Đề tài Cạnh tranh và hội nhập của Việt Nam

C¹nh tranh vµ héi nhËp Më ®Çu GÇn ®©y trªn c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng,vÊn ®Ò toµn cÇu ho¸ th­êng xuyªn ®­îc nh¾c tíi.Cã rÊt nhiÒu quan ®iÓm kh¸c nhau vÒ vÊn ®Ò nµy.§èi víi ViÖt nam –mét n­íc ®ang ph¸t triÓn,hiÖn gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n trong sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ th× xu thÕ toµn cÇu ho¸ vµ héi nhËp võa lµ th¸ch thøc,võa lµ c¬ héi. Ch­¬ng I : Héi nhËp vµ vÊn ®Ò toµn cÇu ho¸ I - Kh¸i niÖm c¬ b¶n: Toµn cÇu ho¸ chÝnh lµ qu¸ tr×nh th©m nhËp lÉn nhau gi÷a c¸c quèc gia vµ d©n téc mµ ë ®ã cã sù kÕ thõa nh÷ng tinh hoa cña sù ph¸t triÓn vµ sù ®µo th¶i nh÷ng mÆt l¹c hËu,tr× trÖ,lçi thêi ng¨n c¶n qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña quèc gia vµ d©n téc ®ã.XÐt vÒ mÆt b¶n chÊt,toµn cÇu ho¸ chÝnh lµ qu¸ tr×nh x· héi ho¸ lùc l­îng s¶n xuÊt kh«ng chØ ë mùc ®é hay ph¹m vi cña mét quèc gia mµ ®ang lan réng ra trªn b×nh diÖn khu vùc vµ thÕ giíi. Qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ d­íi chñ nghÜa t­ b¶n nh­ hiÖn nay lµ mét nÊc thang trong sù vËn ®éng vµ ph¸t triÓn nãi chung cña chñ nghÜa t­ b¶n.Khi mµ sù ph¸t triÓn cña lùc l­äng s¶n xuÊt x· héi ®¹t ®Õn tr×nh ®é cao ®Æt ra yªu cÇu vÒ mét quan hÖ s¶n xuÊt kh«ng chØ gãi gän trong ph¹m vi l·nh thæ cña mçi quèc gia mµ lµ trªn ph¹m vi toµn cÇu.MÆc dï qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ chÞu sù chi phèi cña chñ nghÜa t­ b¶n hiÖn ®¹i,nh­ng lùc l­îng tham gia toµn cÇu ho¸ kh«ng chØ cã c¸c n­íc t­ b¶n ph¸t triÓn mµ cßn cã c¶ nhiÒu n­íc theo ®uæi môc tiªu ®éc lËp d©n téc vµ trung lËp cïng c¸c n­íc ph¸t triÓn theo khuynh h­íng x· héi chñ nghÜa.Qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ kh«ng chØ bao hµm sù hîp t¸c mµ cßn tån t¹i c¶ sù ®Êu tranh khèc liÖt gi÷a c¸c quèc gia cã tr×nh ®é ph¸t triÓn vµ lîi Ých kinh tÕ kh¸c nhau. Toµn cÇu ho¸ lµ mét qu¸ tr×nh tiÖm tiÕn.XÐt vÒ mÆt lÞch sö th× toµn cÇu ho¸ kh«ng chØ diÔn ra trong thêi ®¹i ngµy nay mµ nã ®· ®­îc b¾t ®Çu ngay ngay sau khi chñ nghÜa t­ b¶n x¸c lËp ®­îc ®Þa vÞ thèng trÞ vµ tiÕn hµnh s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa.Qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ hiÖn nay ®­îc biÓu hiÖn th«ng qua qu¸ tr×nh khu vùc ho¸ vµ liªn kÕt gi÷a c¸c khu vùc,thÓ hiÖn th«ng qua c¸c liªn minh kinh tÕ vµ diÔn ®µn hîp t¸c kinh tÕ nh­ liªn minh ch©u ¢u (EU) , HiÖp héi c¸c n­íc s¶n xuÊt dÇu löa ch©u Phi(APPA),Tæ chøc thèng nhÊt ch©u Phi(OAU),HiÖp héi c¸c n­íc xuÊt khÈu dÇu má(OPEC),Liªn ®oµn ArËp (UMA),khèi thÞ tr­êng chung Nam Mü(MERCOSUR),khu vùc mËu dÞch tù do B¾c Mü(NAFTA),hiÖp héi c¸c quèc gia §«ng Nam ¸(ASEAN)khu vùc mËu dÞch tù do Nam ¸(SAFTA), diÔn ®µn hîp t¸c ch©u ¸ th¸i b×nh d­¬ng (APEC) …Ba tæ chøc gi÷ vai trß quan träng trong viÖc ®Þnh ra xu h­íng vËn ®éng vµ qui ®Þnh tÝnh chÊt cña qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ lµ quÜ tiÒn tÖ quèc tÕ (IMF)vµ tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi(WTO),vµ ng©n hµng thÕ giíi(WB). II - Toµn cÇu ho¸ kinh tÕ võa lµ c¬ héi võa lµ th¸ch thøc: Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ,rÊt nhiÒu n­íc nhê chñ ®éng më cöa hîp t¸c víi n­íc ngoµi mµ c¶i thiÖn ®­îc vÞ thÕ kinh tÕ cña m×nh,thËm chÝ cã mét sè n­íc ®· v­ît