Đề tài Bàn về vấn đề hạch toán thuế giá trị gia tăng trong các doanh nghiệp hiện nay

uÕ. Cã rÊt nhiÒu ý kiÕn bµn luËn xung quanh vÊn ®Ò nµy tõ nh÷ng gãc ®é kh¸c nhau víi nh÷ng gi¶i ph¸p cã gi¸ trÞ thùc tiÔn. Víi mong muèn gãp mét c¸ch nh×n vÒ thuÕ GTGT trong thùc tiÔn ¸p dông thuÕ GTGT hiÖn nay, em ®· chän ®Ò tµi: “Bµn vÒ vÊn ®Ò h¹ch to¸n thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng trong c¸c doanh nghiÖp hiÖn nay“. Do kiÕn thøc vµ tr×nh ®é lÝ luËn cßn h¹n chÕ, em rÊt mong ®­îc sù h­íng dÉn cña thÇy c« ®Ó hoµn thiÖn h¬n nhËn thøc cña b¶n th©n vÒ vÊn ®Ò nµy. Em xin tr©n thµnh c¶m ¬n thÇy gi¸o NguyÔn N¨ng Phóc ®· h­íng dÉn em thùc hiÖn ®Ò tµi nµy. B.Néi dung PhÇn i: lÝ luËn chung vÒ thuÕ GTGT 1.Kh¸i qu¸t chung vÒ thuÕ GTGT. LuËt thuÕ GTGT ®· ®­îc th«ng qua trong k× häp thø XI Quèc héi khãa IX ngµy 10 th¸ng 5 n¨m 1997 vµ cã hiÖu lùc tõ ngµy 01 th¸ng 01 n¨m 1999. ViÖc thay thÕ thuÕ doanh thu tr­íc ®©y b»ng thuÕ GTGT ®­îc coi lµ mét trong nh÷ng thµnh c«ng quan träng trong c¶i c¸ch thuÕ ë n­íc ta cho phï hîp víi t×nh h×nh míi. §Õn nay lÝ luËn vÒ thuÕ GTGT vÉn ®ang tiÕp tôc ®­îc nghiªn cøu vµ hoµn thiÖn vÒ mÆt ph¸p lÝ còng nh­ viÖc ¸p dông vµo thùc tÕ. 1.1.Kh¸i niÖm vÒ thuÕ GTGT ThuÕ GTGT lµ mét lo¹i thuÕ gi¸n thu ®­îc tÝnh thªm trªn phÇn gi¸ trÞ t¨ng thªm cña hµng hãa, dÞch vô ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh tõ s¶n xuÊt, l­u th«ng ®Õn tiªu dïng. Víi kh¸i niÖm trªn, thuÕ GTGT lµ lo¹i thuÕ ®­îc thu theo sù ph©n ®o¹n cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt – l­u th«ng hµng hãa, dÞch vô tõ kh©u ®Çu ®Õn kh©u cuèi cïng trong mét chu tr×nh s¶n xuÊt – l­u th«ng hµng hãa, dÞch vô tõ kh©u ®Çu ®Õn kh©u cuèi cïng trong mét chu tr×nh kinh tÕ khÐp kÝn. XÐt trªn ph¹m vi toµn x· héi, thuÕ GTGT ®­îc tÝnh trªn tæng gi¸ trÞ s¶n phÈm hµng hãa l­u th«ng trªn thÞ tr­êng. 1.2.C¬ së ra ®êi thuÕ GTGT ThuÕ GTGT ®­îc ¸p dông ë n­íc ta tõ ngµy 01 th¸ng 01 n¨m 1999. Tr­íc ®ã trong mét thêi gian dµi n­íc ta sö dông thuÕ doanh thu. §©y lµ lo¹i thuÕ gi¸n thu, thu trªn doanh thu cña doanh nghiÖp nh»m ®éng viªn mét phÇn thu nhËp cña ng­êi tiªu dïng cho ng©n s¸ch Nhµ n­íc, ®¶m b¶o c«ng b»ng x· héi, kiÓm so¸t kinh doanh, thóc ®Èy s¶n xuÊt, kinh doanh ph¸t triÓn. ThuÕ doanh thu ®­îc tÝnh nh­ sau: ThuÕ doanh thu ph¶i nép = Doanh thu tÝnh thuÕ x ThuÕ suÊt t­¬ng øng (1) Trong ®ã: doanh thu tÝnh thuÕ lµ tæng doanh thu b¸n hµng ch­a trõ mét phÝ tæn nµo. ThuÕ doanh thu ®­îc thu hµng th¸ng vµ ®­îc h¹ch to¸n nh­ mét kho¶n gi¶m trõ doanh thu. Cã thÓ thÊy viÖc tÝnh to¸n thuÕ ph¶i nép kh¸ ®¬n gi¶n v× ®­îc thùc hiÖn trùc tiÕp trªn doanh thu b¸n hµng mµ kh«ng ph¶i qua b­íc trung gian lµ x¸c ®Þnh thuÕ ®Çu vµo, ®Çu ra nh­ cña thuÕ GTGT. Song chÝnh b¶n th©n c¸ch tÝnh thuÕ còng lµm n¶y sinh kh«ng Ýt bÊt cËp: Thø nhÊt, lµ sù trïng l¾p trong c¸ch tÝnh thuÕ, thuÕ ®¸nh chång lªn thuÕ. NÕu gäi T lµ thuÕ doanh thu ph¶i nép, Dt lµ doanh thu tÝnh thuÕ, Gt lµ gi¸ trÞ t¨ng thªm, Cp lµ toµn bé chi phÝ ®Çu vµo tham gia cÊu thµnh gi¸ trÞ míi vµ t lµ thuÕ suÊt doanh thu th× c«ng thøc (1) cã thÓ biÓu diÔn l¹i nh­ sau: T = Dt x t = (Gt + Cp) x t = Gt x t + Cp x t (2) Tõ (2) ta thÊy r»ng: trong doanh thu tÝnh thuÕ cã 1 bé phËn gi¸ trÞ ®Çu vµo tham gia cÊu thµnh gi¸ trÞ míi. B¶n th©n bé phËn gi¸ trÞ nµy còng ®· bÞ ®¸nh thuÕ víi mét møc thuÕ suÊt quy ®Þnh khi lµ ®Çu ra cña kh©u tr­íc ë doanh nghiÖp kh¸c vµ khi tham gia gi¸ trÞ míi nã l¹i tiÕp tôc bÞ ®¸nh thuÕ mét lÇn n÷a víi mét møc thuÕ suÊt kh¸c ( Th­êng lµ cao h¬n ). Nh­ v©þ, s¶n phÈm, hµng hãa, cµng tham gia vµo nhiÒu chu tr×nh s¶n xuÊt ë c¸c doanh nghiÖp kh¸c nhau th× sù trïng l¾p trong ®¸nh thuÕ cµng nhiÒu vµ gi¸ trÞ trïng lÆp cµng lín. Theo ®ã, doanh nghiÖp ë c¸c giai ®o¹n sau chÞu thiÖt nhiÒu h¬n ë giai ®o¹n tr­íc. Bªn c¹nh ®ã, thuÕ doanh thu lµ thuÕ gi¸n thu, tøc lµ trong gÝa b¸n ®· cã thuÕ (doanh thu tÝnh thuÕ), tøc lµ chÞu thªm mét lÇn thuÕ n÷a. §iÒu ®ã cho thÊy thuÕ doanh thu ®· tÝnh trïng thuÕ kh«ng chØ hai lÇn mµ rÊt nhiÒu lÇn. HÖ qu¶ lµ mét nghÞch lý: doanh nghiÖp cµng tiªu thô nhiÒu th× cµng bÞ thiÖt h¹i vµ thùc tÕ ®· rÊt nhiÒu doanh nghiÖp r¬i vµo t×nh tr¹ng lç vèn do nép thuÕ qu¸ nhiÒu dï trªn b¸o c¸o tµi chÝnh cho kÕt qu¶ l·i. Thø hai, thuÕ doanh thu ®¸nh vµo tµi s¶n ®Çu t­ nªn kh«ng khuyÕn khÝch ph¸t triÓn s¶n xuÊt. ThuÕ doanh thu lµ lo¹i thuÕ gi¸n thu, nghÜa lµ doanh nghiÖp kh«ng ph¶i lµ ng­êi chÞu thuÕ nh­ng trªn thùc tÕ thuÕ doanh thu mµ doanh nghiÖp ®· tr¶ trong gi¸ thanh to¸n ®Çu vµo kh«ng ®­îc tr¶ l¹i cho doanh nghiÖp, ng­îc l¹i doanh nghiÖp ph¶i g¸nh chÞu nh­ mét chi phÝ. Nh­ thÕ kÓ c¶ hµng n¨m trong kho ch­a tiªu thô (do ®ã ch­a ph¸t sinh doanh thu) còng bÞ ®¸nh thuÕ. §iÒu nµy m©u thuÉn víi quy ®Þnh tÝnh thuÕ lµ tÝnh trªn doanh thu tiªu thô hµng hãa, dÞch vô chÞu thuÕ, ®ång thêi g©y cho c¸c doanh nghiÖp t©m lÝ kh«ng muèn më réng ®Çu t­ do cµng bá vèn ®Çu t­ hä cµng ph¶i nép thuÕ nhiÒu. VÒ ®iÓm nµy, hoµn thuÕ trong thuÕ GTGT râ rµng lµ mét sù v­ît tréi §Çu vµo bÞ ®¸nh thuÕ, ®Çu ra còng bÞ ®¸nh thuÕ, sè thuÕ ph¶i chÞu lín h¬n thùc tÕ gÊp nhiÒu lÇn do tÝnh trïng l¾p lµ h¹n chÕ lín nhÊt cña thuÕ doanh thu, khiÕn cho thuÕ doanh thu kh«ng nh÷ng kh«ng thóc ®Èy s¶n xuÊt kinh doanh mµ cßn lµm thu hÑp c¸c giao dÞch kinh tÕ, gi¶m hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh tÕ cña c¸c ho¹t ®éng kinh doanh. MÆt kh¸c chÝnh g¸nh nÆng thuÕ cïng sù bÊt cËp cña c¬ chÕ qu¶n lý thuÕ ®· khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp t×m mäi c¸ch ®Ó trèn thuÕ lµm thÊt thu ng©n s¸ch Nhµ n­íc, t¹o ra sù kh«ng b×nh ®¼ng gi÷a c¸c doanh nghiÖp tham gia kinh doanh. Th­ ba, hÖ thèng thuÕ suÊt 11 møc qu¸ phøc t¹p, khã ¸p dông, khã qu¶n lÝ, lµ kÏ hë n¶y sinh nhiÒu gian lËn nh»m trèn thuÕ, tr¸nh thuÕ. H¬n n÷a c¸c møc thuÕ suÊt kh¸c nhau cßn lµm t¨ng møc ®é trïng l¾p cña thuÕ, ®ång thêi g©y ra sù bÊt b×nh ®¼ng gi÷a c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong c¸c lÜnh vùc kh¸c nhau, kinh doanh c¸c mÆt hµng kh¸c nhau vµ do ®ã chÞu thuÕ suÊt kh¸c nhau. Thø t­, thuÕ doanh thu trong gi¸ mua ®­îc coi nh­ mét chi phÝ ®Çu vµo, trong gi¸ b¸n ®­îc coi nh­ mét kho¶n gi¶m trõ doanh thu ®· lµm sai lÖch vÒ b¶n chÊt thuÕ gi¸n thu: vÒ nguyªn t¾c ng­êi nép thuÕ kh«ng ph¶i lµ ng­êi chÞu thuÕ, theo ®ã doanh nghiÖp chØ nép hé ng­êi tiªu dïng - ®èi t­îng chÞu thuÕ – vµ thu hé Nhµ n­íc sè thuÕ doanh thu trong gi¸ b¸n khi tiªu thô s¶n phÈm, hµng hãa. Nãi c¸ch kh¸c, thuÕ doanh thu mang tÝnh trung lËp vÒ kinh tÕ vµ b¶n chÊt nã kh«ng ph¶i lµ thu nhËp hay chi phÝ cña doanh nghiÖp. Nh­ng tÝnh chÊt nµy ®· kh«ng ®­îc thÓ hiÖn trong h¹ch to¸n thuÕ doanh thu. Víi nh÷ng nh­îc ®iÓm trªn, viÖc ¸p dông thuÕ doanh thu trong mét thêi gian dµi ®· lµm thu hÑp c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ngoµi ý muèn vµ tá ra kh«ng phï hîp víi nÒn kinh tÕ míi cña ViÖt Nam ®ang trªn ®­êng héi nhËp ®êi sèng kinh tÕ quèc tÕ. Yªu cÇu cña c¶i c¸ch hÖ thèng thuÕ ®· dÉn tíi sù ra ®êi thuÕ GTGT thay thÕ cho thuÕ doanh thu víi môc ®Ých kh¾c phôc c¸c mÆt h¹n chÕ cña thuÕ doanh thu, kÝch thÝch ®Çu t­ ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh. 1.3.