Đề tài Biện pháp xử lý vi phạm hành chính đối với người chưa thành niên

îng tiÕp tôc vi ph¹m ph¸p luËt vµ ®¶m b¶o sù cã mÆt cña ®èi t­îng t¹i n¬i c­ tró khi ®­îc yªu cÇu. Truy t×m ®èi t­îng ®· cã quyÕt ®Þnh ®­a vµo tr­êng gi¸o d­ìng, c¬ së ch÷a bÖnh trong tr­êng hîp bá trèn ®­îc ¸p dông víi ng­êi ch­a thµnh niªn ®Ó ®¶m b¶o viÖc thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p xö lý hµnh chÝnh kh¸c víi ®èi t­îng nµy. Trong c¸c biÖn ph¸p trªn th× biÖn ph¸p qu¶n lý ng­êi n­íc ngoµi vi ph¹m ph¸p luËt ViÖt Nam trong thêi gian lµm thñ tôc trôc xuÊt kh«ng ¸p dông víi ng­êi ch­a thµnh niªn vi ph¹m ph¸p luËt. Do ng­êi n­íc ngoµi lµ ng­êi kh«ng cã quèc tÞch ViÖt Nam, ng­êi ch­a thµnh niªn lµ ®èi t­îng cña Ph¸p lÖnh xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh ph¶i lµ c«ng d©n ViÖt Nam. C¸c biÖn ph¸p cßn l¹i ¸p dông víi ng­êi ch­a thµnh niªn nh­ ¸p dông víi ng­êi thµnh niªn. Nh­ vËy, cïng víi sù ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn cña hÖ thèng ph¸p luËt nãi chung, nh÷ng quy ®Þnh vÒ xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh ®èi víi ng­êi ch­a thµnh niªn ngµy cµng ®ãng vai trß quan träng trong hÖ thèng ph¸p luËt vÒ xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh, gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo thùc tiÔn ®Êu tranh phßng, chèng hµnh vi vi ph¹m ph¸p luËt cña ng­êi ch­a thµnh niªn. Ch­¬ng III Thùc tiÔn ¸p dông, ph­¬ng h­íng, gi¶i ph¸p hoµn thiÖn c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt vÒ biÖn ph¸p xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh ®èi víi ng­êi ch­a thµnh niªn 1. Thùc tiÔn ¸p dông c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt vÒ biÖn ph¸p xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh ®èi víi ng­êi ch­a thµnh niªn Ph¸p lÖnh xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh n¨m 2002 ra ®êi ®¸nh dÊu mét b­íc ph¸t triÓn quan träng trong qu¸ tr×nh x©y dùng vµ hoµn thiÖn quy ®Þnh ph¸p luËt vÒ xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh. Tuy nhiªn, c¸c biÖn ph¸p xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh ®èi víi ng­êi ch­a thµnh niªn chØ ®­îc quy ®Þnh r¶i r¸c, kh«ng cã hÖ thèng, trong khi thùc tiÔn t×nh h×nh ng­êi ch­a thµnh niªn vi ph¹m ph¸p luËt ngµy cµng gia t¨ng. Do ®ã, viÖc ¸p dông c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt ®èi víi ®èi t­îng nµy, bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®­îc còng gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n, v­íng m¾c. 1.1. C¸c biÖn ph¸p xö ph¹t hµnh chÝnh Do nhËn thøc ch­a ®óng ®¾n vÒ nh÷ng hµnh ®éng cña m×nh, do ý thøc ph¸p luËt ch­a cao mµ ng­êi ch­a thµnh niªn vi ph¹m ph¸p luËt ngµy cµng gia t¨ng. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, quy ®Þnh ph¸p luËt vÒ c¸c biÖn ph¸p xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh ®èi víi ng­êi ch­a thµnh niªn t­¬ng ®èi phï hîp vµ ®· gãp phÇn tÝch cùc vµo viÖc ng¨n chÆn t×nh h×nh trªn. Thùc tÕ cho thÊy, chØ cã c¸c h×nh thøc xö ph¹t chÝnh ®­îc ¸p dông nhiÒu ®èi víi ng­êi ch­a thµnh niªn, cßn c¸c h×nh thøc xö ph¹t bæ sung Ýt ®­îc ¸p dông ®èi víi ®èi t­îng nµy, nhÊt lµ khi c¸c biÖn ph¸p xö ph¹t bæ sung l¹i nÆng h¬n so víi biÖn ph¸p xö ph¹t chÝnh. ViÖc quy ®Þnh chØ ph¹t c¶nh c¸o ®èi víi mäi vi ph¹m hµnh chÝnh do cè ý cña ng­êi ch­a thµnh niªn tõ ®ñ 14 tuæi ®Õn d­íi 16 tuæi phï hîp víi quy ®Þnh cña Bé luËt h×nh sù. Tuy nhiªn, trong tr­êng hîp hä vi ph¹m nhiÒu lÇn nh­ng kh«ng r¬i vµo c¸c tr­êng hîp bÞ ¸p dông c¸c biÖn ph¸p xö lý hµnh chÝnh kh¸c th× vÉn chØ bÞ ph¹t c¶nh c¸o, nÕu kh«ng xö lý nghiªm minh sÏ dÉn ®Õn th¸i ®é coi th­êng ph¸p luËt, kh«ng nh÷ng kh«ng ng¨n chÆn ®­îc hä vi ph¹m ph¸p luËt mµ cßn lµm gia t¨ng vi ph¹m ph¸p luËt ë nh÷ng ®èi t­îng nµy. ë mét sè lÜnh vùc qu¶n lý nhµ n­íc, thùc tr¹ng xö ph¹t vi ph¹m hµnh chÝnh ®èi víi ng­êi ch­a thµnh niªn gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n, v­íng m¾c. Cô thÓ trong lÜnh vùc giao th«ng ®­êng bé, ng­êi ch­a thµnh niªn vi ph¹m quy ®Þnh luËt giao th«ng ®­êng bé ngµy cµng t¨ng vÒ sè l­îng vµ møc ®é. Nh÷ng vi ph¹m th­êng gÆp ë ng­êi ch­a thµnh niªn nh­ ®i kh«ng ®óng phÇn ®­êng quy ®Þnh, ®i xe dµn hµng ngang, tô tËp d­íi lßng ®­êng, chë ng­êi v­ît qu¸ quy ®Þnh…®Æc biÖt lµ n¹n ®ua xe tr¸i phÐp. Trong thêi gian qua nh÷ng hµnh vi nµy kh«ng nh÷ng g©y mÊt trËt tù c«ng céng, ¶nh h­ëng ®Õn nh÷ng ng­êi tham gia giao th«ng kh¸c mµ cßn g©y ra nh÷ng hËu qu¶ rÊt nghiªm träng. Víi nh÷ng vi ph¹m ®ã, viÖc chØ ¸p dông h×nh thøc ph¹t c¶nh c¸o hoÆc ph¹t tiÒn ®èi víi ng­êi ch­a thµnh niªn kh«ng ph¸t huy hÕt hiÖu qu¶ ng¨n chÆn còng nh­ phßng ngõa, ®Êu tranh chèng nh÷ng hµnh vi vi ph¹m t­¬ng tù. Cã rÊt nhiÒu nguyªn nh©n dÉn ®Õn thùc tr¹ng trªn, mét trong nh÷ng nguyªn nh©n chÝnh lµ viÖc xö lý vi ph¹m luËt giao th«ng ®­êng bé cña c¶nh s¸t giao th«ng cßn h¹n chÕ. Thùc tÕ cho thÊy, nh÷ng ng­êi cã thÈm quyÒn xö ph¹t (c¶nh s¸t giao th«ng) nhiÒu lÇn thÊy lçi cña ng­êi ch­a thµnh niªn mµ kh«ng xö ph¹t. §ã cã thÓ lµ do nh÷ng t¸c ®éng kh¸ch quan nh­ sè l­îng ng­êi ch­a thµnh niªn vi ph¹m cïng mét lóc nhiÒu (do c¸c em häc sinh th­êng ®i cïng nhau thµnh nhãm ®«ng), hay do nguyªn nh©n chñ quan lµ th¸i ®é ng¹i xö ph¹t nh÷ng ®èi t­îng nµy.V× vËy, thùc tÕ cã rÊt nhiÒu hµnh vi vi ph¹m cã thÓ ¸p dông h×nh thøc ph¹t c¶nh c¸o nh­ng h×nh thøc nµy l¹i Ýt ®­îc ¸p dông h¬n h×nh thøc ph¹t tiÒn. Khi ph¹t tiÒn ®èi víi ng­êi ch­a thµnh niªn, phÇn lín c¸c em kh«ng cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó chÊp hµnh quyÕt ®Þnh xö ph¹t. §iÒu nµy khiÕn thñ tôc xö ph¹t thªm phøc t¹p do phÇn lín c¸c tr­êng hîp lµ xö ph¹t t¹i chç theo thñ tôc ®¬n gi¶n nh­ng ng­êi nép tiÒn ph¹t l¹i lµ cha mÑ c¸c em - nh÷ng ng­êi kh«ng trùc tiÕp thùc hiÖn hµnh vi vi ph¹m. Mét t×nh tr¹ng n÷a lµ viÖc tiÕn hµnh xö ph¹t kh«ng ®óng tr×nh tù, thñ tôc, tr¸i víi quy ®Þnh cña ph¸p luËt. §ã lµ hiÖn t­îng tiªu cùc khi ¸p dông h×nh thøc xö ph¹t tiÒn, trong ®ã cã viÖc ph¹t tiÒn ®èi víi ng­êi ch­a thµnh niªn. VÝ dô nhiÒu tr­êng hîp khi tiÕn hµnh xö ph¹t t¹i chç, ng­êi cã thÈm quyÒn xö ph¹t kh«ng ra quyÕt ®Þnh xö ph¹t b»ng v¨n b¶n hoÆc kh«ng cã biªn lai thu tiÒn ph¹t nh­ quy ®Þnh cña Ph¸p lÖnh xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh vÒ thñ tôc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh, møc ph¹t lµ do ng­êi bÞ ph¹t vµ ng­êi cã thÈm quyÒn xö ph¹t "tho¶ thuËn" víi nhau. Mét vÝ dô kh¸c, gÇn ®©y nhÊt lµ vô vò tr­êng New Centery (t¹i sè 10, Trµng Thi, Hµ Néi). Theo c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng cã tíi h¬n 1.116 ng­êi bÞ t¹m gi÷ vµo lóc 1h s¸ng ngµy 28/04/2007 cïng víi sè l­îng lín tang vËt thu gi÷ ®­îc t¹i hiÖn tr­êng, trong ®ã phÇn lín lµ ng­êi ch­a thµnh niªn. §©y râ rµng lµ mét vô vi ph¹m cã tæ chøc, tuy nhiªn tr­íc thùc tr¹ng sè l­îng ng­êi ch­a thµnh niªn vi ph¹m ®«ng, viÖc tiÕn hµnh x¸c ®Þnh cô thÓ hµnh vi vi ph¹m ®Ó xö lý gÆp nhiÒu khã kh¨n vµ kh«ng tr¸nh khái cã nh÷ng thiÕu sãt ®¸ng kÓ. Cã nhiÒu ®èi t­îng lµ ng­êi ch­a thµnh niªn cã hµnh vi vi ph¹m nh­ng kh«ng hÒ bÞ ph¸t hiÖn, hoÆc ph¸t hiÖn ®­îc nh­ng kh«ng tiÕn hµnh ¸p dông c¸c biÖn ph¸p xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh ®èi víi nh÷ng ®èi t­îng nµy víi nhiÒu lý do kh¸c nhau. Do ®ã, 9h s¸ng cïng ngµy nhiÒu ®èi t­îng bÞ t¹m gi÷ ®· ®­îc th¶ vµ kh«ng hÒ tá ra sî h·i, thËm chÝ coi viÖc bÞ t¹m gi÷ chØ lµ chuyÖn kh«ng may, liÖu nh÷ng ®èi t­îng nµy cã chÊm døt viÖc thùc hiÖn nh÷ng hµnh vi vi ph¹m t­¬ng tù hay kh«ng? Thùc tÕ trªn ®ßi hái viÖc xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh ®èi víi ng­êi ch­a thµnh niªn nãi chung, xö ph¹t vi ph¹m hµnh chÝnh ®èi víi ng­êi ch­a thµnh niªn nãi riªng cÇn ®­îc thùc hiÖn nghiªm minh theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. 