÖ sinh häc trong viÖc t¹o ra c¸c gièng míi vµ c«ng nghÖ s¶n xuÊt míi ®Ó võa n©ng cao gi¸ trÞ s¶n xuÊt trªn mét ha gieo trång võa t¨ng hiÖu suÊt sö dông ®Êt ®ai. 91 Phæ biÕn kÞp thêi c¸c m« h×nh s¶n xuÊt míi, c¸c kÕt qu¶ s¶n xuÊt cho n«ng d©n vµ tæ chøc tham quan nh÷ng m« h×nh ®iÓn h×nh tiªn tiÕn. 4.3.2.3 Tæ chøc thùc hiÖn quy ho¹ch kh«ng gian ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi T¸c ®éng cña qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸ ®Õn c¸c vïng, c¸c x· trong huyÖn cã sù kh¸c nhau. Nguyªn nh©n dÉn ®Õn sù kh¸c nhau ®ã lµ, mét mÆt, do vÞ trÝ thuËn lîi cña c¸c x· kh¸c nhau, mÆt kh¸c do chÝnh s¸ch ®« thÞ ho¸ cã nh÷ng ®iÓm bÊt hîp lý. Mét phÇn lín ®Êt ®ai rÊt thuËn lîi cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®· ®−îc chuyÓn sang x©y dùng c¸c khu c«ng nghiÖp. Trong khi trªn thùc tÕ vÉn cã thÓ chuyÓn dÞch ®Êt ®ai ë c¸c vïng kh«ng thuËn lîi cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®Ó ph¸t triÓn ®« thÞ vµ khu c«ng nghiÖp ®Ó tiÕt kiÖm ®Êt tèt cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. Kh¾c phôc t×nh tr¹ng nµy ®−îc th«ng qua viÖc tiÕn hµnh thùc hiÖn quy ho¹ch kinh tÕ-x· héi, coi ®« thÞ ho¸ lµ mét néi dung cña quy ho¹ch, tr−íc hÕt lµ quy ho¹ch sö dông ®Êt vµ quy ho¹ch kh«ng gian ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi. HiÖn nay, huyÖn ®· vµ ®ang triÓn khai Quy ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi ®Õn n¨m 2010. §©y lµ c¬ héi ®Ó kh¾c phôc nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc cña ®« thÞ ho¸ diÔn ra trong nh÷ng n¨m võa qua ë huyÖn Yªn Mü. V× vËy, khi quy ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi, huyÖn cÇn tËn dông c¸c khu ®Êt kh«ng thuËn lîi cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp nh−ng vÉn ®¸p øng yªu cÇu cho c¸c ho¹t ®éng phi n«ng nghiÖp ®Ó tiÕt kiÖm ®Êt tèt cho n«ng nghiÖp. Trong viÖc h×nh thµnh c¸c vïng chuyªn canh ph¶i th«ng qua viÖc triÓn khai thùc hiÖn Quy ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi. C¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh c¸c vïng chuyªn canh lµ nhu cÇu cña thÞ tr−êng vµ c¸c ®iÒu kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ, x· héi cô thÓ cña tõng vïng xÐt theo ph¹m vi cña tõng x· vµ trªn toµn huyÖn. Tõ ®ã, h−íng sö dông ®Êt sÏ ®−îc x¸c lËp theo ®óng môc tiªu ®· x¸c ®Þnh. Giíi thiÖu ®Þnh h−íng quy ho¹ch cho c¸c x·, c¸c th«n vµ tæ chøc ®Ó lÊy ý kiÕn bæ sung cho quy ho¹ch. Phæ biÕn réng r·i c¸c néi dung quy ho¹ch ®Õn 92 ®«ng ®¶o n«ng hé nh»m h−íng cho c¸c hé tham gia s¶n xuÊt theo c¸c néi dung cña quy ho¹ch. 4.3.2.4 Gi¶i ph¸p vÒ lao ®éng vµ viÖc lµm VÊn ®Ò quan t©m lo l¾ng nhÊt hiÖn nay vµ trong giai ®o¹n tíi ®èi víi ng−êi lao ®éng huyÖn Yªn Mü chÝnh lµ sù gi¶m sót ®Êt canh t¸c ¶nh h−ëng ®Õn viÖc lµm vµ ®êi sèng cña hä. §« thÞ ho¸ ®· lµm cho nh÷ng hé n«ng d©n trong ®« thÞ vµ vïng l©n cËn bÞ mÊt ®Êt hoÆc gi¶m ®Êt s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, trong khi ®ã lùc l−îng lao ®éng trong c¸c khu vùc nµy kh«ng gi¶m ®i khiÕn cho nhiÒu ng−êi d©n kh«ng cã viÖc lµm do hä kh«ng thÓ t×m ®−îc viÖc lµm kh¸c thÝch hîp, ®Æc biÖt lµ nh÷ng lao ®éng qu¸ 35 tuæi (nh÷ng lao ®éng kh«ng ®−îc khu c«ng nghiÖp nhËn vµo lµm c«ng nh©n). §Ó cã thÓ thu hót lao ®éng kh«ng cã viÖc lµm do mÊt ®Êt, tr−íc m¾t huyÖn Yªn Mü cÇn ph¶i thùc hiÖn mét sè gi¶i ph¸p sau: Gi¶i quyÕt viÖc lµm th«ng qua ®a d¹ng ho¸ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp b»ng viÖc ph¸t triÓn nh÷ng ngµnh nghÒ míi vµ c¸c dÞch vô s¶n xuÊt. §Èy m¹nh viÖc ph¸t triÓn, øng dông tiÕn bé khoa häc kü thuËt vµo s¶n xuÊt. CÇn n©ng cÊp vµ hoµn thiÖn hÖ thèng thuû lîi, ph¸t triÓn thÞ tr−êng hµng hãa, thÞ tr−êng tÝn dông vµ hÖ thèng c¸c dÞch vô hç trî cÇn thiÕt cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. Ph¸t huy thÕ m¹nh cña c¸c ngµnh nghÒ truyÒn thèng trong huyÖn mµ sö dông nhiÒu lao ®éng, Ýt vèn ®Ó gi¶i quyÕt lao ®éng n«ng nghiÖp d«i d− do ¶nh h−ëng cña ®« thÞ ho¸. V× vËy, huyÖn cÇn cã chÝnh s¸ch t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c c¬ së s¶n xuÊt nh− −u ®·i vèn vay, miÔn gi¶m thuÕ, hç trî t×m kiÕm thÞ tr−êng tiªu thô s¶n phÈm. ViÖc chuyÓn mét bé phËn lín lao ®éng n«ng nghiÖp sang c«ng nghiÖp vµ dÞch vô lµ rÊt cÇn thiÕt vµ tÊt yÕu trong giai ®o¹n tíi. Tuy nhiªn, ®Ó thùc hiÖn viÖc chuyÓn ®æi trªn cÇn ph¶i cã chÝnh s¸ch ®µo t¹o. §µo t¹o ph¶i ®i tr−íc mét b−íc. T¨ng c−êng ®Çu t− cho c¸c trung t©m ®µo t¹o nghÒ hiÖn cã 93 cña huyÖn. TiÕp tôc x· héi ho¸ vµ ®a d¹ng ho¸ c¸c ho¹t ®éng ®µo t¹o nghÒ, më réng c¸c lo¹i h×nh ®µo t¹o nghÒ nh− c¸c c¬ së ®µo t¹o nghÒ t− nh©n, c¸c tr−êng d¹y nghÒ d©n lËp, t− thôc… Trong c¬ cÊu ®µo t¹o nghÒ, cÇn chó ý hai lo¹i nghÒ ®ã lµ, lo¹i ®¸p øng nhu cÇu tr−íc m¾t vµ lo¹i phôc vô nhu cÇu l©u dµi g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸, c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë Yªn Mü. Nhu cÇu tr−íc m¾t kh«ng chØ liªn quan ®Õn c«ng nghiÖp, dÞch vô mµ cßn g¾n liÒn víi n«ng nghiÖp nh− kü thuËt ch¨n nu«i, gieo trång theo h−íng hiÖn ®¹i phï hîp víi ®Êt ®ai, khÝ hËu, ®iÒu kiÖn canh t¸c vµ kh¶ n¨ng ph¸t triÓn cña tõng x·, ®Æc biÖt lµ nhu cÇu lao ®éng cho c«ng nghÖ sau thu ho¹ch. ChÝnh s¸ch ®èi víi lao ®éng n«ng nghiÖp bÞ mÊt ®Êt s¶n xuÊt n«ng nghiÖp: ViÖc gi¶i quyÕt mèi quan hÖ gi÷a yªu cÇu lÊy ®Êt ®Ó x©y dùng c¸c khu c«ng nghiÖp, nhµ ë trong qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸ vµ nhu cÇu ®Êt ®ai trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cña n«ng d©n ®ßi hái ph¶i hÕt søc