Đề tài Các giải pháp huy động vốn cho đầu tư - Phát triển nền kinh tế

Lêi nãi ®Çu C«ng cuéc ®æi míi chuyÓn tõ c¬ chÕ qu¶n lý tËp trung quan liªu bao cÊp sang c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa ®· thæi mét luång giã míi vµo c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ViÖt Nam. Nã kh«ng nh÷ng khuyÕn khÝch c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ph¸t triÓn, thu hót nguån vèn trong vµ ngoµi n­íc. T¹o c«ng ¨n viÖc lµm, t¹o ®µ t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn … mµ cßn ®­a nÒn kinh tÕ ViÖt Nam hoµ nhËp víi khu vùc vµ thÕ giíi. §iÒu ®ã ®ßi hái ph¶i thùc hiÖn nh÷ng chiÕn l­îc vµ chÝnh s¸ch ®óng ®¾n trong tõng thêi kú nh»m ®Èy m¹nh tèc ®é ph¸t triÓn. Vèn lµ nguån lùc ®Çu tiªn vµ c¬ b¶n cña sù ph¸t triÓn vµ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Nh÷ng chÝnh s¸ch huy ®éng vµ sö dông vèn thÝch øng cã hiÖu qu¶ lµ ®éng lùc c¬ b¶n ®Ó ph¸t triÓn vµ hiÖn ®¹i ho¸ nhanh chãng ®Êt n­íc. XuÊt ph¸t tõ nhËn thøc ®ã em chän ®Ò tµi: “C¸c gi¶i ph¸p huy ®éng vèn cho ®Çu t­ - Ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ”. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù h­íng dÉn gióp ®ì nhiÖt t×nh cña thÇy, c« gi¸o. Trong qu¸ tr×nh lµm bµi cña em do thêi gian nghiªn cøu cßn ng¾n cïng víi sù hiÓu biÕt vÒ tµi chÝnh doanh nghiÖp cßn h¹n chÕ nªn kh«ng tr¸nh khái nh÷ng khiÕm khuyÕt. Em rÊt mong c¸c thÇy, c« gi¸o th«ng c¶m. Néi dung I. C¸c nguån huy ®éng cho ®Çu t­ - ph¸t triÓn kinh tÕ: 1. Vai trß cña vèn cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ ViÖt Nam ®ang phÊn ®Êu ®Ó trë thµnh mét n­íc ph¸t triÓn. §iÒu ®ã ®ßi hái ph¶i thùc hiÖn nh÷ng chiÕn l­îc vµ chÝnh s¸ch ®óng ®¾n trong tõng thêi kú, nh»m ®Èy nhanh tèc ®éc ph¸t triÓn. Vèn lµ nguån lùc ®Çu tiªn vµ c¬ b¶n cña sù ph¸t t riÓn vµ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Nh÷ng chÝnh s¸ch huy ®éng vµ sö dông vèn thÝch øng cã hiÖu qu¶ lµ ®éng lùc c¬ b¶n ®Ó ph¸t triÓn vµ hiÖn ®¹i ho¸ nhanh chãng ®Êt n­íc. Víi th¾ng lîi cña sù ®æi míi kinh tÕ ë ViÖt Nam vµ kÕt qu¶ phÊn ®Êu ®¹t vµ v­ît nh÷ng chØ tiªu quan träng cña kÕ ho¹ch 5 n¨m 1991 – 1995, ViÖt Nam ®ang chuyÓn qua giai ®o¹n míi ®­a ®Êt n­íc ph¸t triÓn víi nhÞp ®é cao h¬n ®Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng tôt hËu so víi nhiÒu n­íc xung quanh. §©y lµ ®Æc tr­ng quan träng nhÊt cña giai ®o¹n míi. Cã thÓ nãi tèc ®é ph¸t triÓn cña ViÖt Nam trong 5 n¨m qua ®¹t b×nh qu©n trªn 8%/n¨m cïng víi thµnh qu¶ chèng l¹m ph¸t ®· gióp ViÖt Nam tho¸t ra khái khñng ho¶ng kinh tÕ, nh­ng ch­a thÓ tr¸nh ®­îc nguy c¬ tôt hËu xa h¬n so víi c¸c n­íc kh¸c. Do vËy, trong nh÷ng n¨m tíi nhiÖm vô phÊn ®Êu tho¸t khái t×nh tr¹ng n­íc nghÌo, kÐm ph¸t triÓn vµ tôt hËu so víi c¸c n­íc xung quanh lµ vÊn ®Ò lín, cã thÓ nãi lµ vÊn ®Ò sèng cßn cña d©n téc ViÖt Nam trong thêi ®iÓm hiÖn nay. Cã thÓ nªu mét sè sè liÖu sau ®©y ®Ó so s¸nh: - Tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ cña ViÖt Nam trªn 8% nh­ng tû lÖ t¨ng d©n sè lµ 2,2%. - Tèc ®éc t¨ng tr­ëng kinh tÕ cña Th¸i Lan lµ 8-9% nh­ng tèc ®é t¨ng d©n sè chØ trªn 1%. - Tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ cña Trung Quèc tõ khi chuyÓn sang kinh tÕ thÞ tr­êng th× 10 n¨m liÒn tèc ®é t¨ng tr­ëng trung b×nh lµ 9%/n¨m, nh÷ng n¨m gÇn ®©y t¨ng 11 –13%/n¨m, nh­ng d©n sè còng chØ t¨ng trªn 1%. Nh­ vËy, vÒ GDP b×nh qu©n ®Çu ng­êi th× ViÖt Nam ngµy cµng tôt xa so víi c¸c n­íc ®ã. Do ®ã ViÖt Nam ph¶i cã tèc ®é ph¸t triÓn nhanh vµ bÒn v÷ng trong nhiÒu n¨m ®i ®«i víi h¹ thÊp tû lÖ t¨ng d©n sè th× míi hy väng tr¸nh nguy c¬ tôt hËu ngµy cµng xa. §Ó lµm ®­îc ®iÒu ®ã ViÖt Nam ph¶i cã ®ñ vèn. §èi víi ViÖt Nam, b×nh qu©n ®Ó t¨ng thªm 1 ®ång GDP th× ph¶i ®Çu t­ 3 ®ång vèn. Do vËy, muèn cã tèc ®é t¨ng tr­ëng tõ nay ®Õn n¨m 2000 trung b×nh 9 – 10%/n¨m th× ph¶i ®Çu t­ vµo nÒn kinh tÕ kho¶ng 50 tû USD. Trong khi ®ã kh¶ n¨ng nguån vèn trong n­íc chØ ®¸p øng ®­îc theo quy ho¹ch ®Çu t­ kho¶ng h¬n 40% nhu cÇu (t­¬ng ®­¬ng víi 20 tû USD) phÇn cßn l¹i ph¶i dùa vµo bªn ngoµi. Tû lÖ ®ã ®­îc tÝnh trªn c¬ së møc tÝch luü trong n­íc cßn thÊp chØ chiÕm kho¶ng 10% GDP. Theo xu thÕ ph¸t triÓn chung hiÖn nay th× tû lÖ vèn trong n­íc sÏ t¨ng, vèn ngoµi n­íc sÏ gi¶m dÇn khi nguån tÝch luü trong n­íc t¨ng lªn. VÊn ®Ò quan träng hiÖn nay lµ b»ng c¸ch nµo ®Ó hµng n¨m ViÖt Nam thu hót ®­îc mét l­îng vèn kh¸ lín (­íc tÝnh 2 – 3 tû USD) ®ang n»m “®äng” trong nh©n d©n. H¬n n÷a, sè vèn huy ®éng ph¶i t¨ng lªn trong nh÷ng n¨m sau ®Ó ®¸p øng nhu cÇu ®Çu t­ chung cña ®Êt n­íc. Tr­íc hÕt, cÇn cã nh÷ng quan ®iÓm míi vÒ tÝnh chÊt ®a d¹ng cña nguån vèn (kh«ng chØ lµ tiÒn tÖ, víi c¸c cÊu thµnh phong phó: Vµng, ngo¹i tÖ, néi tÖ, giÊy tê cã gi¸ trÞ nh­ mét thø “b¸n tiÒn tÖ” kh¸c, mµ c¶ vËt t­ kü thuËt, ®Êt ®ai, lao ®éng vµ tri thøc khoa häc...) cho c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc, vÒ viÖc huy ®éng vµ sö dông cã hiÖu qu¶ mäi nguån vèn tiÒn tÖ (®­îc coi lµ nguån vèn bao trïm nhÊt, linh ho¹t nhÊt). Thø hai, ph¶i coi träng nguån vèn trong d©n c­ vµ c¸c doanh nghiÖp, v× ®©y lµ nguån vèn chñ yÕu cho ng©n s¸ch vµ cho hÖ thèng tÝn dông. Vèn ®Çu t­ trong n­íc c¨n b¶n ph¶i dùa vµo tÝch luü tõ néi bé nÒn kinh tÕ. Ph¶i b»ng mäi c¸ch thu hót tèi ®a nguån vèn nhµn rçi trong nh©n d©n ®Ó sö dông cã hiÖu qu¶, ®¸p øng nhu cÇu cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. Mét trong nh÷ng môc tiªu c¬ b¶n trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi ë ViÖt Nam 1996 – 2000 lµ phÊn ®Êu t¨ng gÊp 2 lÇn GDP trªn mçi ®Çu ng­êi vµo n¨m 2000 (so víi n¨m 1990), t­¬ng øng víi tû lÖ t¨ng tr­ëng GDP xÊp xØ 10%/n¨m. §Ó thùc hiÖn ®­îc môc tiªu trªn, vèn cã vai trß rÊt quan träng. Thùc hiÖn ®­îc môc tiªu t¨ng tr­ëng ®ã cã ý nghÜa rÊt lín: - §©y lµ ph­¬ng thøc duy nhÊt ®Ó rót ng¾n kho¶ng c¸ch chªnh lÖch vÒ tr×nh ®é kinh tÕ – x· héi gi÷a ViÖt Nam vµ c¸c n­íc kh¸c trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. - Lµ ®iÒu kiÖn tiÒn ®Ò ®Ó c¶i thiÖn tõng b­íc møc sèng cña c¸c tÇng líp d©n c­, gi¶m t×nh tr¹ng ®ãi nghÌo, thÊt häc, l¹c hËu vÉn cßn phæ biÕn cña mét bé phËn kh«ng nhá cña nh©n d©n hiÖn nay, ®Æc biÖt t¹i c¸c khu vùc n«ng th«n, miÒn nói. - T¹o ra b­íc ngoÆt cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh ®Ó ®Êt n­íc ®Èy nhanh tiÕn tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹o ho¸ nÒn kinh tÕ cho nh÷ng n¨m sau n¨m 2000. Qua thùc tiÔn ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c n­íc trªn thÕ giíi, ng­êi ta vÉn thÊy râ mét ®iÒu: Gi÷a t¨ng tr­ëng vµ vèn ®Çu t­ cã mèi quan hÖ kh¸ chÆt chÏ, ®Ó ®¹t ®­îc møc t¨ng tr­ëng cao, cÇn thiÕt ph¶i cã møc tÝch luü vµ ®Çu t­ lín, ng­îc l¹i møc ®Çu t­ lín chØ cã thÓ duy tr× dµi h¹n th«ng qua tû lÖ t¨ng tr­ëng cao vµ æn ®Þnh. C¸c b¶ng sè liÖu bªn d­íi gãp phÇn kh¼ng ®Þnh ®iÒu nªu trªn. Ch©u Phi do cã møc ®Çu t­ h¹n chÕ – xÊp xØ 20%/n¨m so víi GDP – cho nªn hËu qu¶ lµ møc t¨ng tr­ëng GDP qua c¸c n¨m rÊt thÊp, ­íc chõng 2,5%/n¨m. Trong khi ®ã, ë ch©u ¸ do liªn tôc duy tr× ®­îc møc ®Çu t­ trªn 30%/n¨m, nªn ®· b¶o ®¶m tèc ®é t¨ng tr­ëng GDP kh¸ tèt vµ æn ®Þnh, trªn 6%/n¨m. §i s©u vµo tõng n­íc ®­îc ghi nhËn cho n¨m 1993, chóng ta còng thÊy cã t×nh h×nh t­¬ng tù nh­ vËy: Nh÷ng n­íc cã møc ®Çu t­ cao ®Òu cã møc t¨ng tr­ëng kh¸ nhanh nh­ Malaixia, Th¸i Lan..., thËm chÝ cã n­íc nhê møc ®Çu t­ kh¸ cao (39%/n¨m) mµ ®· ®¹t thµnh tÝch t¨ng tr­ëng kû lôc cña thÕ giíi nh­ tr­êng hîp Trung Quèc. Ng­îc l¹i, nh÷ng n­íc cã møc ®Çu t­ thÊp nh­ Nepal, Pakistan, MiÕn §iÖn ®· dÉn ®Õn sù t¨ng tr­ëng tr× trÖ, chËm ch¹p, thËm chÝ suy tho¸i nh­ tr­êng hîp cña M«ng Cæ (-7,6%). B¶ng 1: So s¸nh ®Çu t­ vµ t¨ng tr­ëng kinh tÕ t¹i ch©u Phi vµ ch©u ¸ B×nh qu©n 89 - 90 1991 1992 1993 Ch©u Phi - GDP thùc tÕ (%) 2,6 1,5 2,0 3,3 - % ®Çu t­/GDP 21,0 19,8 19,6 20,6 Ch©u ¸ - GDP thùc tÕ (%) 6,6 5,7 6,6 6,4 - % ®Çu t­/GDP 30,2 30,2 31,1 31,3 Nguån: World ecomomic outlook – 1/1993 B¶ng 2: §Çu t­ vµ t¨ng tr­ëng kinh tÕ t¹i mét sè n­íc n¨m 1993 N­íc T¨ng tr­ëng GDP (%) Møc ®Çu t­ (% GDP) 1. Trung Quèc 13,0 39 2. Hµn Quèc 4,3 36 3. Malaysia 10,4 30 4. Th¸i Lan 7,4 32 5. Nepal 3,1 5 6. Pakistan 3,0 12 7. MiÕn §iÖn 1,2 13 8. M«ng Cæ 7,6 3 Nguån: Asiaweek Review No: 24 – 1993 2. Nguån vèn huy ®éng trong n­íc 2.1. Tµi chÝnh d©n c­: §©y lµ nguån tµi chÝnh ph©n bè kh«ng ®Òu trªn toµn quèc gia. Tuy nhiªn, nÕu biÕt c¸ch khai th¸c triÖt ®Ó th× nã l¹i lµ mét nguån ®¸ng kÓ cho mçi quèc gia. Nguån vèn tõ d©n c­ cã thÓ lµ tr¸i phiÕu trªn thÞ tr­êng hoÆc tiÒn göi ë NHTM. Mét trong nh÷ng nÐt ®Æc thï cña kinh tÕ ViÖt Nam cho tíi nay lµ nÒn kinh tÕ mang nÆng mµu s¾c cña “kinh tÕ tiÒn mÆt”. HÇu kÕt c¸c giao dÞch kinh tÕ trong d©n c­ vµ mét bé phËn lín gi÷a c¸c tæ chøc kinh tÕ ®­îc thùc hiÖn b»ng tiÒn mÆt. H¬n n÷a, ng­êi d©n ViÖt Nam theo truyÒn thèng tõ l©u lu«n cã thãi quen tiÕt kiÖm vµ tù cÊt tr÷ tiÒn mÆt vµ c¸c tµi s¶n quý gi¸ nh­ vµng, b¹c, ®¸ quý... Do vËy, mét bé phËn tµi s¶n, tiÒn mÆt th­êng ®­îc l­u gi÷ trong d©n c­ mµ ch­a ®­îc khai th¸c huy ®éng, ®Ó phôc vô cho ph¸t triÓn kinh tÕ. Nh×n nhËn vµ ®¸nh gi¸ ®­îc tiÒm n¨ng to lín nµy, Nhµ n­íc ViÖt Nam ®· cã chñ tr­¬ng t¨ng c­êng huy ®éng néi lùc nµy th«ng qua thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p, chÝnh s¸ch vÒ cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp Nhµ n­íc, tÝn phiÕu kho b¹c Nhµ n­íc, tr¸i phiÕu c«ng tr×nh, xóc tiÕn ®Ó h×nh thµnh thÞ tr­êng chøng kho¸n, ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc huy ®éng vèn qua c¸c quü tiÕt kiÖm... 2.2. Ng©n s¸ch Nhµ n­íc: 2.2.1. ThuÕ: HiÖn nay, thuÕ lµ kho¶n thu chñ yÕu ®èi víi mçi quèc gia. Víi khèi l­îng lín, ngoµi viÖc bï ®¾p chi tiªu cña ChÝnh phñ, thuÕ lµ nguån vèn quan träng cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c Doanh nghiÖp. Dï vËy, do thuÕ thu vÒ nh»m chi tr¶ cho c¸c ho¹t ®éng cña ChÝnh phñ nªn kh«ng ®­îc sö dông linh ®éng. 2.2.2. PhÝ vµ lÖ phÝ: Nh÷ng kho¶n nµy ®­îc thu chñ yÕu tõ c«ng tr×nh c«ng céng... Nã gãp phÇn lµm t¨ng thu NSNN. Còng nh­ thuÕ, nguån vèn nµy kh«ng linh ®éng vµ kh«ng dµi h¹n. Tuy nhiªn, nh÷ng nguån thu tõ phÝ vµ lÖ phÝ cã thÓ lµ mét liÒu thuèc kÝch thÝch ®èi víi mét sè ngµnh kinh tÕ c«ng céng vÒ vèn. 2.2.3 Thu tõ c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña Doanh nghiÖp: HiÖn nay, ë ViÖt Nam nh÷ng kho¶n nµy th­êng b»ng kh«ng, thËm chÝ ©m. ChØ mét sè Ýt Doanh nghiÖp lµm ¨n cã l·i. Tuy nhiªn, kh«ng thÓ phñ nhËn, ®©y lµ nguån vèn quan träng trong t­¬ng lai. C¸c kho¶n thu tõ c¸c Doanh nghiÖp nµy võa lµ nguån cung cÊp thªm cho thÞ tr­êng tµi chÝnh (cßn nam) võa gãp phÇn ®Çu t­ cho c¸c Doanh nghiÖp ®Ó ph¸t triÓn, më réng s¶n xuÊt kinh doanh. 2.2.4. Thu tõ ho¹t ®éng tµi chÝnh: C¸c c¬ së ho¹t ®éng tµi chÝnh mang tÝnh trung gian vµ còng lµ ®¬n vÞ kinh doanh thu lêi. C¸c tæ chøc nµy ho¹t ®éng linh ho¹t, huy ®éng, lu©n chuyÓn vèn tõ n¬i thõa vèn sang n¬i thiÕu vèn. Nã gãp phÇn lµm cho nguån thu cña NSNN t¨ng thªm. Ngoµi ra, nguån thu NSNN cßn bao gåm c¶ c¸c nguån thu tõ tµi s¶n c«ng cßn bá phÝ hoÆc tõ c¸c tµi s¶n c«ng do c¸c ®¬n vÞ hµnh chÝnh sù nghiÖp, lùc l­îng qu©n ®éi... n¾m gi÷. 3. Nguån vèn huy ®éng n­íc ngoµi 3.1. Nguån vèn huy ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp (FDI): §Çu t­ trùc tiÕp NN lµ mét lo¹i h×nh di chuyÓn vèn quèc tÕ trong ®ã ng­êi chñ së h÷u vèn ®ång thêi lµ ng­êi trùc tiÕp qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh ho¹t ®éng sö dông vèn. §Çu t­ trùc tiÕp ®­îc thùc hiÖn th«ng qua viÖc x©y dùng doanh nghiÖp míi víi quyÒn së h÷u vµ qu¶n lý phô thuéc vµo møc ®é ®ãng gãp cña mçi bªn. Trong ®ã, bªn n­íc ngoµi ph¶i gãp mét sè vèn tèi thiÓu tuú theo vèn ph¸p ®Þnh vµ luËt §Çu t­ n­íc ngoµi ®ång thêi lîi nhuËn thu ®­îc còng chia theo tû lÖ nµy. HiÖn nay FDI, cã c¸c xu h­íng vËn ®éng sau: Xu h­íng tù do ho¸ ®Çu t­: thÓ hiÖn trªn 3 b×nh diÖn quèc gia, khu vùc vµ quèc tÕ. §ã lµ viÖc gi¶m dÇn nh÷ng h¹n chÕ vÒ h×nh thøc ®Çu t­, vèn gãp, nh©n c«ng, chuyÓn giao c«ng nghÖ... ®ång thêi t¨ng c­êng ®µo t¹o nguån nh©n lùc khuyÕn khÝch vÒ tµi chÝnh..., h×nh thµnh hiÖp ®Þnh song vµ ®a ph­¬ng. Vai