h¼n lªn ®Ó trë thµnh nh÷ng con rång,con hæ nh­ Acgentina, Pªru,Singapore,Hµn Quèc,§µi Loan,vv…. Nh­ vËy,b¶n th©n qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ ®· t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn ph¸t triÓn kinh tÕ th«ng qua mét lo¹t c¸c ®Æc tÝnh vèn lµ hÖ qu¶ cña qui luËt gi¸ trÞ vµ qu¸ tr×nh x· héi ho¸ s¶n xuÊt trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng.Cô thÓ lµ: Toµn cÇu ho¸ thóc ®¶y qu¸ tr×nh ph©n c«ng lao ®éng x· héi trªn ph¹m vi quèc tÒ vµ tËn dông ®­îc lîi thÕ so s¸nh t­¬ng ®èi. Toµn cÇu ho¸ thóc ®Èy lùc l­îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn,khuyÕn khÝch c¶i tiÕn vµ ®æi míi c«ng nghÖ. Toµn cÇu ho¸ t¹o ra c¬ chÕ di chuyÓn thuËn lîi c¸c nguån lùc quan träng nh­ lao ®éng vµ vèn tµi chÝnh. Toµn cÇu ho¸ më réng dung l­îng thÞ tr­êng ,t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn s¶n xuÊt. Toµn cÇu ho¸ ®µo th¶i nh÷ng mÆt h¹n chÕ trong qu¸ tr×nh tæ chøc,qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh kinh tÕ . Tuy nhiªn,bªn c¹nh ®ã,qóa tr×nh toµn cÇu ho¸ còng cã nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc ®Õn qóa tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ –x· héi t¹i c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn,thÓ hiÖn ë mét sè khÝa c¹nh sau ®©y: Do c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn cã tr×nh ®é trang bÞ kÜ thuËt vµ c«ng nghÖ thÊp h¬n nhiÒu so víi c¸c n­íc ph¸t triÓn,cho nªn trong qóa tr×nh gia c«ng vµ xuÊt khÈu s¶n phÈm,c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ®· bÞ c¸c n­íc ph¸t triÓn bãc lét th«ng qua ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ. C¸c nguyªn t¾c vËn hµnh cña trao ®æi mËu dÞch trªn thÞ tr­êng quèc tÕ lµ do c¸c n­íc ph¸t triÓn ®Æt ra,v× lîi Ých côc bé cña c¸c n­íc ph¸t triÓn , khiÕn cho c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn lu«n ë vµo thÕ bÊt lîi. Ph­¬ng thøc thanh to¸n quèc tÕ vµ tµi chÝnh quèc tÕ ®Òu sö dông c¸c ®ång tiÒn cña nhãm c¸c n­íc ph¸t triÓn ,do ®ã c¸c rñi ro kinh tÕ t¹i c¸c n­íc ph¸t triÓn còng t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, khiÕn cho c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn kh«ng thÓ chñ ®éng phßng tr¸nh. C¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ph¶i g¸nh chÞu hËu qu¶ tõ « nhiÔm m«i tr­êng sinh th¸i,b¶n s¾c v¨n ho¸,chÝnh trÞ,x· héi cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn dÔ bÞ x©m h¹i,g¸nh nÆng nî n­íc ngoµi ngµy cµng chång chÊt,…. Toµn cÇu ho¸ lµ mét xu thÕ mang tÝnh chÊt kh¸ch quan.Cho nªn nªu mÆt tr¸i cña toµn cÇu ho¸ kh«ng cã nghÜa lµ ph¶n ®èi toµn cÇu ho¸ vµ ®øng ngoµi tiÕn tr×nh toµn cÇu ho¸ .ViÖc nhËn thøc ®­îc tÝnh chÊt hai mÆt cña toµn cÇu ho¸ sÏ t¹o c¬ së lý luËn gãp phÇn ®¶m b¶o cho sù thµnh c«ng cña qóa tr×nh héi nhËp vµo ®êi sèng kinh tÕ thÕ giíi. III - ViÖt nam nªn héi nhËp theo c¸ch nh­ thÕ nµo ? Trong kho¶ng thêi gian t­¬ng ®èi dµi kÓ tõ khi chóng ta tiÕn hµnh sù nghiÖp ®æi míi,chóng ta kh¼ng ®Þnh r»ng:“cÇn ph¶i x©y dùng mét nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ,®ång thêi ®ñ kh¶ n¨ng tham gia qóa tr×nh ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ ”.Nh­ vËy,vÊn ®Ò ®Æt ra lµ cÇn ph¶i hiÓu ®éc lËp,tù chñ trong ®iÒu kiÖn cña toµn cÇu ho¸ vµ héi nhËp nh­ thÕ nµo? Qóa tr×nh toµn cÇu