Đề tài Chế độ pháp lý về hợp đồng kinh tế, thực trạng và hướng hoàn thiện

g bÞ coi lµ v« hiÖu toµn bé. - Ng­êi ký kÕt hîp ®ång kh«ng ®óng thÈm quyÒn hoÆc cã hµnh vi lõa ®¶o. Ng­êi ký kÕt hîp ®ång ®óng thÈm quyÒn tøc lµ ng­êi ®ã kh«ng ph¶i lµ ®¹i diÖn hîp ph¸p; kh«ng ph¶i lµ ng­êi ®­îc uû quyÒn hoÆc ®­îc uû quyÒn nh­ng v­ît qu¸ ph¹m vi uû quyÒn ®ã. Khi ng­êi ký kÕt hîp ®ång cã hµnh vi lõa ®¶o nh­ gi¶ danh, gi¶ m¹o giÊy tê, ch÷ ký, con dÊu, th× hîp ®ång ®ã ®­îc coi lµ v« hiÖu toµn bé. b. Hîp ®ång kinh tÕ v« hiÖu tõng phÇn: Nh÷ng hîp ®ång kinh tÕ cã néi dung vi ph¹m mét phÇn ®iÒu cÊm cña ph¸p luËt nh­ng kh«ng ¶nh h­ëng ®Õn c¸c phÇn cßn l¹i cña hîp ®ång th× bÞ coi lµ v« hiÖu tõng phÇn tøc lµ chØ v« hiÖu nh÷ng phÇn tho¶ thuËn tr¸i ph¸p luËt, cßn nh÷ng phÇn kh¸c vÉn cã hiÖu lùc ph¸p luËt. Theo kho¶n 2 §iÒu 8 Ph¸p lÖnh hîp ®ång kinh tÕ quy ®Þnh: “Hîp ®ång kinh tÕ bÞ coi lµ v« hiÖu tõng phÇn khi néi dung cña phÇn ®ã vi ph¹m ®iÒu cÊm cña luËt, nh­ng kh«ng ¶nh h­ëng ®Õn néi dung c¸c phÇn cßnl¹i cña hîp ®ång” Trong tr­êng hîp, hîp ®ång kinh tÕ bÞ coi lµ v« hiÖu tõng phÇn th× c¸c bªn ph¶i söa ®æi ®iÒu kho¶n tr¸i ph¸p luËt, kh«i phôc c¸c quyÒn vµ lîi Ých ban ®Çu, ®ång thêi cã thÓ bÞ xö lý theo c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt ®èi víi phÇn v« hiÖu ®ã. * Nguyªn t¾c xö lý hîp ®ång kinh tÕ v« hiÖu. Hîp ®ång kinh tÕ bÞ coi lµ v« hiÖu khi hîp ®ång ®ã ký kÕt tr¸i víi quy ®Þnh cña ph¸p luËt. §èi víi c¸c hîp ®ång kinh tÕ v« hiÖu toµn bé, dï c¸c bªn ch­a thùc hiÖn, ®ang thùc hiÖn hoÆc ®· thùc hiÖn xong ®Òu bÞ xö lý theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. - NÕu néi dung cña hîp ®ång ch­a thùc hiÖn th× c¸c bªn kh«ng ®­îc thùc hiÖn n÷a. - NÕu néi dung cña hîp ®ång ®ang thùc hiÖn hoÆc ®· thùc hiÖn xong th× bÞ xö lý tµi s¶n nh­ sau; c¸c bªn ph¶i hoµn tr¶ cho nhau tÊt c¶ tµi s¶n ®· nhËn ®­îc tõ viÖc thùc hiÖn hîp ®ång; thu nhËp tõ viÖc thùc hiÖn hîp ®ång th× ph¶i nép vµo ng©n s¸ch nhµ n­íc, thiÖt h¹i ph¸t sinh th× c¸c bªn ph¶i g¸nh chÞu. - Ng­êi ký kÕt hîp ®ång kinh tÕ v« hiÖu toµn bé, ng­êi cè ý thùc hiÖn hîp ®ång kinh tÕ v« hiÖu toµn bé th× tuú theo møc ®é vi ph¹m vµ bÞ xö lý kû luËt, xö ph¹t hµnh chÝnh hoÆc bÞ truy cøu tr¸ch nhiÖm h×nh sù theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Tr­êng hîp hîp ®ång kinh tÕ bÞ coi lµ v« hiÖu tõng phÇn th× c¸c bªn ph¶i söa ®æi c¸c ®iÒu kho¶n tr¸i ph¸p luËt, kh«i phôc c¸c quyÒn vµ lîi Ých ban ®Çu vµ bÞ xö lý theo ph¸p luËt ®èi víi phÇn v« hiÖu ®ã. IV.Tr¸ch nhiÖm vËt chÊt trong quan hÖ hîp ®ång kinh tÕ 1.Kh¸i niÖm vµ ý nghÜa cña tr¸ch nhiÖm vËt chÊt Tr¸ch nhiÖm vËt chÊt lµ biÖn ph¸p ph¸p lý ¸p dông cho c¸c vi ph¹m hîp ®ång kinh tÕ ®· ®­îc quy ®Þnh s½n trong ph¸p lÖnh hîp ®ång kinh tÕ quy ®Þnh vµ c¸c v¨n b¶n kh¸c. §iÒu 29 ph¸p lÖnh hîp ®ång kinh tÕ quy ®Þnh: C¸c bªn ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm tµi s¶n víi nhau vÒ viÖc kh«ng thùc hiÖn hoÆc thùc hiÖn kh«ng ®Çy ®ñ hîp ®ång kinh tÕ. Bªn vi ph¹m ph¶i tr¶ cho bªn bÞ vi ph¹m tiÒn ph¹t vi ph¹m hîp ®ång vµ trong tr­êng hîp cã thiÖt h¹i th× ph¶i båi th­êng thiÖt h¹i theo quy ®Þnh cña ph¸p lÖnh. Qua quy ®Þnh trªn ng­êi ta hiÓu râ tr¸ch nhiÖm vËt chÊt ë hai gãc ®é: +D­íi gãc ®é kh¸ch quan: Tr¸ch nhiÖm vËt chÊt trong quan hÖ hîp ®ång kinh tÕ lµ tæng hîp c¸c quy ph¹m ph¸p luËt ®iÒu chØnh nhãm quan hÖ x· héi gi÷a c¸c chñ thÓ trong hîp ®ång kinh tÕ ph¸t sinh do vi ph¹m chÕ ®é hîp ®ång kinh tÕ. Theo nghÜa nµy, tr¸ch nhiÖm vËt chÊt chøa ®ùng néi dung kinh tÕ thÓ hiÖn ë kho¶n tiÒn ph¹t vµ tiÒn båi th­êng thiÖt h¹i. §ã lµ hËu qu¶ vËt chÊt bÊt lîi mµ bªn vi ph¹m hîp ®ång ph¶i g¸nh chÞu. +D­íi gãc ®é chñ quan: Tr¸ch nhiÖm vËt chÊt ®­îc biÓu hiÖn lµ sù g¸nh chÞu nh÷ng hËu qu¶ vËt chÊt bÊt lîi cña bªn vi ph¹m hîp ®ång mµ ®· ®­¬cj ph¸p luËt quy ®Þnh, thÓ hiÖn d­íi 2 h×nh thøc ph¹t vi ph¹m hîp ®ång vµ båi th­êng thiÖt h¹i. Hai h×nh thøc nµy cßn gäi lµ chÕ tµi Tr¸ch nhiÖm vËt chÊt, bé phËn kh«ng thÓ thiÕu ®­îc cña mét quy ph¹m ph¸p luËt hîp ®ång kinh tÕ. 2.C¨n cø lµm ph¸t sinh tr¸ch nhiÖm vËt chÊt Bªn bÞ vi ph¹m hîp ®ång kinh tÕ vµ c¬ quan tµi ph¸n kinh tÕ chØ cã thÓ ¸p dông tr¸ch nhiÖm vËt chÊt ®èi víi bªn vi ph¹m hîp ®ång kinh tÕ khi cã c¸c c¨n cø sau ®©y: -Cã hµnh vi vi ph¹m hîp ®ång kinh tÕ -Cã thiÖt h¹i thùc tÕ x¶y ra -Cã mèi quan hÖ nh©n qu¶ gi÷a hµnh vi vi ph¹m vµ thiÖt h¹i thùc tÕ -Cã lçi cña bªn vi ph¹m Hµnh vi vi ph¹m hîp ®ång kinh tÕ lµ c¸c hµnh vi vi ph¹m c¸c cam kÕt trong hîp ®ång kinh tÕ. Chóng th­êng thÓ hiÖn d­íi d¹ng lµ kh«ng thùc hiÖn, hoÆc thùc hiÖn kh«ng ®óng, kh«ng ®Çy ®ñ c¸c cam kÕt trong hîp ®ång kinh tÕ. §Ó ®ßi båi th­êng thiÖt h¹i, bªn bÞ vi ph¹m ph¶i chøng minh ®­îc bªn vi ph¹m ®· g©y ra thiÖt h¹i cho m×nh. Nh÷ng thiÖt h¹i ®ã lµ thiÖt h¹i vÒ vËt chÊt vµ thùc tÕ tÝnh to¸n ®­îc. ThiÖt h¹i nµy ph¶i chÝnh do sù vi ph¹m hîp ®ång g©y nªn hay nãi c¸ch kh¸c nã lµ hËu qu¶ cña hµnh vi vi ph¹m hîp ®ång kinh tÕ cña bªn vi ph¹m g©y ra. Trong quan hÖ hîp ®ång kinh tÕ lçi ®Ó ¸p dông tr¸ch nhiÖm vËt chÊt lµ lçi suy ®o¸n nghÜa lµ cã hµnh vi vi ph¹m hîp ®ång kinh tÕ mµ kh«ng cã yÕu tè kh¸ch quan t¸c ®éng vµo th× coi lµ cã lçi. NÕu hµnh vi vi ph¹m hîp ®ång kinh tÕ ®o do nguyªn nh©n kh¸ch quan g©y ra th× ben vi ph¹m ®­îc miÔn tr¸ch nhiÖm vËt chÊt 3.C¸c h×nh thøc tr¸ch nhiÖm vËt chÊt Tõ kh¸i niÖm tr¸ch nhiÖm vËt chÊt trong quan hÖ hîp ®ång kinh tÕ cã thÊy h×nh thøc tr¸ch nhiÖm vËt chÊt gåm: Ph¹t vi ph¹m hîp ®ång vµ båi th­êng thiÖt h¹i. -Ph¹t vi ph¹m hîp ®ång kinh tÕ lµ chÕ tµi tiÒn lÖ ®­îc x¸c ®Þnh tr­íc ¸p dông ®èi víi bªn vi ph¹m hîp ®ång kinh tÕ nh»m cñng cè quan hÖ hîp ®ång kinh tÕ, n©ng cao ý thøc t«n träng hîp ®ång kinh tÕ. Ph¹t vi ph¹m hîp ®ång kinh tÕ mang tÝnh trõng ph ¹t vÒ mÆt vËt chÊt ®èi víi bªn vi ph¹m, nã lµ mét chÕ tµi phæ biÕn ®­îc ¸p dông réng r·i ®èi víi tÊt c¶ c¸c hµnh vi vi ph¹m hîp ®ång kinh tÕ mµ kh«ng cÇn ph¶i chøng minh cã hoÆc ch­a cã thiÖt h¹i x¶y ra. TiÒn ph¹t vi ph¹m hîp ®ång kinh tÕ lµ mét sè tiÒn mµ do bªn vi ph¹m hîp ®ång kinh tÕ bá ra cho bªn bÞ vi ph¹m n»m trong khung h×nh ph¹t ®· quy ®Þnh cho tõng loauÞ vi ph¹m hîp ®ång kinh tÕ. Theo ®iÒu 29 ph¸p lÖnh hîp ®ång kinh tÕ møc ph¹t chung ®èi víi c¸c lo¹i vi ph¹m hîp ®ång kinh tÕ lµ tõ 2% ®Õn 12% gi¸ trÞ phÇn hîp ®ång bÞ vi ph¹m. Ngoµi ra ®iÒu 13 nghÞ ®Þnh 17H§BT ngµy 16.1.1990 quy ®Þnh khung ph¹t riªng cho tõng lo¹i vi ph¹m hîp ®ång. Riªng vi ph¹m nghÜa vô thanh to¸n kh«ng ¸p dông c¸c khung h×nh ph¹t trªn mµ ¸p dông møc l·i suÊt tÝn dông qu¸ h¹n cña ng©n hangf mµ kh«ng h¹n chÕ møc ®é tèi ®a. -Båi th­êng thiÖt h¹i lµ chÕ tµi tµi s¶n dïng ®Ó bï ®¾p nh÷ng thiÖt h¹i thùc tÕ vÒ tµi s¶n cho bªn bÞ thiÖt h¹i. +C¨n cø ®Ó ph¸t sinh båi th­êng thiÖt h¹i ph¶i cã ®ñ 4 c¨n cø trong ®ã thiÖt h¹i thùc tÕ x¶y ra kh«ng thÓ thiÕu. +Møc båi th­êng thiÖt h¹i kh«ng ®­îc quy ®Þnh s½n, mµ theo nguyªn t¾c thiÖt h¹i bao nhiªu th× båi th­êng bÊy nhiªu. Nh÷ng thiÖt h¹i thùc tÕ mµ bªn vi ph¹m hopù ®ång ph¶i båi th­êng cho bªn bÞ thiÖt h¹i gåm: +Gi¸ trÞ tµi s¶n bÞ mÊt m¸t, h­ háng bao gåm c¶ l·i ph¶i tr¶ cho ng©n hµng, c¸c kho¶n thu nhËp mµ lÏ ra trong ®iÒu kiÖn b×nh th­êng bªn bÞ vi ph¹m còng sÏ thu ®­îc. +C¸c chi phÝ ®Ó h¹n chÕ thiÖt h¹i do vi ph¹m hîp ®ång mµ bªn vi ph¹m ph¶i chÞu +TiÒn ph¹t vµ tiÒn båi th­êng thiÖt h¹i mµ bªn bÞ vi ph¹m ph¶i tr¶ cho ng­êi thø 3 do lçi cña bªn vi ph¹m hîp ®ång g©y ra. Kho¶n båi th­êng thiÖt h¹i do bªn bÞ thiÖt h¹i ®­îc h­ëng nh»m bï ®¾p kh«i phôc l¹i lîi Ých h¹ch to¸n cña bªn bÞ thiÖt h¹i. V× vËy båi th­êng thiÖt h¹i kh«ng mang tÝnh chÊt trõng ph¹t bªn vi ph¹m hîp ®ång. Ch­¬ng ii Thùc tiÔn ¸p dông chÕ ®é hîp ®ång kinh tÕ t¹i chi nh¸nh c«ng ty th¸i b×nh d­¬ng I.Giíi thiÖu chung vÒ c«ng ty th¸i b×nh d­¬ng C«ng ty Th¸i B×nh D­¬ng ®­îc thµnh lËp theo QuyÕt ®Þnh sè 305/Q§-BVN (H11) ngµy 19/7/1993 cña Bé néi vô ( nay lµ bé c«ng an) Chøng nhËn ®¨ng ký kinh doanh sè : 10285 cÊp ngµy 28/7/1993 cña träng tµi kinh tÕ Thµnh phè Hå ChÝ Minh. C«ng ty Th¸i B×nh D­¬ng lµ doanh nghiÖp nhµ n­íc cã t­ c¸ch ph¸p nh©n ho¹t ®éng theo chÕ ®é ho¹ch to¸n kinh tÕ ®éc lËp, cã tµi kho¶n vµ con dÊu riªng ®Ó giao dÞch, cã ®iÒu lÖ tæ chøc vµ ho¹t ®éng, cã bé m¸y qu¶n lý ®iÒu hµnh. C«ng ty tu©n thñ c¸c chÝnh s¸ch vµ ph¸p luËt nhµ n­íc ViÖt nam, chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh, chÞu sù qu¶n lý trùc tiÕp cña Bé néi vô. Ph¹m vi ho¹t ®éng trªn c¶ n­íc. C«ng ty cã tªn giao dÞch quèc tÕ lµ : PACIFIC COMPANY Trô së chÝnh: 18 Ph¹m Ngäc Th¹ch QuËn 3 – Thµnh phè Hå ChÝ Minh. Chi nh¸nh: 37 §­êng Gi¶i Phãng – Bµ Tr­ng – Hµ néi vµ chi nh¸nh t¹i §µ N½ng. Vèn kinh doanh (1-8-1993) : 41 417 488 398 ® Trong ®ã: Vèn ng©n s¸ch: 39 168 146 265 ® Vèn tù bæ xung: 2 249 342 133 ® C«ng ty cã quyÒn tù chñ trong s¶n xuÊt kinh doanh , ®­îc quyÒn liªn doanh liªn kÕt , ký kÕt hîp ®ång kinh tÕ trong vµ ngoµi n­íc. C«ng ty cã tæng sè c¸n bé nh©n viªn lµ 90 ng­êi. §øng ®Çu c«ng ty lµ Gi¸m ®èc – Ng­êi tiÕn hµnh gi¸m s¸t vµ qu¶n lý mäi ho¹t ®éng cña c«ng ty vµ còng lµ ng­êi chÞu tr¸ch nhiÖm tr­íc bé c«ng an vÒ kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña c«ng ty vµ tËp thÓ c«ng ty. m« h×nh tæ chøc bé m¸y qu¶n lý vµ ho¹t ®éng cña c«ng ty Gi¸m ®èc XÝ nghiÖp chÕ biÕn l­¬ng thùc thùc phÈm XÝ nghiÖp x©y dùng vµ khai th¸c vËt liÖu Chi nh¸nh phÝa b¾c Chi nh¸nh miÒn Trung Phßng kinh doanh Phã gi¸m ®èc III Phßng kÕ ho¹ch phßng kÕ to¸n tµi chÝnh V¨n phßng Phã gi¸m ®èc II Phã gi¸m ®èc I - Gi¸m ®èc lµ ng­êi cã quyÒn ®iÒu hµnh cao nhÊt trong c«ng ty, lµ ng­êi ®¹i diÖn ph¸p nh©n cña c«ng ty. - C¸c Phã gi¸m ®èc lµ ng­êi gióp gi¸m ®èc ®iÒu hµnh mét hoÆc mét sè ho¹t ®éng cña c«ng ty theo sù ph©n c«ng cña gi¸m ®èc vµ chÞu tr¸ch nhiÖm tr­íc gi¸m ®èc vµ ph¸p luËt vÒ nhiÖm vô ®­îc gi¸m ®èc giao phã. Phã gi¸m ®èc c«ng ty cã thÓ kiªm gi¸m ®èc xÝ nghiÖp thµnh viªn. - KÕ to¸n tr­ëng gióp gi¸m ®èc chØ ®¹o, tæ chøc thùc hiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n thèng kª cña c«ng ty - C¸c phßng nghiÖp vô kh¸c : (v¨n phßng, phßng kÕ to¸n, phßng kinh doanh) gióp viÖc cho gi¸m ®èc ®iÒu hµnh c«ng viÖc. - Hai xÝ nghiÖp thµnh viªn vµ c¸c chi nh¸nh ho¹t ®éng theo h×nh thøc ho¹ch to¸n néi bé. Chi nh¸nh c«ng ty Th¸i B×nh D­¬ng t¹i Hµ néi Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña chi nh¸nh: §­îc thµnh lËp theo quyÕt ®Þnh sè 805 / Q§ - BNV (H11) ngµy 12/11/1996 cña Bé tr­ëng Bé néi vô (nay lµ Bé C«ng an). Chi nh¸nh ho¹t ®éng theo giÊy ®¨ng ký kinh doanh sè : 306784 do Së kÕ ho¹ch vµ ®Çu t­ thµnh phè Hµ néi cÊp ngµy 15 /4/ 1997. Chi nh¸nh cã t­ c¸ch ph¸p nh©n cã con dÊu riªng ®Ó giao dÞch . Chi nh¸nh cã trô së T¹i 37 §­êng Gi¶i Phãng QuËn Hai Bµ Tr­ng – Hµ Néi Víi Tæng sè vèn : 13 264 800 000 ® Trong ®ã: Vèn cè ®Þnh: 4 264 800 000 ® Vèn l­u ®éng: 9 000 000 000 ® Më tµi kho¶n VND : 361.111.001.093 t¹i Ng©n Hµng Ngo¹i Th­¬ng – Hµ Néi. Ho¹t ®éng chñ yÕu cña c«ng ty lµ kinh doanh c¸c mÆt hµng nh­ b¸n bu«n hµng t­ liÖu s¶n xuÊt ( thiÕt bÞ ®iÖn tö viÔn th«ng, v¨n phßng...) ThiÕt bÞ phßng ch¸y ch÷a ch¸y, vËt liÖu x©y dùng. Chi nh¸nh C«ng ty cã kh¶ n¨ng ®¶m nhËn x©y dùng c¸c c«ng tr×nh x©y dùng vµ c«ng nghiÖp, x©y dùng nÒn mãng c¬ së h¹ tÇng. X©y dùng hÖ thèng ®iÖn vµ hÖ thèng th«ng tin liªn l¹c ... §­îc thµnh lËp trong ®iÒu kiÖn ®Êt n­íc chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Khoa häc c«ng nghÖ trong vµ ngoµi n­íc ®ang ngµy cµng ph¸t triÓn t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho chi nh¸nh c«ng ty cã chç ®øng trong n­íc vµ tõng b­íc v­¬n ra thÞ tr­êng thÕ giíi. Ban ®Çu chi nh¸nh chØ thµnh lËp cã 10 thµnh viªn nh­ng chi nh¸nh ®· kÞp thêi gÊp rót æn ®Þnh tæ chøc, t¨ng c­êng vµ cñng cè lùc l­îng, ®Èy m¹nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh , dÞch vô. Cho ®Õn nay thµnh viªn cña chi nh¸nh c«ng ty ®· lªn ®Õn 30 ng­êi, thÞ tr­êng ho¹t ®éng kinh doanh trªn c¶ n­íc vµ ®· ký kÕt mét sè hîp ®ång víi b¹n hµng n­íc ngoµi. Tæng sè vèn kinh doanh còng ngµy cµng më réng vµ trë thµnh c«ng ty cã bÒ dµy kinh nghiÖm vµ cã uy tÝn trªn thÞ tr­êng. Chøc n¨ng nhiÖm vô vµ quyÒn h¹n cña chi nh¸nh c«ng ty: a- Chøc n¨ng vµ nhiÖm vô: §Ó ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng cao cña thÞ tr­êng nªn chi nh¸nh c«ng ty ®· më réng quy m« ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh víi chøc n¨ng kinh doanh c¸c mËt hµng tiªu dïng thiÕt yÕu, nhËp khÈu m¸y mãc, thiÕt bÞ th«ng tin liªn l¹c, trang thiÕt bÞ vËt t­ ph­¬ng tiÖn giao th«ng phôc vô trong ngµnh... NhiÖm vô c¬ b¶n cña chi nh¸nh lµ x©y dùng kÕ ho¹ch kinh doanh ng¾n h¹n, dµi h¹n vµ thùc hiÖn kÕ ho¹ch ®ã ®Ó ®¹t ®­îc môc tiªu ®Ò ra cña c«ng ty. Cïng víi nhiÖm vô quan träng lµ kinh doanh ®óng ngµnh nghÒ lÜnh vùc , mÆt hµng ®· ®¨ng ký víi c¬ quan cã thÈm quyÒn. Thùc hiÖn ph©n phèi theo lao ®éng , ®¶m b¶o c«ng b»ng x· héi. Chi nh¸nh cã tr¸ch nhiÖm chÊp hµnh ®Çy ®ñ nghiªm chØnh c¸c quy ®Þnh qu¶n lý cÊp trªnvµ c¸c c¬ quan chøc n¨ng nh­ : ThuÕ , an ninh, m«i tr­êng, lao ®éng , ng©n hµng....Tæ chøc qu¶n lý c«ng ty b»ng c¸c quyÕt ®Þnh, ®iÒu lÖ , néi quy lao ®éng vµ tr¸ch nhiÖm vËt chÊt. Thùc hiÖn ®óng ®¾n tèt c¸c chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch, ®­êng lèi cña §¶ng, Nhµ n­íc. Thùc hiÖn nghiªm tóc c¸c chÕ ®Þnh ph¸p luËt cña nhµ n­íc. b.