Đề tài Chính sách quản lý hàng nhập khẩu của Mỹ và một số điều cần lưu ý đối với các doanh nghiệp Việt Nam khi xuất khẩu hàng hoá vào thị trường này

sè tr­êng hîp lµ 6 n¨m), gi¶m thuÕ nhËp khÈu tõ 33 - 50% ®èi víi mét lo¹t hµng hãa nhËp tõ Mü (kho¶ng 250 mÆt hµng n«ng s¶n vµ c«ng nghiÖp). B·i bá mét sè h¹n ng¹ch nhËp khÈu ®èi víi hµng hãa nhËp tõ Mü ngay sau khi HiÖp ®Þnh cã hiÖu lùc vµ sau tõ 3 ®Õn 7 n¨m, sÏ b·i bá mét lo¹t h¹n ng¹ch ®èi víi hµng hãa nhËp tõ thÞ tr­êng nµy. Trong vßng 3 n¨m kÓ tõ ngµy HiÖp ®Þnh cã hiÖu lùc, cho phÐp c¸c c«ng ty Mü ®ang tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt t¹i ViÖt Nam cã quyÒn kinh doanh XNK mäi lo¹i mÆt hµng (trõ mét sè ngo¹i lÖ) víi sè vèn gãp tèi ®a cña c«ng ty Mü kh«ng v­ît qu¸ 49%, 4 n¨m sau ®ã giíi h¹n sÏ lµ 100%. Më cöa thÞ tr­êng dÇn dÇn tõng b­íc theo lÞch tr×nh cô thÓ cho c¸ nhµ cung cÊp dÞch vô Mü trong c¸c lÜnh vùc : dÞch vô ph¸p luËt, kÕ to¸n, x©y dùng, tin häc, qu¶ng c¸o, nghiªn cøu thÞ tr­êng, t­ vÊn qu¶n trÞ, thu thanh thu h×nh, ph©n phèi, gi¸o dôc, b¶o hiÓm, tµi chÝnh, y tÕ, du lÞch. ViÖt Nam sÏ cho phÐp thµnh lËp c¸c c«ng ty dÞch vô 100% vèn n­íc ngoµi, hay b·i bá c¸c h¹n chÕ ph¹m vi ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty dÞch vô Mü theo c¸c lÞch tr×nh riªng víi mçi lo¹i h×nh dÞch vô trªn. Tõng b­íc thi hµnh c¸c biÖn ph¸p nh»m t¹o thuËn lîi cho c¸c nhµ ®Çu t­ Mü t¹i ViÖt Nam (trong vßng tõ 2 n¨m ®Õn 9 n¨m ®èi víi tõng lÜnh vùc ®Çu t­, b·i bá chÕ ®é cÊp giÊy phÐp ®Çu t­, nhµ ®Çu t­ chØ cÇn ®¨ng ký kinh doanh lµ sÏ ®­îc phÐp ho¹t ®éng; trong vßng 4 n¨m, bá mäi h×nh thøc ph©n biÖt gi¸ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ®Çu t­ n­íc ngoµi Mü..) Ngoµi ra, ViÖt Nam cßn cam kÕt trong vßng 2 n¨m sÏ ¸p dông hÖ thèng tÝnh thuÕ theo gi¸ tri giao dÞch cña hµng hãa theo tiªu chuÈn cña WTO, trong vßng 18 th¸ng thi hµnh hiÖp ®Þnh cña WTO vÒ b¶o vÖ quyÒn së h÷u trÝ tuÖ liªn quan ®Õn th­¬ng m¹i (TRIPs) vµ mét sè cam kÕt kh¸c. HiÖp ®inh th­¬ng m¹i cã hiÖu lùc trong thêi h¹n 3 n¨m. HÕt thêi h¹n trªn hiÖp ®Þnh sÏ tù ®éng ®­îc gia h¹n trõ khi mét trong hai bªn tuyªn bè ®×nh chØ viÖc thùc hiÖn HiÖp ®Þnh Ýt nhÊt 30 ngµy kÓ tõ ngµy hiÖp ®Þnh hÕt h¹n. §©y lµ b¶n HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i cã tÝnh lÞch sö. Nã ®¸nh dÊu mét b­íc ph¸t triÓn v­ît bËc trong quan hÖ ViÖt Nam-Mü. Ph¹m vi ¶nh h­ëng cña b¶n HiÖp ®Þnh rÊt s©u réng, kh«ng chØ ®èi víi c¸c nhµ xuÊt khÈu ViÖt Nam vµ c¸c nhµ ®Çu t­ Mü, mµ cßn cã ¶nh h­ëng kh«ng nhá ®Õn toµn bé ®Õn c¸c nhµ s¶n xuÊt trong n­íc cña ViÖt Nam vµ c¸c nhµ ®Çu t­ ®Õn tõ c¸c n­íc kh¸c. B¶n HiÖp ®Þnh cßn ®­îc coi nh­ lµ mét cam kÕt chÝnh thøc cña ViÖt Nam ®èi víi thÕ giíi trong viÖc sÏ tiÕp tôc vµ kiªn tr× ®­êng lèi më cöa vµ héi nhËp. Vµ trªn thùc, HiÖp ®Þnh nµy sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho ViÖt Nam dÔ dµng h¬n trong viÖc gia nhËp WTO. C¸c cam kÕt trong HiÖp ®Þnh ®· ®Æt ViÖt Nam tr­íc hµng lo¹t nh÷ng thuËn lîi còng nh­ nh÷ng th¸ch to lín. Trong ®ã th¸ch thøc lín nhÊt lµ lµm thÕ nµo ®Ó thùc hiÖn thµnh c«ng c¸c cam kÕt ®ång thêi hç trî c¸c tiÒn ®Ò cÇn thiÕt cho c¸c doanh nghiÖp trong n­íc trô v÷ng ®­îc khi thÞ tr­êng trong n­íc ®· më cöa cho c¸c hµng hãa vµ dÞch vô tõ n­íc ngoµi. ThuËn lîi vµ th¸ch thøc mµ HiÖp ®Þnh ®Æt ra cã nhiÒu song cã thÓ tæng kÕt ë mét sè ®iÓm næi bËt sau: * ThuËn lîi: HiÖp ®Þnh cã hiÖu lùc ®ång nghÜa víi viÖc c¸nh cöa vµo mét thÞ tr­êng tr­êng lín nhÊt thÕ giíi ®· ®­îc më tr­íc m¾t c¸c nhµ xuÊt khÈu. Quan hÖ th­¬ng m¹i b×nh th­êng (NTR) ®­îc thiÕt lËp, c¸c nhµ xuÊt khÈu cña ta kh«ng cßn ph¶i chÞu møc thuÕ b¶o hé cao nh­ tr­íc ®©y, do ®ã hä cã c¬ héi c¹nh tranh b×nh ®¼ng víi c¸c ®èi thñ tõ c¸c n­íc kh¸c trªn thÞ tr­êng Mü. Thùc tiÔn th­¬ng m¹i cho thÊy víi quy chª NTR, hÇu hÕt c¸c n­íc ®Òu duy tr× mét thÞ phÇn nhÊt ®Þnh t¹i Mü, gãp phÇn quan träng vµo ph¸t triÓn kinh tÕ, t¨ng thu ngo¹i tÖ. Ph¸t triÓn th­¬ng m¹i víi Mü sÏ gióp c¸c dßng vèn cã thªm c¬ héi ®Çu t­, ®a d¹ng ho¸ s¶n xuÊt vµ c¬ cÊu thÞ tr­êng nhËp khÈu, t¨ng c­êng kh¶ n¨ng gi÷ c©n b»ng vµ æn ®Þnh thÞ tr­êng xuÊt khÈu vµ c¸n c©n th­¬ng m¹i. ThÞ tr­êng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ®­îc më réng, nhÊt lµ mét thÞ tr­êng lín vµ quan träng nh­ Mü sÏ lµ nh©n tè thóc ®Èy thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi nh­ huy ®éng vèn ®Çu t­ trong n­íc, xÐt c¶ vÒ c¸c nhµ ®Çu t­ míi còng nh­ viÖc më réng dù ¸n ®Çu t­ s½n cã. Kh¶ n¨ng t¨ng ®Çu t­ tõ c¸c n­íc kh¸c vµo khai th¸c thÞ tr­êng Mü lµ rÊt hiÖn h÷u. Th«ng qua c¸c ®ù ¸n ®Çu t­, qu¸ tr×nh hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ ViÖt Nam sÏ ®­îc ®Èy m¹nh th«ng qua viÖc khai th¸c lîi thÕ vèn, c«ng nghÖ nguån, c«ng nghÖ qu¶n lý, s¶n xuÊt… cña c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi, ®Æc biÖt tõ chÝnh c¸c nhµ ®Çu t­ Mü. Quan träng nhÊt lµ viÖc chÊp nhËn c¸c luËt ch¬i cña kinh tÕ thÕ giíi vèn vËn ®éng vµ biÕn chuyÓn tõng ngµy th«ng qua hÖ thèng quy t¾c cña WTO. §iÒu nµy sÏ lµm thay ®æi c¬ b¶n nÒn kinh tÕ ViÖt Nam theo h­íng tiÕn tíi c¬ cÊu hîp lý h¬n, c¹nh tranh vµ thÝch nghi tèt h¬n. Mét nÒn kinh tÕ minh b¹ch vµ thèng tho¸ng sÏ gióp ®ång vèn nhanh chãng t×m ra n¬i cã lîi nhuËn, vµ tõ ®ã ®¹t ®­îc tÝnh hiÖu qu¶ x· héi vµ kinh tÕ. ViÖc chñ ®éng lo¹i bá c¸c hµng rµo b¶o hé kh«ng thÝch hîp, c¸c ®Æc quyÒn ®Æc lîi, ph©n biÖt ®èi xö gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ sÏ t¹o c¬ héi vµ buéc mçi thµnh phÇn kinh tÕ, mçi doanh nghiÖp , mçi c«ng d©n ph¶i ph¸t huy tèi ®a n¨ng lùc s½n cã vµ tiÒm Èn cña m×nh. Gi¶i phãng søc s¸ng t¹o cã thÓ coi lµ c¸ch tèt nhÊt thu ng¾n kho¶ng c¸ch víi c¸c n­íc kh¸c. Song, qu¸ tr×nh v­¬n lªn ®Ó tËn dông nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc trªn vµ ph¸t huy nh÷ng tiÒm n¨ng cña chóng ta ®ang vµ sÏ gÆp kh«ng Ýt nh÷ng khã kh¨n th¸ch thøc: * Th¸ch thøc: (a) Th¸ch thøc vÒ c¸c tiªu chuÈn ®èi víi hµng hãa xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Mü ThÞ tr­êng Mü cã nhu cÇu lín vÒ l­îng hµng hãa cung cÊp nh­ng ®ång thêi còng cã c¸c ®ßi hái vÒ tiªu chuÈn cao cña mét thÞ tr­êng chuyªn nghiÖp. Ngoµi c¸c tiªu chuÈn tèi thiÓu nh­ vÒ thêi h¹n giao hµng nhanh, chÊt l­îng phï hîp víi tiªu chuÈn quy ®Þnh, khèi l­îng lín vµ kh¶ n¨ng cung cÊp æn ®Þnh, ®ã cßn lµ c¸c yÕu cÇu ®Æc biÖt liªn quan ®Õn chÊt l­îng qu¶n lý vµ quy tr×nh s¶n xuÊt, c¸c tiªu chuÈn vÒ m«i tr­êng vµ quyÒn cña ng­êi lao ®éng, sù tu©n thñ nghiªm ngÆt vÒ luËt së h÷u trÝ tuÖ.. §©y kh«ng chØ lµ vÊn ®Ò míi mÎ mµ cßn khã thùc hiÖn ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. (b) Th¸ch thøc ®èi víi doanh nghiÖp xuÊt khÈu ViÖt Nam vÒ hiÓu biÕt vµ thãi quen kinh doanh t¹i mét thÞ tr­êng chuyªn nghiÖp nh­ Mü HÖ thèng ph¸p luËt th­¬ng m¹i Mü rÊt phøc t¹p, mét mÆt t¹o kh«ng gian tèi ®a