thËn träng, cã c©n nh¾c tÝnh to¸n kü l−ìng. Trong nh÷ng tr−êng hîp cÇn thiÕt, cÇn cã chÝnh s¸ch tho¶ ®¸ng ®èi víi nh÷ng lao ®éng bÞ mÊt ®Êt. Víi sè tiÒn ®−îc Nhµ n−íc ®Òn bï, huyÖn cÇn ®Þnh h−íng cho n«ng hé sö dông ®óng môc ®Ých vµ t¹o c«ng ¨n viÖc lµm míi phï hîp, æn ®Þnh. Tuy nhiªn, ®Ó thùc hiÖn ®−îc vÊn ®Ò nµy cÇn ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p ®ång bé, ®Æc biÖt lµ sù phèi hîp gi÷a c¸c c¬ quan, ban ngµnh nh− lao ®éng, ®Þa chÝnh, c¸c dù ¸n vµ c¸c cÊp chÝnh quyÒn. 4.3.2.5 Gi¶i ph¸p vÒ m«i tr−êng §« thÞ ho¸ ph¸t triÓn dÉn ®Õn c¸c nguån chÊt th¶i (n−íc, ph©n, r¸c…) tõ ®« thÞ, khu c«ng nghiÖp th¶i ra ngµy cµng nhiÒu, khiÕn cho t×nh tr¹ng « nhiÔm m«i tr−êng ë c¸c khu vùc nµy t¨ng nhanh. V× vËy, ph¸t triÓn ®« thÞ vµ khu c«ng nghiÖp ph¶i quy ho¹ch chi tiÕt ®Ó kh«ng g©y ¶nh h−ëng ®Õn m«i tr−êng nãi chung, m«i tr−êng ®Êt canh t¸c nãi riªng. HuyÖn nªn cã gi¶i ph¸p xö lý kÞp thêi theo h−íng t¸i chÕ thµnh c¸c s¶n phÈm phôc vô s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. 94 5. KÕt luËn 5.1 KÕt luËn 1. §« thÞ ho¸ cã nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn h−íng sö dông ®Êt n«ng nghiÖp trong c¸c hé n«ng d©n huyÖn Yªn Mü, tØnh H−ng Yªn, ®ã lµ: Sù thay ®æi c¬ cÊu c©y trång trong c¸c hé n«ng d©n theo h−íng tiÕn bé. Tû träng diÖn tÝch gieo trång c©y l−¬ng thùc trong tæng diÖn tÝch gieo trång gi¶m xuèng vµ tû träng diÖn tÝch gieo trång c©y c«ng nghiÖp, c©y thùc phÈm cã xu h−íng t¨ng lªn trong tæng diÖn tÝch gieo trång cña hé. HÖ sè sö dông ruéng ®Êt cña c¸c hé n«ng d©n ngµy cµng ®−îc c¶i thiÖn, ®Æc biÖt lµ ë ngo¹i vi ®« thÞ. §« thÞ ho¸ lµm t¨ng hiÖu qu¶ sö dông ®Êt cña c¸c hé n«ng d©n. Gi¸ trÞ s¶n xuÊt tÝnh trªn mét ®¬n vÞ diÖn tÝch ®Êt ngµy cµng cao, nhÊt lµ ë khu vùc ®« thÞ vµ khu vùc l©n cËn ®« thÞ. Thu nhËp cña hé n«ng d©n tõ ho¹t ®éng trång trät vµ thu nhËp tÝnh trªn 1 sµo ®Êt canh t¸c cña c¸c hé n«ng d©n còng cã xu h−íng t¨ng lªn trong qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸. 2. Qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸ lµm gi¶m quü ®Êt n«ng nghiÖp cña c¸c hé thuéc khu vùc ®« thÞ vµ khu vùc gi¸p ranh ®« thÞ, tõ ®ã lµm ph¸t sinh quan hÖ thuª vµ cho thuª ®Êt n«ng nghiÖp trong mét sè hé n«ng d©n. §©y lµ mét lo¹i h×nh quan hÖ ruéng ®Êt míi trong n«ng th«n huyÖn Yªn Mü. 3. §« thÞ hãa lµm dÞch chuyÓn ®Êt v−ên sang ®Êt nhµ cho thuª cña mét bé phËn c¸c hé n«ng d©n n»m trong khu ®« thÞ, gi¸p ranh khu ®« thÞ, khu c«ng nghiÖp tËp trung, gióp hä cã c¬ héi n©ng cao thu nhËp vµ c¶i thiÖn møc sèng cho gia ®×nh. Tuy nhiªn, sù chuyÓn dÞch nµy l¹i g©y ra mét sè t¸c ®éng tiªu cùc ®Õn ®êi sèng cña hé nh− viÖc g×n gi÷ tµi s¶n cña gia ®×nh kh«ng tèt, vÖ sinh m«i tr−êng kh«ng b¶o ®¶m, tÖ n¹n x· héi t¨ng lªn. 95 §Ó tèi −u ho¸ t¸c ®éng cña qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸ ®Õn h−íng sö dông ®Êt trong c¸c hé n«ng d©n huyÖn Yªn Mü, chóng t«i ®−a ra mét sè gi¶i ph¸p nh−: Quy ho¹ch sö dông ®Êt; øng dông c¸c tiÕn bé kü thuËt vµo s¶n xuÊt; Tæ chøc thùc hiÖn quy ho¹ch kh«ng gian ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi; Gi¶i ph¸p vÒ lao ®éng vµ viÖc lµm; Gi¶i ph¸p vÒ m«i tr−êng. NÕu lµm tèt nh÷ng gi¶i ph¸p trªn th× huyÖn Yªn Mü sÏ thùc hiÖn ®−îc môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi nãi chung, ph¸t triÓn hÖ thèng ®« thÞ vµ kinh tÕ n«ng hé nãi riªng. 5.2 KiÕn nghÞ 5.2.1 §èi víi Nhµ n−íc vµ chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng c¸c cÊp CÇn lµm tèt c«ng t¸c quy ho¹ch ph¸t triÓn ®« thÞ, quy ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi, tæ chøc rµ so¸t quy ho¹ch, phæ biÕn h−íng dÉn n«ng d©n thùc hiÖn tèt néi dung quy ho¹ch. Bªn c¹nh ®ã, cÇn thùc hiÖn qu¶n lý chÆt chÏ lo¹i h×nh kinh doanh dÞch vô nhµ ë t¹i c¸c khu c«ng nghiÖp vµ ®« thÞ trªn ®Þa bµn. T×m gi¶i ph¸p th¸o gì khã kh¨n, v−íng m¾c cña n«ng d©n. Tæ chøc vµ hç trî n«ng d©n tham gia tham gia ho¹t ®éng thÞ tr−êng. T¨ng c−êng c«ng t¸c khuyÕn n«ng cho n«ng d©n, h−íng n«ng nghiÖp ®i theo con ®−êng s¶n xuÊt hµng hãa víi tr×nh ®é tham canh cao. T¹o ®iÒu kiÖn cho nh÷ng n«ng d©n s¶n xuÊt giái tiÕp cËn víi m« h×nh trang tr¹i. §Èy m¹nh qu¸ tr×nh trao ®æi ruéng ®Êt trong n«ng th«n nh»m chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h−íng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. Phèi hîp víi khu c«ng nghiÖp trong c«ng t¸c ®µo t¹o nghÒ cho lao ®éng n«ng nghiÖp sau khi mÊt ®Êt, ®Æc biÖt lµ lùc l−îng lao ®éng trÎ ®Ó cã thÓ ®¸p øng ®−îc yªu cÇu vÒ nguån nh©n lùc cho khu c«ng nghiÖp, ®ång thêi n©ng cao thu nhËp cho ng−êi d©n vµ gi¶m tû lÖ thiÕu viÖc lµm trong n«ng th«n. 96 Ph¸t triÓn ngµnh nghÒ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp vµ tiÓu thñ c«ng nghiÖp, ®Ó thu hót lùc l−îng lao ®éng n«ng nghiÖp d− thõa sau khi mÊt ®Êt, tr¸nh t×nh tr¹ng lao ®éng n«ng th«n trµn ra thµnh phè t×m kiÕm viÖc lµm. 5.2.2 §èi víi c¸c hé n«ng d©n Ph¸t huy tÝnh n¨ng ®éng, s¸ng t¹o trong viÖc t×m ra h−íng ®i míi, ngµnh nghÒ míi tr−íc khi cã sù chuyÓn ®æi ®Êt n«ng nghiÖp. M¹nh d¹n ®Çu t− cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, chuyÓn ®æi c¬ cÊu s¶n xuÊt víi nh÷ng gièng míi cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. Mçi hé ph¶i tù n©ng cao tr×nh ®é s¶n xuÊt ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt. CÇn tiÕp cËn víi t¸c phong lµm viÖc theo kiÓu c«ng nghiÖp ®Ó phï hîp víi yªu cÇu lao ®éng trong t×nh h×nh míi. T¨ng c−êng ®Çu t− cho gi¸o dôc, chuÈn bÞ kü vÒ kiÕn thøc chuyªn m«n ®Ó cã thÓ chuyÓn ®æi nghÒ nghiÖp khi cã c¬ héi. 97