§Æc tr­ng cña thuÕ GTGT. ThuÕ GTGT lµ lo¹i thuÕ gi¸n thu, cã nghÜa ®©y lµ lo¹i thuÕ ®iÒu tiÕt thu nhËp cña ng­êi tiªu dïng. VÒ nguyªn t¾c, lu«n cã sù t¸ch biÖt gi÷a ng­êi nép thuÕ vµ ng­êi chÞu thuÕ. Ng­êi nép thuÕ lµ c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng thuéc diÖn chÞu thuÕ GTGT, ng­êi chÞu thuÕ lµ ng­êi tiªu dïng c¸c mÆt hµng ®ã, nãi c¸ch kh¸c thuÕ GTGT mang tÝnh trung lËp vÒ kinh tÕ, nã ®­îc céng vµo gi¸ b¸n t¹o nªn møc gi¸ míi ng­êi tiªu dïng ph¶i tr¶ cho sù tiªu dïng hµng hãa dÞch vô. Doanh nghiÖp thu hé phÇn thuÕ ®ã cho Nhµ n­íc qua tiªu thô s¶n phÈm, hµng hãa, dÞch vô, còng nh­ nép hé ng­êi tiªu dïng khi mua c¸c ®Çu vµo tÝnh thuÕ. PhÇn chªnh lÖch gi÷a thuÕ thu hé vµ nép hé chÝnh lµ sè thuÕ ph¶i nép Nhµ n­íc hoÆc ®­îc hoµn l¹i th«ng qua c¬ chÕ khÊu trõ thuÕ ®Çu vµo. §iÒu ®ã còng cã nghÜa lµ thuÕ GTGT chØ ®¸nh trªn phÇn gi¸ trÞ t¨ng thªm cña s¶n phÈm, hµng hãa, dÞch vô ®­îc t¹o ra trong qu¸ tr×nh l­u th«ng trªn thÞ tr­êng. §Æc tr­ng nµy ®­îc thÓ hiÖn râ trong c¸c doanh nghiÖp tÝnh thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ: thuÕ GTGT ®Çu vµo vµ ®Çu ra ®­îc theo râi trªn c¸c tµi kho¶n riªng, t¸ch biÖt h¼n víi tµi kho¶n theo dâi gi¸ trÞ tµi s¶n chÞu thuÕ mua vµo vµ b¸n ra vµ kh«ng ®­îc coi lµ bé phËn cÊu thµnh gi¸ trÞ míi cña c¸c tµi s¶n ®ã. Nh­ vËy, doanh nghiÖp chØ ®ãng vµi trß trung gian nép hé vµ thu hé trong qu¸ tr×nh Nhµ n­íc ®iÒu tiÕt thu nhËp cña ng­êi tiªu dïng b»ng c«ng cô thuÕ GTGT. Theo ®ã, vÒ mÆt lÝ luËn, thuÕ GTGT kh«ng ph¶i lµ thu nhËp hay chi phÝ cña doanh nghiÖp vµ kh«ng ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn lîi Ých cña doanh nghiÖp trong kinh doanh. §©y lµ thÓ hiÖn râ nÐt b¶n chÊt thuÕ gi¸n thu mµ thuÕ doanh thu kh«ng thùc hiÖn ®­îc. 1.4.§èi t­îng nép thuÕ GTGT. Theo luËt thuÕ GTGT th× c¸c doanh nghiÖp cã thÓ tÝnh thuÕ theo mét trong hai ph­¬ng ph¸p lµ: Ph­¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ vµ ph­¬ng ph¸p tÝnh trùc tiÕp trªn gi¸ trÞ gia t¨ng. §èi t­îng ¸p dông ph­¬ng ph¸p tÝnh trùc tiÕp trªn gi¸ trÞ gia t¨ng lµ: C¸ nh©n s¶n xuÊt kinh doanh lµ ng­êi ViÖt Nam. Tæ chøc, c¸ nh©n n­íc ngoµi kinh doanh ë ViÖt Nam kh«ng theo luËt thuÕ ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam ch­a thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn vÒ kÕ to¸n, hãa ®¬n chøng tõ ®Ó lµm c¨n cø tÝnh thuÕ theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ. C¸c c¬ së kinh doanh vµng, b¹c, ®¸ quý ngo¹i tÖ. §èi t­îng ¸p dông theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ lµ c¸c ®¬n vÞ, tæ chøc kinh doanh bao gåm c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc, doanh nghiÖp ®Çu t­ n­íc ngoµi, doanh nghiÖp t­ nh©n, c¸c c«ng ty cæ phÇn, hîp t¸c x· vµ c¸c ®¬n vÞ, tæ chøc kinh doanh kh¸c. 1.5.§èi t­îng chÞu thuÕ. ThuÕ GTGT lµ lo¹i thuÕ gi¸n thu, ng­êi tiªu dïng ph¶i chÞu thuÕ. Thóª tÝnh trªn kho¶n gi¸ trÞ t¨ng thªm cña hµng hãa, dÞch vô ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh tù nhËp khÈu, s¶n xuÊt tiªu thô ®Õn tiªu dïng. §èi t­îng chÞu thuÕ GTGT lµ hµng hãa, dÞch vô dïng cho s¶n xuÊt kinh doanh vµ tiªu dïng ë ViÖt Nam trõ c¸c ®èi t­îng chÞu thuÕ ë ViÖt Nam ë §iÒu 4 NghÞ §Þnh 28/1998/N§-CP. Cßn ®èi víi hµng hãa nhËp khÈu, ®èi t­îng chÞu thuÕ GTGT lµ hµng hãa nhËp khÈu dïng cho s¶n xuÊt, kinh doanh vµ tiªu dïng ë ViÖt Nam ®­îc phÐp nhËp khÈu qua biªn giíi hoÆc tõ khu chÕ xuÊt nhËp khÈu vµo thÞ tr­êng néi ®Þa. 1.6.Ph­¬ng ph¸p tÝnh thuÕ GTGT 1.6.1.ThuÕ GTGT ®­îc tÝnh theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ. C¸ch tÝnh: X¸c ®Þnh sè thuÕ GTGT . Sè thuÕ GTGT ph¶i nép = ThuÕ GTGT ®Çu ra - ThuÕ GTGT ®Çu vµo ®­îc khÊu trõ Trong ®ã: C¬ së kinh doanh thuéc ®èi t­îng tÝnh thuÕ theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ khi b¸n hµng hãa, dÞch vô ph¶i tÝnh vµ thu thuÕ GTGT cña hµng hãa, dÞch vô b¸n ra. Khi lËp hãa ®¬n b¸n hµng hãa, dÞch vô, c¬ së kinh doanh ph¶i gi râ gi¸ b¸n ch­a thuÕ, thuÕ GTGT vµ tæng sè tiÒn ng­êi mua ph¶i thanh to¸n. Tr­êng hîp hãa ®¬n chØ ghi gi¸ thanh to¸n kh«ng gi gi¸ ch­a cã thuÕ vµ thuÕ GTGT th× thuÕ GTGT cña hµng hãa, dÞch vô b¸n ra ph¶i tÝnh trªn gi¸ thanh to¸n ghi trªn hãa ®¬n, chøng tõ. ThuÕ GTGT ®Çu vµo = Tæng sè thuÕ GTGT ghi trªn hãa ®¬n gi¸ trÞ gia t¨ng mua hµng hãa, dÞch vô hoÆc theo chøng tõ nép thuÕ GTGT cña hµng hãa nhËp khÈu. ThuÕ GTGT c¬ së kinh doanh ®­îc tÝnh khÊu trõ quy ®Þnh nh­ sau: ThuÕ ®Çu vµo cña hµng hãa, dÞch vô ®­îc khÊu trõ ph¸t sinh trong th¸ng nµo th× ®­îc kª khai khÊu trõ khi x¸c ®Þnh sè thuÕ ph¶i nép cña th¸ng ®ã, kh«ng ph©n biÖt ®· xuÊt dïng hay ë trong kho. ThuÕ GTGT cña hµng hãa, dÞch vô dïng vµo s¶n xuÊt kinh doanh hµng hãa, dÞch vô chÞu thuÕ GTGT th× ®­îc khÊu trõ. Tr­êng hîp c¬ së kinh doanh mua vËt t­, hµng hãa kh«ng cã hãa ®¬n, chøng tõ hoÆc cã hãa ®¬n chøng tõ kh«ng ph¶i hãa ®¬n thuÕ GTGT hoÆc hãa ®¬n thuÕ GTGT nh­ng kh«ng ghi râ sè thuÕ GTGT ngoµi gi¸ b¸n th× kh«ng ®­îc khÊu trõ thuÕ ®Çu vµo, trõ c¸c ®èi t­îng cã quy ®Þnh riªng. Nh­îc ®iÓm: Khi thuÕ GTGT ®Çu vµo ®­îc khÊu trõ cña c¸c lo¹i hµng hãa, dÞch vô b¸n ra chÞu thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ mµ nguyªn liÖu mua vµo l¹i chÞu thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng trùc tiÕp th× dÉn ®Õn t×nh tr¹ng thÊt tho¸t khÊu trõ, ®ã lµ chªnh lÖch gi÷a ph­¬ng ph¸p tÝnh thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp víi ph­¬ng ph¸p tÝnh thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ. V× cã nh÷ng mÆt hµng ®­îc khÊu trõ thuÕ ®Çu vµo lµ 3% nh­ng b¸n ra 10% nªn doanh nghiÖp ®­îc lîi. §èi víi vËt t­, hµng hãa mua vÒ dïng ®ång thêi cho s¶n xuÊt kinh doanh hµng hãa, dÞch vô chÞu thuÕ GTGT vµ kh«ng chÞu thuÕ GTGT nh­ng kh«ng t¸ch riªng ®­îc th× cuèi kú, kÕ to¸n ph¶i x¸c ®Þnh sè thuÕ GTGT ®Çu vµo ®­îc khÊu trõ vµ kh«ng ®ùoc khÊu trõ lµ rÊt khã. Cho dï x¸c ®Þnh dùa trªn c¬ së ph©n bæ theo tû lÖ doanh thu nh­ng vÉn ch­a ®­îc hoµn thiÖn vµ ®Êy cã thÓ lµ khe hë ®Ó cho c¸c doanh nghiÖp cã tÝnh xÊu lîi dông ®Ó phôc vô lßng tham cña doanh nghiÖp trèn thuÕ dùa trªn c¬ së trªn. ¦u ®iÓm: §èi víi c¬ së kinh doanh hµng hãa, dÞch vô thuéc ®èi t­îng nép thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ mµ th­êng xuyªn cã sè thuÕ GTGT ®Çu vµo lín h¬n sè thuÕ GTGT th× ®­îc c¬ quan thuÕ cho phÐp hoµn l¹i thuÕ GTGT theo quy ®Þnh cña chÕ ®é thuÕ. C¸c doanh nghiÖp ¸p dông