Đề tài Biện pháp nâng cao khả năng cạnh tranh của hàng hoá Việt Nam trên thị trường quốc tế

­êng ë n­íc ngoµi, x¸c ®Þnh thêi h¹n b¶o hé hîp lý vµ cã hiÖu qu¶ ®èi víi mét sè s¶n phÈm quan träng, tÝch cùc chuÈn bÞ, më réng, héi nhËp thÕ giíi. H¹n chÕ vµ kiÓm so¸t ®éc quyÒn kinh doanh. 3. Khoa häc – kü thuËt §èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng ho¸, viÖc ¸p dông c¸c tiÕn ®é cña khoa häc kü thuËt lµ mét b­íc ®ét ph¸ lín trong lÜnh vùc s¶n xuÊt hµng ho¸ phôc vô nhu cÇu cña thÞ tr­êng. ViÖc ¸p dông c¸c tiÕn bé cña khoa häc kü thuËt kh«ng nh÷ng lµm cho n¨ng suÊt lao ®éng t¨ng cao, chÊt l­îng s¶n phÈm ®­îc ®¶m b¶o, s¶n phÈm mang tÝnh ®ång nhÊt cao. C«ng nghiÖp ho¸ lµ qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¨n b¶n toµn diÖn c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ x· héi tõ sö dông søc lao ®éng cïng víi c«ng nghÖ, ph­¬ng tiÖn vµ ph­¬ng ph¸p tiªn tiÕn, hiÖn t¹i t¹o ra n¨ng suÊt lao ®éng x· héi cao. §èi víi n­íc ta, mét n­íc n«ng nghiÖp víi c¸c hµng n«ng s¶n lµ chÝnh, s¶n phÈm n«ng nghiÖp mang ®Æc tÝnh nhiÖt ®íi, thÕ m¹nh cña hµng ho¸ ViÖt Nam chñ yÕu lµ n«ng s¶n. ViÖc ¸p dông khoa häc kü thuËt vµo s¶n xuÊt lµm t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng x· héi, kinh tÕ t¨ng tr­ëng nhanh, chÊt l­îng hµng n«ng s¶n ®­îc chÕ biÕn mét c¸ch kü cµng vµ ®ång nhÊt th«ng qua mét hÖ thèng c¸c d©y chuyÒn s¶n xuÊt, tinh chÕ: cafe, chÌ…khoa häc kü thuËt gióp doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng ho¸ t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, gi¶m ®¸ng kÓ søc lao ®éng cña ng­êi c«ng nh©n dÉn ®Õn chi phÝ s¶n xuÊt gi¶m, gi¸ c¶ cña hµng ho¸ tõ ®ã còng gi¶m theo t¹o ra lîi thÕ c¹nh tranh cho hµng ho¸ khi gia nhËp thÞ tr­êng quèc tÕ víi nh÷ng s¶n phÈm cïng lo¹i. §èi víi nh÷ng n­íc ®i sau nh­ n­íc ta, t×nh h×nh kh«ng gièng nh­ c¸c n­íc t­ b¶n ë thÕ kû 18,19 khi mµ mäi c«ng nghÖ cÇn thiÕt cho c«ng nghiÖp ho¸ ®Òu ph¶i chç nh÷ng ph¸t minh khoa häc lµm c¬ së cho sù ph¸t triÓn c«ng nghÖ ®ã hoÆc ph¶i cã thêi gian dµi ®óc kÕt vµ hoµn thiÖn dÇn trong thùc tiÔn s¶n xuÊt. Ngµy nay, hÇu hÕt c¸c c«ng nghÖ cÇn thiÕt cho c«ng nghiÖp tiÒn tÖ, thËm chÝ cßn thay ®æi rÊt nhanh, buéc hä ph¶i chuyÓn giao c¸c c«ng nghÖ ®· l¹c hËu cña hä cho c¸c n­íc ®i sau vÊn ®Ò ngµy nay kh«ng cßn lµ ph¶i tù m×nh s¸ng t¹o mµ lµ ph¶i n¸m b¾t ®­îc nh÷ng c«ng nghÖ tiªn tiÕn nhÊt mµ lµ c«ng nghÖ ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi vµ cã ®iÒu kiÖn tiÕp nhËn chuyÓn giao c«ng nghÖ. §iÒu kiÖn quèc tÕ míi ®· më ra cho chóng ta con ®­êng ®i t¾t tíi viÖc cho phÐp thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ trong mét thêi gian rÊt ng¾n kh«ng ph¶i tr¶i qua tuÇn tù c¸c b­íc nh­ cña c¸c n­íc ®· ®i tr­íc. C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®ßi hái ph¶i ®éng viªn c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, c¸c doanh nghiÖp tÝch cùc tham gia ®Çu t­ ph¸t triÓn xö lý tèt mèi quan hÖ trªn thÞ tr­êng. ViÖc x©y dùng c¸c chiÕn l­îc ph¸t triÓn c«ng nghÖ trong lÜnh vùc s¶n xuÊt ph¶i xuÊt ph¸t tõ nh÷ng yªu caïa cña s¶n xuÊt s¶n phÈm vµ ®Þnh h­íng ph¸t triÓn, chiÕm lÜnh thÞ tr­êng thÕ giíi. Gi¸ c¶ phÇn lín hµng ho¸, dÞch vô ®­îc h×nh thµnh trªn thÞ tr­êng ph¶n ¸nh nhu cÇu x· héi nhu cÇu vÒ hµng ho¸. Tõ nh÷ng ph©n tÝch trªn vµ thùc tÕ cho thÊy yÕu tè khoa häc kü thuËt trong s¶n xuÊt hµng ho¸ lµ rÊt cÇn thiÕt ®èi víi thÞ tr­êng quèc tÕ, hµng ho¸ trªn thÞ tr­êng cña c¸c doanh nghiÖp, h·ng, C«ng ty s¶n xuÊt hµng ho¸ cung cÊp trªn thÞ tr­êng, hä ®Òu ¸p dông khoa häc kü thuËt hiÖn ®¹i vµo s¶n xuÊt, chÊt l­îng s¶n phÈm cao, mÉu m· ®Ñp, s¶n phÈm ®ång nhÊt, tÝnh c¹nh tranh cao. VÊn ®Ò ®Æt ra cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam s¶n xuÊt hµng ho¸ khi tham gia thÞ tr­êng quèc tÕ lµ ph¶i kh«ng ngõng ®æi míi s¶n xuÊt, thiÕt bÞ, d©y chuyÒn s¶n xuÊt, kh«ng ngõng n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm. §Ó c¹nh tranh th¾ng lîi, chiÕm lÜnh ®­îc tû phÇn thÞ tr­êng thÕ giíi tr­íc hÕt cÇn tró träng ®Õn chÊt l­îng vµ gi¸ c¶ cña s¶n phÈm tham gia c¹nh tranh. §Ó s¶n phÈm cã chÊt l­îng tèt cÇn chó ý ®Õn kh©u s¶n xuÊt. C¹nh tranh trªn thÞ tr­êng quèc tÕ lu«n diÔn ra rÊt gay g¾t quyÕt liÖt chÝnh v× vËy ®ßi hái c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp lu«n kh«ng ngõng n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, ®ång nghÜa víi viÖc n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. Tãm l¹i: Khi mét hµng ho¸ gia nhËp thÞ tr­êng thÕ giíi ph¶i chÞu sù c¹nh tranh rÊt gay g¾t cña c¸c h·ng cã s¶n phÈm cïng lo¹i, chÞu sù t¸c ®éng cña rÊt nhiÒu yÕu tè. Bªn c¹nh c¸c yÕu tè chÝnh nªn trªn. Kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ cßn phô thuéc nhiÒu vµo yÕu tè kh¸c liªn quan ®Õn ng­êi tiªu dïng s¶n phÈm, vµo c¸c yÕu tè kh¸c liªn quan ®Õn ng­êi tiªu dïng s¶n phÈm, nh­, t©m lý, thu nhËp, së thÝch cña ®èi t­îng, kh¸ch hµng trªn thÞ tr­êng c¹nh tranh, ®Æc biÖt lµ thÞ tr­êng cña c¸c n­íc t­ b¶n ¢u, Mü vµ mét sè n­íc trong khu vùc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. Nhu cÇu ®ßi hái vÒ s¶n phÈm cña hä lu«n ë møc ®é cao vµ hoµn thiÖn. ChÝnh v× vËy muèn c¹nh tranh chiÕm lÜnh thÞ tr­êng quèc tÕ ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i nghiªn cøu vËn dông, kÕt hîp linh ho¹t tÊt c¶ c¸c yÕu tè lµm t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng lo¹t hµng ho¸ ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. Ch­¬ng II Thùc tr¹ng vÒ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng thÕ giíi I. §Æc ®iÓm t×nh h×nh kinh tÕ vµ hµng ho¸ ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng thÕ giíi NÒn kinh tÕ ViÖt Nam tõ khi b­íc vµo thêi kú ®æi míi ®· ph¸t triÓn m¹nh. Tõ mét nÒn kinh tÕ bao cÊp, trÝ tuÖ b­íc sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng n¨ng ®éng víi c¬ chÕ thÞ tr­êng, c¬ cÊu nÒn kinh tÕ ®· ®­îc chuyÓn dÞch râ nÐt, c¬ cÊu lao ®éng ®­îc chuyÓn dÞch theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸. NÒn kinh tÕ b­íc ®Çu ®· cã b­íc t¨ng tr­ëng râ rÖt. §êi sèng ng­êi d©n ®­îc c¶i thiÖn quan hÖ ®èi ngo¹i kh«ng ngõng ®­îc më réng, héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®­îc tiÕn hµnh chñ ®éng vµ ®¹t nhiÒu kÕt qu¶ tèt. NÒn kinh tÕ ph¸t triÓn nhanh, cã hieuÑ qu¶ vµ bÒn v÷ng, chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, c¬ cÊu lao ®éng theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ mäi ho¹t ®éng kinh tÕ ®­îc ®¸nh gi¸ b»ng hiÖu qu¶ tæng hîp vÒ kinh tÕ, tµi chÝnh, x· héi, méi tr­êng, quèc phßng vµ an ninh, n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt, kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp, nhÊt lµ doanh nghiÖp nhµ n­íc, hiÖu qu¶ ®Çu t­, hiÖu qu¶ sö dông vèn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, c¬ cÊu ®Çu t­ dùa trªn c¬ së ph¸t