- QuyÒn h¹n vµ nghÜa vô: - QuyÒn h¹n : C¨n cø vµo quy ®Þnh cña ph¸p luËt chi nh¸nh c«ng ty cã c¸c quyÒn h¹n sau: Qu¶n lý, sö dông vèn, ®Êt ®ai vµ c¸c tµi s¶n kh¸c ®­îc giao theo quy ®Þnh ®Ó thùc hiÖn c¸c môc tiªu nhiÖm vô do Bé c«ng an giao. Tù chñ trong s¶n xuÊt kinh doanh , liªn doanh liªn kÕt, ký kÕt c¸c hîp ®ång kinh tÕ trong vµ ngoµi n­íc. Vay vèn vµ huy ®éng vèn theo quy ®Þnh ph¸p luËt. Tæ chøc bé m¸y qu¶n lý theo ®óng quy ®Þnh cña Bé c«ng an phï hîp víi môc tiªu vµ nhiÖm vô ®­îc giao. TrÝch lËp c¸c quü vµ ph©n chia lîi nhuËn TuyÓn chän vµ bè trÝ sö dông ®µo t¹o lao ®éng hoÆc huû bá hîp ®ång lao ®éng vÒ sö dông lao ®éngtheo chÕ ®é hiÖn hµnh cña nhµ n­íc. §­îc h­ëng c¸c chÕ ®é ­u ®·i theo quy ®Þnh cña nhµ n­íc vµ Bé c«ng an. -NghÜa vô : Chi nh¸nh c«ng ty cã nh÷ng nghÜa vô c¬ b¶n sau NhËn vµ sö dông cã hiÖu qu¶ , b¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn giao, sö dông cã hiÖu qu¶ ®Êt ®ai vµ c¸c tµi s¶n kh¸c ®Ó thùc hiÖn nhiÖm vô s¶n xuÊt kinh doanh do Bé c«ng an giao. §¨ng ký s¶n xuÊt kinh doanh ®óng nghµnh nghÒ ®· ®¨ng ký , chÞu tr¸ch nhiÖm tr­íc Bé c«ng an vÒ kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña chi nh¸nh vµ chÞu tr¸ch nhiÑem tr­íc kh¸ch hµnh, tr­íc ph¸p luËt vÒ s¶n phÈm vµ dÞch vô do chi nh¸nh thùc hiÖn . X©y dùng kÕ ho¹ch ph¸t triÓn dµi h¹n , kÕ ho¹ch 5 n¨m vµ hµng n¨m cña c«ng ty phï hîp nhiÖm vô Bé giao vµ nhu cÇu thÞ tr­êng. Ký kÕt vµ tæ chøc thùc hiÖn c¸c hîp ®ång kinh tÕ ®· ký kÕt víi c¸c ®èi t¸c. §æi míi c«ng nghÖ , ph­¬ng ph¸p qu¶n lý, th­êng xuyªn ®æi míi thiÕt bÞ ®¸p øng yªu cÇu nhiÖm vô ®­îc giao. Thùc hiÖn c¸c nghÜa vô ®èi víi ng­êi lao ®éng thoe quy ®Þnh cña Bé luËt lao ®éng, ®¶m b¶o cho ng­êi lao ®éng tham gia qu¶n lý, lµm tèt c«ng t¸c b¶o hiÓm x· héi, an toµn lao ®éng. Thùc hiÖn c¸c quy ®Þnh cña nhµ n­íc vÒ b¶o vÖ m«i tr­êng, quèc phßng vµ an ninh quèc gia. Thùc hiÖn chÕ ®é b¸o c¸o thèng kª, kÕ to¸n, b¸o c¸o ®Þnh kú theo quy ®Þnh cña Nhµ n­íc vµ c¸c b¸o c¸o kh¸c theo yªu cÇu cña c¬ quan qu¶n lý. ChÞu tr¸ch nhiÖm vÒ tÝnh chÝnh x¸c c¸c b¸o c¸o ®ã. ChÞu sù kiÓm tra cña Bé Néi vô , tu©nthñ c¸c quy ®Þnh vÒ thanh tra cña c¬ quan tµi chÝnh vµ c¸c c¬ quan nhµ n­íc cã thÈm quyÒn theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Cã nghÜa vô nép thuÕ vµ c¸c kho¶n nép ng©n s¸ch Nhµ n­íc theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt 3 . C¬ cÊu vµ tæ chøc bé m¸y cña chi nh¸nh c«ng ty Th¸i B×nh D­¬ng: m« h×nh tæ chøc bé m¸y qu¶n lý cña chi nh¸nh c«ng ty Gi¸m ®èc Phßng kÕ to¸n Phßng kinh doanh Phßng vËt t­ Phßng kü thuËt Phã gi¸m ®èc V¨n phßng - Gi¸m ®èc lµ ng­êi ®¹i diÖn hîp ph¸p cña c«ng ty ®­îc uû quyÒn ®Çy ®ñ vÒ quyÒn h¹n ®Ó ®iÒu hµnh ho¹t ®éng kinh doanh , cã quyÒn ho¹t ®éng nh©n danh c«ng ty trong mäi tr­êng hîp ®Î tæ chøc kinh doanh ®­îc nhµ n­íc cho phÐp. Gi¸m ®èc ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm tr­íc c«ng ty vµ ph¸p luËt vÒ viÖc ®iÒu hµnh , tæ chøc ho¹t ®éng cña chi nh¸nh. Gi¸m ®èc ®Ò ra c¸c kÕ ho¹ch vµ kiÓm tra viÖc thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc lín nh­: Hîp ®ång kinh tÕ , ho¹ch to¸n, kÕ to¸n, thèng kª, c¸c chÝnh s¸ch, chÕ ®é thuÕ, lao ®éng, b¶o mËt an ninh. .. Theo h­íng dÉn cña c¸c c¬ quan chøc n¨ng. - Phã gi¸m ®èc lµ ng­êi gióp viÖc cho gi¸m ®èc theo sù uû quÒn vµ ph©n c«ng b»ng v¨n b¶n. Phã gi¸m ®èc chØ chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ phÇn viÖc ®­îc ph©n c«ng , uû quyÒn. NÕu cã hµnh vi v­ît qu¸ sù ph©n c«ng uû quyÒn g©y thÊt tho¸t, thiÖt h¹i th× ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm c¸ nh©n tr­íc chi nh¸nh vµ ph¸p luËt. - KÕ to¸n lµ ng­êi gióp gi¸m ®èc chØ ®¹o tæ chøc, thùc hiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n, h¹ch to¸n thèng kª cña chi nh¸nh vµ cã c¸c quyÒn h¹n vµ nhiÖm vô theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. - V¨n phßng vµ c¸c phßng chuyªn m«n cã chøc n¨ng tham m­u gióp viÖc cho gi¸m ®èc qu¶n lý ®iÒu hµnh ho¹t ®éng kinh doanh cña chi nh¸nh vµ chÞu tr¸ch nhiÖm tr­íc gi¸m ®èc vÒ kÕt qu¶ ho¹t ®éng trong c¸c lÜnh vùc kinh doanh . III. Qu¸ tr×nh ®µm ph¸n ký kÕt thùc hiÖn hîp ®ång kinh tÕ t¹i chi nh¸nh c«ng tyTh¸i B×nh D­¬ng 1.T×nh h×nh ký kÕt hîp ®ång kinh tÕ a.c¸c lo¹i hîp ®ångkinhtÕ mµ chi nh¸nh c«ng ký kÕt §Ó thùc hiÖn kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh Chi nh¸nh ®· ký kÕt nhiÒu hîp ®ång kinh tÕ víi c¸c ®èi t¸c kinh doanh cña m×nh bao gåm : Hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu , Hîp ®ång mua b¸n thiÕt bÞ vËt t­ . Hîp ®ång x©y dùng , Hîp ®ång l¾p ®Æt...C¸c hîp ®ång kinh tÕ ®Òu do phßng kinh doanh cña chi nh¸nh thùc hiÖn dùa trªn c¬ së nhu cÇu cña thÞ tr­êng,c¸c ®¬n ®Æt hµng chµo hµng c¨n cø vµo kkh¶ n¨ng s¶n xuÊt kinh doanh , chøc n¨ng ho¹t ®éng kinh tÕ cña chi nh¸nh .. Phong kinh doanh sÏ tiÕn hµnh ®iÒu tra , xem xÐt ®èi t¸c vµ lËp b¸o c¸o göi tí gi¸m ®èc,gi¸m ®èc sÏ dùa trªn c¨n cø b¸o c¸o ®ã vµ quyÕt ®Þnh cã nªn ký kÕt hîp ®ång hay kh«ng Hîp ®ång nhËp khÈu : chñ yÕu lµ c¸c thiÕt bÞ phßng ch¸y ch÷a ch¸y, sîi ACRINIC... Hîp ®ång xuÊt khÈu : chñ yÕu lµ s¶n phÈm nghµnh dÖt may Hîp ®ång mua b¸n vËt t­ : vËt liÖu x©y dùmg, thiÕt bÞ ®iÖn... b. ThÈm quyÒn ký kÕt hîp ®ång kinh tÕ cña chi nh¸nh vµ cña c¸c ®èi t¸c: -ThÈm quyÒn ký kÕt hîp ®ång kinh tÕ cña chi nh¸nh: Chi nh¸nh C«ng ty Th¸i B×nh D­¬ng trùc thuéc c«ng ty Th¸i B×nh D­¬ng vµ ®­îc tæ chøc theo h×nh thøc kÕ to¸n ®éc lËp nªn chi nh¸nh cã ®ñ t­ c¸ch ph¸p nh©n . V× vËy thÈm quyÒn ký kÕt H§KT cña chi nh¸nh lµ ng­êi ®¹i diÖn cho chi nh¸nh ®ã lµ Gi¸m ®èc . Ngoµi ra Gi¸m ®èc còng cã thÓ uû quyÒn ký kÕt cho ng­êi kh¸c theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt . ThÈm quyÒn ký kÕt H§KT cña c¸c ®èi t¸c : §Ó hîp ®ång ®­îc ký kÕt gi÷a chi nh¸nh víi c¸c ®èi t¸c lµ H§KT th× ®èi t¸c cña chi nh¸nh ph¶i lµ ph¸p nh©n hoÆc c¸ nh©n cã ®¨ng ký kinh doanh . Khi ®ã ng­êi cã thÈm quyÒn thùc hiÖn viÖc ký kÕt H§KT víi chi nh¸nh lµ ng­êi ®¹i diÖn hîp ph¸p cña doanh nghiÖp ®èi t¸c hoÆc ng­êi ®­îc ng­êi ®¹i diÖn hîp ph¸p uû quyÒn b»ng v¨n b¶n. c. Thñ tôc ký kÕt hîp ®ång kinh tÕ t¹i chi nh¸nh c«ng ty §Ó cã thÓ h×nh thµnh mét hîp ®ång kinh tÕ viÖc ®µm ph¸n ký kÕt mét hîp ®ång kinh tÕ lµ mét b­íc rÊt cÇn thiÕt vµ v« cïng quan träng , nã cã ¶nh h­ëng ®Õn néi dung vµ viÖc thùc hiÖn sau nµy , viÖc ®µm ph¸n ký kÕt hîp ®ång do hai bªn tham gia bµn