1.2. BiÖn ph¸p gi¸o dôc t¹i x·, ph­êng, thÞ trÊn §©y lµ biÖn ph¸p kh«ng c¸ch ly ®èi t­îng bÞ ¸p dông khái céng ®ång, nÕu ®­îc ¸p dông mét c¸ch triÖt ®Ó sÏ mang l¹i hiÖu qu¶ rÊt cao, ®Æc biÖt víi ®èi t­îng ng­êi ch­a thµnh niªn. ë løa tuæi nµy ng­êi ch­a thµnh niªn ch­a quen t¸ch khái cuéc sèng gia ®×nh, hä cÇn cã sù ch¨m sãc cña gia ®×nh vµ sù quan t©m cña x· héi, do ®ã chØ ¸p dông biÖn ph¸p xö lý hµnh chÝnh kh¸c cã tÝnh chÊt c¸ch ly ng­êi ch­a thµnh niªn ra khái céng ®ång nh­ ®­a vµo tr­êng gi¸o d­ìng hay c¬ së ch÷a bÖnh khi ®· ¸p dông biÖn ph¸p nµy mµ kh«ng cã hiÖu qu¶ (trõ tr­êng hîp ng­êi ch­a thµnh niªn kh«ng cã n¬i c­ tró nhÊt ®Þnh). Trong thùc tÕ cã rÊt nhiÒu vÊn ®Ò v­íng m¾c cÇn gi¶i quyÕt khi ¸p dông biÖn ph¸p xö lý hµnh chÝnh gi¸o dôc t¹i x·, ph­êng, thÞ trÊn. Theo quy ®Þnh t¹i kho¶n 2 §iÒu 24, kho¶n 2 §iÒu 26 Ph¸p lÖnh, biÖn ph¸p gi¸o dôc t¹i x·, ph­êng, thÞ trÊn ®­îc coi lµ mét ®iÒu kiÖn ®Ó ¸p dông biÖn ph¸p ®­a vµo tr­êng gi¸o d­ìng vµ ®­a vµo c¬ së ch÷a bÖnh. Do ®ã, nhiÒu ®Þa ph­¬ng coi biÖn ph¸p nµy chØ lµ biÖn ph¸p mang tÝnh chÊt thñ tôc, kh«ng ph¸t huy ®­îc hiÖu qu¶ gi¸o dôc cña nã, thùc tÕ nhiÒu n¬i chØ ¸p dông cho ®óng tr×nh tù. MÆt kh¸c nhiÒu ®Þa ph­¬ng l¹i bá qua biÖn ph¸p nµy mµ ®­a lu«n ng­êi ch­a thµnh niªn vµo tr­êng gi¸o d­ìng, víi sù e ng¹i r»ng viÖc ¸p dông biÖn ph¸p gi¸o dôc t¹i x·, ph­êng, thÞ trÊn víi ®èi t­îng ng­êi ch­a thµnh niªn vi ph¹m ph¸p luËt sÏ t¹o m«i tr­êng kh«ng trong s¹ch ë ®Þa bµn hä qu¶n lý. Theo thèng kª t¹i Tr­êng gi¸o d­ìng sè 1 ë Hµ Néi cho thÊy h¬n 50% c¸c em ch­a ®­îc ¸p dông biÖn ph¸p gi¸o dôc t¹i x·, ph­êng, thÞ trÊn ®· bÞ ¸p dông biÖn ph¸p ®­a vµo tr­êng gi¸o d­ìng [2, tr.22]. Trong thùc tÕ, t×nh h×nh vi ph¹m ph¸p luËt diÔn biÕn rÊt phøc t¹p, cã nhiÒu ®èi t­îng cÇn ¸p dông biÖn ph¸p nµy nh­ng Ph¸p lÖnh kh«ng quy ®Þnh, do ®ã nhiÒu v¨n b¶n h­íng dÉn kÌm theo më réng ®èi t­îng ¸p dông, nh­ NghÞ ®Þnh sè 163/2003/N§-CP. ViÖc quy ®Þnh nh­ vËy lµ kh«ng hîp ph¸p nh­ng nÕu kh«ng cã nh÷ng quy ®Þnh ®ã, nhiÒu tr­êng hîp c¸c vi ph¹m hµnh chÝnh bÞ bá qua do kh«ng thÓ cã c¨n cø ph¸p lý ®Ó xö lý ng­êi vi ph¹m. V× vËy biÖn ph¸p nµy Ýt ®­îc ¸p dông vµ nÕu cã ¸p dông th× viÖc ¸p dông th­êng kh«ng theo ®óng tr×nh tù, thñ tôc ph¸p luËt quy ®Þnh.ViÖc thùc hiÖn biÖn ph¸p nµy chØ mang tÝnh h×nh thøc, dÉn ®Õn bu«ng láng ng­êi ®­îc gi¸o dôc, viÖc qu¶n lý, gi¸m s¸t, gi¸o dôc ®¹t hiÖu qu¶ ch­a cao, thùc tÕ chØ ¸p dông gi¸o dôc lÇn ®Çu, sau ®ã kh«ng th­êng xuyªn liªn l¹c l¹i ®Ó gi¸o dôc ng­êi vi ph¹m. ë mét sè n¬i, sù phèi hîp cña c¸c ngµnh, c¸c ®oµn thÓ trong viÖc thùc hiÖn c«ng t¸c nµy ch­a ®­îc coi träng, chñ yÕu vÉn lµ ngµnh C«ng an lµm, cßn c¸c ®oµn thÓ nh­ §oµn thanh niªn, Héi phô n÷ th× kh«ng phèi hîp th­êng xuyªn. MÆc dï Ph¸p lÖnh ®· cã nh÷ng quy ®Þnh dµnh riªng cho ng­êi ch­a thµnh niªn nh­ cã sù tham gia cña Uû ban d©n sè, gia ®×nh, trÎ em hoÆc §oµn thanh niªn…nh­ng nh×n chung ph¸p luËt vÉn quy ®Þnh tr×nh tù, thñ tôc ¸p dông chung cho c¶ ng­êi thµnh niªn vµ ng­êi ch­a thµnh niªn. Tuy nhiªn trong thùc tÕ viÖc ¸p dông nh­ vËy víi ng­êi ch­a thµnh niªn, ®Æc biÖt lµ ng­êi ch­a thµnh niªn d­íi 16 tuæi lµ kh«ng phï hîp, bëi víi c¸c em, viÖc bÞ ®­a ra tr­íc cuéc häp ®Ó kiÓm ®iÓm sÏ t¹o nh÷ng ¸p lùc lín vÒ t©m lý, cã thÓ dÉn ®Õn t¸c ®éng ng­îc l¹i, mét sè em khi bÞ xö lý nh­ thÕ cßn tá th¸i ®é kh«ng sî h·i, b­íng bØnh, cè chÊp…Nh÷ng biÓu hiÖn nµy rÊt phï hîp víi t©m lý løa tuæi c¸c em, cã thÓ dÉn ®Õn nh÷ng suy nghÜ vµ hµnh vi tiªu cùc h¬n. Tuy nhiªn còng cã nh÷ng n¬i c«ng t¸c nµy ®­îc thùc hiÖn rÊt tèt. VÊn ®Ò lµ chóng ta cÇn thùc hiÖn mét c¸ch ®ång bé vµ cã kÕt qu¶. Ng­êi ch­a thµnh niªn chñ yÕu thùc hiÖn c¸c vi ph¹m hµnh chÝnh nh­ trém c¾p vÆt, lõa ®¶o nhá, ®¸nh b¹c nhá, kh«ng thÓ ¸p dông biÖn ph¸p nµy ë x· nh­ ë ph­êng vµ thÞ trÊn, thùc tÕ ë x·, chØ cÇn trém mét con gµ còng cã thÓ coi lµ trém c¾p vÆt, nh­ng ë thÞ trÊn, ë ph­êng, do ®êi sèng cao h¬n, viÖc ¨n trém mét c¸i xe ®¹p mµ ch­a ®Õn møc truy cøu tr¸ch nhiÖm h×nh sù còng bÞ coi lµ cã hµnh vi trém c¾p vÆt. Nh­ vËy cã sù chªnh lÖch vÒ møc ®é vi ph¹m nh­ng l¹i ¸p dông chung mét biÖn ph¸p xö lý hµnh chÝnh. ViÖc ¸p dông nh­ thÕ lµ ch­a phï hîp do quy ®Þnh cña ph¸p luËt ch­a phï hîp. 1.3. BiÖn ph¸p ®­a vµo tr­êng gi¸o d­ìng BiÖn ph¸p nµy chØ ®­îc ¸p dông víi ®èi t­îng lµ ng­êi ch­a thµnh niªn. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®· mang l¹i hiÖu qu¶ nhÊt ®Þnh. HiÖn nay trong c¶ n­íc cã bèn tr­êng gi¸o d­ìng do Bé C«ng an qu¶n lý lµ tr­êng gi¸o d­ìng sè II ë Ninh B×nh, tr­êng gi¸o d­ìng sè III ë §µ N½ng, tr­êng gi¸o d­ìng sè IV ë §ång Nai vµ tr­êng gi¸o d­ìng sè V ë Long An. NhiÒu ®Þa ph­¬ng cßn tæ chøc nh÷ng c¬ së gi¸o dôc dµnh riªng cho trÎ em. VÝ dô t¹i thµnh phè Hå ChÝ Minh cã tr­êng thiÕu niªn h­ sè I, sè II, sè III; ë Hµ Néi cã Tr­êng phæ th«ng néi tró d¹y nghÒ sè I, th­êng gäi lµ tr­êng gi¸o d­ìng sè I, do thµnh phè Hµ Néi qu¶n lý. Theo B¸o c¸o tæng kÕt t×nh h×nh thùc hiÖn ph¸p luËt vÒ xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh cña Bé t­ ph¸p ngµy 01/11/2005, sè liÖu thèng kª ë mét sè tØnh cho thÊy: tõ th¸ng 10/2002 ®Õn th¸ng 03/2005, tØnh Kon Tum ®­a vµo tr­êng gi¸o d­ìng 32 tr­êng hîp, tØnh Qu¶ng B×nh cã 61 tr­êng hîp, tØnh Phó Thä cã 50 tr­êng hîp; tõ n¨m 2002 ®Õn n¨m 2004, tØnh Hoµ B×nh cã 2 tr­êng hîp vµo tr­êng gi¸o d­ìng…Sè liÖu thèng kª cho thÊy viÖc ¸p dông biÖn ph¸p nµy ë c¸c tØnh kh¸c nhau lµ kh¸c nhau, cã tØnh ¸p dông nhiÒu, cã tØnh ¸p dông Ýt. Nh×n chung, cã thÓ thÊy nh÷ng n¨m qua, cïng víi hiÖn t­îng ng­êi ch­a thµnh niªn thùc hiÖn hµnh vi tr¸i ph¸p luËt gia t¨ng ®¸ng kÓ vÒ sè l­îng th× ®èi t­îng bÞ ¸p dông biÖn ph¸p ®­a vµo tr­êng gi¸o d­ìng còng t¨ng lªn. TÝnh ®Õn 19/11/2003 cã 12.005 ng­êi ch­a thµnh niªn bÞ ¸p dông biÖn ph¸p nµy. Sù gia t¨ng nµy ngoµi nguyªn nh©n do sè l­îng ng­êi ch­a thµnh niªn vi ph¹m ph¸p luËt gia t¨ng cßn do Ph¸p lÖnh xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh n¨m 2002 thay ®æi thÈm quyÒn ra quyÕt ®Þnh ¸p dông c¸c biÖn ph¸p xö lý hµnh chÝnh kh¸c theo h­íng më réng thÈm quyÒn cho Chñ tÞch Uû ban nh©n d©n cÊp huyÖn. PhÇn lín ng­êi ch­a thµnh niªn bÞ ¸p dông h×nh thøc nµy lµ nh÷ng ng­êi cã hoµn c¶nh gia ®×nh kh«ng mÊy thuËn lîi, nhiÒu ng­êi ph¶i lang thang kiÕm sèng, tr×nh ®é v¨n hãa thÊp, phÇn lín chØ míi häc hÕt bËc tiÓu häc. §iÒu nµy khiÕn trong thùc tÕ viÖc ¸p dông biÖn ph¸p nµy gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n, cÇn sù nç lùc rÊt nhiÒu cña nh÷ng ng­êi trùc tiÕp tham gia lµm c«ng t¸c qu¶n lý, gi¸o dôc t¹i tr­êng gi¸o d­ìng. Thùc tÕ t¹i c¸c tr­êng gi¸o d­ìng, viÖc d¹y v¨n hãa vµ gi¸o dôc phæ cËp cho häc sinh lu«n lµ c«ng viÖc ®­îc ­u tiªn hµng ®Çu. Tõ n¨m 1995 ®Õn nay c¸c tr­êng gi¸o d­ìng ®· tæ chøc ®­îc 276 líp häc cho 12.353 l­ît häc sinh häc v¨n ho¸. Hµng n¨m sè häc sinh xÕp lo¹i häc lùc kh¸ giái 40,09%; trung b×nh lµ 54,73%; sè cßn l¹i xÕp lo¹i yÕu kÐm kho¶ng 5,18%. TØ lÖ häc sinh lªn líp hµng n¨m trung b×nh lµ 95,31%; tØ lÖ thi tèt nghiÖp ®¹t 100%. ChØ tÝnh riªng bèn tr­êng gi¸o d­ìng do Bé C«ng an qu¶n lý, n¨m 2002 - 2003 cã 58 líp häc v¨n ho¸ cho 1.888 ®èi t­îng lµ ng­êi ch­a thµnh niªn. Trong ®ã: bËc tiÓu häc cã 32 líp víi 1014 häc sinh; bËc THCS cã 26 líp víi 874 häc sinh [5, tr.50]. Qua ®ã cã thÓ thÊy, viÖc d¹y v¨n ho¸ t¹i c¸c tr­êng gi¸o d­ìng trong thêi gian qua ®· ®¹t ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh. Tuy nhiªn, hiÖn nay ch­¬ng tr×nh d¹y v¨n ho¸ ë c¸c tr­êng gi¸o d­ìng ®ang gÆp ph¶i rÊt nhiÒu khã kh¨n, ®Æc biÖt lµ viÖc ®¶m b¶o ch­¬ng tr×nh gi¶ng d¹y. Theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 6 NghÞ ®Þnh sè 142/2003/N§-CP, tr­êng gi¸o d­ìng cã nhiÖm vô d¹y v¨n ho¸ cho ng­êi ch­a thµnh niªn vi ph¹m hµnh chÝnh, t¹i ®©y c¸c em còng ph¶i ®­îc xo¸ mï ch÷ vµ vµ phæ cËp tiÓu häc. MÆc dï tr­êng gi¸o d­ìng ®· cã nhiÒu cè g¾ng ®Ó thùc hiÖn tr¸ch nhiÖm cña m×nh theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt nh­ng do ®iÒu kiÖn liªn quan ®Õn tæ chøc gi¶ng d¹y vµ häc tËp gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n trë ng¹i nh­: sè ng­êi kh«ng biÕt ch÷ chiÕm tØ lÖ cao, tr×nh ®é v¨n ho¸ thÊp vµ kh«ng ®ång ®Òu, nhµ tr­êng kh«ng cã ®iÒu kiÖn tæ chøc thµnh mét líp häc, ë nh÷ng n¬i ®· tæ chøc ®­îc viÖc d¹y v¨n ho¸ th× viÖc tæ chøc c¸c k× thi vµ cÊp b»ng v¨n ho¸ l¹i ch­a lµm ®­îc v× phÇn lín c¸c em ch­a lÜnh héi ®ñ nh÷ng kiÕn thøc tèi thiÓu. Do ®ã, chÊt l­îng gi¸o dôc ®èi víi ng­êi ch­a thµnh niªn trong c¸c tr­êng gi¸o d­ìng thÊp h¬n nhiÒu so víi c¸c c¬ së gi¸o dôc kh¸c ë bªn ngoµi. Mét t×nh tr¹ng thùc tÕ lµ sau khi hÕt thêi gian ë tr­êng, trë vÒ víi gia ®×nh vµ x· héi, mÆc dï ®· ®­îc häc v¨n ho¸ nh­ng tr×nh ®é cña c¸c em hÇu nh­ kh«ng t­¬ng xøng víi tr×nh ®é cña c¸c b¹n cïng løa tuæi ë c¸c tr­êng bªn ngoµi. §©y còng lµ mét khã kh¨n mµ c¸c em ph¶i ®èi mÆt khi muèn tiÕp tôc häc ë c¸c cÊp tiÕp theo. VÒ viÖc d¹y nghÒ, c¸c tr­êng cã tæ chøc d¹y nghÒ cho ®èi t­îng lµ ng­êi ch­a thµnh niªn. Thùc tÕ cho thÊy ë mét sè tr­êng gi¸o d­ìng, viÖc d¹y nghÒ cho c¸c em ch­a ®­îc coi träng mµ chØ chó ý nhiÒu ®Õn lao ®éng b¾t buéc. ViÖc ®Çu t­ cho c¸c ho¹t ®éng d¹y nghÒ, lao ®éng h­íng nghiÖp cßn nhiÒu h¹n chÕ do nh÷ng nguyªn nh©n kh¸c nhau nh­ khã kh¨n vÒ vËt chÊt, thiÕu c«ng cô, ph­¬ng tiÖn d¹y nghÒ, thiÕu gi¸o viªn hoÆc tr×nh ®é gi¸o viªn cßn h¹n chÕ. V× vËy, mét sè c¬ së kh«ng cã kh¶ n¨ng ®µo t¹o nghÒ cho c¸c em mµ míi chØ dõng l¹i ë møc ®é giíi thiÖu, lµm quen víi c«ng viÖc cã tÝnh lao ®éng phæ th«ng, ®¬n gi¶n hoÆc d¹y nh÷ng nghÒ kh«ng phï hîp, kh«ng cã kh¶ n¨ng gióp c¸c em t×m viÖc lµm khi c¸c em ®­îc vÒ víi gia ®×nh. §iÒu nµy lµm cho vÊn ®Ò t¸i hoµ nhËp céng ®ång trë nªn phøc t¹p, ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña c¸c em. Sau ®©y lµ t×nh h×nh thùc tÕ ë mét sè tr­êng gi¸o d­ìng: Qua thùc tÕ ë Tr­êng gi¸o d­ìng sè II (thuéc x· Mai S¬n, huyÖn Yªn M«, Ninh B×nh) tÝnh ®Õn n¨m 2006, cã kho¶ng 1.300 häc sinh, trong ®ã chñ yÕu lµ häc sinh nam, chØ cã 18 häc sinh n÷. Cã hai lo¹i ®èi t­îng ®­îc ®­a vµo tr­êng: nh÷ng ng­êi ch­a thµnh niªn vµo tr­êng b»ng quyÕt ®Þnh t­ ph¸p theo quy ®Þnh cña NghÞ ®Þnh 52/2001/N§-CP vµ b»ng quyÕt ®Þnh hµnh chÝnh theo quy ®Þnh cña NghÞ ®Þnh 142/2003/N§-CP. Trong ®ã ng­êi ch­a thµnh niªn tõ ®ñ 12 tuæi ®Õn d­íi 14 tuæi chiÕm tØ lÖ thÊp nhÊt lµ 5,5%; ®ñ 14 tuæi ®Õn d­íi 16 tuæi chiÕm 31,6%; tõ ®ñ 16 tuæi ®Õn d­íi 18 tuæi chiÕm tØ lÖ cao nhÊt 62,9%. Tr­êng tiÕp nhËn ®èi t­îng lµ ng­êi ch­a thµnh niªn vi ph¹m ph¸p luËt cña c¸c tØnh khu vùc phÝa B¾c bÞ ¸p dông biÖn ph¸p xö lý hµnh chÝnh ®­a vµo tr­êng gi¸o d­ìng. PhÇn lín c¸c em sinh ra vµ lín lªn ë n«ng th«n, ®ång b»ng (43,3%) nh­ng do hoµn c¶nh gia ®×nh khã kh¨n, ph¶i lang thang kiÕm sèng, kh«ng cã ®iÒu kiÖn ®­îc ch¨m sãc vÒ mäi mÆt, do ®ã dÉn ®Õn vi ph¹m ph¸p luËt, trong ®ã cã vi ph¹m hµnh chÝnh; ë thµnh phè, thÞ x·: 36,6%; miÒn nói: 20,1%; d©n téc Ýt ng­êi: 20%. Cã rÊt nhiÒu hµnh vi vi ph¹m tõ hµnh vi cã møc ®é nguy hiÓm thÊp h¬n ®Õn nh÷ng nh÷ng hµnh vi cã møc ®é nguy hiÓm cao nh­ téi giÕt ng­êi, hiÕp d©m. Sè liÖu thèng kª cho thÊy: Hµnh vi vi ph¹m TØ lÖ (%) G©y rèi trËt tù c«ng céng 3,96 Cè ý g©y th­¬ng tÝch 3,96 Trém c¾p 75,57 HiÕp d©m 1,32 GiÕt ng­êi 0,55 Lõa ®¶o chiÕm ®o¹t tµi s¶n 3,43 C­íp 2,0 C­ìng ®o¹t 4,4 C¸c hµnh vi vi ph¹m kh¸c 4,81 Qua b¶ng sè liÖu thÊy hµnh vi trém c¾p chiÕm tØ lÖ cao nhÊt (75,57%), chiÕm tØ lÖ thÊp nhÊt lµ hµnh vi giÕt ng­êi (0,55%). T×nh tr¹ng ng­êi ch­a thµnh niªn thùc hiÖn hµnh vi trém c¾p ®ang ngµy cµng gia t¨ng, ë bÊt cø n¬i nµo, kh«ng kÓ n«ng th«n hay thµnh phè, thÞ x·, miÒn nói hay d©n téc Ýt ng­êi. Thùc tÕ cho thÊy c¸c ®èi t­îng nµy khi míi vµo tr­êng, phÇn lín cã tr×nh ®é v¨n ho¸ thÊp: cã 2,87% mï ch÷; 12,98% häc tõ líp 1 ®Õn líp 5; 71,72% häc tõ líp 6 ®Õn líp 9; 12,43% häc tõ líp 10 ®Õn líp 12. Thµnh phÇn xuÊt th©n cña nh÷ng ®èi t­îng ®­îc ®­a vµo tr­êng rÊt phøc t¹p, cã ®ñ c¸c thµnh phÇn xuÊt th©n tõ gia ®×nh c«ng nh©n viªn chøc ®Õn gia ®×nh ng­êi lao ®éng. Hoµn c¶nh gia ®×nh cña c¸c em kh«ng mÊy thuËn lîi: cã ®Õn 29% bè (mÑ) chÕt vµ 71% cßn c¶ bè mÑ nh­ng bè mÑ l¹i li dÞ hoÆc cuéc sèng gia ®×nh kh«ng h¹nh phóc. Nh×n chung c¸c em ®Òu sèng ngoµi sù qu¶n lý cña gia ®×nh. C«ng t¸c gi¸o dôc ë tr­êng gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n do c¸c em khi vµo tr­êng søc khoÎ kh«ng tèt, bÊt cÇn, mÆc c¶m, ®Þnh kiÕn, bøc xóc, t©m lý phøc t¹p, bÊt th­êng, ®éng c¬ häc tËp thiÕu ®óng ®¾n, ng¹i häc, ch¸n häc. Nhµ tr­êng ph¶i ¸p dông mäi biÖn ph¸p thÝch hîp nhÊt, ®Æc biÖt lµ sù nç lùc kh«ng ngõng cña mçi c¸n bé, thµy c« gi¸o ë trong tr­êng. Tr­êng cã rÊt nhiÒu ho¹t ®éng thiÕt thùc, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c em cã thÓ häc tËp, lao ®éng trong m«i tr­êng lµnh m¹nh nhÊt nh­: kiÓm tra søc khoÎ ®Þnh k×, tæ chøc cho häc sinh míi vµo