ho¸ vµ héi nhËp kinh tÕ ph¸t triÓn nhanh chãng sÏ tõng b­íc xo¸ nhoµ ®i biªn giíi cña c¸c quèc gia ®Ó h×nh thµnh nªn mét nÒn kinh tÕ toµn cÇu,c¸c hµng rµo thuÕ quan vµ phi thuÕ quan sÏ bÞ xo¸ bá,vv…Trong ®iÒu kiÖn Êy,muèn x©y dùng mét nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ,tù ®¶m ®­¬ng lÊy c¸c nhu cÇu thiÕt yÕu,Ýt bÞ lÖ thuéc vµo bªn ngoµi,vv…lµ kh«ng thùc tÕ,lµ ®i ng­îc víi qóa tr×nh ph¸t triÓn . Ngµy nay trong ch­¬ng tr×nh t¸i cÊu tróc l¹i c¬ cÊu cña nÒn kinh tÕ theo xu h­íng toµn cÇu ho¸ ,c¸c quèc gia kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i x©y dùng mét c¬ cÊu kinh tÕ hoµn chØnh,thËm chÝ kh«ng cÇn x©y dùng mét ngµnh kinh tÕ hoµn chØnh.Nhãm c¸c quèc gia ph¸t triÓn ®ang triÖt ®Ó thùc hiÖn nguyªn t¾c nµy. ThËm chÝ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ë tr×nh ®é cao vµ trung b×nh còng theo nguyªn t¾c nµy.Mçi s¶n phÈm hoµn chØnh lµ kÕt qu¶ cña sù ®ãng gãp vÒ kÜ thuËt vµ c«ng nghÖ còng nh­ søc s¶n xuÈt cña nhiÒu quèc gia .VÝ dô Singapo lµ mét n­íc kh«ng cã nhiÒu ngµnh c«ng nghiÖp c¬ b¶n. Kinh tÕ Singapo dùa chñ yÕu vµo cung øng dÞch vô quèc tÕ vµ l¾p r¸p.Nguyªn nhiªn vËt liÖu gÇn nh­ ph¶i nhËp khÈu 100%,nh­ng kinh tÕ Singapo vÉn ph¸t triÓn vµ gi÷ ®­îc ®éc lËp tù chñ.Ng­îc lai,B¾c TriÒu Tiªn lµ mét n­íc cã c¬ cÊu kinh tÕ t­¬ng ®èi hoµn chØnh,®éc lËp tù chñ rÊt cao.Nh­ng B¾c TriÒu Tiªn l¹i cã nÒn kinh tÕ l¹c hËu.Nh­ ë n­íc ta ,trong suèt 15 n¨m ®æi míi,sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ lu«n lu«n g¾n liÒn víi sù phô thuéc chÆt chÏ vµo thÞ tr­êng bªn ngoµi.Mét nÒn kinh tÕ héi nhËp,lîi Ých quèc gia hoµ quÖn víi lîi Ých kinh tÕ cña nhiÒu quèc gia kh¸c,th× sÏ kÕt hîp ®­îc søc m¹nh quèc gia vµ søc m¹nh quèc tÕ ®Ó b¶o vÖ ®Êt n­íc tèt h¬n. Tõ thùc tÕ nãi trªn,trong qóa tr×nh héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi chóng ta nªn cã chÝnh s¸ch nhÊt qu¸n x©y dùng mét nÒn kinh tÕ h­íng ngo¹i,víi mét sè ®Æc tr­ng ®· mang tÝnh qui luËt sau ®©y: ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng ­u tiªn nh÷ng ngµnh cã lîi thÕ c¹nh tranh cao vµ g¾n chÆt víi thÞ tr­êng thÕ giíi,tõng b­íc h¹n chÕ ®Çu t­ ë nh÷ng ngµnh kinh tÕ kÐm c¹nh tranh. Søc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ ph¶i ®­îc n©ng dÇn lªn hÖ th«ng qua viÖc hinh thµnh mét m«i tr­êng ®Çu t­,kinh doanh thuËn lîi b»ng c¸ch ¸p dông c¸c biÖn ph¸p tËp trung vµo c¸c lÜnh vùc nh­ :c¶i tæ bé m¸y hµnh chÝnh sù nghiÖp,ban hµnh hÖ thèng luËt ph¸p kinh tÕ ®ång bé,n©ng cao chÊt l­îng nguån nh©n lùc,…. NÒn kinh tÕ cã kh¶ n¨ng ®èi phã hiÖu qu¶ víi nh÷ng biÕn ®éng chÝnh trÞ,kinh tÕ ,x· héi tõ bªn ngoµi.Gi¶i ph¸p thùc thi cã hiÖu qu¶ lµ nªn g¾n nh÷ng vÊn ®Ò cña quèc gia víi vÊn ®Ò mang tÝnh khu vùc vµ quèc tÕ ,c«ng khai t×nh h×nh kinh tÕ vÜ m«:tµi chÝnh,tiÒn tÖ,viÖc lµm,thu nhËp,d©n c­…,tranh thñ sù ñng hé cña c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh quèc tÕ ,duy tr× hÖ thèng dù tr÷ quèc gia hîp lý,g¾n lîi Ých quèc gia víi lîi Ých cña nhiÒu quèc gia kh¸c. Héi nhËp lµ ®i tr­íc ®èi thñ Thời hạn gia nhập AFTA của Việt Nam ngày càng cận kề, nhiều doanh nghiệp đã chuẩn bị bằng nhiều cách. Theo quan niệm các nhà quản lý, cách tốt nhất để thử sức mình trong hội nhập là biến thách thức thành thời cơ. Một trong các phương thức là nâng tính chuyên nghiệp. Việc