cho tù do th­¬ng m¹i víi ®iÒu kiÖn ph¶i cã sù am hiÓu vµ vËn dông nhuÇn nhuyÔn, mÆt kh¸c sÏ trë thµnh thøc thøc vµ rñi ro cho nh÷ng ng­êi kh«ng am hiÓu vµ kh«ng biÕt b¶o vËn dông. §iÒu nµy ®ßi hái c¸ch thøc øng xö thÝch hîp vµ ph¶i trë thµnh thãi quen cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam lµ cÇn ph¶i t×m hiÎu ph¸p luËt tr­íc khi b¸n hµng vµo mét thÞ tr­êng míi vµ cÇn sö dông luËt s­ t­ vÊn cho c«ng viÖc nµy. Ngoµi ra, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam còng cÇn lµm quen víi viÖc sö dông vµ chi phÝ cho dÞch vô qu¶ng c¸o vµ tiÕp thÞ. Hai dÞch vô nµy lµ yªu cÇu b¾t buéc vµ ®ßi hái chi phÝ lín t¹i thÞ tr­êng Mü. (c) Th¸ch thøc vÒ gia t¨ng c¹nh tranh t¹i thÞ tr­êng néi ®Þa vµ hËu qu¶ x· héi Víi viÖc thùc thi c¸c cam kÕt vÒ gi¶m thuÕ quan còng nh­ c¸c biÖn ph¸p thuÕ quan t­¬ng øng tõ phÝa ViÖt Nam, c¸c hµng hãa tõ Mü còng nh­ c¸c n­íc kh¸c sÏ dÔ dµng th©m nhËp vµo thÞ tr­êng ViÖt Nam víi lîi thÕ cao h¬n do gi¸ c¶ rÎ h¬n vµ, do vËy, buéc c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ph¶i c¶i c¸ch nh»m gi¶m gi¸ ®Ó tån t¹i hoÆc ph¸ s¶n. Trong tr­êng hîp nµy, c¸c biÖn ph¸p b¶o hé cña chÝnh phñ th«ng qua c¸c biÖn ph¸p hµnh chÝnh vÒ ph©n biÖt ®èi xö hoÆc trî gi¸ sÏ dÇn dÇn kh«ng cßn cã thÓ ¸p dông do yªu cÇu ph¶i tu©n thñ nguyªn t¾c ®èi xö quèc gia (NTR). Nguy c¬ t¨ng tû lÖ thÊt nghiÖp do doanh nghiÖp gi·n thî ®Ó gi¶m chi phÝ hoÆc ®ãng cöa sÏ cã thÓ trë thµnh vÊn ®Ò x· héi mµ chÝnh phñ ph¶i ®èi phã. (d) Th¸ch thøc ®èi víi chÝnh phñ trong viÖc nhanh chãng ban hµnh míi, söa ®æi, bæ sung vµ hoµn thiÖn hÖ thèng chÝnh s¸ch vµ ph¸p luËt nh»m thùc thi HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i vµ ®¸p øng c¸c yªu cÇu cña qu¸ tr×nh héi nhËp quèc tÕ HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Nam-Hoa Kú cã hiÖu lùc cã nghÜa lµ kÓ tõ thêi ®iÓm ®ã c¸c cam kÕt cña mçi bªn trë thµnh c¸c rµng buéc ph¸p lý nh­ c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt th«ng th­êng cña mçi n­íc vµ cã hiÖu lùc thùc thi. MÆc dï trªn thùc tÕ, ®èi víi ViÖt Nam, HiÖp ®Þnh kh«ng cã yªu cÇu b¾t buéc ph¶i söa ®æi c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt cô thÓ, song v× mét mÆt HiÖp ®Þnh ®Ò ra c¸c tiªu chuÈn kh¸ míi mÎ so víi hÖ thèng ph¸p luËt hiªn hµnh, mÆt kh¸c ViÖt Nam ®· x¸c ®Þnh môc tiªu héi nhËp quèc tÕ vµ ®ang nç lùc ®Ó cã thÓ sím gia nhËp WTO, ChÝnh phñ ViÖt Nam buéc ph¶i thùc hiÖn c¸c hµnh ®éng vµ biÖn ph¸p ngay lËp tøc nh»m b¶o ®¶m r»ng c¸c cam kÕt trong HiÖp ®Þnh, trong tr­êng hîp ph¶i thi hµnh ngay, cã hiÖu lùc ¸p dông ®èi víi c¸c ph¸p nh©n vµ c«ng d©n Mü, lµ c¸c ®èi t­îng chñ thÓ ®­îc h­ëng lîi tõ HiÖp ®Þnh. §©y lµ mét c«ng viÖc kh«ng ®¬n gi¶n do ch­a cã tiÒn lÖ trong thùc thi ph¸p luËt t¹i ViÖt Nam. Thùc tr¹ng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Mü thêi gian qua: 2.1. T×nh h×nh xuÊt khÈu: Mét n¨m sau khi HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt-Mü ®­îc ký kÕt, xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Mü trong n¨m 2001 ®· cã møc t¨ng tr­ëng kh¸ cao, víi kim ng¹ch ®¹t h¬n 1,06 tû USD, t¨ng h¬n 45% so víi n¨m 2000. Sang n¨m 2002, kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam s¸ng Mü ®¹t h¬n 2,4 tû USD, t¨ng h¬n 127% so víi n¨m 2001. §©y lµ møc t¨ng tr­ëng cao h¬n nhiÒu so víi møc t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu nãi chung cña ViÖt Nam trong cïng thêi gian (3,75% vµo n¨m 2001 vµ 11,17% vµo n¨m 2002) vµ còng lµ møc t¨ng tr­ëng cao nhÊt (tÝnh ®Õn hÕt n¨m 2002) kÓ khi hai n­íc b×nh th­êng ho¸ quan hÖ vµo n¨m 1995. Nhê møc t¨ng tr­ëng cao ®ã nÒn tû träng xuÊt khÈu sang Mü trong tæng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ®· t¨ng gÊp ®«i, tõ kho¶ng 7% vµo n¨m 2001 lªn 14,5% vµo n¨m 2002. B¶ng 7: Tèc ®é t¨ng tr­ëng cña xuÊt khÈu ViÖt Nam sang Mü §¬n vÞ: triÖu USD, % TT ChØ tiªu 1999 2000 2001 2002 Gi¸ trÞ Gi¸ trÞ Tèc ®é t¨ng (%) Gi¸ trÞ Tèc ®é t¨ng (%) Gi¸ trÞ Tèc ®é t¨ng (%) 1. 2. 3. XuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Mü Tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam Tû träng so víi tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu (1:2) 601,9 11.541,4 5,21 733,44 14.482,7 5,06 21,85 25,48 1.065,33 15.027,0 7,09 45,25 3,75 2.421,13 16.706 14,49 127,26 11,17 Nguån: Tæng côc H¶i quan ViÖt Nam XÐt vÒ c¬ cÊu hµng hãa xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Mü trong n¨m 2002 th× cã thÓ thÊy nh÷ng mÆt hµng chÝnh cã gi¸ trÞ xuÊt khÈu lín vµ tèc ®é t¨ng tr­ëng cao lµ dÖt may, thuû s¶n, giµy dÐp. Ba mÆt hµng nµy céng l¹i chiÕm tíi h¬n 76% kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vµo Mü. N¨m 2002 ®· chøng kiÕn sù t¨ng tr­ëng ®ét biÕn trong xuÊt khÈu hµng dÖt may cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng Mü, t¨ng gÊp 20 lÇn so víi n¨m 2001 vµ chiÕm tíi h¬n 40% kim ng¹ch xuÊt khÈu sang Mü. Víi møc t¨ng nµy th× trong n¨m 2002 Mü ®· v­ît lªn trªn hai thÞ tr­êng xuÊt khÈu hµng dÖt may chÝnh cña ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m tr­íc lµ Liªn minh ch©u ¢u (19,6%) vµ Nh¹t B¶n (17,7%) vµ trë thµnh thÞ tr­êng xuÊt khÈu dÖt may lín nhÊt cña ViÖt Nam. Sè liÖu thèng kª cña H¶i quan Mü cho thÊy tÝnh ®Õn hÕt th¸ng 10/2002, ViÖt Nam chiÕm 1,36% thÞ phÇn nhËp khÈu hµng dÖt may cña Mü, ®øng thø 22 trong sè c¸c n­íc xuÊt khÈu dÖt may lín nhÊt vµo Mü. Sù t¨ng tr­ëng nhanh cña hµng dÖt may chñ yÕu do t¸c ®éng cña HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt-Mü. HiÖp ®Þnh ®· më ra c¬ héi cho hµng dÖt may ViÖt Nam th©m nhËp thÞ tr­êng Mü víi lîi thÕ phi h¹n ng¹ch vµ møc thuÕ suÊt theo quy chÕ NTR (quy chÕ quan hÖ th­¬ng m¹i b×nh th­êng). §èi víi hµng dÖt may ViÖt Nam th× møc thuÕ suÊt phi NTR lµ rÊt cao, møc cao nhÊt lªn ®Õn 90%, cßn thÊp nhÊt còng ®Õn 35%. Sau khi HiÖp ®Þnh cã hiÖu lùc, møc tuhÕ suÊt ¸p dông ®èi víi hµng dÖt may cña ViÖt Nam ®­îc gi¶m xuèng ngang b»ng víi c¸c n­íc xuÊt khÈu kh¸c, víi møc thÊp nhÊt chØ cßn 0,6% vµ møc cao nhÊt lµ 28,1%. Ngoµi ra, hµng dÖt may cña ViÖt Nam còng t¹o ®­îc uy tÝn nhÊt ®Þnh vÒ chÊt l­îng nªn thu hót ®­îc sù quan t©m cña nhiÒu nhµ nhËp khÈu Mü. B¶ng 8: C¬ cÊu kim ng¹ch xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng chñ yÕu cña ViÖt Nam sang Mü §¬n vÞ: triÖu USD, % TT MÆt hµng 2000 2001 2002 (1) (2) (3) (1) (2) (3) (1) (2) (3) 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20 21. 22. 