tÝnh thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ rÊt dÔ qu¶n lý, dÔ tÝnh, dÔ quyÕt to¸n cuèi kú vµ ®Æc biÖt lµ gióp c¸c «ng chñ doanh nghiÖp hiÓu biÕt ®­îc c¸c nguyªn t¾c thuÕ GTGT. V× thÕ hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh trong n­íc d­êng nh­ ¸p dông thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ. NÕu sè thuÕ GTGT ®Çu vµo ®­îc khÊu trõ lín h¬n sè thuÕ GTGT ®Çu ra ph¸t sinh trong kú th× chØ ®­îc khÊu trõ sè thuÕ GTGT ®Çu vµo b»ng sè thuÕ GTGT ®Çu ra, sè thuÕ GTGT ®Çu vµo cßn l¹i ®­îc khÊu trõ tiÕp vµo kú tÝnh thuÕ sau hoÆc ®­îc xÐt hoµn thuÕ. 1.6.2.ThuÕ GTGT ®­îc tÝnh theo ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp. C¸ch tÝnh: X¸c ®Þnh sè thuÕ GTGT ph¶i nép: Sè thuÕ GTGT ph¶i n«p = GTGT cña hµng hãa, dÞch vô chÞu thuÕ x ThuÕ suÊt thuÕ GTGT cña hµng hãa, dÞch vô GTGT cña hµng hãa, dÞch vô = Gi¸ thanh to¸n cña hµng hãa, dÞch vô b¸n ra x Gi¸ thanh to¸n cña hµng hãa, dÞch vô mua vµo Gi¸ thanh to¸n cña hµng hãa, dÞch vô b¸n ra lµ gi¸ b¸n thùc tÕ bªn mua ph¶i thanh to¸n cho bªn b¸n, bao gåm c¶ thuÕ GTGT vµ c¸c kho¶n phô thu, phÝ thu thªm mµ bªn mua ph¶i tr¶. Gi¸ thanh to¸n cña hµng hãa, dÞch vô mua vµo t­¬ng øng cña hµng hãa, dÞch vô b¸n ra ®­îc x¸c ®Þnh b»ng gi¸ trÞ hµng hãa, dÞch vô mua vµo mµ c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh ®· dïng vµo s¶n xuÊt kinh doanh hµng hãa, dÞch vô chÞu thuÕ GTGT b¸n ra. Ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh GTGT lµm c¨n cø tÝnh thuÕ GTGT ph¶i nép ®èi víi tõng c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh nh­ sau: §èi víi c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh ®· thùc hiÖn ®Çy ®ñ viÖc mua, b¸n hµng hãa, dÞch vô cã hãa ®¬n chøng tõ, ghi chÐp sæ s¸ch kÕ to¸n th× GTGT ®­îc x¸c ®Þnh c¨n cø vµo gi¸ mua, gi¸ b¸n ghi trªn chøng tõ. §èi víi c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh ®· thùc hiÖn ®Çy ®ñ hãa ®¬n chøng tõ b¸n hµng hãa, dÞch vô. X¸c ®Þnh ®­îc ®óng doanh thu b¸n hµng hãa dÞch vô theo hãa ®¬n b¸n hµng hãa dÞch vô nh­ng kh«ng cã ®ñ hãa ®¬n mua hµng hãa dÞch vô th× GTGT ®­îc x¸c ®Þnh = Doanh thu x tû lÖ % GTGT tÝnh trªn doanh thu. §èi víi c¸ nh©n, hé kinh doanh ch­a thùc hiÖn hoÆc thùc hiÖn ch­a ®Çy ®ñ hãa ®¬n mua, b¸n hµng hãa, dÞch vô th× c¬ quan thuÕ c¨n cø vµo t×nh h×nh kinh doanh cña tõng hé Ên ®Þnh x tû lÖ % GTGT tÝnh trªn doanh thu Khi ¸p dông ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp ®Ó tÝnh thuÕ GTGT th× kÕ to¸n ph¶n ¸nh gi¸ trÞ vËt t­ mua vµo vµ doanh thu b¸n hµng hãa theo gi¸ thanh to¸n. Nh­îc ®iÓm: Theo hÖ thèng kÕ to¸n thuÕ GTGT tÝnh theo ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp cho vµo chi phÝ qu¶n lý, mµ chi phÝ qñan lý lµ chi phÝ ¶nh h­ëng ®Õn kÕt chuyÓn l·i lç cña doanh nghiÖp. Do ®ã kho¶n thuÕ GTGT lµ kho¶n thuÕ doanh nghiÖp thu hé tõ ng­êi tiªu dïng ®Ó nép cho Nhµ n­íc l¹i cho vµo chi phÝ, v× thÕ xÏ ¶nh h­ëng ®Õn thu nhËp nÕu doanh nghiÖp cã ý ®Þnh trèn thuÕ, cho nªn c¬ quan thuÕ ph¶i cã biÖn ph¸p söa ®æi cho phï hîp khi cho vµo chi phÝ. V× vËy thuÕ GTGT ph¶i nép cña hµng hãa, dÞch vô b¸n ra trong k× cña c¸c doanh nghiÖp nép thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp trªn gi¸ trÞ t¨ng thªm, kh«ng nªn h¹ch to¸n vµo chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp v× cã 2 lÝ do sau: XÐt vÒ b¶n chÊt kinh tÕ, thuÕ GTGT lµ mét lo¹i thuÕ gi¸n thu ®­îc tÝnh trªn phÇn gi¸ trÞ t¨ng thªm cña thµnh phÈm, hµng hãa, dÞch vô ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh tõ s¶n xuÊt, l­u th«ng ®Õn tiªu dïng. Kho¶n thuÕ nµy Nhµ n­íc thu cña ng­êi tiªu dïng, doanh nghiÖp chØ thu hé Nhµ n­íc vµ nép thay cho ng­êi tiªu dïng, th«ng qua qu¸ tr×nh b¸n s¶n phÈm, hµng hãa, dÞch vô. Do vËy, thuÕ GTGT kh«ng ph¶i lµ chi phÝ mµ doanh nghiÖp ph¶i chi ra ®Ó s¶n xuÊt kinh doanh vµ còng kh«ng ph¶i lµ thu nhËp cña doanh nghiÖp khi b¸n s¶n phÈm, hµng hãa, dÞch vô. §¸nh gi¸ viÖc vËn dông ph­¬ng ph¸p tÝnh thuÕ GTGT trong kÕ to¸n doanh nghiÖp. ChÕ ®é kÕ to¸n doanh nghiÖp hiÖn nay ®­îc x©y dùng dùa trªn viÖc vËn dông cã chän läc c¸c m« h×nh kÕ to¸n, do ®ã sè liÖu kÕ to¸n ghi chÐp, ph¶n ¸nh ®­îc coi lµ c¬ së quan träng ®­îc x¸c ®Þnh thuÕ ph¶i nép cña doanh nghiÖp. MÆt kh¸c, v× cuèi kú míi tÝnh thuÕ nªn c«ng viÖc kÕ to¸n th­êng dån vµo cuèi kú, tõ ®ã t¹o cho nh©n viªn bËn rén vÒ cuèi kú, quý, n¨m. Khi cho thuÕ vµo chi phÝ khiÕn chi phÝ t¨ng thªm, thuÕ thu nhËp gi¶m ®i khi ®ã doanh nghiÖp cã thÓ trèn thuÕ. Tõ nh÷ng lý do trªn, c¬ quan thuÕ nªn ®­a kho¶n thuÕ GTGT ph¶i nép cña c¸c doanh nghiÖp tÝnh thuÕ theo ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp, trªn GTGT trong néi dung chi phÝ sang c¸c tµi kho¶n kh¸c. 2H¹ch to¸n chi tiÕt: 2.1.Tµi kho¶n chi tiÕt. §Ó h¹ch to¸n thuÕ GTGT ®Çu vµo vµ ®Çu ra theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ kÕ to¸n sö dông tµi kho¶n 133 vµ 3331. *ThuÕ GTGT ®­îc khÊu trõ cã kÕt cÊu nh­ sau: Bªn nî: Sè thuÕ GTGT ®Çu vµo ®­îc khÊu trõ. Bªn cã: Sè thuÕ GTGT ®Çu vµo ®· ®­îc khÊu trõ. KÕt chuyÓn sè thuÕ GTGT ®Çu vµo kh«ng ®­îc khÊu trõ. Sè thuÕ GTGT ®Çu vµo ®· ®­îc hoµn l¹i. D­ bªn nî: Sè thuÕ GTGT ®Çu vµo cßn ®­îc khÊu trõ, sè thuÕ GTGT ®Çu vµo ®­îc hoµn l¹i nh­ng Ng©n s¸ch Nhµ n­íc ch­a hoµn tr¶. ªTµi kho¶n nµy cã 2 tµi kho¶n cÊp 2 Tµi kho¶n 1331: ThuÕ GTGT ®­îc khÊu trõ cña vËt t­, hµng hãa dÞch vô. Dïng ®Ó ph¶n ¸nh thuÕ GTGT ®Çu vµo ®­îc khÊu trõ cña vËt t­, hµng hãa, dÞch vô chÞu thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ. Tµi kho¶n 1332: ThuÕ GTGT ®­îc khÊu trõ cña tµi s¶n cè ®Þnh. Dïng ®Ó ph¶n ¸nh thuÕ GTGT ®Çu vµo cña qu¸ tr×nh ®Çu t­, mua s¾m TSC§ dïng vµo s¶n xuÊt, kinh doanh hµng hãa, dÞch vô chÞu thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ *ThuÕ GTGT ph¶i nép cã kÕt cÊu nh­ sau: Bªn nî: Sè thuÕ GTGT ®­îc gi¶m trõ. Sè thuÕ GTGT ®· nép vµo ng©n s¸ch Nhµ n­íc. Sè thuÕ GTGT cña hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i, bÞ gi¶m gi¸ Bªn cã: ThuÕ GTGT ®Çu ra ph¶i nép cña hµng hãa, dÞch vô ®· tiªu thô Sè thuÕ GTGT ph¶i nép cña hµng hãa, dÞch vô dïng ®Ó trao ®æi, biÕu tÆng, sö dông néi bé. Sè thuÕ GTGT ph¶i nép cña thu nhËp häat ®éng tµi chÝnh, thu nhËp bÊt th­êng Sè thuÕ GTGT ph¶i nép cña hµng hãa nhËp khÈu Sè d­ bªn nî: Sè thuÕ GTGT ®· nép thõa vµo Ng©n s¸ch Nhµ n­íc. ªTµi kho¶n 3331 cã hai tµi kho¶n cÊp 3: Tµi kho¶n 33311: ThuÕ GTGT ®Çu ra, dïng ®Ó ph¶n ¸nh sè thuÕ GTGT ®Çu ra, thuÕ GTGT ph¶i nép, ®· nép, cßn ph¶i nép cña hµng hãa, s¶n phÈm, dÞch vô tiªu thô Tµi kho¶n 33312: ThuÕ GTGT cña hµng hãa nhËp khÈu, dïng ®Ó ph¶n ¸nh thuÕ GTGT ph¶i nép, ®· nép, cßn ph¶i nép cña hµng hãa nhËp khÈu. 2.2.Ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ a)§èi víi thuÕ GTGT ®­îc khÊu trõ. Khi mua vËt t­ hµng hãa, TSC§ dïng vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh hµng hãa chÞu thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ, kÕ to¸n ghi: Nî TK 152: Nguyªn liÖu, vËt liÖu Nî TK 156: Hµng hãa Nî TK 211: TSC§ h÷u h×nh Nî TK 213: TSC§ v« h×nh. Nî TK 611: Mua hµng theo ph­¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú. Nî TK 133: ThuÕ GTGT ®­îc khÊu trõ. Cã TK: 111, 112, 331,… Khi mua vËt t­ hµng hãa, dÞch vô dïng ngay vµo s¶n xuÊt kinh doanh hµng hãa, dÞch vô chÞu thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ, kÕ to¸n ph¶n ¸nh gi¸ trÞ thùc tÕ ch­a cã thuÕ GTGT, thuÕ GTGT ®Çu ra vµ tæng gi¸ thanh to¸n. Nî TK 627, 621, 641, 642, 241,… Nî TK 133 Cã TK 111, 112,331,… Khi mua hµng hãa giao b¸n ngay cho kh¸ch hµng kh«ng qua nhËp kho. Nî TK 632 Nî TK 133 Cã TK 111, 112, 331,… Khi tr¶ l¹i hµng cho ng­êi b¸n, kÕ to¸n ghi gi¶m thuÕ GTGT ®Çu vµo. Nî TK 111, 112, 331,… Cã TK 133 Cã TK 152, 156,… Khi gi¶m gi¸ hµng b¸n, kÕ to¸n ghi gi¶m thuÕ GTGT ®Çu vµo. Nî TK 111, 112, 331,… Cã TK 133 Cã TK 511, 512 ThuÕ GTGT ®­îc gi¶m nhËn l¹i b»ng tiÒn, kÕ to¸n ghi: Nî TK 111 Cã TK 721 b)§èi víi thuÕ GTGT ®Çu ra: §èi víi c¬ së kinh doanh nép thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ khi b¸n hµng hãa, dÞch vô thuéc ®èi t­îng chÞu thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ, kÕ to¸n viÕt hãa ®¬n b¸n hµng ph¶i ghi râ gi¸ b¸n ch­a cã thuÕ GTGT, phô thu vµ phÝ thu thªm ngoµi gi¸ b¸n (nÕu cã), thuÕ GTGT ph¶i nép, tæng gi¸ thanh to¸n vµ ph¶n ¸nh doanh thu b¸n hµng lµ tæng sè tiÒn b¸n hµng, cung cÊp dÞch vô kÕ to¸n ghi. Nî TK 111, 112, 131 Cã TK 3331. Cã TK 5111. §èi víi tr­êng hîp b¸n hµng bÞ tr¶ l¹i thuéc ®èi t­îng chÞu thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ kÕ to¸n ghi: Nî TK 531 Nî TK 3331 Cã TK 111, 112, 131,… Khi cã thªm c¸c kho¶n thu nhËp ngoµi b¸n hµng nh­: Thu nhËp ho¹t ®éng tµi chÝnh, thu nhËp bÊt th­êng kÕ to¸n ghi: Nî TK 111, 112, 131,… Cã TK 33311 Cã TK 711 Cã TK 721 Mét doanh nghiÖp sö dông s¶n phÈm cña m×nh cho néi bé hay biÕu tÆng th× sè thuÕ GTGT ph¶i nép cña hµng hãa, dÞch vô ®ã chÝnh b»ng sè thuÕ GTGT ®Çu vµo Nî TK 133 Cã TK 3331 Khi nhËp khÈu vËt t­, thiÕt bÞ, hµng hãa, kÕ to¸n ghi sè thuÕ GTGT ph¶i nép cña hµng nhËp khÈu. Tr­êng hîp hµng hãa ®ã sö dông vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh hµng hãa dÞch vô chÞu thuÕ GTGT th× sè thuÕ GTGT ®­îc khÊu trõ b»ng sè thuÕ GTGT ®Çu vµo kÕ to¸n ghi: Nî TK 133 Cã TK 3331 Tr­êng hîp hµng hãa, dÞch vô ®ã sö dông vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh c¸c mÆt hµng kh«ng thuéc ®èi t­îng chÞu thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ hoÆc chÞu thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp hoÆc dïng vµo ho¹t ®éng sù nghiÖp, ch­¬ng tr×nh, dù ¸n, v¨n hãa, phóc lîi th× sè thuÕ GTGT hµng nhËp khÈu ®­îc khÊu trõ, kÕ to¸n ghi Nî TK 152, 156, 211,… Cã TK 3331 S¬ ®å h¹ch to¸n thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ 331,111,112 151,156,152,… 511,512,711,721 131,111,112… 1 2 3 4 5 6 7 8 133 3331 111,112 721 Chó thÝch: Gi¸ mua vËt t­, hµng hãa, tµi s¶n ch­a cã thuÕ GTGT vµ thuÕ GTGT ®Çu vµo ®­îc khÊu trõ. Doanh thu b¸n hµng vµ c¸c kho¶n thu kh¸c vµ thuÕ GTGT ph¶i nép trong kú KÕt chuyÓn sè thuÕ GTGT khÊu trõ trong kú ThuÕ GTGT ®­îc nhËn l¹i b»ng tiÒn Nép thuÕ cho ng©n s¸ch Nhµ n­íc ThuÕ GTGT ®­îc gi¶m nhËn l¹i b»ng tiÒn ThuÕ GTGT ®­îc gi¶m trõ vµo sè thuÕ ph¶i nép ThuÕ GTGT cña hµng nhËp khÈu ph¶i nép * QuyÕt to¸n thuÕ GTGT Cuèi kú kÕ to¸n x¸c ®Þnh sè thuÕ GTGT ®Çu vµo ®­îc khÊu trõ vµo sè thuÕ GTGT ph¶i nép trong kú, kÕ to¸n ghi: Nî TK 3331 Cã TK 133 Khi nép thuÕ GTGT hµng hãa nhËp khÈu vµo ng©n s¸ch Nhµ n­íc, kÕ to¸n ghi: Nî TK 3331 Cã TK 111, 112 *§èi víi doanh nghiÖp cã hai ho¹t ®éng ®ã lµ: Doanh nghiÖp chÞu thuÕ GTGT vµ doanh nghiÖp kh«ng chÞu thuÕ GTGT, nh­ng khi hµng hãa mua vÒ dïng cho c¶ hai ho¹t ®éng trªn th× doanh nghiÖp t¸ch thuÕ GTGT ®Çu vµo ®­îc khÊu trõ vµ kh«ng ®­îc khÊu trõ dùa trªn c¬ së ph©n bæ theo tû lÖ doanh thu. Sè thuÕ GTGT ®Çu vµo kh«ng ®­îc khÊu trõ tÝnh vµo gi¸ vèn hµng b¸n trong kú, kÕ to¸n ghi: Nî TK 632 Cã TK 133 Tr­êng hîp thuÕ GTGT ®Çu vµo kh«ng ®­îc khÊu trõ trong kú tÝnh vµo gi¸ vèn cña kú sau kÕ to¸n ghi: Nî TK 142 Cã TK 133 Sang kú sau khi thuÕ GTGT ®Çu vµo ®­îc quyÕt to¸n vµo gi¸ vèn hµng b¸n kÕ tãan ghi: Nî TK 632 Cã TK 142 2.3.Ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp. §èi víi c¸c doanh nghiÖp tÝnh thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp khi mua hµng hãa hoÆc b¸n hµng hãa (trõ nhËp khÈu hµng hãa), kÕ to¸n kh«ng ph¶i x¸c ®Þnh thuÕ GTGT ®­îc khÊu trõ hay ph¶i nép. Cuèi kú c¨n cø vµo gi¸ trÞ cña hµng hãa, dÞch vô chÞu thuÕ GTGT vµ thuÕ suÊt tõng lo¹i ®Ó x¸c ®Þnh sè thuÕ GTGT ph¶i nép cña tõng ho¹t ®éng. Cô thÓ sau ®©y lµ mèt sè ®Þnh kho¶n chñ yÕu. Ph¶n ¸nh thuÕ GTGT cña hµng hãa nhËp khÈu. Nî TK 151, 152, 156, 211,… Cã TK 3333 Cã TK 3331 Cã TK 111, 112, 331. Ph¶n ¸nh sè thuÕ GTGT cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Nî TK 642 Cã TK 3331 Ph¶n ¸nh sè thuÕ GTGT cña ho¹t ®éng tµi chÝnh Nî TK 811 Cã TK 3331 Ph¶n ¸nh sè thuÕ GTGT ph¶i nép cña ho¹t ®éng bÊt th­êng Nî TK 821 Cã TK 3331 Ph¶n ¸nh sè thuÕ GTGT ®­îc gi¶m trõ. Nî TK 3331 Nî TK 111, 112 Cã TK 721 111,112,331… 151,152,211,… 3331 642 721 111,112 811,821 1 2 3 4 5 6 7 S¬ ®å h¹ch to¸n thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp Chó thÝch: Gi¸ mua vËt t­, hµng hãa, tµi s¶n c¶ thuÕ GTGT ThuÕ GTGT ph¶i nép cña hµng nhËp khÈu ThuÕ GTGT ph¶i nép trong kú cña häat ®éng kinh doanh ThuÕ GTGT ph¶i nép trong kú cña ho¹t ®éng tµi chÝnh vµ häat ®éng bÊt th­êng ThuÕ GTGT ®­îc mܪn gi¶m nhËn l¹i b»ng tiÒn Nép thuÕ GTGT cho Ng©n s¸ch Nhµ n­íc ThuÕ GTGT ®­îc miÔn gi¶m trõ vµo thuÕ GTGT ph¶i nép 3. H×nh thøc sæ kÕ to¸n vµ chøng tõ sö dông. 3.1.Chøng tõ sö dông. Hãa ®¬n thuÕ GTGT ®èi víi hµng hãa vµ dÞch vô ®­îc tiªu thô trong n­íc. 3.2.H×nh thøc sæ kÕ to¸n. a)MÉu thø nhÊt Bé, së… §¬n vÞ… MÉu sè: S 53a - H Sæ chi tiÕt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng N¨m… Chøng tõ DiÔn gi¶i Sè thuÕ ®Çu vµo ®­îc khÊu trõ Sè thuÕ ®Çu ra Sè thuÕ ®­îc gi¶m Sè thuÕ ph¶i nép Sè thuÕ ®· nép Sè thuÕ cßn ph¶i nép SH NT A B C 1 2 3 4 5 6 Céng Ng­êi ghi sæ (Ký, hä tªn) Phô tr¸ch kÕ to¸n (Ký, hä tªn) Ngµy…th¸ng…n¨m Thñ tr­ëng ®¬n vÞ (Ký, ®ãng dÊu) b)MÉu thø hai: Bé, së… §¬n vÞ… MÉu sè: S 53b - H Sæ chi tiÕt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng N¨m… Chøng tõ DiÔn gi¶i Sè thuÕ ph¶i nép Sè thuÕ ®­îc gi¶m Sè thuÕ thùc ph¶i nép Sè ®· nép Sè cßn ph¶i nép SH NT A B C 1 2 3 4 5 Céng Ng­êi ghi sæ (Ký, hä tªn) Phô tr¸ch kÕ to¸n (Ký, hä tªn) Ngµy…th¸ng…n¨m Thñ tr­ëng ®¬n vÞ (Ký, ®ãng dÊu) c)MÉu thø ba: Bé, së… §¬n vÞ… MÉu sè: S 54 - H Sæ chi