Đề tài Chuyển dịch cơ cấu và những biện pháp khai thác khả năng tiềm tàng tăng năng suất lao động ở Việt Nam hiện nay

lÇn, kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi t¨ng 1,95 lÇn MÆc dï vËy, sù ph¸t triÓn kinh tÕ trong nh÷ng n¨m 1994-1999 ®· diÔn ra kh«ng b×nh th­êng. Nh÷ng n¨m ®Çu, tèc ®é ph¸t triÓn cao nh­ng cµng vÕ sau cµng thÊp dÇn. Møc t¨ng tr­ëng tæng s¶n phÈm trong n­íc ®· gi¶m tõ 9,5% n¨m 1994 xuèng cßn 4,8% n¨m 1999 vµ ®Õn n¨m 2000 míi n©ng lªn ®­îc 6.7%. §¸ng l­u ý lµ kinh tÕ Nhµ n­íc trong hai n¨m 1998-1999 cã møc ph¸t triÓn thÊp h¬n møc chung cña c¶ nÒn kinh tÕ vµ n¨m 2000 míi trë l¹i møc ph¸t triÓn cao h¬n 7.38% (so víi 6.7%). Kinh tÕ t­ nh©n lu«n cã tèc ®é ph¸t triÓn cao, chøng tá sù n¨ng ®éng cña khu vùc nµy. §ã còng lµ kÕt quÈ cña chñ tr­¬ng nhÊt qu¸n ph¸t triÓn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn. Kinh tÕ tËp thÓ lu«n lu«n cã tèc ®é ph¸t triÓn thÊp nhÊt. Kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi sau mét thêi gian cã tèc ®é ph¸t triÓn cao, ®Õn n¨m 2000 gi¶m xuãng cßn 9.9%. NÕu xÐt theo c¬ cÊu tæng s¶n phÈm trong n­íc th× bøc tranh cô thÓ nh­ trong b¶ng sau: B¶ng sè 2: §¬n vÞ % 1995 1996 1997 1998 1999 2000 Tæng sè Kinh tÕ Nhµ n­íc Kinh tÕ ngoµi Nhµ n­íc Kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi 100 40,18 53,51 6,3 100 39,93 52,68 7,39 100 40,45 50,44 9,07 100 40,00 49,97 10,03 100 38,74 48,77 12,24 100 38,98 47,77 13,25 Nguån niªn gi¸m thèng kª 2000 Tû träng kinh tÕ Nhµ n­íc trong tæng s¶n phÈm trong n­íc lu«n gi÷ ë møc trªn d­íi 405 vµ cã xu h­íng gi¶m (tõ 40.18% n¨m 1995 xuèng cßn 38.98% n¨m 2000(. Tû träng kinh tÕ ngoµi Nhµ n­íc gi¶m nhiÒu (tõ 53.51% n¨m 1995 xuèng cßn 47.77% ¨nm 2000). ViÖc gi¶m t­¬ng ®èi tû träng kinh tÕ ngoµi quèc doanh lµ do kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi t¨ng nhanh ®¸ng kÓ tõ 6.3% (n¨m 1995) lªn 13.25% (n¨m 2000). Tû träng ngµnh n«ng l©m nghiÖp, thñy s¶n trong tæng s¶n phÈm trong n­íc gi¶m tõ 28.7% n¨m 1994 xuèng cßn 24.3% n¨m 2000. Nh­ng trong ph¹m vi ngµnh n«ng l©m ng­ nghiÖp cã chuyÓn dÞch ®¸ng kÓ vÒ c¬ cÊu gi÷a quèc doanh (tõ 4.52% lªn 4.62%) vµ ngoµi quèc doanh (tõ 95.46% xuèng 95.38%) táng suèt 6 n¨m 1994-1999. Còng trong giai ®o¹n nµy, tû träng ngµnh c«ng nghiÖp-x©y dùng rong GDP t¨ng tõ 29.65% lªn 38.62%. Cßn trong ph¹m vi ngµnh c«ng nghiÖp – x©y dùng th× tû träng cña quèc doanh gi¶m m¹nh mét c¸ch liªn tôc, tõ 66.40% xuèng cßn 46.39%. Tû träng trong khu vùc dÞch vô gi¶m tõ 41.65% xuèng cßn 40.05% trong lÜnh vùc dÞch vô. Tuy nhiªn, cÇn l­u ý lµ trong ph¹m vi lÜnh vùc dÞch vô th× quèc doanh t¨ng tõ 48.65% lªn 56.23%. Trong tæng ng©n s¸ch Nhµ n­íc n¨m 1999 kinh tÕ Nhµ n­íc chiÕm 40,36% tuy cã gi¶m so víi 42.35% n¨m 1995 nh­ng vÉn chiÕm vÞ trÝ hµng ®Çu. NÕu tÝnh c¶ phÇn thu ngo¹i th­¬ng (thuÕ xuÊt nhËp khÈu) vµo kinh tÕ Nhµ n­íc th× tû träng kinh tÕ Nhµ n­íc chiÕm tíi 69.35% tæng thu ng©n s¸ch . kinh tÕ ngoµi Nhµ n­íc lµm ra tíi 46.77% tæng s¶n phÈm trong n­íc, nh­ng chØ ®ãng gãp 15.2% tæng thu ng©n s¸ch