trß cña c¸c tËp ®oµn xuyªn quèc gia ngµy cµng næi bËt trong viÖc cung cÊp tµi chÝnh vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ cïng kinh nghiÖm qu¶n lý còng lµ mét xu h­íng míi. Xu h­íng míi lµ cã sù vËn ®éng lu©n chuyÓn vèn gi÷a c¸c n­íc ph¸t triÓn. Vèn FDI, tuy nhiªn, còng cã sù biÕn ®æi t¨ng dÇn vÒ qui m« vµ tèc ®é ph©n vèn vµo c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, ®Æc biÖt lµ c¸c n­íc Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng. Cuèi cïng lµ xu h­íng chuyÓn dÇn lÜnh vùc ®Çu t­ tõ khai th¸c sang chÕ t¹o vµ dÞch vô, vµo nh÷ng ngµnh ®ßi hái sö dông lao ®éng cã tr×nh ®é cao, t¹o ®­îc hiÖu qu¶ kinh tÕ – x· héi lín... §Çu t­ trùc tiÕp hiÖn nay chñ yÕu trªn 3 h×nh thøc: hîp t¸c kinh doanh trªn c¬ së hîp ®ång, doanh nghiÖp liªn doanh vµ doanh nghiÖp 100% vèn n­íc ngoµi. §Çu t­ trùc tiÕp mang l¹i c¶ mÆt tÝch cùc vµ tiªu cùc, song nãi chung, c¶ víi n­íc tiÕp nhËn vµ n­íc ®Çu t­ ®Òu cã lîi ë nhiÒu mÆt nh­: ë n­íc tiÕp nhËn sÏ tiÕp thu ®­îc khoa häc – kü thuËt – c«ng nghÖ tiªn tiÕn, kinh nghiÖm qu¶n lý, sö dông vèn mét c¸ch hiÖu qu¶ h¬n..., ®èi víi n­íc ®i ®Çu t­: vèn ®Çu t­ ®­îc sö dông víi hiÖu qu¶ cao, chiÕm lÜnh thÞ tr­êng, tËn dông ®­îc nguån nh©n c«ng rÎ m¹t, tr¸nh ®­îc hµng rµo b¶o hé mËu dÞch,... Tuy nhiªn, còng cã nh÷ng mÆt tiªu cùc nh­: nÕu m«i tr­êng chÝnh trÞ – Kinh tÕ kh«ng æn ®Þnh sÏ khã thu hót FDI, dÔ bÞ nhËp nh÷ng c«ng nghÖ l¹c hËu kÐm hiÖu qu¶, ph¸ ho¹i m«i tr­êng,... 3.2. Nguån vèn ®Çu t­ gi¸n tiÕp (§TGT): §TGT lµ lo¹i h×nh di chuyÓn vèn gi÷a c¸c quèc gia trong ®ã ng­êi chñ së h÷u vèn kh«ng trùc tiÕp qu¶n lý vèn vµ ®iÒu hµnh c¸c ho¹t ®éng sö dông vèn, hä kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ kÕt qu¶ ®Çu t­ mµ h­ëng l·i suÊt theo tû lÖ sè vèn ®Çu t­. §Çu t­ n­íc ngoµi gi¸n tiÕp chñ yÕu d­íi h×nh thøc viÖn trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (ODA). ODA lµ tÊt c¶ c¸c kho¶n hç trî kh«ng hoµn l¹i hoÆc c¸c kho¶n tÝn dông ­u ®·i (vay dµi h¹n vµ l·i suÊt thÊp) cña c¸c tæ chøc thuéc Liªn Hîp Quèc, c¸c tæ chøc phi ChÝnh phñ, vµ mét sè c¸c n­íc còng nh­ c¸c tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ. ODA gåm cã c¸c kho¶n viÖn trî vµ vay ­u ®·i. 3.2.1. Nguån vèn viÖn trî: Lµ c¸c kho¶n mµ c¸c ®èi t¸c cña ODA chuyÓn vµo mét quèc gia (®Æc biÖt lµ cho c¸c dù ¸n ph¸t triÓn) d­íi h×nh thøc hoµn l¹i hay kh«ng hoµn l¹i. Th«ng th­êng, nã sÏ ®i kÌm víi c¸c ®iÒu kiÖn vÒ chÝnh trÞ. 3.2.2. Nguån vèn vay ­u ®·i: Lµ viÖc c¸c ®èi t¸c cña ODA cho c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn vay víi l·i suÊt thÊp, trong thêi gian dµi. Song viÖc cho vay ­u ®·i còng g¾n chÆt víi th¸i ®é chÝnh trÞ cña c¸c ChÝnh phñ vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ quèc tÕ kh¸c nhau. ODA cã c¸c ®Æc ®iÓm chung lµ: bªn tiÕp nhËn vèn ®­îc toµn quyÒn sö dông vèn, vay víi l·i suÊt thÊo, trong thêi gian dµi nh­ng nãi chung lµ bÞ lÖ thuéc vÒ chÝnh trÞ ®èi víi n­íc vµ tæ chøc cho vay. Bªn c¹nh c¸c h×nh thøc ®Çu t­ trªn cßn cã vay nî th­¬ng m¹i vµ KiÒu hèi. 3.3. Vay nî th­¬ng m¹i: Lµ h×nh thøc vay tõ c¸c tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ víi l·i suÊt vµ thêi gian cô thÓ. L·i suÊt nµy th­êng cao h¬n nhiÒu so víi l·i suÊt cña vay ­u ®·i vµ thêi gian l¹i ng¾n h¬n nªn c¸c n­íc th­êng cè g¾ng ®Ó h¹n chÕ kho¶ng vay nµy. 003.4. KiÒu hèi: Lµ viÖc chuyÓn tiÒn cña ng­êi lao ®éng ViÖt Nam ë n­íc ngoµi vÒ trong n­íc. Ng­êi lao ®éng ra n­íc ngoµi chñ yÕu qua 2 h×nh thøc lµ xuÊt khÈu lao ®éng vµ ViÖt KiÒu. Nh­ vËy, trong nh÷ng n¨m qua, ViÖt Nam ®· huy ®éng vèn nh­ thÕ nµo tõ c¸c nguån nµy? II. Thùc tr¹ng qu¸ tr×nh huy ®éng vèn cña ViÖt Nam hiÖn nay 1. Nhu cÇu vèn ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ ViÖt Nam ®ang thùc hiÖn qu¸ tr×nh ®æi míi toµn diÖn nÒn kinh tÕ tõ c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang c¬ chÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa ®ång thêi thùc hiÖn më cöa nÒn kinh tÕ tõng b­íc héi nhËp víi khu vùc vµ quèc tÕ. Môc tiªu lín cña ViÖt Nam vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi ®· ®­îc x¸c ®Þnh râ trong V¨n kiÖn §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø VII vµ tiÕp tôc ®­îc kh¼ng ®Þnh t¹i §¹i héi lÇn thø VIII víi mét quyÕt t©m rÊt cao lµ: Tíi n¨m 2020, ViÖt Nam sÏ trë thµnh mét n­íc c«ng nghiÖp. Muèn ®¹t ®­îc môc tiªu nµy th× vèn ®Çu t­ hµng n¨m ph¶i ®¹t møc 25 – 30% GDP. Do vËy nhu cÇu vèn ®èi víi ViÖt Nam lµ rÊt lín. ChÝnh phñ ®· cã nh÷ng gi¶i ph¸p tÝch cùc, kÞp thêi nªn mÆc dï trong bèi c¶nh nh­ vËy nÒn kinh tÕ ViÖt Nam vÉn cã nh÷ng b­íc chuyÓn biÕn tÝch cùc. So víi n¨m 2001, nhÞp ®é t¨ng tr­ëng GDP n¨m 2002 dù kiÕn ®¹t kho¶ng 7%, gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp ­íc t¨ng 14,4% trong ®ã khu vùc doanh nghiÖp Nhµ n­íc t¨ng 11,9%, khu vùc ngoµi quèc doanh t¨ng 19,3%, khu vùc cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi t¨ng 14,7%. S¶n xuÊt n«ng nghiÖp chuyÓn dÞch b­íc ®Çu vÒ c¬ cÊu s¶n xuÊt c©y trång vËt nu«i, tèc ®é t¨ng tr­ëng kh¸ cao, ®¹t 5%. Tèc ®é t¨ng gi¸ trÞ s¶n xuÊt c¸c ngµnh dÞch vô ­íc ®¹t 6,7%... C¸c c©n ®èi lín trong nÒn kinh tÕ nh×n chung ®­îc b¶o ®¶m. ViÖc s¾p xÕp l¹i c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc còng cã b­íc tiÕn ®¸ng kÓ. ¦íc tÝnh trong n¨m 2002, cã kho¶ng 250 – 300 doanh nghiÖp ®­îc cæ phÇn ho¸; ®· chuyÓn mét sè Tæng c«ng ty Nhµ n­íc sang ho¹t ®éng theo m« h×nh c«ng ty mÑ – c«ng ty con. KÕt qu¶ ®iÒu tra míi ®©y ®èi víi 422 doanh nghiÖp ®­îc cæ phÇn ho¸ trªn 1 n¨m t¹i 15 tØnh, thµnh phè cho thÊy cæ phÇn ho¸ ®· thùc sù gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp chuyÓn ®æi, t¨ng ®éng lùc cho ng­êi lao ®éng, cho doanh nghiÖp. Khu vùc kinh tÕ d©n doanh còng cã nh÷ng chuyÓn biÕn m¹nh mÏ. LuËt Doanh nghiÖp, c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá, ph¸t triÓn lµng nghÒ... ®· gãp phÇn huy ®éng tèt c¸c nguån lùc trong c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®­a vµo ®Çu t­ ph¸t triÓn. Thùc thi LuËt Doanh nghiÖp tõ n¨m 2000 tÝnh