huy c¸c thÕ m¹nh vµ c¸c lîi thÕ so s¸nh,m cña ®Êt n­íc, t¨ng søc c¹nh tranh g¾n nhu cÇu thÞ tr­êng trong n­íc vµ ngoµi n­íc. T¹o thªm søc mua cña thÞ tr­êng trong n­íc vµ më réng thÞ tr­êng ngoµi n­íc, ®Çy m¹nh xuÊt khÈu. T¨ng c­êng sù chØ ®¹o vµ huy ®éng c¸c nguån lùc cÇn thiÕt ®Ó ®Èy nhanh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ N«ng nghiÖp n«ng th«ng. TiÕp tôc ®­a N«ng nghiÖp, l©m nghiÖp vµ ng­ nghiÖp lªn mét tr×nh ®é míi b»ng øng dông tiÕn bé khoa häc kü thuËt, nhÊt lµ c«ng nghÖ sinh häc, quy ho¹ch sö dông ®Êt hîp lý, ®æi míi c¬ cÊu c©y trång vËt nu«i t¨ng gi¸ trÞ thu ®­îc trªn ®¬n vÞ diÖn tÝch. §Èy m¹nh thuû lîi ho¸ c¬ giíi ho¸, ®iÖn khÝ ho¸, gi¶i quyÕt tèt vÊn ®Ò tiªu thô n«ng s¶n hµng ho¸. §Çu t­ nhiÒu h¬n n÷a cho ph¸t triÓn kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ x· héi ë n«ng th«n, ph¸t triÓn c«ng nghiÖp dÞch vô, c¸c ngµnh nghÒ ®a d¹ng, chó träng c«ng nghiÖp chÕ biÕn, c¬ khÝ phôc vô n«ng nghiÖp, c¸c lµng nghÒ, chuyÓn mét bé phËn quan träng lao ®éng N«ng nghiÖp sang khu vùc c«ng nghiÖp vµ dÞch vô t¹o nhiÒu viÖc lµm míi, n©ng cao chÊt l­îng nguån nh©n lùc, c¶i thiÖn ®êi sèng n«ng d©n vµ d©n c­ ë n«ng th«n. C«ng nghiÖp võa ph¸t triÓn c¸c ngµnh sö dông nhiÒu lao ®éng, võa ®i nhanh vµo mét sè ngµnh lÜnh vùc cã c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, c«ng nghÖ cao, ph¸t triÓn m¹nh c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n thuû s¶n, may mÆc, mét sè s¶n phÈm c¬ khÝ, ®iÖn tö, c«ng nghiÖp phÇn mÒm. Chó träng ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, x©y dùng mét sè tËp ®oµn lín ®i ®Çu trong c¹nh tranh vµ hiÖn ®¹i ho¸ ph¸t triÓn m¹nh vµ ph¸t huy vai trß chiÕn l­îc cña kinh tÕ biÓn kÕt hîp víi b¶o vÖ vïng biÓn. Më réng nu«i chång ®¸nh b¾t, chÕ biÕn h¶i s¶n. TiÕp tôc ®æi míi c¬ chÕ chÝnh s¸ch ®èi víi doanh nghiÖp nhµ n­íc ®Ó t¹o ®éng lùc ph¸t triÓn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ theo h­íng xo¸ bao cÊp, doanh nghiÖp c¹nh tranh b×nh ®¼ng trªn thÞ tr­êng, tù trÞu tr¸ch nhiÖm vÒ s¶n xuÊt kinh doanh, nép ®ñ thuÕ vµ cã l·i, thùc hiÖn tèt quy chÕ d©n chñ trong doanh nghiÖp. Nhµ n­íc t¹o ®iÒu kiÖn, m«i tr­êng ph¸p lý thuËn lîi b×nh ®¼ng cho c¸c doanh nghiÖp c¹nh tranh, b×nh ®¼ng vµ hîp t¸c ph¸t triÓn. TiÕp tôc c¶i c¸ch hÖ thèng thuÕ phï hîp víi t×nh h×nh thuÕ trong n­íc vµ cam kÕt quèc tÕ, ®¬n gi¶n c¸c x¸c thuÕ, ¸p dông tõng b­íc hÖ thèng thuÕ thèng nhÊt. Thùc hiÖn chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i linh ho¹t theo cung cÇu ngo¹i tÖ. Tãm l¹i: Víi nh÷ng ®Æc ®iÓm trªn cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng ho¸ trong n­íc tõng b­íc ph¸t triÓn n¾m v÷ng thÞ phÇn trong n­íc vµ h­íng s¶n phÈm cña m×nh ra thÞ tr­êng quèc tÕ, tham gia c¹nh tranh, chiÕm lÜnh tû phÇn thÞ tr­êng quèc tÕ. II. T×nh h×nh xuÊt khÈu cña hµng ho¸ ViÖt Nam nh÷ng n¨m võa qua Trong nh÷ng n¨m võa qua, nhê chÝnh s¸ch ®æi míi cña §¶ng vµ nhµ n­íc, nÒn kinh tÕ n­íc ta ®a t¨ng tr­ëng m¹nh ®¸p øng ®Çy ®ñ nhu cÇu cña nh©n d©n h­íng tõng b­íc ra xuÊt khÈu trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. Qu¸ tr×nh héi nhËp, më cöa vµ giao l­u víi c¸c n­íc trªn khu vùc vµ trªn thÕ giíi ®· t¹o ®iÒu kiÖn gióp c¸c doanh nghiÖp m¹nh d¹n xuÊt khÈu s¶n phÈm hµng ho¸ cu¶ m×nh ra thÞ tr­êng quèc tÕ, ®¸nh dÊu sù ph¸t triÓn vµ t¨ng tr­ëng cña toµn bé nÒn kinh tÕ nãi chung vµ cña tõng doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng ho¸ nãi riªng. §Õn nay, Uû ban Ch©u ¢u ®· chÝnh thøc cho 12 doanh nghiÖp ë ViÖt Nam ®­îc phÐp xuÊt khÈu thñy s¶n vµo Ch©u ¢U n©ng tû sè doanh nghiÖp ViÖt Nam xuÊt khÈu thuû s¶n vµo Ch©u ¢u lµ 61 doanh nghiÖp. Ngoµi ra, céng ®ång Ch©u ¢u còng c«ng nhËn 5 vïng quy ho¹ch t¹i TiÒn Giang vµ BÕn Tre vµo danh s¸ch c¸c n­íc xuÊt khÈu miÔn thÓ hai m¶nh vá. Kim ng¹ch xuÊt khÈu n¨m 2003 theo tÝnh to¸n c¶a tæng côc h¶i quan là vào kho¶ng 2,240 triÖu USD b»ng 97,39% kÕ ho¹ch và t¨ng 10,74% so víi n¨m 2002, ®· kh¼ng ®Þnh sù ®ãng gãp cña ngành Thuû s¶n cho nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc, gãp phÇn quan träng trong viÖc t¨ng GDP khèi n«ng nghiÖp, dãng gãp vào møc t¨ng 7,24% GDP cña c¶ n­íc, cã thÓ nãi r»ng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña thñy s¶n là lín và t¨ng víi tèc ®é rÊt nhanh, gãp phÇn quan träng vào viÖc t¨ng GDP cña c¶ n­íc XuÊt khÈu g¹o còng lµ nh÷ng thÕ m¹nh chÝnh vÒ hµng xuÊt khÈu ë n­íc ta trong nhiÒu n¨m qua, xuÊt khÈu g¹o lu«n gi÷ vÞ trÝ cao trong c¸c hµng ho¸ mµ ViÖt Nam xuÊt khÈu ra thÞ tr­êng c¸c n­íc trªn thÕ giíi. Trong n¨m th¸ng ®Çu n¨m 2003 xuÊt khÈu g¹o ®¹t trªn 2,1 triÖu tÊn. Víi kim ng¹ch xuÊt khÈu g¹o cña ViÖt Nam t¨ng 64,4% kim ng¹ch t¨ng 24,4% riªng trong th¸ng 5-2003 l­îng g¹o xuÊt khÈu ®¹t 630.000 ngh×n tÊn t¨ng 210.000 tÊn so víi th¸ng 4 n¨m 2003. §èi víi c¸c ngµnh c«ng nghiÖp (kÓ c¶ tiÓu thñ c«ng nghiÖp) t¨ng nhanh n¨m 2003 ®¹t 10 tû USD gÊp h¬n 4,5 lÇn n¨m 1995 chiÕm kho¶ng 70% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¶ n­íc. Tãm l¹i, trong thêi gian qua ho¹t ®éng xuÊt khÈu liªn tôc ph¸t triÓn. Tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu 5 n¨m ®¹t trªn 51,6 tû USD, t¨ng b×nh qu©n hµng n¨m trªn 21%, gÊp 3 lÇn møc t¨ng GDP (7%) khèi l­îng c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc ®Òu t¨ng kh¸. C¬ cÊu hµng xuÊt khÈu ®· cã sù thay ®æi mét b­íc. Tû träng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña nhãm hµng n«ng s¶n, l©m, thuû s¶n tuy vÉn chiÕm vÞ trÝ quan träng nh­ng cã xu h­íng gi¶m dÇn tõ 42,3% n¨m 1996 xuèng cßn 30% n¨m 2003, tû träng cña nhãm hµng c«ng nghiÖp nhÑ vµ tiÓu c«ng nghiÖp, thñ c«ng nghiÖp t¨ng t­¬ng øng tõ 29% lªn 34,3%. Nhãm hµng c«ng nghiÖp nÆng vµ kho¸ng s¶n tõ 28,7% lªn 35,7% n¨m 2003 kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t trªn 210USD/ng­êi, tuy cßn ë møc thÊp nh­ng ®· thuéc lo¹i c¸c n­íc cã nguån ngo¹i th­¬ng ph¸t triÓn. ThÞ tr­êng xuÊt khÈu ®­îc cñng cè vµ më réng thªm. thÞ tr­êng Ch©u ¸ chiÕm gÇn 58% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu vµ trªn 80% tæng kim ng¹ch nhËp khÈu cña ViÖt Nam. Riªng thÞ tr­êng c¸c n­íc ASEAN t­¬ng øng chiÕm trªn 18% vµ 29%. Trªn mét sè thÞ tr­êng kh¸ nh­ EU, Ch©u Mü, Trung §«ng hµng xuÊt khÈu cña ta ®· cã mÆt vµ ®ang t¨ng dÇn. Khi ch­a tÝnh vµo c©n ®èi xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ hµng n¨m nh­ng c¸c dÞch vô thu ngo¹i tÖ nh­ kiÒu hèi, x©y dùng c¸c c«ng tr×nh n­íc ngoµi, xuÊt khÈu lao ®éng, dÞch vô trao ®æi chuyªn gia ®· lªn nhanh chãng trong thêi gian qua. Møc chªnh lÖch xuÊt nhËp khÈu so víi kim ng¹ch xuÊt khÈu ®· tõ 49,6% n¨m 1995 ®¹t xuèng cßn 5,3% n¨m 2003 III. Ph©n tÝch kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng thÕ giíi Thêi gian thùc hiÖn cam kÕt trong ASEAN, b¶o ®¶m lé tr×nh tham gia APTA ®èi víi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam còng nh­ tõng doanh nghiÖp ®Ó ®i vµo héi nhËp kinh tÕ cã hiÖu qu¶ thùc sù lµ mét søc Ðp, mét th¸ch thøc gay g¾t. N¨m 2000, d­íi sù chØ ®aä vµ ®iÒu hµnh cña ChÝnh phñ, ®éi ngò doanh nghiÖp ViÖt Nam tham gia th­¬ng tr­êng thÕ giíi ngµy cµng ®«ng. B­íc chËp chöng nµy cho thÊy bµi häc vÒ sù lùa chän s¶n phÈm mµ ta cã lîi thÕ so s¸nh nh­ g¹o, thuû h¶i s¶n, dÖt may, da giÇy, cµ phª, cao su, h¹t ®iÒu, h¹t tiªu…. Nh÷ng mÆt hµng nhá tõ nh÷ng c¬ së nhá gãp l¹i còng ®· cho mét gi¸ trÞ kh«ng thÓ xem th­êng nh­ ®å gèm xø, thñ c«ng mü nghÖ kim khÝ tiªu dïng, chÐ biÕn l­¬ng thùc, thùc phÈm….. N¨m 2003 ®¹t tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu c¶ n­íc 24%. 1. Theo dù b¸o míi ®©y cña c¬ quan t×nh b¶o kinh tÕ Anh (EIV) gi¸ g¹o b×nh qu©n trªn thÞ tr­êng thÕ giíi trong n¨m 2005 sÏ ë møc 200USD/tÊn vµ vµo cuèi n¨m 2005 sÏ t¨ng lªn 280USD /tÊn. C¸c chuyªn gia trªn thÞ tr­êng EIV cho r»ng dù b¸o nµy dùa trªn ­íc tÝnh nhu cÇu g¹o trªn thÞ tr­êng thÕ giíi sÏ t¨ng tõ 407 triÖu tÊn trong niªn vô 2001-2002 vµ lªn kho¶ng 490 triÖu tÊn 2004-2005. Còng theo dù b¸o cña EIV, l­îng g¹o trao ®ái ë trªn thÞ tr­êng thÕ giíi còng t¨ng dÇn lªn kho¶ng 30 triÖu tÊn vµo n¨m 2005 vµ lªn kho¶ng 32 triÖu tÊn vµo n¨m 2006. ViÖt nam chóng ta lµ mét n­íc N«ng nghiÖp víi 80% d©n sè lµm N«ng nghiÖp s¶n xuÊt lóa vµ c¸c c©y l­¬ng thùc, hoa mÇu tËp trung chñ yÕu ë hai khu vùc lín lµ ®ång b»ng S«ng Hång vµ ®ång b»ng S«ng C÷u Long. ¦u thÕ vÒ ®Þa lý vµ tù nhiªn cho phÐp ViÖt Nam ph¸t triÓn nghÒ chång lóa. Víi diÖn tÝch s¶n xuÊt lóa ph©n bæ kh¾p c¶ n­íc hµng n¨m thu ho¹ch hµng triÖu tÊn lóa ®­a ViÖt Nam trë thµnh n­íc thø 3 vÒ xuÊt khÈu g¹o trªn thÕ giíi. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y nhµ n­íc ­u tiªn c¸c chÝnh s¸ch ph¸t triÓn N«ng nghiÖp, ®iÖn khÝ ho¸, c¬ giíi ho¸ trong s¶n xuÊt N«ng nghiÖp lµm n¨ng suÊt lóa kh«ng ngõng t¨ng cao. Gi¸ lóa g¹o miÒn trung ë møc ®é æn ®Þnh. ChÊt l­îng g¹o ®­îc ®¶m b¶o ë møc ®é nhÊt ®Þnh ®ñ ®¸p øng ®­îc yªu cÇu kh¾c khe vÒ g¹o trªn thÞ tr­êng mét sè n­íc trªn thÕ giíi. Trong 5 th¸ng ®Çu n¨m 2003 xuÊt khÈu g¹o ®¹t trªn 2,1 triÖu tÊn. Víi kim ng¹ch xuÊt khÈu g¹o t¨ng 64,4%, kim ng¹ch t¨ng 24,4%. Riªng chØ trong th¸ng 5-2003 l­îng g¹o xuÊt khÈu ®¹t 670.000 tÊn t¨ng 230.000 tÊn so víi th¸ng 4 n¨m 2003. §iÒu ®ã chøng tá r»ng s¶n phÈm lóa g¹o ë ViÖt Nam ®· chiÕm lÜnh ®­îc tû phÇn lín víi thÞ tr­êng vÒ lóa g¹o trªn thÕ giíi. Gia nhËp thÞ tr­êng thÕ giíi mét c¸ch tù tin v÷ng vµng vµ lu«n gi÷ ë møc cao vÒ l­îng hµng xuÊt khÈu. ChÊt l­îng lu«n ®¶m b¶o vµ ®­îc ng­êi tiªu dïng trªn thÕ giíi còng nh­ ®­îc thÞ tr­êng thÕ giíi chÊp nhËn. S¶n phÈm lóa g¹o ë ViÖt Nam kh«ng thua kÐm c¸c n­íc kh¸c trªn thÕ giíi nh­ Trung Quèc, Th¸i Lan…. VÒ chÊt l­îng vµ gi¸ c¶. §iÒu ®ã còng chøng tá ®­îc ­u thÕ cña s¶n phÈm lóa g¹o ë ViÖt Nam vÒ nhiÒu mÆt, ®ñ søc c¹nh tranh víi s¶n phÈm lóa g¹o cña c¸c n­íc kh¸c khi tham gia chiÕm lÜnh thÞ tr­êng quèc tÕ. Cã thÓ nãi, xuÊt khÈu g¹o lµ mét thø m¹nh trong xuÊt khÈu hµng ho¸ ë ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. Tuy vËy víi t×nh h×nh c¹nh tranh gay g¾t, quyÕt liÖt nh­ hiÖn nay. §Ó gi÷ ®­îc vÞ trÝ thø 3 vÒ xuÊt khÈu g¹o ®ßi hái chóng ta ph¶i liªn tôc phÊn ®Êu, c¶i tiÕn s¶n xuÊt, gièng lóa cho n¨ng suÊt cao, ®Çu t­ trong viÖc ch¨m bãn lu«n t¹o ra n¨ng suÊt cao, chÊt l­îng tèt. §Çu t­ h¬n n÷a vµo lÜnh vùc chÕ biÕn xay s¸t b¶o qu¶n s¶n phÈm lóa g¹o ®¶m b¶o gi÷ ®­îc chÊt l­îng cao, gi¸ thµnh æn ®Þnh kh«ng ngõng n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng thÕ giíi vÒ s¶n phÈm lóa g¹o. 2. S¶n phÈm chñ lùc thø hai cña hµng ho¸ ViÖt Nam xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng quèc tÕ lµ Cµ phª. S¶n phÈm cµ phª ViÖt Nam ®· b¸n ®­îc sang thÞ tr­êng cña h¬n 40 quèc gia víi s¶n l­îng ngµy cµng lín h¬n. Trong n¨m 2003 tæng s¶n l­îng Cµ phª toµn thÕ giíi lµ 176,4 triÖu bao (60Kg) riªng s¶n l­îng cµ phª ViÖt Nam lµ 15 triÖu bao so víi tæng s¶n l­îng cµ phª toµn thÕ giíi . Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, do nguån cafª víi Rebusta cña thÕ giíi t¨ng nhanh ngµy cµng lín h¬n møc cÇu nªn gi¸ Cµ phª ®· gi¶m m¹nh gi¶m m¹nh h¬n nhiÒu so víi gi¸ cµ phª chÌ. Trong khi ®ã, víi c¬ cÊu s¶n phÈm qu¸ mÊt c©n ®èi gÇn nh­ 100% s¶n l­îng cµ phª hµng n¨m 700.000 tÊn lµ cµ phª Robusta, cµ phª chÌ ch­a chiÕm næi 2% ngµnh cµ phª ViÖt Nam sÏ thiÖt h¹i lín nÕu chiÒu h­íng nµy tiÕp tôc diÔn ra. §Ó ®èi phã víi t×nh h×nh thÞ tr­êng Cµ phª thÕ giíi biÕn ®éng nh­ hiÖn nay, cÇn cã sù ®iÒu chØnh thÝch hîp vÒ diÖn tÝch, s¶n l­îng, c¬ cÊu gi÷a Cµ phª chÌ vµ cµ phª vèi nh÷ng v­ên cµ phª míi trång ngoµi vïng, quy ho¹ch, kh«ng phï hîp víi thæ nh­ìng, khÝ hËu, n¨ng xuÊt thÊp cÇn ph¶i lo¹i bá ®Ó gi÷ ®­îc chÊt l­îng cµ phª vµ n¨ng suÊt æn ®Þnh. §Ó ®¶m b¶o cho xuÊt khÈu s¶n phÈm cµ phª cña ViÖt Nam sang c¸c n­íc kh¸c trªn thÕ giíi, cÇn nhanh chãng n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm cµ phª vµ còng lµ vÊn ®Ò chÝnh mµ VICOFA liªn tôc nh¾c tíi trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. VÊn ®Ò chÊt l­îng cµ phª n©ng cao lµ rÊt cÊp thiÕt, ®Æc biÖt trong thêi ®iÓm thÞ tr­êng cµ phª trªn thÕ giíi ®ang cã nhiÒu biÕn ®éng, gi¸ b¸n cµ phª ViÖt Nam mÆc dï lu«n thÊp h¬n th­êng tõ 50-100 USD/tÊn so víi gi¸ b¸n Brazin vµ Indonexia, Colombia, Mexico…. Lµ nh÷ng n­íc næi tiÕng vÒ s¶n phÈm cµ phª vµ ®­îc toµn thÕ giíi ­u chuéng. Gi¸ cµ phª ViÖt Nam lu«n ë møc thÊp h¬n gi¸ b¸n s¶n phÈm cµ phª c¶ c¸c n­íc trªn lµ do mét phÇn chÊt l­îng s¶n phÈm cµ phª cña ViÖt Nam ch­a cao, ch­a chó ý nhiÒu ®Õn chÊt l­îng.. Trong khi ®ã c¸c nhµ s¶n xuÊt cµ phª ViÖt Nam vµ ng­êi trång cµ phª m·i ch¹y theo n¨ng suÊt, theo s¶n l­îng. Muèn b¸n ®­îc gi¸ cao, muèn kh«ng thua lç vµ cã l·i, ng­ßi trång cµ phª ViÖt Nam cµng cÇn ph¶i ®Çu t­ h¬n n÷a vµo thu hót, ph¬i sÊy, chÕ biÕn vµ b¶o qu¶n s¶n phÈm. C¸c nhµ, h·ng s¶n xuÊt cµ phª ViÖt Nam cÇn x©y dùng ch­¬ng tr×nh s¶n xuÊt nh÷ng s¶n phÈm cµ phª cã chÊt l­îng cao, rÊt cao nh­ cµ phª h÷u c¬, cµ phª ®Æc biÖt, cµ phª h·o h¹ng ®Ó ®¸p øng thÞ hiÕu cña kh¸ch hµng cao cÊp, víi gi¸ b¸n còng cao h¬n so víi gi¸ cµ phª th­ßng ®¶m b¶o sù ®a d¹ng vÒ chÊt l­îng cña s¶n phÈm cµ phª ViÖt Nam. Nh­ vËy, víi mét lo¹i s¶n phÈm hµng ho¸ thø cÊp nh­ cµ phª khi xuÊt khÈu ra thÞ tr­êng quèc tÕ, ®­îc ng­êi tiªu dïng trªn thÕ giíi chÊp nhËn ®ßi hái ph¶i ®¶m b¶o ®­îc nhu cÇu còng nh­ thÞ hiÕu kh¾c khe cña ng­êi tiªu dïng trªn kh¾p thÕ giíi. Trong khi ®ã s¶n phÈm cµ phª næi tiÕng g¾n liÒn víi tªn tuæi cña c¸c n­íc nh­: Brazin, Mexico, Colombia, Indonexia lu«n ®­îc ng­¬× tiªu dïng kh¾p n¨m ch©u ­u chuéng thËm chÝ ngay c¶ ë ViÖt Nam. VÊn ®Ò ®Æt ra ë ®©y, ®èi víi c¸c h·ng s¶n xuÊt cµ phª ViÖt Nam lµ ph¶i nhanh chãng n¾m gi÷ ®­îc thÞ phÇn trong n­íc vµ gi÷ cho nã æn ®Þnh, nhanh chãng