Nhµ n­íc, trong ®ã kinh tÕ ngoµi quèc doanh phi n«ng nghiÖp chiÕm 13.17%. Nh­ vËy, sù ®ãng gãp cña khu vùc kinh tÕ ngoµi Nhµ n­íc vµo ng©n s¸ch lµ rÊt thÊp so víi nh÷ng g× mµ khu vùc nay t¹o ra Trong ph¸t triÓn kinh tÕ, vèn ®Çu t­ ®­îc coi lµ yÕu tè quan träng quyÕt ®Þnh tèc ®é t¨ng tr­ëng vµ kh¶ n¨ng ph¸t triÓn. Trong giai ®o¹n 1991-2000, vèn ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n toµn x· héi ®· t¨ng lªn ®¸ng kÓ vµ liªn tôc n¨m 2000 ®¹t 120600 tû ®ång t¨ng 8,9 lÇn so víi n¨m 1991. Tuy nhiªn, tèc ®é t¨ng vèn thùc hiÖn ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n kh«ng ®Óu nhau, vèn Nhµ n­íc t¨ng nhanh nhÊt 14,6 lÇn, tiÕp ®ã lµ vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi t¨ng 11,32 lÇn vµ cuèi cïng míi ®Õn vèn ngoµi quèc doanh t¨ng 3,65 lÇn. §iÒu nµy ®· ¶nh h­ëng ®Õn chuyÓn dÞch c¬ cÊu. Trong thêi gian trªn, tû träng ®Çu t­ n­íc ngoµi t¨ng tõ 14,3% n¨m 1991 lªn 30,9% n¨m 1997, råi l¹i gi¶m xuèng cßn 18,6% n¨m 2000. Tû träng vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi chÞu ¶nh h­ëng trùc tiÕp cña khñng ho¶ng kinh tÕ khu vùc nªn t¨ng gi¶m diÓn ra rÊt râ rÖt. Vèn ®Çu t­ ngoµi quèc doanhcã møc t¨ng thÊp nhÊt vÒ tû träng gi¶m m¹nh nhÊt. §iÒu nµy cã thÓ lµ do chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ph¸t triÓn kinh tÕ ngoµi quèc doanh ch­a ®ñ m¹nh ®Ó huy ®éng tèi ®a vèn trong d©n cho ph¸t triÓn. III. Thùc tr¹ng khai th¸c tiÒm tµng t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng t¸c ®éng ®Õn sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ 1. Thùc tr¹ng khai th¸c c¸c yÕu tè tiÒm tµng t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng. 1.1. C¸c lo¹i thÞ tr­êng 1.1.1. ThÞ tr­êng vèn _ kh¶ n¨ng thu hót nguån vèn Vèn lµ mét nh©n tè trong nhãm c¸c nh©n tè cña kh¶ n¨ng tiÒm tµng t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng. Nã lµ mét ®Çu vµo cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Sù ®¶m b¶o vÒ vèn tèt bao nhiªu sÏ quyÕt ®Þnh lín bÊy nhiªu tíi mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh cña doanh nghiÖp. ë n­íc ta hiÖn nay, t×nh h×nh vèn ®­îc thÓ hiÖn râ nhÊt th«ng qua ho¹t ®éng ®Çu t­ trong c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, c¸c vïng kinh tÕ vµ trªn ph¹m vi c¶ n­íc. §Æc biÖt lµ vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi a §Çu t­ n­íc ngoµi trong ph¹m vi c¶ n­íc. Tính từ ngày 1.1.1998 đến 31.10.2000 trên phạm vi cả nước đã có 3216 dự án được cấp giấy phép với tổng số 17.444.520.000 USD. Vốn còn hiệu lực là 3.555.800.0000 USD và vốn thực hiện là 19.082.000.000 USD chiếm 51,4% tổng số vốn đăng ký. Trong đó phần vốn góp của phía nước ngoài là chủ yếu chiếm trên 70%, còn lại là phía VN góp vốn. Cho đến nay Việt Nam đã thu hút được 65 quốc gia đưa vốn vào đầu tư. Nếu căn cứ vào số vốn đăng ký cũng như vốn pháp định theo thứ tự giảm dần thì có thể xếp 10 quốc gia sau đây thuộc nhóm đã đóng góp đáng kể vào sự phát triển nền kinh tế B¶ng sè 3: Số dự án và vốn đóng góp theo quốc gia ĐVT : 1000 USD Quốc