tiÕt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®­îc hoµn l¹i N¨m… Chøng tõ DiÔn gi¶i Sè tiÒn SH NT ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®­îc hoµn l¹i ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®· hoµn l¹i A B C 1 2 1.Sè d­ ®Çu kú 2.Sè ph¸t sinh trong kú …… Céng sè ph¸t sinh x Sè d­ cuèi kú X 4. So s¸nh thuÕ GTGT víi c¸c lo¹i thuÕ kh¸c 4.1.So s¸nh thuÕ GTGT víi thuÕ doanh thu tr­íc ®©y. Sau khi héi nhËp kinh tÕ, Nhµ n­íc ta nhËn thÊy r»ng thuÕ doanh thu kh«ng phï hîp víi nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc. V× vËy khi ®Êt n­íc ta ngµy cµng ph¸t triÓn, nhu cÇu cuéc sång ngµy cµng cao, th× thuÕ doanh thu tr­íc ®©y kh«ng cßn ®¸p øng ®­îc n÷a. Tõ n¨m 1995 Nhµ n­íc ta ®· thay thuÕ doanh thu b»ng thuÕ GTGT. *Kh¸c nhau: ThuÕ GTGT lµ thuÕ gi¸n thu cßn thuÕ doanh thu lµ thuÕ trùc thu. VÒ ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n: ThuÕ doanh thu tr­íc ®©y cho vµo chi phÝ nªn thuÕ bÞ ®¸nh chång lªn thuÕ, nãi c¸ch kh¸c kh«ng tr¸nh ®­îc tÝnh trïng lÆp cña thuÕ. Cßn thuÕ GTGT ®· kh¾c phôc ®­îc t×nh tr¹ng trªn. 4.2. So s¸nh thuÕ GTGT vµ thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt (TT§B). *Gièng nhau: ThuÕ GTGT vµ thuÕ TT§B ®Òu lµ thuÕ gi¸n thu, thu hé nhµ n­íc tõ ng­êi tiªu dïng hµng hãa, dÞch vô. C¬ së s¶n xuÊt kinh doanh hµng hãa, dÞch vô thuéc diÖn chÞu thuÕ GTGT hay thuÕ TT§B cã cac møc thuÕ suÊt kh¸c nhau th× ®Òu ph¶i kª khai thuÕ GTGT hay thuÕ TT§B theo tõng kho¶n môc kh¸c nhau. §Òu ph¶i nép tê khai thuÕ cho c¬ quan thuÕ trong thêi h¹n chËm nhÊt kh«ng qu¸ 10 ngµy ®Çu cña th¸ng tiÕp theo vµ ®Òu ph¶i nép thuÕ vµo ng©n s¸ch Nhµ n­íc. *Kh¸c nhau vÒ ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n: ThuÕ TT§B ®­îc tÝnh th¼ng vµo doanh thu khi b¸n hµng. Nî TK 111, 112, 131,… Cã TK 511,512 Khi nhËn ®­îc giÊy th«ng b¸o khi nép thuÕ TT§B cña c¬ quan thuÕ th× ®­îc ghi gi¶m trõ doanh thu. Nî TK 511, 512 Cã TK 3332 Cßn thuÕ GTGT, NÕu h¹ch to¸n theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ th× kh«ng h¹ch to¸n vµo tµi kho¶n doanh thu mµ t¸ch riªng trªn tµi kho¶n 133 vµ 3331. NÕu ¸p dông theo ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp th× gièng thuÕ TT§B ë ®iÓm khi b¸n hµng hãa th× cho thuÕ GTGT vµo doanh thu. Cßn khi nhËn ®­îc giÊy th«ng b¸o nép thuÕ th× l¹i cho vµo chi phÝ. Nî TK 642 Cã TK 3331 4.3.So s¸nh thuÕ GTGT víi thuÕ nhËp khÈu . *Gièng nhau §èi t­îng chÞu thuÕ nhËp khÈu hay thuÕ GTGT ®Òu lµ c¸c hµng hãa, dÞch vô. Gi¸ tÝnh thuÕ ®Òu dùa trªn gi¸ b¸n, ®Òu ph¶i kª khai nép thuÕ theo ®óng quy ®Þnh cña ngµnh thuÕ. *Kh¸c nhau Hµng hãa chÞu thuÕ nhËp khÈu lµ hµng hãa ®­îc phÐp nhËp khÈu qua biªn giíi hoÆc tõ khu chÕ xuÊt vµo thÞ tr­êng n«Þ ®Þa. Cßn hµng hãa chÞu thuÕ GTGT lµ c¸c mÆt hµng theo quy ®Þnh cña ngµnh thuÕ tiªu thô trong n­íc. ThuÕ nhËp khÈu lµ lo¹i thuÕ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh mua hµng nªn ®­îc céng vµo gi¸ hµng hãa. V× thÕ nÕu hµng hãa ®ã thuéc ®èi t­îng nép thuÕ GTGT, th× thuÕ nhËp khÈu còng bÞ ®¸nh thuÕ cßn thuÕ GTGT kh«ng bÞ ®¸nh thuÕ mét lÇn n÷a. §©y lµ ®iÓm kh¸c nhau c¬ b¶n nhÊt cña thuÕ GTGT víi thuÕ nhËp khÈu. VÒ ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n: ThuÕ GTGT h¹ch to¸n theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ kh¸c h¼n so víi thuÕ nhËp khÈu v× thuÕ nhËp khÈu cho vµo doanh thu råi sau míi ®­îc khÊu trõ trªn gi¸ vèn hµng b¸n, nÕu kÕt chuyÓn gi¸ vèn hµng b¸n råi th× cho vµo thu nhËp bÊt th­êng. §èi víi thuÕ GTGT th× ®­îc h¹ch to¸n riªng trªn tµi kho¶n 133 vµ 3331, vµ ®­îc khÊu trõ cho nhau. Khi nhËp khÈu hµng hãa ®­îc hoµn l¹i thuÕ. Nî TK 3333 Nî TK 111,112 Cã TK 632 Cã TK 721 §èi víi thuÕ GTGT th× ®­îc hoµn thuÕ. Nî TK 3331 Nî TK 111, 112 Cã TK 721 4.4.So s¸nh thuÕ GTGT víi thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp vµ mèi quan hÖ gi÷a chóng *Kh¸c nhau: ThuÕ GTGT lµ thuÕ gi¸n thu cßn thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp lµ thuÕ trùc thu: ThuÕ GTGT ®­îc doanh nghiÖp thu hé cho Nhµ n­íc vµ nép thay cho ng­êi tiªu dïng th«ng qua viÖc b¸n hµng hãa, dÞch vô. Cßn thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp th× Nhµ n­íc thu trùc tiÕp cña doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh. Theo luËt thuÕ th× thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ®­îc quyÕt to¸n theo n¨m cßn thuÕ GTGT th× h¹ch to¸n theo th¸ng ®èi víi hµng tiªu thô trong n­íc, víi hµng nhËp khÈu th× theo lÇn VÒ ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n: X¸c ®Þnh sè thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp t¹m nép cho Ng©n s¸ch Nhµ n­íc Nî TK 421 Cã TK 3334 Cßn sè thuÕ GTGT th× sè thuÕ ph¶i nép sau khi khÊu trõ gi÷a TK 133 vµ 3331 cho nhau, nÕu d­ trªn TK 3331 th× doanh nghiÖp ph¶i nép thuÕ. Cßn nÕu d­ trªn TK 133 th× doanh nghiÖp ®­îc hoµn thuÕ hoÆc sang kú sau ®­îc khÊu trõ tiÕp. *Gièng nhau: §èi t­îng nép thuÕ ®Òu lµ doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh, ®Òu ph¶i nép thuÕ cho ng©n s¸ch Nhµ n­íc vµ ph¶i thùc hiÖn c¸c nghÜa vô mµ luËt thuÕ quy ®Þnh. §Þnh kho¶n: ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp: Nî TK 3334 Cã TK 111, 112 ThuÕ GTGT: Nî TK 3331 Cã TK 111,112 *Quan hÖ gi÷a thuÕ GTGT vµ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp: ThuÕ GTGT vµ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp cã mèi quan hÖ biÖn chøng hay t¸c ®éng qua l¹i lÉn nhau, nÕu thuÕ GTGT ph¶i nép cho nhµ n­íc nhiÒu th× chÝnh nã ph¶n ¸nh doanh nghiÖp mua b¸n hµng hãa ngµy cµng t¨ng. Tõ ®ã t¹o thu nhËp cña doanh nghiÖp ngµy cµng nhiÒu cho nªn thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ph¶i nép t¨ng lªn, v× thÕ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp tÝnh trªn l·i cña doanh nghiÖp. PhÇn II: thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p. 1.Thùc tr¹ng 1.1.Nh÷ng mÆt ®· ®¹t ®­îc. MÆc dï ®­îc triÓn khai, thùc hiÖn trong thêi ®iÓm cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh khu vùc §«ng Nam ¸ t¸c ®éng m¹nh ®Õn nÒn kinh tÕ n­íc ta, g©y ra nh÷ng bÊt lîi, nh­ng thuÕ GTGT vÉn ph¸t huy ®­îc tÝnh tÝch cùc ë mét sè mÆt: KhuyÕn khÝch c¸c nhµ ®Çu t­, thóc ®Èy ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ kinh doanh. ThuÕ GTGT ®· lµm cho gi¸ thµnh c¸c c«ng tr×nh ®Çu t­ trong n­íc gi¶m kho¶ng 10% nªn n¨m 1999 vèn ®Çu t­ trong n­íc t¨ng 28,6%. KhuyÕn khÝch s¶n xuÊt, víi thuÕ suÊt hµng xuÊt khÈu b»ng 0% vµ l¹i ®­îc hoµn thuÕ ®· nép ®Çu vµo, t¹o cho hµng hãa ViÖt Nam cã tÝnh c¹nh tranh cao h¬n n¨m1999, kim ngh¹ch xuÊt khÈu cña n­íc ta t¨ng 23,1% B¶o hé ®­îc s¶n xuÊt trong n­íc: Trong ®iÒu kiÖn n­íc ta c¾t gi¶m thuÕ nhËp khÈu, thùc hiÖn thuÕ suÊt ­u ®·i khi tham gia c¸c hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ®a ph­¬ng th× thuÕ GTGT ®¸nh vµo hµng nhËp khÈu ®· cïng víi thuÕ xuÊt khÈu b¶o hé s¶n xuÊt trong n­íc. N¨m 1999 n­íc ta gi¶m thuÕ xuÊt khÈu cho 569 mÆt hµng víi sè tiÒn gÇn 1000 tû ®ång. Gãp phÇn c¬ cÊu l¹i nÒn kinh tÕ. Do hîp lý h¬n thuÕ doanh thu nªn thuÕ GTGT ®· khuyÕn khÝch ®Çu t­ vµo c¸c ngµnh nghÒ, lÜnh vùc, vïng kinh tÕ theo ®Þnh h­íng cña ChÝnh Phñ, khuyÕn khÝch s¶n xuÊt kinh doanh nh÷ng mÆt hµng n«ng, l©m, thñy s¶n, khuyÕn khÝch hµng xuÊt khÈu ®¶m b¶o ®Çu t­ trong n­íc. MÆc dï kh¾c phôc ®­îc sù trïng lÆp cña thuÕ doanh thu lµm gi¶m thuÕ, nh­ng tæng sè thu thuÕ GTGT n¨m 1999 t­¬ng ®­¬ng víi thuÕ doanh thu. 1.2.Nh÷ng khã kh¨n, v­íng m¾c. Sau 3 n¨m, luËt thuÕ GTGT chÝnh thøc ®­îc thùc hiÖn, nh×n chung thuÕ GTGT ®· cã nhiÒu ®ãng gãp quan träng cho tiÕn tr×nh c¶i c¸ch chÝnh s¸ch thuÕ nhµ n­íc. Tuy nhiªn cho ®Õn nay cßn nhiÒu vÊn ®Ò bÊt hîp lý ch­a ®­îc gi¶i quyÕt triÖt ®Ó. Nh÷ng vÊn ®Ò ®ã tËp trung ë c¸c mÆt sau: Thø nhÊt: HiÖn nay thuÕ GTGT ®­îc tÝnh theo 2 ph­¬ng ph¸p lµ Ph­¬ng ph¸p khÊu trõ vµ ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp ®· t¹o ra hai s©n ch¬i kh¸c nhau trong nÒn kinh tÕ. Khi c¸c ®¬n vÞ thùc hiÖn theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ mµ cung øng hµng hãa cho c¸c ®¬n vÞ thùc hiÖn theo ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp th× nh÷ng ®¬n vÞ nµy kh«ng ®­îc khÊu trõ, h¬n n÷a trong phÇn thuÕ ®· cã thuÕ GTGT nªn ®· lµm cho thuÕ ®¸nh chång lªn thuÕ. Ng­îc l¹i c¸c ®¬n vÞ thùc hiÖn theo ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp cã quan hÖ giao dÞch cung øng hµng hãa, dÞch vô cho c¸c ®¬n vÞ thùc hiÖn theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ th× hµng hãa ®ã l¹i kh«ng ®­îc khÊu trõ thuÕ GTGT. Tõ c¸ch thùc hiÖn nh­ trªn ta thÊy hiÖn ®ang tån t¹i hai s©n ch¬i kh¸c nhau mµ mçi s©n ch¬i chØ ch¬i theo mét läai h×nh nhÊt ®inh. ChÝnh v× vËy ®ang h×nh thµnh nªn hai xu h­íng lµ mét sè ®¬n vÞ ®ang nép thuÕ theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ chuyÓn sang nép thuÕ theo ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp vµ ng­îc l¹i tïy thuéc vµo chiÕn l­îc kh¸ch hµng cña hä vµ dÜ nhiªn ngµnh thuÕ khã lßng gi¶i quyÕt ngay ®­îc. H¬n n÷a, trong thùc tÕ thu thuÕ theo ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp rÊt khã x¸c ®Þnh chÝnh x¸c, vÉn chñ yÕu tÝnh theo ph­¬ng ph¸p kho¸n nh­ thuÕ doanh thu tr­íc ®©y, chÝnh ®iÒu nµy ®· g©y kh«ng Ýt lóng tóng khã kh¨n cho th­¬ng nghiÖp quèc doanh mét khi hä ph¶i c¹nh tranh trùc tiÕp víi c¸c hé bu«n b¸n theo ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp. Thø hai: ThuÕ suÊt thuÕ GTGT lµ kh¸ cao. Theo nhËn ®Þnh cña nhiÒu chuyªn gia kinh tÕ th× thuÕ GTGT 10% tÝnh cho c¸c mÆt hµng tiªu dïng th«ng th­êng lµ kh¸ cao, lµm gi¶m søc mua, tiªu thô s¶n phÈm hµng hãa gÆp nhiÒu khã kh¨n. Mét minh chøng cho thÊy thuÕ suÊt thuÕ GTGT cao ®ã lµ: cã trªn 100 mÆt hµng cã thuÕ suÊt thuÕ GTGT cao h¬n thuÕ suÊt thuÕ doanh thu vµ Nhµ n­íc ®· nhiÒu lÇn ph¶i ®iÒu chØnh gi¶m thuÕ suÊt. MÆc dï theo lý thuyÕt thuÕ GTGT do ng­êi tiªu dïng tr¶, kh«ng g©y ¶nh h­ëng ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp nh­ng nÕu thuÕ suÊt cao, gi¸ thanh to¸n hµng hãa, dÞch vô sÏ cao, ng­êi tiªu dïng khã lßng chÊp nhËn, tiªu thô sÏ gÆp khã kh¨n, c¸c doanh nghiÖp muèn b¸n ®­îc hµng hãa buéc ph¶i h¹ gi¸ b¸n vµ sÏ bÞ thua lç. §Ó tr¸nh t×nh tr¹ng bÞ thua lç c¸c doanh nghiÖp ph¶i thu hÑp s¶n xuÊt. Thø ba: ThuÕ GTGT lµm ®¶o lén møc thuÕ suÊt ph¶i nép. ThuÕ GTGT ®­îc thiÕt kÕ víi nh÷ng møc thu t­¬ng ®­¬ng thuÕ doanh thu víi môc tiªu æn ®Þnh quan hÖ ph©n phèi gi÷a Nhµ n­íc víi nÒn kinh tÕ xÐt trªn tæng thÓ, nh­ng thùc tÕ nã lµm ®¶o lén møc thuÕ ph¶i nép cña c¸c ngµnh thuÕ kh¸c nhau. Cã ngµnh thuÕ ph¶i nép t¨ng gÊp béi so víi thuÕ doanh thu, cã ngµnh l¹i thÊp h¬n nhiÒu, t­¬ng quan ph©n phèi gi÷a c¸c ngµnh bÞ ®¶o lén. V­íng m¾c ph¸t sinh kh«ng chØ liªn quan ®Õn l·i, lç mµ cßn liªn quan ®Õn vÊn ®Ò vèn. Thø t­: ThuÕ GTGT g©y nhiÒu khã kh¨n cho doanh nghiÖp vÒ vÊn ®Ò vèn. §Æc biÖt víi nh÷ng doanh nghiÖp vèn Ýt th× quy ®Þnh nµy thùc sù lµm cho nã ®iªu ®øng. NhiÒu doanh nghiÖp ho¹t ®éng chñ yÕu b»ng vèn vay, nªn khi ¸p dông luËt thuÕ GTGT ph¶i vay thªm vèn ®Ó nép cho phÇn thuÕ ®Çu vµo, g¸nh nÆng thiÕu vèn ®· nÆng nay cßn cµng nÆng thªm cho dï sau nµy sÏ ®­îc khÊu trõ thuÕ hay hoµn thuÕ. Tr­êng hîp doanh nghiÖp b¸n hµng cho ®¹i lý khi chuyÓn hµng cho ®¹i lý ph¶i nép ngay thuÕ GTGT, trong khi ®ã, chØ lóc nµo ®¹i lý b¸n ®­îc hµng th× míi thu ®­îc thuÕ GTGT tõ kh¸ch hµng. Nh­ vËy vèn cña c¸c doanh nghiÖp bÞ chiÕm dông mét c¸ch bÊt hîp lý. Thø n¨m: Tèc ®é hoµn thuÕ cho c¸c doanh nghiÖp cßn chËm. Qu¸ tr×nh, thñ tôc xin hoµn thuÕ lµ kh¸ r¾c rèi, mÊt nhiÒu thêi gian vµ c«ng søc cña c¸c doanh nghiÖp. §Ó ®­îc hoµn thuÕ c¸c doanh nghiÖp ph¶i nép hå s¬ vµ toµn bé hãa ®¬n chøng tõ lªn c¬ quan thuÕ råi chê nh©n viªn thuÕ xuèng ®¬n vÞ ®Ó kiÓm tra, ®èi chiÕu hãa ®¬n, chØ cã c¸c hãa ®¬n hîp lÖ míi ®­îc xem xÐt vµ khÊu trõ thuÕ. H¬n n÷a, viÖc kiÓm tra ®èi chiÕu hãa ®¬n l¹i thùc hiÖn mét c¸ch thñ c«ng, kÐo dµi thêi gian kiÓm tra lµm chËm viÖc hoµn thuÕ, bªn c¹nh ®ã cßn nhiÒu hiÖn t­îng tiªu cùc kh¸c cµng g©y thªm khã kh¨n cho doanh nghiÖp. Thø s¸u: T×nh tr¹ng gian lËn thuÕ ngµy cµng trë nªn nguy hiÓm h¬n. HiÖn nay hãa ®¬n bÊt hîp ph¸p ®a d¹ng vµ phong phó, ®­îc mua b¸n mét c¸ch c«ng khai. Tr­íc ®©y thùc hiÖn thuÕ doanh thu sö dông hãa ®¬n gi¶ chØ cã thÓ ¨n gian thuÕ trªn sè hµng b¸n ra, cßn b©y giê víi hãa ®¬n gi¶ Nhµ n­íc kh«ng nh÷ng kh«ng thu ®­îc ®ång nµo thuÕ mµ ng­îc l¹i cßn ph¶i chi thªm tiÒn ®Ó hoµn thuÕ ®Çu vµo. Bªn c¹nh ®ã viÖc sö dông hãa ®¬n bÊt hîp ph¸p t¹o ra sù c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh gi÷a c¸c doanh nghiÖp. Doanh nghiÖp nµo kh«ng c¹nh tranh ®­îc sÏ mÊt dÇn sù c¹nh tranh, hËu qu¶ lµ nh÷ng doanh nghiÖp lµm ¨n ch©n chÝnh bÞ thua thiÖt, s©n ch¬i gi÷a c¸c doanh nghiÖp trë nªn bÊt b×nh ®¼ng. NÕu t×nh tr¹ng nµy kh«ng ®­îc ng¨n chÆn vµ sö lý kÞp thêi sÏ lµm cho nguån ng©n s¸ch Nhµ n­íc bi th©m hôt rÊt lín vµ t¸c ®éng ®Õn nÒn kinh tÕ n­íc ta lµm gi¶m hiÖu lùc cña luËt thuÕ. Nh­ vËy bªn c¹nh nh÷ng ­u ®iÓm rÊt lín, v­ît tréi so víi thuÕ doanh thu th× thuÕ GTGT cßn nhiÒu tån t¹i vµ v­íng m¾c do cßn nhiÒu thiÕu sãt trong kh©u chuÈn bÞ vµ ®iÒu hµnh. Thªm vµo ®ã viÖc thi hµnh thuÕ GTGT trong ®iÒu kiÖn tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cã nh÷ng dÊu hiÖu suy gi¶m cã phÇn t¸c ®éng bÊt lîi ®Õn sù æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ. 