23. Cµ phª Cao su ChÌ DÇu th« D©y ®iÖn vµ d©y c¸p ®iÖn §å ch¬i trÎ em G¹o Giµy dÐp Thuû s¶n DÖt may H¹t ®iÒu H¹t tiªu M¸y tÝnh vµ linh kiÖn Mú gãi QuÕ Rau qu¶ S¶n phÈm gç S¶n phÈm nhùa S¶n phÈm s÷a Thñ c«ng mü nghÖ Xe ®¹p vµ phô tïng xe ®¹p Hµng hãa kh¸c Tæng xuÊt khÈu sang Mü 69,92 1,56 0,37 91,37 - - 10,57 87,97 304,36 49,57 44,70 7,08 0,45 - - 2,18 - - - 13,09 - - 733,44 9,5 0,2 0,05 12,5 - - 1,5 11,9 41,5 6,8 6,1 0,96 0,006 - - 0,3 - - - 1,8 - - 100 18,08 -3,10 -35,08 -8,26 - - 113,53 -14,50 142,34 42,81 111,04 -21,50 27,41 - - 32,08 - - - 169,34 - - 21,85 60,01 2,13 0,79 225,16 0,012 0,25 7,15 114,23 482,42 47,46 44,07 5,41 0,011 0,92 0,82 1,97 16,11 1,48 0,045 19,22 0,017 35,63 1065,33 5,63 0,19 0,07 21,13 0,001 0,02 0,67 10,72 45,28 4,45 4,13 0,50 0,001 0,08 0,07 0,18 1,51 0,14 0,0041,80 0,001 3,34 100 -14,17 36,53 113,51 146,42 - - -32,,35 30,11 58,50 -4,25 -1,40 -23,58 -97,55 - - -9,63 - - - 46,82 - - 45,25 39,51 10,10 1,74 147,12 0,11 1,28 5,69 196,55 673,75 975,77 71,51 16,82 5,31 0,54 0,71 5,94 44,70 4,61 0 33,83 1,38 184,13 2421,13 1,63 0,42 0,07 6,07 0,004 0,05 0,23 8,12 27,83 40,30 2,95 0,69 0,22 0,02 0,03 0,24 1,84 0,19 0 1,93 0,05 7,60 100 -34,16 374,18 120,25 -34,65 816,66 412,00 -20,41 72,06 39,66 1955,98 62,26 210,90 48172,72 - 41,30 -13,41 201,52 177,46 211,48 -100,00 76,01 8017,64 416,77 127,26 Kim ng¹ch xuÊt khÈu (triÖu USD) Tû träng trong tæng xuÊt khÈu sang Mü (%) Tèc ®é t¨ng (%) Nguån: Tæng côc H¶i quan ViÖt Nam ChiÕm tû träng lín thø hai trong xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Mü trong n¨m 2002 lµ mÆt hµng thuû s¶n (chiÕm 27,8%). Trong n¨m nµy, xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam sang Mü ®¹t 673,75 triÖu USD, t¨ng gÇn 40% so víi n¨m 2001, vµ chiÕm h¬n 33% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam. §øng thø ba vÒ tû träng trong sè c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu vµo Mü lµ giµy dÐp, ®¹t kho¶ng 196 triÖu USD, t¨ng 72% so víi n¨m 2001. Tuy møc t¨ng nµy kh«ng ph¶i lµ thÊp, nh­ng so víi møc t¨ng xuÊt khÈu hµng dÖt may th× con sè nµy cßn rÊt khiªm tèn. Së dÜ xuÊt khÈu giµy dÐp cña ViÖt Nam vµo Mü kh«ng t¨ng m¹nh lµ v× møc chªnh lÖch gi÷a thuÕ suÊt NTR vµ thuÕ suÊt phi NTR kh«ng lín nh­ ®èi víi hµng dÖt may. H¬n n÷a, c¸c nhµ s¶n xuÊt ViÖt Nam ch­a thÓ c¹nh tranh ®­îc víi c¸c doanh nghiÖp Trung Quèc trªn thÞ tr­êng Mü vÒ kh¶ n¨ng ®¸p øng c¸c ®¬n hµng lín víi møc gi¸ c¹nh tranh vµ ®iÒu kiÖn giao hµng nhanh. Trõ c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, phÇn lín c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt giµy dÐp cña ViÖt Nam ®Òu cã quy m« nhá, ho¹t ®éng chñ yÕu theo ph­¬ng thøc gia c«ng vµ phô thuéc nhiÒu vµo nguån nguyªn phô liÖu nhËp khÈu. ChiÕm vÞ trÝ thø t­ trong sè c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng Mü lµ dÇu th«, víi tû träng lµ 6,07%. XuÊt khÈu dÇu th« cña ViÖt Nam vµo Mü trong n¨m 2001 ®¹t 225 triÖu USD, t¨ng h¬n 146% so víi n¨m 2000, vµ chiÕm tíi 21% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Mü. Tuy nhiªn, sang n¨m 2002, do cã sù gi¶m sót nhu cÇu cña thÞ tr­êng Mü vµ nh÷ng biÕn ®éng bÊt lîi kh¸c nªn xuÊt khÈu dÇu th« cña ViÖt Nam sang Mü gi¶m ®¸ng kÓ so víi n¨m tr­íc (-34,6%). Trong nhãm hµng n«ng s¶n th× cµ phª, h¹t ®iÒu, h¹t tiªu vµ cao su lµ nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu chÝnh sang thÞ tr­êng Mü. ThÞ tr­êng n«ng s¶n thÕ giíi n¨m 2002 ®· cã dÊu hiÖu khëi s¾c h¬n ®èi víi c¸c n­íc xuÊt khÈu víi viÖc gi¸ c¸c mÆt hµng nh­ cµ phª, g¹o, h¹t tiªu, h¹t ®iÒu, cao su, chÌ… ®· t¨ng dÇn trë l¹i sau thêi kú sôt gi¶m m¹nh vµo c¸c n¨m 2000 vµ 2001. MÆc dï gi¸ cµ phª ®· t¨ng tíi 50% nh­ng xuÊt khÈu cµ phª cña ViÖt Nam sang Mü n¨m 2002 vÉn gi¶m tíi h¬n 34% so víi n¨m 2001. XuÊt khÈu h¹t tiªu, h¹t ®iÒu cã sù t¨ng tr­ëng cao (t­¬ng øng lµ 210% vµ 62%) trong n¨m 2002 nhê gi¸ cao h¬n, ®ång thêi do c¸c n­íc s¶n xuÊt chÝnh kh¸c gi¶m diÖn tÝch trång vµ s¶n l­îng v× bÞ thua lç ë c¸c mïa vô tr­íc. Mét sè mÆt hµng kh¸c ®¹t tèc ®é t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu rÊt cao nh­ cao su tù nhiªn (374%), rau qu¶ (201%)…nh­ng møc t¨ng tr­ëng ®ã ®¹t ®­îc lµ do nhu cÇu thÞ tr­êng Mü gia t¨ng chø kh«ng ph¶i do HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i song ph­¬ng mang l¹i chªnh lÖch gi÷a c¸c møc thuÕ suÊt NTR vµ phi NTR lµ rÊt nhá. Trong sè c¸c mÆt hµng cßn l¹i, cã nhiÒu mÆt hµng ®¹t møc t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu rÊt cao trong n¨m 2002 nh­ m¸y tÝnh vµ linh kiÖn (48172%), xe ®¹p vµ phô tïng (8017%), d©y ®iÖn vµ d©y c¸p ®iÖn (816%), ®å ch¬i trÎ em (412%), ®å gç(177%), ®å nhùa (211%). Nh÷ng mÆt hµng nµy cã tèc ®é t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu cao nh­ vËy mét phÇn do kim ng¹ch xuÊt khÈu ban ®Çu ë møc rÊt thÊp. §ång thêi, ®©y còng lµ kÕt qu¶ cña viÖc HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i song ph­¬ng cã hiÖu lùc- víi møc thuÕ NTR thÊp th× c¸c mÆt hµng nµy cã thÓ th©m nhËp m¹nh vµo thÞ tr­êng Mü. B­íc sang n¨m 2003, t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu hµng hãa cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng Mü tiÕp tôc ®¹t ë møc rÊt cao. Theo ®¸nh gi¸ cña uû ban ng©n s¸ch vµ kinh tÕ Quèc héi ViÖt Nam vµ nhãm chuyªn gia t­ vÊn cña dù ¸n STAR cña Mü th× gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Mü trong 6 th¸ng ®Çu n¨m 2003 ®· ®¹t møc 2,24 tû USD (gÇn ®¹t møc kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¶ n¨m 2002 lµ 2,4 tû USD, b»ng kho¶ng 90%). Vµ theo dù ®o¸n gi¸ trÞ xuÊt khÈu c¶ n¨m 2003 cña n­íc ta sang Mü sÏ ®¹t 4,5 tû USD. §iÒu nµy cho thÊy viÖc HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i song ph­¬ng cã hiÖu lùc ®· ®em l¹i nhiÒu c¬ héi thuËn lîi cho hµng hãa ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng Mü còng nh­ trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. NÕu xu h­íng trªn lµ kh¶ quan, nã sÏ lµ ®iÒu kiÖn tèt cho viÖc gia nhËp WTO cña ViÖt Nam trong n¨m 2005. 2.2. C¸c thµnh tùu ®¹t ®­îc Cã thÓ nãi thµnh tùu cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng hãa cña ViÖt Nam sang Mü trong n¨m 2002 ®­îc thÓ hiÖn qua hai ®iÓm c¬ b¶n sau: Thø nhÊt, xuÊt khÈu hµng hãa ®¹t ®­îc møc t¨ng tr­ëng liªn tôc vµ nhanh chãng. NÕu nh­ n¨m 1994, kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Mü chØ ®¹t 50,4 triÖu USD th× ®Õn n¨m 2002, con sè nµy ®· lªn tíi 2,421 tû USD, t¨ng 48 lÇn trong 9 n¨m. Nh­ vËy, trung b×nh mét n¨m kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Mü t¨ng h¬n 50%. Nhê sù gia t¨ng ®ã cña xuÊt khÈu sang Mü, nhÊt lµ trong 2 n¨m gÇn ®©y mµ chóng ta cøu v·n ®­îc sù gi¶m sót cña møc t¨ng tr­ëng th­¬ng m¹i t¹i c¸c thÞ tr­êng quan träng kh¸c nh­ Liªn minh Ch©u ¢u (EU) vµ NhËt B¶n. Cã thÓ nãi xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Mü ®· thóc ®Èy mét sè ngµnh kinh tÕ n­íc ta ph¸t triÓn, ®ång thêi më ra nhiÒu c¬ héi hîp t¸c kinh tÕ-th­¬ng m¹i míi. Thø hai, cã sù chuyÓn ®æi m¹nh mÏ trong c¬ cÊu hµng ho¸ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng Mü theo h­íng ®a d¹ng hãa chñng lo¹i, t¨ng m¹nh tû träng c¸c mÆt hµng chÕ biÕn sö dông nhiÒu lao ®éng vµ gi¶m bít tû träng c¸c mÆt hµng nguyªn liÖu th«, s¬ chÕ. Trong sè hµng chÕ biÕn th× mÆt hµng dÖt may ®· cã møc t¨ng tr­ëng nh¶y vät, t¹o nÒn t¶ng chÝnh cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu sang Mü. Bªn c¹nh c¸c mÆt hµng truyÒn thèng, nhiÒu mÆt hµng míi còng b­íc ®Çu th©m nhËp vµ t×m ®­îc chç ®øng trªn thÞ tr­êng Mü vµ cã kim ng¹ch t¨ng nhanh nh­ s¶n phÈm gç, s¶n phÈm nhùa, d©y ®iÖn vµ d©y c¸p ®iÖn, thiÕt bÞ ®iÓn tö tin häc, .. Nh÷ng thµnh tùu trªn thÓ hiÖn nç lùc cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam trong viÖc nhanh chãng thÝch øng víi ®iÒu kiÖn kinh doanh míi, chñ ®éng s¾p xÕp l¹i ho¹t ®éng s¶n xuÊt- kinh doanh, tÝch cùc ®æi míi thiÕt bÞ c«ng nghÖ, ®¸p øng c¸c tiªu chuÈn chÊt l­îng vµ an toµn vÖ sinh theo yªu cÇu cña quèc tÕ vµ thÞ tr­êng Mü, t¨ng c­êng ho¹t ®éng xóc tiÕn th­¬ng m¹i vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng, x©y dùng vµ qu¶ng b¸ th­¬ng hiÖu s¶n phÈm, m¹nh d¹n ®Èy m¹nh xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Mü. Nhê vËy, nhiÒu doanh nghiÖp kh«ng chØ th©m nhËp ®­îc thÞ tr­êng Mü, mµ cßn t¹o ®­îc chç ®øng kh¸ v÷ng ch¾c trªn thÞ tr­êng nµy. 2.3. C¸c mÆt cßn tån t¹i Bªn c¹nh nh÷ng thµnh c«ng næi bËt nãi trªn th× xuÊt khÈu hµng hãa cña ViÖt Nam sang Mü cßn béc lé nhiÒu nhiÒu mÆt yÕu kÐm nh­: ChÊt l­îng hµng hãa thÊp Chi phÝ s¶n xuÊt cao ®· lµm cho gi¸ c¶ nhiÒu mÆt hµng cßn cao h¬n nhiÒu so víi gi¸ cña c¸c ®èi thñ c¹nh tranh, nhÊt lµ Trung Quèc. C¸c doanh nghiÖp ch­a chó träng tíi viÖc x¸c lËp ®éc quyÒn së h÷u nh·n hiÖu s¶n phÈm. KÕt qu¶ lµ hµng hãa ViÖt Nam xuÊt khÈu sang Mü gÆp nhiÒu khã kh¨n, thËm chÝ kh«ng xuÊt khÈu ®­îc do nh÷ng quy ®Þnh ph¸p lý trªn thÞ tr­êng Mü. MÉu m· s¶n phÈm ®¬n ®iÖu, kh«ng phong phó Ýt phï hîp víi thÞ hiÕu ng­êi tiªu dïng. Cã nhiÒu mÆt hµng xuÊt khÈu mµ ViÖt Nam cã tiÒm n¨ng lín nh­ng ®¹t kim ng¹ch xuÊt khÈu sang Mü cßn thÊp, hoÆc ch­a t­¬ng xøng víi nh÷ng thuËn lîi do HiÖp ®Þnh t¹o ra mét c¸ch trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp. Nh÷ng yÕu kÐm nµy b¾t nguån tõ nhiÒu nguyªn nh©n, c¶ kh¸ch quan lÉn chñ quan vµ ®ßi hái ChÝnh phñ vµ c¸c doanh nghiÖp n­íc ta ph¶i cã nh÷ng nç lùc lín ®Ó kh¾c phôc. II. Nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n khi th©m nhËp thÞ tr­êng Mü Theo xu thÕ chung hiÖn nay th× xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Mü sÏ tiÕp tôc t¨ng do xuÊt ph¸t ®iÓm cña quan hÖ th­¬ng m¹i gi÷a hai n­íc cßn thÊp, trong khi ®ã tiÒm n¨ng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam lµ rÊt lín. C¬ cÊu mÆt hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vµo Mü tiÕp tôc thay ®æi theo h­íng ®a d¹ng h¬n. C¸c ngµnh hµng ®· th©m nhËp ®­îc thÞ tr­êng Mü sÏ tiÕp tôc ®­îc duy tr× vµ cã kh¶ n¨ng gia t¨ng kim ng¹ch. C¸c mÆt hµng míi sÏ tiÕp tôc cã c¬ héi tiÕp cËn vµ th©m nhËp s©u h¬n thÞ tr­êng Mü. Tuy nhiªn, nh÷ng triÓn väng nµy chØ cã thÓ trë thµnh hiÖn thùc nÕu ViÖt Nam cã nh÷ng gi¶i ph¸p vµ b­íc ®i khÐo lÐo, thÝch hîp ®Ó khai th¸c nh÷ng nh©n tè thuËn lîi, ®ång thêi kh¾c phôc hoÆc h¹n chÕ tèi ®a nh÷ng nh©n tè t¸c ®éng tiªu cùc ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng hãa sang thÞ tr­êng Mü ThuËn lîi * Nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc cña HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i VIÖt-Mü Trong sè c¸c yÕu tè t¹o thuËn lîi ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng Mü th× HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i song ph­¬ng ViÖt Mü lµ yÕu tè ®ãng vai trß chñ chèt. HiÖp ®Þnh ®· vµ sÏ tiÕp tôc cã nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp, c¶ trong ng¾n h¹n vµ dµi h¹n ®Õn xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Mü. HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i song ph­¬ng ViÖt Mü cã hiÖu lùc ®· më ra c¬ héi to lín cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam trong viÖc tiÕp cËn vµ th©m nhËp mét thÞ tr­êng lín vµ quan träng nhÊt thÕ giíi víi nhu cÇu nhËp khÈu hµng n¨m lªn tíi trªn 1000 tû USD. ThÞ tr­êng nµy cã nhu cÇu nhËp khÈu rÊt lín ®èi víi nhiÒu mÆt hµng mµ ViÖt Nam cã ­u thÕ nh­ dÖt may, thuû s¶n, giµy dÐp, cµ phª, rau qu¶,®å gç… Thªm vµo ®ã sù gi¶m m¹nh cña thuÕ suÊt nhËp khÈu vµo thÞ tr­êng Mü do quy chÕ th­¬ng m¹i b×nh th­êng NTR ®em l¹i (sau khi HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i song ph­¬ng cã hiÖu lùc) sÏ gióp cho hµng hãa ViÖt Nam cã thÓ c¹nh tranh ®­îc tèt h¬n trªn thÞ tr­êng nµy. * TiÒm n¨ng cña ViÖt kiÒu Céng ®ång ViÖt kiÒu h×nh thµnh mét thÞ tr­êng quan träng. HiÖn cã 1,5 triÖu ViÖt kiÒu ®ang lµm ¨n vµ sinh sèng t¹i Mü. MÆc dï ®· ®Þnh c­ t¹i Mü 20-30 n¨m, song phÇn lín c¸c gia ®×nh ViÖt vÉn gi÷ thãi quen tiªu dïng c¸c s¶n phÈm cña ViÖt Nam. V× thÕ, ViÖt kiÒu t¹o ra mét thÞ tr­êng ®¸ng kÓ cho c¸c s¶n phÈm truyÒn thèng cña ViÖt Nam, ch¼ng h¹n nh­: lôa t¬ t»m, c¸c lo¹i tr¸i c©y, mét sè ®å ¨n truyÒn thèng nh­ b¸nh ®a nem, n­íc m¾m…Ngoµi nhu cÇu trùc tiÕp cña ng­êi ViÖt, th«ng qua sù tiªu dïng cña ViÖt kiÒu, c¸c hµng hãa ViÖt Nam còng ®­îc më réng ®Ó tiÕp cËn ®Õn ng­êi d©n Mü. §ã còng lµ mét c¸ch ®Ó c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam tiÕp thÞ cho hµng hãa cña m×nh. Bªn c¹nh ®ã, víi nh÷ng ­u thÕ ®Æc biÖt cña m×nh, ViÖt kiÒu sÏ lµ cÇu nèi quan träng gióp c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cã thÓ th©m nhËp thÞ tr­êng Mü mét c¸ch hiÖu qu¶. Do hä ë trªn ®Êt Mü nªn hä hiÓu ®­îc v¨n ho¸ Mü, lèi sèng Mü, nhu cÇu tiªu dïng, tÝnh c¸ch cña ng­êi Mü, ®Æc ®iÓm cña thÞ tr­êng Mü, v× vËy hä sÏ lµ nh÷ng nhµ t­ vÊn vµ m«i giíi rÊt tèt cho c¸c doanh nghiÖp nÕu muèn xuÊt khÈu hµng hãa sang thÞ tr­êng nµy. * Ngoµi ra, chÝnh s¸ch më cöa vµ héi nhËp víi kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi, chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ thay thÕ nhËp khÈu sang nÒn kinh tÕ h­íng vÒ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ®ang vµ sÏ gãp phÇn gia t¨ng tiÒm lùc xuÊt khÈu vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng hãa ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng thÕ giíi nãi chung vµ thÞ tr­êng Mü nãi riªng. C¬ cÊu xuÊt khÈu cña ®Êt n­íc ®ang cã nh÷ng biÕn chuyÓn tÝch cùc theo h­íng ®a d¹ng ho¸ chñng lo¹i c¸c mÆt hµng vµ gia t¨ng tû träng hµng chÐ biÕn. Trªn thÕ giíi, ViÖt Nam ngµy cµng ®­îc biÕt ®Õn nh­ lµ mét quèc gia xuÊt khÈu hµng ®Çu ®èi víi mét sè mÆt hµng. Khã kh¨n Thø nhÊt, hÖ thèng ph¸p luËt Mü lµ mét hÖ thèng ph¸p luËt hÕt søc chÆt chÏ nh­ng v« cïng phøc t¹p. Bëi bªn c¹nh HÖ thèng ph¸p luËt Liªn bang, c¸c bang ë Mü ®Òu cã hÖ thèng luËt ph¸p riªng víi nh÷ng quy ®Þnh trong mét sè vÊn ®Ò kh¸ kh¸c biÖt. §iÒu ®ã g©y nªn nh÷ng c¶n trë kh«ng nhá cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam, ®ßi hái hä ph¶i n¾m b¾t ®­îc nh÷ng luËt lÖ kinh doanh vµ tËp qu¸n tiªu thô ë Mü míi cã thÓ cã kh¶ n¨ng gÆt h¸i ®­îc Ýt nhiÒu kÕt qu¶ ë thÞ tr­êng nµy. Thø hai, quan hÖ chÝnh trÞ ViÖt-Mü cßn mang tÝnh chÊt nh¹y c¶m. ChÝnh phñ Mü ch­a thùc sù ñng hé quan hÖ th­¬ng m¹i víi ViÖt Nam, ch­a dµnh cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam nh÷ng quan t©m cÇn thiÕt ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn th­¬ng m¹i gi÷a hai n­íc. ChÝnh s¸ch cña Mü th­êng mang tÝnh ¸p ®Æt, chÞu sù chi phèi cña c¸c vËn ®éng hµnh lang cña c¸c doanh nghiÖp Mü. Th¸i ®é thiÕu kh¸ch quan cña Mü ®­îc thÓ hiÖn trong ®¸nh gi¸ cña Bé th­¬ng m¹i Mü coi ViÖt Nam lµ n­íc cã “nÒn kinh tÕ phi thÞ tr­êng”, mét c¨n cø ®Ó phÝa Mü cã thÓ ®­a ra nh÷ng ph¸n quyÕt bÊt lîi ®èi víi ViÖt Nam trong vô kiÖn c¸ tra vµ c¸ basa (trong khi hÇu hÕt c¸c c«ng ty Mü lµm ¨n t¹i ViÖt Nam ®Òu cho r»ng ChÝnh phñ Mü nªn c«ng nhËn ViÖt Nam lµ n­íc cã nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng). Vµ gÇn ®©y nhÊt, th¸i ®é thiÕu thiÖn chÝ cña chÝnh phñ Mü cßn ®­îc thÓ hiÖn qua viÖc th«ng qua dù luËt HR-1950 g©y c¶n trë qu¸ tr×nh thùc hiÖn HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i song ph­¬ng vµ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn quan hÖ th­¬ng m¹i ViÖt Nam-Hoa Kú. Thø ba, ®ã lµ th¸ch thøc vÒ c¹nh tranh. HiÖn nay, mÆc dï thÞ tr­êng Mü cã nhu cÇu nhËp khÈu rÊt lín c¸c mÆt hµng mµ ViÖt Nam cã thÕ m¹nh, nh­ng viÖc th©m nhËp thÞ tr­êng nµy kh«ng dÔ dµng v× cã sù c¹nh tranh quyÕt liÖt gi÷a c¸c n­íc xuÊt khÈu vÒ gi¸ c¶, chÊt l­îng vµ sè l­îng. §Æc biÖt, Trung Quèc lµ mét trong nh÷ng ®èi thñ c¹nh tranh chÝnh ®èi víi c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam vµo Mü nh­ dÖt may, giµy dÐp, thuû s¶n, thñ c«ng mü nghÖ. ViÖc Trung Quèc gia nhËp Tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi vµ quan hÖ th­¬ng m¹i gia t¨ng gi÷a Trung Quèc vµ Mü cµng ®Æt ra nhiÒu th¸ch thøc ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. Ngoµi ra, gi¸ c¶ thÕ giíi ®èi víi nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam sang Mü cã xu h­íng gi¶m, dÉn ®Õn kÕt qu¶ lµ tuy tæng sè l­îng xuÊt khÈu t¨ng nh­ng gi¸ trÞ xuÊt khÈu l¹i t¨ng chËm, hoÆc kh«ng t¨ng. Bªn c¹nh ®ã, cßn rÊt nhiÒu yÕu tè kh¸c g©y khã kh¨n ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam khi th©m nhËp thÞ tr­êng Mü nh­: Nh÷ng yªu cÇu cao vÒ chÊt l­îng s¶n phÈm, tiªu chuÈn vÖ sinh, quy m« ®Æt hµng (th­êng víi sè l­îng lín), thêi gian giao hµng,…cña c¸c nhµ nhËp khÈu Mü ®èi víi hµng ho¸ cña ViÖt Nam (®©y còng chÝnh lµ nh÷ng ®iÓm yÕu cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam) VÊn ®Ò b¶n quyÒn, nh·n m¸c th­¬ng hiÖu (quy ®Þnh hÕt søc chÆt chÏ) VÒ phÝa c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam, ®a sè béc lé nh÷ng ®iÓm yÕu nh­: thiÕu hiÓu biÕt vÒ ph¸p luËt vµ thùc tiÔn kinh doanh quèc tÕ; thiÕu th«ng tin vÒ thÞ tr­êng vµ thÞ hiÕu kh¸ch hµng; n¨ng lùc vÒ vèn thÊp, c«ng nghÖ vµ thiÕt bÞ l¹c hËu, tr×nh ®é nh©n lùc, qu¶n lý cßn yÕu kÐm dÉn ®Õn chi phÝ s¶n xuÊt cao, gi¸ trÞ gia t¨ng thùc tÕ cña s¶n phÈm lµm ra thÊp, kh¶ n¨ng c¹nh tranh thÊp; ch­a chó träng x¸c lËp quyÒn së h÷u nh·n hiÖu, ho¹t ®éng tiÕp thÞ cßn yÕu; thiÕu am hiÓu thÞ tr­êng; chÊt l­îng hµng ch­a cao, ch­a æn ®Þnh, mÉu m· ®¬n ®iÖu,… Tãm l¹i nh÷ng khã kh¨n trªn ®ang lµ nh÷ng th¸ch thøc to lín ®èi cho ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh xuÊt khÈu hµng hãa sang thÞ tr­êng Mü nãi riªng còng nh­ trong tiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ nãi chung. Tuy nhiªn, ®iÒu ®ã lµ kh«ng thÓ tr¸nh khái vµ nã ®ang t¹o nªn mét søc Ðp to lín cho sù phÊn ®Êu cña mçi doanh nghiÖp còng nh­ toµn x· héi v× môc tiªu ®æi míi vµ ph¸t triÓn. III. Nh÷ng vÊn ®Ò cÇn l­u ý ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam khi xuÊt khÈu hµng hãa vµ thÞ tr­êng Mü Nghiªn cøu toµn diÖn thÞ tr­êng Mü Khi b¾t ®Çu kinh doanh t¹i mét thÞ tr­êng míi, ®iÒu tr­íc tiªn mµ bÊt cø doanh nghiÖp nµo còng kh«ng thÓ bá qua ®ã lµ t×m hiÓu vµ nghiªn cøu vÒ thÞ tr­êng ®ã. Bëi khi hiÓu biÕt t­êng tËn vÒ thÞ tr­êng ®ã, c¸c doanh nghiÖp míi cã thÓ biÕt ®­îc lµ m×nh cÇn ph¶i lµm nh÷ng g× vµ kh«ng nªn lµm nh÷ng g×. Còng nh­ vËy, khi kinh doanh t¹i t¹i Mü, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam còng cÇn ph¶i ®­îc trang bÞ ®Çy ®ñ th«ng tin khi lµm ¨n víi c¸c ®èi t¸c Mü. ë ®©y, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam khi nghiªn cøu thÞ tr­êng Mü cÇn chó ý nh÷ng vÊn ®Ò sau:- HiÓu ®­îc c¸c quy ®inh luËt lÖ cã liªn quan - X¸c ®Þnh cô thÓ kh¸ch hµng cña doanh nghiÖp lµ ai? Kh¸ch hµng ®ã cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng Mü nh­ thÕ nµo? Nh÷ng yªu cÇu cña thÞ tr­êng ®èi víi s¶n phÈm cña doanh nghiÖp? Nhu cÇu vÒ s¶n phÈm nh­ thÕ nµo? Lµm sao ®Ó mäi ng­êi biÕt vÒ s¶n phÈm cña m×nh? Mäi ng­êi sÏ chÊp nhËn mua s¶n phÈm Êy gi¸ bao nhiªu? Mua ë ®©u? ViÖc thùc hiÖn c«ng t¸c nghiªn cøu trªn cã thÓ thùc hiÖn b»ng nhiÒu c¸ch nh­: qua m¹ng Internet, qua s¸ch b¸o, t¹p chÝ, c¸c Ên phÈm trong vµ ngoµi n­íc, qua Bé th­¬ng m¹i ViÖt Nam ,..C¸ch tèt nhÊt hiÖn nay lµ sö dông dÞch vô cña c¸c c«ng ty m«i giíi cña Mü. Tuy nhiªn, gi¸ c¶ dÞch vô cña c¸c c«ng ty nµy rÊt cao, mét c«ng ty nhá cã tiÒm lùc tµi chÝnh Ýt ái sÏ khã lßng ®¸p øng næi. Nh­ng kh«ng v× thÕ mµ chóng ta kh«ng khai th¸c nguån th«ng tin quý gÝa nµy, bëi gi¸ c¶ th­êng ®i liÒn víi chÊt l­îng. C¸c c«ng ty nµy víi kh¶ n¨ng tiÕp cËn c¸c nguån th«ng tin quan träng vµ chuyªn s©u cïng víi nh÷ng ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu hiÖn ®¹i sÏ ®¸nh gi¸ s¶n phÈm cña b¹n vµ kh¶ n¨ng sèng cßn cña nã ë thÞ tr­êng ®Çy tÝnh c¹nh tranh cña Mü. Sau ®ã, cã thÓ trî gióp trong viÖc sµng läc hay triÓn khai nh÷ng môc tiªu tiÕp thÞ, x¸c ®Þnh nhu cÇu cho nghiªn cøu s©u h¬n vµ triÓn khai kÕ ho¹ch tiÕp thÞ toµn diÖn. Do vËy, c¸c doanh nghiÖp cã thÓ th«ng qua c¸c HiÖp héi ngµnh hµng hay liªn kÕt mét sè c«ng ty l¹i ®Ó cïng thuª chung dÞch vô t­ vÊn. Mét c¸ch kh¸c ®Ó cã ®­îc th«ng tin lµ trùc tiÕp ®Õn Mü ®Ó t×m hiÓu thÞ tr­êng. C¸ch nµy còng rÊt tèn kÐm, nh­ng kh«ng g× b»ng tai nghe m¾t thÊy.Sù tiÕp xóc trùc tiÕp víi thÞ tr­êng nhiÒu khi mang l¹i nh÷ng ph¸t kiÕn, nh÷ng c¬ héi lµm ¨n kh«ng ngê. Tuy nhiª, ®Ó ®¶m b¶o thµnh c«ng, mçi chuyÕn ®i nh­ vËy cÇn ®­îc chuÈn bÞ hÕt søc chu ®¸o. Nãi chung, Mü lµ mét thÞ tr­êng lín vµ ®a d¹ng, do ®ã dï ®· cã nhiÒu nhµ cung cÊp, nhiÒu ®èi thñ c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng nh­ng c¸c c¬ héi khai th¸c vµ kinh doanh kh«ng ph¶i lµ Ýt nÕu chóng ta biÕt t×m ra nh÷ng lèi ®i riªng cho hµng hãa cña m×nh. 2. T×m hiÓu hÖ thèng ph¸p luËt th­¬ng m¹i Mü Trong quan hÖ bu«n b¸n víi Mü, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn chó träng t×m hiÓu nh÷ng vÊn ®Ò ph¸p luËt sau, nhÊt lµ khi thùc hiÖn xuÊt khÈu hµng