Đề tài Biện pháp hoàn thiện hoạt động nhập khẩu vật tư, máy móc, thiết bị giao thông vận tải ở Công ty xuất nhập khẩu và hợp tác đầu tư giao thông vận tải Hà Nội - TRACIMEXCO Hà Nội

­íc vµ cã thÓ g©y ra nh÷ng khã kha­n cho mét tÇng líp d©n c­ ®Æc biÖt lµ ngµnh hµng nhËp ngo¹i cã gi¸ rÎ vµ chÊt l­îng cao h¬n. ngoµi ra, th«ng qua quan hÖ Th­¬ng m¹i Quèc tÕ còng du nhËp vµo trong n­íc nh÷ng nÒn v¨n ho¸ phong tôc tËp qu¸n, truyÒn thèng cña c¸c quèc gia kh¸c nhau. ChÝnh v× vËy chÝnh phñ c¸c n­íc ®Òu cã chÝnh s¸ch ®èi víi quan hÖ kinh tÕ Quèc tÕ nãi chung vµ Th­¬ng m¹i Quèc tÕ nãi riªng. Th­¬ng m¹i Quèc tÕ trong kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn tÊt yÕu dÉn ®Õn c¹nh tranh, theo dâi kiÓm so¸t lÉn nhau rÊt chÆt chÏ gi÷a c¸c chñ thÓ kinh doanh Th­¬ng m¹i Quèc tÕ. ChÝnh sù c¹nh tranh nµy lµm cho chÊt l­îng nÒn kinh tÕ trong n­íc ®­îc n©ng cao, viÖc ¸p dông khoa häc kü thuËt míi ®­îc th­êng xuyªn vµ cã ý thøc, ®ång thêi ®ßi hái ®éi ngò c¸n bé ph¶i ®­îc ®µo t¹o nghiªm tóc. Th­¬ng m¹i Quèc tÕ ®­a ®Õn viÖc xo¸ bá nhanh chãng c¸c chñ thÓ kinh doanh hµng ho¸ l¹c hËu. Nã gãp phÇn lµm thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý xuÊt nhËp khÈu cña Nhµ n­íc vµ mçi ®Þa ph­¬ng th«ng qua ®ßi hái hîp lý cña c¸c chñ thÓ tham gia kinh doanh th­¬ng m¹i Quèc tÕ trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn. Ngoµi ra Th­¬ng m¹i Quèc tÕ dÉn ®Õn sù liªn kÕt chÆt chÏ gi÷a c¸c nhµ s¶n xuÊt víi c¸c nhµ khoa häc mét c¸ch thiÕt thùc vµ cã hiÖu qu¶ tõ phÝa c¸c nhµ s¶n xuÊt, nã khai th«ng nguån chÊt x¸m trong vµ ngoµi n­íc. Tãm l¹i, Th­¬ng m¹i Quèc tÕ lµ tÊt yÕu kh¸ch quan t¹o ra hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nhÊt trong nÒn s¶n xuÊt cña mçi quèc gia còng nh­ trªn toµn thÕ giíi. 2. Vai trß cña nhËp khÈu hµng ho¸ nãi chung vµ nhËp khÈu m¸y mãc, thiÕt bÞ nãi riªng trong nÒn kinh tÕ n­íc ta hiÖn nay. XuÊt nhËp khÈu nãi chung vµ nhËp khÈu nãi riªng lµ ho¹t ®éng kinh doanh bu«n b¸n ë ph¹m vi quèc tÕ. Nã kh«ng ph¶i lµ nh÷ng hµnh vi mua b¸n riªng lÎ mµ lµ c¶ mét hÖ thèng c¸c quan hÖ mua b¸n trong mét nÒn th­¬ng m¹i cã tæ chøc c¶ bªn trong vµ bªn ngoµi nh»m môc ®Ých ®Èy m¹nh s¶n xuÊt hµng ho¸ ph¸t triÓn, chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ trong n­íc, æn ®Þnh vµ tõng b­íc n©ng cao møc sèng cña nh©n d©n. Do ®ã xuÊt nhËp khÈu nãi chung vµ nhËp khÈu nãi riªng lµ ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i dÔ ®em l¹i nh÷ng hiÖu qu¶ ®ét biÕn rÊt cao, hoÆc cã thÓ g©y thiÖt h¹i v× nã ph¶i ®­¬ng ®Çu víi mét hÖ thèng kinh tÕ kh¸c tõ bªn ngoµi mµ c¸c chñ thÓ tham gia nhËp khÈu kh«ng dÔ dµng khèng chÕ ®­îc. NhËp khÈu lµ mét ho¹t ®éng quan träng cña ngo¹i th­¬ng. NhËp khÈu t¸c ®éng mét c¸ch trùc tiÕp vµ quyÕt ®Þnh ®Õn s¶n xuÊt vµ ®êi sèng trong n­íc. NhËp khÈu ®Ó bæ sung c¸c hµng ho¸ mµ trong n­íc kh«ng s¶n xuÊt ®­îc, hoÆc s¶n xuÊt kh«ng ®¸p øng ®­îc nhu cÇu. NhËp khÈu cßn ®Ó thay thÕ, nghÜa lµ ®Ó nhËp vÒ hµng ho¸ mµ nÕu s¶n xuÊt trong n­íc sÏ kh«ng cã lîi b»ng nhËp khÈu. Hai mÆt nhËp khÈu bæ sung vµ nhËp khÈu thay thÕ nÕu ®­îc thùc hiÖn tèt sÏ t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ trong n­íc, trong ®ã c©n ®èi trùc tiÕp ba yÕu tè s¶n xuÊt: C«ng cô lao ®éng, ®èi t­îng lao ®éng vµ lao ®éng ®ãng vai trß quan träng nhÊt. * Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ hiÖn nay cña n­íc ta vai trß quan träng cña nhËp khÈu ®­îc thÓ hiÖn ë c¸c khÝa c¹nh sau: - NhËp khÈu t¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy nhanh qu¸ tr×nh x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt, chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng tõng b­íc c«ng nghiÖp ho¸ ®Êt n­íc. - NhËp khÈu bæ sung kÞp thêi nh÷ng mÆt mÊt c©n ®èi cña nÒn kinh tÕ ®¶m b¶o ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ c©n ®èi vµ æn ®Þnh. - NhËp khÈu gãp phÇn c¶i thiÖn vµ n©ng cao møc sèng cña nh©n d©n. NhËp khÈu võa tho¶ m·n nhu cÇu trùc tiÕp cña nh©n d©n vÒ hµng tiªu dïng, võa ®¶m b¶o ®Çu vµo cho s¶n xuÊt, t¹o viÖc lµm æn ®Þnh cho ng­êi lao ®éng. - NhËp khÈu cã vai trß tÝch cùc thóc ®Èy s¶n xuÊt, thÓ hiÖn ë chç nhËp khÈu t¹o ®Çu vµo cho hµng xuÊt khÈu, t¹o m«i tr­êng thuËn lîi cho viÖc xuÊt khÈu hµng ViÖt Nam ra n­íc ngoµi. NhËp khÈu t¨ng kh¶ n¨ng tiªu dïng, ®a d¹ng ho¸ mÆt hµng, chñng lo¹i, qui c¸ch, cho phÐp tho¶ m·n tèt h¬n nhu cÇu trong n­íc. NhËp khÈu t¨ng c­êng sù chuyÓn giao c«ng nghÖ, t¹o ra sù ph¸t triÓn v­ît bËc cña s¶n xuÊt x· héi, tiÕt kiÖm ®­îc chi phÝ vµ thêi gian. §ång thêi nhËp khÈu còng t¹o ra sù c¹nh tranh gi÷a hµng néi vµ hµng ngo¹i tøc lµ t¹o ra ®éng lùc buéc c¸c nhµ s¶n xuÊt trong n­íc ph¶i kh«ng ngõng v­¬n lªn, thóc ®Èy s¶n xuÊt trong n­íc. * Ngµy nay, nhËp khÈu cã nh÷ng chøc n¨ng sau: - T¹o vèn vµ kü thuËt tõ bªn ngoµi cho qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt trong n­íc. - Thay ®æi c¬ cÊu vËt chÊt cña s¶n phÈm cã lîi cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt - T¨ng hiÖu qu¶ cña nÒn kinh tÕ th«ng qua lîi thÕ so s¸nh vµ tiÕp thu ¸p dông tiÕn bé khoa häc kü thuËt trªn thÕ giíi. * TÝnh hiÖu qu¶ kinh tÕ cña ho¹t ®éng nhËp khÈu ®­îc thÓ hiÖn ë chç: - Tèc ®é t¨ng tr­ëng cña nÒn kinh tÕ, n©ng cao thu nhËp b×nh qu©n. - Sö dông tèt mäi kh¶ n¨ng, tiÒm n¨ng s¶n xuÊt. - æn ®Þnh gi¸ c¶ chèng l¹m ph¸t. Nhµ n­íc ta khuyÕn khÝch nhËp khÈu c¸c mÆt hµng trong n­íc kh«ng s¶n xuÊt ®­îc. Trong t×nh h×nh ®ã, c¸c doanh nghiÖp tronn n­íc muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn ®­îc ph¶i quan t©m h¬n tíi chÊt l­îng vµ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Hµng ho¸ nhËp khÈu kh«ng nh÷ng më réng kh¶ n¨ng s¶n xuÊt tiªu dïng trong n­íc mµ cßn gãp phÇn kh«ng nhá vµo viÖc n©ng cao ®êi sèng tinh thÇn, n©ng cao tÇm hiÓu biÕt cña nh©n d©n vÒ sù ph¸t triÓn kh«ng ngõng cña thÕ giíi. ViÖt Nam lµ mét n­íc nghÌo vµ thiÕu ngo¹i tÖ ®Ó nhËp khÈu m¸y mãc, thiÕt bÞ nh»m môc ®Ých c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸. Theo sè liÖu cña Bé Th­¬ng m¹i, xuÊt khÈu cña ViÖt Nam hiÖn nay cã thÓ bï ®¾p ®­îc 70 - 80% chØ tiªu nhËp khÈu. Trong tæng kim ng¹ch nhl hiÖn nay th× cã ®Õn 80 - 90% lµ nhËp khÈu t­ kiÖu s¶n xuÊt, nhËp khÈu hµng ho¸ tiªu dïng chØ chiÕm mét tØ lÖ kh«ng ®¸ng kÓ. Tuy nhiªn, ®Ó ph¸t huy ®­îc hÕt vai trß cña ho¹t ®éng nhËp khÈu th× ®iÒu ®ã cßn phô thuéc rÊt nhiÒu vµo ®­êng lèi, quan ®iÓm cña §¶ng. ë n­íc ta trong c¬ chÕ quan liªu, bao cÊp tù cung, tù cÊp, quan hÖ chØ bã hÑp trong ph¹m vi mét vµi n­íc x· héi chñ nghÜa ho¹t ®éng nhËp khÈu chØ dùa trªn c¸c kho¶n viÖn trî vµ mua b¸n theo nghÞ ®Þnh th­ lµ chÝnh, sù qu¶n lý qu¸ cøng nh¾ccña Nhµ n­íc ®· lµm mÊt ®i tÝnh linh ho¹t uyÓn chuyÓn vµ tÝnh hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng nhËp khÈu, kh«ng ph¸t huy ®­îc vai trß cña ho¹t ®éng nhËp khÈu trong nÒn kinh tÕ. Bªn c¹nh ®ã, chñ thÓ cña ho¹t ®éng nhËp khÈu lµ nh÷ng doanh nghiÖp Nhµ n­íc, ®éc quyÒn, thô ®éng, c¬ cÊu cång kÒnh, tr×nh ®é c¸n bé h¹n chÕ, do vËy viÖc nhËp khÈu ®· mang l¹i hiÖu qu¶ kh«ng cao, ®Æc biÖt lµ nhËp khÈu c¸c m¸y mãc thiÕt bÞ. TÊt nhiªn nh÷ng c¸i cò kh«ng phï hîp víi xu thÕ ph¸t triÓn cña thêi ®¹i sÏ bÞ diÖt vong vµ thay vµo ®ã nh÷ng c¸i míi tiÕn bé h¬n, ®ã lµ nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng víi c¬ chÕ më. §Êy chÝnh lµ mét b­íc ngoÆt lín cho nÒn kinh tÕ nãi chung vµ ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu nãi riªng. Tuy chØ míi mét thêi gian ng¾n nh­ng ho¹t ®éng nhËp khÈu ®· ph¸t huy ®­îc vai trß quan träng cña nã, nhËp khÈu ®· t¹o ra thÞ tr­êng trong n­íc s«i ®éng, trµn ngËp hµng ho¸ víi ®ñ c¸c qui c¸ch, chÊt l­îng, chñng lo¹i, mÉu m· ®a d¹ng vµ phong phó, ®¸p øng ®­îc phÇn nµo nhu cÇu tiªu dïng trong n­íc. Bªn c¹nh ®ã nhËp khÈu còng t¹o ra sù c¹nh tranh m¹nh mÏ, sù ph¸ s¶n vµ sù cè g¾ng v­¬n lªn cña c¸c doanh nghiÖp ®ñ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, gióp nÒn kinh tÕ n­íc ta lóc ®Çu cßn bì ngì ®· dÇn t¹o thÕ chñ ®éng b­íc vµo thÞ tr­êng thÕ giíi. Thùc tÕ thêi gian qua ®· chøng minh sù ­u viÖt cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng còng nh­ kh¼ng ®Þnh l¹i vai trß cña nhËp khÈu trong c¬ chÕ míi. XuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ lµ mét vÊn ®Ò hÕt søc quan träng trong Th­¬ng m¹i Quèc tÕ, ®ã lµ sù ph¸t triÓn tÊt yÕu cña s¶n xuÊt vµ l­u th«ng hµng ho¸ ®Ó t¹o ra hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nhÊt, cïng víi xuÊt khÈu, nhËp khÈu cã mét vai trß kh«ng nhá trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc. Th­¬ng m¹i Quèc tÕ chØ ra vµ x¸c ®Þnh râ cho mét n­íc biÕt ®©u lµ lîi thÕ cña m×nh, chØ ra h­íng ®i ®óng ®¾n nªn ®Çu t­ vµo ®©u vµ lÜnh vùc nµo lµ cã lîi nhÊt. NhËp khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ hiÖn ®¹i sÏ lµ nh©n tè gióp chóng ta gi¶i quyÕt nh÷ng v­íng m¾c mµ c¸c n­íc nghÌo th­êng gÆp ph¶i. Ph­¬ng ch©m ®ã lµ vay m­în c«ng nghÖ n­íc ngoµi trong thêi kú ®Çu c«ng nghiÖp ho¸. Tõng b­íc mét chóng ta sÏ häc tËp vµ t×m c¸ch c¶i tiÕn nh÷ng m¸y mãc thiÕt bÞ kü thuËt ®· cã vµo s¶n xuÊt víi hiªô qu¶ cao h¬n. Thùc hiÖn nhËp khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ c«ng nghÖ sÏ t¹o c¬ së ®Ó tËn dông nguån lao ®éng d­ thõa trong n­íc, n©ng cao tr×nh ®é kü n¨ng cña ng­êi lao ®éng. MÆt kh¸c hµng ho¸ s¶n xuÊt ra tõ m¸y mãc thiÕt bÞ nhËp khÈu cã chÊt l­îng tèt h¬n, mÉu m· ®Ñp h¬n. §ã lµ mét kÝch thÝch lín ®èi víi sù c¹nh tranh lµnh m¹nh gi÷a c¸c doanh nghiÖp trong n­íc, ®ßi hái hä ph¶i ph¸t triÓn c¶ vÒ chiÒu réng lÉn chiÒu s©u, ph©n c«ng lao ®éng cã hiÖu qu¶, t¹o ra ®éng lùc cho sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ trong n­íc. Nh­ vËy nhËp khÈu lµ cÇu nèi tiªu dïng vµ s¶n xuÊt cña ta víi thÕ giíi. Bªn c¹nh ®ã viÖc nhËp khÈum¸y mãc thiÕt bÞ c«ng nghÖ cÇn thiÕt cho nÒn kinh tÕ cã thÓ ®em ®Õn cho chóng ta c¬ héi ph¸t triÓn nh÷ng ngµnh tiÒm n¨ng, lµ ®éng lùc ban ®Çu ®Ó n©ng cao xuÊt khÈu hµng ho¸ víi chÊt l­îng cao, mÉu m· phong phó, dÇn dÇn héi nhËp vµo thÞ tr­êng quèc tÕ. 3. C¸c chÝnh s¸ch nhËp khÈu ë n­íc ta hiÖn nay. NhËn thøc ®­îc vai trß quan träng cña nhËp khÈu, §¶ng vµ Nhµ n­íc ta rÊt quan t©m ®Õn ®æi míi c¸c chÝnh s¸ch nhËp khÈu sao cho phï hîp víi t×nh h×nh hiÖn t¹i. víi môc tiªu ®ã, quan ®iÓm cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta ®èi víi ho¹t ®éng nhËp khÈu nãi riªng vµ c¸c ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng, kinh tÕ ®èi ngo¹i nãi chung lµ: - Qu¸n triÖt bµi häc kÕt hîp søc m¹nh cña d©n téc vµ søc m¹nh thêi ®¹i trong ho¹t ®éng. - Më réng sù tham gia cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ vµ ho¹t ®éng d­íi sù qu¶n lý thèng nhÊt cña Nhµ n­íc. - Coi träng hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi trong ho¹t ®éng nhËp khÈu tøc lµ kh«ng chØ ch¹y theo môc ®Ých lîi nhuËn mµ bÊt chÊp, bá qua nh÷ng lîi Ých x· héi mµ ng­îc l¹i ph¶i kÕt hîp mét c¸ch hµi hoµ c¸c lîi Ých. VÝ dô nh­ thu lîi nhuËn nh­ng còng ph¶i t¹o ra c«ng ¨n viÖc lµm, n©ng cao uy tÝn vµ ®Þa vÞ cña ®Êt n­íc trªn th­¬ng tr­êng quèc tÕ. Nh÷ng quan ®iÓm nµy ®­îc cô thÓ ho¸ trong c¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n cña chÝnh s¸ch nhËp khÈu sau: a. Sö dông vèn nhËp khÈu tiÕt kiÖm, ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao: Thùc hiÖn nguyªn t¾c nµy cã nghÜa lµ ®ßi hái c¸c c¬ quan qu¶n lý còng nh­ mçi doanh nghiÖp ph¶i: - X¸c ®Þnh mÆt hµng nhËp khÈu phï hîp víi kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, khoa häc kü thuËt cña ®Êt n­íc. - Sö dông vèn tiÕt kiÖm, dµnh ngo¹i tÖ nhËp vËt t­, thiÕt bÞ s¶n xuÊt vµ ®êi sèng, khuyÕn khÝch s¶n xuÊt trong n­íc thay thÕ hµng xuÊt khÈu. - Nghiªn cøu thÞ tr­êng ®Ó nhËp ®­îc hµng ho¸ thÝch hîp víi gi¸ c¶ cã lîi, nhanh chãng ph¸t huy t¸c dông, ®Èy m¹nh s¶n xuÊt vµ n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n. b. NhËp khÈu thiÕt bÞ kü thuËt tiªn tiÕn hiÖn ®¹i: c. B¶o vÖ vµ thóc ®Èy s¶n xuÊt trong n­íc ph¸t triÓn, t¨ng nhanh xuÊt khÈu. §©y chÝnh lµ nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n cña chÝnh s¸ch nhËp khÈu mµ §¶ng vµ Nhµ n­íc ta ®Ò ra. §©y còng ®­îc hiÓu nh­ lµ c¸ch xö sù hay ®óng h¬n lµ nh÷ng quy t¾c thùc hiÖn trong ho¹t ®éng nhËp khÈu sao cho phï hîp víi lîi Ých cña x· héi còng nh­ cña c¸c doanh nghiÖp. * ChÝnh s¸ch nhËp khÈu cña ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m tíi: C¨n cø vµo môc tiªu cña chiÕn l­îc æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña n­íc ta ®Õn n¨m 2000 vµ nh÷ng nguyªn t¸c c¬ b¶n cña chÝnh s¸ch nhËp khÈu. ChÝnh s¸ch nhËp khÈu cña n­íc ta trong nh÷ng n¨m tíi lµ: - NhËp khÈu chñ yÕu lµ vËt t­ phôc vô cho s¶n xuÊt (x¨ng dÇu, ph©n bãn, s¾t thÐp, b«ng, dông cô phô tïng), hµng tiªu dïng thiÕt yÕu mµ trong n­íc ch­a s¶n xuÊt ®­îc hoÆc s¶n xuÊt ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu. H¹n chÕ nhËp khÈu hµng tiªu dïng xa xØ. - NhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé, d©y chuyÒn s¶n xuÊt m¸y mãc tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i, ®æi míi c«ng nghÖ. ¦u tiªn nhËp khÈu kü thuËt, c«ng nghÖ ®Ó chÕ biÕn hµng xuÊt khÈu. 4. Tæng qu¸t vÒ t×nh h×nh nhËp khÈu cña n­íc ta trong nh÷ng n¨m qua. Më réng th­¬ng m¹i quèc tÕ vµ c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i kh¸c lµ vËn dông mét trong nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm quÝ b¸u rót ra tõ thùc tiÔn n­íc ta trong nh÷ng n¨m qua. T¹i ®¹i héi VI Ban chÊp hµnh Trung ­¬ng§¶ng ®· nhÊn m¹nh "NhiÖm vô æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ trong chÆng ®­êng ®Çu tiªn còng nh­ sù ph¸t triÓn khoa häc kü thuËt vµ c«ng nghiÖp ho¸ XHCN cña n­íc ta tiÕn hµnh nhanh hay chËm, ®Òu ®ã phô thuéc mét phÇn quan träng vµo viÖc më réng vµ n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ ®èi ngo¹i". NÒn s¶n xuÊt x· héi n­íc ta h­íng ra ngoµi vµ ®­îc c¸c n­íc bÇu b¹n quèc tÕ h­íng vµo n­íc ta võa lµm kinh tÕ, võa hç trî gióp ®ì th× ta sÏ cã ®iÒu kiÖn c©n ®èi ®­îc xuÊt nhËp khÈu, tiÕn lªn cã "xuÊt siªu" vµ nh­ vËy lµ cã ®­îc tÝch luü cho s¶n xuÊt më réng. Kinh tÕ quèc d©n v÷ng m¹nh th× uy tÝn chÝnh trÞ cao vµ cã ®iÒu kiÖn gãp phÇn thóc ®Èy sù tiÕn bé cña nh©n loaÞ. Trong ®iÒu kiÖn cña thÕ giíi hiÖn ®¹i khi qu¸ tr×nh quèc tÕ ho¸ ®êi sèng kinh tÕ thÕ giíi trë nªn s©u réng h¬n bao giê hÕt vµ khi cuéc c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt ®· ph¸t triÓn ®Õn mét tr×nh ®é cao, trë thµnh mét yÕu tè kh«ng thÓ thiÕu ®­îc cho sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ, cho phÐp cã thÓ ph©n chia c¸c giai ®o¹n cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt thµnh nh÷ng kh©u kh¸c nhau vµ ph©n bè ë nh÷ng vÞ trÝ c¸ch nhau hîp lý th× kh«ng mét n­íc nµocã thÓ ®ãng cöa nÒn kinh tÕ, tù m×nh thùc hiÖn mét chÝnh s¸ch biÖt lËp t¸ch khái mèi quan hÖ còng co lîi víi thÕ giíi bªn ngoµi. NhËn thøc ®­îc ®iÒu ®ã, §¶ng vµ Nhµ n­íc ta ®· cã nh÷ng h­íng ®i míi trong ®­êng lèi chÝnh s¸ch cña m×nh. Trong nghÞ quyÕt §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø VII, VIII, §¶ng ®· nhÊn m¹nh tÇm quan träng cña kinh tÕ ®èi ngo¹i ®èi víi nhiÖm vô æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt n­íc còng nh­ ph¸t triÓn khoa häc kü thuËt vµ c«ng nghiÖp. Cho ®Õn nay, tuy ch­a l©u vµ còng ch­a ph¶i lµ nhiÒu song chóng ta còng thÊy ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng mõng tõ chÝnh s¸ch më réng th­¬ng m¹i, giao l­u kinh tÕ víi bªn ngoµi. N­íc ta ®ang tõng b­íc chuyÓn m×nh víi nhÞp ®é s¶n xuÊt míi b»ng nh÷ng c«ng nghÖ, khoa häc tiªn tiÕn, kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu hµng n¨m ngµy mét t¨ng. B¶ng 1: Kim ng¹ch XNK ViÖt Nam tõ n¨m 1991 N¨m ChØ tiªu 1994 1995 1996 1997 1998 1999 XuÊt khÈu 2.087 2.581 2.989 3.600 5.300 7.800 NhËp khÈu 2.338 2.541 2.879 4.500 7.500 8.150 C¸n c©n XNK -251 40 -890 -900 -2.200 -950 Tæng kim ng¹ch 4.425 5.122 5.868 8.100 18.800 15.350 Chó thÝch: Qua b¶ng trªn ta thÊy kim ng¹ch XNK nãi chung vµ nhËp khÈu nãi riªng t¨ng nhanh b×nh qu©n trªn 20% m«ic n¨m thêi kú tõ 1994 tíi nay. Còng trong thêi kú nµy tû träng nhËp khÈu hµng tiªu dïng t¨ng chiÕm trung b×nh 16%, nhËp m¸y mãc thiÕt bÞ gi¶m, nh­ng tØ träng nguyªn vËt liÖu vÉn cßn qu¸ lín, trung b×nh lµ 60% ®Æc biÖt lµ x¨ng dÇu, vµ vËt liÖu x©y dùng thÞ tr­êng nhËp khÈu chñ yÕu cña ViÖt Nam vÉn lµ c¸c n­íc ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng. Cho ®Õn nay tuy vÉn lµ n­íc "nhËp siªu" nh­ng chªnh lÖch xuÊt nhËp khÈu ngµy cµng ®­îc thu hÑp. 5. C¸c h×nh thøc nhËp khÈu ë n­íc ta hiÖn nay: Ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu chØ ®­îc tiÕn hµnh ë c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu trùc tiÕp nh­ng trong thùc tÕ, do t¸c ®éng cña ®iÒu kiÖn kinh doanh vµ sù n¨ng ®éng s¸ng t¹o cña ng­êi kinh doanh mµ ®· t¹o ra nhiÒu h×nh thøc nhËp khÈu ®a d¹ng kh¸c nhau. Cã thÓ kÓ ra ë ®©y mét vµi h×nh thøc nhËp khÈu th«ng dông ®ang ®­îc ¸p dông t¹i c¸c doanh nghiÖp n­íc ta hiÖn nay. a. NhËp khÈu t­ doanh: Ho¹t ®éng nhËp khÈu t­ doanh lµ ho¹t ®éng nhËp khÈu ®éc lËp cña mét doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu trùc tiÕp, doanh nghiÖp ph¶i nghiªn cøu thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc, tÝnh to¸n chi phÝ ®¶m b¶o kinh doanh nhËp khÈu cã l·i, ®óng ph­¬ng h­íng, chÝnh s¸ch, luËt ph¸p quèc gia còng nh­ quèc tÕ. b. NhËp khÈu ®æi hµng: - NhËp khÈu ®æi hµng: NhËp khÈu ®æi hµng cïng víi trao ®æi bï trõ lµ hai lo¹i nghiÖp vô chñi yÕu cña bu«n b¸n ®èi l­u. nã lµ mét h×nh thøc nhËp khÈu g¾n liÒn víi xuÊt khÈu, thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mµ lµ hµng ho¸, ë ®©y, môc ®Ých cña nhËp hµng kh«ng ph¶i chØ ®Ó thu l·i tõ ho¹t ®éng nhËp mµ cßn nh»m ®Ó xuÊt ®­îc hµng, thu l·i tõ ho¹t ®éng xuÊt. c. NhËp uû th¸c: - NhËp khÈu uû th¸c lµ ho¹t ®éng nhËp khÈu h×nh thµnh gi÷a mét doanh nghiÖp trong n­íc cã vèn ngo¹i tÖ riªng vµ cã nhu cÇu nhËp khÈu mét sè lo¹i hµng ho¸ nh­ng kh«ng cã quyÒn tham gia quan hÖ xuÊt nhËp khÈu trùc tiÕp ®· uû th¸c cho doanh nghiÖp cã chøc n¨ng trùc tiÕp giao dÞch ngo¹i th­¬ng tiÕn hµnh nhËp hµng theo yªu cÇu cña m×nh. Bªn nhËn uû th¸c ph¶i tiÕn hµnh ®µm ph¸n víi n­íc ngoµi ®Ó lµm thñ tôc nhËp khÈu hµng ho¸ theo yªu cÇu cña been uû th¸c vµ ®­îc h­ëng mét phÇn thï lao gäi lµ phÝ uû th¸c. d. NhËp khÈu liªn doanh: - NhËp khÈu liªn doanh: lµ ho¹t ®éng nhËp khÈu hµng ho¸ trªn c¬ së liªn kÕt kinh tÕ mét c¸ch tù nguyÖn gi÷a c¸c doanh nghiÖp trong ®ã cã Ýt nhÊtmét doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu trùc tiÕp, nh»m phèi hîp kü n¨ng ®Ó cïng giao dÞch vµ ®Ò ra c¸c chñ tr­¬ng biÖn ph¸p cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng nhËp khÈu, thóc ®Èy ho¹t ®éng nµy ph¸t triÓn theo h­íng cã lîi nhÊt cho c¶ hai bªn cïng chia l·i hay cïng chÞu lç. e. NhËp khÈu t¸i xuÊt: - NhËp khÈu t¸i xuÊt: lµ ho¹t ®éng nhËp hµng nh­ng kh«ng ph¶i ®Ó tiªu thô trong n­íc mµ ®Ó xuÊt khÈu sang mét n­íc thø ba nµo ®ã nh»m tho¶ m·n nhu cÇu vµ thu lîi nhuËn. Nh÷ng hµng nhËp khÈu nµy kh«ng ®­îc qua chÕ biÕn ë n­íc t¸i xuÊt. VËy kinh doanh theo ph­¬ng thøc t¹m nhËp t¸i xuÊt lµ mua hµng cña mét n­íc (n­íc xuÊt khÈu ) ®Ó b¸n cho mét n­íc kh¸c (n­íc nhËp khÈu ) nh»m môc ®Ých kiÕm lêi, cã lµm thñ tôc nhËp khÈu hµng ho¸ vµo ViÖt Nam trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh råi t¸i xuÊt mµ kh«ng qua gia c«ng chÕ biÕn. Trªn ®©y lµ c¸c h×nh thøc nhËp khÈu phæ biÕn ë n­íc ta, c¨n cø vµo t×nh h×nh cña mçi doanh nghiÖp mµ c¸c doanh nghiÖp lùa chän h×nh thøc phï hîp. II. néi dung cña ho¹t ®éng nhËp khÈu hµng ho¸ trong doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu NhËp khÈu lµ viÖc mua hµng ho¸ cña n­íc ngoµi nh»m ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh vµ ®êi sèng. Song viÖc mua hµng ë ®©y cã nh÷ng nÐt riªng phøc t¹p h¬n mua b¸n trong n­íc: nh­ giao dÞch víi nh÷ng ng­êi cã quèc tÞch kh¸c nhau, thÞ tr­êng réng lín khã kiÓm so¸t, mua b¸n qua trung gian chiÕm tû träng lín, ®ång tiÒn thanh to¸n lµ ngo¹i tÖ m¹nh, hµng ho¸ ph¶i vËn chuyÓn qua biªn giíi, cöa khÈu c¸c quèc gia kh¸c nhau, ph¶i tu©n thñ c¸c tËp qu¸n, th«ng lÖ quèc tÕ còng nh­ cña ®Þa ph­¬ng. Ho¹t ®éng nhËp khÈu ®­îc tæ chøc thùc hiÖn víi nhiÒu nghiÖp vô nhiÒu kh©u tõ ®iÒu tra nghiªn cøu thÞ tr­êng n­íc ngoµi, lùa chän hµng ho¸ nhËp khÈu, ®èi t¸c, tiÕn hµnh giao dÞch ®µm ph¸n, ký kÐt hîp ®ång vµ tæ chøc thùc hiÖn hîp ®ång. Mçi kh©u, mçi nghiÖp vô ph¶i ®­îc nghiªn cøu thùc hiÖn ®Çy ®ñ, kü l­ìng vµ ®Æt trong mèi quan hÖ lÉn nhau, tranh thñ n¾m b¾t ®­îc nh÷ng lîi thÕ ®¶m b¶o cho ho¹t ®éng kinh doanh nhËp khÈu ®¹t hiÖu qu¶ cao nhÊt. Nh­ vËy cho dï nhËp khÈu h×nh thøc nµo ®i n÷a th× c¸c b­íc tiÕn hµnh nhËp khÈu ë c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu ®Òu bao gåm c¸c tr×nh tù sau: 1. Nghiªn cøu thÞ tr­êng nhËp khÈu, lùa chän b¹n hµng giao dÞch. Nghiªn cøu thÞ tr­êng bao gåm nh÷ng b­íc sau: a. Nghiªn cøu mÆt hµng nhËp khÈu: Môc ®Ých cña nghiªn cøu mÆt hµng nhËp khÈu ®Ó tiÕn hµnh nhËp ®óng chñng lo¹i mµ thÞ tr­êng trong n­íc cÇn, kinh doanh cã hiÖu qu¶, ®¹t ®­îc môc tiªu lîi nhuËn cña doanh nghiÖp. ViÖc nhËn biÕt c¸c mÆt hµng nhËp khÈu tr­íc hÕt c¨n cø vµo nhu cÇu s¶n xuÊt vµ tiªu dïng trong n­íc vÒ sè l­îng, chÊt l­îng, tÝnh thêi vô, thÞ hiÕu còng nh­ tËp qu¸n tiªu dïng cña tõng vïng, tõng lÜnh vùc s¶n xuÊt. Tõ ®ã tiÕn hµnh xem xÐt c¸c khÝa c¹nh cña hµng ho¸ cÇn nhËp khÈu nh­: c«ng cô, ®Æc tÝnh quy c¸ch, phÈm chÊt mÉu m·, gi¸ c¶, ®iÒu kiÖn mua b¸n, kh¶ n¨ng s¶n xuÊt, c¸c dÞch vô kÌm theo v.v… §Ó lùa chän ®­îc mÆt hµng kinh doanh, mét nh©n tè n÷a ph¶i ®­îc tÝnh ®Õn, ®ã lµ tû suÊt ngo¹i tÖ cña c¸c mÆt hµng. trong nhËp khÈu, tû suÊt ngo¹i tÖ lµ tæng sè tiÒn b¶n tÖ cã thÓ thu ®­îc khi chØ ra mét ®¬n vÞ ngo¹i tÖ ®Ó nhËp khÈu. NÕu tû suÊt ngo¹i tÖ mÆt hµng ®ã (VND/USD) lín h¬n tû gi¸ hèi ®o¸i trªn thÞ tr­êng th× viÖc chän mÆt hµng nhËp khÈu lµ hiÖu qu¶. Ngoµi ra, viÖc lùa chän hµng ho¸ nhËp khÈu cßn ph¶i dùa vµo kinh ngiÖm cña ng­êi nghiªn cøu thÞ tr­êng ®Ó dù ®o¸n xu h­íng biÕn ®éng cña gi¸ c¶ thÞ tr­êng trong n­íc còng nh­ ngoµi n­íc, kh¶ n¨ng th­¬ng l­îng ®Ó ®¹t tíi ®iÒu kiÖn mua b¸n ­u thÕ h¬n. b. Nghiªn cøu dung l­îng thÞ tr­êng vµ c¸c nh©n tè ¶nh h­ëng: Dung l­îng thÞ tr­êng lµ khèi l­îng hµng ho¸ ®­îc giao dÞch trªn mét ph¹m vi thÞ tr­êng nhÊt ®Þnh, trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh (th­êng lµ mét n¨m). Nghiªn cøu dung l­îng thÞ tr­êng ph¶i x¸c ®Þnh nhu cÇu thËt cña kh¸ch hµng vµ kh¶ n¨ng cung cÊp cña nhµ s¶n xuÊt. Nghiªn cøu thÞ tr­êng nh»m hiÓu râ h¬n vÒ quy luËt vËn ®éng cña thÞ tr­êng, ®­îc thÓ hiÖn qua sù biÕn ®éng cña nhu cÇu vµ kh¶ n¨ng s¶n xuÊt hµng ho¸. Tõ ®ã, ng­êi nhËp khÈu cã thÓ gi¶i quyÕt hµng lo¹t vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn thÞ tr­êng. §èi víi ng­êi nhËp khÈu t×m hiÓu dung l­îng thÞ tr­êng lµ rÊt quan träng. Dung l­îng thÞ tr­êng kh«ng cè ®Þnh, nã thay ®æi tuú theo t×nh h×nh do t¸c ®éng tæng hîp cña nhiÒu nh©n tè trong thêi gian nhÊt ®Þnh. C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn dung l­îng thÞ tr­êng cã thÓ chia lµm 3 nhãm, c¨n cø vµo thêi gian ¶nh h­ëng cña chóng víi thÞ tr­êng. * C¸c nh©n tè lµm cho dung l­îng thÞ tr­êng biÕn ®éng cã tÝnh chu kú: §ã lµ sù vËn ®éng cña t×nh h×nh kinh tÕ c¸c n­íc trªn thÕ giíi ®Æc biÖt lµ c¸c t­ b¶n chñ nghÜa vµ tÝnh chÊt thêi vô trong s¶n xuÊt, l­u th«ng vµ ph©n phèi hµng ho¸. Sù vËn ®éng cña nÒn kinh tÕ t­ b¶n chñ nghÜa lµ nh©n tè quan träng ¶nh h­ëng tãi tÊt c¶ c¸c thÞ tr­êng, ®Æc biÖt lµ thÞ tr­êng t­ liÖu s¶n xuÊt. Sù ¶nh h­ëng nµy cã thÓ ph¹m vi thÕ giíi hoÆc khu vùc. Khi nÒn kinh tÕ t­ b¶n chñ nghÜa r¬i vµo khñng ho¶ng th× dung l­îng thÞ tr­êng bÞ co hÑp cßn ng­îc l¹i th× dung l­îng thÞ tr­êng më réng. Nh­ ®· nãi ë trªn mét nh©n tè n÷a lµm dung l­îng thÞ tr­êng thay ®æi cã tÝnh chÊt vhu kú lµ tÝnh thêi vô cña s¶n xuÊt. Nh©n tè nµy ¶nh h­ëng tíi dung l­îng thÞ tr­êng hµng ho¸ trong kh©u s¶n xuÊt vµ l­u th«ng hµng ho¸ ë ph¹m vi, møc ®é kh¸c nhau. * C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng l©u dµi ®Õn dung l­îng thÞ tr­êng: C¸c nh©n tè thuéc nhãm nµy t­¬ng ®èi nhiÒu d­íi ®©y lµ mét sè nh©n tè c¬ b¶n: - TiÕn bé khoa häc kü thuËt: Víi sù ph¸t triÓn cña khoa häc kü thuËt, s¶n xuÊt vµ nhu cÇu vÒ hµng ho¸ còng ®­îc më réng, cã nghÜa lµ dung l­îng thÞ tr­êng còng thay ®æi. §Æc biÖt ®èi víi m¸y mãc thiÕt bÞ, nhu cÇu nhËp khÈu ë c¸c n­íc kÐm ph¸t triÓn kh«ng ngõng t¨ng lªn, lµm ¶nh h­ëng tíi dung l­îng thÞ tr­êng. - C¸c chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc vµ tËp ®oµn lòng ®o¹n (TËp ®oµn s¶n xuÊt lín) . - ThÞ hiÕu tËp qu¸n cña ng­êi tiªu dïng, kh¶ n¨ng s¶n xuÊt hµng thay thÕ. * C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng t¹m thêi ®Õn dung l­îng thÞ tr­êng: bao gåm c¸c hiÖn t­îng ®Çu c¬ g©y ra nh÷ng ®ét biÕn vÒ cung vµ cÇu, c¸c yÕu tè tù nhiªn nh­ thiªn tai, ®éng ®Êt, b·o lò, h¹n h¸n… C¸c yÕu tè vÒ chÝnh trÞ x· héi nh­ ®×nh c«ng v.v… Trªn ®©y lµ nh÷ng nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn sù biÕn ®éng cña dung l­îng thÞ tr­êng. Khi nghiªn cøu ph¶i thÊy râ nh©n tè nµo cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®Õn xu h­íng vËn ®éng cña thÞ tr­êng trong giai ®o¹n hiÖn nay vµ t­¬ng lai. §iÒu ®ã cã ý nghÜa quan träng trong kinh doanh xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸, gióp cho nhµ kinh doanh xuÊt nhËpddeef ra c¸c quyÕt ®Þnh kÞp thêi, nhanh chãng ®¹t hiÖu qu¶ cao nhÊt. c. Lùa chän ®èi t­îng giao dÞch trong Th­¬ng m¹i Quèc tÕ, b¹n hµng hay kh¸ch hµng lµ nh÷ng ng­êi hoÆc nh÷ng tæ chøc cã quan hÖ giao dÞch víi ta nh»m thùc hiÖn c¸c quan hÖ hîp ®ång mua b¸n hµng ho¸, dÞch vô, c¸c ho¹t ®éng hîp t¸c kinh tÕ hay khoa häc kü thuËt liªn quan ®Õn viÖc cung cÊp hµng ho¸, dÞch vô, c¸c ho¹t ®éng hîp t¸c kinh tÕ hay khoa häc kü thuËt liªn quan ®Õn viÖc cung cÊp hµng ho¸. Lùa chän ®èi t­îng giao dÞch bao gåm vÉn ®Ò lùa chän n­íc ®Ó giao dÞch vµ lùa chän th­¬ng giao dÞch. - Khi chän n­íc ®Ó nhËp khÈu hµng ho¸ nh»m ®¸p øng nhu cÇu trong n­íc chóng ta cÇn ph¶i nghiªn cøu t×nh h×nh s¶n xuÊt cña n­íc ®ã, kh¶ n¨ng vµ chÊt l­îng hµng xuÊt khÈu, chÝnh s¸ch vµ tËp qu¸n th­¬ng m¹i cña n­íc ®ã. - Chän th­¬ng nh©n ®Ó giao, trong ®iÒu kiÖn cho phÐp, hiÖu qu¶ nhÊt lµ nªn chän nh÷ng ng­êi xuÊt nhËp khÈu trùc tiÕp. Néi dung cÇn thiÕt ®Ó nghiªn cøu lùa chän th­¬ng nh©n bao gåm: quan ®iÓm kinh doanh cña th­¬ng nh©n ®ã, lÜnh vùc kinh doanh cña hä, kh¶ n¨ng vèn vµ c¬ së vËt chÊt, uy tÝn vµ mèi quan hÖ trong kinh doanh cña hä. d. Nghiªn cøu gi¸ c¶ hµng ho¸ nhËp khÈu: Gi¸ c¶ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña gi¸ trÞ hµng ho¸, ®ång thêi biÓu hiÖn mét c¸ch tæng hîp c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ, c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. Gi¸ c¶ lu«n lu«n g¾n liÒn víi thÞ tr­êng vµ lµ mét yÕu tè cÊu thµnh thÞ tr­êng. Trong bu«n b¸n quèc tÕ, gi¸ c¶ l¹i cµng phøc t¹p cµng phøc t¹p do viÖc mua b¸n diÔn ra gi÷a c¸c khu vùc kh¸c nhau, trong mét thêi gian dµi vµ c¸c chÝnh s¸ch thuÕ kh¸c nhau. Nghiªn cøu gi¸ c¶ thÞ tr­êng lµ mét bé phËn cña nghiªn cøu thÞ tr­êng vµ bao gåm c«ng viÖc nh­: nghiªn cøu møc gi¸ tõng mÆt hµng t¹i tõng ®iÓm trªn thÞ tr­êng, xu h­íng biÕn ®éng vµ c¸c nh©n tè ¶nh h­ëng tíi nã, c¸c lo¹i gi¸. Gi¸ quèc tÕ cã tÝnh chÊt ®¹i diÖn ®èi víi lo¹i hµng ho¸ nhÊt ®Þnh trªn thÞ tr­êng thÕ giíi vµ lµ gi¸ cña nh÷ng giao dÞch th­¬ng m¹i th«ng th­êng, kh«ng kÌm theo mét ®iÒu kiÖn ®Æc biÖt nµo vµ thanh to¸n b»ng ngo¹i tÖ tù do chuyÓn ®æi. Xu h­íng biÕn ®éng gi¸ c¶ c¸c lo¹i hµng ho¸ trªn thÞ tr­êng thÕ giíi rÊt phøc t¹p nh­ng nãi chung cã tÝnh t¹m thêi. Gi¸ c¶ trªn thÞ tr­êng thÕ giíi lu«n biÕn ®éng do c¸c nguyªn nh©n sau: + Nh©n tè chu kú: lµ sù vËn ®éng cã quy luËt cña nÒn kinh tÕ, lµ nh©n tè c¬ b¶n ¶nh h­ëng ®Õn sù biÕn ®éng gi¸ c¶ cña tÊt c¶ c¸c lo¹i hµng ho¸. + Nh©n tè lòng ®o¹n: Lµm xuÊt hiÖn nhiÒu møc gi¸ cña cïng mét lo¹i hµng trªn c¸c thÞ tr­êng kh¸c nhau thËm chÝ trªn cïng mét thÞ tr­êng. + Nh©n tè c¹nh tranh: Lµm cho gi¸ c¶ biÕn ®éng theo xu h­íng kh¸c nhau tuú thuéc ®èi t­îng tham gia c¹nh tranh lµ ng­êi mua hay ng­êi b¸n. + Nh©n tè cung cÇu: ¶nh h­ëng trùc tiÕp tíi gi¸ c¶ hµng ho¸. + Nh©n tè thêi vô: Gi¸ c¶ biÕn ®éng theo tõng mïa vô. Ngoµi ra cßn c¸c nh©n tè ¶nh h­ëng tíi sù biÕn ®éng cña gi¸ c¶ hµng ho¸ nh­ l¹m ph¸t, c¸c chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc, t×nh h×nh chÝnh trÞ x· héi. Qua trªn khi ®Þnh gi¸ nhËp khÈu cho mét lo¹i hµng ho¸, chóng ta cÇn ph¶i tham kh¶o gi¸ xuÊt khÈu mÆt hµng ®ã ®i c¸c thÞ tr­êng kh¸c, c­íc phÝ vËn t¶i… vµ víi møc gi¸ ®ã céng víi c¸c chi phÝ cã liªn quan liÖu cã phï hîp víi thÞ tr­êng trong n­íc hay kh«ng. Tãm l¹i qua nghiªn cøu nh÷ng nh©n tè trªn ®©y cho phÐp chóng ta biÕt râ vÒ thÞ tr­êng vµ quy luËt vËn ®éng cña nã. §iÒu cÇn l­u ý trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu thÞ tr­êng vµ ph©n tÝch th«ng tin thÞ tr­êng chóng ta nªn lùa chän cho m×nh thÞ tr­êng träng ®iÓm vµ lùa chän kinh doanh mÆt hµng cã hiÖu qu¶ nhÊt. §ång thêi chóng ta s¾p xÕp thø tù ­u tiªn cho tõng thÞ tr­êng ®èi víi tõng mÆt hµng cô thÓ ®Ó sau nµy chóng ta cã lùa chän ®èi t¸c giao dÞch phï hîp víi m×nh vµ lùa chän mÆt hµng kinh doanh ®¶m b¶o thùc hiÖn ®­îc môc tiªu tèi ®a ho¸ lîi nhuËn. 2. §µm ph¸n, ký kÕt vµ thùc hiÖn hîp ®ång nhËp khÈu hµng ho¸ a. §Æt hµng vµ hái hµng trong th­¬ng m¹i quèc tÕ: - §Æt hµng lµ lêi ®Ò nghÞ cña nhµ nhËp khÈu göi cho nhµ xuÊt khÈu biÓu thÞ muèn mua hµng ho¸ hoÆc dÞch vô nhÊt ®Þnh theo nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh vÒ gi¸ c¶, thêi gian giao hµng, ph­¬ng thøc thanh to¸n. - Chµo hµng lµ lêi ®Ò nghÞ cña nhµ xuÊt khÈu göi cho nhµ nhËp khÈu thÓ hiÖn ý ®Þnh muèn b¸n theo nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh vÒ gi¸ c¶, thêi gian giao hµng vµ ph­¬ng thøc thanh to¸n. §©y lµ c¸c lêi ®Ò nghÞ ký kÕt hîp ®ång, hai bªn ch­a cã g× rµng buéc víi nhau. b. §µm ph¸n vµ ký kÕt hîp ®ång Sau khi nhËn ®­îc thñ tôc chµo hµng hay ®Æt hµng vµ cã sù tr¶ lêi tõ phÝa bªn kia, hai bªn tæ chøc ®µm ph¸n, th­¬ng l­îng ®Ó ®i ®Õn mét tho¶ thuËn chung vÒ ®iÒu mua b¸n vµ tiÕn hµnh ký kÕt hîp ®ång. b1. §µm ph¸n: lµ viÖc bµn b¹c trao ®æi víi nhau c¸c ®iÒu kiÖn mua b¸n gi÷a c¸c nhµ kinh doanh ®Ó ®i ®Õn thèng nhÊt ký hîp ®ång. Trong Th­¬ng m¹i Quèc tÕ th­êng cã 3 h×nh thøc ®µm ph¸n sau: - §µm ph¸n qua th­ tÝn - §µm ph¸n qua ®iÖn tho¹i. - §µm ph¸n b»ng c¸ch gÆp gì trùc tiÕp. Mçi h×nh thøc ®µm ph¸n ®Òu cã ­u nh­îc ®iÓm nhÊt ®Þnh, tuú tõng tr­êng hîp cô thÓ mµ lùa chän h×nh thøc ®µm ph¸n cho phï hîp. Ch¼ng h¹n trong tr­êng hîp nhËp khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ ®ßi hái ph¶i cã kinh nghiÖm vÒ kü thuËt vµ nªn ¸p dông h×nh thøc ®µm ph¸n trùc tiÕp lµ tèt nhÊt. b2. C¸c b­íc ®µm ph¸n trong nhËp khÈu bao gåm: - Hái gi¸ - Chµo hµng (ph¸t gi¸) - Hoµn gi¸ (mÆc c¶) - ChÊp nhËn - X¸c nhËn b3. Hîp ®ång kinh tÕ vÒ nhËp khÈu hµng ho¸ (hau hîp ®ång nhËp khÈu) Hîp ®ång kü thuËt ngo¹i th­¬ng lµ sù tho¶ thuËn cña ®­¬ng sù cã quèc tÞch kh¸c nhau trong ®ã mét bªn gäi lµ bªn b¸n (hay bªn xuÊt khÈu ) cã nghÜa vô ph¶i chuyÓn vµo quyÒn së h÷u cña bªn kia gäi lµ bªn mua (hay bªn nhËp khÈu) mét tµi s¶n nhÊt ®Þnh gäi lµ hµng ho¸. Bªn mua cã tr¸ch nhiÖm tr¶ tiÒn vµ nhËn hµng. H×nh thøc hîp ®ång b»ng v¨n b¶n lµ mét h×nh thøc b¾t buéc ®èi víi c¸c ®¬n vÞ xuÊt nhËp khÈu ë n­íc ta. C¸c ®iÒu kho¶n trong hîp ®ång do bªn mua vµ bªn b¸n tho¶ thuËn chi tiÕt, mÆc dï tr­íc ®ã ®¬n ®Æt hµng vµ chµo hµng, nh­ng vÉn ph¶i thiÕt lËp v¨n b¶n hîp ®ång sao cho cã c¬ së ph¸p lý cô thÓ ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ho¹t ®éng trao ®æi hµng ho¸ tõ quèc gia nµysang quèc gia kh¸c vµ lµm c¨n cø cho viÖc x¸c ®Þnh lçi (tr¸ch nhiÖm) khi cã tranh chÊp x¶y ra. * Hîp ®ång kinh tÕ ngo¹i th­¬ng cã vai trß rÊt quan träng v×: + §©y lµ b»ng chøng ®Ó b¶o vÖ quyÒn lîi cña c¸c bªn tham gia ký kÕt. + §©y lµ b»ng chøng ®Ó quy tr¸ch nhiÖm cho bªn vi ph¹m hîp ®ång. + Hîp ®ång kinh tÕ ngo¹i th­¬ng t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc thèng kª, theo dâi vµ kiÓm tra viÖc thùc hiÖn hîp ®ång. * §Æc ®iÓm cña hîp ®ång kinh tÕ ngo¹i th­¬ng: + Chñ thÓ cña hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th­¬ng lµ c¸c ph¸p nh©n cã quèc tÞch kh¸c nhau. + Hµng ®­îc chuyÓn tõ n­íc nµy sang n­íc kh¸c + §ång tiÒn thanh to¸n trong hîp ®ång lµ ngo¹i tÖ hay cã nguån gèc ngo¹i lÖ ®èi víi mét trong hai bªn ký kÕt hîp ®ång. * Trong bu«n b¸n quèc tÕ cã thÓ cã nhiÒu ph­¬ng thøc ký kÕt hîp ®ång kh¸c nhau: + Hai bªn còng ký kÕt vµo mét hîp ®ång mua b¸n (mét v¨n b¶n) + Ng­êi mua x¸c nhËn (b»ng v¨n b¶n) lµ ng­êi mua ®· ®ång ý víi c¸c ®iÒu kiÖn vµ ®iÒu kho¶n cña mét chñ chµo hµng tù do nÕu ng­êi mua viÕt dïng thñ tôc cÇn thiÕt vµ trong thêi h¹n hiÖu lùc cña th­ chµo hµng. + Ng­êi b¸n x¸c nhËn (b»ng v¨n b¶n) ®¬n ®Æt hµng cña ng­êi mua trong thêi h¹n hiÖu lùc cña ®¬n ®Æt hµng. + Trao ®æi b»ng th­ x¸c nhËn ®¹t ®­îc nh÷ng ®iÒu tho¶ thuËn trong ®¬n ®Æt hµng tr­íc ®©y cña hai bªn (nªu râ nh÷ng ®iÒu kiÖn ®· ®­îc tho¶ thuËn). Hîp ®ång chØ cã thÓ coi nh­ ®· ký kÕt chØ trong tr­êng hîp c¸c bªn ®· ký vµo hîp ®ång. C¸c bªn tham gia ký kÕt hîp ®ång ph¶i cã ®ñ n¨ng lùc hµnh vi vµ n¨ng lùc ph¸p luËt vµ cã ®ñ thÈm quyÒn. * Néi dung cña hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th­¬ng bao gåm nh÷ng diÒu kho¶n chÝnh sau: + Tªn hµng + Sè l­îng vµ c¸ch x¸c ®Þnh. §Æc biÖt l­u ý tíi tõng lo¹i hµng, ®Ó x¸c ®Þnh sè l­îng cho chuÈn x¸c (thµnh phÇn, møc hao hôt tù nhiªn…) + Qui c¸ch, phÈm chÊt vµ c¸ch x¸c ®Þnh. + §ãng gãi, bao b× m· ký hiÖu ph¶i phï hîp víi hµng ho¸. + Thêi h¹n, ph­¬ng tiÖn vµ ®Þa ®iÓm giao hµng. + Gi¸ c¶, gi¸ trÞ, ®iÒu kiÖn giao hµng. + Ph­¬ng thøc thanh to¸n vµ chøng tõ thanh to¸n. + B¶o hiÓm. + Ph¹t vµ båi th­êng thiÖt h¹i + Tranh chÊp vµ gi¶i quyÕt tranh chÊp. + B¶o hµnh, khiÕu n¹i. + KiÓm tra vµ gi¸m ®Þnh hµng ho¸, xuÊt khÈu + Tr­êng hîp bÊt kh¶ kh¸ng. + C¸c ®iÒu kho¶n kh¸c. c. Tæ chøc thùc hiÖn hîp ®ång nhËp khÈu. ViÖc tæ chøc thùc hiÖn hîp ®ång nhËp khÈu bao gåm c¸c b­íc sau: c1. Xin giÊy phÐp nhËp khÈu: Xin giÊy phÐp nhËp khÈu lµ vÊn ®Ò quan träng ®Çu tiªn vÒ mÆt ph¸p lý ®Ó tiÕn hµnh c¸c kh©u tiÕp theo trong qu¸ tr×nh nhËp khÈu hµng ho¸, nÕu hµng ho¸ cã trong nghÞ ®Þnh th­ th× kh«ng cÇn ph¶i xin