2. Gi¶i ph¸p: Sau h¬n 3 n¨m thùc hiÖn, LuËt thuÕ GTGT ®· cã nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn sù æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt, kiÓm so¸t l¹m ph¸t, thu ng©n s¸ch cña n­íc ta. Tuy vËy thùc tÕ rÊt nhiÒu vÊn ®Ò bøc xóc mµ ngµnh thuÕ ph¶i cã nh÷ng gi¶i ph¸p nµo th¸o gì kÞp thêi. Sau ®©y lµ mét sè gi¶i ph¸p: *VÒ ph­¬ng ph¸p tÝnh thuÕ GTGT: C¸c v¨n b¶n tÝnh thuÕ GTGT ë n­íc ta ®· ®­a ra hai ph­¬ng ph¸p tÝnh thuÕ lµ ph­¬ng ph¸p khÊu trõ ®­îc ¸p dông cho nh÷ng doanh nghiÖp ®­îc thµnh lËp vµ ho¹t ®éng theo luËt doanh nghiÖp Nhµ n­íc, luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi, luËt c«ng ty, luËt hîp t¸c x· vµ nh÷ng hé kinh doanh lín, chÊp hµnh tèt chÕ ®é kÕ to¸n, hãa ®¬n chøng tõ. Ph­¬ng ph¸p tÝnh thuÕ trùc tiÕp trªn gi¸ trÞ gia t¨ng ¸p dông víi c¸c hé kinh doanh c¸ thÓ ch­a thùc hiÖn tèt chÕ ®é hãa ®¬n chøng tõ. T­¬ng øng víi hai ph­¬ng ph¸p tÝnh thuÕ lµ hai lo¹i hãa ®¬n: hãa ®¬n gi¸ trÞ gia t¨ng vµ hãa ®¬n b¸n hµng th«ng th­êng. Qua h¬n 3 n¨m thùc hiÖn thuÕ GTGT cho thÊy, sö dông hai ph­¬ng ph¸p tÝnh thuÕ g©y ra nhiÒu bÊt cËp cho viÖc tÝnh thuÕ ®Çu vµo. MÆt kh¸c ®Ó qu¶n lý c¬ së ¸p dông ph­¬ng trùc tiÕp ph¶i huy ®éng gÇn mét nöa c¸c bé thuÕ víi chi phÝ t­¬ng øng, nh­ng thu cho ng©n s¸ch Nhµ n­íc chØ chiÕm 10% trong tæng thuÕ GTGT. V× vËy chóng t«i kiÕn nghÞ chØ nªn dïng mét ph­¬ng ph¸p tÝnh thuÕ lµ ph­¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ. C¸c hé kinh doanh nÕu kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó ¸p dông ph­¬ng ph¸p tÝnh thuÕ nµy th× ¸p dông kª khai trùc tiÕp hoÆc kho¸n thuÕ. NÕu hé kinh doanh qu¸ nhá th× miÔn thuÕ, ®Ó tiÕn tíi chØ sö dông mét ph­¬ng ph¸p tÝnh thuÕ. CÇn tõng b­íc triÓn khai c«ng t¸c kÕ to¸n, hãa ®¬n chøng tõ ®èi víi khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh ®Ó ph©n lo¹i c¸c c¬ së nµy. *VÒ thuÕ suÊt thuÕ GTGT: ViÖc chuyÓn 11 møc thuÕ suÊt doanh thu xuèng cßn 4 møc thuÕ suÊt thuÕ GTGT theo chóng t«i lµ gi¶i ph¸p tr­íc m¾t, b­íc ®Öm ®Ó tiÕn tíi sö dông hai møc thuÕ suÊt. Víi 4 møc thuÕ suÊt nh­ hiÖn nay, ngµnh thuÕ liªn tôc nhËn ®­îc giÊy xin gi¶m thuÕ ®èi víi nhiÒu nhãm kh¸ch hµng. Nh­ng ®iÒu chØnh gi¶m thuÕ t¹o ra nhiÒu ph¶n øng d©y chuyÒn lan réng g©y nhiÒu tiªu cùc. Kinh nghiÖm cña c¸c n­íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi chØ ¸p dông mét møc thuÕ suÊt thuÕ GTGT. Tuy nhiªn ®Ó gi¶m thuÕ suÊt cßn hai møc th× ph¶i ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu sau: Mét lµ: X¸c ®Þnh møc thuÕ suÊt ph¶i ®¶m b¶o kh«ng lµm ¶nh h­ëng lín ®Õn nguån thu cña ng©n s¸ch Nhµ n­íc ®ång thêi ph¶i nu«i d­ìng nguån thu cho ng©n s¸ch Nhµ n­íc. Hai lµ: Møc thuÕ suÊt ph¶i b¶o hé ®­îc s¶n xuÊt trong n­íc do ph¶i gi¶m thuÕ nhËp khÈu vµo n¨m 2006 theo hiÖp ®Þnh AFTA. Ba lµ: Møc thuÕ suÊt ph¶i ®¶m b¶o c«ng b»ng vÒ quyÒn lîi vµ nghÜa vô gi÷a c¸c doanh nghiÖp, ®¶m b¶o æn ®Þnh thÞ tr­êng trong n­íc, kh«ng cã biÕn ®éng lín vÒ gi¸ c¶ vµ kh«ng ¶nh h­ëng ®Õn ®êi sèng nh©n d©n. *VÒ qu¶n lý sö dông hãa ®¬n chøng tõ: Trong qu¶n lý vµ sö dông hãa ®¬n chøng tõ ®· ph¸t sinh nhiÒu tån t¹i, v­íng m¾c nh­ sau: in vµ sö dông hãa ®¬n bÊt hîp ph¸p (hãa ®¬n kh«ng theo quy ®Þnh cña luËt thuÕ, hãa ®¬n thËt nh­ng ký hiÖu vµ m· sè trªn hãa ®¬n lµ gi¶, hãa ®¬n ghi tæng gi¸ trÞ hµng hãa kh«ng khíp gi÷a c¸c liªn…), bu«n b¸n hãa ®¬n thËt vµ hãa ®¬n gi¶, xuÊt hãa ®¬n khèng t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ®¬n vÞ trèn thuÕ; b¸n hµng xuÊt hãa ®¬n nh­ng kh«ng kª khai nép thuÕ; b¸o mÊt hãa ®¬n nh­ng thùc chÊt lµ b¸n hoÆc sö dông hãa ®¬n cña ®¬n vÞ b¸o mÊt. Gi¶i ph¸p cho vÊn ®Ò nµy chóng t«i kiÕn nghÞ cho Bé Tµi ChÝnh nghiªn cøu l¹i lo¹i giÊy in hãa ®¬n, chøng tõ vµ kÝ hiÖu m· hiÖu cña tõng lo¹i hãa ®¬n chøng tõ ®Ó chèng in gi¶, nèi m¹ng vÒ qu¶n lý vµ sö dông hãa ®¬n cña ®èi t­îng nép thuÕ trªn m¸y vi tÝnh trªn toµn quèc. MÆt kh¸c, Bé Tµi ChÝnh cÇn phèi hîp víi c¸c c¬ quan ph¸p luËt ®Ó kiÓm tra, ph¸t hiÖn ®Ó xö lý nghiªm kh¾c c¸c tr­êng hîp vi ph¹m vÒ qu¶n lý, sö dông hãa ®¬n, yªu cÇu c¸c doanh nghiÖp ph¶i kiÓm tra néi bé, mua b¸n hµng hãa dÞch vô ph¶i ghi râ hä tªn, ®Þa chØ, m· sè thuÕ cña ng­êi b¸n. §ång thêi më réng, khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp tù in hãa ®¬n GTGT theo mÉu quy ®Þnh cña Bé Tµi ChÝnh. *VÒ khÊu trõ thuÕ: HÇu hÕt c¸c n­íc ¸p dông ph­¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ ®Òu sö dông ph­¬ng ph¸p lÊy thuÕ ®Çu ra trõ thuÕ ®Çu vµo, nÕu hãa ®¬n ®Çu vµo kh«ng ghi sè thuÕ GTGT th× kh«ng ®­îc khÊu trõ. ë n­íc ta trong c¸c v¨n b¶n luËt míi ban hµnh ®· quy ®Þnh cho khÊu trõ thuÕ GTGT ®Çu vµo ( 1% ®Õn 5% ) nh­ng chØ ¸p dông ®èi víi hµng hãa n«ng, l©m, thñy, h¶i s¶n mua trùc tiÕp cña ng­êi s¶n xuÊt kh«ng cã hãa ®¬n, nh­ng cã b¶n kª. Sau h¬n 3 n¨m thùc hiÖn, chÝnh phñ ban hµnh NghÞ ®Þnh 78/1999/N§-CP cho phÐp khÊu trõ thuÕ ®Çu vµo víi c¶ phÕ liÖu( 3% ®Õn 5%); ®èi víi hµng hãa tiªu thô ®Æc biÖt ®Çu vµo (4%) vµ tÊt c¶ hµng hãa, dÞch vô ®Çu kh¸c cã hãa ®¬n th× th«ng th­êng ®­îc khÊu trõ 3%. ViÖc cho khÊu trõ thuÕ ®Çu vµo l¹i tiÕp tôc ph¸t sinh nh÷ng v­íng m¾c nh­: Cã nhiÒu tû lÖ khÊu trõ kh¸c nhau nªn rÊt phøc t¹p trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn vµ kh«ng khuyÕn khÝch sö dông hãa ®¬n chøng tõ. §èi víi hµng hãa lµ n«ng, l©m, thuû h¶i s¶n kh«ng cÇn hãa ®¬n chØ cÇn b¶n kª khai dÉn tíi cã tr­êng hîp c¬ së s¶n xuÊt mua cña ng­êi kinh doanh bu«n chuyÕn, ng­êi thu gom nh­ng doanh nghiÖp kh«ng lÊy hãa ®¬n b¸n hµng, t¹o c¬ së ®Ó ng­êi kinh doanh bu«n chuyÕn, ng­êi thu gom trèn thuÕ. C¸c doanh nghiÖp mua n«ng, l©m, thñy h¶i s¶n sau khi s¬ chÕ b¸n hµng trong n­íc th× ®­îc khÊu trõ thuÕ nh­ng nÕu xuÊt khÈu l¹i kh«ng ®­îc khÊu trõ thuÕ ®Çu vµo. Tõ vÊn ®Ò trªn chóng t«i ®­a ra hai ph­¬ng ph¸p gi¶i quyÕt sau: Gi¶i ph¸p tr­íc m¾t: Khi vÉn sö dông hai ph­¬ng ph¸p tÝnh thuÕ vµ c¸c møc thuÕ suÊt nh­ hiÖn nay: §èi víi hµng hãa, dÞch vô ®Çu vµo mua cña ng­êi trùc tiÕp s¶n xuÊt, kinh doanh kh«ng cã hãa ®¬n, chØ cã b¶n kª, ®­îc khÊu trõ 3% trªn gi¸ trÞ hµng hãa, dÞch vô kÓ c¶ mua xuÊt khÈu vµ chÕ biÕn hµng xuÊt khÈu. §èi víi hµng hãa, dÞch vô chÞu thuÕ GTGT mua cña ng­êi kinh doanh cã hãa ®¬n b¸n hµng th«ng th­êng, kÓ c¶ hµng hãa, dÞch vô cña c¬ së s¶n xuÊt thuéc diÖn chÞu thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt th× ®­îc khÊu trõ 4% trªn gi¸ hµng mua ®Çu vµo. Cho phÐp khÊu trõ hoÆc ho·n l¹i thuÕ GTGT trong tr­êng hîp giao hµng hoÆc cung øng hµng hãa, dÞch vô bÞ hñy bá, sau khi ®· chÊp nhËn tr¶ tiÒn cña ng­êi mua hoÆc tr­¬ng hîp gi¶m gi¸, c¸c kho¶n ph¶i thu kh«ng ®ßi, ®­îc xö lý cã ®Çy ®ñ chøng tõ hîp lÖ. Gi¶i ph¸p l©u dµi: Khi ®· ¸p dông mét ph­¬ng ph¸p tÝnh thuÕ vµ hai møc thuÕ suÊt nh­ kiÕn nghÞ ë trªn th× toµn bé gi¸ trÞ hµng hãa, dÞch vô ®Çu vµo kh«ng thuéc diÖn chÞu thuÕ GTGT mµ ®Çu ra tÝnh thuÕ GTGT th× xÏ ®­îc khÊu trõ 4% gi¸ trÞ trªn b¶n kª hoÆc hãa ®¬n th«ng th­êng tÝnh cho c¶ nh÷ng hµng hãa, dÞch vô b¸n trong n­íc, xuÊt khÈu hoÆc chÕ biÕn hµng xuÊt khÈu. *VÒ vÊn ®Ò hoµn