đầu tiên của ông Đặng Lê Nguyên Vũ, Giám đốc hãng cà phê Trung Nguyên là rà soát lại toàn bộ hệ thống quản lý, phân phối. Theo dự kiến, hãng sẽ hoàn thiện bộ máy hoạt động của mình vào giữa năm 2002 và tuyển chuyên viên thiết kế, âm thanh để cải tạo chuỗi quán nhượng quyền. Trung Nguyên có kế hoạch nhập 200 máy pha cà phê cao cấp Espresso. Loại máy này sẽ được trang bị cho hệ thống cà phê cao cấp sắp ra đời trong nay mai của hãng. Hiện nay, Trung Nguyên đang ráo riết “săn lùng” những địa điểm kinh doanh “trọng yếu” ở TP HCM và Hà Nội để mở quán. Ông Vũ nói: “Cần phải chiếm trước những địa điểm quan trọng dù phải trả giá thuê mặt bằng cao, để sau này các tập đoàn nước ngoài có vào thì họ cũng sẽ gặp khó khăn trong việc chọn điểm kinh doanh thuận lợi”. Ra tay trước là mạnh Từ năm 2000, Kinh Đô đã có chiến lược hoàn thiện hệ thống quản lý như lấy chứng chỉ ISO, đào tạo nhân lực, ổn định tổ chức, nâng cấp tính chuyên môn của từng bộ phận hoạt động. Công ty cũng đang thực hiện chiến lược xuất khẩu. Các hội chợ quốc tế ở Dubai, Liège (Bỉ), Australia, Campuchia, Đài Loan, Singapore... Kinh Đô đều tham dự. Ông Trần Cao Thành, Trưởng phòng Tiếp thị Kinh Đô, nói: "Đi hội chợ quốc tế đâu tốn ít tiền, nhưng phải tìm hiểu nhu cầu khách hàng để có hướng đầu tư sản phẩm, đồng thời đưa sản phẩm thăm dò thị hiếu". Thị trường xuất khẩu của công ty có nhiều nước thuộc khối ASEAN như Campuchia, Malaysia, Singapore... Ông Thành nhận định: "Sau này, sản phẩm của các nước ASEAN có vào cũng sẽ gặp khó khăn khi cạnh tranh vì công ty đã tạo được ưu thế về nhân lực, nguyên liệu và uy tín sản phẩm". Lấy xuất khẩu nuôi nội địa Củng cố thị trường nội địa, tăng cường đầu tư sản xuất sản phẩm cao cấp để đón đầu hội nhập là hướng quan tâm của nhiều doanh nghiệp hiện nay. Công ty Bút bi Thiên Long vừa tung ra thị trường hai sản phẩm cao cấp mà công ty sẽ phát triển. Ông Lâm Trường Sơn, Trưởng phòng Tiếp thị Công ty Thiên Long, nói: "Sản phẩm bút bi nước ngoài sẽ vào Việt Nam chủ yếu là sản phẩm cao cấp. Hiện giờ, công ty đầu tư sản xuất sản phẩm cao cấp, đến lúc hội nhập, khấu hao dây chuyền hết, sản phẩm của chúng tôi sẽ cạnh tranh được với sản phẩm của các công ty nước ngoài". Ông Thái Hùng, Giám đốc Công ty May Tây Đô, nói: "Hiện nay, May Tây Đô phải lấy lợi nhuận của xuất khẩu để phát triển thị trường nội địa. Cần phải chiếm trước một phần thị trường trước khi kinh tế Việt Nam hội nhập". (Theo Sài Gßn TtÕp ThÞ) C¸c biÖn ph¸p tù vÖ trong th­¬ng m¹i quèc tÕ cña ViÖt Nam Chính phủ sẽ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, ban hành Pháp lệnh về các biện pháp tự vệ trong hoạt động thương mại với nước ngoài. Đây là văn bản đầu tiên quy định minh bạch các biện pháp sẽ áp dụng để ngăn ngừa hoặc hạn chế thiệt hại cho sản xuất trong nước do hàng nhập khẩu gây ra. Theo dự luật này, ba biện pháp được áp dụng là thuế nhập khẩu, hạn ngạch nhập khẩu, và “biện pháp khác do Chính phủ quy định”. Trong số này, theo quan điểm của Bộ Thương mại, chỉ áp dụng chủ yếu 2 biện pháp đầu, được quy định trong Hiệp định chung về thuế quan và thương mại (GATT 1947), được nhiều nước áp dụng. Các biện pháp tự vệ, được thực hiện với hàng hóa nhập khẩu, chỉ khi có đủ 2 điều kiện: Thứ nhất, khối lượng, số lượng hoặc trị giá của hàng hóa nhập