b¹c trao ®æi víi nhau trªn c¬ së b×nh ®¼ng 2 bªn cïng cã lîi. C«ng ty th­êng ®µm ph¸n trùc tiÕp ( h×nh thøc ký kÕt trùc tiÕp ) ®©y lµ h×nh thøc ký kÕt phï hîp víi viÖc s¶n xuÊt kinh doanh cña chi nh¸nh. §µm ph¸n ®Ó ®i ®Õn ký kÕt hîp ®ång kinh tÕ t¹i chi nh¸nh c«ng ty Th¸i B×nh D­¬ng cã thÓ do chÝnh Gi¸m ®èc ®µm ph¸n v¬Ý ®èi t¸c . Sau khi ®· ®¹t ®­îc c¸c tho¶ thuËn vµ c¸c ®iªï kho¶n , ®iÒu kiÖn trong hîp ®ång th× Gi¸m ®èc sÏ tiÕn hµnh ký kÕt hîp ®ång kinh tÕ H×nh thøc cña hîp ®ång lµ b»ng v¨n b¶n . d. Néi dung cña hîp ®ång kinh tÕ : PhÇn néi dung cña hîp ®ång kinh tÕ ®­îc tiÕn hµnh rÊt chi tiÕt, nhøng ®iÒt kho¶n cña hîp ®ång ®­îc ghi ®Çy ®ñ vµ râ rµng trong hîp ®ång . Trong mét hîp ®ång kinh tÕ bao giê Chi nh¸nh còng quy ®Þnh chi tiÕt nh÷ng ®iÒu kho¶n chñ yÕu cña hîp ®ång theo ®óng ph¸p luËt hîp ®ång kinh tÕ: - Ngµy, th¸ng, n¨m ký kÕt H§KT chñ thÓ vµ ®¹i diÖn hîp ph¸p . Tªn ®¬n vÞ kinh tÕ . §Þa chØ : Sè tµi kho¶n t¹i ng©n hµng giao dÞch cña c¸c bªn chñ thÓ H§KT: Hä, tªn ®¹i diÖn hîp ph¸p cña c¸c bªn chñ thÓ H§KT. - §èi t­îng cña H§KT : §èi víi hîp ®ång x©y l¾p vµ x©y dùng: Néi dung c«ng viÖc khèi l­îng vµ gi¸ trÞ cña néi dung c¸c c«ng viÖc. §èi víi hîp ®ång mua b¸n hµng ho¸: Tªn hµng ho¸ ®ã lµ nh÷ng vËt t­ m¸y mãc mµ c«ng ty ®­îc phÐp mua b¸ntheo giÊy phÐp kinh doanh cu¶ c«ng ty. Sè l­îng, ®­îc ghi b»ng sè vµ b»ng ch÷. §¬n vÞ th× tuú theo tõng lo¹i hµng ho¸. - Quy c¸ch chÊt l­îng: Bao giê còng ®­îc quy ®Þnh mét c¸ch phÈm chÊt. §iÒu kho¶n nµy nãi lªn mÆt chÊt cña hµng ho¸ mua b¸n, lµ c¬ së ®Ó ®Þnh gi¸ hµng ho¸. C«ng ty ph¶i nªu râ nh÷ng tiªu chuÈn mµ hµng ho¸ ph¶i ®¹t ®­îc vµ cã quy ®Þnh mét sè dung sai cã thÓ chÊp nhËn ®­îc. Bªn c¹ch ®ã cã ®iÒu kho¶n vÒ nguån gèc cña hµng ho¸ vµ ký m· hiÖu. §Æc biÖt lµ ®èi víi hîp ®ång x©y l¾p vµ x©y dùng th× cã ®iÒu kho¶n yªu cÇu kü thuËt c«ng viÖc: Cã ®iÒu kho¶n nµy ®Ó c«ng ty cã thÓ dùa vµo ®ã ®Ó cã kÕ ho¹ch s¶n xuÊt phï hîp víi tõng yªu cÇu cô thÓ cña c«ng viÖc, tiÕn ®é thi c«ng còng lµ mét ®iÒu kho¶n trong hîp ®ång nµy. - Gi¸ c¶: §­îc quy ®Þnh cô thÓ, ®­îc viÕt b»ng sè vµ b»ng ch÷ cã ghi tæng gi¸ trÞ cña hîp ®ång, ®ång tiÒn trong tÝnh gi¸ lµ VN§ - §iÒu kiÖn nghiÖm thu, giao nhËn: + Hîp ®ång mua b¸n: lµ x¸c ®Þnh thêi h¹n, ®Þa ®iÓm giao hµng, ph­¬ng thøc giao hµng vµ th«ng b¸o giao hµng. Thêi h¹n giao hµng lµ thêi h¹n mµ ng­êi b¸n ph¶i hoµn thµnh nghÜa vô giao hµng. §èi víi hîp ®ång mua b¸n cña c«ng ty, th­êng quy ®Þnh cho ng­êi b¸n mét thêi h¹n giao hµng lµ mét ngµy nhÊt ®Þnh. §Þa ®iÓm giao hµng còng ®­îc quy ®Þnh râ trong tõng hîp ®ång vµ tuú theo hîp ®ång vµ tõng lo¹i hµng ho¸ mµ cã thÓ cho phÐp giao hµng tõng ®ît hoÆc mét lÇn duy nhÊt. + Hîp ®ång x©y lÊp vµ x©y dùng: Th× trong hîp ®ång kinh tÕ quy ®Þnh râ ngµy th¸ng n¨m nghiÖm thu c«ng tr×nh, khi nghiÖm thu ph¶i cã biªn b¶n nghiÖm thu c«ng tr×nh. - Ph­¬ng thøc thanh to¸n: Tuú tõng lo¹i hîp ®ång mµ c«ng ty vµ phÝa ®èi t¸c lùa chän ph­¬ng thøc thanh to¸n cho phï hîp. - Tr¸ch nhiÖm c¶u c¸c bªn trong hîp ®ång kinh tÕ ®­îc ghi râ tr¸ch nhiÖm cña c¸c bªn nhÊt lµ ®èi v¬Ý hîp ®ång x©y dùng vµ x©y l¾p. - Thêi h¹n cã hiÖu lùc cña hîp ®ång kinh tÕ. Ngoµi nh÷ng ®iÒu kho¶n trªn, trong c¸c hîp ®ång kinh tÕ mµ c«ng ty ký kÕt th­êng ®­îc ®­a vµo nh÷ng ®iÒu kho¶n kh¸c cho hîp ®ång thªm cô thÓ, chi tiÕt tr¸ch sai sãt x¶y ra nh­: Ph¹t vµ båi th­êng thiÖt h¹i: nÕu cã tranh chÊp x¶y ra th× c¸c bªn tù hoµ gi¶i, nÕu kh«ng ®­îc th× sÏ nhê träng tµi kinh tÕ theo quy ®Þnh trong hîp ®ång s¶n xuÊt nhê trung t©m träng tµi theo tho¶ thuËn cña 2 bªn. e. C¬ së thiÕt lËp qu¸ tr×nh ký kÕt hîp ®ång kinh tÕ t¹i chi nh¸nh c«ng ty Th¸i B×nh D­¬ng: Hîp ®ång mua b¸n vËt t­: -§¸nh gi¸ lóc ®Çu: c¨n cø vµo hîp ®ång kinh tÕ ®· ký kÕt gi÷a c«ng ty vµ ®èi t¸c , hå s¬ thiÕt kÕ kü thuËt ...Phong kü thuËt lËp kÕ ho¹ch , biÖn ph¸p , tiÕn ®é thi c«ng cho tõng c«ng tr×nh , h¹ng môc c«ng tr×nh . V× thÕ cÇn nh÷ng vËt t­ , vËt liÖu , dÞch vô cÇn thiÕt ®Ó hoµn thµnh c«ng tr×nh. Tr­ëng phßng kü thuËt sÏ göi yªu cÇu vÒ vËt t­ cho phßng vËt t­ dùa trªn nh÷ng yªu cÇu nµy vµ t×nh h×nh vËt t­ hiÖn cã ë chi nh¸nh.Phßng vËt t­ sÏ x¸c ®Þnh ®­îc nh÷ng vËt t­ , vËt liÖu mµ c«ng ty ®ang thiÕu cho c«ng tr×nh . Tr­ëng phßng vËt t­ sÏ göi nh÷ng yªu cÇu mua vËt t­ thiÕu cho phßng kinh doanh ®Ó phßng kinh doanh thùc hiÖn mua b¸n vËt t­. Sau khi xem xÐt chÊt l­îng c¸c vËt t­ , t×m hiÓu gi¸ c¶ cña vËt t­ , thu thËp th«ng tin tr­ëng phßng kinh doanh sÏ ph©n tÝch vµ rót ra ®¸nh gi¸ . Khi ®· xem xÐt ®Çy ®ñ kü l­ìng vÒ chÊt l­îng, gi¸ c¶ th× tr­ëng phßng kinh doanh tr×nh c¸c ph©n tÝch lªn gi¸m ®èc. -§¸nh gi¸ trong qu¸ tr×nh ®i mua vËt t­ : Thu thËp th«ng tin : tr­ëng phßng kinh doanh hay ng­êi ®­îc uû quyÒn sÏ thu thËp th«ng tin vÒ c¸c chØ tiªu sau: +TiÕn ®é giao hµng +chÊt l­îng vËt t­ +Sè l­îng vËt t­ * Ph©n tÝch b¸o c¸o: Tr­ëng phßng kinh doanh hay ng­êi ®­îc uû quyÒn lËp b¸o c¸o vÒ t×nh h×nh gi¸ c¶ chÊt l­îng , tiÕn ®é vµ sè l­îng ®Ó tr×nh lªn gi¸m ®èc. quy tr×nh mua vËt t­ Theo ®¬n chµo hµng cña kh¸ch hµng Phßng kinh doanh lËp hå s¬ dù thÇu So¹n th¶o ký kÕt hîp ®ång Giao cho ®éi s¶n xuÊt thùc hiÖn NghiÖm thu c«ng tr×nh Thanh lý hîp ®ång 2.2. KiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ hîp ®ång kinh tÕ. Ph¸p lÖnh hîp ®ång kinh tÕ ngµy 25/9/1989 ®· ®Ò cËp ®Õn kh¸c niÖm hîp ®ång kinh tÕ, ph¹m vi vµ ®èi t­îng ®iÒu chØnh cña Ph¸p luËt hîp ®ång kinh tÕ. Song c¸c vÊn ®Ò nµy l¹i g©y ra nhiÒu tranh c·i vµ kh«ng thèng nhÊt, lµm n¶y sinh ra nhiÒu v­íng m¾c trong vÊn ®Ò x¸c ®Þnh LuËt ¸p dông vµ thùc tiÔn gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp.Do ®ã, nh»m hoµn thiÖn Ph¸p lÖnh hîp ®ång kinh tÕ cÇn ph¶i söa ®æi vµ bæ sung c¸c quy ®Þnh vÒ vÊn ®Ò nµy. 2.2.1. VÒ kh¸i niÖm hîp ®ång kinh tÕ. §iÒu 1 - Ph¸p lÖnh hîp ®ång kinh tÕ quy ®Þnh : “Hîp ®ång kinh tÕ lµ sù tho¶ thuËn b»ng v¨n b¶n,tµi liÖu giao dÞch gi÷a c¸c bªn ký kÕt vÒ viÖc thùc hiÖn c«ng viÖc s¶n xuÊt, trao ®æi hµng ho¸, dÞch vô, nghiªn cøu øng dông tiÕn bé khoa häc kü thuËt vµ c¸c tho¶ thuËn kh¸c cã môc ®Ých kinh doanh víi sù quy ®Þnh râ rµng quyÒn vµ nghÜa vô cña mçi bªn ®Ó x©y dùng vµ thùc hiÖn kÕ ho¹ch cña m×nh “ . Kh¸i niÖm nµy mang tÝnh liÖt kª, kh«ng bao hµm hÕt c¸c lÜnh vùc cÇn ®iÒu chØnh, kh«ng ph¶n ¸nh râ c¸c ®Æc tr­ng chñ yÕu cña hîp ®ång kinh tÕ. ThËt vËy, xung quanh vÊn ®Ò ph¹m vi ®iÒu chØnh cña hîp ®ång kinh tÕ hiÖn nay cßn cã nhiÒu quan ®iÓm kh¸c nhau nh­ - Cã quan ®iÓm cho r»ng mét hîp ®ång chØ cÇn tho¶ m·n §iÒu1 Ph¸p lÖnh hîp ®ång kinh tÕ th× ph¶i tho¶ m·n ®ång thêi 3 ®iÒu