tr­êng lµm quen víi néi quy, sinh ho¹t ë tr­êng. Sau kho¶ng 1 th¸ng, c¨n cø vµo løa tuæi, søc khoÎ ®Ó biªn chÕ vµo c¸c ®éi cã gi¸o viªn chñ nhiÖm qu¶n lý mäi mÆt lao ®éng, häc tËp b¸n thêi gian tõ líp 1 ®Õn líp 9. Tr­êng còng tæ chøc ®¸nh gi¸ thi ®ua, khen th­ëng vµ quyÕt ®Þnh cho ra tr­êng c¨n cø vµo thêi h¹n trong quyÕt ®Þnh chÊp hµnh biÖn ph¸p ®­a vµo tr­êng gi¸o d­ìng. HiÖn nay ë tr­êng ®ang tæ chøc d¹y nghÒ bËc 2/7 víi néi dung gåm 4 nghÒ: vi tÝnh v¨n phßng; méc, tr¹m kh¾c; c¬ khÝ, hµn vµ x©y dùng. Tr­êng cã nh÷ng ch­¬ng tr×nh gi¸o dôc ®¹o ®øc c«ng d©n riªng (chØ dµnh ®Ó gi¶ng d¹y trong tr­êng gi¸o d­ìng), cã ch­¬ng tr×nh gi¸o dôc giíi tÝnh, t×nh dôc, søc khoÎ sinh s¶n; tæ chøc diÔn ®µn, tuyªn truyÒn víi sù tham gia cña c¸c ®oµn thÓ nh­ Héi phô n÷ ViÖt Nam; cã phßng t­ vÊn cho häc sinh; nh÷ng nhu cÇu thiÕt yÕu cho sinh ho¹t hµng ngµy cña c¸c em ®­îc ®¶m b¶o (n­íc sinh ho¹t, ®iÖn…). Tr­êng gi¸o d­ìng sè III (n»m c¸ch thµnh phè §µ N½ng gÇn 30km, thuéc ®Þa bµn x· Hßa Vang, Thµnh phè §µ N½ng) lµ n¬i tËp trung gi¸o dôc c¶i t¹o c¸c ®èi t­îng vÞ thµnh niªn vi ph¹m ph¸p luËt t¹i khu vùc miÒn Trung - T©y Nguyªn. TÝnh ®Õn cuèi n¨m 2006, tr­êng cã kho¶ng 700 ®èi t­îng víi 16 ®èi t­îng lµ c¸c em n÷, trong ®ã cã 30% lµ tõ ®ñ 12 tuæi ®Õn d­íi 14 tuæi, 70% tõ ®ñ 14 tuæi ®Õn d­íi 18 tuæi. Ng­îc l¹i víi tr­êng gi¸o d­ìng sè II, ë ®©y phÇn lín c¸c em sèng ë thµnh phè, thÞ x· (95%), cßn l¹i sèng ë n«ng th«n vµ vïng s©u vïng xa (5%). §a sè c¸c em cã tr×nh ®é v¨n ho¸ thÊp, nhiÒu em ®· 16 - 18 tuæi nh­ng míi chØ häc ®Õn líp 1, líp 2; mét sè kh¸c hoµn toµn mï ch÷, hÇu hÕt l­êi häc hoÆc bµy tá th¸i ®é kh«ng muèn häc. Khi lµm tr¾c nghiÖm t¹i tr­êng, cã ®Õn 50% c¸c em kh«ng cßn tin t­ëng vµo gia ®×nh do c¸c em ®· bÞ bá r¬i, ph¶i lang thang kiÕm sèng…Toµn tr­êng cã 3 ®èi t­îng bÞ nhiÔm HIV, trong sè 16 ®èi t­îng n÷ cña tr­êng th× cã 1 em bÞ nhiÔm c¨n bÖnh nµy. §©y lµ tr­êng hîp do bÞ cha d­îng c­ìng hiÕp, em ®· bá nhµ ®i lang thang, bôi ®êi, råi tiªm chÝch vµ quan hÖ víi nhiÒu ng­êi kh¸c. Nhµ tr­êng thµnh lËp Héi ®ång t­ vÊn gåm 10 thµnh viªn, th­êng xuyªn tæ chøc c¸c cuéc nãi chuyÖn, chia sÎ víi c¸c em. Gi¸o viªn ®­îc bè trÝ ¨n ë cïng c¸c em ®Ó c¸c em cã c¶m gi¸c nh­ ë chÝnh gia ®×nh m×nh, ®­îc ch¨m sãc, quan t©m, chØ b¶o. Trªn ®©y lµ mét sè th«ng tin thùc tÕ vÒ hai trong sè bèn tr­êng gi¸o d­ìng do Bé C«ng an qu¶n lý trong c¶ n­íc. Qua ®ã cã thÓ thÊy ®­îc t×nh h×nh thùc tiÔn cña viÖc ¸p dông c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh víi ®èi t­îng ng­êi ch­a thµnh niªn b»ng biÖn ph¸p ®­a vµo tr­êng gi¸o d­ìng víi nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®­îc còng nh­ khã kh¨n, v­íng m¾c cÇn gi¶i quyÕt. 1.4. BiÖn ph¸p ®­a vµo c¬ së ch÷a bÖnh HiÖn nµy trong c¶ n­íc cã 77 c¬ së ch÷a bÖnh, ng­êi ch­a thµnh niªn bÞ ¸p dông biÖn ph¸p xö lý hµnh chÝnh nµy chØ gåm cã ng­êi ch­a thµnh niªn b¸n d©m cã tÝnh chÊt th­êng xuyªn tõ ®ñ 16 tuæi ®Õn d­íi 18 tuæi. Ngoµi ra ®èi víi ng­êi ch­a thµnh niªn nghiÖn ma tuý th× theo NghÞ ®Þnh sè 135/2004/N§-CP ph¶i ®­îc ®­a vµo Trung t©m Ch÷a bÖnh - Gi¸o dôc - Lao ®éng x· héi ®Ó cai nghiÖn. Víi ®èi t­îng ng­êi ch­a thµnh niªn b¸n d©m cã tÝnh chÊt th­êng xuyªn, thùc tÕ viÖc ¸p dông biÖn ph¸p xö lý hµnh chÝnh ®­a vµo tr­êng gi¸o d­ìng gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n bëi viÖc x¸c ®Þnh nh­ thÕ nµo lµ "b¸n d©m cã tÝnh chÊt th­êng xuyªn" lµ rÊt khã. Do viÖc theo dâi qu¶n lý sè l­îng ®èi t­îng nµy cã nhiÒu bÊt cËp nªn viÖc chøng minh hä "b¸n d©m cã tÝnh chÊt th­êng xuyªn" ®Ó ¸p dông biÖn ph¸p nµy bÞ h¹n chÕ, th­êng th× ph¹t tiÒn råi cho vÒ, nªn hiÖu qu¶ cña biÖn ph¸p nµy víi ®èi t­îng ng­êi ch­a thµnh niªn b¸n d©m cã tÝnh chÊt th­êng xuyªn bÞ h¹n chÕ. ViÖc quy ®Þnh ®èi t­îng cã bÖnh ¸n hay kh«ng cã bÖnh ¸n còng bÞ ®­a vµo c¬ së ch÷a bÖnh dÉn ®Õn khã kh¨n cho viÖc qu¶n lý, phßng ngõa c¸c bÖnh l©y nhiÔm gi÷a c¸c ®èi t­îng do thùc tÕ nh÷ng ®èi t­îng nµy hÇu hÕt søc khoÎ kh«ng tèt, khi vµo c¬ së ch÷a bÖnh, hay mang theo nh÷ng bÖnh x· héi khã ch÷a. §iÒu 113 Ph¸p lÖnh quy ®Þnh: "Trong tr­êng hîp mét ng­êi thùc hiÖn c¸c hµnh vi vi ph¹m ph¸p luËt võa thuéc ®èi t­îng ®­a vµo c¬ së gi¸o dôc, võa thuéc ®èi t­îng ®­a vµo c¬ së ch÷a bÖnh hoÆc võa thuéc ®èi t­îng ®­a vµo tr­êng gi¸o d­ìng, võa thuéc ®èi t­îng ®­a vµo c¬ së ch÷a bÖnh th× c¬ quan cã thÈm quyÒn chØ ¸p dông biÖn ph¸p ®­a vµo c¬ së ch÷a bÖnh", quy ®Þnh nµy ®Ó nh»m gióp c¸c ®èi t­îng cña tÖ n¹n x· héi cã ®iÒu kiÖn ch÷a bÖnh, lao ®éng vµ häc nghÒ, t¸i hoµ nhËp céng ®ång sau nµy. Quy ®Þnh nµy xuÊt ph¸t tõ thùc tÕ, phÇn lín c¸c ®èi t­îng v× dÝnh vµo tÖ n¹n x· héi nh­ m¹i d©m, ma tuý, nhÊt lµ ma tuý nªn míi thùc hiÖn c¸c hµnh vi vi ph¹m ph¸p luËt kh¸c. ChÝnh v× thÕ nÕu ch÷a bÖnh vµ ng¨n kh«ng ®Ó cho hä tiÕp tôc tham gia vµo c¸c tÖ n¹n x· héi còng chÝnh lµ lo¹i trõ nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn c¸c hµnh vi vi ph¹m ph¸p luËt. Tuy nhiªn, thùc tÕ ë c¸c c¬ së ch÷a bÖnh t×nh tr¹ng qu¸ t¶i g©y rÊt nhiÒu khã kh¨n cho viÖc ch÷a bÖnh, cã nh÷ng n¬i kh«ng cã mét ®èi t­îng nµo bÞ ®­a vµo c¬ së gi¸o dôc, trong khi c¬ së ch÷a bÖnh trë nªn qu¸ t¶i do cã qu¸ nhiÒu ®èi t­îng bÞ ¸p dông biÖn ph¸p nµy. Cô thÓ nh­ ë QuËn Hång Bµng, thµnh phè H¶i Phßng, n¨m 2004 kh«ng cã ®èi t­îng nµo bÞ ¸p dông biÖn ph¸p ®­a vµo c¬ së gi¸o dôc. Do c¸c ®èi t­îng thuéc diÖn ®­a vµo c¬ së gi¸o dôc ®ång thêi còng nghiÖn ma tuý nªn chØ ¸p dông biÖn ph¸p ®­a vµo c¬ së ch÷a bÖnh víi ®èi t­îng nµy. MÆt kh¸c, ë mét sè ®Þa ph­¬ng, c¸c ®èi t­îng thuéc diÖn ph¶i ®­a vµo c¬ së gi¸o dôc ®· cè t×nh nghiÖn ®Ó chØ bÞ vµo c¬ së ch÷a bÖnh thay v× ph¶i vµo c¬ së ch÷a bÖnh. Sè liÖu thèng kª ë mét sè quËn, huyÖn, tØnh thµnh trong c¶ n­íc [2, tr.12, 13] cho thÊy: - N¨m 2004, huyÖn ThuËn An, tØnh B×nh D­¬ng ®· lËp hå s¬ ®­a 21 g¸i m¹i d©m vµo c¬ së ch÷a bÖnh b¾t buéc. - Tõ n¨m 2002 ®Õn n¨m 2004, Hoµ B×nh ®· lËp hå s¬ ®­a vµo c¬ së ch÷a bÖnh 50 ®èi t­îng g¸i m¹i d©m. - Tõ th¸ng 10/2002 ®Õn th¸ng 03/2005, tØnh Kon Tum ®· cã 30 tr­êng hîp ®­a vµo c¬ së ch÷a bÖnh; tØnh Lµo Cai cã 91 tr­êng hîp ®­a vµo c¬ së ch÷a bÖnh; tØnh Phó Thä cã 86 ®èi t­îng ®­a vµo Trung t©m Lao ®éng x· héi. Trong c¸c ®èi t­îng trªn cã c¶ nh÷ng ®èi t­îng lµ ng­êi ch­a thµnh niªn. Víi ng­êi ch­a thµnh niªn tõ ®ñ 12 tuæi ®Õn d­íi 18 tuæi nghiÖn ma tuý ®· ®­îc cai nghiÖn t¹i gia ®×nh, céng ®ång hoÆc ®· ®­îc gi¸o dôc nhiÒu lÇn t¹i x·, ph­êng, thÞ trÊn mµ vÉn cßn nghiÖn hoÆc kh«ng cã n¬i c­ tró nhÊt ®Þnh th× ®­îc ®­a vµo c¬ së cai nghiÖn b¾t buéc dµnh riªng cho hä (theo kho¶n 1 §iÒu 29 LuËt phßng chèng ma tuý). ViÖc ®­a nh÷ng ®èi t­îng nµy vµo c¬ së ch÷a bÖnh kh«ng coi lµ viÖc ¸p dông biÖn ph¸p xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh. Nh×n chung c¬ së vËt chÊt t¹i c¸c c¬ së ch÷a bÖnh vÉn cßn thiÕu thèn, trong khi viÖc ch÷a bÖnh cho nh÷ng ®èi t­îng nµy ®ßi hái rÊt cao vÒ ®iÒu kiÖn c¬ së vËt chÊt còng nh­ nh÷ng ng­êi tham gia c«ng t¸c ch÷a bÖnh. Thùc tÕ ¸p dông c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh ®èi víi ng­êi ch­a thµnh niªn, bªn c¹nh nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®­îc cÇn ph¸t huy còng cã nhiÒu vÊn ®Ò khã kh¨n cÇn gi¶i quyÕt, kh¾c phôc ®­îc nh÷ng khã kh¨n ®ã sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc x©y dùng Bé luËt xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh trong t­¬ng lai gÇn. 2. Ph­¬ng h­íng, gi¶i ph¸p hoµn thiÖn quy §Þnh ph¸p luËt vÒ xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh vµ n©ng cao hiÖu qu¶ ¸p dông c¸c quy ®Þnh ®ã ®èi víi ng­êi ch­a thµnh niªn 2.1. Ph­¬ng h­íng NghÞ quyÕt sè 48-NQ/TW cña Bé ChÝnh trÞ vÒ ChiÕn l­îc x©y dùng vµ hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010, ®Þnh h­íng ®Õn n¨m 2020 ®Æt ra môc tiªu "x©y dùng vµ hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt ®ång bé, thèng nhÊt, kh¶ thi c«ng khai, minh b¹ch". Mét trong nh÷ng ®Þnh h­íng quan träng lµ "x©y dùng vµ hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ gi¸o dôc - ®µo t¹o, khoa häc - c«ng nghÖ, y tÕ, v¨n ho¸ - th«ng tin, thÓ thao, d©n téc, t«n gi¸o, d©n sè, gia ®×nh, trÎ em, vµ chÝnh s¸ch x· héi". ViÖc hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt vÒ xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh nãi chung, xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh ®èi víi ng­êi ch­a thµnh niªn nãi riªng còng kh«ng n»m ngoµi môc tiªu ®ã. Trong bèi c¶nh kinh tÕ - x· héi hiÖn nay, cïng víi sù ph¸t triÓn vÒ mäi mÆt, hÖ thèng ph¸p luËt ViÖt Nam cÇn ph¶i ngµy cµng hoµn thiÖn, ®Æc biÖt lµ ph¸p luËt vÒ xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh v× nã liªn quan ®Õn mäi lÜnh vùc qu¶n lý cña Nhµ n­íc. §©y lµ mét yªu cÇu kh¸ch quan ®ßi hái chóng ta cÇn cã nh÷ng ph­¬ng h­íng, gi¶i ph¸p cô thÓ ®Ó ph¸p luËt ViÖt Nam thùc sù phôc vô cho qu¸ tr×nh héi nhËp quèc tÕ. §· cã rÊt nhiÒu v¨n b¶n ph¸p luËt quy ®Þnh vÒ xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh ®­îc ban hµnh. Tuy nhiªn v¨n b¶n cã hiÖu lùc ph¸p lý cao nhÊt lµ Ph¸p lÖnh xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh. XÐt vÒ mÆt hiÖu lùc ph¸p lý, viÖc quy ®Þnh nh­ vËy lµ ch­a phï hîp. Ph¸p lÖnh xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh quy ®Þnh nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan trùc tiÕp ®Õn c¸c quyÒn c¬ b¶n cña c«ng d©n nh­: t¹m gi÷ ng­êi (§iÒu 44); kh¸m ng­êi (§iÒu 47); kh¸m n¬i cÊt giÊu ph­¬ng tiÖn vi ph¹m hµnh chÝnh (§iÒu 49)…Do ®ã thÈm quyÒn ban hµnh v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt vÒ xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh ph¶i thuéc vÒ Quèc héi, ®iÒu ®ã cã nghÜa lµ viÖc x©y dùng mét Bé luËt hoÆc LuËt vÒ xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh ®Ó thay thÕ cho Ph¸p lÖnh xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh lµ cÇn thiÕt. XuÊt ph¸t tõ yªu cÇu dã, Bé luËt xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh cÇn khÈn tr­¬ng ®­îc ban hµnh. Trong ®ã, c¸c quy ®Þnh vÒ xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh víi ng­êi ch­a thµnh niªn lµ mét phÇn cã vÞ trÝ ®Æc biÖt quan träng. Ngoµi nh÷ng quy ®Þnh chung, ph¶i x©y dùng nh÷ng quy ®Þnh riªng phï hîp víi ®Æc ®iÓm t©m sinh lÝ cña ®èi t­îng nµy, h¹n chÕ tèi ®a viÖc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p c­ìng chÕ mang tÝnh trõng ph¹t. §Ó lµm ®­îc ®iÒu ®ã ph¶i c¨n cø vµo t×nh h×nh thùc tÕ ¸p dông c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh ®èi víi ng­êi ch­a thµnh niªn, tõ ®ã rót ra nh÷ng mÆt ®­îc, nh÷ng mÆt ch­a ®­îc, t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc x©y dùng vµ hoµn thiÖn ph¸p luËt, bëi ph¸p luËt ph¶i xuÊt ph¸t tõ ®êi sèng thùc tÕ, ng­îc l¹i cã nh­ vËy míi ®i vµo thùc tÕ vµ cã tÝnh kh¶ thi. Cïng víi viÖc x©y dùng, hoµn thiÖn c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt cÇn ®¬n gi¶n ho¸ tr×nh tù, thñ tôc ¸p dông c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh ®èi víi ng­êi ch­a thµnh niªn. Khi ®· cã c¬ së ph¸p lý ®Çy ®ñ, cÇn tæ chøc thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ nh÷ng quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ c¸c biÖn ph¸p xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh nãi chung, biÖn ph¸p xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh ®èi víi ng­êi ch­a thµnh niªn nãi riªng. §ßi hái cã sù tham gia tÝch cùc cña mçi c¸ nh©n, tæ chøc trong x· héi. Do ng­êi ch­a thµnh niªn lµ ®èi t­îng "®Æc biÖt" nªn sau khi bÞ ¸p dông c¸c biÖn ph¸p xö lý hµnh chÝnh, nhÊt lµ c¸c biÖn ph¸p xö lý hµnh chÝnh kh¸c nh­ gi¸o dôc t¹i x·, ph­êng, thÞ trÊn, ®­a vµo tr­êng gi¸o d­ìng, cÇn ph¶i cã sù quan t©m nhÊt ®Þnh ®Ó c¸c em cã thÓ sèng hoµ nhËp víi céng ®ång. NÕu c«ng t¸c nµy ®­îc lµm tèt sÏ gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ cña viÖc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p xö lý hµnh chÝnh kh¸c ®èi víi ng­êi ch­a thµnh niªn. 2.2. Gi¶i ph¸p 2.2.1. Hoµn thiÖn c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt vÒ xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh ®èi víi ng­êi ch­a thµnh niªn - Trong thêi gian qua, viÖc thùc hiÖn c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt vÒ biÖn ph¸p xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh ®èi víi ng­êi ch­a thµnh niªn ®· gãp phÇn rÊt quan träng trong viÖc gi¸o dôc, phßng ngõa vµ ng¨n chÆn vi ph¹m ph¸p luËt ë ®èi t­îng nµy. Tuy nhiªn cÇn cã mét sè söa ®æi bæ sung cho phï hîp, nh»m gi¶i quyÕt nh÷ng khã kh¨n v­íng m¾c trong thùc tiÔn ¸p dông c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh ®èi víi ng­êi ch­a thµnh niªn. + VÒ xö ph¹t vi ph¹m hµnh chÝnh ®èi víi ng­êi ch­a thµnh niªn, cô thÓ lµ h×nh thøc ph¹t tiÒn. Trong nhiÒu tr­êng hîp ng­êi ch­a thµnh niªn kh«ng cã ®ñ ®iÒu kiÖn chÊp hµnh biÖn ph¸p xö ph¹t nµy, vÝ dô ng­êi ch­a thµnh niªn sèng lang thang, kh«ng gia ®×nh, kh«ng cã ng­êi gi¸m hé. Do ®ã, bªn c¹nh viÖc quy ®Þnh ng­êi ch­a thµnh niªn tõ ®ñ 16 tuæi ®Õn d­íi 18 tuæi cã thÓ bÞ ¸p dông h×nh thøc ph¹t tiÒn, cÇn quy ®Þnh nh÷ng tr­êng hîp ®­îc miÔn, gi¶m khi hä kh«ng cã ®iÒu kiÖn nép ph¹t. ViÖc quy ®Þnh nh­ vËy sÏ phï hîp víi thùc tÕ vµ tr¸nh t×nh tr¹ng quy ®Þnh cña ph¸p luËt kh«ng cã tÝnh kh¶ thi. + VÒ §iÒu 23, so víi Ph¸p lÖnh xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh n¨m 1995, ®èi t­îng bÞ ¸p dông biÖn ph¸p gi¸o dôc t¹i x·, ph­êng, thÞ trÊn ®· ®­îc quy ®Þnh cô thÓ h¬n víi bèn nhãm ®èi t­îng, trong ®ã ®èi t­îng lµ ng­êi ch­a thµnh niªn gåm: ng­êi tõ ®ñ 12 tuæi ®Õn d­íi 16 tuæi thùc hiÖn hµnh vi cã dÊu hiÖu cña mét téi ph¹m nghiªm träng do cè ý quy ®Þnh trong Bé luËt H×nh sù (theo ®iÓm a kho¶n 2) vµ ng­êi tõ ®ñ 12 tuæi ®Õn d­íi 18 tuæi nhiÒu lÇn cã hµnh vi trém c¾p vÆt, lõa ®¶o nhá, ®¸nh b¹c