gia Số dự án Vốn đầu tư Vốn pháp định Singapore 251 5331304 1820679 Đài Loan 646 4889125 2199799 Nhật Bản 332 3551815 1863846 Hồng Kông 325 3257953 1471364 Hàn Quốc 298 3138304 1287439 Pháp 157 2176807 1254026 Islands 94 1779596 718135 Liên Bang Nga 62 1319661 912726 Mỹ 121 1341442 629853 Anh 41 1133716 768228 Nguồn: Bộ kế hoạch- đầu tư Nhìn vào số vốn và số dự án của từng quốc gia có thể thấy quy mô vốn bình quân cho 1 dự án như sau: Anh 27,63 triệu; liên bang Nga 21,27 triệu; Singapore 21,24 triệu; Islands 18,93 triệu; Pháp 13,86 triệu; Mỹ 11,08 triệu; Nhật 10,69 triệu; Hàn Quốc 10,53 triệu; Hồng Kông 10,02 triệu; Đài Loan 7,57 triệu. Như vậy có thể nói rằng các quốc gia ®Çu t­ rÊt ®¸ng kÓ vµo ViÖt Nam b. §Çu t­ n­íc ngoµi vµo c¸c vïng vµ c¸c ngµnh kinh tÕ t¹i n­íc ta Tính đến tháng 2 năm 2000 đầu tư nước ngoài vào các vùng kinh tế được thể hiện tổng quát qua hai chỉ tiêu số dự án và vốn đầu tư như sau: B¶ng sè 4: Số dự án và vốn phân theo vùng kinh tế ĐVT : triệu USD Vùng KT ChØ tiªu Vùng núi phía bắc Vùng kinh tế trọng điểm Bắc bộ Vùng kinh tế trọng điểm Trung bộ Vùng Tây nguyên Vùng kinh tế trọng điểm Nam bộ Vùng đồng bàng sông Cửu long 1. Đăng kí - Số dự án - Vốn đầu tư 60 331 628 11819 95 2643 60 937 1686 21264 158 1171 2.Còn hiệu lưc - Số dự án - Vốn đầu tư 42 264 499 10888 74 1984 50 898 1400 17305 114 1006 3.Vốn thực hiện 156 3999 426 119 7313 714 Nguồn: Bộ kế hoạch - đầu tư Như vậy, đầu tư nước ngoài vào các vùng kinh tế trọng điểm chiếm tỷ trọng lớn, các dự án có quy mô lớn và quan trọng hầu hết đều tập trung vào các vùng kinh tế trọng điểm Nam Bộ và Bắc bộ, nơi có cơ sở hạ tầng tương đối hoàn chỉnh, sức tiệu thụ lớn, điều kiện phát triển kinh tế thuận lợi hơn cả. Vốn đầu tư còn hiệu lực của ba vùng kinh tế trọng điểm hiện chiếm 83,9% vốn còn hiệu lực của cả nước. Trong đó vùng kinh tế trọng điểm Nam Bộ chiếm trên 47% so với cả nước, riêng vùng núi phía Bắc và Tây nguyên tỷ lệ thu hút vốn đầu tư nước ngoài còn quá ít ỏi . B¶ng sè 5: Cơ cấu vốn đầu tư phân theo ngành và vùng kinh tế ĐVT : % Vùng kinh tế Ngành Vùng núi phía Bắc Vùng KTTD Bắc bộ Vùng KTTD Trung bộ Vùng Tây nguyên Vùng KTTD Nam bộ Vùng đồng bằng sông Cửu long CN nặng 12,2 24,2 4,6 0 8 0 CN nhẹ 63,8 0 0 9,9 19,4 13,6 CN thực phẩm 6,5 23,3 10,9 Nông – lâm nghiệp 5 16,5 54,6 10,2 Xây dựng 5 9,4 22,8 57,6 Khách sạn- du lịch 19,7 17,3 35,4 GTVT và bưu điện 13,5 XD văn phòng – căn hộ 9,4 15,4 Vốn đầu tư còn hiệu lực bình quân cho 1 tỉnh (triệu USD) 22,1 1912,95 495,88 299,38 4326,28 3,82 Nguồn: Bộ kế hoạch - đầu tư Số liệu trong bảng cho thấy tình hình đầu tư nước ngoài vào các vùng kinh tế trọng điểm vốn đầu tư phần bố không tạp trung mà dàn trải vào nhiều ngành nghề khác nhau trong khi đó các vùng đầu tư kinh tế khác vốn đầu tư tập trung hơn cho một số ngành nghề chủ yếu chiếm gần 100% tổng số vốn của vùng. Tuy nhiên sự tập trung đó cũng chưa thật sự hợp lý với điều kiện tự nhiên kinh tế xã hội trừ vùng Tây Nguyên dã tập trung 54,6% số vốn đầu tư vào kinh tế thế