kiÖn quy ®Þnh t¹i c¸c §iÒu 1, §iÒu 2, §iÒu 11 - Ph¸p lÖnh hîp ®ång kinh tÕ . NÕu thiÕu mét trong ba ®iÒu kiÖn th× hîp ®ång ®ã kh«ng ph¶i lµ hîp ®ång kinh tÕ vµ kh«ng chÞu sù ®iÒu chØnh cña Ph¸p lÖnh hîp ®ång kinh tÕ . C¸c ®iÒu kiÖn ®ã lµ . + C¸c chñ thÓ tham gia quan hÖ hîp ®ång ph¶i cã môc ®Ých kinh doanh. + C¸c bªn chñ thÓ tham gia quan hÖ hîp ®ång ph¶i lµ ph¸p nh©n, c¸ nh©n cã ®¨ng ký kinh doanh. + H×nh thøc cña hîp ®ång ph¶i b»ng v¨n b¶n hoÆc tµi liÖu giao dÞch, c«ng v¨n giÊy tê, ®iÖn b¸o, ®¬n chµo hµng, ®¬n ®Æt hµng ... Tuy nhiªn, trong thùc tÕ ¸p dông Ph¸p lÖnh hîp ®ång kinh tÕ còng nh­ thùc tiÔn kinh doanh ®· t¹o ra nhiÒu ngo¹i lÖ nh­ nh÷ng tr­êng hîp sau: - Tr­êng hîp thø nhÊt : Khi hîp ®ång ®­îc ký kÕt gi÷a c¸c chñ thÓ kinh doanh kh«ng cã t­ c¸ch ph¸p nh©n trong ho¹t ®éng kinh doanh th× hîp ®ång ®ã cã ph¶i lµ hîp ®ång kinh tÕ hay kh«ng? VÝ dô : Mét doanh nghiÖp t­ nh©n ký kÕt hîp ®ång víi mét doanh nghiÖp t­ nh©n, hay c¸ nh©n kinh doanh b»ng v¨n b¶n mµ néi dung phôc vô cho ho¹t ®éng kinh doanh nh»m t×m kiÕm lîi nhuËn cña c¸c bªn ký kÕt. NÕu c¨n cø theo §iÒu 2 - Ph¸p lÖnh hîp ®ång kinh tÕ th× ®©y kh«ng ph¶i lµ hîp ®ång kinh tÕ, bëi doanh nghiÖp t­ nh©n vµ c¸ nh©n kinh doanh ®Òu lµ nh÷ng chñ thÓ kinh doanh kh«ng cã t­ c¸ch ph¸p nh©n. H¬n n÷a §iÒu 1 - LuËt th­¬ng m¹i cßn quy ®Þnh th­¬ng - mét lo¹i chñ thÓ kinh doanh còng kh«ng cã t­ c¸ch ph¸p nh©n. Nh­ vËy, viÖc quy ®Þnh b¾t buéc mét bªn ph¶i cã t­ c¸ch ph¸p nh©n trong quan hÖ hîp ®ång kinh tÕ lµ kh«ng phï hîp víi thùc tiÔn, bëi cïng víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn, rÊt nhiÒu chñ thÓ kinh doanh míi ra ®êi. MÆt kh¸c, bªn c¹nh nh÷ng chñ thÓ kinh doanh truyÒn thèng cã t­ c¸ch ph¸p nh©n nh­ doanh nghiÖp Nhµ n­íc, hîp t¸c x·... cßn cã nh÷ng chñ thÓ kinh doanh kh«ng cã t­ c¸ch ph¸p nh©n nh­ doanh nghiÖp t­ nh©n, ng­êi kinh doanh d­íi vèn ph¸p ®Þnh, hé kinh tÕ gia ®×nh... TÊt c¶ c¸c chñ thÓ kinh doanh nµy ph¶i hoµn toµn b×nh ®¼ng víi nhau trong c¸c quan hÖ ph¸p luËt. Nªn trong ph¸p luËt hîp ®ång kinh tÕ, cÇn söa ®æi kh«ng nªn quy ®Þnh cøng nh¾c mét bªn chñ thÓ trong quan hÖ hîp ®ång ph¶i lµ ph¸p nh©n, mµ chØ nªn quy ®Þnh : “Hîp ®ång kinh tÕ lµ hîp ®ång ®­îc ký kÕt gi÷a c¸c chñ thÓ kinh doanh “. - Tr­êng hîp thø hai : Hîp ®ång kinh tÕ ph¶i cã môc ®Ých kinh doanh vµ h­íng ®Õn lîi nhuËn. Trong ®ã lîi nhuËn lµ môc tiªu hµng ®Çu cña c¸c bªn tham gia hîp ®ång kinh tÕ, nh­ng môc tiªu nµy cã ®Æt ra cho tÊt c¶ bªn tham gia quan hÖ hîp ®ång hay kh«ng ? hay chØ cÇn mét chñ thÓ cã môc ®Ých lîi nhuËn lµ ®ñ ? trong thùc tiÔn rÊt nhiÒu quan hÖ hîp ®ång mµ chØ cã mét bªn chñ thÓ tham gia v× môc tiªu lîi nhuËn. VÝ dô : Tr­êng §¹i häc LuËt ký kÕt víi mét C«ng ty x©y dùng vÒ viÖc x©y dùng c¬ së vËt chÊt cho tr­êng. Tr­êng LuËt - ®¬n vÞ hµnh chÝnh sù nghiÖp, tham gia quan hÖ hîp ®ång kh«ng ph¶i v× môc tiªu lîi nhuËn, mµ v× môc tiªu gi¸o dôc. C«ng ty x©y dùng - ®¬n vÞ kinh doanh dÞch vô, ho¹t ®éng v× môc tiªu kinh doanh. Do vËy, Ph¸p lÖnh hîp ®ång kinh tÕ cÇn quy ®Þnh râ rµng h¬n vÒ môc ®Ých kinh doanh vµ môc tiªu lîi nhuËn cña c¸c bªn chñ thÓ tham gia quan hÖ hîp ®ång kinh tÕ. - Tr­êng hîp thø ba : Mét hîp ®ång ®­îc ký kÕt gi÷a c¸c tæ chøc cã t­ c¸ch ph¸p nh©n trong ho¹t ®éng kinh doanh, mµ kh«ng ®­îc thÓ hiÖn b»ng v¨n b¶n lµ hîp ®ång kinh tÕ hay hîp ®ång d©n sù ? NÕu lµ hîp ®ång d©n sù, ®­¬ng nhiªn sÏ ph¶i chÞu ®iÒu chØnh cña Ph¸p luËt d©n sù, h¬n n÷a nÕu hîp ®ång nµy ph¸t sinh tranh chÊp th× ®­¬ng nhiªn do Toµ ¸n d©n sù gi¶i quyÕt. Nh­ vËy, viÖc dïng Ph¸p luËt d©n sù, ®iÒu chØnh nh÷ng quan hÖ mang tÝnh chÊt kinh doanh hiÖn cã phï hîp vµ ®¹t hiÖu qu¶ cao hay kh«ng?. H¬n n÷a, trong c¬ chÕ thÞ tr­êng hÕt søc n¨ng ®éng, quyÕt ®Þnh cøng nh¾c vÒ h×nh thøc hîp ®ång sÏ kh«ng phï hîp, nhÊt lµ trong giai ®o¹n hiÖn nay, khi mµ c«ng nghÖ th«ng tin häc ®· vµ ®ang lµ ph­¬ng tiÖn ®Ó c¸c bªn giao kÕt hîp ®ång th­¬ng m¹i. ViÖc ph¸p luËt hîp ®ång kinh tÕ quy ®Þnh hîp ®ång kinh tÕ ph¶i ®­îc ký kÕt b»ng v¨n b¶n , th× mét sè hîp ®ång kinh tÕ ®­îc quy ®Þnh lµ ph¶i ký b»ng v¨n b¶n. Hîp ®ång kinh tÕ cã thÓ ký b»ng v¨n b¶n hîp ®ång: hîp ®ång mÉu, th­ ®iÖn tö, fax truyÒn tin hoÆc b»ng tµi liÖu giao dÞch, mµ c¸c bªn tham gia quan hÖ hîp ®ång tù chän h×nh thøc cña hîp ®ång kinh tÕ, trõ mét sè hîp ®ång kinh tÕ mµ ph¸p luËt quy ®Þnh ph¶i ký kÕt b»ng v¨n b¶n. Ph¸p luËt hîp ®ång kinh tÕ nªn ®Ó c¸c bªn tham gia quan hÖ hîp ®ång lùa chän h×nh thøc cña hîp ®ång kinh tÕ, trõ mét sè hîp ®ång kinh tÕ mµ ph¸p luËt quy ®Þnh ph¶i ký kÕt b»ng v¨n b¶n nh÷ng hîp ®ång nµy th­êng cã gi¸ trÞ lín mang tÝnh chÊt quan träng, cã ý nghÜa ®Æc biÖt ®èi víi c¸c bªn, cã ý nghÜa ®èi víi Nhµ n­íc, nh­ hîp ®ång nhËn thÇu trong x©y dùng c¬ b¶n. Tõ nh÷ng ph©n tÝch ë trªn, ph¸p luËt hîp ®ång kinh tÕ cÇn ®­a ra kh¸i niÖm vÒ hîp ®ång kinh tÕ nh­ sau : “Hîp ®ång kinh tÕ lµ sù tho¶ thuËn gi÷a c¸c chñ thÓ kinh doanh vÒ viÖc x¸c lËp, thay ®æi hoÆc chÊm døt quyÒn vµ nghÜa vô cña c¸c bªn trong c¸c quan hÖ kinh tÕ, mµ trong ®ã mét hoÆc c¸c bªn nh»m môc ®Ých kinh doanh “. 2.2.2. KiÕn nghÞ söa ®æi,bæ sung c¸c quy ®Þnh thñ tôc ký kÕt hîp ®ång kinh tÕ. Thñ tôc ký kÕt hîp ®ång kinh tÕ ®­îc quy ®Þnh t¹i Ph¸p lÖnh hîp ®ång kinh tÕ ngµy25/09/1989, song c¸c quy ®Þnh ®ã cßn s¬ sµi vµ ®Æc biÖt hiÖn t¹i nã kh«ng cßn phï hîp víi c¸c quy ®Þnh cña Bé luËt d©n sù. ThËt vËy, §iÒu 11 -Ph¸p lÖnh hîp ®ång kinh tÕ ®· quan t©m ®Õn yÕu tè tho¶ thuËn cña hîp ®ång song ch­a thËt ®Çy ®ñ. NÕu c¨n cø vµo c¸c quy ®Þnh cña Bé luËt d©n sù vÒ vÊn ®Ò nµy t¹i c¸c §iÒu 396, §iÒu 397vµ ®iÒu 399 th× thñ tôc ký kÕt hîp ®ång kinh tÕ n¶y sinh hai vÊn ®Ò cÇn xem xÐt, ®ã lµ : a. VÊn ®Ò thø nhÊt : Thêi h¹n tr¶ lêi ®Ò nghÞ cã ®iÒu kiÖn b¾t buéc ph¶i ghi trong ®Ò nghÞ giao kÕt hîp ®ång hay kh«ng ? NÕu bªn ®Ò nghÞ giao kÕt hîp ®ång kh«ng ghi thêi h¹n tr¶ lêi th× bªn ®Ò nghÞ cã rµng buéc bëi ®Ò nghÞ cña m×nh hay kh«ng ?Ph¸p lÖnh hîp ®ång kinh tÕ cÇn quy ®Þnh bæ sung vÒ vÊn ®Ò nµy : “ Thêi h¹n tr¶lµ giao kÕt hîp ®ång cÇn ®­îc thÓ hiÖn trong ®ã ®Ò nghÞ giao kÕt hîp ®ång, ®Ó tr¸nh cho viÖc bªn ®Ò nghÞ giao kÕt hîp ®ång ph¶i chê ®îi bªn ®­îc ®Ò nghÞ mµ cã thÎ bá lì thêi c¬ kinh doanh, trong ®ã thêi h¹n thanh lý ph¶i do ng­êi ®Ò nghÞ ký hîp ®ång ¸n ®Þnh”. b. VÊn ®Ò thø hai: §ã lµ khi mét bªn ®Ò nghÞ bªn kia giao kÕt hîp hîp ®ång cã nªu râ néi dung chñ yÕu cña hîp ®ång vµ thêi h¹n tr¶ lêi th× kh«ng ®­îc mêi bªn thø ba giao kÕt hîp ®ång trong thêi h¹n chØ tr¶ lêi vµ ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vµ lµ ®Ò nghÞ cña m×nh (§iÒu 396 - Bé luËt d©n sù) Víi quy ®Þnh nµy c¸c nhµ lµm luËt nh»m h¹n chÕ viÖc “mua tranh b¸n c­íp” h¹n chÕ vi ph¹m nghÜa vô cña bªn ®­a ra ®Ò nghÞ. Ph¸p lÖnh hîp ®ång kinh tÕ ch­a quy ®Þnh vÒ vÊn ®Ò nµy. Song ph¸p luËt hîp ®ång kinh tÕ cÇn quy ®Þnh bæ sung vÒ vÊn ®Ò nµy, ®ång thêi còng cÇn lµm râ thªm r»ng: Bªn ®Ò nghÞ chØ kh«ng ®­îc mêi bªn thø ba giao kÕt hîp ®ång víi néi dung ®· ®­îc ®­a ra trong hîp ®ång ®èi víi bªn ®­îc ®Ò nghÞ, cßn víi néi dung kh¸c kh«ng thÓ h¹n chÕ. Tõ ph©n tÝch trªn, th× ph¸p luËt hîp ®ång kinh tÕ phï hîp víi quy ®Þnh cña Bé luËt d©n sù. Cô thÓ cÇn quy ®Þnh vÒ nh÷ng vÊn ®Ò sau : + Khi mét bªn ®Ò nghÞ bªn kia giao kÕt hîp ®ång kinh tÕ ,mµ trong v¨n b¶n ®Ò nghÞ cã ghi râ néi dung chñ yÕu cña hîp ®ång vµ thêi h¹n tr¶ lêi, th× bªn ®Ò nghÞ kh«ng ®­îc mêi bªn thø ba giao kÕt (víi néi dung hîp ®ång ®· ®­a ra) trong thêi h¹n chØ tr¶ lêi vµ ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ lêi ®Ò nghÞ cña m×nh. + Khi bªn ®Ò nghÞ chÊp nhËn chØ cã hiÖu lùc thùc hiÖn trong thêi gian ®ã, nÕu bªn ®Ò nghÞ giao kÕt hîp ®ång nhËn ®­îc tr¶ lêi khi ®· hÕt h¹n tr¶ lêi th× lêi chÊp nhËn nµy ®­îc coi lµ lêi ®Ò nghÞ míi cña bªn chËm tr¶ lêi. + Khi c¸c bªn trùc tiÕp ®Ò nghÞ giao kÕt hîp ®ång kinh tÕ víi nhau th× bªn ®­îc ®Ò nghÞ ph¶i tr¶ lêi ngay cã chÊp nhËn hay kh«ng chÊp nhËn tr­êng hîp cã tho¶ thuËn vÒ thêi h¹n tr¶ lêi. Trong tr­êng hîp viÖc tr¶ lêi ®­îc chuyÓn qua b­u ®iÖn th× thêi ®iÓm tr¶ lêi lµ göi ®i theo dÊu b­u ®iÖn. ë trªn lµ viÖc ®Ò nghÞ giao kÕt hîp ®ång, cßn viÖc thay ®æi hoÆc rót l¹i ®Ò nghÞ giao kÕt hîp ®ång kinh tÕ nh­ thÕ nµo th× Ph¸p lÖnh hîp ®ång kinh tÕ ch­a quy ®Þnh. Do vËy ®Ó hoµn thiÖn h¬n Ph¸p luËt hîp ®ång kinh tÕ cÇn qui ®Þnh thªm vÒ vÊn ®Ò nµy sao cho phï hîp cÊp c¸c quy ®Þnh cña Bé luËt d©n sù. Mét vÊn ®Ò n÷a cÇn ®Æt ra, ®ã lµ viÖc Ph¸p lÖnh hîp ®ång kinh tÕ chØ quy ®Þnh râ thêi gian cã hiÖu lùc cña hîp ®ång khÝ nã ®­îc ký kÕt trùc tiÕp.(§iÒu 11 - Ph¸p lÖnh hîp ®ång kinh tÕ ). Cßn viÖc x¸c ®Þnh thêi ®iÓm cã hiÖu lùc cña hîp ®ång khi nã ®­îc ký kÕt b»ng ph­¬ng ph¸p gi¸n tiÕp th× l¹i kh«ng ®¬n gi¶n, mµ trong thùc tÕ nã rÊt phøc t¹p. ThËt vËy,®Ó biÕt khi nµo hîp ®ång ®­îc h×nh thµnh lµ vÊn ®Ò khã trong nh÷ng tr­êng hîp c¸c bªn chØ th­¬ng l­îng víi nhau b»ng th­ tÝn hay tµi liÖu giao dÞch . ViÖc x¸c ®Þnh thêi ®iÓm h×nh thµnh hîp ®ång lµ v« cïng quan träng. §iÒu 11 - Ph¸p lÖnh hîp ®ång kinh tÕ qôy ®Þnh: Hîp ®ång kinh tÕ cã hiÖu lùc tõ khi bªn ®­îc ®ª nghÞ chÊp nhËn ®Ò nghÞ giao kÕt hay tõ khi bªn ®Ò nghÞ nhËn l¹i b¶n hîp ®ång ®· ®­îc chÊp nhËn, dÉn ®Õn gi÷a hai thêi ®iÓm nµy cã kho¶ng c¸ch nhÊt ®Þnh ¶nh h­ëng ®Õn viÖc x¸c ®Þnh quyÒn vµ nghÜa vô cña c¸c bªn. Theo kho¶n 3- §iÒu 404 - Bé luËt d©n sù quy ®Þnh : “Hîp ®ång cã hiÖu lùc kÓ tõ thêi ®iÓm giao kÕt, trõ tr­êng hîp hîp ®ång cã tho¶ thuËn kh¸c hoÆc ph¸p luËt cã quy ®Þnh kh¸c“. T¹i kho¶n 1 - §iÒu 403 - Bé luËt D©n sù quy ®Þnh : “Hîp ®ång ®­îc giao kÕt vµo thêi ®iÓm bªn ®Ò nghÞ nhËn ®­îc tr¶ lêi chÊp nhËn giao kÕt hoÆc c¸c bªn ®· tho¶ thuËn xong néi dung chñ yÕu cña hîp ®ång”. Nh­ vËy víi c¸ch thøc ký kÕt hîp ®ång th«ng qua ph­¬ng ph¸p gi¸n tiÕp Ph¸p luËt hîp ®ång kinh tÕ cÇn quy ®Þnh thêi ®iÓm cã hiÖu lùc cña hîp ®ång lµ thêi ®iÓm khi bªn ®Ò nghÞ giao kÕt nhËn ®­îc b¶n hîp ®ång ®· ®­îc chÊp nhËn. 2.2.3. KiÕn nghÞ söa ®æi, bæ sung c¸c quy ®Þnh vÒ ®¹i diÖn vµ uû quyÓn trong quan hÖ hîp ®ång kinh tÕ. Ph¸p lÖnh hîp ®ång kinh tÕ ngµy 25/9/1989 ®· quy ®Þnh vÒ vÊn ®Ò ng­êi ®¹i diÖn vµ uû quyÒn. Tuy nhiªn, c¸c quy ®Þnh nµy ch­a chÆt chÏ,t¹o ra nhiÒu khe hë vµ trong nhiÒu tr­êng hîp lµm cho c¸c bªn tham gia ký kÕt hîp ®ång kinh tÕ dÔ trèn tr¸nh tr¸ch nhiÖm cña m×nh. Do vËy, ®Ó kh¾c phôc nh÷ng thiÕu sãt cña §iÒu 9- Ph¸p lÖnh hîp ®ång kinh tÕ vµ §iÒu 5 - NghÞ ®Þnh 17/H§BT, ph¸p luËt hîp ®ång kinh tÕ cÇn cã nh÷ng quy ®Þnh rµng buéc tr¸ch nhiÖm cña ng­êi ®¹i diÖn trong viÖc ký kÕt hîp ®ång kinh tÕ bao gåm: tr¸ch nhiÖm tµi s¶n, tr¸ch nhiÖm hµnh chÝnh vµ c¶ tr¸ch nhiÖm h×nh sù ®Ó cã thÓ ng¨n chÆn nh­ng tiªu cùc cã thÓ x¶y ra. MÆt kh¸c,còng cÇn quy ®Þnh tr¸ch nhiÖm cña ng­êi uû quyÒn còng nh­ cña ng­êi ®­îc uû quyÒn khÝ ký kÕt hîp ®ång kinh tÕ trong tr­êng hîp hµnh vi cña hä cã thÓ g©y thiÖt h¹i cho Nhµ n­íc. VÒ vÊn ®Ò nµy ®Ó cho phï hîp víi c¸c quy ®Þnh cña Bé luËt d©n sù. Ph¸p lÖnh hîp ®ång kinh tÕ cÇn quy ®Þnh thªm vÒ thñ tôc uû quyÒn ký kÕt hîp ®ång kinh tÕ nh­ ng­êi ®¹i diÖn theo ph¸p luËt cña ph¸p nh©n, c¸ nh©n cã ®¨ng ký kinh doanh khi uû quyÒn cho ng­êi kh¸c thay m×nh ký kÕt hîp ®ång kinh tÕ ph¶i lµm hîp ®ång uû quyÒn theo quy ®Þnh cña Bé luËt d©n sù. Theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 585, §iÒu 586 - Bé luËt d©n sù th× hîp ®ång uû quyÒn lµ sù tho¶ thuËn cña c¸c bªn, theo ®ã bªn ®­îc uûquyÒn cã nghÜa vô thùc hiÖn c«ng viÖc nh©n danh bªn uû quyÒn, bªn uû quyÒn chØ ph¶i tr¶ thï lao nÕu cã tho¶ thuËn hoÆc ph¸p luËt cã quy ®Þnh kh¸c. Hîp ®ång uû quyÒn ph¶i ®­îc lËp thµnh v¨n b¶n, nÕu cã tho¶ thuËn hoÆc ph¸p luËt cã quy ®Þnh kh¸c hîp ®ång uû quyÒn ph¶i cã chøng nhËn cña c«ng chøng Nhµ n­íc hoÆc chøng thùc cña Uû ban nh©n d©n cÊp cã thÈm quyÒn. Theo ®ã, trong hîp ®ång uû quyÒn nµy sÏ ghi nhËn c¸c quyÒn vµ nghÜa vô cña c¸c bªn tham gia ký kÕt hîp ®ång uû quyÒn, còng nh­ tr­êng hîp hîp ®ång uû quyÒn chÊm døt. 2.2.4. Bæ sung c¸c quy ®Þnh c¸c ®iÒu kiÖn cã hiÖu lùc cña hîp ®ång kinh tÕ . §iÒu 8 - Ph¸p lÖnh hîp ®ång kinh tÕ cã quy ®Þnh vÊn ®Ò hiÖu lùc hîp ®ång kinh tÕ, nh­ng ch­a ®­îc tr×nh bµy mét c¸ch râ rµng, chØ míi ®­îc gi¸n tiÕp thÓ hiÖn d­íi h×nh thøc c¸c quy ®Þnh vÒ hîp ®ång kinh tÕ v« hiÖu. Nh»m lµm cho c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt ®­îc râ rµng dÔ vËn dông vµ thùc hiÖn trong cuéc sèng . Ph¸p luËt hîp ®ång kinh tÕ cÇn quy ®Þnh hiÖu lùc cña hîp ®ång kinh tÕ nªn ®­îc ¸p dông, theo c¸c quy ®Þnh. + Hîp ®ång kinh tÕ giao kÕt hîp ph¸p cã hiÖu lùc b¾t buéc ®èi víi c¸c bªn. Hîp ®ång kinh tÕ cã hiÖu lùc kÓ tõ thêi ®iÓm giao kÕt trõ tr­êng hîp cã tho¶ thuËn kh¸c hoÆc ph¸p luËt quy ®Þnh kh¸c. + Hîp ®ång kinh tÕ chØ cã thÓ bÞ söa ®æi hoÆc huû bá nÕu cã tho¶ thuËn hoÆc ph¸p luËt cã quy ®Þnh. VËy thÕ nµo lµ mét hîp ®ång kinh tÕ ®­îc giao kÕt hîp ph¸p? theo ®ã, cÇn thiÕt ph¶i nªu râ c¸c ®iÒu kiÖn cã hiÖu lùc cña hîp ®ång. Bëi v× mét hîp ®ång ®­îc coi lµ giao kÕt hîp ph¸p khi nã tu©n thñ c¸c ®iÒu kiÖn cã hiÖu lùc cña hîp ®ång. MÆt kh¸c, c¸c ®iÒu kiÖn cã hiÖu lùc cña hîp ®ång kinh tÕ ®­îc suy ra tõ c¸c quy ®Þnh hîp ®ång kinh tÕ v« hiÖu lµ kh«ng chÝnh x¸c. V× n¬i lµm