khẩu đó gia tăng bất thường so với hàng hóa tương tự hoặc hàng hóa cạnh tranh trực tiếp sản xuất trong nước; Thứ hai, việc gia tăng đó gây ra hoặc đe dọa gây thiệt hại nghiêm trọng cho sản xuất trong nước. Pháp lệnh chỉ quy định các nguyên tắc chung và thể thức áp dụng các biện pháp tự vệ. Song, theo Ban soạn thảo, việc bảo vệ phải phù hợp với các quy định của WTO, không tạo tâm lý bảo hộ tràn lan, không để doanh nghiệp ỷ lại vào Nhà nước. Mức bảo hộ vừa phải, tránh tình trạng doanh nghiệp lợi dụng tăng giá hàng hóa gây thiệt hại cho người tiêu dùng, đồng thời phải nhìn trước khả năng trả đũa của phía nước xuất khẩu. Vì vậy, áp dụng biện pháp tự vệ phải trên cơ sở kết quả điều tra và không phân biệt đối xử hay phụ thuộc vào nguồn gốc hàng hóa. Hiện nay, để bảo vệ nhà sản xuất trong nước, ngoài các biện pháp thuế quan, Chính phủ còn áp dụng nhiều biện pháp mang tính hành chính, như cấm nhập, cấp giấy phép nhập khẩu, quota... Hình thức này không phù hợp với các nguyên tắc của thương mại quốc tế, và thường bị phía nước ngoài phản đối (như lần cấm nhập khẩu 12 mặt hàng năm 1997 đã gặp phản ứng gay gắt của các nước ASEAN). Việc ban hành Pháp lệnh sẽ góp phần minh bạch hóa chính sách bảo hộ, đáp ứng đòi hỏi của quá trình đàm phán gia nhập WTO. Đây cũng là việc luật hóa các cam kết quốc tế của Việt Nam trong Hiệp định thương mại với Mỹ và trong thỏa thuận gia nhập AFTA. Triển khai pháp lệnh này để tiến tới sẽ chỉ còn 2 biện pháp phổ biến là thuế nhập khẩu và hạn ngạch nhập khẩu. Ch­¬ng II : C¹nh tranh I-T×nh h×nh c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ ViÖt nam hiÖn nay: Thùc tÕ cho thÊy r»ng,søc c¹nh tranh cña hÇu hÕt c¸c lo¹i hµng ho¸ ViÖt nam trªn thÞ tr­êng,c¶ trong n­íc lÉn quèc tÕ rÊt yÕu kÐm.VÊn ®Ò l¹i cµng bøc xóc khi ¸p lùc c¹nh tranh do qóa tr×nh tù do ho¸ th­¬ng m¹i,tr­íc hÕt lµ thêi h¹n cã hiÖu lùc cña CEPT trong khu«n khæ AFTA cø mçi lóc mét ®Õn gÇn.Trong khi ®ã,kh«ng Ýt c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam l¹i ch­a s½n sµng ®èi mÆt víi nh÷ng th¸ch thøc tõ cuéc c¹nh tranh gay g¾t Êy.NÕu t×nh h×nh kh«ng ®­îc c¶i thiÖn th× viÖc nÒn kinh tÕ n­íc ta bi tôt hËu lµ ®iÒu ch¾c ch¾n.ViÖc cÇn thiÕt ph¶i lµm b©y giê kh«ng nh÷ng chØ lµ t¨ng n¨ng lùc c¹nh tranh mµ cßn ph¶i t¹o ra mét m«i tr­êng c¹nh tranh quyÕt liÖt ngay trong n­íc.C¹nh tranh t¹o ra ®éng lùc cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ vµ nã cßn lµ c¸ch tèt nhÊt ®Ó tèi ®a ho¸ lîi Ých cña ng­êi s¶n xuÊt lÉn ng­êi tiªu dïng.HiÖn nay c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam ch­a thùc sù c¹nh tranh v× thÞ tr­êng cña ta hiÖn nay rÊt Ýt tÝnh c¹nh tranh.SÏ kh«ng thÓ cã doanh nghiÖp cã tÝnh c¹nh tranh khi nã ho¹t ®éng trong m«i tr­êng kh«ng cã tÝnh c¹nh tranh. C¸c ngµnh lín nh­:®iÖn lùc,viÔn th«ng,n­íc,….vÉn lµ nh÷ng ngµnh ®­îc nhµ n­íc b¶o hé ®éc quyÒn.ViÖc ®éc quyÒn nµy t¹o ra rÊt nhiÒu t¸c h¹i nh­: Do kh«ng bÞ c¹nh tranh nªn nhµ s¶n xuÊt kh«ng cã nhu cÇu s¸ng t¹o,®æi míi c«ng nghÖ vµ v× thÕ h¹n chÕ ¸p dông tiÕn bé khoa häc kÜ thuËt,n¨ng suÊt lao ®éng kh«ng ®­îc n©ng cao. Nhµ cung cÊp t¹o ra sù khan hiÕm gi¶ t¹o b»ng c¸ch h¹n chÕ vÒ sè l­îng hµng ho¸ vµ ¸p dông møc gi¸ cao mét c¸ch gi¶ t¹o ®Ó kiÕm lêi kh«ng chÝnh ®¸ng.Chi phi ng­êi tiªu dung bá ra ®Ó mua mét l­îng hµng ho¸ sÏ t¨ng