n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm cµ phª ViÖt Nam gi÷ v÷ng ®­îc thÞ tr­êng xuÊt khÈu trªn thÕ giíi. Gi¸ c¶ cña s¶n phÈm cµ phª ViÖt Nam thÊp h¬n gi¸ cµ phª cña c¸c n­íc kh¸c nh­ng chÊt l­îng cµ phª ViÖt Nam cßn kÐm h¬n chÊt l­îng cµ phª cña c¸c n­íc ®ã v× vËy, muèn s¶n phÈm cµ phª ViÖt Nam gi÷ v÷ng ®­îc thÞ hiÕu xuÊt khÈu vµ kh«ng ngõng ph¸t triÓn, cÇn nhanh chãng n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm cµ phª ViÖt Nam s¸nh kÞp víi chÊt l­îng cña c¸c n­íc trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. §Ó s¶n phÈm cµ phª ViÖt Nam ®ñ søc vµ n©ng cao h¬n n÷a vÒ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cÇn lµm ngay nh÷ng viÖc lµm cã thÓ ®­îc nµy thÓ hiÖn b»ng viÖc chän c¸c chñng lo¹i cµ phª cã n¨ng xuÊt cao, chÊt l­îng s¶n phÈm tèt, chèng chÞu ®­îc s©u bÖnh vµ c¸c ®iÒu kiÖn ngo¹i c¶nh kh¸c bÊt thuËn, tiÕt kiÖm sö dông ph©n ho¸ häc, thuèc trõ s©u vµ n­íc t­íi. §iÒu cÇn chó ý lµ nªn lµm ngay viÖc thay ®æi c¸ch nghÜ tr­íc ®©y lµ cè g¾ng cã ®­îc n¨ng suÊt cao nhÊt sang c¸ch nghÜ lµm sao ®Ó cã n¨ng suÊt thÝch hîp, cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nhÊt, chÊt l­îng vµ gi¸ c¶ lu«n lµ 2 yÕu tè quan träng trong viÖc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng víi c¸c s¶n phÈm cïng lo¹i. §èi víi h·ng s¶n xuÊt s¶n phÈm cµ phª ViÖt Nam muèn s¶n phÈm cña m×nh cã søc m¹nh vÒ c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng. Bªn c¹nh, viÖc chän c¸c chñng lo¹i, gièng cµ phª cã n¨ng suÊt chÊt l­îng cao, cho s¶n phÈm tèt, cÇn chó träng vµo kh©u chÕ biÕn vµ b¶o qu¶n. Qu¸ tr×nh chÕ biÕn vµ b¶o qu¶n s¶n phÈm cµ phª lµ mét c«ng ®o¹n v« cïng quan träng cña s¶n phÈm cµ phª. Nã quyÕt ®Þnh ®Õn chÊt l­îng cña s¶n phÈm. C¸c h·ng s¶n xuÊt cÇn chó träng h¬n n÷a vµo ®Çu t­ mua s¾m trang thiÕt bÞ m¸y mãc, d©y chuyÒn chÕ biÕn hiÖn ®¹i ®¶m b¶o cho s¶n phÈm ®¹t chÊt l­îng cao, ®ång nhÊt. ViÖt Nam lµ n­íc ®i s©u vÒ c«ng nghÖ kü thuËt. Trong khi ®ã c¸c n­íc kh¸c trªn thÕ giíi lu«n ¸p dông nh÷ng c«ng nghÖ, kü thuËt hiÖn ®¹i vµo s¶n xuÊt chÕ biÕn s¶n phÈm. S¶n phÈm cµ phª ViÖt Nam muèn cã chÊt l­îng cao ®ßi hái ph¶i cã d©y chuyÒn s¶n xuÊt hiÖn ®¹i, kü thuËt b¶o qu¶n s¶n phÈm tèt, míi ®ñ kh¶ n¨ng ®Ó c¹nh tranh víi c¸c s¶n phÈm cïng lo¹i cña c¸c h·ng kh¸c trªn thÕ giíi. §iÒu mÊu chèt quyÕt ®Þnh n©ng cao tÝnh c¹nh tranh cña s¶n phÈm lµ chÊt l­îng. ChÊt l­îng cµng cao, s¶n phÈm cµng cã søc c¹nh tranh lín. 3. S¶n phÈm xuÊt khÈu ®­îc coi lµ lîi thÕ cña ViÖt Nam lµ ngµnh s¶n xuÊt hµng da giÇy, thÞ tr­êng xuÊt khÈu chñ yÕu cña hµng da giÇy ViÖt Nam lµ thÞ tr­êng Ch©u ¢u (EU) theo sè liÖu thèng kª cña Bé th­¬ng m¹i cho thÊy, kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng da trong quý I n¨m nay chØ b»ng 68% so víi cïng kú n¨m ngo¸i. HiÖn nay “hai con chim ®Çu ®µn” cña tæng C«ng ty Da giÇy ViÖt Nam lµ C«ng ty giÇy HiÖp H­ng, C«ng ty da sµi gßn (hai doanh nghiÖp nµy chiÕm kho¶ng 30% tæng s¶n l­îng cña tæng C«ng ty ) HiÖn nay, møc tiªu thô ®å da cña thÞ tr­êng EU vµo kho¶ng 8 tû USD/n¨m trong ®ã §øc chiÕm kho¶ng 20%, Ph¸p vµ Italia mçi n­íc chiÕm kho¶ng 16% Anh chiÕm 10%. §èi víi ngµnh s¶n xuÊt da giÇy ViÖt Nam, theo ®¸nh gi¸ cña Bé th­¬ng m¹i t×nh h×nh s¶n xuÊt cña ngµnh da giÇy ViÖt Nam ®ang ®øng tr­íc nhiÒu th¸ch thøc, chñ yÕu do t×nh h×nh xuÊt khÈu cña c¸c mÆt hµng ho¸ nµy sang thÞ tr­êng liªn minh Ch©u ¢u (EU) thÞ tr­êng nµy chiÕm 75% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu ®å da cña ViÖt Nam trong 5 n¨m gÇn ®©y ®ang cã xu h­íng gi¶m m¹nh. VÒ phÝa c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt cßn d­ thõa nhiÒu c«ng suÊt s¶n xuÊt do nhËn ®­îc rÊt Ýt c¸c hîp ®ång. §øng tr­íc nh÷ng th¸ch thøc nh­ hiÖn nay, ngµnh s¶n xuÊt da giÇy ViÖt Nam cÇn nhanh chãng t×m l¹i vÞ trÝ cña m×nh trªn thÞ tr­êng quèc tÕ, n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm da giÇy ViÖt Nam víi s¶n phÈm cña c¸c n­íc kh¸c trªn thÞ tr­êng EU. Thùc tÕ cho thÇy, lý do lµm suy gi¶m kim ng¹ch xuÊt khÈu còng nh­ gi¶m søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm da giÇy ViÖt Nam trong thêi gian qua lµ do nhiÒu doanh nghiÖp xuÊt khÈu ®å da chØ ho¹t ®éng theo kiÓu “¨n xæi” trong khi vÉn tån t¹i t×nh tr¹ng kh¸ch hµng t×m ®Õn doanh nghiÖp mµ doanh nghiÖp ch­a tù t×m ®­îc kh¸ch hµng. ThËm chÝ ngay c¶ ®Õn c«ng ®o¹nh rÊt quan träng lµ nghiªn cøu thÞ hiÕu cña ng­êi tiªu dïng ®å da giÇy ë c¸c thÞ tr­êng cô thÓ ®Ó ®­a ra nh÷ng mÉu thiÕt kÕ phï hîp th× cho ®Õn nay, hÇu hÕt c¸c nhµ s¶n xuÊt trong n­íc gÇn nh­ vÉn “kho¸n tr¾ng” cho c¸c trung gian lµ doanh nghiÖp n­íc ngoµi. T×nh tr¹ng kh«ng n¾m b¾t kü thuËt th«ng tin vÒ c¸c thÞ tr­êng nhËp khÈu còng kh¸ phæ biÕn trong sè c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu da giÇy ë ViÖt Nam. V× vËy chØ cÇn mét biÕn ®éng nhë tõ phÝa thÞ tr­êng nhËp khÈu, ®¬n cö nh­ viÖc ®ång EURO gi¶m gi¸ so víi ®ång USD trong thêi gian gÇn ®©t lµ lËp tøc c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu, da giÇy cña ViÖt Nam bÞ lao ®ao. Trªn thùc tÕ, viÖc xuÊt khÈu da giÇ cña ViÖt Nam sang EU chñ yÕu vÉn ph¶i thùc hiÖn qua c¸c C«ng ty trung gian cña §µi Loan, Hång K«ng vµ Trung Quèc. §iÒu ®ã còng ¶nh h­ëng kh«ng nhá tíi gi¸ c¶ cña s¶n phÈm da giÇy ViÖt Nam, lµm gi¶m tèc ®é xuÊt khÈu cña hµng da giÇy ViÖt Nam sang thÞ tr­êng Ch©u ¢u (EU). Bªn c¹nh ®ã, hµng da giÇy cña ViÖt Nam ®ang ®­îc h­ëng quy chÕ ­u ®·i thuÕ quan phæ cËp (GSP) cña EU (víi møc thuÕ chi b»ng 2/3 møc thuÕ th«ng th­êng) v× vËy trong thêi gian tíi khi EU kh«ng cho h­ëng ­u ®·i nµy n÷a, ho¹t ®éng xuÊt khÈu ®å da giÇy ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng nµy cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n h¬n n÷a. Cã thÓ nãi, viÖc gia nhËp thÞ tr­êng thÕ giíi, t×m ®­îc cho m×nh mét vÞ trÝ, mét chç ®øng trªn thÞ tr­êng nµy lµ mét vÊn ®Ò kh¸ khã kh¨n, phøc t¹p ®èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt s¶n phÈm trong n­íc. Tr­íc sù c¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t vµ khèc liÖt xuÊt ph¸t tõ thÞ tr­êng ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp cÇn nhanh chãng n¾m b¾t c¸c th«ng tin tõ c¸c thÞ tr­êng mµ doanh nghiÖp xuÊt khÈu s¶n phÈm cña m×nh sang ®ã. §Ò ra c¸c chiÕn l­îc x©m nhËp thÞ tr­êng, bªn c¹nh ®ã, ph¶i n©ng cao kh«ng ngõng chÊt l­îng s¶n phÈm cña doanh nghiÖp ®¶m b¶o tÝnh c¹nh tranh cña s¶n phÈm. §èi víi c¸c doanh nghiÖp da giÇy ViÖt Nam “chõng nµo ViÖt Nam ch­a cã ®­îc mét quy ho¹ch cô thÓ trong tÊt c¶ c¸c kh©u tõ viÖc x©y dùng vïng nguyªn liÖu cho ®Õn ®Çu t­ n©ng cÊp vµ hiÖn ®¹i ho¸ m¸y mãc trang thiÕt bÞ, th× c¸c nhµ s¶n xuÊt ®ß da trong n­íc muèn xuÊt khÈu s¶n phÈm sang EU vÉn ph¶i thùc hiÖn qua c¸c C«ng ty trung gian” vµ ®iÒu ®ã sÏ ¶nh h­ëng kh«ng nhá tíi ho¹t ®éng xuÊt khÈu ®èi víi hµng da giÇy ViÖt Nam. Theo thèng kª cña Bé c«ng nghiÖp, cho ®Õn nay, trong sè c¸c ®¬n vÞ thuéc da trong n­íc, míi chØ duy nhÊt mét ®¬n vÞ lµ C«ng ty da Sµi Gßn ®­îc trang bÞ d©y chuyÒn vµ thiÕt bÞ hiÖn ®¹i ®Ó cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh vÒ chÊt l­îng víi da thuéc ë n­íc ngoµi. HiÖn nay, tæng C«ng ty da giÇy ViÖt Nam ®· ph¸t triÓn räng m¹ng l­íi c¸c C«ng ty s¶n xuÊt hµng da giµy trong kh¾p n­íc. Nh÷ng n¨m tr­íc, hµng da giÇy ViÖt Nam lu«n gi÷ v÷ng ®­îc tû phÇn thÞ tr­êng cña m×nh ë c¸c n­íc trªn thÕ giíi ®Æc biÖt lµ EU. HiÖn nay, tr­íc t×nh h×nh ph¸t triÓn, t¨ng tr­ëng cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi vµ mét sè n­íc cã thÕ m¹nh xuÊt khÈu, sù c¹nh tranh quyÕt liÖt trªn th­¬ng tr­êng, tranh giµnh tû phÇn thÞ tr­êng trªn thÕ giíi ®ßi hái c¸c C«ng ty s¶n xuÊt da giÇy ViÖt Nam cÇn nhanh chãng t×m kiÕm c¸c ho¹ch ®Þnh cho m×nh c¸c chiÕn l­îc ph¸t triÓn vÒ s¶n phÈm n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, n©ng coa kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng da giÇy ViÖt Nam. §ång nghÜa víi ®ã lµ viÖc nghiªn cøu thÞ hiÕu cña ng­êi tiªu dïng ®å da giÇy ë c¸c thÞ tr­êng cô thÓ, n¾m b¾t chÝnh x¸c c¸c th«ng tin vÒ thÞ tr­êng nhËp khÈu, cÇn cã mét quy ho¹ch cô thÓ trong tÊt c¶ c¸c kh©u, tõ viÖc x©y dùng vïng nguyªn liÖu cung cÊp cho s¶n xuÊt s¶n phÈm ®Õn viÖc ®Çu t­ n©ng cÊp vµ hiÖn ®¹i ho¸ trang thiÕt bÞ m¸y mãc, chñ ®éng t×m c¸ch xuÊt khÈu trùc tiÕp hµng da giÇy ViÖt Nam sang thÞ tr­êng EU tr¸nh viÖc ph¶i thùc hiÖn qua c¸c C«ng ty trung gian. §¶m b¶o vµ gi÷ æn ®Þnh chÊt l­îng còng nh­ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm da giÇy ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng thÕ giíi víi c¸c s¶n phÈm cïng lo¹i cña c¸c h·ng kh¸c s¶n xuÊt trªn thÕ giíi. 4. Bªn c¹nh c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc trªn, ngµnh dÖt may còng lµ ngµnh xuÊt khÈu chÝnh cña ViÖt Nam sang c¸c n­íc kh¸c trªn thÕ giíi. S¶n phÈm dÖt may cña ViÖt Nam ®­îc thÞ tr­êng nhiÒu n­íc ­u chuéng nh­ §øc, §µi Loan, vµ mét vµi n­íc thuéc B¾c Mü vµ Trung ®«ng. Chøng tá ®­îc chÊt l­îng còng nh­ ­u thÕ vÒ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm. Mét sè c¸c C«ng ty nh­: C«ng ty may 10, may Th¨ng Long, nhµ may dÖt kim §«ng Xu©n, 19-5 lu«n ®¶m b¶o ®­îc chÊt l­îng, uy tÝn vµ gi¸ c¶ c¹nh tranh so víi s¶n phÈm cña mét vµi n­íc kh¸c trªn thÕ giíi nhê viÖc thay ®æi so víi s¶n phÈm mét vµi n­íc kh¸c trªn thÕ giíi nhê viÖc thay ®æi vµ ®æi míi m¸y mãc, d©y chuyÒn s¶n xuÊt hiÖn ®¹i, n©ng cao n¨ng suÊt, chÊt l­îng ®ñ søc c¹nh tranh víi c¸c s¶n phÈm cïng lo¹i. 5. XuÊt khÈu h¹t tiªu còng lµ mét thÕ m¹nh cña hµng ViÖt Nam, chÊt l­îng h¹t tiªu cña ViÖt Nam cao ®­îc nhiÒu n­íc ­u chuéng trªn thÕ giíi. Chøng tá ®­îc kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña m×nh trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. Thêi gian gÇn ®©y do nhu cÇu h¹t tiªu t¨ng m¹nh tõ phÝa Trung Quèc nªn gi¸ h¹t tiªu t¨ng lªn cao trªn thÕ giíi. Trong khi ®ã gi¸ h¹t tiªu ViÖt Nam rÎ h¬n, chÊt l­îng ®¶m b¶o nªn Trung Quèc ®· t×m h¹t tiªu ViÖt Nam víi sè l­îng lín, gi¸ h¹t tiªu ®en chÊt l­îng kh¸ (FAQ) cña ViÖt Nam ë møc gÇn 1750USD/tÊn vÉn thÊp h¬n 300 USD/taans so víi møc 2000USD/tÊn vµo th¸ng 4/2001 trªn thÕ giíi. ViÖt Nam lµ n­íc s¶n xuÊt h¹t tiªu lín thø 3 trªn thÕ giíi, dù kiÕn s¶n xuÊt 50000 tÊn vµo n¨m 2005. Trong 5 th¸ng ®Çu n¨m 2003 ViÖt Nam ®· xuÊt ®­îc 50.900 tÊn h¹t tiªu vµ phÇn lín sang thÞ tr­êng Trung Quèc. 6. Thuû s¶n *Tôm: tôm là mặt hàng xuất khẩu thủy sản chủ yếu của việt nam. Năm 2003 tôm đông lạnh vẫn là sản phẩm chính đạt 1.059,068 triệu USD, chiếm 47,28% tổng giá trị kim ngạch xuất khẩu thủy sản, tăng 7,87% về lượng và 11,55% về giá trị so năm 2002. Như vậy, trong cơ cấu sản phẩm thủy sản, xuất khẩu tôm vẫn là mặt hàng chủ lực có tỷ trọng giá trị áp đảo. Về sản lượng hàng thủy sản xuất khẩu, tôm chiếm khoảng 1/4, nhưng về giá trị kim ngạch xuất khẩu, tôm chiếm gần 50%. Tuy nhiên cũng phải thấy rằng giá trị kim ngạch xuất khẩu của ngành thủy sản quá lệ thuộc vào tôm. Hơn nữa tại thị trường Mỹ, giá trị tôm xuất khẩu ước đạt 500 triệu USD, chiếm 65%. Giả thiết vụ kiện tôm xảy ra có hậu qủa lớn thì kim ngạch xuất khẩu thủy sản Việt Nam trong các năm tới sẽ bị ảnh hưởng mạnh. Ngoài ra, với số lượng và tỷ trọng lớn trên thị trường cạnh tranh khi giá tôm bị giảm (9 tháng đầu năm giá tôm giảm bình quân 3,4%, trong đó tại Mỹ giảm tới 9,5%) thì tổng giá trị kim ngạch xuất khẩu thủy sản sẽ giảm theo đáng kể. giá tôm trong những năm cuối của thập niên 90 có sự giảm giá mạnh và bắt đầu quay trở lại từ năm 99 sở dĩ điều này xảy ra là vì mặt hàng tôm đang có xu hướng chuyển sang các dạng sản phẩm chế biến giá trị gia tăng, là những mặt hàng có mức giá tăng mạnh nhất trên thị trường. Nhật Bản vẫn là thị trường nhập khẩu tôm lớn nhất của việt nam, thị trường này chiếm 47,4% giá trị xuất khẩu tôm của việt nam. Việt nam hiện đang đứng ở vị trí thứ ba trong các nước xuất khẩu tôm sang Nhật, chỉ chiếm 11,4% thị phần tại đây và khoảng cách với các nước dẫn đầu như Inđônêxia và Ấn Độ còn khá xa. Giá tôm trung bình của Việt Nam tại thị trường Nhật cũng còn rất thấp so với giá tôm của Thái Lan, Inđônêxia, thậm chí còn thấp hơn cả giá tôm trung bình của toàn thị trường Nhật Bản. Mỹ vẫn là thị trường lớn thứ hai với tôm xuất khẩu việt nam. Thị trường Mỹ chiếm 35% giá trị xuất khẩu tôm của việt nam, điều đáng chú ý là giá tôm trung bình của Việt Nam tại Mỹ là rất cao, tới 14,9USD/kg là mức cao nhất ở thị trường này, do phần lớn là tôm chế biến với chất lượng cao. Tuy nhiên thị phần của tôm trong thị trường tôm số 1 thế giới là rất nhỏ, chỉ bằng 4,5 % và chỉ đứng hàng thứ8 trong số các nước xuất khẩu tôm vào đây. EU là thị trường nhập khẩu tôm lớn thứ ba thế giới. Riêng Tây Ban Nha hằng năm nhập khẩu gần 100 nghìn tấn, Pháp là 70 nghìn tấn tôm. Nhưng mặc dù khối lượng nhập khẩu nhiều như vậy thì lượng tôm của việt nam xuất vào đây là rất ít chỉ có khoảng 7.247 tấn năm 2002 chiếm một tỷ trọng quá nhỏ bé. *Mực khô xuất khẩu năm 2000 đạt con số kỷ lục với 26,4 nghìn tấn, giá trị 211 triệu USD, chiếm tỷ trọng 14,3% tổng giá trị xuất khẩu thủy sản và vươn lên giữ vị trí là mặt hàng có giá trị xuất khẩu lớn thứ hai, và Việt Nam còn là nước xuất khẩu mực khô lớn nhất thế giới vào thời điểm hiện nay, bỏ xa nước đứng sau là thái lan, nước xuất khẩu mặt hàng này đứng ở vị trí thứ hai trên thế giới, một khoảng lớn *Cá đông lạnh trước đây cá đông lạnh là mặt hàng xuất khẩu đứng vị trí thứ hai sau tôm nhưng từ năm 2000 trở lại đây đã bị tụt xuống vị trí thứ ba về giá trị xuất khẩu, năm 2003 mặt hàng Cá đông lạnh đạt 440 triệu USD, chiếm 19,7% tổng giá trị kim ngạch xuất khẩu thủy sản, tăng 20% về lượng và 26,2% về giá trị so năm 2002.