phÐp. HiÖn nay, viÖc cÊp giÊy phÐp xuÊt nhËp khÈu ®­îc qui ®Þnh nh­ sau: - Bé th­¬ng m¹i cÊp giÊy phÐp xuÊt nhËp khÈu tõng chuyÕn hµng mËu dÞch. - Tæng côc H¶i quan cÊp giÊy phÐp hµng phi mËu dÞch. * Hå s¬ xin cÊp giÊy phÐp bao gåm: + §¬n xin phÐp + PhiÕu h¹n ng¹ch + B¶n sao hîp ®ång ®· ký kÕt víi n­íc ngoµi hoÆc b¶n sao L/C­ Mçi giÊy phÐp chØ cÊp cho mét chñ hµng kinh doanh ®Ó xuÊt nhËp khÈu mét hoÆc mét sè mÆt hµng víi mét n­íc nhÊt ®Þnh, chuyªn trë b»ng ph­¬ng thøc vËn t¶i vµ giao nhËn t¹i mét ®Þa ®iÓm nhÊt ®Þnh. c2. Më L/C: Nõu lµ ph­¬ng thøc thanh to¸n tÝn dông chøng tõ, bªn mua ph¶i lµm thñ tôc më L/C khi bªn b¸n yªu cÇu. L/C lµ mét v¨n b¶n ph¸p lý trong ®ã ng©n hµng më L/C cam kÕt tr¶ tiÒn cho ng­êi xuÊt khÈu nÕu hä tr×nh ®­îc bé chøng tõ thanh to¸n phï hîp víi néi dung cña L/C. C¸c ®Æc ®iÓm cña L/C xin tr×nh bµy thªm ë phÇn thanh to¸n. c3. Thuª tÇu chá hµng (HoÆc uû th¸c thuª tµu) Trong tr­êng hîp nhËp khÈu FOB chóng ta ph¶i tiÕn hµnh thuª tµu dùa vµo c¸c c¨n cø sau ®©y: + Nh÷ng ®iÒu kho¶n cña hîp ®ång + §Æc ®iÓm cña hµng ho¸ mua b¸n + §iÒu kiÖn vËn t¶i. Tuú vµo khèi l­îng vµ ®Æc ®iÓm hµng ho¸ cÇn chuyªn chë mµ lùa chän thuª tµu cho phï hîp, ®¶m b¶o thuËn lîi vµ nhanh chãng. Ch¼ng h¹n ®èi víi hµng ho¸ cã khèi l­îng nhá th­êng thuª tµu chî, hµng cã khèi l­îng lín, phøc t¹p ph¶i thuª tÇu chuyÕn. HiÖn nay do ®iÒu kiÖn vÒ tµu cña chóng ta rÊt h¹n chÕ vµ viÖc thuª tµu n­íc ngoµi ®èi víi doanh nghiÖp ViÖt Nam kh«ng dÔ l¾m nªn chóng ta th­êng nhËp khÈu theo ®iÒu kiÖn CIF. c4. Mua b¶o hiÓm: Chuyªn chë hµng ho¸ b»ng ®­êng biÓn th­êng gÆp rñi ro vµ tæn thÊt. Bëi vËy, trong kinh doanh Th­¬ng m¹i Quèc tÕ, b¶o hiÓm ®­êng biÓn lµ lo¹i h×nh b¶o hiÓm phæ biÕn nhÊt. C¸c ®¬n vÞ kinh doanh khi mua b¶o hiÓm ph¶i lµm mét hîp ®ång b¶o hiÓm víi C«ng ty b¶o hiÓm. Tuú thuéc vµo ®Æc ®iÓm vµ tÝnh chÊt cña hµng ho¸, ®iÒu kiÖn vËn chuyÓn mµ mua b¶o hiÓm chuyÕn hay b¶o hiÓm bao(mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh). c5. Lµm thñ tôc h¶i quan Hµng ho¸ vËn chuyÓn qua biªn giíi quèc gia ®Ó nhËp khÈu hay xuÊt khÈu ®Òu ph¶i lµm thñ tôc h¶i quan. Thñ tôc h¶i quan lµ mét c«ng cô qu¶n lý hµnh vi mua - b¸n theo ph¸p luËt cña Nhµ n­íc ®Ó ng¨n chÆn bu«n lËu: ViÖc lµm thñ tôc h¶i quan bao gåm 3 b­íc chñ yÕu sau: + Khai b¸o h¶i quan: chñ hµng ph¶i kª khai chi tiÕt vÒ hµng ho¸ lªn tê khai h¶i quan ®Ó c¬ quan h¶i quan kiÓm tra c¸c thñ tôc giÊy tê (giÊy phÐp xuÊt nhËp khÈu, hîp ®ång mua b¸n…) + XuÊt tr×nh hµng ho¸: Hµng ho¸ ph¶i ®­îc xÕp trËt tù, thuËn tiÖn cho viÖc kiÓm so¸t. H¶i quan ®èi chiÕu hµng ho¸ trong tê khai víi thùc tÕ ®Ó quyÕt ®Þnh cã cho hµng qua biªn giíi hay kh«ng. + Thùc hiÖn c¸c qui ®Þnh cña h¶i quan: Sau khi kiÓm tra giÊy tê, hµng ho¸, h¶i quan quyÕt ®Þnh cã cho hµng ho¸ qua biªn giíi hay kh«ng, hoÆc cho qua víi c¸c ®iÒu kiÖn mµ chñ hµng ph¶i thùc hiÖn nghiªm chØnh. NÕu vi ph¹m c¸c quyÕt ®Þnh cña h¶i quan sÏ bÞ xö ph¹t tuú theo møc ®é nÆng nhÑ. c6. NhËn hµng nhËp khÈu: Theo nghÞ ®Þnh 200/CP ngµy 31/12/93 cña Nhµ n­íc th× mäi viÖc giao nhËn hµng ho¸ ®Òu ph¶i uû th¸c qua c¶ng. Khi hµng vÒ, c¶ng b¸o cho chñ hµng biÕt vµ chñ hµng sÏ lµm c¸c thñ tôc nhËn hµng. c7. KiÓm tra hµng ho¸. Sau khi nhËn hµng, bªn nhËp khÈu lµm thñ tôc kiÓm tra qui c¸ch phÈm chÊt hµng nhËp. Th«ng th­êng hai bªn lùa chän mét c¬ quan gi¸m ®Þnh ch¼ng h¹n nh­ Vinacotrol. c8. Thanh to¸n tiÒn hµng nhËp khÈu. NghiÖp vô thanh to¸n lµ sù vËn dông tæng hîp c¸c ®iÒu kiÖn thanh to¸n quèc tÕ, lµ nghiÖp vô quan träng vµ cuèi cïng trong viÖc thùc hiÖn hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu. Trong kinh doanh Th­¬ng m¹i Quèc tÕ hiÖn nay cã rÊt nhiÒu ph­¬ng thøc thanh to¸n kh¸c nhau nh­: ph­¬ng thøc nhê thu, ph­¬ng thøc chuyÓn tiÒn, ph­¬ng thøc tÝn dông chøng tõ vµ ph­¬ng thøc chuyÓn tiÒn ®­îc sö dông phæ biÕn nhÊt. * Ph­¬ng thøc tÝn dông høng tõ (thanh to¸n b»ng th­ tÝn dông L/C: Letter ß credit) Ph­¬ng thøc tÝn dông chøng tõ lµ mét sù tho¶ thuËn trong ®ã mét ng© hµng (ng©n hµng më L/C) theo yªu cÇu cña kh¸ch hµng (ng­êi nhËp khÈu) tr¶ tiÒn cho ng­êi thø 3 hoÆc bÊt cø ng­êi nµo theo lÖnh cña ng­êi thø 3 ®ã (ng­êi h­ëng lîi) hoÆc sÏ tr¶, chÊp nhËn, mua hèi phiÕu do ng­êi h­ëng lîi ph¸t hµnh hoÆc cho phÐp mét ng©n hµng kh¸c tr¶ tiÒn, chÊp nhËn, hay mua hèi phiÕu khi xuÊt tr×nh ®Çy ®ñ c¸c bé chøng tõ ®· qui ®Þnh vµ mäi ®iÒu kiÖn ®Æt ra ®Òu ®­îc thùc hiÖn ®Çy ®ñ. * Ph­¬ng thøc chuyÓn tiÒn Lµ ph­¬ng thøc trong ®ã ng­êi mua (ng­êi nhËp khÈu ) yªu cÇu ng©n hµng cña m×nh chuyÓn mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh cho ng­êi xuÊt khÈu (ng­êi h­ëng lîi) t¹i mét ®Þa ®iÓm nhÊt ®Þnh. III. C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn ho¹t ®éng nhËp khÈu hµng ho¸ trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng . Sù biÕn ®éng cña tÊt c¶ c¸c sù vËt hiÖn t­îng ®Òu cã nh÷ng nguyªn nh©n trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp trong mèi quan hÖ h÷u c¬ víi nhau. Ho¹t ®éng nhËp khÈu còng vËy, lu«n lu«n thay ®æi tuú theo diÔn biÕn cña r×nh h×nh do t¸c ®éng tæng hîp cña nhiÒu nh©n tè trong nh÷ng giai ®o¹n nhÊt ®Þnh. 1. ChÕ ®é, chÝnh s¸ch, luËt ph¸p trong n­íc còng nh­ quèc tÕ §©y lµ yÕu tè mµ c¸c doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu buéc ph¶i n¾m ch¾c vµ tu©n theo mét c¸ch v« ®iÒu kiÖn bëi v× nã cã thÓ hiÖn ý chÝ cña giai cÊp cÇm quyÒn ë mçi n­íc, sù thèng nhÊt cña quèc tÕ, nã b¶o vÖ lîi Ých chung cña c¸c tÇng líp trong x· héi còng nh­ lîi Ých chung cña n­íc trªn th­¬ng tr­êng quèc tÕ. Ho¹t ®éng nhËp khÈu ®­îc tiÕn hµnh gi÷a c¸c chñ thÓ ë c¸c quèc gia kh¸c nhau, bëi vËy nã chÞu sù t¸c ®éng cña chÝnh s¸ch, chÕ ®é luËt ph¸p ë c¸c quèc gia ®ã, ®ång thêi ho¹t ®éng nhËp khÈu còng ph¶i tu©n theo nh÷ng qui ®Þnh, luËt ph¸p quèc tÕ chung. LuËt ph¸p quèc tÕ buéc c¸c n­íc v× lîi Ých chung ph¶i thùc hiÖn ®Çy ®ñ tr¸ch nhiÖm vµ nghÜa vô cña m×nh trong ho¹t ®éng nhËp khÈu, do ®ã t¹o nªn sù tin t­ëng còng nh­ hiÖu qu¶ cao trong ho¹t ®éng nµy. 2. ¶nh h­ëng cña tû gi¸ hèi ®o¸i vµ tû suÊt ngo¹i tÖ hµng nhËp khÈu: Nh©n tè nµy quyÕt ®Þnh viÖc mÆt hµng, b¹n hµng, ph­¬ng ¸n kinh doanh, quan hÖ kinh doanh cña kh«ng chØ mét doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu mµ tíi tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu nãi chung. Sù biÕn ®æi lín trong tØ träng xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu, ch¼ng h¹n, khi tØ gi¸ hèi ®o¸i cña ®ång tiÒn thuËn lîi cho viÖc nhËp khÈu th× nã l¹i bÊt lîi cho viÖc xuÊt khÈu vµ ng­îc l¹i. T­¬ng tù tØ suÊt ngo¹i tÖ thay ®æi gi÷a c¸c mÆt hµng còng nh­ ph­¬ng ¸n kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu. 3. ¶nh h­ëng cña biÕn ®éng thÞ tr­êng trong n­íc vµ ngoµi n­íc Cã thÓ h×nh dung ho¹t ®éng nhËp khÈu nh­ lµ mét chiÕc cÇu nèi th«ng th­¬ng gi÷a thÞ tr­êng hai n­íc, t¹o ra sù phï hîp, g¾n bã còng nh­ ph¶n ¸nh