tíi th¸ng 10/2002 ®· cã kho¶ng 52.000 doanh nghiÖp ®­îc thµnh lËp míi víi sè vèn ®¨ng ký míi vµ bæ sung cña c¸c doanh nghiÖp theo LuËt Doanh nghiÖp ®¹t kho¶ng 92.200 tû ®ång (6 tû USD). N¨m 2002, khu vùc kinh tÕ t­ nh©n trong n­íc ®ãng gãp kho¶ng 39% GDP. Khu vùc kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi tiÕp tôc duy tr× kh¶ n¨ng ph¸t triÓn kh¸, t¹o thªm mét sè mÆt hµng míi, thÞ tr­êng míi, t¨ng thªm søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm, ®ãng gãp kho¶ng 13,4% GDP n¨m 2002. Cho ®Õn nay, cã h¬n 3600 dù ¸n cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®ang cßn hiÖu lùc, víi tæng vèn ®¨ng ký h¬n 38 tû USD, trong ®ã 1.900 dù ¸n ®· ®i vµo s¶n xuÊt kinh doanh vµ h¬n 1.000 dù ¸n ®ang trong giai ®o¹n x©y dùng c¬ b¶n. N¨m 2002, sè vèn cÊp míi ­íc ®¹t trªn 2 tû USD vµ sè vèn thùc hiÖn ®¹t 2,3 tû USD. Bªn c¹nh nh÷ng kÕt qu¶ tÝch cùc, t×nh h×nh kinh tÕ x· héi 2002 cßn nhiÒu yÕu kÐm, chi phÝ s¶n xuÊt vµ chi phÝ dÞch vô cña nhiÒu s¶n phÈm cßn ë møc cao, lµm gi¶m kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ. HiÖu qu¶ sö dông vèn ®Çu t­ cã ch­a cao, c¬ cÊu ®Çu t­ ch­a thËt hîp lý, chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ cßn chËm... Kú häp thø hai Quèc héi Kho¸ XI võa th«ng qua NghÞ quyÕt vÒ nhiÖm vô ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi n¨m 2003 vµ quyÕt ®Þnh mét sè chØ tiªu chñ yÕu cña kÕ ho¹ch n¨m tíi lµ: tèc ®é t¨ng GDP kho¶ng 7,5%; gi¸ trÞ c¸c ngµnh dÞch vô t¨ng kho¶ng 7%; tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu t¨ng 7 – 8%; l¹m ph¸t dù kiÕn 4%; tæng nguån vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn toµn x· héi t¨ng 15% so víi n¨m 2002 vµ b»ng 35,2% GDP. Tæng nguån vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn toµn x· héi n¨m 2001 ­íc thùc hiÖn 150 ngh×n tû ®ång, b»ng 30,8% GDP. Dù kiÕn, tæng nguån vèn ®Çu t­ toµn x· héi n¨m 2002 sÏ ®¹t 175 ngh×n tû ®ång, t¨ng 17% so víi n¨m 2001 vµ b»ng kho¶ng 32% GDP. 2. Thùc tr¹ng qu¸ tr×nh huy ®éng vèn trong n­íc Cã thÓ nãi, vèn n­íc ngoµi ®· ®¸p øng mét phÇn quan träng nhu cÇu vèn ®Ó thùc hiÖn c¸c môc tiªu ®Çu t­ ph¸t triÓn, x©y dùng c¬ së h¹ tÇng kinh tÕ – x· héi, nhÊt lµ viÖc tËp trung vèn ®Çu t­ vµo mét sè lÜnh vùc then chèt nh»m t¹o ®µ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ. Tuy nhiªn, ViÖt Nam lµ mét n­íc cã nî n­íc ngoµi trªn GDP t­¬ng ®èi lín, nªn vÊn ®Ò t×m nguån vèn tõ néi bé nÒn kinh tÕ lµ yªu cÇu bøc xóc trong giai ®o¹n hiÖn nay. Tû lÖ tiÕt kiÖm cña d©n c­ ®· t¨ng lªn ®¸ng kÓ. C¸c h×nh thøc huy ®éng ®· ph¸t huy ®­îc ®iÓm m¹nh cña m×nh. Tõ 1995 ®Õn 2000, tû lÖ tiÕt kiÖm trong n­íc t¨ng tõ 18,2% lªn 272. Tæng quÜ tÝch luü t¨ng trung b×nh hµng n¨m trªn 9,5%. TÝch luü tµi s¶n so víi GDP tõ 1995 ®Õn 2000 t¨ng tõ 27,2% ®Õn 29,5%... §iÒu ®ã cho thÊy, vèn cho ph¸t triÓn, ®Çu t­ ®· t¨ng lªn ®¸ng kÓ, viÖc huy ®éng vèn ®¹t hiÖu qu¶ cao h¬n. NSNN ®· ®­îc c¬ cÊu l¹i theo h­íng hiÖu qu¶ h¬n trong ®ã, thu tõ thuÕ vµ phÝ, lÖ phÝ vµo kho¶ng 94,2% lµm t¨ng thu NSNN, tæng thu NSNN t¨ng trung b×nh lín h¬n 8,7%. Theo kÕt qu¶ ®iÒu tra cña Tæng côc Thèng kª vÒ vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn toµn x· héi trong n¨m 1999 – 2000, nÕu xÐt vÒ c¬ cÊu nguån vèn cho ®Çu t­ ph¸t triÓn x· héi, th× n¨m 2000 NSNN cÊp 34.600 tû ®ång, chiÕm 23,5%; vèn vay ng©n hµng vµ vay tÝn dông lµ 44.000 tû ®ång, chiÕm 29,8%; vèn tù cã cña c¸c doanh nghiÖp vµ c¸c ®¬n vÞ kinh doanh lµ 57.700 tû ®ång, chiÕm 39,1%; c¸c nguån vèn kh¸c lµ 11.300 tû ®ång, chØ chiÕm 7,6%. Nh­ vËy, vèn tù cã lu«n chiÕm tû träng lín nhÊt trong tæng vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn toµn x· héi trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. Së dÜ cã t×nh h×nh kh¶ quan nµy lµ do c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc tù ®Çu t­ trªn 8.000 tû ®ång mçi n¨m. C«ng cuéc c¶i c¸ch hÖ thèng thuÕ vÒ c¬ b¶n lµ cã hiÖu qu¶, h×nh thµnh ®­îc hÖ thèng thuÕ, c¬ cÊu thuÕ t­¬ng ®èi hîp lý gióp thu NSNN chñ yÕu tõ thuÕ ®¹t h¬n 90%. ThiÕt lËp vµ n©ng cao hÖ thèng tµi chÝnh trung gian (NHTM), hiÖn ®¹i ho¸ ngµnh ng©n hµng tõng b­íc phï hîp víi hÖ thèng ng©n hµng thÕ giíi. Thµnh lËp vµ ®i vµo ho¹t ®éng cña TTCK ViÖt Nam ®· gãp phÇn huy ®éng mét nguån vèn ®Çy tiÒm n¨ng tõ d©n c­ vµ n­íc ngoµi. ChÝnh phñ ®· cã nhiÒu biÖn ph¸p tÝch cùc nh­ gÆp gì, nãi chuyÖn, ®­a ra c¸c h×nh thøc hç trî vµ sù quan t©m tíi c¸c ViÖt KiÒu ®Ó t¨ng kh¶ n¨ng thu hót vèn ®Çu t­ tõ nguån KiÒu hèi. 3. Thùc tr¹ng huy ®éng vèn tõ nguån n­íc ngoµi Vèn ch¶y vµo ViÖt Nam chñ yÕu d­íi d¹ng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi (FDI), vay n­íc ngoµi (ODA vµ vay th­¬ng m¹i), vµ kiÒu hèi. §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi: §©y lµ nguån vèn trung – dµi h¹n chñ yÕu cña ViÖt Nam. H¬n 10 n¨m qua, kÓ tõ khi cã LuËt §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi (§TNN) ®· ®ãng gãp kho¶ng 30% tæng nguån vèn ®Çu t­ toµn x· héi. Bªn c¹nh ®ã, khu vùc cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi kh«ng chØ gãp phÇn tÝch cùc vµo viÖc t¨ng nhanh tæng s¶n phÈm quèc néi (GDP) mµ cßn gãp phÇn t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu vµ t¹o nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm. C¸c dù ¸n ®Çu t­ n­íc ngoµi tÝch cùc tham gia vµo viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, t¨ng tû träng c«ng nghiÖp vµ dÞch vô trong GDP, t¹o thªm n¨ng lùc míi vÒ s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu trong mét sè ngµnh quan träng. Ngoµi ra, §TNN còng lµ mét “kªnh” ®­a vµo ViÖt Nam nh÷ng c«ng nghÖ tiªn tiÕn vµ gãp phÇn tÝch cùc cho tiÕn tr×nh héi nhËp cña ViÖt Nam víi khu vùc vµ thÕ giíi. Theo Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­, dù kiÕn, trong kÕ ho¹ch 5 n¨m, 2001 – 2005, tæng vèn §TNN cã thÓ lªn tíi 16 tû USD, t¨ng 24% so víi 5 n¨m tr­íc. §ã lµ dù b¸o rÊt l¹c quan trong viÖc thu hót nguån vèn n­íc ngoµi ®Ó ph¸t triÓn. Tuy nhiªn, lÜnh vùc ®Çu t­ n­íc ngoµi còng cßn nhiÒu ®iÒu bÊt cËp. §Ó thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi cÇn x¸c ®Þnh râ r»ng: (1) Môc tiªu quan träng nhÊt kh«ng ph¶i lµ sè l­îng vèn thu nhËn ®­îc mµ ph¶i lµ hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi do nguån vèn nµy ®em l¹i; (2) KÕt hîp hµi hoµ lîi Ých trong n­íc víi lîi Ých cña nhµ ®Çu t­; (3) viÖc lùa chän h×nh thøc ®Çu t­ vµ quy m« cña dù ¸n còng ph¶i c¨n cø vµo hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi. Trong lÜnh vùc ng©n hµng, víi chñ tr­¬ng chung cña §¶ng vµ Nhµ n­íc lµ khuyÕn khÝch vµ thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi, Ng©n hµng Nhµ n­íc ®· cÊp giÊy phÐp ho¹t ®éng t¹i ViÖt Nam cho c¸c tæ chøc tÝn dông (TCTD) quèc tÕ ®Ó qua ®ã thu hót h¬n n÷a vèn §TNN, n©ng cao søc c¹nh tranh cña ng©n hµng trong n­íc, ®­a vµo ¸p dông nh÷ng dÞch vô, c«ng nghÖ ng©n hµng hiÖn ®¹i, ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé vµ thùc hiÖn chuyÓn giao chÝnh thøc. Cã thÓ nãi r»ng, c¸c TCTD n­íc ngoµi ho¹t ®éng t¹i ViÖt Nam ®Òu lµ nh÷ng ng©n hµng lín, cã uy tÝn, ®é an toµn cao, kh¶ n¨ng c¹nh tranh lín vµ ®· ®ãng gãp mét phÇn ®¸ng kÓ trong viÖc cung cÊp tÝn dông cho nÒn kinh tÕ. N¨m 2000, tæng d­ nî cho vay cña c¸c TCTD n­íc ngoµi chiÕm gÇn 13% thÞ phÇn. Tµi trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (ODA): Bªn c¹nh nguån vèn §TNN, nguån vèn ODA còng gãp phÇn quan träng ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña ViÖt Nam. Theo sè liÖu cña ChÝnh phñ, kÓ tõ n¨m 1993 ®Õn nay, tæng gi¸ trÞ c¸c dù ¸n vµ ch­¬ng tr×nh ODA ®· ®¹t h¬n 14 tû USD vµ gi¶i ng©n ®­îc kho¶ng 9,2 tû USD. Trong ®ã, tæng l­îng vèn ODA ®­îc gi¶i ng©n trong n¨m 2001 ®¹t tíi 1,75 tû USD, cao h¬n con sè 1,6 tû USD cña n¨m 2000. Cã thÓ nãi r»ng, kho¶ng c¸ch gi÷a kho¶n tiÒn ®­îc gi¶i ng©n ®ang ngµy cµng thu hÑp l¹i. §iÒu nµy cho thÊy c¸c nhµ tµi trî ngµy cµng tËp trung vµo viÖc sö dông cã hiÖu qu¶ vèn vay ODA t¹i ViÖt Nam. Trong n¨m 2002, c¸c nhµ tµi trî quèc tÕ cam kÕt hç trî ViÖt Nam 2,4 tû USD vèn ODA. Gãp phÇn lín vµo kÕt qu¶ nµy lµ c¸c kho¶n vay ®­îc gi¶i ng©n tõ ch­¬ng tr×nh Miyazawa cña NhËt vµ tõ ch­¬ng tr×nh t¨ng tr­ëng vµ xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo n¨m 2001 cña Ng©n hµng ThÕ giíi vµ Quü TiÒn tÖ Quèc tÕ. Tuy nhiªn, theo ®¸nh gi¸ cña c¸c nhµ tµi trî th× tèc ®é gi¶i ng©n vèn ODA trong thêi gian qua tuy cã tiÕn bé nh­ng vÉn cßn chËm so víi c¸c n­íc trong khu vùc. ViÖc gi¶i ng©n chËm ®· lµm cho c¸c dù ¸n ODA kh«ng thÓ ®­a vµo sö dông ®óng tiÕn ®é, ¶nh h­ëng ®Õn hiÖu qu¶ ®Çu t­ cña dù ¸n. KiÒu hèi: Trªn thùc tÕ, ChÝnh s¸ch kiÒu hèi cña ViÖt Nam ®· th«ng tho¸ng h¬n khi Thñ t­íng ChÝnh phñ ban hµnh QuyÕt ®Þnh 170-TTCP ngµy 19/8/1999, khuyÕn khÝch ng­êi ViÖt ë n­íc ngoµi chuyÓn tiÒn vÒ n­íc, trong ®ã b·i bá thuÕ thu nhËp c¸ nh©n ®¸nh trªn kiÒu hèi vµ cho phÐp ®­îc nhËn kiÒu hèi b»ng ngo¹i tÖ. Cã thÓ nãi r»ng, trªn b×nh diÖn vÜ m«, kiÒu hèi ®· gãp phÇn c¶i thiÖn c¸n c©n thanh to¸n, t¹o nguån vèn ph¸t triÓn s¶n xuÊt – kinh doanh, t¹o c«ng ¨n viÖc lµm vµ n©ng cao ®êi sèng cña mét bé phËn d©n c­ trong x· héi. Víi l­îng kiÒu hèi ngµy cµng t¨ng (N¨m 1998: 950 triÖu USD; N¨m 1999: 1.200 triÖu USD; N¨m 2000: 1.757 triÖu USD), kiÒu hèi ®· trë thµnh nguån néi lùc kh«ng thÓ kh«ng xem xÐt khi ®¸nh gi¸ sù t¨ng tr­ëng chung cña nÒn kinh tÕ. Tuy nhiªn, viÖc nhËn kiÒu hèi b»ng ngo¹i tÖ còng gãp phÇn lµm t¨ng t×nh tr¹ng §« la ho¸, ¶nh h­ëng ®Õn môc tiªn qu¶n lý ngo¹i hèi lµ trªn l·nh thÓ ViÖt Nam chØ sö dông §ång ViÖt Nam. Theo b¸o c¸o ph¸t triÓn n¨m 2002, Ng©n hµng ThÕ giíi dù ®o¸n lµ ®Ó hç trî cho chi phÝ c¶i c¸ch vµ yªu cÇu nhËp khÈu, ViÖt Nam sÏ cÇn l­îng vèn gi¶i ng©n (hoÆc tæng nguån vèn ch¶y vµo) kho¶ng 2,7 tû USD trong n¨m 2002. III. C¸c gi¶i ph¸p huy ®éng vèn cho ®Çu t­ - ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ 1. Huy ®éng tõ nguån trong n­íc Nguån vèn trong n­íc lu«n ®­îc coi lµ nguån chñ yÕu, dù tÝnh chiÕm 2/3 tæng sè vèn huy ®éng cho ®Çu t­, ph¸t triÓn. §©y lµ nguån néi lùc cã vai trß quyÕt ®Þnh cho ®Çu t­ ph¸t triÓn, dù kiÕn huy ®éng: tõ Ng©n s¸ch Nhµ n­íc sÏ chiÕm kho¶ng 25%; tÝn dông Nhµ n­íc 14%; huy ®éng tõ c¸c doanh nghiÖp 28% vµ tõ d©n c­ sÏ lµ 33%. 1.1 Huy ®éng qua kªnh NSNN: - T¨ng hiÖu qu¶ thu thuÕ, phÝ, lÖ phÝ: + Qu¶n lý chÆt chÏ ®èi víi sè l­îng vµ c¸c lo¹i h×nh kinh doanh. + §iÒu chØnh møc thuÕ hîp lý. + T¨ng c­êng chèng thÊt thu c¸c nguån thuÕ b»ng c¸ch n¾m ch¾c c¸c nguån thu, c¸c ®èi t­îng ph¶i thu. + §èi víi c¬ chÕ qu¶n lý thu: thu trùc tiÕp nép vµo kho b¹c Nhµ n­íc. Thùc hiÖn triÖt ®Ó ®èc thu, chèng d©y d­a, nî, ®äng thuÕ ®Ó thu vÒ Ng©n s¸ch kÞp thêi vµ ®Çy ®ñ nhÊt. - Ph¸t hµnh tr¸i phiÕu, kú phiÕu. 1.2. Ph¸t huy tiÒm n¨ng vèn tõ c¸c nguån tµi nguyªn vµ tµi s¶n c«ng cßn bá phÝ: - Qui ho¹ch khai th¸c tµi nguyªn thiªn nhiªn mét c¸ch hiÖu qu¶. - Më réng ®Êu thÇu khai th¸c cho mäi thµnh phÇn (c¸ nh©n, tæ chøc trong n­íc, ngoµi n­íc,...). - Chó träng viÖc “®æi ®Êt lÊy vèn”, nghÜa lµ Nhµ n­íc x©y dùng c¸c c«ng tr×nh nhµ cöa, h¹ tÇng c¬ së vµ chuyÓn giao míi l¹i cho c¸c c¸ nh©n, doanh nghiÖp ®Ó thu håi vèn ban ®Çu. - Qu¶n lý chÆt chÏ h¬n mét sè nguån tµi s¶n c«ng do c¸c ®¬n vÞ hµnh chÝnh sù nghiÖp, c¸c lùc l­îng vò trang n¾m gi÷. 