Đây là mặt hàng còn nhiều tiềm năng chưa được khai thác hết. thị trường Mỹ và Nhật là hai thị trường hàng năm nhập một lượng lớn mặt hàng này nhưng ở đó thì sản phẩm này của việt nam còn chiêm một tỷ phần rất là bé. *Mực và bạch tuộc sản phẩm đông lạnh có khối lượng xuất khẩu năm 2003 đạt 130 triệu USD, chiếm 5,8% tổng giá trị kim ngạch xuất khẩu thủy sản, giảm 1,07% so năm 2002. Việt Nam đứng thứ nhì ASEAN về xuất khẩu mặt hàng này sau Thái Lan. Đây cũng là mặt hàng còn nhiều tiềm năng và có thị trường rộng lớn. Nhật Bản là thị trường nhập khẩu lớn nhất, nhưng tại đây thị phần của việt nam về sản phẩm mực và bạch tuộc còn nhỏ so với nhiều nước khác như Thai Lan, Hàn Quốc…. *Cá ngừ tươi và đông lạnh tuy có giá trị xuất khẩu còn nhỏ nhưng giá trị xuất khẩu lại có xu hướng tăng mạnh năm 2002 đạt 23,5 triệu USD tăng 23,4 % so với năm 2001 và gấp 3 lần năm 1997, nhưng điều quan trọng là sản phẩm này đã có mặt ngày càng nhiều không chỉ ở Nhật mà còn ở Mỹ nữa. Hiện nay Mỹ là nước nhập khẩu lớn cá ngừ tươi chỉ sau Nhật Bản. *Cá basa và cá tra philê là mặt hàng cá nước ngọt xuất khẩu quan trọng của Việt Nam. Đây là sản phẩm được coi là mặt hàng không có đối thủ cạnh tranh về chất lượng cũng như về giá cả trên trường quốc tế, kể cả cá nheo nuôi của Mỹ. Từ chỗ chỉ xuất sang vài thị trường để tiêu thụ mà trong đó thị trường Mỹ chiếm 80-90%, đến nay sản phẩm cá tra, cá basa của ta đã xuất sáng gần 30 thị trường nhìn chung hàm lượng kỹ thuật công nghệ của các sản phẩm thủy sản xuất khẩu cũng có những bước tiến bộ đáng kể, các mặt hàng thủy sản tươi sống phát triển nhanh chóng những mặt hàng giá trị gia tăng, tăng trưởng cả về số lượng lẫn chủng loại. Hiện nay đang có xu hướng giảm tỷ trọng các sản phẩm thủy sản chế biến thô mà thay vào đó là việc tăng tỷ trọng sản phẩm chế biến sâu, tinh. Vì vậy mà ngành thủy sản đã có những thay đổi kịp thời để đáp ứng phù hợp với tình hình thế giới chẳng hạn như lúc đầu ta chỉ xuất khẩu tôm đông lạnh một loại sản phẩm thô, trước sự thay đổi trong thị yếu người tiêu dùng trên thế giới thì ngành thủy sản đã chuyển vào danh sách các mặt hàng xuất khẩu của mình những sản phẩm chế biến tinh với trên 100 loại mặt hàng thủy đặc sản, riêng mặt hàng đông lạnh đã có 70-80 chủng loại khác nhau. Tuy nhiên để nâng cao tính cạnh tranh các doanh nghiệp cũng cần phải có hệ thống bảo quản tốt để nâng cao chất lượng vệ sinh an toàn thực phẩm, đây là một trong những yêu cầu hàng đầu trong việc quyết định xem một lô hang có thể được phép cho xuất khộng 7. Rau qu¶ ViÖt Nam míi th©m nhËp vµo thÞ tr­¬ng EU vµi n¨m gÇn ®©y nh­ng kim ngach xuÊt khÈu t¨ng t­¬ng ®èi nhanh.Tû träng kim ngach xuÊt khÈu rau qu¶ sang thÞ tr­êng nµy chiÕm kho¶ng 24% trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña Tæng c«ng ty rau qu¶ ViÖt Nam.N¨m 2003 xuÊt khÈu rau qu¶ cña ta sang cac n­íc EU lµ h¬n 15 triÖu USA.C¸c thÞ t­êng chñ yÕu lµ:§øc ,Hµ Lan,ý,Ph¸p… Tãm l¹i: ®èi víi c¸c s¶n phÈm hµng ho¸ phôc vô xuÊt khÈu, yÕu tè c¹nh tranh cña hµng ho¸ lµ v« cïng quan träng. ChÝnh v× vËy vÊn ®Ò ®Æt ra cho c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng ho¸ ViÖt Nam ph¸t triÓn m¹nh, ®a d¹ng ho¸ c¸c mÆt hµng, n©ng cao chÊt l­îng cña hµng ho¸, xuÊt khÈu hµng ho¸ sang thÞ tr­êng thÕ giíi còng ®­îc chó träng ®Çu t­ vµ ph¸t triÓn IV. §¸nh gi¸ chung vÒ hµng ho¸ ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng thÕ giíi Qu¸ tr×nh x©m nhËp thÞ tr­êng thÕ giíi cña hµng ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m qua ®· ®¹t ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng kÓ kh¼ng ®Þnh ®­îc sù ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng ho¸ trong n­íc. Chøng tá chÊt l­îng hµng ViÖt Nam kh«ng thua kÐm g× c¸c s¶n phÈm cña c¸c h·ng s¶n xuÊt s¶n phÈm trªn thÕ giíi. Kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng quèc tÕ còng ®ñ søc ®¸nh b¹i mét sè s¶n phÈm cïng lo¹i. Mét sè s¶n phÈm ®Æc tr­ng cho thÕ m¹nh xuÊt khÈu cña ViÖt Nam nh­, g¹o, h¹t tiªu, h·ng thuû s¶n vµ mét sè c¸c s¶n phÈm NK§ kh¸c lu«n ®­îc ng­êi tiªu dïng trªn toµn thÕ giíi còng nh­ thÞ tr­êng thÕ giíi chÊp nhËn vµ lu«n gi÷ v÷ng ®­îc tû phÇn thÞ tr­êng quèc tÕ, chøng minh ®­îc ­u thÕ c¹nh tranh h¬n h½n c¸c s¶n phÈm cïng lo¹i do c¸c h·ng thuéc c¸c n­íc kh¸c trªn thÕ giíi s¶n xuÊt vÒ chÊt l­îng vµ gi¸ c¶. Bªn c¹nh c¸c s¶n phÈm xuÊt khÈu thÕ m¹nh trªn, cßn mét sè hµng ho¸ xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng quèc tÕ cßn thua kÐm kh¶ n¨ng c¹nh tranh so víi c¸c s¶n phÈm cïng lo¹i nh­: Cµ phª vµ mét sè s¶n phÈm trong ngµnh c«ng nghiÖp, dÖt may, da giÇy, cao su, .... thÕ yÕu vÒ c¹nh tranh cña c¸c lo¹i hµng ho¸ trªn lµ do c«ng nghÖ, d©y truúªn s¶n xuÊt cßn nghÌo nµn, l¹c hËu, thua kÐm h½n c¸c n­íc trªn thÕ giíi. §Ó n©ng cao chÊt l­îng vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c s¶n phÈm hµng ho¸ thuéc lÜnh vùc c«ng nghiÖp cÇn ®Çu t­ h¬n n÷a vµo kh©u s¶n xuÊt víi c«ng nghÖ míi kü thuËt cao cho n¨ng xuÊt vµ chÊt l­îng tèt. Ch­¬ng III BiÖn ph¸p n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng thÕ giíi I. Môc tiªu vµ ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn, xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ ViÖt Nam vµ sù cÇn thiÕt n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh Thêi gian thùc hiÖn cam kÕt trong ASEAN, b¶o ®¶m lé tr×nh tham gia AFTA ®èi víi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam còng nh­ tõng doanh nghiÖp ®Ó ®i vµo héi nhËp kinh tÕ cã hiÖu qu¶ thùc sù lµ mét søc Ðp, mét th¸ch thøc gay g¾t. Theo ®¸nh gi¸ cña bé tµi chÝnh mÆc dï ViÖt Nam gia nhËp hiÖp ®Þnh CEPT/AFTA ®· h¬n 7 n¨m,nh­ng tõ n¨m2003 trë ®i lµ nh÷ng n¨m khã kh¨n ®èi víi c¸c doanh nghiÖp trong n­íc,bëi ph¶I ®èi mÆt víi c¬n lèc hµng ho¸ tõ c¸c n­íc trong khu vùc nh­ :TanhÝ Lan,mal¸yia ,IndonÐia…trµn vµo thÞ tr­êng néi ®Þa Tõ nhiÒu n¨m nay c¸c n­íc nãi trªn ®· cã nh÷ng b­íc tiÕp cËn thÞ tr­¬ng ViÖt Nam mét c¸ch rÊt bµi b¶n Víi môc tiªu më réng vµ n©ng cao h¬n n÷a hiÖu qu¶ cña kinh tÕ ®èi ngo¹i, còng cè thÞ tr­êng còng cè thÞ tr­êng ®· cã vµ më réng thªm thÞ tr­êng míi. T¹o mäi ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó t¨ng nhanh xuÊt khÈu, thu hót vèn, c«ng nghÖ tõ bªn ngoµi. Chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cã hiÖu qu¶ thùc hiÖn c¸c cam kÕt song ph­¬ng vµ ®a ph­¬ng. Bé c«ng nghiÖp n­íc ta ®· tæ chøc nhiÒu cuéc héi th¶o vÒ vÊn ®Ò n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh trong xu thÕ héi nhËp víi thµnh phÇn lµ nh÷ng doanh nghiÖp lín.Nh×n chung c¸c doanh nghiÖp ®Òu nhËn thÊy râ c¬ héi vµ th¸ch thøc do héi nhËp kinh tÕ mang l¹i.N¨m 2003 h·y khoan nãi ®Õn chuyÖn xuÊt khÈu,viÖc hµng ho¸ ViÖt Nam ®øng v÷ng trªn thÞ tr­êng trong n­íc ®· lµ rÊt khã kh¨n.Xa h¬n,n¨m 2006 mµ còng cã thÓ chØ n¨m 2005 thÞ tr­êng trong nø¬c sÏ “më toang”víi thuÕ nËp khÈu chØ con tõ 0-5%.Khu mËu dÞch