lªn. Vµ chÊt l­îng hµng ho¸ dÞch vô cßn cã nguy c¬ gi¶m sót. Do kh«ng sö dông hÕt nguån lùc ph¸t triÓn kinh tÕ nªn sÏ cã mét sù l·ng phÝ lín c¸c nguån lùc. ChÝnh v× nh÷ng t¸c ®éng kh«ng cã lîi nµy nªn cÇn thiÕt ph¶i cã sù can thiÖp cña nhµ n­íc nh»m chèng ®éc quyÒn. HiÖn nay,c«ng cuéc ®æi míi kinh tÕ ®ang ®­îc khëi ®éng víi t­ t­ëng chung lµ thõa nhËn tÝnh kh¸ch quan,tÊt yÕu cña kinh tÕ thÞ tr­êng.Tuy cã nh÷ng quan ®iÓm kh¸c biÖt vÒ tÝnh chÊt x· héi so víi c¸c nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng chÝnh thèng hiÖn ®ang tån t¹i,nh­ng ®· lµ kinh tÕ thÞ tr­êng th× yÕu tè thÞ tr­êng sÏ ph¶i trë thµnh c¬ së ®Çu tiªn chi phèi kiÓu vËn hµnh cña nÒn kinh tÕ .Víi chÝnh s¸ch ®æi míi nÒn kinh tÕ chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr­êng ,nÒn kinh tÕ ViÖt nam ®· ®¹t ®­îc mét sè kÕt qu¶ ban ®Çu cã ý nghÜa b­íc ngoÆt.Kh«ng chØ v× møc t¨ng tr­ëng cao mµ quan träng h¬n lµ kh¼ng ®Þnh trªn thùc tÕ mét nguyªn lý tæ chøc nÒn kinh tÕ .T×nh tr¹ng ®éc quyÒn d­íi bÊt cø thÓ chÕ x· héi nµo còng dÉn ®Õn t×nh tr¹ng nÒn kinh tÕ ho¹t ®éng d­íi tiÒm n¨ng s¶n xuÊt,kÐm hiÖu qu¶. Tuy vËy, qóa tr×nh ®æi míi víi kho¶ng thêi gian ng¾n ngñi míi chØ ®ñ ®Ó h×nh thµnh khu«n khæ chung cña c¬ chÕ thÞ tr­êng .V× thÕ ®Ó cho kinh tÕ thÞ tr­êng ho¹t ®éng mét c¸ch thËt sù tr«i ch¶y th× cßn rÊt nhiÒu viÖc ph¶i lµm.Mét trong sè nh÷ng viÖc rÊt khã kh¨n mµ ta ch­a lµm chÝnh lµ t¹o lËp mét m«i tr­êng cã tÝnh c¹nh tranh vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn ph¸p lý ®¶m b¶o cho sù c¹nh tranh ®­îc c«ng b»ng ,lµnh m¹nh.Thùc tiÔn cña tiÕn tr×nh ®æi míi vµ héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi ®· ®Æt nÒn kinh tÕ ViÖt nam ®èi mÆt trùc tiÕp víi cuéc c¹nh tranh quèc tÕ ,nªn kh«ng thÓ kh«ng t¹o ra mét m«i tr­êng kinh tÕ c¹nh tranh ë trong n­íc phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ, vµ n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ còng nh­ n¨ng lùc qu¶n lý nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cã tÝnh c¹nh tranh cao. ViÖt nam víi nÒn kinh tÕ chuyÓn ®æi tõ nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng th× viÖc quan träng lµ h¹n chÕ c¸c yÕu tè ®éc quyÒn ngay trong c¬ chÕ qu¶n lý cña nhµ n­íc .Vµ thùc tÕ cho thÊy,ViÖt nam hiÖn nay møc ®é c¹nh tranh rÊt thÊp,mang nÆng tÝnh ®éc quyÒn. Cần có cái nhìn thấu đáo về thị trường nước ngoài "Doanh nghiệp Việt Nam có khả năng cạnh tranh trên trường quốc tế, nhưng vẫn còn thiếu chất xúc tác, thiếu một công cụ để biến khả năng đó thành vũ khí lợi hại trong cuộc chơi toàn cầu", đó là nhận định của các chiến lược gia của Mỹ, Ireland và Việt Nam tại một cuộc hội thảo gần đây ở TP HCM. Ông K. Murphy, Chủ tịch Công ty J.E Austin Associaté (một công ty chuyên tư vấn về chiến lược), nêu dẫn chứng: Sri Lanka rất giàu về cao su, nhưng trước đây chỉ xuất cao su tự nhiên cho các công ty sản xuất ôtô lớn trên thế giới, thế là bị ép giá tơi bời, sản lượng xuất đi thì lớn nhưng giá trị thu về không cao. Sau bao nhiêu năm nghiên cứu thị trường, các doanh nhân nước này mới phát hiện ra lĩnh vực riêng để cạnh tranh: sản xuất lốp ôtô cao su đặc 100%. Thế là họ thắng lớn, hiện chiếm đến 35% thị phần thế giới. Ông K. Murphy đặt vấn đề: vì sao cá tra, cá basa của Việt Nam bị chơi ở Mỹ, cà phê Trung Nguyên bị tranh