thuÕ GTGT. Trong thêi gian ®Çu ¸p dông thuÕ GTGT, thñ tôc hoµn thuÕ rÊt phøc t¹p nªn tiÕn ®é hoµn thuÕ ch©m, g©y khã kh¨n cho nhiÒu doanh nghiÖp, ®Æc biÖt lµ nh÷ng doanh nghiÖp ®Çu t­, mua s¾m tµi s¶n cè ®Þnh víi khèi l­îng lín. Nguyªn nh©n cña t×nh h×nh trªn, mét phÇn do doanh nghiÖp ch­a lµm ®óng thñ tôc, mét phÇn do c¬ quan thuÕ ch­a quen, v¨n b¶n h­íng dÉn l¹i ch­a râ rµng. Tr­íc t×nh h×nh ®ã, Bé Tµi ChÝnh ®· cã c¸c v¨n b¶n bæ sung lµ hoµn thuÕ tr­íc, kiÓm tra sau vµ xö lý nghiªm kh¾c nh÷ng tr­êng hîp vi ph¹m c¸c v¨n b¶n nµy ®Ò cao tr¸ch nhiÖm vµ quyÒn lîi cña c¸c doanh nghiÖp, cña ng­êi nép thuÕ trong viÖc hoµn thuÕ GTGT Tuy nhiªn vÊn ®Ò hoµn thuÕ cßn nhiÒu bÊt cËp vÒ thñ tôc còng nh­ thêi gian hoµn thuÕ. CÇn ®Ò cao h¬n tr¸ch nhiÖm cña c¬ së tr­íc nh÷ng hå s¬ xin ®­îc hoµn thuÕ, ®ång thêi ®¬n gi¶n hãa c¸c thñ tôc xin ®­îc hoµn thuÕ vµ t¨ng c­êng kiÓm tra, thanh tra cña c¬ quan thuÕ. *VÒ viÖc ban hµnh hÖ thèng v¨n b¶n ph¸p lý: Qua gÇn hai n¨m thùc hiÖn luËt thuÕ GTGT, Bé Tµi ChÝnh ®· cã hµng tr¨m v¨n b¶n h­íng dÉn thi hµnh luËt thuÕ, phÇn lín c¸c v¨n b¶n ban hµnh sau chØ ®iÒu chØnh bæ sung hoÆc söa ®æi mét sè néi dung cña v¨n b¶n tr­íc ®Ó cã hiÖu lùc thi hµnh. ViÖc lµm nµy g©y nhiÒu khã kh¨n, phøc t¹p trong ®iÒu hµnh, tæ chøc vµ qu¶n lý thuÕ, ch­a nãi ®Õn gi÷a c¸c v¨n b¶n l¹i ph¸t sinh m©u thuÉn, kh«ng nhÊt qu¸n. Chóng t«i ®Ò nghÞ trong lÇn c¶i c¸ch thuÕ b­íc hai chØ nªn cã mét luËt thuÕ, mét NghÞ ®Þnh cña ChÝnh phñ, mét ®Õn hai v¨n b¶n h­íng dÉn cña Bé Tµi ChÝnh lµ ®ñ. *Mét vµi kiÕn nghÞ kh¸c nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c tæ chøc thuÕ GTGT Nªn h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nhãm “T­ vÊn thuÕ”. H×nh thµnh nhãm t­ vÊn thuÕ lµ mét nhu cÇu cÇn thiÕt ®èi víi c¸c ®èi t­îng chÞu thuÕ vµ nép thuÕ trong n­íc vµ c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam. NhiÒu n­íc trªn thÕ giíi coi dÞch vô cung cÊp c¸c th«ng tin, kiÕn thøc, kinh nghiÖm vµ sù hiÓu biÕt vÒ lÜnh vùc thuÕ. Chóng t«i kiÕn nghÞ sím h×nh thµnh nhãm t­ vÊn thuÕ trong c¬ cÊu tæ chøc cña bé m¸y ngµnh thuÕ. §ång thêi ®Ó khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp sö dông dÞch vô t­ vÊn thuÕ ®Ò nghÞ c¸c quy ®Þnh chÊp nhËn chi phÝ t­ vÊn thuÕ lµ mét lo¹i chi phÝ hîp lý ®Ó tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ. Nªn c¶i c¸ch hµnh chÝnh thuÕ: Môc tiªu cña c¶i c¸ch hµnh chÝnh thuÕ ph¶i ®¶m b¶o yªu cÇu ®¬n gi¶n hãa thóª, c¸c v¨n b¶n thuÕ ph¶i ®¶m b¶o nguyªn t¾c ®¬n gi¶n dÔ hiÓu, dÔ lµm, dÔ kiÓm tra. §Ó ®Èy m¹nh c«ng t¸c c¶i c¸ch hµnh chÝnh thuÕ chóng t«i kiÕn nghÞ Bé Tµi ChÝnh, ngµnh thuÕ c¸c vÊn ®Ò sau: rµ so¸t l¹i toµn bé c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn thi hµnh luËt thuÕ, nghiªn cøu, xem xÐt lµm râ c¸ch gi¶i thÝch tõ ng÷ vµ néi dung: tÝnh thèng nhÊt vµ kÕ thõa cña c¸c v¨n b¶n mÉu kª khai thuÕ cÇn thèng nhÊt víi chÕ ®é kÕ to¸n, thèng kª, ®¬n gi¶n hãa c¸c mÉu biÓu quy ®Þnh vµ thñ tôc trong thu nép vµ hoµn thuÕ. Nªn t¨ng c­êng c«ng t¸c tuyªn truyÒn vµ gi¸o dôc ph¸p luËt vÒ thuÕ GTGT: Do thùc hiÖn c«ng t¸c qu¶n lý thu thuÕ míi, ®èi t­îng nép thuÕ tõ tÝnh thuÕ, kª khai vµ nép thuÕ, nªn c«ng t¸c tuyªn truyÒn h­íng dÉn, gi¶i thÝch thËt cô thÓ vÒ néi dung chÝnh s¸ch thuÕ, quy tr×nh qu¶n lý thuÕ, c¸ch ghi chÐp hãa ®¬n chøng tõ, c¸ch kª khai nép thuÕ. Ph¶i phèi hîp ngµnh thuÕ víi c¸c c¬ quan th«ng tin ®¹i chóng, c¸c tæ chøc ®oµn thÓ x· héi trong tuyªn truyÒn, gi¸o dôc ph¸p luËt vÒ thuÕ. C. KÕt luËn §Êt n­íc ViÖt Nam sau khi chuyÓn tõ c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc víi ®Þnh h­íng cña §¶ng ®· thóc ®Èy ®Êt n­íc ngµy cµng ph¸t triÓn, ®Æc biÖt lµ hÖ thèng doanh nghiÖp ViÖt Nam ngµy cµng gia t¨ng, v× cã sù gia nhËp cña c¸c doanh nghiÖp liªn doanh n­íc ngoµi. §Ó tõ ®ã viÖc giao l­u bu«n b¸n trong n­íc còng nh­ trªn thÕ giíi ngµy cµng phong phó vÒ c¸c mÆt hµng tiªu thô. Qua ®ã Nhµ n­íc dùa trªn thÕ m¹nh tiªu thô c¸c mÆt hµng hãa, dÞch vô cña ®Êt n­íc ®Ó ®¸nh c¸c lo¹i thuÕ. NhÊt lµ thÕ m¹nh cña thuÕ GTGT sau khi Nhµ n­íc ¸p dông. ThËt vËy, khi thùc hiÖn hÖ thèng thuÕ GTGT ®· vµ ®ang gióp hÖ thèng h¹ch to¸n kÕ to¸n thÝch nghi víi c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp s¶n xuÊt tiªu thô trong n­íc. ChÝnh v× vËy, mét lÇn n÷a l¹i kh¼ng ®Þnh r»ng, víi c«ng t¸c qu¶n lý thuÕ GTGT mét c¸ch hoµn h¶o, dÔ hiÓu, dÔ ¸p dông ®· gióp c¸c «ng chñ doanh nghiÖp thuËn tiÖn trong viÖc kinh doanh. Hay nãi c¸ch kh¸c t¹o thuËn lîi cho doanh nghiÖp ph¸t triÓn, tõ ®ã mang l¹i thu nhËp cña ®Êt n­íc t¨ng vµ chóng ®­îc thÓ hiÖn th«ng qua viÖc thu ng©n s¸ch Nhµ n­íc. Tuy nhiªn víi sù hiÓu biÕt vµ kinh nghiÖm cßn h¹n hÑp trong vÊn ®Ò vÒ thuÕ GTGT, v× thÕ ®Ò tµi ch­a ®­îc më réng, phong phó vµ cßn nhiÒu thiÕu sãt. Bëi vËy em rÊt mong sù gióp ®ì cña c¸c thÇy c« gi¸o ®Ó gióp em kh¾c phôc nh÷ng nh­îc ®iÓm nµy. Cuèi cïng mét lÇn n÷a em xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù tËn t×nh gióp ®ì cña thÇy gi¸o NguyÔn N¨ng Phóc ®· gióp em thùc hiÖn ®Ò tµi nµy. Tµi liÖu tham kh¶o Lý thuyÕt vµ thùc hµnh kÕ to¸n tµi chÝnh. Chñ biªn: NguyÔn V¨n C«ng KÕ to¸n tµi chÝnh trong c¸c doanh nghiÖp. Chñ biªn: TS.§Æng ThÞ Loan KÕ to¸n c«ng trong c¸c ®¬n vÞ hµnh chÝnh sù nghiÖp. Chñ biªn: TS. NguyÔn ThÞ §«ng KiÓm to¸n tµi chÝnh. Chñ biªn: GS.TS: NguyÔn Quang Quynh. Lý thuyÕt h¹ch to¸n, kÕ to¸n. Chñ biªn: TS. NguyÔn ThÞ §«ng. T¹p chÝ kÕ to¸n. T¹p chÝ nghiªn cøu vµ trao ®æi. T¹p chÝ kinh tÕ vµ ph¸t triÓn. T¹p chÝ th­¬ng m¹i vµ ph¸p luËt C¸c th«ng t­ – NghÞ ®Þnh cña Quèc Héi, ChÝnh phñ ban hµnh T¹p chÝ thÞ tr­êng tµi chÝnh tiÒn tÖ Vµ c¸c tµi liÖu kh¸c. Môc lôc trang A.lêi nãi ®Çu: 1 B.Néi dung: 2 PhÇn I. Lý luËn chung vÒ thuÕ GTGT: 2 1.Kh¸i qu¸t chung vÒ thuÕ GTGT: 2 1.1.Kh¸i niÖm vÒ thuÕ GTGT: 2 1.2.C¬ së ra ®êi cña thuÕ GTGT: 2 1.3.§Æc tr­ng cña thuÕ GTGT: 4 1.4.§èi t­îng nép thuÕ GTGT: 5 1.5.§èi t­îng chÞu thuÕ GTGT: 5 1.6. Ph­¬ng ph¸p tÝnh thuÕ GTGT: 6 2.H¹ch to¸n chi tiÕt: 9 2.1.Tµi kho¶n chi tiÕt: 9 2.2.H¹ch to¸n thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ: 10 2.3.H¹ch to¸n thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp : 14 3.H×nh thøc sæ kÕ to¸n vµ chøng tõ sö dông: 15 3.1.Chøng tõ sö dông: 15 3.2.H×nh thøc sæ kÕ to¸n: 15 4.So s¸nh thuÕ GTGT víi c¸c thuÕ kh¸c: 17 4.1.So s¸nh thuÕ GTGT víi thuÕ doanh thu tr­íc ®©y: 17 4.2.So s¸nh thuÕ GTGT víi thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt: 17 4.3.So s¸nh thuÕ GTGT víi thuÕ nhËp khÈu: 18 4.4.So s¸nh thuÕ GTGT víi thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp: 18 PhÇn II. Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p: 19 1.Thùc tr¹ng: 19 1.1.Nh÷ng mÆt tÝch cùc ®· ®¹t ®­îc: 19 1.2.Nh÷ng khã kh¨n v­íng m¾c: 20 2.Gi¶i ph¸p: 22 C.KÕt luËn: 27 Tµi liÖu tham kh¶o: 28