tù do ViÖt Nam-Trung Quèc còng ®· ho¹t ®éng.ViÖt Nam ®ang tÝch cùc chuÈn bÞ gia nhËp WTO.Thêi gian kh«ng chê nh÷ng ai xuÊt ph¸t chËm N©ng cao chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ ph¸t triÓn kinh tÕ, t¨ng søc c¹nh tranh cña hµng ho¸, ph¸t huy c¸c thÕ m¹nh vµ c¸c lîi thÕ cña c¸c s¶n phÈm trong n­íc phôc vô xuÊt khÈu, g¾n víi nhu cÇu cña thÞ tr­êng trong n­íc vµ ngoµi n­íc trong lÜnh vùc s¶n xuÊt c¸c lo¹i s¶n phÈm hµng ho¸. N¨m 2003 d­íi sù ®iÒu hµnh vµ chØ ®¹o cña ChÝnh phñ, ®éi ngò doanh nghiÖp ViÖt Nam tham gia th­¬ng tr­êng thÕ giíi ngµy cµng ®«ng. B­íc chËp ch÷ng nµy thÊy bµi häc vÒ sù lùa chän s¶n phÈm mµ ta cã lîi thÕ so s¸nh nh­ g¹o, thuû h¶i s¶n, dÖt may, da giÇy, cµ phª, cao s­, h¹t tiªu, h¹t ®iªu. Nh÷ng mÆt hµng nhá tõ nh÷ng c¬ së nhá gãp l¹i còng ®· cho mét gi¸ trÞ kh«ng thÓ xem th­êng nh­ ®å gèm xø, thñ c«ng mü nghÖ, kim khÝ tiªu dïng, chÕ biÕn l­¬ng thùc, thùc phÈm. N¨m 2003 ®· ®¹t tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu c¶ n­íc 24%. Trªn c¬ së x¸c ®Þnh môc tiªu, ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ ViÖt Nam trong thêi gian tíi, ®· ®Æt ra trong toµn bé nÒn kinh tÕ n­íc ta b­íc vµo mét giai ®o¹n míi ®ã lµ giai ®o¹n cña héi nhËp kinh tÕ vµ t¨ng tr­ëng. T¨ng c­êng sù giao l­u bu«n b¸n víi c¸c n­íc trªn thÕ giíi, ph¸t triÓn m¹nh c¸c doanh nghiÖp hµng ho¸ trong n­íc. §©y lµ c¬ héi ®Ó c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng ho¸ trong n­íc cã ®iÒu kiÖn ®Ó kh¼ng ®Þnh m×nh, cã c¬ héi ®Ó ®em c¸c s¶n phÈm cña m×nh ra nhËp thÞ tr­êng quèc tÕ. ChÝnh v× vËy viÖc n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm hµng ho¸, n©ng cao h¬n n÷a chÊt l­îng s¶n phÈm cña m×nh lµ cÇn thiÕt ®èi víi mçi doanh nghiÖp s¶n xuÊt. Sù tham gia thÞ tr­êng quèc tÕ, ®ång nghÜa víi viÖc chÊp nhËn mét “Cuéc ch¬i” mµ cuéc ch¬i nµy cã ng­êi th¾ng, kÎ b¹i, kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c s¶n phÈm hµng ho¸ cïng lo¹i trªn thÞ tr­êng nµy lµ rÊt gay g¾t, quyÕt liÖt. TÝnh quyÕt ®Þnh thÓ hiÖn ë sù sèng cßn cña s¶n phÈm. S¶n phÈm cña mét doanh nghiÖp nµo ®ã muèn cã mÆt trªn thÞ tr­êng quèc tÕ ph¶i cã søc m¹nh thÞ tr­êng, søc m¹nh c¹nh tranh cña hµng ho¸. TÝnh c¹nh tranh cña hµng ho¸ thÓ hiÖn ë chÊt l­îng, h×nh thøc mÉu m·, bao b× ®Ñp, gi¸ c¶ hîp lý phï hîp víi thÞ hiÕu cña ng­êi tiªu dïng ­u chuéng vµ chÊp nhËn. Doanh nghiÖp s¶n xuÊt s¶n phÈm lu«n mong muèn ®­a s¶n phÈm cña m×nh lªn tíi møc ®é hoµn thiÖn. Kh¶ n¨ng c¹nh tranh chiÕm lÜnh thÞ tr­êng lóc ®ã lµ rÊt lín. ChÝnh v× vËy mµ viÖc n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ lu«n cÇn thiÕt ®èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt. II. Mét sè biÖn ph¸p n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng thÕ giíi Chñ tr­¬ng chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ tËp trung quan liªu bao cÊp tr­íc ®©y trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸ lµ mét chñ tr­¬ng lµ mét h­íng ®i ®óng ®¾n cña §¶ng vµ Nhµ n­íc. NÒn kinh tÕ hµng ho¸ lµ mét m«i tr­êng thuËn lîi ®Ó ph¸t triÓn hµng ho¸ trong n­íc, tËn dông vµ khai th¸c hîp lý nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn ®­a vµo s¶n xuÊt s¶n phÈm dÞch vô nhu cÇu trong n­íc vµ xuÊt khÈu. Trªn c¬ së nh÷ng kÕt qu¶ ®· ®¹t ®­îc, thùc tÕ cho thÊy so víi chÝnh m×nh ®· cã sù tiÕn bé. Tuy nhiªn, kho¶ng c¸ch vÒ tr×nh ®é ph¸t triÓn n¨ng lùc qu¶n lý, cÊp ®é c«ng nghÖ cña thÕ giíi vµ khu vùc ta cßn kÐm xa, yÕu vÒ quy m« ®· ®µnh, nh­ng quan träng h¬n lµ yÕu vÒ n¨ng lùc c¹nh tranh. Kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ViÖt Nam cÇn ph¶i ®­îc liªn tôc n©ng cao míi ®¶m b¶o ®­îc ­u thÕ còng nh­ vÞ trÝ cña m×nh trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. §· ®Õn lóc tõng doanh nghiÖp ph¶i tù v­¬n lªn nh¾m ®¹t ®­îc lîi nhuËn cao vµ æn ®Þnh ®èi víi thÞ phÇn trong n­íc, tõng b­íc m¹nh d¹n ®ét ph¸ vµ ®Æt ch©n v÷ng ch¾c vµo thÞ tr­êng thÕ giíi. 1. VÒ phÝa doanh nghiÖp 1.1. CÇn khai th¸c tèt nh÷ng s¶n phÈm mµ ViÖt Nam cã lîi thÕ víi tÝnh ®éc ®¸o, ®Ëm s¾c vÒ chÊt l­îng cao, ®ñ søc c¹nh tranh víi c¸c s¶n phÈm cïng lo¹i trªn th­¬ng tr­êng. C¸c s¶n phÈm dã lµ:g¹o, cµ phª,chÌ,cao su… C¸c s¶n phÈm nu«i trång nh­:t«m ,c¸ b¸a,c¸ tra… Khi ®Çu t­ khai th¸c nh÷ng s¶n phÈm nµy chaung ta d· cã nh÷ng thuËn lîi nhÊt ®Þnh vÒ ®iÒu kiÖn ®Þa h×nh,®Êt ®ai ,khÝ hËu,s«ng biÓn…v× vËy n¨ng suÊt s¶n l­îng tiÒm n¨ng lµ kh¸ cao 1.2 Ph¶i cã sù ph©n c«ng chuyªn m«n ho¸ cao, ®Ó cã sù lùa chän s¶n phÈm mµ kh«ng c¹nh tranh triÖt tiªu nhau. HiÖn nay trong nÒn kinh tÕ n­íc ta cã tÊ nhiÒu doanh nghiÖp cïng s¶n xuÊt mét lo¹i hµng ho¸ hay s¶n xuÊt nh÷ng s¶n phÈm t­¬ng tù nhau.C¸cdoanh nghiÖp nµy kh«ng chØ cÇn më réng s¶n xuÊt ®a dang c¸c lo¹i s¶n phÈm mµ cßn cÇn ph¶I x¸c ®Þnh râ ®©u lµ s¶n phÈm chÝnh cña m×nh ®Ó ®Çu t­ tËp trung ,t¹o ra b­íc ®ét ph¸ trong lo¹i mÆt hµng ®ã,tõ ®ã t¹o ra nh÷ng s¶n phÈm cã chÊt l­îng cao cã kh¶ n¨ng th©m nhËp vµ chiÕm lÜnh nh÷ng thÞ tr­êng ngµy cµng trë nªn khã tÝnh. 1.3 Ph¶i ®Çu t­ ®æi míi nhanh thiÕt bÞ, c«ng nghÖ ®i ®«i víi viÖc x©y dùng vµ thùc hiÖn c¸c chiÕn l­îc nghiªn cøu triÓn khai ®Ó s¶n phÈm ®¹t chÊt l­îng cao, phï hîp víi thÞ hiÕu cña kh¸ch hµng chÊt l­îng cña s¶n phÈm quyÕt ®Þnh ®Õn kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm. Ngµy nay khoa häc-c«ng nghÖ-kü thuËt tiÕn bé vµ thay ®æi rÊt nhanh,c¸c nø¬c ph¸t triÓn lu«n thay ®æi c«ng nghÖ cña hä vµ chuyÓn giao nh÷ng c«ng nghÖ l¹c hËu sang c¸c n­íc kÐm phat triÓn.§©y lµ mét trë ng¹i lín trong qu¸ tr×nh tiÕp cËn c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ®Ó ¸p dông vµo s¶n xuÊt cña c n­íc ta.§Ó ®¹t ®­îc môc tiªu trªn,chóng ta cÇn ®i t¾t ®ãn ®­êng ®Ó cã ®­îc nh÷ng c«ng nghÖ míi nhÊt ®Ó ¸p dông vµo s¶n xuÊt.Bªn c¹nh môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ chóng ta còng ph¶i ®¶m b¶o mét ®iÒu:kh«ng thÓ ®Ó n­íc ta trë thµnh b·i th¶i c«ng nghiÖp cña thÕ giíi 1.4 Ph¶i coi ®µo t¹o nguån nh©n lùc sö dông thµnh th¹o c«ng nghÖ míi nh­ lµ mét yÕu tè quyÕt ®Þnh ®Ó t¨ng søc c¹nh tranh. S¶n phÈm do ®éi ngò c«ng nh©n lµnh nghÒ, s¶n xuÊt lu«n cã chÊt l­îng ®¶m b¶o vÒ mäi yªu cÇu. Khi ®· cã c¬ së vËt chÊt cho s¶n xuÊt th× yÕu tè con ng­êi trë thµnh kh©u ®ét ph¸ quan träng.Tr×nh ®é cña ng­êi lao ®éng cã ®­îc n©ng cao th× míi ®ap øng ®­îc yªu cÇu sö dông m¸y mãc c«ng nghÖ hiÖn ®¹i,míi t¹o ®­îc s¶n phÈm cã chÊt lù¬ng cao cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn trhÞ tr­êng Nguån nh©n lùc thùc tÕ lu«n lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quyÕt ®Þnh ®Õn møc ®é ph¸t triÓn vµ tèc ®é t¨ng tr­ëng cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸. chÊt l­îng nguån nh©n lùc ph¶i ®­îc cäi träng vµ ®­îc ®µo t¹o th«ng qua viÖc t¨ng c­êng cËp nhËt ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o hiÖn ®¹i, n¾m b¾t ®ù¬c nh÷ng c«ng nghÖ míi, t¨ng