giành thương hiệu? Chỉ vì họ thiếu một cặp kính để nhìn thấu đáo thị trường này. Chưa chắc giá rẻ đã có người mua Tiến sĩ Trần Du Lịch, Viện trưởng Viện kinh tế TP HCM, nhận xét: "Nhiều mặt hàng của Việt Nam có ưu thế trên thị trường thế giới như: gạo, cà phê, hàng dệt may... Điển hình là chỉ cần sản lượng của các mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam tăng thì có thể ảnh hưởng đến giá cả thị trường thế giới. Nhưng ông thừa nhận: "Doanh nghiệp của ta quá đơn độc, họ phải tự chòi đạp trên thương trường là chính, thiếu sự hỗ trợ đắc lực từ phía hiệp hội chuyên ngành, từ phía cơ quan quản lý nhà nước nên hiệu quả chỉ được chăng hay chớ chứ không mang tính chiến lược dài hơi". Phó chủ tịch UBND TP HCM Nguyễn Thiện Nhân cũng khẳng định, lâu nay chúng ta chỉ bán cái mà người ta cần và vấn đề quan trọng hiện nay là phải làm thế nào để cái mà chúng ta có xích lại cái mà người ta cần. Ông K. Murphy cho rằng, muốn làm được điều này cần phải hiểu rõ nhu cầu khách hàng. Sau đó, mới tiến hành thay đổi chiến lược, thay đổi sản xuất cho phù hợp với cái mà người tiêu dùng tại thị trường đó cần. Một thương nhân chuyên trồng cây cảnh Việt Nam cho biết, giá một cây bonsai của công ty ông tại Việt Nam chỉ 10 USD, trong khi đó một cây tương đương như vậy tại Paris (Pháp) đến 500 USD, nhưng ông vẫn không tài nào vào được thị trường này dẫu có bán thấp hơn. Trong trường hợp này, ông K. Murphy khuyên: Trước khi thâm nhập thị trường nào phải nghiên cứu kỹ nhiều yếu tố trong đó phải lưu ý đến nhu cầu, thói quen người tiêu dùng.... Đừng nghĩ rằng cứ bán rẻ là có người mua. Hơn nữa phải biết phân đoạn thị trường, xác định sản phẩm ưu thế của mình để có thể tiếp cận thị trường một cách thành công. (Theo Thanh Niªn) II - T×nh h×nh c¹nh tranh trªn thÕ giíi: Trªn thÕ giíi hiÖn nay,bªn c¹nh qu¸ tr×nh héi nhËp nÒn kinh tÕ thÕ giíi,cßn diÔn ra qu¸ tr×nh c¹nh tranh hÕt søc gay g¾t .Qóa tr×nh c¹nh tranh kh«ng chØ diÔn ra trong ph¹m vi mét quèc gia mµ cßn diÔn ra trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi C¹nh tranh kh«ng chØ tån t¹i gi÷a c¸c c«ng ty mµ cßn diÔn ra gi÷a c¸c quèc gia,c¸c vïng l·nh thæ,c¸c ngµnh,…..c¹nh tranh diÔn ra mäi lóc,mäi n¬i.C¸c c«ng ty lu«n t×m mäi c¸ch tranh giµnh thÞ phÇn,®¸nh b¹i ®èi thñ.NÕu cã c¬ h«i s½n sµng tiªu diÖt ®èi thñ kh«ng th­¬ng tiÕc.C¸c c«ng ty cßn c¹nh tranh víi nhau trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi,vÝ dô nh­ cuéc c¹nh tranh gi÷a C«cac«la vµ Pepsi,P&G vµ Unilevel….HiÖn nay,qóa tr×nh c¹nh tranh cßn diÔn ra khèc liÖt h¬n trªn ph¹m vi c¸c quèc gia.§iÓn h×nh lµ cuéc chiÕn th­¬ng m¹i gi÷a Mü vµ EU,nguyªn nh©n lµ do Mü t¨ng thuÕ nhËp khÈu thÐp lªn 30%.Do qóa tr×nh héi nhËp kinh tÕ,biªn giíi gi÷a c¸c quèc gia dÇn dÇn bÞ xo¸ nhoµ trªn ph­¬ng diÖn kinh tÕ.ViÖc héi nhËp vµo c¸c tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi nh­ : WTO,AFTA,…khiÕn viÖc c¹nh tranh gi÷a c¸c c«ng ty kh«ng cßn trong ph¹m vi quèc gia mµ lµ trªn ph¹m vi thÕ giíi.Hµng ho¸ lu«n trµn ngËp thÞ tr­êng tõ mäi n¬i trªn thÕ giíi,tõ mäi c«ng ty.Trong qóa tr×nh c¹nh tranh khèc liÖt ®ã cã kh«ng Ýt c«ng ty bÞ ph¸ s¶n hay ph¶i thay ®æi chñ së h÷u.ChÝnh v× vËy,c¸c c«ng ty nhá cã xu h­íng s¸t nhËp l¹i víi nhau ®Ó t¹o nªn nh÷ng c«ng ty lín h¬n nh»m t¨ng c­êng søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng. Tuy nhiªn qóa tr×nh c¹nh tranh nµy còng cã mÆt tr¸i cña nã,trong qóa tr×nh c¹nh tranh c¸c n­íc nhá th­êng bÞ thiÖt h¹i do kh«ng cã søc m¹nh kinh tÕ,kÜ thuËt l¹c hËu.Vµ c¸c n­íc kÐm ph¸t triÓn th­êng trë thµnh n¬i gia c«ng hµng vµ lµ thÞ tr­êng tiªu thô phôc vô lîi Ých cho c¸c n­íc ph¸t triÓn. Tại Diễn đàn châu Á diễn ra ở thành phố Bắc Ngao (Trung Quốc), Thủ tướng Thái Lan Thaksin đã đưa ra lời cảnh báo làm nhiều đại biểu bất ngờ: ''Chúng ta đang tìm cách chặn họng nhau thay vì hợp tác để cùng có lợi trong cuộc cạnh tranh toàn cầu. Kết quả là châu Á trở thành người thua cuộc lớn nhất trên sàn đấu thương mại thế giới''. Trong một thập niên gần đây, thế giới được chứng kiến một cuộc cạnh tranh hiếm có về giá cả giữa những nước châu Á trên thị trường thế giới. Cuộc đua chẳng những diễn ra giữa các mặt hàng thế mạnh của khu vực như nông sản, hải sản, cây công nghiệp, mà đã vươn ra khắp các lĩnh vực. Các đối thủ thay nhau chiếm lĩnh thị trường, hiện tượng đổi ngôi diễn ra thường xuyên. Thái Lan đã có lúc phải nhường ngôi số một xuất khẩu gạo về tay Việt Nam, cường quốc hải cảng Singapore thì vừa mới mất hợp đồng với Công ty Vận tải biển khổng lồ Evergreen của Đài Loan khi công ty này quyết định chuyển kho trung tâm của mình từ Singapore sang Malaysia, hàng Trung Quốc với giá rẻ đến mức khó hiểu thì bóp nghẹt sản phẩm các nước khác trong khu vực. Cạnh tranh là một động lực thúc đẩy phát triển, điều đó không ai phủ nhận. Nhưng theo ông Thaksin, cuộc đua giá cả của châu Á là cuộc đua phá giá mà người được lợi nhất là thị trường các nước phát triển. Trong cuộc đua đó, một nước được chút lợi thì hàng loạt nước khác lao đao, mà đáng ra tất cả đều có lợi nếu biết hợp tác cùng nhau. Chính vì thế mà theo ông Thaksin, châu Á cần phối hợp trong cạnh tranh, phải coi nhau như đồng minh cùng một chiến hào chiếm lĩnh thị trường khu vực khác, chứ không phải là giành chiếm thị trường của nhau, đừng để các nước khác lợi dụng sự thiếu đoàn kết của châu Á mà ép về giá cả. Khu vực luôn có sự ràng buộc, không thể có một nước riêng lẻ vọt mạnh lên khi mà bức tranh chung khu vực lại ảm đạm. Vì thế, ''chặn họng'' người láng giềng bây giờ để thu chút lợi trước mắt có thể chính là chặn con đường phát triển của mình trong tương lai. Hợp tác cạnh tranh là yếu tố không thể thiếu trong cạnh tranh toàn cầu. (Theo NLĐ) KÕt luËn Tãm l¹i vÊn ®Ò c¹nh tranh vµ héi nhËp ®ang lµ vÊn ®Ò nãng báng cã tÝnh thêi sù.ThÕ giíi ®ang xÝch lai gÇn nhau h¬n,héi nhËp lµ mét qu¸ tr×nh tÊt yÕu.Chóng ta tuy cßn yÕu vÒ nhiÒu mÆt nh­ng kh«ng v× thÕ mµ ®øng ngoµi tiÕn tr×nh héi nhËp vµ ph¸t triÓn.Chóng ta cÇn dòng c¶m ®­¬ng ®Çu víi th¸ch thøc,tham gia cuéc ch¬i lín trªn ph¹m vi toµn cÇu.Cã nh­ vËy n­íc ta míi cã thÓ ph¸t triÓn theo kÞp c¸c n­íc trªn thÕ giíi.Tuy nhiªn, héi nhËp kh«ng ph¶i lµ con ®­êng b»ng ph¼ng.Nã cã rÊt nhiÒu ch«ng gai,vµ vÊn ®Ò quan träng h¬n c¶ lµ:c¹nh tranh.§©y lµ ®iÌu tÊt yÕu khi tham gia bÊt k× thÞ tr­êng nµo,huèng hå ®©y l¹i lµ thÞ tr­êng thÕ giíi.Cã c¹nh tranh th× ta míi cã c¬ héi n©ng cao søc m¹nh cña nÒn kinh tÕ n­íc nhµ,còng nh­ vÞ thÕ cña ViÖt nam trªn tr­êng quèc tÕ.C¹nh tranh lµ mét qu¸ tr×nh l©u dµi bÒn bØ vµ rÊt khã kh¨n,®ßi hái mçi chóng ta ph¶i lu«n lu«n nç lùc hÕt søc m×nh.