vµ ngo¹i diÖn cña hai vÊn ®Ò nµy (hiÖu lùc cña hîp ®ång vµ hîp ®ång v« hiÖu) trªn thùc tÕ kh«ng trïng hoµn toµn. ThËt vËy, ph¸p luËt hîp ®ång kinh tÕ cÇn quy ®Þnh c¸c ®iÒu kiÖn cã hiÖu lùc cña hîp ®ång nh­ sau: - Hîp ®ång cã néi dung phï hîp víi ph¸p luËt, ®¹o ®øc vµ trËt tù c«ng céng. - Ng­êi ký kÕt hîp ®ång cã ®ñ n¨ng lùc chñ thÓ tham gia hîp ®ång kinh tÕ. - ý chÝ cña c¸c bªn tham gia ký kÕt hîp ®ång hoµn toµn tù nguyÖn. - H×nh thøc cña hîp ®ång phï hîp víi nh÷ng quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Mét hîp ®ång tho¶ m·n c¸c ®iÒu kiÖn trªn th× sÏ cã hiÖu lùc ph¸p lý. ViÖc quy ®Þnh c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó hîp ®ång kinh tÕ cã hiÖu lùc sÏ lµm cho c¸c bªn tham gia quan hÖ hîp ®ång kinh tÕ trong qu¸ tr×nh ký kÕt Ýt m¾c sai ph¹m h¬n, ®ång thêi còng gióp cho c¶ c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn gi¶i quyÕt tranh chÊp dÔ dµng h¬n trong qu¸ tr×nh ph¸n xö. 2.2.5. KiÕn nghÞ bæ sung c¸c c¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh hîp ®ång v« hiÖu. Mét hîp ®ång ®­îc ký kÕt nÕu kh«ng tu©n thñ c¸c ®iÒu kiÖn cã hiÖu lùc ®­îc ph¸p luËt quy ®Þnh th× nã sÏ bÞ v« hiÖu trong hai tr­êng hîp sau : + Hîp ®ång kinh tÕ v« hiÖu toµn bé . + Hîp ®ång kinh tÕ v« hiÖu tõng phÇn. a.C¸c c¨n cø ®Ó hîp ®ång kinh tÕ v« hiÖu toµn bé theo ph¸p luËt . C¸c c¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh mét hîp ®ång kinh tÕ v« hiÖu toµn bé quy ®Þnh kho¶n 1 - §iÒu 8 - Ph¸p lÖnh hîp ®ång kinh tÕ . + Thø nhÊt : §iÓm c - Kho¶n 1 - §iÒu 8 quy ®Þnh : Ng­êi ký kÕt hîp ®ång kinh tÕ kh«ng ®óng thÈm quyÒn “ Hîp ®ång kinh tÕ sÏ v« hiÖu toµn bé. §©y lµ quy ®Þnh kh¸ hîp lý, song trªn thùc tÕ cã tr­êng hîp v¨n b¶n uû quyÒn cña Gi¸m ®èc cho phã Gi¸m ®èc ®ã ®­îc phª chuÈn sau khi ®· ký hîp ®ång th× v¨n b¶n ®ã cã hîp lÖ kh«ng ? lóc nµo ®­îc coi lµ hîp lÖ “. Do ®ã, ph¸p luËt kinh tÕ cÇn ph¶i ph©n biÖt sù x¸c lËp uû quyÒn tr­íc vµ sau khi ph¸t sinh tranh chÊp .Theo ®ã, sù phª chuÈn uû quyÒn thùc hiÖn tr­íc khi ph¸t sinh tranh chÊp ®èi víi hîp ®ång th× sù uû quyÒn ®ã lµ hîp lÖ, khi ®ã v¨n b¶n phª chuÈn ®­îc coi lµ v¨n b¶n bæ sung kÌm theo v¨n b¶n hîp ®ång kinh tÕ ®· ký. NÕu sù phª chuÈn thùc hiÖn sau khi ph¸t sinh tranh chÊp, ®· khëi kiÖn th× sù phª chuÈn kh«ng ®­îc thõa nhËn, bëi v× nh­ thÕ chØ lµ c¸ch thøc hîp ph¸p ho¸ ®Ó trèn tr¸nh tr¸ch nhiÖm. + Thø hai : Ph¸p lÖnh hîp ®ång kinh tÕ quy ®Þnh hµnh vi “lõa ®¶o” cña c¸c bªn ký kÕt hîp ®ång kinh tÕ lµ ch­a x¸c ®¸ng. ThËt vËy, muèn x¸c ®Þnh hµnh vi “lõa dèi” cña c¸c bªn ký kÕt hîp ®ång kinh tÕ ph¶i cã kÕt luËn cña c¬ quan cã thÈm quyÒn (Toµ ¸n, ViÖn kiÓm s¸t...), nªn ch­a cã kÕt luËn cña c¬ quan nµy mµ ®· kÕt luËn. Hîp ®ång kinh tÕ v« hiÖu do ng­êi ký cã hµnh vi “lõa ®¶o“ vµ ®­a ra xö lý lµ ch­a ®¶m b¶o c¬ së ph¸p lý. §Ó hoµn thiÖn ph¸p luËt hîp ®ång kinh tÕ cÇn quy ®Þnh hµnh vi “lõa dèi” thay cho hµnh vi “lõa ®¶o” th× hîp lý h¬n. Bëi v× c¸c hîp ®ång kinh tÕ ®­îc thùc hiÖn d­íi t¸c ®éng cña sù lõa dèi thay cho hµnh vi “ lõa ®¶o “ th× hîp lý h¬n. Bëi v× c¸c hiÖp kinh tÕ ®­îc thùc hiÖn d­íi t¸c ®éng cña “sù lõa dèi” ®· ®ñ ®Ó hîp ®ång ®ã v« hiÖu, kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i n©ng lªn thµnh hµnh vi “lõa ®¶o”. Bªn c¹nh hµnh vi “lõa dèi“ cã thÓ bæ sung thªm c¸c hµnh vi “lõa ®¶o” . §ång thêi bæ sung thªm c¸c hµnh vi c­ìng Ðp, ®e däa cña ng­êi ký hîp ®ång kinh tÕ còng lµm cho hîp ®ång ®ã v« hiÖu. Hîp ®ång v« hiÖu d­íi t¸c ®éng cña sù “®e do¹”. “§e do¹” lµ hµnh vi tr¸i ph¸p luËt ®­îc thùc hiÖn nh»m lµm cho mét bªn trong hîp ®ång kh«ng cã c¬ héi, kh«ng kh¶ n¨ng thÓ hiÖn ý chÝ cña m×nh mét c¸ch tù nguyÖn sÏ lµm cho hîp ®ång kinh tÕ v« hiÖu. Trong gi¸o tr×nh LuËt d©n sù cña tr­êng §¹i häc LuËt Hµ Néi ë trang 219 cã ®Þnh nghÜa ®e do¹ nh­ sau : §e do¹ lµ sù t¸c ®éng cña mét bªn ®èi víi bªn kia cho bªn kia hä sî ph¶i giao kÕt hîp ®ång cã lîi cho bªn “®e do¹”. Trong Bé luËt d©n sù ®­îc ®Þnh nghÜa ë §iÒu 142 nh­ lµ hµnh vi cè ý cña 1 bªn nh»m lµm cho bªn kia sî h·i mµ thùc hiÖn giao dÞch d©n sù nh»m tr¸nh c¸c tæn thÊt vÒ tÝnh m¹ng, søc khoÎ, danh dù, uy tÝn, nh©n phÈm cña b¶n th©n m×nh hoÆc giíi h¹n. §e do¹ lµ yÕu tè lµm cho sù tho¶ thuËn cña c¸c bªn kh«ng phï hîp víi ý chÝ vµ nguyÖn väng thùc cña ng­êi tham gia giao dÞch d©n sù hay kh«ng. Hµnh vi c­ìng Ðp - theo luËt Anh - Mü – “C­ìng Ðp” tøc lµ dïng vò lùc hoÆc ®e do¹ dïng vò lùc cña mét bªn lµm cho bªn kia ph¶i ký hîp ®ång. Hµnh vi “c­ìng Ðp” rÊt ®a d¹ng vÝ dô: Tèng tï, khëi kiÖn, lµm lé bÝ mËt riªng t­, hay ®×nh c«ng ch¼ng h¹n lµm cho bªn kia sî h·i ph¶i ký hîp ®ång. Môc ®Ých cuèi cïng cña bªn c­ìng Ðp lµ ®Ó cã mét hîp ®ång th­êng lµ cã lîi cho m×nh, cã h¹i cho bªn kia buéc ph¶i ký . HËu qu¶ sÏ lµm hîp ®ång v« hiÖu hay hîp ®ång cã thÓ bÞ v« hiÖu. b- CÇn bæ sung thªm mét sè c¨n cø lµm cho hîp ®ång kinh tÕ v« hiÖu. Hîp ®ång kinh tÕ v« hiÖu khi mµ vi ph¹m vÒ mÆt h×nh thøc hoÆc thiÕu mét trong nh÷ng ®iÒu kho¶n chñ yÕu®­îc quy ®Þnh t¹i §iÒu 1 - Ph¸p lÖnh hîp ®ång kinh tÕ . Quy ®Þnh nµy chØ phï hîp víi c¸c quy ®Þnh vÒ hîp ®ång kinh tÕ cã hiÖu lùc khi tho¶ m·n c¸c ®iÒu kiÖn ®· nªu ë (môc 2.2,4, ch­¬ng nµy ). Song nÕu c¨n cø vµo c¸c §iÒu 138 vµ §iÒu 141 - Bé luËt d©n sù th× cßn tån t¹i mét sè tr­êng hîp hîp ®ång kinh tÕ v« hiÖu nh­ lµ : + Hîp ®ång kinh tÕ v« hiÖu do “gi¶ t¹o” trong ®ã hîp ®ång ®­îc x¸c lËp nh»m che ®Ëy mét hîp ®ång kh¸c mµ c¸c bªn thùc sù mong muèn thùc hiÖn thay hîp ®ång kinh tÕ ( §iÒu 138 - Bé luËt d©n sù ) + Hîp ®ång kinh tÕ v« hiÖu do “nhÇm lÉn” lµ hîp ®ång ®­îc ký kÕt nh­ng cã sù nhÇm lÇn cña c¸c bªn tham gia vÒ ®iÒu kho¶n chñ yÕu cña hîp ®ång nh­ ®èi t­îng, sè l­îng, chÊt l­îng, gi¸ c¶... dÉn ®Õn hîp ®ång v« hiÖu. “ThÕ nµo lµ nhÉm lÉn” : + Gi¸o tr×nh LuËt d©n sù cña §¹i häc luËt Hµ Néi ®Þnh nghÜa nhÇm lÉn lµ sù h×nh dung sai vÒ ®èi t­îng hay vÒ mét ®iÒu kho¶n cña hîp ®ång.Ch¼ng h¹n hai bªn ký kÕt hîp ®ång mua b¸n g¹ch chÞu löa song khi ký hîp ®ång l¹i nhÇm sang g¹ch x©y dùng th«ng th­êng do mçi bªn cã sù hiÓu kh¸c nhau vÒ c¸c th«ng sè kü thuËt cña g¹ch chÞu löa. + NhÇm lÉn lµ viÖc c¸c bªn nghÜ r»ng m×nh ®ang tho¶ thuËn vÒ mét ®iÒu kiÖn cô thÓ song mçi bªn l¹i cã nhËn thøc kh¸c nhau vÒ ®iÒu kiÖn ®ã. Ch¼ng h¹n A vµ B ký hîp ®ång mua b¸n g¹ch nãi trªn lµ vÝ dô. ë mét sè n­íc “nhÇm lÉn” ®­îc ®Þnh nghÜa lµ niÒm tin kh«ng phï hîp víi thùc tÕ, suy ra c¸i nghÜ trong ®Çu kh«ng phï hîp víi c¸i thùc tÕ. NhÇm lÉn x¶y ra do nhiÒu nguyªn nh©n. Theo Ph¸p luËt ViÖt Nam, ®¸ng chó ý nhÊt lµ c¸c nguyªn nh©n sau: - Do sù kh¸c nhau vÒ ng«n ng÷ : NghÜa lµ, trong giao dÞch, viÖc hiÓu ®óng, chÝnh x¸c ý chÝ cña nhau lµ hÕt søc cÇn thiÕt, lµ ®iÒu kiÖn quan träng cho viÖc x¸c lËp, thùc hiÖn tèt c¸c hîp ®ång. V× vËy, viÖc sö dông tiÕng phæ th«ng ®µm ph¸n, so¹n th¶o hîp ®ång lµ hÕt søc quan träng t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c bªn cïng hiÒu, dÔ hiÓu tr¸ch ®­îc t×nh tr¹ng hiÓu lÇm, dÉn tíi viÖc thùc hiÖn hîp ®ång sai, g©y thiÖt h¹i cho c¶ 2 bªn. ViÖc dïng tiÕng phæ th«ng trong quan hÖ víi ng­êi ngoµi t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc dÞch thuËt ra tiÕng n­íc ngoµi, gióp cho ng­êi n­íc ngoµi hiÓu ®óng ®¾n ý chÝ cña chóng ta ®Ó viÖc thùc hiÖn hîp ®ång cã hiÖu qu¶ cao, thiÕt thùc gãp phÇn cñng cè mèi quan hÖ kinh tÕ gi÷a c¸c bªn nãi riªng vµ quan hÖ ngo¹i giao n­íc ngoµi nãi chung. - Do diÔn ®¹t sai : NghÜa lµ khi ký kÕt (so¹n th¶o) hîp ®ång ph¶i chän nh÷ng tõ ng÷, viÕt nh÷ng c©u v¨n sao cho chØ ®­îc hiÓu mét nghÜa, tr¸nh dïng nh÷ng tõ hoÆc viÕt nh÷ng c©u cã thÓ hiÓu hai, ba nghÜa . VÝ dô: Bªn B ph¶i thanh to¸n cho bªn A b»ng ngo¹i tÖ. ý ®å cña bªn A lµ muèn ®­îc thanh to¸n b»ng ®« la Mü (USD) nh­ mäi tr­êng hîp lµm ¨n thiÖn chÝ kh¸c, nh­ng bªn B l¹i thanh to¸n ®ång Róp cña Nga b»ng ngo¹i tÖ nªn kh¶ n¨ng giao dÞch rÊt yÕu vµ gi¸ trÞ kh«ng æn ®Þnh, kÐm hiÖu lùc rÊt nhiÒu so víi ®ång ®« la Mü (USD). - Do sù kh¸c nhau vÒ tiªu chÝ, nhÊt lµ tiªu chÝ kü thuËt ®Ó x¸c ®Þnh phÈm chÊt hµng ho¸, dÞch vô. Do sù bÊt cÇn cña nh÷ng ng­êi tham gia ký kÕt hîp ®ång. Trªn c¬ së nµy, cÇn bæ sung thªm mét sè tr­êng hîp hîp ®ång kinh tÕ v« hiÖu ®Ó gãp phÇn hoµn thiÖn h¬n Ph¸p luËt hîp ®ång kinh tÕ . KÕt luËn Hîp ®ång kinh tÕ lµ mét chÕ ®Þnh ®Æc thï cña ph¸p luËt x· héi chñ nghÜa. §ã lµ mét lo¹i hîp ®ång xuÊt hiÖn trong ®iÒu kiÖn mét nÒn kinh tÕ cã kÕ ho¹ch dùa trªn c¬ së chÕ ®é së h÷u c«ng céng vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt . Trong c¬ chÕ tËp trung thèng nhÊt, hîp ®ång kinh tÕ cã nh÷ng vai trß vµ chøc n¨ng cùc kú “vÜ ®¹i”, hîp ®ång kinh tÕ ®­îc coi lµ c«ng cô c¬ b¶n ®Ó qu¶n lý nÒn kinh tÕ x· héi chñ nghÜa, gãp phÇn x©y dùng vµ thùc hiÖn kÕ ho¹ch cña Nhµ n­íc, ®¶m b¶o chÕ ®é h¹ch to¸n kinh tÕ, lµ c¬ së c«ng t¸c tÝn dông vµ thanh to¸n. Trong giai ®o¹n hiÖn nay, khi ®Êt n­íc chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, Bé luËt d©n sù vµ gÇn ®©y nhÊt lµ LuËt Th­¬ng m¹i ngµy10/5/1997 ®· ra ®êi cã nhiÒu luËt gia cho r»ng, Ph¸p luËt hîp ®ång kinh tÕ ®· “hÕt ®Êt” tån t¹i. Nh­ng theo t«i, kh¸i niÖm hîp ®ång kinh tÕ vÉn cÇn thiÕt ®­îc duy tr×: + VÒ mÆt häc thuËt, hiÖn nay ch­a cã kh¸i niÖm nµo, kÓ c¶ kh¸i niÖm hîp ®ång th­¬ng maÞ cã thÓ thay thÕ ®­îc kh¸i niÖm hîp ®ång kinh tÕ v× nã cã néi hµm riªng cña nã. Th­¬ng m¹i lµ mua b¸n hµng ho¸ nªn c¸c ho¹t ®éng kinh doanh nh­: VËn t¶i, Ng©n hµng, du lÞch, x©y dùng, hµng kh«ng, hµng h¶i b¶o hiÓm, mua b¸n cæ phiÕu th× kh«ng ®­îc coi lµ cã tÝnh chÊt th­¬ng m¹i. C¸c dÞch vô liªn quan ®Õn mua b¸n hµng ho¸ theo luËt Th­¬ng M¹i gåm: §¹i diÖn th­¬ng m¹i, m« giíi th­¬ng m¹i, uû th¸c mua b¸n hµng ho¸, gia c«ng th­¬ng m¹i, ®Êu gi¸ hµng ho¸, dÞch vô giao nhËn kho vËn, dÞch vô gi¸m ®Þnh hµng ho¸, qu¶ng c¸c th­¬ng m¹i, héi trî, triÓn l·m th­¬ng m¹i. Nh­ vËy kh¸i niÖm th­¬ng m¹i cã néi hµm rÊt hÑp. Th­¬ng m¹i lµ mét lÜnh vùc cña ho¹t ®éng kinh tÕ, hîp ®ång th­¬ng m¹i lµ mét d¹ng cña hîp ®ång kinh tÕ . + ViÖc duy tr× kh¸i niÖm hîp ®ång kinh tÕ bªn c¹nh kh¸i niÖm hîp ®ång d©n sù nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc ®iÒu chØnh chóng mét c¸ch tèt h¬n. Nh­ vËy, viÖc duy tr× ph¸p luËt hîp ®ång kinh tÕ lµ rÊt cÇn thiÕt Ph¸p lªnh hîp ®ång kinh tÕ n¨m 1989 lµ mét b­íc ph¸t triÓn míi cña ph¸p luËt vÒ hîp ®ång kinh tÕ ë n­íc ta, thÓ chÕ ho¸ ®­îc t­ t­ëng ®æi míi qu¶n lý kinh tÕ cña §¶ng vµ Nhµ n­íc. Ph¸p lÖnh nµy ®· quy ®Þnh râ rµng vÒ h×nh thøc, néi dung, c¸ch thøc ký kÕt vµ thùc hiÖn còng nh­ c¸c nguyªn t¾c cña hîp ®ång kinh tÕ . Sau h¬n 10 n¨m ra ®êi vµ ph¸t triÓn, Ph¸p lÖnh hîp ®ång kinh tÕ n¨m 1989 ®· c¬ b¶n ®¸p øng ®­îc nh÷ng yªu cÇu cña nÒn kinh tÕ míi, ®ãng vai trß lµ c«ng cô chñ yÕu ®Ó Nhµ n­íc qu¶n lý cã hiÖu qu¶ c¸c qu¸ tr×nh kinh tÕ, ®ång thêi lµ ph­¬ng tiÖn h÷u hiÖu gióp c¸c nhµ kinh doanh cñng cè vµ ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp cña m×nh. Tuy nhiªn, Ph¸p lÖnh hîp ®ång kinh tÕ n¨m 1989 ®­îc ban hµnh vµo thêi kú ®Çu cña c«ng cuéc ®æi míi, khi mµ c¬ cÊu cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ch­a ®Þnh hµnh, tri thøc cña chóng ta vÒ nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cßn thiÕu, bëi vËy nhiÒu quy ®Þnh cña Ph¸p lÖnh ®Õn nay ®· béc lé nh÷ng ®iÓm yÕu kÐm, nhiÒu quy ®Þnh kh«ng cßn phï hîp, kh«ng ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña thùc tiÔn cuéc sèng. Yªu cÇu ®Æt ra lµ ph¶i nghiªn cøu mét c¸ch nghiªm tóc nh»m hoµn thiÖn Ph¸p luËt vÒ hîp ®ång kinh tÕ. LuËn v¨n ®· thùc hiÖn nghiªn cøu tæng qu¸t vÒ kh¸i niÖm ®Æc ®iÓm cña hîp ®ång kinh tÕ, c¸c nguyªn t¾c ký kÕt, c¸ch thøc ký kÕt, còng nh­ c¸c néi dung cÇn tho¶ thuËn trong hîp ®ång khi ký kÕt ... mét sè vÊn ®Ò kh¸c cã liªn quan ®Õn viÖc ký kÕt hîp ®ång kinh tÕ. Trªn c¬ së ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng, LuËn v¨n cã ®Ò xuÊt mét sè kiÕn nghÞ nh»m gãp phÇn cho viÖc söa ®æi vµ hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ hîp ®ång kinh tÕ. Hy väng r»ng, cïng víi c¸c quy ®Þnh c¬ b¶n cã tÝnh nguyªn t¾c cña Bé luËt d©n sù, c¸c quy ®Þnh cña LuËt Th­¬ng m¹i, Ph¸p lÖnh hîp ®ång kinh tÕ míi sÏ t¹o thµnh hÖ thèng ph¸p luËt vÒ hîp ®ång, lµ chç dùa tin cËy cña c¸c chñ thÓ kinh doanh khi thùc hiÖn c¸c giao dÞch kinh tÕ Tµi liÖu tham kh¶o Hîp ®ång kinh tÕ vµ c¸c h×nh thøc gi¶i quyÕt tranh chÊp kinh tÕ. ThS. NguyÔn ThÞ KhÕ - NXB §ång Nai. Nh÷ng néi dung c¬ b¶n cña LuËt kinh tÕ, LuËt s­ NguyÔn Th¸i LuËt gia Nguyªn Trung, An Minh - NXB Thèng kª. Hîp ®ång kinh tÕ, thuéc tæ LuËt häc Uû ban khoa häc x· héi - NXB khoa häc. Bµn vÒ hîp ®ång kinh tÕ. D­¬ng §¨ng Huª. Nh÷ng lçi th­êng gÆp trong ký kÕt hîp ®ång d©n sù, kinh tÕ ngo¹i th­¬ng. LuËt gia NguyÔn ThÝch Th¶o, Lª NguyÔn Thµnh Nam - NXB Thèng kª Gi¸o tr×nh LuËt Kinh tÕ - §¹i häc LuËt Hµ Néi. Nhµ xuÊt b¶n C«ng an nh©n d©n, n¨m 1966. Gi¸o tr×nh LuËt H×nh sù - §¹i häc LuËt Hµ Néi. NXB C«ng an nh©n d©n, n¨m 1966. Th«ng tin chuyªn ®Ò - ViÖn nghiªn cøu Khoa häc Ph¸p lý - Bé t­ ph¸p - th¸ng 10 n¨m1999. T¹p chÝ LuËt häc §¹i häc LuËt Hµ Néi, c¸c sè n¨m 1999. T¹p chÝ Nhµ n­íc vµ Ph¸p luËt - ViÖn nghiªn cøu Nhµ n­íc vµ Ph¸p luËt, c¸c sè 1998, 1999.