sù t¸c ®éng qua l¹i gi÷a chóng, ph¶n ¸nh sù biÕn ®éng cña mçi thÞ tr­êng. Cô thÓ nh­ sù tån ®äng hµng ho¸, gi¸ c¶, gi¶m nhu cÇu vÒ mét mÆt ë thÞ tr­êng trong n­íc sÏ lµm ngay lËp tøc l­îng hµng nhËp khÈu. Còng nh­ vËy, thÞ tr­êng ngoµi n­íc quyÕt ®Þnh tíi sù tho¶ m·n c¸c nhu cÇu trªn thÞ tr­êng trong n­íc, sù biÕn ®éng cñ nã vÒ kh¶ n¨ng cung cÊp, vÒ s¶n phÈm míi vÒ sù ®a d¹ng cña hµng ho¸ dÞch vô còng ®­îc ph¶n ¸nh qua chiÕc cÇu nhËp khÈu ®Ó t¸c ®éng vµo thÞ tr­êng néi ®Þa. 4. ¶nh h­ëng cña nÒn s¶n xuÊt trong n­íc còng nh­ cña c¸c doanh nghiÖp kinh doanh th­¬ng m¹i trong vµ ngoµi n­íc. Sù ph¸t triÓn cña nÒn s¶n xuÊt, cña nh÷ng doanh nghiÖp s¶n xuÊt trong n­íc t¹o ra sù c¹nh tranh m¹nh mÏ víi s¶n phÈm nhËp khÈu, t¹o ra s¶n phÈm thay thÕ hµng nhËp khÈu, do vËy lµm gi¶m nhu cÇu hµng nhËp khÈu vµ nÕu nh­ s¶n xuÊt kÐm ph¸t triÓn, kh«ng thÓ s¶n xuÊt ®­îc nh÷ng mÆt hµng ®ßi hái kü thuËt s¶n xuÊt cao th× nhu cÇu vÒ hµng nhËp khÈu t¨ng lªn, do ®ã ¶nh h­ëng tíi ho¹t ®éng nhËp khÈu. Ng­îc l¹i sù ph¸t triÓn cña nÒn s¶n xuÊt ë n­íc ngoµi lµm t¨ng kh¶ n¨ng cña s¶n phÈm nhËp khÈu, t¹o ra s¶n phÈm nhËp khÈu, t¹o ra s¶n phÈm míi, hÊp dÉn phï hîp víi nhu cÇu, hiÖn ®¹i, do vËy thóc ®Èy ho¹t ®éng nhËp khÈu. Tuy nhiªn kh«ng ph¶i lµ lóc nµo s¶n xuÊt ë trong n­íc ph¸t triÓn th× ho¹t ®éng nhËp khÈu bÞ thu hÑp mµ nhiÒu khi ®Ó tranh sù ®éc quyÒn, t¹o ra sù c¹nh tranh ho¹t ®éng nhËp khÈu l¹i ®­îc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn. Tr¸i l¹i ®Ó b¶o vÖ s¶n xuÊt trong n­íc khi nÒn s¶n xuÊt n­íc ngoµi ph¸t triÓn th× ho¹t ®éng nhËp khÈu cã thÓ bÞ thu hÑp vµ kiÓm so¸t chÆt chÏ. Còng nh­ s¶n xuÊt, sù ph¸t triÓn cña ho¹t ®éng th­¬ng m¹i trong vµ ngoµi n­íc cña c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i quyÕt ®Þnh ®Õn sù chu chuyÓn, l­u th«ng hµng ho¸ trong nÒn kinh tÕ hay gi÷a c¸c nÒn kinh tÕ c¸c n­íc kh¸c, bëi vËy t¹o thuËn lîi cho ®Èy nhanh c«ng t¸c nhËp khÈu. MÆt kh¸c, do chñ thÓ cña ho¹t ®éng nhËp khÈu chÝnh lµ nh÷ng doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu nªn sù ph¸t triÓn cña nh÷ng doanh nghiÖp nµy ®ång nghÜa víi sù thùc hiÖn mét c¸ch cã hiÖu qu¶ c¸c ho¹t ®éng nhËp khÈu. Trong mét n­íc mµ c¸c doanh nghiÖp kh«ng ®­îc tù do ph¸t triÓn, bÞ sù can thiÖp qu¸ s©u cña Nhµ n­íc th× ho¹t ®éng nhËp khÈu còng kh«ng thÓ ph¸t huy ®­îc, kh«ng thÓ v­¬n m¹nh ra n­íc ngoµi t¹o ra sù tôt hËu cña nÒn kinh tÕ. 5. ¶nh h­ëng cña hÖ thèng giao th«ng vËn t¶i - liªn l¹c ViÖc thùc hiÖn ho¹t ®éng nhËp khÈu kh«ng thÓ t¸ch rêi víi c«ng viÖc vËn chuyÓn vµ th«ng tin liªn l¹c, v× nhê cã th«ng tin liªn l¹c ho¹t ®éng mµ c¸c n­íc c¸ch xa nhau vÉn th«ng tin ®­îc víi nhau ®Ó tho¶ thuËn tiÕn hµnh hîp ®ång mét c¸ch kÞp thêi. Do ®ã viÖc nghiªn cøu ¸p dông nh÷ng ph­¬ng tiÖn th«ng tin liªn l¹c vµo giao th«ng vËn t¶i lµ mét nh©n tè quyÕt ®Þnh rÊt lín ®Õn sù ph¸t triÓn cña ho¹t ®éng nhËp khÈu. Thùc tÕ cho thÊy r»ng sù ph¸t triÓn cña hÖ thèng th«ng tin nh­ Fax, telex, DHL, VMS… ®· ®¬n gi¶n ho¸ c¸c kh©u c«ng viÖc cña ho¹t ®éng nhËp khÈu rÊt nhiÒu, gi¶m bít hµng lo¹t chi phÝ, nhanh gän kÞp thêi, chÝnh x¸c. ViÖc hiÖn ®¹i ho¸ c¸c ph­¬ng tiÖn vËn chuyÓn bèc rì b¶o qu¶n… còng ®· gãp phÇn lµm cho qu¸ tr×nh nhËp khÈu ®­îc nhanh chãng an toµn vµ hiÖu qu¶. 6. ¶nh h­ëng cña hÖ thèng tµi chÝnh, ng©n hµng HiÖn nay, hÖ thèng tµi chÝnh ng©n hµng ®· ph¸t triÓn hÕt søc lín m¹nh vµ hiÖn ®¹i, cã liªn quan chÆt chÏ tíi c¸c ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ dï lín hay nhá ë bÊt cø thµnh phÇn kinh tÕ nµo bëi vai trß quan träng cña nã trong viÖc qu¶n lý, cung cÊp vèn, thanh to¸n mét c¸ch thuËn tiÖn, nhanh chãng, chÝnh x¸c. Ho¹t ®éng nhËp khÈu ngµy nay sÏ kh«ng ®­îc thùc hiÖn nÕu nh­ kh«ng cã hÖ thèng ng©n hµng. Dùa trªn c¸c mèi quan hÖ, uy tÝn, nghiÖp vô cña m×nh, c¸c ng©n hµng ®· ®¶m b¶o ®­îc lîi Ých cña c¸c doanh nghiÖp tham gia ho¹t ®éng nhËp khÈu. §ång thêi víi lßng tin cña c¸c doanh nghiÖp tham gia ho¹t ®éng nhËp khÈu. §ång thêi víi lßng tin cña c¸c ng©n hµng, c¸c doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu còng cã thÓ ®­îc ng©n hµng ®øng ra b¶o l·nh hay cho vay víi khèi l­îng lín, kÞp thêi t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp n¾m b¾t ®­îc nh÷ng thêi c¬ hÊp dÉn. 7. C¸c nh©n tè thuéc vÒ m«i tr­êng kinh doanh. Mçi doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong c¬ chÕ thÞ tr­êng ®Òu cã mét m«i tr­êng kinh doanh nhÊt ®Þnh. M«i tr­êng kinh doanh võa t¹o ra nh÷ng tiÒn ®Ò vµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc kinh doanh võa cã nh÷ng t¸c ®éng xÊu ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp. §Æc biÖt, víi c¸c doanh nghiÖp ngo¹i th­¬ng, m«i tr­êng kinh doanh rÊt quan träng bëi kinh doanh th­¬ng m¹i quèc tÕ phøc t¹p vµ phong phó h¬n rÊt nhiÒu so víi kinh doanh trong n­íc. M«i tr­êng kinh doanh cña doanh nghiÖp bao gåm hai m«i tr­êng: m«i tr­êng vi m« (gåm c¸c yÕu tè kh¸ch hµng, tiÒm n¨ng vµ môc tiªu cña doanh nghiÖp, ng­êi cung øng… hîp thµnh) vµ m«i tr­êng vÜ m« (gåm c¸c nh©n tè chÝnh trÞ ph¸p luËt, kinh tÕ, kü thuËt vµ c«ng nghÖ, v¨n ho¸ x· héi, m«i tr­êng tù nhiªn vµ c¬ së h¹ tÇng … hîp thµnh). Nh­ vËy muèn thµnh c«ng c¸c doanh nghiÖp ph¶i n¾m râ ®­îc c¸c nh©n tè nµy. HiÖn nay Nhµ n­íc chñ tr­¬ng ®a d¹ng ho¸ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, tù do bu«n b¸n kinh doanh xuÊt nhËp khÈu trong khu«n khæ ph¸p luËt. Mét doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu ph¶i c¹nh tranh víi c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ kh¸c thuéc tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. ChÝnh v× thÕ lu«n lu«n cã c¸c cuéc c¹nh tranh thùc sù gi÷a c¸c doanh nghiÖp. YÕu tè nµy ®Æt c¸c doanh nghiÖp ngo¹i th­¬ng ®øng tr­íc vÊn ®Ò sèng cßn trong kinh doanh. Yõu tè c¹nh tranh nµy buéc c¸c doanh nghiÖp ph¶i nh¹y bÐn linh ho¹t víi thÞ tr­êng, n¾m b¾t ®­îc thêi c¬. Kh¸c víi c¬ chÕ cò ngµy nay c¸c doanh nghiÖp ph¶i tù giao dÞch, t×m nguån hµng, ®µm ph¸n, ký kÕt vµ n¬i tiªu thô. H¬n n÷a c¸c nh©n tè ngoµi n­íc nh­ cÊm vËn, hµng rµo thuÕ quan, b¶o hé mËu dÞch còng nh­ phong tôc tËp qu¸n ¶nh h­ëng rÊt lín tíi ho¹t ®éng nhËp khÈu cña c¸c doanh nghiÖp. Sù ph¸t triÓn cña khoa häc c«ng nghÖ trªn thÕ giíi lµm ®a d¹ng ho¸ c¸c chñng lo¹i hµng ho¸, t¹o ra nhiÒu hµng ho¸ míi còng nh­ sù hiÖn ®¹i ho¸ cña hÖ thèng th«ng tin liªn l¹c còng ¶nh h­ëng kh«ng nhá tíi ho¹t ®éng nhËp khÈu. §©y lµ nh©n tè kh¸ch quan mµ b¶n th©n doanh nghiÖp chØ cã thÓ nhËn thøc vµ cã ph­¬ng h­íng kinh doanh phï hîp chø kh«ng thÓ tù m×nh t¸c ®éng lµm biÕn ®æi nh©n tè nµy. VI.HiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng nhËp khÈu hµng ho¸ Mäi ho¹t ®éng kinh tÕ ®Òu ph¶i tÝnh to¸n tíi hiÖu qu¶ sao cho chi phÝ vËt chÊt vµ lao ®éng Ýt nhÊt thu ®­îc kÕt qu¶ cao nhÊt. Yªu cÇu ®ã lµ chung cho mäi chÕ ®é x· héi. Kinh doanh th­¬ng m¹i quèc tÕ ngµy