c­êng viÖc giao l­u ®µo t¹o nghÒ víi c¸c n­íc kh¸c. Cã nh­ vËy míi cã thÓ thay ®æi chÊt l­îng lao ®éng trong n­íc vµ ®ã lµ yÕu tè quan träng lµm t¨ng søc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam. 1.5 §Ó t¨ng søc c¹nh tranh cña hµng ho¸, mèi doanh nghiÖp cÇn tËp trung gi¶i quyÕt kh©u qu¶ng c¸o, tiÕp thÞ.Ng­êi tiªu dïng kh«ng thÓ biÕt ®Õn vµ sö dông mét lo¹i s¶n phÈm nÕu nh­ s¶n phÈm ®ã dï tèt nh­ng kh«ng tån t¹i trong ý thøc cña ng­êi tiªu dïng HiÖn nay ®©y lµ kh©u yÕu nhÊt. Ho¹t ®éng tiÕp thÞ qu¶ng c¸o s¶n phÈm ®­îc coi lµ mét chiÕn l­îc trong kinh doanh, vµ trong viÖc gia nhËp më réng thÞ tr­êng. 2. VÒ phÝa qu¶n lý vÜ m«-PhÝa Nhµ n­íc 2.1 §iÒu cÇn thiÕt lµ c¶i thiÖn m«i tr­êng kinh doanh ®Ó ai còng cã thÓ kinh doanh theo ph¸p luËt mét c¸ch c«ng khai thuËn lîi vµ ®­îc h­ëng c¸c dÞch vô c«ng mét c¸ch dÔ dµng. §èi víi c¸c doanh nghiÖp s¸n xuÊt th× c©n nhÊt lµ mÆt b¨ng s¶n xuÊt Nhµ n­íc c©n t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó doanh nghiÖp cã mÆt b»ng s¶n xuÊt.Nhµ n­íc cÇn h­íng doanh nghiÖp vµokhai th¸c c¸c vïng nguyªn liÖu nhiªn liÖu cã chi phÝ s¶n xuÊt thÊp,gi¸ trÞ s¶n phÈm cao .CÇn ®Èy m¹nh hîp t¸c gi÷a chÝnh quyÒn c¸c ®Þa ph­¬ng víi c¸c doanh nghiÖp.Cã nh­ vËy c¸c doanh nghiÖp míi cã ®Çy ®ñ c¸c diÒu kiÖn kh¸c ®Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt kinh doanh. Nhµ n­íc cÇn hç trî mét c¸ch kÞp thêi vµ ®óng mùc vÒ vèn ®Ó doanh nghiÖp cã vèn s¶n xuÊt. Nhµ n­íc cÇn c¶i t¹o hÖ th«ng thuÕ, nhÊt lµ thuÕ xuÊt nhËp khÈu,dÓ doanh nghiÖp cã c¬ héi gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt,tõ ®ã n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ cña m×nh. 2.1 §Æc biÖt Nhµ n­íc cÇn tÝch cùc hç trî trong viÖc vÒ nghiªn cøu triÓn khai, tiÕp thÞ, xuÊt khÈu vµ ®µo t¹o nguån lùc con ng­êi. §Ó triÓn khai tiÕp thÞ,®Æc biÖt lµ khi muèn ®­a s¶n phÈm trong n­íc ra thÞ tr­êng quèc tÕ th× vai trß cña Nha n­íc lµ v« cïng quan träng.Nh÷ng hîp t¸c kinh tÕ quèc tÕ cÇn ®ù¬c lãt ®­êng bëi c¸c ho¹t ®éng chÝnh trÞ. Trong viÖc ph¸t triÓn nguån nh©n lùc th× viÖc ®µo t¹o con ng­ßi rÊt cÇn sù hç trî tÝch cùc tõ phÝa Nha n­íc. ChØ cã ph¸t huy søc m¹nh tæng hîp tõ hai phÝa Nhµ n­íc vµ doanh nghiÖp th× míi t¨ng ®­îc søc c¹nh tranh cña hµng ViÖt Nam. §ã lµ mét ®ßi hái cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ®Ó chñ ®éng nÒn kinh tÕ th¾ng lîi. Tãm l¹i, cã thÓ ®­a ra mét sè biÖn ph¸p nh»m n©ng cao søc c¹nh tranh cña hµng ho¸ nh­ sau: * VÒ phÝa doanh nghiÖp: - §Çu t­, nhanh chãng ®æi míi c«ng nghÖ, d©y truyÒn s¶n xuÊt vµo s¶n xuÊt s¶n phÈm lµ môc tiªu chÊt l­îng. - X©y dùng c¸c chiÕn l­îc nghiªn cøu, x©m nhËp thÞ tr­êng thÕ giíi, nghiªn cøu nhu cÇu, thÞ hiÕu cña thÞ tr­êng xuÊt khÈu. - TËp trung gi¶i quyÕt kh©u tiÕp thÞ * VÒ phÝa Nhµ n­íc - C¶i thiÖn m«i tr­êng kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp trong n­íc cã ®iÒu kiÖn tËp trung hµng ho¸ h­íng ra thÞ tr­êng xuÊt khÈu. - Nhµ n­íc hç trî c¸c doanh nghiÖp nghiªn cøu, triÓn khai nh»m môc ®Ých n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm - Ph¸t huy søc m¹nh tæng hîp cña Nhµ n­íc vµ doanh nghiÖp ®Ó t¨ng søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm hµng ViÖt Nam. III. §iÒu kiÖn, tiÒn ®Ò ®Ó thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p vÒ n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng quèc tÕ 1. §èi víi mçi doanh nghiÖp Khi s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, ®iÒu kiÖn tr­íc nhÊt lµ ph¶i tù v­¬n lªn nh»m ®¹t lîi nhuËn cao æn ®Þnh ®èi víi thÞ phÇn trong n­íc. Khai th¸c tèt nh÷ng s¶n phÈm mµ ViÖt Nam cã lîi thÕ c¹nh tranh víi c¸c s¶n phÈm cïng lo¹i trªn th­¬ng tr­êng. X©y dùng vµ ®¹o t¹o chÊt l­îng nguån lao ®éng phï hîp víi tr×nh ®é c«ng nghÖ, d©y truyÒn s¶n xuÊt hiÖn ®¹i. Tæ chøc nghiªn cøu vÒ nhu cÇu, thÞ hiÕu cña thÞ tr­êng mµ s¶n phÈm cña m×nh sÏ xuÊt khÈu sang, liªn tôc n¾m b¾t vÒ c¸c th«ng tin vÒ thÞ tr­êng tõ ®ã míi x©y dùng vµ nghiªn cøu c¸c chiÕn l­îc c¹nh tranh, x©m nhËp thÞ tr­êng. 2. VÒ phÝa Nhµ n­íc cÊp qu¶n lý vÜ m«, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó doanh nghiÖp dÔ®µng x©m nhËp vµo thÞ tr­êng thÕ giíi b»ng viÖc ®¬n gi¶n ho¸ mét sè thñ tôc trong ho¹t ®éng trong ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu cô thÓ lµ sÏ kh«ng buéc c¸c doanh nghiÖp ph¶i cã chøng nhËn kiÓm dÞch vµ kh«ng ph¶i nép mét sè giÊy tê chøng nhËn xuÊt xø hµng ho¸ cho hµng ho¸ xuÊt khÈu, kh«ng ph¶i chøng minh nguån gèc nguyªn liÖu s¶n xuÊt ra s¶n xuÊt hoÆc nguån gèc cña hµng ho¸ xuÊt khÈu nÕn trong tho¶ thuËn song ph­¬ng vµ ®a ph­¬ng kh«ng b¾t buéc thùc hiÖn. Nhµ n­íc ®Çu t­ vèn, hç trî c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu ®æi míi trang thiÕt bÞ, dæi míi n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm t¨ng søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm trong n­íc. Tãm l¹i ph¶i cã sù ph¸t huy tæng hîp søc m¹nh cña c¶ doanh nghiÖp vµ Nhµ n­íc míi t¨ng kh¶ n¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. KÕt luËn Qu¸ tr×nh ®æi míi nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng ho¸ trong n­íc ph¸t triÓn m¹nh, ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, hµng ho¸ ViÖt Nam xuÊt khÈu sang c¸c n­íc trªn thÕ giíi t¨ng cao. §­îc thÞ tr­êng thÕ giíi ­u chuéng vµ chÊp nhËn. Mét sè hµng thÕ m¹nh xuÊt khÈu cña ViÖt Nam nh­ lóa g¹o, hµng thuû s¶n, n«ng s¶n ... lu«n gi÷ ®­îc chÊt l­îng vµ ­u thÕ c¹nh tranh cña m×nh. Tuy nhiªn tr­íc t×nh h×nh kinh tÕ thÕ giíi nh­ hiÖn nay, t×nh tr¹ng c¹nh tranh quyÕt liÖt trªn thÞ tr­êng thÕ giíi cña c¸c n­íc cã s¶n phÈm xuÊt khÈu ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng ho¸ ViÖt Nam ë trong n­íc kh«ng ngõng n©ng cao chÊt l­îng, uy tÝn vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm do m×nh s¶n xuÊt. C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ph¶i tù v­¬n lªn ®¹t ch©n v÷ng ch¾c vµo thÞ tr­êng thÕ giíi. BiÖn ph¸p ®Ó n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng thÕ giíi ®ßi hái ph¸i cã sù ph¸t huy tæng hîp søc m¹nh tõ hai phÝa Nhµ n­íc vµ doanh nghiÖp. ChØ cã nh­ vËy th× míi ph¸t huy ®­îc kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. Hµ Néi, ngµy 20-6-2004 Sinh viªn Lª Thanh Long Tµi liÖu tham kh¶o 1. Gi¸o tr×nh kinh tÕ häc (tËp 1, 2) Paul Samuelson vµ William D.Nordhaus 2. Gi¸o tr×nh kinh tÕ th­¬ng m¹i - §HKTQD n¨m 2001 3. Héi nhËp kinh tÕ khu vùc cña mét sè n­íc ASEAN - NguyÔn ThÞ HiÒn, NXB ChÝnh trÞ Quèc gia n¨m 2002 4. Quan hÖ Th­¬ng m¹i ViÖt Nam - ASEAN vµ c¸c chÝnh s¸ch xuÊt nhËp khÈu, NXB ChÝnh trÞ Quèc gia n¨m 1999 5. N©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh vµ b¶o hé s¶n xuÊt, trong n­íc NXB Lao ®éng 1998 6. T¹p chÝ kinh tÕ vµ ph¸t triÓn c¸c sè n¨m 2003 7. T¹p chÝ céng s¶n c¸c sè n¨m 2001 vµ 2002 8. T¹p chÝ ngo¹i th­¬ng n¨m 2002 Môc lôc Trang