hãa vµo Mü. Thø nhÊt, LuËt ThuÕ vµ H¶i quan. §iÒu quan träng trong LuËt thuÕ vµ H¶i quan lµ cÇn hiÓu râ HÖ thèng Danh môc thuÕ quan thèng nhÊt cña Mü, ®Ó biÕt ®­îc s¶n phÈm cña m×nh xuÊt khÈu vµo Mü ph¶i chÞu thuÕ suÊt bao nhiªu. V× Danh môc nµy th­êng thay ®æi, c¸c doanh nghiÖp ph¶i cã b¶n míi nhÊt ®Ó nghiªn cøu. Khi biÕt ®­îc møc thuÕ ph¶i nép ®èi víi hµng ho¸ cña m×nh, c¸c doanh nghiÖp cÇn biÕt m×nh ph¶i c¹nh tranh víi nh÷ng nhµ s¶n xuÊt kinh doanh nµo vÒ mÆt hµng ®ã t¹i Mü, ®Æc biÖt lµ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn nh­ n­íc ta, ®­îc h­ëng chÕ ®é ­u ®·i ThuÕ quan phæ cËp GSP. GSP lµ hÖ thèng phøc t¹p, trong ®ã nªu ®Çy ®ñ nh÷ng yªu cÇu ®Ó ®­îc h­ëng GSP, tr­êng hîp nµo sÏ bÞ ®­a ra khái danh s¸ch ®­îc h­ëng GSP. TiÕp theo, c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu hµng hãa vµo Mü còng cÇn ph¶i biÕt râ c¸ch x¸c ®Þnh gi¸ trÞ hµng hãa ®Ó thu thuÕ cña H¶i quan Mü. HiÖn nay, Mü dïng ph­¬ng ph¸p ®Þnh gi¸ theo “gi¸ trÞ giao dÞch” ®Ó lµm c¬ së chÝnh cho viÖc ®Þnh gi¸ hµng nhËp khÈu ®Ó tÝnh thuÕ. Trong LuËt ThuÕ vµ H¶i quan, c¸c doanh nghiÖp còng cÇn ph¶i chó ý ®Õn PhÝ thñ tôc H¶i quan. Nh÷ng quy ®Þnh vÒ m¸c, m· lµ nh÷ng quy ®Þnh mµ c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu hµng hãa vµo Mü cÇn hÕt søc l­u ý: mäi hµng hãa nhËp khÈu cã xuÊt xø ngo¹i quèc ph¶i ghi râ rµng, kh«ng tÈy xo¸ ®­îc, ë chç dÔ nh×n thÊy trªn bao b× xuÊt nhËp khÈu tªn ng­êi mua cuèi cïng ë Mü, tªn b»ng tiÕng Anh n­íc xuÊt xø hµng hãa ®ã. Thø hai, nh÷ng lo¹i luËt lÖ cÇn biÕt tiÕp theo lµ LuËt kh¾c phôc nh÷ng bÊt lîi trong th­¬ng m¹i cña Mü. Cã hai luËt quan träng lµ luËt thuÕ bï gi¸ vµ luËt thuÕ chèng ph¸ gi¸. Mét ®iÒu luËt n÷a cÇn chó ý ®ã lµ: QuyÒn tù vÖ vµ b¶o hé quyÒn së h÷u trÝ tuÖ. Mü ®­îc quyÒn ¸p dông quyÒn tù vÖ theo ®iÒu 19 cña HiÖp ®Þnh chung vÒ Th­¬ng m¹i vµ ThuÕ quan (GATT), cã nghÜa lµ tuy ®· cho c¸c n­íc h­ëng ­u ®·i vÒ thuÕ vµ phi thuÕ quan, nh­ng nÕu xÐt thÊy s¶n xuÊt trong n­íc bÞ ph­¬ng h¹i, Mü sÏ dµnh quyÒn ®¬n ph­¬ng huû bá c¸c ­u ®·i ®ã vµ ¸p dông c¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ hoÆc cÊm nhËp khÈu c¸c lo¹i hµng hãa ®ã vµo Mü. VÒ b¶o hé quyÒn së h÷u trÝ tuÖ, Mü cã quy chÕ nghiªm cÊm viÖc sö dông bÊt hîp ph¸p quyÒn t¸c gi¶, mÉu m·, kiÓu d¸ng c«ng nghiÖp. Tr­êng hîp vi ph¹m b¶n quyÒn, lµm gi¶ m¹o mÉu m·, nh·n hiÖu sÏ bÞ trõng ph¹t nÆng. Bªn c¹nh nh÷ng quy ®Þnh trªn, Mü cã quy ®Þnh tr¸ch nhiÖm ®èi víi s¶n phÈm ®Ó b¶o vÖ ng­êi tiªu dïng nh­ sau: ng­êi s¶n xuÊt ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ chÊt l­îng hµng hãa ®èi víi søc khoÎ ng­êi tiªu dïng. NÕu s¶n xuÊt sai quy chÕ vÒ chÊt l­îng quèc gia sÏ bÞ ph¹t. Cã thÓ nãi r»ng, nh÷ng khã kh¨n vÒ mÆt luËt ph¸p ®èi víi doanh nghiÖp ViÖt Nam khi tiÕn vµo thÞ tr­êng Mü lµ rÊt lín vµ chóng xuÊt ph¸t tõ nh÷ng khÝa c¹nh vµ kinh doanh cña ViÖt Nam ®· cã, nh­ng cã thÓ ch­a ®ñ, cßn chung chung, ch­a cã hÖ thèng c¸c luËt gia t­ vÊn cho c¸c nhµ s¶n xuÊt kinh doanh xuÊt khÈu, nhÊt lµ sang Mü; trong khi ®ã hÖ thèng ph¸p luËt th­¬ng m¹i Mü lµ rÊt phøc t¹p; nh­ng c¸c nhµ s¶n xuÊt kinh doanh cña ViÖt Nam vµ c¶ nhiÒu luËt gia ViÖt Nam l¹i cã hiÓu biÕt Ýt vÒ hÖ thèng ph¸p luËt th­¬ng m¹i Mü. Nh­ vËy, cã thÕ thÊy râ r»ng , nÕu chØ biÕt s¶n xuÊt mµ ch­a biÕt kü cµng luËt ch¬i bu«n b¸n n¬i m×nh ®­a hµng ®Õn b¸n th× kÕt qu¶ sÏ lµ hiÖu qu¶ kinh doanh thÊp. T¸c h¹i cña hiÖu qua kinh doanh thÊp kh«ng chØ ¶nh h­ëng ®Õn doanh nghiÖp xuÊt khÈu mµ cßn ¶nh h­ëng ®Õn sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt n­íc nãi chung. 3. T¨ng c­êng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng hãa ViÖt Nam Mét trong nh÷ng khã kh¨n trong qu¸ tr×nh xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Mü cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam lµ n¨ng lùc c¹nh tranh cßn rÊt thÊp. §Ó n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng hãa xuÊt khÈu, c¸c doanh nghiÖp cÇn gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò sau: * VÒ chÊt l­îng s¶n phÈm: C¸c doanh nghiÖp nhÊt thiÕt ph¶i ¸p dông c¸c ph­¬ng ph¸p qu¶n lý chÆt chÏ vÒ qu¶n lý doanh nghiÖp, qu¶n lý quy tr×nh s¶n xuÊt, chÊt l­îng s¶n phÈm theo c¸c hÖ thèng tiªu chuÈn quèc tÕ nh­ ISO 9000, ISO 9002, GMP, HACCP,..vµ c¸c quy ®Þnh cña c¸c c¬ quan kiÓm so¸t chÊt l­îng s¶n phÈm cña Mü ®èi víi nh÷ng mÆt hµng mµ m×nh tham gia kinh doanh. (vÝ dô nh­ nh÷ng hµng hãa lµ l­¬ng thùc thùc phÈm cÇn ph¶i tu©n thñ nh÷ng quy ®Þnh cña c¬ quan qu¶n lý thùc phÈm vµ d­îc phÈm FDA). * VÒ gi¸ c¶: §Ó ng©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh vÒ gi¸ c¶ cña hµng hãa xuÊt khÈu, c¸c doanh nghiÖp cÇn tËn dông ®Õn møc tèi ®a c¸c nguyªn phô liÖu s¶n xuÊt trong n­íc nh»m h¹n chÕ chi phÝ ®Õn møc thÊp nhÊt cã thÓ (ViÖc ¸p dông c¸c hÖ thèng qu¶n lý chÊt l­îng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt mét c¸ch chÆt chÏ còng lµ mét biÖn ph¸p quan träng ®Ó gi¶m tèi ®a nh÷ng l·ng phÝ kh«ng cÇn thiÕt). MÆt kh¸c, hiÖn nay ViÖt Nam chñ yÕu xuÊt khÈu qua c¸c n­íc trung gian hoÆc gia c«ng cho c¸c doanh nghiÖp Mü, ®iÒu nµy sÏ lµm t¨ng gi¸ s¶n phÈm ë kh©u b¸n hµng tíi ng­êi tiªu dïng cuèi cïng. Do vËy, cÇn tõng b­íc chuyÓn viÖc xuÊt khÈu gi¸n tiÕp sang xuÊt khÈu trùc tiÕp cho phï hîp víi th«ng lÖ bu«n b¸n cña thÞ tr­êng Mü. * VÒ cÊu hµng xuÊt khÈu: C¸c doanh nghiÖp nªn gi¶m xuÊt khÈu s¶n phÈm th« vµ s¬ chÕ, t¨ng tû träng c¸c s¶n phÈm chÕ biÕn ngµy cµng s©u vµ tinh trong c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu nh»m lµm t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng hãa, ®ång thêi lµm gia t¨ng gi¸ trÞ hµng xuÊt khÈu, ®Èy nhanh tèc ®é t¨ng tr­ëng kim ng¹ch xuÊt khÈu. * VÒ nh·n hiÖu s¶n phÈm: §©y lµ mét vÊn ®Ò hÕt søc nãng báng ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam, nhÊt lµ nh÷ng nhµ xuÊt khÈu ®ang cã chiÕn l­îc th©m nhËp thÞ tr­êng n­íc ngoµi. Bëi hiÖn nay cã kh¸ nhiÒu c¸c nh·n hiÖu s¶n phÈm cña ViÖt Nam ®· bÞ mÊt th­¬ng hiÖu trªn thÞ tr­êng n­íc ngoµi, vÝ dô nh­ b¸nh phång t«m Sa Giang, Saigon exort, VÜnh H¶o, bia Sµi Gßn, cµ phª Trung Nguyªn….HËu qu¶ cña viÖc mÊt th­¬ng hiÖu lµ nguy c¬ mÊt thÞ tr­êng tiªu thô ®èi víi s¶n phÈm ®· bÞ “mÊt th­¬ng hiÖu”. Lý do ®¬n gi¶n lµ ng­êi së h÷u th­¬ng hiÖu ®· ®­îc ®¨ng ký sÏ ®­îc ®éc quyÒn sö dông th­¬ng hiÖu nµy t¹i l·nh thæ ®¨ng ký. Nh­ vËy, viÖc tiªu thô s¶n phÈm mang th­¬ng hiÖu nµy sÏ bÞ ng¨n cÊm. V× vËy ®Ó tù b¶o vÖ m×nh tr­íc, c¸c doanh nghiÖp cÇn sím cã kÕ ho¹ch ®¨ng ký nh·n hiÖu cho s¶n phÈm cña m×nh t¹i mét sè thÞ tr­êng mµ s¶n phÈm cña m×nh cã thÓ ph¸t triÓn ®­îc. T¹i Mü, thñ tôc ®¨ng ký nh·n hiÖu hµng hãa ®­îc thùc hiÖn nh­ sau: 1.C¬ së nép ®¬n ®¨ng ký nh·n hiÖu hµng hãa t¹i Mü: 1.1.Nh·n hiÖu ®· sö dông t¹i Mü 1.2.Nh·n hiÖu cã dù ®Þnh sö dông t¹i Mü 1.3.Nh·n hiÖu ®· nép ®¬n ®¨ng ký t¹i mét n­íc