1.3. Huy ®éng vèn qua c¸c tæ chøc tÝn dông – tµi chÝnh: - Ngµy mét ph¸t triÓn h¬n n÷a hÖ thèng Ng©n hµng th­¬ng m¹i (NHTM) vÒ tæ chøc qu¶n lý còng nh­ vÒ c«ng nghÖ. + §iÒu chÝnh møc l·i suÊt hîp lý. + Ngµy cµng ®¬n gi¶n ho¸ c¸c ®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp vµ d©n c­ göi tiÒn tiÕt kiÖm còng nh­ vay vèn tõ Ng©n hµng. + Më réng vµ n©ng cao chÊt l­îng c¸c dÞch vô cña hÖ thèng NHTM. - §a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc tiÕt kiÖm (nh­ tiÕt kiÖm chiÒu tèi, tiÕt kiÖm b»ng ngo¹i tÖ...). - Ph¸t triÓn Hîp t¸c x· tÝn dông, ®Æc biÖt lµ quÜ tÝn dông nh©n d©n ë x·, ph­êng, thÞ trÊn, t¹o ®iÒu kiÖn cho nh©n d©n, ®Æc biÖt lµ n«ng d©n vay vèn ph¸t triÓn s¶n xuÊt, n©ng cao ®êi sèng. - TriÓn khai réng r·i c¸c h×nh thøc tÝn dông thuª mua ®èi víi NHTM vµ c¸c c«ng ty tµi chÝnh. - Thu hót vèn th«ng qua c¸c h×nh thøc kh¸c: + TiÕt kiÖm b¶o hiÓm: Gi¶i ph¸p nµy tËp trung vµo ph¸t triÓn thÞ tr­êng b¶o hiÓm nh©n thä, thóc ®Èy c¹nh tranh cña c¸c C«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä, thu hót c¸c C«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä tham gia m¹nh mÏ h¬n vµo thÞ tr­êng tiÒn tÖ, ®a d¹ng ho¸ c¸c lÜnh vùc ®Çu t­ vèn cña c¸c tæ chøc b¶o hiÓm. + TiÕt kiÖm b­u ®iÖn: Kh«ng ngõng n©ng cao hiÖu qu¶ huy ®éng vèn qua h×nh thøc tiÕt kiÖm b­u ®iÖn. HiÖn nay ®ang cã hai quan ®iÓm ph¸t triÓn cña tæ chøc nµy, ®ã lµ cho thµnh lËp ng©n hµng tiÕt kiÖm b­u ®iÖn vµ hoµn thiÖn C«ng ty dÞch vô tiÕt kiÖm b­u ®iÖn. 1.4. Huy ®éng vèn qua c¸c Doanh nghiÖp: - §¶m b¶o sù b×nh ®¼ng vÒ nghÜa vô nép thuÕ gi÷a c¸c Doanh nghiÖp trong n­íc còng nh­ Doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. - T¹o c¸c ®iÒu kiÖn ­u ®·i cho Doanh nghiÖp míi hay Doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu. - T¹o ra c¬ chÕ b¾t buéc DNNN sö dông lîi nhuËn sau thuÕ, ®Æc biÖt lµ quÜ ®Çu t­ ph¸t triÓn cña Doanh nghiÖp ®Ó t¸i s¶n xuÊt. - Nhµ n­íc cÇn cã c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh hîp lý cho DNNN ®Ó Doanh nghiÖp cã thÓ: + Thay ®æi c¬ cÊu vèn, tµi s¶n phï hîp víi môc tiªu kinh doanh. + §¸nh gi¸ l¹i nguån tµi nguyªn giao cho DNNN qu¶n lý ®Ó tÝnh s¸t víi gi¸ trÞ sinh lêi. 1.5. Huy ®éng vèn qua d©n c­: Trong nh÷ng n¨m qua hÖ thèng ng©n hµng lu«n chiÕm trªn 90% tæng sè vèn huy ®éng cña d©n cho ®Çu t­ ph¸t triÓn. TÝnh ®Õn hÕt n¨m 2001, tæng nguån vèn huy ®éng trong d©n cña c¸c TCTD trong toµn quèc lªn tíi kho¶ng gÇn 190.000 tû ®ång. Tuy nhiªn, hiÖu qu¶ huy ®éng vèn trong d©n cña hÖ thèng Ng©n hµng cho thùc hiÖn CNH – H§H theo chiÕn l­îc do §¹i héi IX ®Ò ra sÏ kh«ng cao nÕu chóng ta kh«ng ®Ò cËp ®Õn nh÷ng gi¶i ph¸p: - Ng©n hµng t¹o sù tin t­ëng vµ n©ng cao hiÓu biÕt cña d©n ®èi víi ho¹t ®éng ng©n hµng. Ngoµi tuyªn truyÒn, qu¶ng c¸o trªn c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng, c¸n bé ng©n hµng ph¶i gÇn gòi, gióp ®ì, t­ vÊn, gãp ý mét c¸ch trung thùc, ch©n thµnh cho d©n trong viÖc tiÕt kiÖm vµ sö dông tiÒn. Ph¶i gi¶i thÝch ®Ó d©n thÊy ®­îc nh÷ng lîi Ých vµ sù an toµn khi göi tiÒn vµo Ng©n hµng tr­íc m¾t còng nh­ l©u dµi. - Gióp d©n xo¸ ®­îc thãi quen ®Ó tiÒn ë nhµ. Muèn h¹n chÕ viÖc d©n ®Ó tiÒn ë nhµ, Ng©n hµng cÇn ph¶i khuyÕn khÝch më tµi kho¶n c¸ nh©n ®Ó d©n chóng göi tiÒn chi tiªu qua Ng©n hµng. BÝ mÊt tuyÖt ®èi sè dù trªn tµi kho¶n vµ nh÷ng chi tiªu cña chñ tµi kho¶n. C¶i tiÕn giê giÊc lµm viÖc kh«ng nªn lµm viÖc theo giê hµnh chÝnh nhÊt lµ c¸c quÇy tiÕt kiÖm. - KhuyÕn khÝch tinh thÇn tiÕt kiÖm ®Ó lµm giµu, nh©n ®iÓn h×nh trong d©n chóng. Cã chÝnh s¸ch h­íng dÉn tiªu dïng ®Ó tiÕt kiÖm, cã biÖn ph¸p ®èi víi nh÷ng thãi tiªu dïng l·ng phÝ, xa xØ. §ång thêi Ng©n hµng nªn cã chÝnh s¸ch cho vay phï hîp ®Ó t¹o vèn cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ hé gia ®×nh... nh»m t¨ng nguån thu. 1.6. Huy ®éng qua thÞ tr­êng chøng kho¸n (TTCK): Hoµn thiÖn khung ph¸p lý cho TTCK. Tr­íc m¾t cÇn söa ®æi c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt hiÖn hµnh theo h­íng më réng ph¹m vi ®iÒu chØnh cho hÖ thèng vµ phï hîp víi thùc tiÔn, yªu cÇu ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng. Trong ®ã chó träng tíi viÖc söa ®æi, bæ sung NghÞ ®Þnh 48/1998/N§-CP vµ c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn; vÒ dµi h¹n, nghiªn cøu x©y dùng LuËt chøng kho¸n vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n, trong ®ã ngoµi nh÷ng quy ®Þnh vÒ CK & TTCK cßn cã nh÷ng quy ®Þnh râ rµng vÒ ®Þa vÞ ph¸p lý cña UBCKNN cho phï hîp víi vai trß qu¶n lý nhµ n­íc vÒ TTCK trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. Thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p t¨ng c­êng hµng ho¸ cho TTCK. §Èy m¹nh viÖc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ChÝnh phñ qua TTGDCK ®Ó huy ®éng vèn cho ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng; ph¸t hµnh tr¸i phiÕu cña Quü hç trî ®Çu t­ cho nhu cÇu ®Çu t­ ph¸t triÓn; khuyÕn khÝch t¨ng sè l­îng c«ng ty ph¸t hµnh chøng kho¸n ra c«ng chóng, gåm c¸c doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸, doanh nghiÖp t­ nh©n, doanh nghiÖp liªn doanh víi n­íc ngoµi vµ c¶ c¸c doanh nghiÖp 100% vèn n­íc ngoµi. X©y dùng vµ më réng ho¹t ®éng cña c¸c Trung t©m tµi chÝnh, c¸c tæ chøc hç trî ph¸t triÓn thÞ tr­êng; n©ng quy m« vèn, më réng ph¹m vi vµ lo¹i h×nh nghiÖp vô cña c¸c C«ng ty CK; ph¸t triÓn c¸c tæ chøc ®¨ng ký chuyÓn nh­îng chøng kho¸n; ph¸t triÓn c¸c tæ chøc ®Þnh møc tÝn nhiÖm; x©y dùng trung t©m l­u ký chøng kho¸n ®éc lËp;... §i ®«i víi viÖc ph¸t triÓn cña TTCK, cÇn ph¶i tiÕp tôc triÓn khai nhanh chãng vµ hiÖu qu¶ viÖc ¸p dông th«ng lÖ quèc tÕ vµ qu¶n trÞ c«ng ty, trong ®ã cã viÖc n©ng cao chÊt l­îng, ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp cña c¸c tæ chøc kiÓm to¸n ®éc lËp. T¨ng c­êng ho¹t ®éng kiÓm tra vµ gi¸m s¸t thÞ tr­êng th«ng qua viÖc tæ chøc vµ hoµn thiÖn c¸c ho¹t ®éng theo dâi, kiÓm tra, thanh tra c¸c ho¹t ®éng trªn thÞ tr­êng ®Ó kÞp thêi ban hµnh chÝnh s¸ch ®iÒu chØnh phï hîp vµ xö lý c¸c hµnh vi vi ph¹m ph¸p luËt; x©y dùng hÖ thèng c¸c chØ tiªu gi¸m s¸t ®èi TTCK; t¨ng c­êng c«ng t¸c phæ biÕn ph¸p luËt vÒ CK & TTCK ®Ó n©ng cao ý thøc chÊp hµnh ph¸p luËt; t¨ng c­êng c«ng t¸c ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé lµm c«ng t¸c ®iÒu hµnh vµ qu¶n lý TTCK... HiÖn ®¹i ho¸ c¬ së vËt chÊt kü thuËt, trong ®ã chó träng tíi hÖ thèng giao dÞch vµ gi¸m s¸t thÞ tr­êng cña TTGDCK; nèi m¹ng gi÷a c¸c c«ng ty chøng kho¸n víi TTGDCK vµ ng­êi ®Çi t­ ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn tiÕp cËn th«ng tin vµ tham gia thÞ tr­êng cho ng­êi ®Çu t­ ë tÊt c¶ c¸c ®Þa ph­¬ng trong c¶ n­íc còng nh­ c¸c nhµ ®Çu t­ ë n­íc ngoµi... T¨ng c­êng hîp t¸c vµ héi nhËp quèc tÕ vÒ CK & TTCK trªn c¸c ph­¬ng diÖn: T­ vÊn chÝnh s¸ch ph¸t triÓn vµ qu¶n lý thÞ tr­êng, x©y dùng khu«n khæ ph¸p luËt cho TTCK, ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé; tõng b­íc më cöa vµ héi nhËp víi c¸c TTCK trªn thÕ giíi theo c¸c lé tr×nh mµ chóng ta ®· cam kÕt. Cã thÓ nãi, TTCK lµ mét kªnh huy ®éng vèn cã hiÖu qu¶ cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng vµ cã liªn quan ®Õn nhiÒu vÊn ®Ò, nhiÒu lÜnh vùc, nhiÒu mèi quan hÖ kh¸c nhau cña ®êi sèng kinh tÕ – x· héi. Do vËy, c¸c gi¶i ph¸p ®Ó n©ng cao kh¶ n¨ng huy ®éng vèn cña TTCK cÇn cã sù vËn dông linh ho¹t phï hîp víi t×nh h×nh, ®iÒu kiÖn vµ nhiÖm vô ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi cña n­íc ta trong tõng thêi ®iÓm cô thÓ. Cã nh­ vËy míi ph¸t huy ®­îc hiÖu qu¶ cao nhÊt cña TTCK, vµ h¹n chÕ ®Õn møc thÊp nhÊt nh÷ng khuyÕt tËt vµ rñi ro cña thÞ tr­êng. 2. Huy ®éng tõ vèn nguån n­íc ngoµi §©y lµ mét nguån lùc cã ý nghÜa quan träng. Theo tÝnh to¸n, nhu cÇu vèn cho ®Çu t­ ph¸t triÓn 1996 – 2000 vµ c©n ®èi c¸c nguån ®¶m b¶o th× sè vèn huy ®éng tõ n­íc ngoµi ph¶i ®¹t kho¶ng 50% tæng sè vèn cÇn thiÕt. ViÖc huy ®éng vèn tõ n­íc ngoµi chñ yÕu lµ d­íi h×nh thøc ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµ vèn tõ vay nî, viÖn trî. 2.1. C¶i thiÖn m«i tr­êng ph¸p lý: ViÖc c¶i thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­ m¹nh mÏ h¬n n÷a trë nªn vÊn ®Ò cÊp b¸ch ®èi víi ViÖt Nam, nhÊt lµ ph¶i c¹nh tranh víi c¸c n­íc trong khu vùc vÒ vÊn ®Ò nµy trong bèi c¶nh ®Çu t­ n­íc ngoµi cña toµn thÕ giíi ®ang cã xu h­íng gi¶m sót m¹nh. CÇn rµ so¸t l¹i c¸c v¨n b¶n, quy ®Þnh cã liªn quan ®Õn viÖc thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi nh­ lÜnh vùc cÊp phÐp ®Çu t­ cã ®iÒu kiÖn, lÜnh vùc yªu cÇu ph¶i xuÊt khÈu theo mét tû lÖ nhÊt ®Þnh, c¸c lÜnh vùc míi cho phÐp lµm thÝ ®iÓm nh­ kinh doanh siªu thÞ nhµ ë, vui ch¬i cã th­ëng, ®ua ngùa, casino, b¶o hiÓm 100% vèn n­íc ngoµi. §Èy m¹nh c¶i c¸ch hµnh chÝnh h¬n n÷a, gi¶n tiÖn c¸c thñ tôc giÊy tê, ph©n cÊp m¹nh mÏ cho ®Þa ph­¬ng, ®Èy m¹nh chèng tiªu cùc trong tÊt c¶ c¸c kh©u: cÊp giÊy phÐp, thñ tôc xuÊt nhËp khÈu, gi¶i phãng mÆt b»ng vµ giao quyÒn sö dông ®Êt, thuª lao ®éng, chuyÓn thu nhËp ra n­íc ngoµi. Thùc hiÖn c¬ chÕ gi¸ b×nh ®¼ng, tøc mét gi¸ ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi trong tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc: vÐ m¸y bay vµ c¸c lo¹i ph­¬ng tiÖn giao th«ng kh¸c, c­íc phÝ b­u chÝnh viÔn th«ng, gi¸ ®iÖn n­íc... Söa ®æi mét sè quy ®Þnh vÒ tiÒn tÖ, ngo¹i hèi ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi, nh­ gi¶m tû lÖ kÕt hèi xuèng cßn 0%, tù do ho¸ thÞ tr­êng giao dÞch, ngo¹i hèi, cho phÐp c¸c dù ¸n ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ liªn doanh ®­îc thÕ chÊp quyÒn sö dông ®Êt vay vèn ng©n hµng, c¶i tiÕn thñ tôc vÒ chuyÓn lîi tøc vµ thu nhËp cña c¸c nhµ ®Çu t­ vÒ n­íc... §iÒu chØnh mét b­íc thuÕ thu nhËp c¸ nh©n ®è víi ng­êi n­íc ngoµi xuèng møc trung b×nh trong khu vùc. §iÒu chØnh thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp còng nh­ ph­¬ng ph¸p tÝnh thuÕ thu nhËp do¹nh nghiÖp ®èi víi c¸c dù ¸n cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. T¨ng c­êng c¸c ho¹t ®éng thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi cña ViÖt Nam ë n­íc ngoµi, nh­ th«ng qua Tham t¸n th­¬ng m¹i ViÖt Nam t¹i c¸c n­íc, më c¸c cuéc héi th¶o ë n­íc ngoµi, x©y dùng c¸c danh môc khuyÕn khÝch ®Çu t­ ®­a lªn m¹ng... C¶i thiÖn c¬ së h¹ tÇng: - X©y dùng hÖ thèng giao th«ng vËn t¶i, ®iÖn, n­íc nèi c¸c vïng kinh tÕ, ®Æc biÖt ®èi víi vïng s©u vïng xa. - X©y dùng míi vµ chän läc n©ng cÊp c¸c tuyÕn ®­êng quèc tÕ (®­êng hµng kh«ng vµ hµng h¶i). - X©y dùng chuÈn theo qui ®Þnh quèc tÕ trong c¸c khu c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt,... - Ph¸t triÓn ®ång bé c¬ së h¹ tÇng, ®Æc biÖt ­u tiªn vèn cho c¸c dù ¸n nµy, nhanh chãng vÒ gi¶i phãng mÆt b»ng, vÒ thñ tôc...). ChÝnh phñ vµ c¸c ®Þa ph­¬ng phèi hîp ®Çu t­ n©ng cÊp vµ hiÖn ®¹i ho¸ c¬ së h¹ tÇng c¸c khu vùc thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi. 2.2. §µo t¹o nguån nh©n lùc: Nhµ n­íc m¹nh d¹n ®Çu t­ nguån vèn tõ ng©n s¸ch cho ®µo t¹o nghÒ cho ng­êi lao ®éng, còng nh­ gi¸m s¸t chÆt chÏ chÊt l­îng ®µo t¹o, cung cÊp lao ®éng cã tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt, cã ngo¹i ng÷, cã søc khoÎ, cã t¸c phong c«ng nghiÖp... cho c¸c dù ¸n ®Çu t­ n­íc ngoµi ë ViÖt Nam, còng nh­ ®i xuÊt khÈu lao ®éng, thu hót vèn ngo¹i tÖ vÒ cho ®Êt n­íc. Bªn c¹nh ®ã cÇn cã quy chÕ c¸n bé ViÖt Nam tham gia c¸c vÞ trÝ trong c¸c dù ¸n cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. - §Çu t­ trang thiÕt bÞ phï hîp vµo c¸c chuyªn ngµnh trong c¸c tr­êng d¹y nghÒ, tr­êng kü thuËt... - Ph¸t triÓn c¸c quÜ ®µo t¹o. - KÕt hîp chÆt chÏ ngµnh Gi¸o dôc ®µo t¹o víi c¸c Doanh nghiÖp. - N©ng cao chØ sè HDI. - Trau dåi ngo¹i ng÷, vi tÝnh, kiÕn thøc kinh tÕ, am hiÓu ®Çu t­ n­íc ngoµi. - Cã t­ chÊt ®¹o ®øc. - Rµng buéc vÒ quyÒn lîi, víi tr¸ch nhiÖm cho c¸n bé (®Æc biÖt lµ c¸n bé qu¶n lý vµ chuyªn tr¸ch). 2.3. Huy ®éng vèn ®Çu t­ trùc tiÕp cña n­íc ngoµi: Tõ nhiÒu n¨m qua, ChÝnh phñ ViÖt Nam ®¸nh gi¸ rÊt cao vai trß cña ®Çu t­ n­íc ngoµi ®èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi. §iÒu nµy thÓ hiÖn rÊt râ trong hÖ thèng luËt ph¸p vÒ ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam ®­îc ban hµnh vµ tiÕp tôc ®­îc bæ sung, söa ®æi tõ n¨m 1987 cho tíi nay. Trong thùc tÕ, nh÷ng n¨m qua ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· gãp phÇn quan träng cho tiÕn tr×nh c¶i c¸ch vµ ph¸t triÓn cña kinh tÕ ViÖt Nam. TÝnh ®Õn cuèi n¨m 1998, tæng sè vèn ®¨ng ký cña c¸c dù ¸n cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®¹t trªn 30 tû USD, trong ®ã vèn thùc hiÖn kho¶ng trªn 10 tû USD. Ngµnh c«ng nghiÖp trong khu vùc doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi hµng n¨m cã tèc ®é t¨ng tr­ëng lín nhÊt (kho¶ng 20%) vµ t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu ë møc trªn 20% ®· gãp phÇn thóc ®Èy m¹nh mÏ qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ vµ më réng quan hÖ kinh tÕ cña ViÖt Nam víi c¸c n­íc trªn thÕ giíi. HiÖn nay vµ trong t­¬ng lai, ViÖt Nam vÉn