nhá, g©y rèi trËt tù c«ng céng (theo ®iÓm b kho¶n 2). Tuy nhiªn viÖc quy ®Þnh b»ng c¸ch liÖt kª nh­ vËy khiÕn cho nhiÒu ®èi t­îng bÞ "bá lät"; mÆt kh¸c dÉn ®Õn sù m©u thuÉn víi ®iÓm b kho¶n 2 §iÒu 24 Ph¸p lÖnh. Theo quy ®Þnh t¹i ®iÓm b kho¶n 2 §iÒu 24, mét trong nh÷ng ®èi t­îng bÞ ¸p dông biÖn ph¸p ®­a vµo tr­êng gi¸o d­ìng lµ "ng­êi ch­a thµnh niªn tõ ®ñ 12 tuæi ®Õn d­íi 16 tuæi thùc hiÖn hµnh vi cã dÊu hiÖu cña mét téi ph¹m Ýt nghiªm träng…quy ®Þnh t¹i Bé luËt H×nh sù mµ tr­íc ®ã ®· bÞ ¸p dông biÖn ph¸p gi¸o dôc t¹i x·, ph­êng, thÞ trÊn hoÆc ch­a bÞ ¸p dông biÖn ph¸p nµy nh­ng kh«ng cã n¬i c­ tró nhÊt ®Þnh" nh­ng §iÒu 23 l¹i kh«ng quy ®Þnh "ng­êi ch­a ®ñ 12 tuæi ®Õn d­íi 16 tuæi thùc hiÖn hµnh vi cã dÊu hiÖu cña mét téi ph¹m Ýt nghiªm träng quy ®Þnh t¹i Bé luËt H×nh sù" lµ ®èi t­îng bÞ ¸p dông biÖn ph¸p gi¸o dôc t¹i x·, ph­êng, thÞ trÊn. Nh­ vËy, cÇn ph¶i söa ®æi bæ sung §iÒu 23 cho phï hîp víi §iÒu 24 cña Ph¸p lÖnh theo h­íng më réng ®èi t­îng bÞ ¸p dông biÖn ph¸p gi¸o dôc t¹i x·, ph­êng, thÞ trÊn bao gåm c¶ ng­êi ch­a thµnh niªn tõ ®ñ 12 tuæi ®Õn d­íi 16 tuæi thùc hiÖn hµnh vi cã dÊu hiÖu cña mét téi ph¹m Ýt nghiªm träng quy ®Þnh t¹i Bé luËt H×nh sù. Bªn c¹nh ®ã, vÒ mÆt h×nh thøc ph¸p lý, viÖc xö dông c¸c côm tõ "trém c¾p vÆt, lõa ®¶o nhá, ®¸nh b¹c nhá" lµ ch­a chÝnh x¸c, g©y khã kh¨n trong viÖc x¸c ®Þnh ®èi t­îng nµo sÏ bÞ ¸p dông biÖn ph¸p xö ph¹t nµy. + VÒ §iÒu 26 Ph¸p lÖnh, ®èi t­îng bÞ ¸p dông biÖn ph¸p ®­a vµo c¬ së ch÷a bÖnh lµ ng­êi nghiÖn ma tuý vµ ng­êi b¸n d©m cã tÝnh chÊt th­êng xuyªn, trong ®ã ng­êi ch­a thµnh niªn bÞ ¸p dông biÖn ph¸p nµy lµ ng­êi ch­a thµnh niªn tõ ®ñ 16 tuæi ®Õn d­íi 18 tuæi b¸n d©m cã tÝnh chÊt th­êng xuyªn (theo ®iÓm b kho¶n 2 §iÒu 26); ng­êi ch­a thµnh niªn nghiÖn ma tuý kh«ng lµ ®èi t­îng bÞ ¸p dông biÖn ph¸p ®­a vµo c¬ së ch÷a bÖnh, quy ®Þnh nµy hoµn toµn phï hîp víi quy ®Þnh cña LuËt phßng chèng ma tuý mµ theo ®ã, viÖc ®­a ng­êi ch­a thµnh niªn tõ ®ñ 12 tuæi ®Õn d­íi 18 tuæi nghiÖn ma tuý vµo c¬ së ch÷a bÖnh kh«ng coi lµ viÖc xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh. Tuy nhiªn, theo chóng t«i, ng­êi ch­a thµnh niªn nghiÖn ma tuý Ýt nhiÒu còng ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ hµnh vi nghiÖn ma tuý cña m×nh nh­ viÖc ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ viÖc thùc hiÖn mét sè hµnh vi vi ph¹m ph¸p luËt kh¸c, do ®ã, nªn coi viÖc ®­a vµo c¬ së ch÷a bÖnh còng lµ mét biÖn ph¸p xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh ®èi víi ng­êi ch­a thµnh niªn nghiÖn ma tuý. §iÒu nµy cÇn ®­îc l­u ý khi x©y dùng Bé luËt xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh, trong ®ã x©y dùng c¸c quy ®Þnh vÒ xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh ®èi víi ng­êi ch­a thµnh niªn. + VÒ §iÒu 113, ®©y lµ mét quy ®Þnh hoµn toµn míi so víi Ph¸p lÖnh xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh n¨m 1995, quy ®Þnh vÒ xö lý tr­êng hîp mét ng­êi võa thuéc ®èi t­îng ®­a vµo c¬ së gi¸o dôc, võa thuéc ®èi t­îng ®­a vµo c¬ së ch÷a bÖnh hoÆc võa thuéc ®èi t­îng ®­a vµo tr­êng gi¸o d­ìng, võa thuéc ®èi t­îng ®­a vµo c¬ së ch÷a bÖnh, theo ®ã ng­êi nµy chØ bÞ ¸p dông biÖn ph¸p ®­a vµo c¬ së ch÷a bÖnh. Tuy nhiªn trong thùc tiÔn ¸p dông, viÖc quy ®Þnh nh­ trªn ®· g©y kh«ng Ýt khã kh¨n, v­íng m¾c cÇn gi¶i quyÕt (nh­ tr×nh bµy t¹i môc 3.1.4). Do ®ã quy ®Þnh nµy lµ ch­a phï hîp, cÇn söa ®æi, bæ sung. Cã ý kiÕn cho r»ng, thay v× quy ®Þnh nh­ thÕ nªn x©y dùng nh÷ng m« h×nh lång ghÐp: trong A cã B, trong B cã A (trong c¸c c¬ së ch÷a bÖnh ®ång thêi tæ chøc thùc hiÖn chøc n¨ng nh­ ë tr­êng gi¸o d­ìng hoÆc trong c¸c tr­êng gi¸o d­ìng ®ång thêi tæ chøc thùc hiÖn chøc n¨ng nh­ ë c¸c c¬ së ch÷a bÖnh) sÏ gi¶m ®¸ng kÓ sè l­îng ng­êi bÞ ¸p dông biÖn ph¸p ®­a vµo c¬ së ch÷a bÖnh, ®Ó kh«ng cßn t×nh tr¹ng "qu¸ t¶i" t¹i c¸c c¬ së ch÷a bÖnh. + ViÖc quy ®Þnh thêi h¹n tèi thiÓu ¸p dông mét sè biÖn ph¸p xö lý hµnh chÝnh kh¸c ®èi víi ng­êi ch­a thµnh niªn cßn qu¸ ng¾n, ch­a ph¸t huy tèi ®a môc ®Ých cña viÖc ¸p dông c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt, nh­ quy ®Þnh thêi h¹n ¸p dông biÖn ph¸p ®­a vµo tr­êng gi¸o d­ìng lµ tõ s¸u th¸ng ®Õn hai n¨m. Tuy nhiªn, thêi h¹n ®ã lµ ch­a ®ñ ®Ó cã thÓ gi¸o dôc ng­êi ch­a thµnh niªn cã hµnh vi vi ph¹m ph¸p luËt (phÇn lín lµ ®· vi ph¹m ph¸p luËt nhiÒu lÇn) trë thµnh c«ng d©n l­¬ng thiÖn, sèng cã Ých cho x· héi. MÆt kh¸c thùc tÕ cho thÊy, c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn rÊt Ýt khi quyÕt ®Þnh ®­a vµo tr­êng gi¸o d­ìng víi thêi h¹n s¸u th¸ng v× hiÖu qu¶ kh«ng cao, trong khi c¸c c¬ quan mÊt rÊt nhiÒu thêi gian, c«ng søc ®Ó x¸c minh, theo dâi mét thêi gian dµi míi hoµn chØnh ®­îc hå s¬, ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó ®­a mét ®èi t­îng vµo tr­êng gi¸o d­ìng. T­¬ng tù, viÖc quy ®Þnh thêi h¹n ¸p dông biÖn ph¸p ®­a vµo c¬ së ch÷a bÖnh víi ng­êi b¸n d©m cã tÝnh chÊt th­êng xuyªn lµ tõ ba th¸ng ®Õn m­êi t¸m th¸ng nh­ng thêi h¹n ba th¸ng rÊt Ýt ®­îc ¸p dông, thêi h¹n ®ã kh«ng ®ñ ®Ó ch÷a bÖnh vµ d¹y nghÒ cho ng­êi vi ph¹m. ViÖc quy ®Þnh nh­ vËy sÏ kh«ng ph¸t huy tèi ®a hiÖu qu¶ cña cña viÖc ¸p dông ph¸p luËt víi c¸c ®èi t­îng. + Ngoµi ra, cÇn cô thÓ c¸c quy ®Þnh vÒ tr¸ch nhiÖm båi th­êng thiÖt h¹i do ng­êi ch­a thµnh niªn vi ph¹m hµnh chÝnh g©y ra. HiÖn nay Ph¸p lÖnh xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh n¨m 2002 chØ quy ®Þnh chung chung: "ng­êi ch­a thµnh niªn vi ph¹m hµnh chÝnh g©y thiÖt h¹i th× ph¶i båi th­êng theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt" (kho¶n 3 §iÒu 7). NghÞ ®Þnh sè 134/2004/N§-CP quy ®Þnh chi tiÕt thi hµnh mét sè ®iÒu cña Ph¸p lÖnh xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh cã quy ®Þnh cô thÓ h¬n: "ng­êi ch­a thµnh niªn vi ph¹m hµnh chÝnh mµ g©y thiÖt h¹i th× tr¸ch nhiÖm båi th­êng ®­îc thùc hiÖn theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 40 cña LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh vµ c¸c kho¶n 2, 3 §iÒu 611 cña Bé luËt D©n sù". Tuy nhiªn Bé luËt D©n sù n¨m 2005 chØ quy ®Þnh viÖc båi th­êng thiÖt h¹i do "ng­êi d­íi 15 tuæi trong thêi gian häc t¹i tr­êng mµ g©y thiÖt h¹i th× tr­êng häc ph¶i båi th­êng thiÖt h¹i x¶y ra" (kho¶n 1 §iÒu 621). - Trong khu«n khæ cña Ph¸p lÖnh xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh, víi 124 ®iÒu, viÖc x©y dùng mét ch­¬ng riªng quy ®Þnh ®èi víi ng­êi ch­a thµnh niªn khã cã thÓ thùc hiÖn ®­îc dï ®iÒu ®ã lµ cÇn thiÕt. §iÒu 7 cña Ph¸p lÖnh dµnh quy ®Þnh vÒ xö lý ng­êi ch­a thµnh niªn vi ph¹m hµnh chÝnh nh­ng ®ã lµ nh÷ng quy ®Þnh chung nhÊt vÒ ®é tuæi, c¸c biÖn ph¸p xö lý hµnh chÝnh cã thÓ ¸p dông víi ng­êi ch­a thµnh niªn, tr¸ch nhiÖm hµnh chÝnh mµ ng­êi ch­a thµnh niªn ph¶i g¸nh chÞu khi vi ph¹m hµnh chÝnh. Muèn ®i s©u t×m hiÓu, ph¶i xem xÐt tõng quy ®Þnh cô thÓ cña Ph¸p lÖnh ®Ó t×m ra nh÷ng quy ®Þnh riªng ®èi víi ng­êi ch­a thµnh niªn. Do ®ã, khi x©y dùng Bé luËt xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh trong t­¬ng lai, cÇn cã mét ch­¬ng riªng quy ®Þnh ®èi víi ng­êi ch­a thµnh niªn. Cã thÓ tham kh¶o quy ®Þnh t¹i ch­¬ng X cña Bé luËt H×nh sù n¨m 1999 quy ®Þnh ®èi víi ng­êi ch­a thµnh niªn ph¹m téi, trong ®ã quy ®Þnh nh÷ng vÊn ®Ò cô thÓ nh­: nguyªn t¾c xö lý ®èi víi ng­êi ch­a thµnh niªn ph¹m téi; c¸c biÖn ph¸p t­ ph¸p, c¸c h×nh ph¹t ®­îc ¸p dông víi ng­êi ch­a thµnh niªn ph¹m téi…hoÆc ch­¬ng XI cña Bé luËt Lao ®éng víi nh÷ng quy ®Þnh riªng ®èi víi lao ®éng ch­a thµnh niªn vµ mét sè lo¹i lao ®éng kh¸c. Khi x©y dùng nh÷ng quy ®Þnh riªng ®èi víi ng­êi ch­a thµnh niªn cÇn: + C¨n cø vµo nh÷ng ®Æc ®iÓm t©m sinh lÝ cña ®èi t­îng nµy trªn c¬ së cña nh÷ng nghiªn cøu khoa häc do ®Æc ®iÓm t©m sinh lÝ lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quyÕt ®Þnh ®Õn hµnh vi cña ng­êi ch­a thµnh niªn. Muèn vËy, ph¶i tæ chøc nghiªn cøu c¬ b¶n, toµn diÖn vÒ ng­êi ch­a thµnh niªn nãi chung, ng­êi ch­a thµnh niªn cã hµnh vi tr¸i ph¸p luËt nãi riªng vµ ph¸p luËt vÒ xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh víi ®èi t­îng nµy cña c¸c n­íc kh¸c. + C¨n cø vµo nh÷ng ®Æc ®iÓm nh©n th©n cña ng­êi ch­a thµnh niªn. Nh÷ng ®Æc ®iÓm vÒ nh©n th©n nh­ ®é tuæi, giíi tÝnh, hoµn c¶nh gia ®×nh…®Æc biÖt lµ hoµn c¶nh gia ®×nh cña ng­êi ch­a thµnh niªn. RÊt nhiÒu ng­êi ch­a thµnh niªn vi ph¹m ph¸p luËt lµ do t¸c ®éng cña ®iÒu kiÖn gia ®×nh kh«ng thuËn lîi, do ®ã ph¶i cã nh÷ng quy ®Þnh riªng víi ng­êi ch­a thµnh niªn míi ®¶m b¶o ®­îc quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña hä. 2.2.2. N©ng cao hiÖu qu¶; kh¾c phôc khã kh¨n, v­íng m¾c trong thùc tiÔn ¸p dông c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt ®èi víi ng­êi ch­a thµnh niªn - Víi biÖn ph¸p gi¸o dôc t¹i x·, ph­êng, thÞ trÊn: CÇn quy ®Þnh biÖn ph¸p gi¸o dôc t¹i x·, ph­êng, thÞ trÊn nh­ mét biÖn ph¸p ®éc lËp; kh«ng nªn coi ®©y lµ ®iÒu kiÖn ®Ó ¸p dông c¸c biÖn ph¸p xö lý hµnh chÝnh kh¸c nh­ ®­a vµo tr­êng gi¸o d­ìng hay ®­a vµo c¬ së ch÷a bÖnh. Khi ¸p dông biÖn ph¸p nµy, ph¶i cã sù kÕt hîp chÆt chÏ gi÷a chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng, c¸c tæ chøc x· héi vµ gia ®×nh t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó nh÷ng ng­êi ®­îc gi¸o dôc söa ch÷a sai ph¹m, trë thµnh ng­êi sèng cã Ých cho x· héi. - BiÖn ph¸p ®­a vµo tr­êng gi¸o d­ìng: hiÖn nay cã rÊt nhiÒu ng­êi ch­a thµnh niªn vi ph¹m ph¸p luËt bÞ ¸p dông biÖn ph¸p nµy. T¹i tr­êng, c¸c em cã ®iÒu kiÖn ®Ó häc v¨n ho¸, ®­îc gi¸o dôc h­íng nghiÖp, häc nghÒ, lao ®éng vµ sinh ho¹t. §Ó n©ng cao hiÖu qu¶ cña biÖn ph¸p nµy, c¸c tr­êng gi¸o d­ìng cÇn thùc hiÖn mét sè gi¶i ph¸p sau: + Tuy tr­êng lµ n¬i dµnh cho nh÷ng ®èi t­îng bÞ ¸p dông biÖn ph¸p xö lý hµnh chÝnh, nh­ng ngoµi sù tham gia cña lùc l­îng c¸n bé lµ C«ng an, ph¶i t¹o ®iÒu kiÖn cho nh÷ng ng­êi lµm c«ng t¸c gi¸o dôc tham gia gi¸o dôc ®èi t­îng ng­êi ch­a thµnh niªn vi ph¹m ph¸p luËt, bëi h¬n ai hÕt hä hiÓu vµ c¶m th«ng s©u s¾c víi hoµn c¶nh cña ng­êi ch­a thµnh niªn vi ph¹m ph¸p luËt, cã kÜ n¨ng nghÒ nghiÖp trong viÖc gi¸o dôc nh÷ng ®èi t­îng nµy. + Nhµ tr­êng nªn t¨ng c­êng tæ chøc c¸c chuyÕn th¨m cña t×nh nguyÖn viªn cïng víi c¸c ho¹t ®éng thÓ thao, v¨n ho¸ v¨n nghÖ, nh»m t¹o cho ng­êi ch­a thµnh niªn cã c¬ héi tiÕp xóc víi nhiÒu ng­êi lín tuæi vµ b¹n bÌ cïng trang løa, xo¸ bá mäi mÆc c¶m téi lçi, thiÕt lËp ®­îc mèi quan hÖ g¾n kÕt gi÷a ng­êi ch­a thµnh niªn víi chÝnh gia ®×nh cña hä vµ víi céng ®ång x· héi ®Ó c¸c em kh«ng cã c¶m gi¸c m×nh bÞ bá r¬i, yªn t©m c¶i t¹o vµ häc tËp. + Bªn c¹nh viÖc d¹y v¨n ho¸, viÖc h­íng nghiÖp d¹y nghÒ cho c¸c em còng ®­îc chó träng, ®Ó sau khi ra tr­êng, c¸c em cã thÓ tù t×m cho m×nh mét nghÒ, sèng hoµ nhËp víi mäi ng­êi xung quanh, kh«ng tiÕp tôc con ®­êng vi ph¹m ph¸p luËt. + T¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ng­êi ch­a thµnh niªn t¸i hoµ nhËp céng ®ång: t¸i hoµ nhËp céng ®ång lµ giai ®o¹n sau khi hÕt thêi gian bÞ ¸p dông biÖn ph¸p ®­a vµo tr­êng gi¸o d­ìng. ViÖc t¸i hoµ nhËp céng ®ång cã ý nghÜa quan träng. Ng­êi ch­a thµnh niªn bÞ ®­a vµo tr­êng gi¸o d­ìng nh»m môc ®Ých gi¸o dôc lµ chÝnh, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c em ®­îc sèng cuéc sèng b×nh th­êng. Tuy nhiªn kh«ng Ýt em sau khi ra tr­êng kh«ng nh÷ng nhanh chãng quay l¹i "®­êng cò" mµ cßn ngµy cµng lÊn s©u h¬n vµo c¸c tÖ n¹n x· héi, thùc hiÖn nh÷ng hµnh vi nguy hiÓm cho x· héi. NÕu lµm tèt c«ng t¸c t¸i hoµ nhËp céng ®ång cho ng­êi ch­a thµnh niªn sÏ gãp phÇn lµm t¨ng hiÖu qu¶ cña biÖn ph¸p ®­a vµo tr­êng gi¸o d­ìng. Gia ®×nh lµ n¬i g¾n bã th©n thiÕt nhÊt víi c¸c em, do ®ã mäi thµnh viªn trong gia ®×nh cÇn quan t©m ®Õn ng­êi ch­a thµnh niªn sau khi ra khái tr­êng, gióp c¸c em hoµ nhËp víi céng ®ång, kh«ng ph©n biÖt ®èi xö, g©y cho c¸c em c¶m gi¸c tù ti mÆc c¶m. VÒ vai trß cña chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng: Trong nhiÒu tr­êng hîp, ng­êi ch­a thµnh niªn vi ph¹m ph¸p luËt lµ do sù qu¶n lý láng lÎo cña gia ®×nh, hoÆc do chÝnh hoµn c¶nh gia ®×nh t¸c ®éng tiªu cùc ®Õn c¸c em, nhiÒu em kh«ng cßn tin t­ëng vµo gia ®×nh m×nh, lóc nµy khi trë vÒ víi céng ®ång, chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng cã vai trß ý nghÜa rÊt quan träng trong viÖc gi¸m s¸t còng nh­ qu¶n lý ®èi t­îng nµy. CÇn cã sù phèi hîp chÆt chÏ gi÷a chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng víi Së Lao ®éng - Th­¬ng binh vµ X· héi, víi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, víi c¸c nhµ h¶o t©m trong viÖc gióp ®ì vÒ tµi chÝnh, d¹y nghÒ còng nh­ t¹o viÖc lµm cho nh÷ng ng­êi ch­a thµnh niªn, nh»m gióp c¸c em cã nghÒ nghiÖp, cã thu nhËp th­êng xuyªn ®Ó tõng b­íc æn ®Þnh cuéc sèng. ThiÕt lËp mét c¬ chÕ kiÓm tra, gi¸m s¸t gi÷a c¸c c¬ quan, tæ chøc vµ c¸n bé qu¶n lý nh÷ng tr­êng hîp ®­îc giao tr¸ch nhiÖm qu¶n lý t¹i ®Þa ph­¬ng, ®¶m b¶o viÖc hoµ nhËp céng ®ång cho nh÷ng ®èi t­îng nµy ®¹t kÕt qu¶ tèt h¬n. Mét trong nh÷ng ®iÓn h×nh vÒ c«ng t¸c thùc hiÖn t¸i hoµ nhËp ®èi víi ng­êi ch­a thµnh niªn lµ chóng ta ®· x©y dùng thÝ ®iÓm c¸c c¬ së d¹y nghÒ ë H¶i Phßng vµ Qu¶ng Ninh, c¸c c¬ së d¹y nghÒ nµy ®­îc hç trî vÒ kinh phÝ ®µo t¹o cña Quü nhi ®ång thÕ giíi cña Liªn hîp quèc. C¸c em ®­îc häc nh÷ng ngµnh nghÒ phï hîp nguyÖn väng cña m×nh. Sau khi häc xong, c¸c c¬ së ®ã ph¶i cã tr¸ch nhiÖm nhËn c¸c em vµo lµm. - T¹i c¸c c¬ së ch÷a bÖnh: T¨ng c­êng c¬ së vËt chÊt, trang thiÕt bÞ cho c¸c c¬ së ch÷a bÖnh, ®Æc biÖt ë khu vùc dµnh cho ng­êi ch­a thµnh niªn bëi hä lµ nh÷ng ng­êi cã nhu cÇu ch¨m sãc riªng vÒ thÓ chÊt còng nh­ tinh thÇn. Nhµ n­íc cÇn cã nh÷ng ­u ®·i ®Æc biÖt dµnh cho ng­êi trùc tiÕp thùc hiÖn ho¹t ®éng ch÷a bÖnh t¹i c¸c c¬ së ch÷a bÖnh, do hä lu«n cã nguy c¬ bÞ l©y nhiÔm cao c¸c bÖnh x· héi tõ nh÷ng ®èi t­îng bÞ ¸p dông biÖn ph¸p nµy. 