cµng cÇn ph¶i tÝnh to¸n hiÖu qu¶ v× ®ã lµ c¬ së ®Ó gi¶i quyÕt më réng hay thu hÑp mét lÜnh vùc kinh doanh nµo ®ã. TÝnh to¸n hiÖu qu¶ ®Ó t×m ra nh÷ng m¾t xÝch hîp lý, kh¾c phôc nã nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng. §èi víi n­íc ta hiÖn nay vÊn ®Ò n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh xuÊt nhËp khÈu trë thµnh cÊp b¸ch v× ®ã lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh ®Ó tham gia ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ, x©m nhËp thÞ tr­êng n­íc ngoµi, ®ång thêi lµm t¨ng thu nhËp quèc d©n t¹o thªm phÇn tÝch luü cho t¸i s¶n xuÊt vµ c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n trong n­íc. 1. B¶n chÊt cña hiÖu qu¶ kinh tÕ trong kinh doanh th­¬ng m¹i quèc tÕ. HiÖu qu¶ kinh tÕ lµ tiªu chuÈn c¬ b¶n ®Ó x¸c ®Þnh ph­¬ng h­íng cña ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng. VËy hiÖu qu¶ ®ã lµ g×? Nh­ thÕ nµo lµ cã hiÖu qu¶?. §©y lµ vÊn ®Ò ch­a ®­îc gi¶i quyÕt triÖt ®Ó. ThËt khã mµ ®¸nh gi¸ møc ®é ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ kinh tÕ cña ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng nµy mét doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu khi mµ b¶n th©n ph¹m trï nµy ch­a râ b¶n chÊt vµ nh÷ng biÓu hiÖn cña nã. 2. C¸c lo¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ nhËp khÈu a. HiÖu qu¶ kinh tÕ c¸ biÖt vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi cña ho¹t ®éng nhËp khÈu. - HiÖu qu¶ kinh tÕ c¸ biÖt lµ hiÖu qu¶ kinh tÕ thu ®­îc tõ ho¹t ®éng nhËp khÈu cña doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu. BiÓu hiÖn néi dung cña nã lµ doanh lîi ®¹t ®­îc. - HiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi mµ ho¹t ®éng nhËp khÈu ®em l¹i cho nÒn kinh tÕ quèc d©n lµ ®ãng gãp cña ho¹t ®éng nhËp khÈu vµo viÖc ph¸t triÓn s¶n xuÊt, ®æi míi c¬ cÊu kinh tÕ, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng x· héi, tÝch luü ngo¹i tÖ, t¨ng thu cho ng©n s¸ch, qg viÖc lµm vµ c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n… b. HiÖu qu¶ cña chi phÝ bé phËn vµ chi phÝ tæng hîp HiÖu qu¶ kinh tÕ nhËp khÈu ®­îc t¹o thµnh trªn c¬ së hiÖu qu¶ cña c¸c lo¹i chi phÝ cÊu thµnh, v× vËy b¶n th©n doanh nghiÖp khi nhËp khÈu ph¶i x¸c ®Þnh nh÷ng biÖn ph¸p ®ång bé ®Ó thu ®­îc hiÖu qu¶ toµn diÖn trªn c¸c yÕu tè qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. c. HiÖu qu¶ tuyÖt ®èi vµ hiÖu qu¶ so s¸nh - HiÖu qu¶ tuyÖt ®èilµ l­îng hiÖu qu¶ ®­îc tÝnh to¸n cho tõng ph­¬ng ¸n cô thÓ b»ng c¸ch x¸c ®Þnh møc lîi Ých thu ®­îc víi l­îng chi phÝ bá ra. - HiÖu qu¶ so s¸nh c¸c chØ tiªu hiÖu qu¶ tuyÖt ®èi cña c¸c ph­¬ng ¸n víi nhau. Nãi c¸ch kh¸c nã lµ møc chªnh lÖch vÒ hiÖu qu¶ tuyÖt ®èi cña c¸c ph­¬ng ¸n. 3. HÖ thèng chØ tiªu ®¸nh gi¸ kinh tÕ nhËp khÈu. a. Tiªu chuÈn hiÖu qu¶ kinh tÕ nhËp khÈu: Cïng cïng víi sù biÓu hiÖn vÒ mÆt sè l­îng, hiÖu qu¶ kinh tÕ cña bÊt kú mét ho¹t ®éng kinh tÕ nµo cßn cã tÝnh chÊt l­îng. §ã chÝnh lµ tiªu chuÈn cña hiÖu qu¶. Tiªu chuÈn hiÖu qu¶ nhËp khÈu lµ tiÕt kiÖm lao ®éng x· héi hay t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng x· héi. Nã kh«ng chØ ®¬n thuÇn lµ tiÕt kiÖm chi phÝ x· héi cÇn thiÕt vÒ lao ®éng vµ lao ®éng vËt ho¸ cho s¶n xuÊt ®¬n vÞ s¶n phÈm mµ cßn bao hµm c¶ ý nghÜa ph¸t triÓn s¶n xuÊt. Tiªu chuÈn hiÖu qu¶ kinh tÕ nhËp khÈu ®­îc biÓu hiÖn gi¸n tiÕp th«ng qua mét hÖ thèng chØ tiªu. NÕu tiªu chuÈn biÓu hiÖn mÆt chÊt l­îng cña hiÖu qu¶ th× hÖ thèng chØ tiªu biÓu hiÖn sè l­îng cña hiÖu qu¶ nhËp khÈu. b. HÖ thèng chØ tiªu hiÖu qu¶ nhËp khÈu. * ChØ tiªu lîi nhuËn nhËp khÈu: Lµ chØ tiªu quan träng nhÊt. * ChØ tiªu so s¸nh gi¸ nhËp khÈu víi gi¸ quèc tÕ. * ChØ tiªu so s¸nh doanh thu b¸n hµng nhËp khÈu trong n­íc víi chi phÝ tÝnh ra ®ång ViÖt Nam tû gi¸ hiÖn hµnh cu¶ ng©n hµng Nhµ n­íc cña tõng mÆt hµng, nhãm hµng, tõng chuyÕn hµng nhËp khÈu hay cña tõng thêi kú nhËp khÈu. * ChØ tiªu so s¸nh gi¸ c¶ nhËp khÈu cña tõng mÆt hµng, nhãm hµng gi÷a c¸c khu vùc thÞ tr­êng vµ cña c¸c th­¬ng nh©n kh¸c nhau. * ChØ tiªu hiÖu qu¶ xuÊt nhËp khÈu kÕt hîp tÝnh c¶ n­íc hay tõng doanh nghiÖp ®æi hµng riªng lÎ. C¸c chØ tiªu trªn thÓ hiÖn sù tiÕt kiÖm lao ®éng x· héi ®­îc thùc hiÖn trùc tiÕp qua nhËp khÈu. Ph¹m trï gi¸ c¶ ®o l­êng chi phÝ lao ®éng mang tÝnh quèc gia vµ quèc tÕ trong viÖc s¶n xuÊt ra hµng ho¸ nhËp khÈu ®­îc thÓ hiÖn qua c¸c chØ tiªu ®ã. 4. Ph­¬ng ph¸p tÝnh hiÖu qu¶ kinh tÕ nhËp khÈu a. ChØ tiªu lîi nhuËn Lîi nhuËn lµ chØ tiªu hiÖu qu¶ kinh tÕ cã tÝnh tæng hîp, ph¶n ¸nh kÕt qu¶ cuèi cïng cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. TÝnh to¸n lîi nhuËn nhËp khÈu cã liªn quan ®Õn tÝnh doanh thu vµ chi phÝ: - Doanh thu nhËp khÈu cña mét doanh nghiÖp lµ sè tiÒn mµ nã thu ®­îc qua viÖc b¸n hµng ho¸ hoÆc dÞch vô nhËp khÈu trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh. - Chi phÝ cña ho¹t ®éng nhËp khÈu lµ nh÷ng phÝ tæn ph¶i bá ra khi mua hµng ho¸ nhËp khÈu trong thêi kú ®ã. Lîi nhuËn nhËp khÈu = Doanh thu nhËp khÈu - Chi phÝ nhËp khÈu b. ChØ tiªu hiÖu qu¶ kinh tÕ nhËp khÈu Hn = Hn: HiÖu qu¶ nhËp khÈu Cs: Chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm nhËp khÈu hoÆc s¶n xuÊt s¶n phÈm thay thÕ nhËp khÈu theo gi¸ néi ®Þa. Cn: Tæng chi phÝ ngo¹i tÖ cho viÖc nhËp khÈu (theo gi¸ quèc tÕ). Hn > 1: NhËp khÈu cã hiÖu qu¶ c. Doanh lîi nhËp khÈu Doanh lîi nhËp khÈu ph¶n ¸nh kÕt qu¶ tµi chÝnh cña ho¹t ®éng nhËp khÈu, nghÜa lµ nã ph¶n ¸nh nh÷ng kÕt qu¶ b»ng tiÒn thu ®­îc vµ nh÷ng chi phÝ thùc tÕ bá ra cho nh÷ng kÕt qu¶ ®ã. Gi¸ tÝnh doanh lîi ®­îc tÝnh to¸n trªn c¬ së gi¸ hiÖn hµnh (gi¸ tÝnh to¸n cña kÕ to¸n). V× vËy, vÒ mÆt l­îng nã kh«ng trïng víi chØ tiªu hiÖu qu¶ kinh tÕ nhËp khÈu ®· xem xÐt ë trªn. Dn = Dn: Doanh lîi thu ®­îc tõ nhËp khÈu Tn: Thu nhËp vÒ b¸n hµng nhËp khÈu (trõ mäi chi phÝ nhËp khÈu trong n­íc) Cn: Tæng chi phÝ ngo¹i tÖ nhËp khÈu chuyÓn ra tiÒn ViÖt Nam theo tû lÖ gi¸ ng©n hµng Nhµ n­íc ban hµnh. Trªn ®©y lµ mét sè lý luËn chung vÒ ho¹t ®éng nhËp khÈu trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng hiÖn nay. Dùa trªn lý luËn nµy sau ®©y chóng ta ®i vµo xem xÐt cô thÓ t×nh h×nh nhËp khÈu vËt t­, m¸y mãc, thiÕt bÞ GTVT vµ biÖn ph¸p hoµn thiÖn ho¹t ®éng nhËp khÈu t¹i Ctu xuÊt nhËp khÈu vµ hîp t¸c ®Çu t­ Giao th«ng vËn t¶i Hµ Néi (Tracimexco - Hµ Néi) Ch­¬ng 3 Ph­¬ng h­íng vµ biÖn ph¸p hoµn thiÖn ho¹t ®éng nhËp khÈu m¸y mãc, thiÕt bÞ GTVT ë c«ng ty tracimexco hµ néi I. Ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn ho¹t ®éng nhËp khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ, vËt t­ GTVT cña c«ng ty trong giai ®o¹n tíi Nh­ NghÞ quyÕt cña Trung ­¬ng ®· chØ râ môc tiªukt cña ®Êt n­íc tõ nay ®Õn n¨m 2003 lµ c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸. Ngµnh giao th«ng vËn t¶i còng ®· x©y dùng kÕ ho¹ch c¬ khÝ ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