kh¸c (lµ thµnh viªn cña C«ng ­íc Paris hoÆc cña tho¶ ­íc vÒ nh·n hiÖu hµng hãa mµ Mü c«ng nhËn) 1.4.Nh·n hiÖu ®· ®¨ng ký t¹i mét n­íc kh¸c (lµ thµnh viªn cña C«ng ­íc Paris hoÆ cña tho¶ ­íc vÒ nh·n hiÖu hµng hãa mµ Mü c«ng nhËn). Quy tr×nh xÐt nghiªm 2.1. §¬n ®¨ng ký nh·n hiÖu hµng hãa sÏ ®­îc xÐt nghiÖm trong vßng 6 th¸ng kÓ tõ ngµy nép ®¬n. NÕu kh«ng cã bÊt kú söa ®æi, bæ sung hay ph¶n ®èi nµo cña xÐt nghiÖm viªn ®­a ra trong thêi h¹n xÐt nghiÖm, ®¬n sÏ ®­îc chuyÓn sang c«ng bè së h÷u c«ng nghiÖp ®Ó bÊt kú bªn thø ba nµo cã quyÒn lîi vµ lîi Ých liªn quan cã thÓ ph¶n ®èi viÖc ®¨ng ký nh·n hiÖu hµng hãa 2.2.NÕu kh«ng cã ®¬n ph¶n ®èi, nh·n hiÖu nép ®¬n trªn c¬ së ®· sö dông (1.1) hoÆc ®· ®¨ng ký t¹i mét n­íc kh¸c (1.4) sÏ ®­îc cÊp giÊy chøng nhËn. Nh÷ng ®¬n nép trªn c¬ së ®· nép t¹i mét n­íc kh¸c (1.3) sÏ ®­îc cÊp v¨n b»ng khi vµ chØ khi ®¬n ®ã ®· ®­îc cÊp giÊy chøng nhËn t¹i n­íc nép ®¬n c¬ së. NÕu ®¬n nép trªn c¬ së dù ®Þnh sö dông t¹i Mü(1.2), c¬ quan ®¨ng ký Mü sÏ ra mét th«ng b¸o vÒ viÖc chÊp nhËn ®¬n. Ng­êi nép ®¬n theo ®ã sÏ cã thêi h¹n tèi ®a lµ 3 n¨m ®Ó nép b»ng chøng sö dông nh·n hiÖu t¹i Mü. Mét khi b»ng chøng sö dông nh·n hiÖu ®­îc nép vµ ®­îc c¬ quan ®¨ng ký chÊp thuËn trong thêi h¹n nép ®¨ng ký, nh·n hiÖu ®ã sÏ ®­îc cÊp b»ng. 2.3. Nh­ vËy, thêi gian ®¨ng ký nh·n hiÖu hµng hãa t¹i Mü kÓ tõ khi nép ®¬n ®Õn khi cÊp b»ng phô thuéc vµo c¬ së nép ®¬n vµ xÐt nghiÖm ®¬n. * VÒ dÞch vô sau b¸n hµng: Theo c¸c nhµ kinh doanh Mü, hµng hãa ®Õn tay ng­êi tiªu dïng cã nghÜa lµ ng­êi b¸n hµng míi chØ hoµn thµnh mét nöa c«ng ®o¹n cña qu¸ tr×nh b¸n hµng, cßn mét nöa sau ®ã lµ nh÷ng dÞch vô phôc vô ng­êi tiªu dïng sau b¸n hµng. §©y lµ mét ®iÒu rÊt ®Æc tr­ng cña ho¹t ®éng kinh doanh t¹i Mü mµ c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn hÕt søc chó ý nÕu muèn kinh doanh thµnh c«ng t¹i ®©y. Do ®ã, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn ph¶i quan t©m tíi nh÷ng vÊn ®Ò dich vô sau b¸n hµng nh­: b¶o hµnh, söa ch÷a, b¶o d­ìng, h­íng dÉn sö dông… Tãm l¹i, ph¶i lu«n t©m niÖm mét ®iÒu lµ “kh¸ch hµng lµ th­îng ®Õ”. Cã nh­ vËy míi b¸n ®­îc hµng vµ míi thu ®­îc lîi nhuËn. 4. T×m hiÓu vÒ ®µm ph¸n ký kÕt hîp ®ång víi doanh nh©n Mü vµ nh÷ng quy ®Þnh ph¸p lý vÒ hîp ®ång. * VÒ ®µm ph¸n, th­¬ng l­îng ký kÕt hîp ®ång ng­êi Mü th­êng cã tÝnh c¸ch m¹nh mÏ, th¼ng th¾n, lu«n tù tin vµ ®Ò cao vai trß c¸ nh©n. Trong ®µm ph¸n, theo kinh nghiÖm truyÒn thèng, sau vµi c©u x· gi¸o ng¾n gän, ng­êi Mü lËp tøc diån trÝ tuÖ vµo nh÷ng phót ®µm ph¸n ®Çu tiªn. NÕu hä b¾t ®óng m¹ch, hµng lo¹t vÊn ®Ò ®­îc ®­a ra xem xÐt ngay sau ®ã. Ng­îc l¹i, nÕu hä cã vÎ ®¨m chiªu hay bµng quan - ®©y lµ dÊu hiÖu cña th­¬ng l­îng bÊt thµnh. NÕu cuéc ®èi tho¹i tr¶i qua mét kho¶ng thêi gian mµ vÉn chËm ch¹p ë chuyÖn ngoµi lÒ th× mäi cè g¾ng l«i cu«n th­¬ng nh©n Mü vµo chñ ®Ò chÝnh sÏ rÊt vÊt v¶ mµ gÇn nh­ n¾m ch¾c thÊt b¹i. Ng­êi Mü kh«ng tèn søc ®Ó tham gia vµo mét th­¬ng vô mµ kh«ng tiªn liÖu ®­îc lîi nhuËn. Th­¬ng l­îng víi ng­êi Mü kh«ng chØ khã vÒ x¸c ®Þnh sè l­îng (v× c¸ch lµm ¨n nhá kh«ng cho phÐp ®¶m b¶o ch¾c ch¾n khèi l­îng hµng giao ®óng thêi h¹n) mµ cßn khã vÒ chÊt l­îng. ChÊt l­îng hµng xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng Mü ph¶i ®­îc ®¶m b¶o bµng giÊy x¸c nhËn cña c¸c tæ chøc qu¶n lý chÊt l­îng cã tiÕng t¨m trªn thÕ giíi hoÆc Ýt ra lµ cña c¸c c«ng ty lín thuéc n­íc thø ba. Th­¬ng l­îng nhanh chãng kh«ng cã nghÜa lµ ng­êi Mü qu¸ giái tÝnh to¸n ®Ò ®­a ra c¸c quyÕt ®Þnh chÝnh x¸c mµ ®¬n gi¶n lµ phong c¸ch cña ng­êi Mü nh­ vËy. DÜ nhiªn ®· nhanh chãng th­êng hay s¬ hë vµ ®Ó gi¶m bít rñi ro kinh doanh, th­¬ng nh©n Mü cã bÝ quyÕt lµ so¹n th¶o s½n hîp ®ång víi c¸c diÒu kho¶n rµng buéc chÆt chÏ vÒ sè l­îng, chÊt l­îng, thêi gian giao hµng, vµ nh÷ng chi tiÕt cã tÝnh chÊt thñ thuËt ®Ó khi cÇn cã thÓ buéc ®èi t¸c n­íc ngoµi ra toµ mµ t¹i ®ã th­¬ng nh©n Mü dÔ dµng th¾ng kiÖn. §ã lµ mét c¸ch tù b¶o vÖ b»ng c¸c thñ ®o¹n ph¸p lý. NÕu doanh nghiÖp b¾t tay vµo giao dÞch víi ®èi t¸c Mü, sÏ cã c¶ mét nói c¸c mÉu in s½n ph¶i ký. §ã lµ mét c¸ch tù b¶o vÖ cña phÝa ®èi t¸c Mü ®Ó buéc doanh nghiÖp ph¶i cam ®oan tõ bá c¸c quyÒn lîi cña m×nh. V× vËy, doanh nghiÖp ph¶i ®äc kü c¸c giÊy tê nµy. Nªn nhí r»ng trõ c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt cña nhµ n­íc hay tiÓu bang, khi ®µm ph¸n doanh nghiÖp hoµn toµn cã quyÒn ph¶n ®èi bÊt kú ®iÒu g× mµ ®èi t¸c Mü ®­a ra trong hîp ®ång, hoÆc c¸c giÊy tê cña c«ng ty. §ã chØ lµ c¸ch ®Ó hä hï do¹. N­íc Mü lu«n chiÕm ­u thÕ vÒ mÆt kü thuËt. V× vËy, ph¶i l­u ý hai diÓm ®Çu tiªn lµ: Ph¶i cã chÝnh s¸ch gi¸ linh ho¹t, v× gi¸ c¶ sÏ lµ ­u thÕ duy nhÊt cña doanh nghiÖp t¹i n¬i ng­êi ta cã thÓ lÊy lµm tÊt c¶. Ph¶i ®¹t tiªu chuÈn chÊt l­îng cao, c¶ trªn thùc tÕ chø kh«ng ph¶i chØ trªn giÊy tê. V× hä ch¾c ch¾n ®ßi hái ph¶i gi÷ lêi høa. §ã lµ nh÷ng c¬ së ®Çu tiªn ®Ó doanh nghiÖp cã thÓ b­íc vµo giao dÞch víi mét c«ng ty Mü. * Nh÷ng quy ®Þnh ph¸p lý vÒ hîp ®ång: C¸c hîp ®ång xuÊt khÈu hµng hãa gi÷a th­¬ng nh©n ViÖt Nam vµ Mü cã thÓ trùc tiÕp ®iÒu chØnh bëi luËt th­¬ng m¹i ViÖt Nam hoÆc Bé luËt th­¬ng m¹i thèng nhÊt cña Mü (UCC). Gi÷a luËt th­¬ng m¹i ViÖt Nam vµ Bé luËt th­¬ng m¹i thèng nhÊt cña Mü cã nhiÒu ®iÓm kh¸c biÖt, nhÊt lµ c¸c quy ®Þnh vÒ h×nh thøc vµ néi dung cña hîp ®ång. LuËt th­¬ng m¹i ViÖt Nam quy ®Þnh néi dung hîp ®ång b¾t buéc ph¶i cã ®ñ c¸c ®iÒu kho¶n chñ yªu nh­ tªn hµng, sè l­îng, quy c¸ch, phÈm chÊt, gi¸ c¶, thanh to¸n, thêi gian, ®Þa ®iÓm p­¬ng thøc giao hµng. Trong khi ®ã, Bé luËt th­¬ng m¹i thèng nhÊt Mü quy ®Þnh néi dung chñ yÕu cña hîp ®ång chØ bao gåm: tªn hµng, sè l­îng vµ quy c¸ch phÈm chÊt hµng hãa. Trong c¸c hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu cã thÓ vËn dông c¶ c¸c tËp qu¸n th­¬ng m¹i h×nh thµnh ë Mü, ®Æc biÖt lµ nh÷ng tËp qu¸n cã néi dung tr¸i ng­îc víi tËp quan th­¬ng m¹i quèc tÕ th«ng th­êng. VÝ dô c¸c ®iÒu kiÖn c¬ së giao hµng FOB cña Mü kh¸c so víi ®iÒu kiÖn c¬ së giao hµng FOB quy ®inh trong Incoterms. V× vËy, c¸c nhµ kinh doanh ViÖt Nam ph¶i chó ý tíi c¸c néi dung nµy ®Ó tr¸nh c¸c tranh chÊp ph¸t sinh khi ký kÕt vµ thùc hiÖn hîp ®ång. 5. C¸c vÊn ®Ò vÒ H¶i quan: * §Ó gi¶i quyÕt nhanh chãng thñ tôc H¶i quan, nhµ xuÊt khÈu cÇn l­u ý mét sè ®iÓm sau: Cung cÊp tÊt c¶ c¸c th«ng tin ®­îc yªu cÇu trong tê khai H¶i quan vµ ho¸ ®¬n ChuÈn bÞ thËt cÈn thËn c¸c tê khai. §¸nh m¸y, in mét c¸ch râ rµng, chõa kho¶ng trèng ®ñ réng gi÷a c¸c dßng, cung cÊp c¸c sè liÖu theo ®óng cét §¶m b¶o r»ng c¸c chøng tõ ®· ghi ®Çy ®ñ nh÷ng th«ng tin ®· ®­îc thÓ hiÖn trong phiÕu ®ãng gãi hîp thøc. §¸nh dÊu vµ ®¸nh sè tõng kiÖn hµng sao cho chóng cã thÓ dÔ dµng ®­îc nhËn biÕt qua c¸c ký hiÖu vµ sè hiÖu t­¬ng øng thÓ hiÖn trong chøng tõ . M« t¶ chi tiÕt tõng lo¹i hµng hãa trong tõng kiÖn hµng trong ho¸ ®¬n chøng