tiÕp tôc chñ tr­¬ng më réng c¸c biÖn ph¸p t¨ng c­êng khuyÕn khÝch thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi nh­: nghiªn cøu ®Ó ®a d¹ng ho¸ h¬n n÷a c¸c h×nh thøc ®Çu t­ n­íc ngoµi, ®¬n gi¶n ho¸ thñ tôc, minh b¹ch ho¸ chÝnh s¸ch, thùc hiÖn ­u ®·i vÒ tµi chÝnh vµ thuÕ theo ®óng LuËt khuyÕn khÝch ®Çu t­ n­íc ngoµi, hoµn thiÖn chÝnh s¸ch vay vµ tr¶ nî sao cho ®¹t hiÖu qu¶ cao h¬n... tiÕn dÇn tíi thùc hiÖn b×nh ®¼ng gi÷a c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng theo LuËt khuyÕn khÝch ®Çu t­ trong n­íc vµ LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam. 2.4. Huy ®éng vèn tõ nguån vay nî, viÖn trî: §èi víi vèn huy ®éng tõ nguån vay nî, viÖn trî mµ mét bé phËn lín lµ vèn ODA sÏ ®­îc huy ®éng ®Ó ®Çu t­ vµo nh÷ng c«ng tr×nh quan träng cã ý nghÜa chiÕn l­îc ®èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi. Víi nguån vèn nµy, theo kÕ ho¹ch 1996 – 2000, Nhµ n­íc dù kiÕn sÏ huy ®éng ë møc kho¶ng 40% tæng sè vèn huy ®éng tõ n­íc ngoµi. Tuy nhiªn, trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, do ¶nh h­ëng cña khñng ho¶ng tµi chÝnh – tiÒn tÖ Ch©u ¸ vµ thÕ giíi, nªn kh¶ n¨ng thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp cña n­íc ngoµi ®· gi¶m m¹nh, do vËy viÖc huy ®éng vèn tõ vay nî vµ viÖc trî n­íc ngoµi cã thÓ sÏ ®ßi hái cao h¬n møc dù kiÕn. Ngoµi hai nguån vèn chñ yÕu (®Çu t­ trùc tiÕp cña n­íc ngoµi vµ vay nî, viÖc trî), hiÖn nay ViÖt Nam ®ang nghiªn cøu ®Ó më réng thªm c¸c h×nh thøc vay nh­ ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ChÝnh phñ ra n­íc ngoµi. H×nh thøc huy ®éng vèn nµy ®ang ®­îc nghiªn cøu, x©y dùng ®Ò ¸n vµ cã thÓ sÏ ®­îc thùc hiÖn trong mét t­¬ng lai gÇn. §èi víi ViÖt Nam, do nguån vèn trong n­íc cßn h¹n hÑp, viÖc huy ®éng vèn tõ n­íc ngoµi d­íi h×nh thøc ODA, FDI gÆp nhiÒu khã kh¨n, nªn chóng ta ®· nghÜ ®Õn viÖc huy ®éng vèn th«ng qua ph¸t hµnh tr¸i phiÕu quèc tÕ vµ coi ®ã lµ nguån vèn cã tÇm quan träng vÒ l©u dµi. §Æc biÖt, ®Ó thóc ®Èy huy ®éng vèn n­íc ngoµi mµ kh«ng ®i ng­îc xu thÕ chung cña thêi ®¹i lµ héi nhËp, chóng ta cÇn nç lùc, xóc tiÕn viÖc ra nhËp AFTA, WTO trong thêi gian tíi. ViÖc gia nhËp nµy sÏ ®em l¹i nhiÒu c¹nh tranh song còng rÊt nhiÒu lîi Ých cho ViÖt Nam. §Æc biÖt, viÖc ra nhËp WTO sÏ t¹o c¬ héi cho ViÖt Nam, gióp n­íc ta trë thµnh m«i tr­êng thuËn lîi cho huy ®éng vèn. §Ó ra nhËp WTO, chóng ta ph¶i chó träng: - TiÕp tôc c¶i c¸ch kinh tÕ cho phï hîp yªu cÇu cña WTO vÒ gi¸, phÝ dÞch vô,... - Më cöa thÞ tr­êng dÞch vô cho c¸c nhµ kinh doanh n­íc ngoµi nh­ lÜnh vùc b¶o hiÓm, th«ng tin, kü thuËt, t­ vÊn... - T¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c thµnh viªn ¦TO th©m nhËp thÞ tr­êng. - Cam kÕt b¶o vÖ ë møc ®é phï hîp vÒ ph¸t minh, s¸ng chÕ nh·n hiÖu th­¬ng m¹i... (së h÷u trÝ tuÖ). - Cam kÕt thùc hiÖn ¸p dông thèng nhÊt c¸c chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i trªn ph¹m vi toµn cÇu... TÊt c¶ nh÷ng biÖn ph¸p trªn sÏ gióp qu¸ tr×nh huy ®éng vèn hiÖu qu¶ h¬n vµ còng gióp qu¸ tr×nh sö dông vèn ë ViÖt Nam ®¹t chÊt l­îng cao h¬n, gãp phÇn ®Èy nhanh CNH – H§H ®Êt n­íc, ®­a nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ngµy mét ph¸t triÓn. KÕt luËn Cã thÓ nãi, vÊn ®Ò huy ®éng vèn lµ rÊt cÇn thiÕt cho viÖc ®Çu t­ vµ ph¸t triÓn ®èi víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn nãi chung, vµ ViÖt Nam nãi riªng. Trong nh÷ng n¨m qua ViÖt Nam ®· cè g¾ng hÕt søc m×nh ®Ó thóc ®Èy sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ quèc d©n. Tuy nhiªn, víi sù non trÎ trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng nªn nÒn kinh tÕ ViÖt Nam vÉn cßn nhiÒu v­íng m¾c, nh÷ng v­íng m¾c nµy cßn tån t¹i trong c¶ kinh nghiÖm ho¹t ®éng lÉn hÖ thèng v¨n b¶n h­íng dÉn. Víi nh÷ng kiÕn thøc ®· häc ®­îc vµ kh¶ n¨ng giíi h¹n cña b¶n th©n, em xin ®­a ra mét sè gi¶i ph¸p huy ®éng vèn cho ®Çu t­ - ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ. Do nh÷ng giíi h¹n cña m«n häc vµ kh¶ n¨ng h¹n hÑp vÒ lý luËn còng nh­ thùc tiÔn cña b¶n th©n, bµi tiÓu luËn nµy vÉn cßn nhiÒu sai sãt, em rÊt mong ®­îc sù th«ng c¶m vµ gióp ®ì cña thÇy c«. Môc lôc Tªn ®Ò môc Trang Lêi më ®Çu 1 Néi dung 2 I. C¸c nguån huy ®éng cho ®Çu t­ - ph¸t triÓn kinh tÕ 2 1. Vai trß cña vèn cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ 2 2. Nguån vèn huy ®éng trong n­íc 6 2.1. Tµi chÝnh d©n c­ 6 2.2. Ng©n s¸ch Nhµ n­íc 6 2.2.1. ThuÕ 6 2.2.2. PhÝ vµ lÖ phÝ 6 2.2.3. Thu tõ c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña Doanh nghiÖp 7 2.2.4. Thu tõ ho¹t ®éng tµi chÝnh 7 3. Nguån vèn huy ®éng tõ n­íc ngoµi 7 3.1. Nguån vèn huy ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp 7 3.2. Nguån vèn ®Çu t­ gi¸n tiÕp 8 3.2.1. Nguån vèn viÖn trî 8 3.2.2. Nguån vèn vay ­u ®·i 9 3.3. Vay nî th­¬ng m¹i 9 3.4. KiÒu hèi 9 II. Thùc tr¹ng qu¸ tr×nh huy ®éng vèn cña ViÖt Nam hiÖn nay 10 1. Nhu cÇu vèn ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ 10 2. Thùc tr¹ng qu¸ tr×nh huy ®éng vèn trong n­íc 12 3. Thùc tr¹ng huy ®éng vèn tõ nguån n­íc ngoµi 13 III. C¸c gi¶i ph¸p huy ®éng vèn cho ®Çu t­ ph¸t triÓn kinh tÕ 15 1. Huy ®éng tõ nguån trong n­íc 15 1.1. Huy ®éng qua kªnh Ng©n s¸ch Nhµ n­íc 16 1.2. Ph¸t huy tiÒm n¨ng vèn tõ c¸c nguån tµi nguyªn vµ tµi s¶n cßn bá phÝ 16 1.3. Huy ®éng vèn qua c¸c tæ chøc tÝn dông tµi chÝnh 16 1.4. Huy ®éng vèn qua c¸c Doanh nghiÖp 17 1.5. Huy ®éng vèn qua d©n c­ 18 1.6. Huy ®éng vèn qua ThÞ tr­êng chøng kho¸n 19 2. Huy ®éng vèn tõ nguån n­íc ngoµi 20 2.1. C¶i thiÖn m«i tr­êng ph¸p lý 21 2.2. §µo t¹o nguån nh©n lùc 22 2.3. Huy ®éng vèn ®Çu t­ trùc tiÕp cña n­íc ngoµi 23 2.4. Huy ®éng vèn tõ nguån vay nî, viÖn trî 24 kÕt luËn 26 Môc lôc 27 Tµi liÖu tham kh¶o 29 Tµi liÖu tham kh¶o Gi¸o tr×nh TCDN: Chñ biªn TS. L­u ThÞ H­¬ng LËp - ThÈm ®Þnh hiÖu qu¶ tµi chÝnh Dù ¸n ®Çu t­ LuËt c¸c tæ chøc tÝn dông 1. T¹p chÝ Ng©n hµng 2. T¹p chÝ Tµi chÝnh 3. Nghiªn cøu kinh tÕ 4. Chøng kho¸n ViÖt Nam 5. Thêi b¸o Kinh tÕ 6. Thêi b¸o Ng©n hµng 7. Mét sè tµi liÖu kh¸c. 8. Gi¸o tr×nh Lý thuyÕt tiÒn tÖ