2.2.3. Thùc hiÖn c«ng t¸c tuyªn truyÒn, gi¸o dôc ý thøc ph¸p luËt ë ng­êi ch­a thµnh niªn §©y lµ c«ng viÖc cã ý nghÜa ®Æc biÖt quan träng do c¸c em ®Òu ®ang trong qu¸ tr×nh hoµn thiÖn nhËn thøc vÒ mäi mÆt, trong ®ã cã nhËn thøc vÒ ph¸p luËt. NÕu kh«ng ®­îc gi¸o dôc mét c¸ch ®óng ®¾n, nhËn thøc ph¸p luËt cña c¸c em dÔ bÞ lÖch l¹c, dÉn ®Õn thùc hiÖn c¸c hµnh vi vi ph¹m ph¸p luËt. Gia ®×nh vµ nhµ tr­êng cã vai trß rÊt quan träng trong viÖc thùc hiÖn c«ng t¸c tuyªn truyÒn gi¸o dôc ý thøc ph¸p luËt cho c¸c em. Tr­íc hÕt lµ gia ®×nh, nhÊt lµ cha mÑ c¸c em ph¶i lµ nh÷ng ng­êi g­¬ng mÉu, nghiªm chØnh chÊp hµnh nh÷ng quy ®Þnh cña ph¸p luËt, sèng vµ lµm viÖc theo ph¸p luËt ®Ó c¸c em noi theo, cã nh­ vËy míi h×nh thµnh ë c¸c em ý thøc ph¸p luËt ®óng ®¾n. Nhµ tr­êng lµ n¬i c¸c em tham gia häc tËp, rÌn luyÖn ®¹o ®øc. ë ®ã, c¸c em ®­îc sèng trong m«i tr­êng tËp thÓ. Thµy c« gi¸o bªn c¹nh viÖc d¹y v¨n ho¸ cho c¸c em cßn cã nhiÖm vô gióp cho c¸c em hoµn thiÖn nhËn thøc vÒ mäi mÆt, trong ®ã cã nhËn thøc ph¸p luËt. Nªn ®­a vµo bµi gi¶ng nh÷ng bµi häc bæ Ých, cã t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn ý thøc cña c¸c em, ®ã lµ nh÷ng bµi häc vÒ t×nh yªu th­¬ng, vÒ sù quan t©m gióp ®ì lÉn nhau, vÒ nh÷ng g­¬ng ng­êi tèt, viÖc tèt…Nªn tæ chøc th­êng xuyªn nh÷ng buæi ngo¹i kho¸, gióp c¸c em tiÕp cËn nhiÒu h¬n víi nh÷ng th«ng tin ph¸p luËt, quy ®Þnh cña ph¸p luËt. 2.2.4. C¸c gi¶i ph¸p kh¸c - CÇn ph¶i th­êng xuyªn tiÕn hµnh tæng kÕt thùc tiÔn xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh ®èi víi ng­êi ch­a thµnh niªn, tõ ®ã tiÕn hµnh x©y dùng míi hoÆc söa ®æi nh÷ng quy ®Þnh vÒ xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh ®èi víi ng­êi ch­a thµnh niªn, xem xÐt nh÷ng quy ®Þnh nµo cÇn söa ®æi, bæ sung, nh÷ng quy ®Þnh nµo cÇn ®­îc thay thÕ. Do c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt kh«ng nh÷ng ph¶i ®óng vÒ mÆt h×nh thøc ph¸p lý, phï hîp vÒ mÆt néi dung ph¸p lý mµ cßn ph¶i phï hîp víi thùc tiÔn, cã nh­ vËy míi cã tÝnh kh¶ thi khi ¸p dông vµo thùc tiÔn. - CÇn ph¶i thóc ®Èy hîp t¸c quèc tÕ, trao ®æi kinh nghiÖm víi c¸c n­íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi vÒ viÖc x©y dùng vµ thùc hiÖn ph¸p luËt vÒ xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh víi ng­êi ch­a thµnh niªn. T×nh h×nh ng­êi ch­a thµnh niªn vi ph¹m ph¸p luËt ®ang lµ mèi quan t©m cña tÊt c¶ c¸c quèc gia trªn thÕ giíi, kh«ng chØ riªng ë ViÖt Nam. Do ®ã, chóng ta cÇn thóc ®Èy hîp t¸c quèc tÕ vÒ mäi mÆt, võa t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c em ®­îc häc hµnh, gi¸o dôc trong ®iÒu kiÖn tèt nhÊt, tr¸nh t×nh tr¹ng c¸c em vi ph¹m ph¸p luËt do nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc tõ phÝa gia ®×nh, b¹n bÌ vµ x· héi võa cã biÖn ph¸p gi¸o dôc hiÖu qu¶ nhÊt ®èi víi nh÷ng em cã hµnh vi vi ph¹m ph¸p luËt. Trªn ®©y lµ nh÷ng gi¶i ph¸p cô thÓ nh»m hoµn thiÖn c¸c quy ®Þnh vÒ xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh ®èi víi ng­êi ch­a thµnh niªn, gãp phÇn vµo viÖc x©y dùng mét Bé luËt xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh xuÊt ph¸t tõ thùc tiÔn vµ ®i vµo thùc tiÔn. KÕt luËn Giai ®o¹n ch­a thµnh niªn lµ giai ®o¹n ph¸t triÓn víi nh÷ng thay ®æi phøc t¹p vÒ sinh lý vµ t©m lý. ë giai ®o¹n nµy, c¸c em b¾t ®Çu cã nh÷ng nhËn thøc ®Çy ®ñ h¬n vÒ thÕ giíi xung quanh. Bªn c¹nh nh÷ng mÆt tÝch cùc, c¸c em còng rÊt dÔ bÞ l«i kÐo, dô dç thùc hiÖn nh÷ng hµnh vi sai tr¸i, ®ã lµ nh÷ng hµnh vi tr¸i víi ®¹o ®øc x· héi, tr¸i víi nh÷ng quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Kho¶n 1 §iÒu 58 LuËt b¶o vÖ, ch¨m sãc vµ gi¸o dôc trÎ em quy ®Þnh: "TrÎ em vi ph¹m ph¸p luËt ®­îc gia ®×nh, nhµ tr­êng vµ x· héi gi¸o dôc, gióp ®ì ®Ó söa ch÷a sai lÇm, cã ý thøc t«n träng ph¸p luËt, t«n träng quy t¾c cña ®êi sèng x· héi vµ sèng cã tr¸ch nhiÖm víi b¶n th©n, gia ®×nh vµ x· héi". ViÖc ¸p dông biÖn ph¸p xö lý víi ®èi t­îng ng­êi ch­a thµnh niªn vi ph¹m ph¸p luËt lµ cÇn thiÕt nh­ng víi môc ®Ých chÝnh lµ r¨n ®e, gi¸o dôc, phßng ngõa. Do ®ã, ph¸p luËt vÒ xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh cÇn tÝnh ®Õn nh÷ng ®Æc ®iÓm nµy khi quy ®Þnh c¸c biÖn ph¸p xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh ®èi víi ng­êi ch­a thµnh niªn. §ã ph¶i lµ nh÷ng quy ®Þnh riªng, cô thÓ, t¹o c¬ së ph¸p lý cho viÖc ¸p dông nh÷ng quy ®Þnh ®ã ®èi víi ng­êi ch­a thµnh niªn trong thùc tÕ. Cã nh­ vËy míi ph¸t huy hiÖu qu¶ r¨n ®e, gi¸o dôc, phßng ngõa cña ph¸p luËt, ng¨n chÆn vi ph¹m hµnh chÝnh ë ng­êi ch­a thµnh niªn ®ång thêi vÉn ®¶m b¶o ®­îc quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña ng­êi ch­a thµnh niªn vi ph¹m ph¸p luËt. Trªn ®©y lµ nh÷ng néi dung chÝnh mµ ®Ò tµi ®Ò cËp ®Õn, trªn c¬ së ®ã ®­a ra ph­¬ng h­íng, gi¶i ph¸p cô thÓ víi mong muèn ®ãng gãp ý kiÕn cho viÖc hoµn thiÖn c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ biÖn ph¸p xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh ®èi víi ng­êi ch­a thµnh niªn, n©ng cao hiÖu qu¶ viÖc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p ®ã trong thùc tiÔn ®èi víi ®èi t­îng nµy. Tµi liÖu tham kh¶o NghÞ quyÕt sè 48-NQ/TW cña Bé chÝnh trÞ vÒ ChiÕn l­îc x©y dùng vµ hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010, ®Þnh h­íng ®Õn n¨m 2020. B¸o c¸o tæng kÕt t×nh h×nh thùc hiÖn ph¸p luËt vÒ xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh sè 3225/BTP/PLHS-HC. Gi¸o tr×nh LuËt hµnh chÝnh ViÖt Nam, Tr­êng ®¹i häc LuËt Hµ Néi, NXB C«ng an nh©n d©n n¨m 2006. Gi¸o tr×nh T©m lý häc, Tr­êng §¹i häc s­ ph¹m Hµ Néi. T¹p chÝ LuËt häc sè 4/2006. T¹p chÝ T©m lý häc sè 4/2004. Tõ ®iÓn LuËt häc, NXB B¸ch khoa, Hµ Néi n¨m 1999. Tõ ®iÓn TiÕng ViÖt, ViÖn ng«n ng÷ häc n¨m 2004. HiÕn ph¸p n­íc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam 1992 söa ®æi. Bé luËt D©n sù 2005. Bé luËt H×nh sù 1999. Bé luËt Lao ®éng. LuËt b¶o vÖ, ch¨m sãc vµ gi¸o dôc trÎ em n¨m 2005. LuËt phßng chèng ma tuý 2000. Ph¸p lÖnh xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh n¨m 1995. Ph¸p lÖnh xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh n¨m 2002. Ph¸p lÖnh xö ph¹t vi ph¹m hµnh chÝnh n¨m 1989. NghÞ ®Þnh sè 134/2003/N§-CP ngµy 14/11/2003 cña ChÝnh phñ quy ®Þnh chi tiÕt thi hµnh mét sè ®iÒu cña Ph¸p lÖnh xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh n¨m 2002. NghÞ ®Þnh sè 142/2003/N§-CP ngµy 24/11/2003 cña ChÝnh phñ quy ®Þnh viÖc ¸p dông biÖn ph¸p xö lý hµnh chÝnh ®­a vµo tr­êng gi¸o d­ìng. NghÞ ®Þnh sè 163/2003/N§-CP ngµy 19/12/2003 cña ChÝnh phñ quy ®Þnh chi tiÕt thi hµnh biÖn ph¸p gi¸o dôc t¹i x·, ph­êng, thÞ trÊn. NghÞ ®Þnh sè 135/2004/N§-CP ngµy 10/06/2004 cña ChÝnh phñ Quy ®Þnh chÕ ®é ¸p dông biÖn ph¸p ®­a vµo c¬ së ch÷a bÖnh theo Ph¸p lÖnh xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh vµ chÕ ®é ¸p dông víi ng­êi ch­a thµnh niªn, ng­êi tù nguyÖn vµo c¬ së ch÷a bÖnh. Môc lôc