tõ. Ghi tªn n­íc xuÊt xø lªn hµng hãa mét c¸ch râ rµng vµ dÔ thÊy, céng thªm c¸c quy ®Þnh kh¸c theo ph¸p luËt Mü vÒ nh·n hiÖu hµng hãa vµ xuÊt xø, trõ tr­êng hîp hµng hãa ®ã ®­îc miÔn trõ khái c¸c quy ®Þnh vÒ ghi tªn n­íc xuÊt xø. Tu©n thñ c¸c ®iÒu kho¶n cña nh÷ng ®¹o luËt riªng biÖt cña Mü ¸p dông cho hµng hãa cña nhµ nhËp khÈu, vÝ dô c¸c quy dÞnh liªn quan tíi thùc phÈm, d­îc phÈm, mü phÈm, ®å uèng cã cån, chÊt phãng x¹,… Tu©n thñ nghiªm ngÆt nh÷ng h­íng dÉn vÒ c¸ch lËp ho¸ ®¬n, ®ãng gãi, tªn m¸c, nh·n hiÖu.. mµ kh¸ch hµng Mü yªu cÇu. Liªn hÖ víi H¶i quan Mü ®Ó triÓn khai c¸c tiªu chuÈn vÒ bao gãi cho hµng hãa cña nhµ xuÊt khÈu Tæ chøc kiÓm tra an ninh chÆt chÏ ë doanh nghiÖp còng nh­ qu¸ tr×nh vËn chuyÒn hµng hãa tíi n¬i göi hµng hãa – kh«ng ®­îc ®Ó nh÷ng kÎ bu«n lËu thuèc phiÖn lîi dông c¸c kiÖn hµng cña nhµ xuÊt khÈu. C©n nh¾c kh¶ n¨ng sö dông dÞch vô cña nh÷ng h·ng vËn t¶i cã tham gia hÖ thèng kª khai hµng hãa tù ®éng. * L­u ý vÒ sù kh¸c nhau vÒ thñ tôc gi÷a H¶i quan ViÖt Nam víi H¶i quan Mü ë Mü ®a sè viÖc th«ng quan do c¸c c«ng ty dÞch vô H¶i quan thùc hiÖn trong khi ë ViÖt Nam th­êng lµ c¸c doanh nghiÖp tù thùc hiÖn. Chøng tõ th«ng quan ë Mü thÓ ë d¹ng giÊy nh­ ë ViÖt Nam hoÆc ë d¹ng th­ ®iÖn tö. H¶i quan Mü yªu cÇu vÒ nh·n hiÖu hµng hãa kh¾t khe vµ cô thÓ h¬n ë ViÖt Nam H¶i quan Mü yªu cÇu vÒ ®ãng gãi hµng hãa ph¶i ®ång nhÊt chñng lo¹i hµng, ngoµi bao b× ph¶i thÓ hiÖn râ sè l­îng, träng l­îng hµng, nÕu nhiÒu lo¹i hµng xÕp lÉn lén khã kiÓm tra th× toµn bé sè hµng ®ã sÏ bÞ ®¸nh møc thuÕ cña lo¹i hµng cã thuÕ suÊt cao nhÊt. H¶i quan Mü yªu cÇu ho¸ ®¬n th­¬ng m¹i ghi chi tiÕt h¬n ë ViÖt Nam. 6. Qu¶ng c¸o giíi thiÖu s¶n phÈm Trong thÕ giíi bïng næ th«ng tin vµ tiÕp thÞ, qu¶ng c¸o hiÖn ®¹i, c¸c doanh nghiÖp n­íc ta kh«ng thÓ chØ ngåi chê c¸c c¬ héi kinh doanh tù nhiªn ®Õn mµ cÇn ph¶i chñ ®éng t×m kiÕm th«ng tin vµ giíi thiÖu m×nh mét c¸ch phï hîp. Cã hµng tèt, nh­ng kh«ng biÕt giíi thiÖu, qu¶ng c¸o phï hîp sÏ rÊt khã b¸n hµng ë Mü. Do ®ã c¸c doanh nghiÖp cÇn giíi thiÖu hµng hãa ë Mü th«ng qua c¸c ho¹t ®éng qu¶ng c¸o xóc tiÕn b¸n hµng, vÝ dô nh­ tham gia c¸c héi chî triÓm l·m ®Ó giíi thiÖu c«ng ty vµ hµng hãa cña m×nh, liªn hÖ trùc tiÕp víi c¸c hiÖp héi ë Mü hoÆc c¬ quan xóc tiÕn th­¬ng m¹i cña ViÖt Nam ë Mü ®Ó nhê hä gióp cung cÊp th«ng tin vÒ doanh nghiÖp cho c¸c kh¸ch hµng Mü, më c¸c trang Web cña riªng c«ng ty ®Ó kh¸ch hµng cã thÓ truy cËp t×m kiÕm nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt…. 7. Mét sè l­u ý vÒ tr¸ch nhiÖm s¶n phÈm trªn thÞ tr­êng Mü Ngoµi nh÷ng quy ®Þnh vÒ thuÕ quan vµ h¶i quan khi xuÊt khÈu hµng ho¸ vµo thÞ tr­êng Mü, c¸c doanh nghiÖp cÇn quan t©m tíi luËt vÒ “tr¸ch nhiÖm s¶n phÈm”. Theo luËt nµy, ng­êi s¶n xuÊt hoÆc b¸n hµng ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm ®èi víi ng­êi tiªu dïng vÒ chÊt l­îng s¶n phÈm b¸n ra trªn thÞ tr­êng Mü. Trªn thùc tÕ, nh÷ng vô kiÖn c¸o vÒ tr¸ch nhiÖm s¶n phÈm do ng­êi tiªu dïng khëi kiÖn th­êng lµm cho c¸c doanh nghiÖp tèn kÐm rÊt nhiÒu thêi gian vµ tiÒn b¹c. ChÝnh v× vËy, kinh nghiÖm cña c¸c nhµ xuÊt khÈu thµnh c«ng trªn thÞ tr­êng Mü kh¼ng ®Þnh r»ng mua b¶o hiÓm vÒ th­¬ng m¹i ®èi víi hµng ho¸ t¹i c¸c c«ng ty b¶o hiÓm lµ mét biÖn ph¸p kh«n ngoan. §Ó tr¸nh phiÒn phøc vµ tèn kÐm do kiÖn c¸o cña ng­êi tiªu dïng Mü, nhµ xuÊt khÈu nªn mua b¶o hiÓm rui ro khi xuÊt hµng sang Mü. Nh÷ng c«ng ty cung cÊp lo¹i h×nh b¶o hiÓm nµy th­êng lµ c¸c c«ng ty b¶o hiÓm quèc tÕ lín. NÕu kh«ng, khi bÞ thua kiÖn, ®©y sÏ lµ thiÖt h¹i lín ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. Trong tr­êng hîp kh«ng båi th­êng thanh to¸n cïng víi l·i suÊt theo ph¸n quyÕt cña toµ ¸n th× tµi s¶n mµ doanh nghiÖp ViÖt Nam cã ë Mü ®Òu cã kh¶ n¨ng bÞ tÞch biªn. ThËm chÝ, tµi s¶n cña ng­êi xuÊt khÈu n­íc thø ba còng cã thÓ bÞ tÞch biªn, theo tho¶ thuËn mµ toµ ¸n Mü nhê n­íc kia trî gióp t­ ph¸p. Tuy nhiªn, nÕu cã x¶y ra kiÖn c¸o vÒ tr¸ch nhiÖm s¶n phÈm, c¸c doanh nghiÖp cÇn l­u ý mét ®iÓm lµ ë c¸c tiÓu bang Mü, mét nhµ s¶n xuÊt hoÆc xuÊt khÈu n­íc ngoµi chØ ph¶i hÇu toµ nÕu cã mèi liªn hÖ tèi thiÓu víi tiÓu bang- níi ng­êi tiªu dïng Mü khëi kiÖn. NghÜa lµ, nÕu doanh nghiÖp ViÖt Nam kh«ng cã mèi quan hÖ ®Çy ®ñ víi tiÓu bang ®ã th× toµ ¸n tiÓu bang kh«ng cã quyÒn b¾t ra hÇu toµ ®Ó ph¸n quyÕt. Víi lÝ do ®ã, c¸c nhµ xuÊt khÈu ViÖt Nam khi ®­a hµng vµo Mü nªn h¹n chÕ c¸c quan hÖ cã tÝnh thñ tôc hay hîp ®ång ph¸p lý riªng rÏ víi tiÓu bang nhá. Bëi v× ë Mü, c¸c toµ ¸n tiÓu bang th­êng hay thiªn t­ ®èi víi ng­êi tiªu dïng Mü, kh«ng kh¸ch quan nh­ toµ ¸n liªn bang. 8. Mét sè ®iÒu cÇn l­u ý kh¸c: * VÒ vÊn ®Ò thanh to¸n: HiÖn nay, ph­¬ng thøc thanh to¸n chñ yÕu cho c¸c hîp ®ång xuÊt khÈu sang Mü lµ ph­¬ng thøc dïng th­ tÝn dông (L/C). §Ó ®¶m b¶o r»ng phÝa ViÖt Nam cã thÓ ®­îc ng©n hµng thanh to¸n ®Çy ®ñ th× c¸c doanh nghiÖp nªn chó ý tíi nh÷ng vÊn ®Ò sau: Thu thËp ®Çy ®ñ c¸c chøng tõ mµ L/C ®· quy ®Þnh. Bé chøng tõ nµy cã thÓ bao gåm giÊy chøng nhËn chÊt l­îng, giÊy chøng nhËn träng l­îng, giÊy chøng nhËn kiÓm dÞch, giÊy chøng nhËn b¶o hiÓm, giÊy chøng nhËn xuÊt xø,.. vµ cã thÓ thu thËp ®­îc tr­íc khi giao hµng LËp ho¸ ®¬n, hèi phiÕu c¨n cø vµo t×nh h×nh giao hµng thùc tÕ theo c¸c nguyÒn t¾c: + KhÈn tr­¬ng, nhanh chãng. Trªn nguyªn t¾c lËp chøng tõ cµng nhanh th× ng­êi xuÊt khÈu cµng cã thÓ thu ®­îc tiÒn nhanh. MÆt kh¸c, theo quy ®Þnh chung th× chøng tõ ph¶i ®­îc giao cho ng©n hµng trong vßng 21 ngµy kÓ tõ khi nhËn ®­îc vËn ®¬n. + Chøng tõ ph¶i ®ång bé. L/C quy ®Þnh chøng tõ nµo th× ph¶i cã ®Çy ®ñ chøng tõ ®ã. + Chøng tõ ph¶i phï hîp víi L/C vÒ mÆt h×nh thøc + Chøng tõ ph¶i phï hîp víi quy ®Þnh cña ng©n hµng thanh to¸n. * Sö dông c¸c lo¹i h×nh dÞch vô t­ vÊn nh­: t­ vÊn nghiªn cøu thÞ tr­êng, t­ vÊn kinh doanh, t­ vÊn ph¸p lý, t­ vÊn vÒ së h÷u trÝ tuÖ..Sù t­ vÊn ®óng lóc sÏ rÊt cã lîi cho doanh nghiÖp kinh doanh trªn ®Êt Mü vµ còng ®Ó doanh nghiÖp tr¸nh ®­îc nh÷ng r¾c rèi, tæn h¹i vÒ uy tÝn hay nh÷ng tæn h¹i vÒ tiÒn cña. Tãm l¹i ®Ó kinh doanh cã hiÖu qu¶ t¹i thÞ tr­êng Mü, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam kh«ng nh÷ng ph¶i n¾m v÷ng nhu cÇu thÞ tr­êng, thÞ hiÕu ng­êi tiªu dïng, ®¶m b¶o s¶n phÈm cã søc c¹nh tranh vÒ chÊt l­îng còng nh­ gi¸ c¶, mµ cßn ph¶i cã sù hiÓu biÕt vÒ hÖ thèng ph¸p luËt cña Mü, c¸c chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i, hÖ thèng qu¶n lý xuÊt nhËp khÈu còng nh­ hiÓu biÕt vÒ phong c¸ch lµm ¨n cña th­¬ng nh©n Mü. Muèn cã ®­îc thµnh c«ng, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam kh«ng cã c¸ch nµo kh¸c ngoµi sù chñ ®éng s¸ng t¹o vµ nç lùc rÊt lín. Hy väng r»ng víi sù cè g¾ng cña m×nh, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam sÏ v­ît qua nh÷ng rµo c¶n ®Çy ch«ng gai nµy vµ giµnh ®­îc nh÷ng thµnh c«ng trªn thÞ tr­êng Mü.