mạnh của vùng là nông – lâm nghiệp. Vùng đồng bằng sông Cửu Long lại quá chú trọng vào ngành xây dựng chiếm gần 60 % tổng số vốn đầu tư. Trong khi nông nghiệp là thế mạnh của vùng chỉ chiếm 10%. Về quy mô vốn bình quân và vốn thực hiện cũng cho thấy vốn đầu tư nước ngoài chủ yếu tập trung vào các tỉnh Nam Bộ và Bắc Bộ Các khu công nghiệp - khu chế xuất cũng tập trung chủ yếu ở 3 vùng kinh tế trọng điểm. Vùng kinh tế trọng điểm Nam bộ 33 khu với tổng diện tích là 7110 ha; vùng kinh tế trọng điểm Bắc bộ 10 khu với tổng diện tích 1307 ha; vùng kinh tế trọng điểm Trung bộ 8 khu với tổng diện tích 14682 ha; 1.1.2. ThÞ tr­êng lao ®éng n­íc ta. Trong c¸c lo¹i thÞ tr­êng cã ¶nh h­ëng tíi viÖc t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, thÞ tr­êng lao ®éng ®ãng vai trß kh¸ quan träng. Lý do ®Ó kh¼ng ®Þnh ®iÒu ®ã lµ v× thÞ tr­êng lao ®éng lµ n¬i cung cÊp nguån nh©n lùc chñ yÕu cho mäi tæ chøc ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh. Con ng­êi lµ mét yÕu tè quan träng quyÕt ®Þnh n¨ng suÊt lao ®éng, ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh ®ã. Vµ con ng­êi còng lµ nh©n tè t¸c ®éng ®Õn qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ. §Ò cËp ®Õn thÞ tr­êng lao ®éng, ng­êi ta th­êng bµn ®Õn t×nh h×nh cung vµ cÇu lao ®éng. Tuy nhiªn, khi nghiªn cøu ë khÝa c¹nh lµ nh©n tè lµm t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, thÞ tr­êng lao ®éng xem xÐt trªn c¸c khÝa c¹nh sè l­îng, chÊt l­îng, c¬ cÊu lao ®éng. 1.2.1.1. Quy m« lùc l­îng lao ®éng Tính đến 1/7/2000, tổng lực lượng lao động cả nước có 38643089 người, so với kết quả điều tra tại thời điểm 1/7/1996 tăng bình quân hàng năm là 975645 người, với tốc độ tăng 2,7%/năm, trong khi tốc độ tăng dân số bình quân hàng năm của thời kì này là 1,5%/năm. Theo dự báo của Ủy ban dân số quốc gia, giai đoạn 2001-2005 tốc độ phát triển dân số hàng năm đạt 10116 (tức chỉ tăng 1,16%/năm), đến năm 2005, dan số cả nước sẽ là 82492,6 ngàn người Năm 1996 tỷ lệ lực lượng lao động chiếm trong tổng dân số nói chung là 0,48; năm 2000 là 0,5, bình quân mỗi năm tỷ lệ này gia tăng 0,4%. Dự kiến giai đoạn 2001-2005 hàng năm gia tăng ở mức 0,35% thì đến năm 2005 tỷ lệ LLLĐ chiếm trong dân số sẽ là 51,75% và tổng LLLĐ cả nước sẽ là 42 triệu 689,9 ngàn người Như vậy sau 5 năm, lực lượng lao động sẽ tăng thêm 4 triệu 046,8 ngàn người, cộng thêm số lao động đang thất nghiệp có đến cuối năm 2000 khoảng 800 ngàn người và số người thiếu việc làm khoảng 1 triệu thì số thuộc lực lượng lao động có nhu cầu việc làm sẽ lên tới khoảng gần 20 triệu người. Nếu phấn đấu hàng năm giải quyết việc làm cho khoảng 1,4 triệu thì đến cuối năm 2005 số lao động có nhu cấu giải quyết việc làm còn rất lớn. Điều đó chứng tỏ nếu không có chính sách và giải pháp hỗ trợ đồng bộ để giảm tỷ lệ thiếu việc làm như thông qua phát triển mạnh hệ thống giáo dục, đào tạo nghề, xuất khẩu lao động thì khó có thể giảm tỷ lệ thất nghiệp xuống dưới 5% vào năm 2005 1.2.1.2. ChÊt l­îng lao ®éng Trình độ chuyên môn kỹ thuật của lực lượng lao động tiếp tục được nâng cao, Năm 1996, lực lượng lao động khu vực thành thị chỉ chiếm 19,06% tổng lực lượng lao động cả nước, năm 2000 đã tăng lên 22,56%; trong khi tỷ lệ lực lượng lao động ở khu vực nông thôn giảm được từ 80,94% xuống còn 77,44%. Những chuỷên biến tích cực về trình độ học vấn của lực lượng lao động ở cả 2 khu vực thành thị và nông thôn trong những năm qua đã và sẽ tạo thuận lợi mang tính nội sinh trong việc đẩy mạnh các hoạt động đào tạo ,dạy nghề cũng như chuyển giao kỹ thuật, nâng cao trình độ kỹ thuật và kinh nghiệm làm ăn, tạo mở việc làm Lao động đã qua đào tạo từ sơ cấp - học nghề trở lên tăng lên đáng kể cả về số lượng và tỷ trong tổng lực lượng lao động. Năm 1996 tỷ lệ này là 11,81% đến năm 2000 tăng lên 15,51%. Bình quân hàng năm tăng thêm 472,083 người với tốc độ tăng 9,92%/năm. Trong đó tăng nhiều nhất và nhanh nhất là lao động được đào tạo ở trình độ từ Cao đẳng, Đại học trở lên (174.343 người với tốc độ tăng 16,86%/năm), tiếp đến là lao động đã qua đào tạo nghề / công nhân kỹ thuật (131905 người với tốc độ tăng 7,58%; thấp nhất là tốt nghiệp trung học chuyên nghiệp cũng tăng thêm được hàng năm 131905 người với tốc độ tăng 8,64%. Ở các vùng nông thôn, các tỉnh trọng điểm và nhiều tỉnh trong cả nước cũng diễn ra xu hướng tương tự Đây là nguồn nội lực ở bản để thực hiện thắng lợi các mục tiêu của chiến lược phát triển kinh tế, xã hội giai đoạn 2001-2005 1.2.1.3. C¬ cÊu lùc l­îng lao ®éng Chia theo nhóm năm 2000 có sự chuyển dịch rõ rệt, so với năm 1996 theo hướng: giảm cả về số lượng và tỷ lệ lao động làm việc trong nhóm ngành Nông nghiệp, tăng cả về số lượng và tỷ lệ lao động làm việc trong nhóm ngành công nghiệp, xây dựng và dịch vụ. Năm 1996 có 23.601.918 người làm việc trong các ngành nông, lâm, ngư (chiếm 69,8% so với tổng số lao động đang làm việc trong các ngành kinh tế) đến năm 2000 giảm xuống còn 22.669.907 người (chiếm 62,56%) trong khi đó, lao động làm việc trong các ngành công nghiệp và xây dựng tăng từ 3.566.513 người (năm 1996) lên 4.743.705 người (năm 2000) với tỷ lệ tăng từ 10,55 % lên 13,15%; lao động làm việc trong các ngành dịch vụ cũng tăng nhanh cả về số lượng và tỷ lệ (từ 6.643.564 người lên 8.791.950 người từ 19,65% lên 24,29%) Mặc dù quy mô và cơ cấu lực lượng lao động hiện nay chưa tương xứng với yêu cầu phát triển một số thành tựu ®¹t ®­îc bước đầu ®· kiềm chế tốc độ gia tăng, nâng cao chất lượng, chuyển dịch cơ cấu của lực lượng lao động, cơ cấu lao động làm việc trong các ngành kinh tế quốc dân theo hướng công nghiệp hoá, hiện đại hoá. Đó cũng chính là động lực để thúc đẩy nhanh hơn quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế, tạo thêm môi trường và điều kiện thuận lợi cho phát triển việc làm, nâng cao năng suất lao động và hiệu quả kinh tế, xã hội giai đoạn 2001-2005 1.2.3. ThÞ tr­êng hµng hãa ThÞ tr­êng hµng hãa lµ nh©n tè cã t¸c ®éng rÊt m¹nh ®Õn qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ. Ho¹t ®éng thÞ tr­êng hµng hãa cµng diÔn ra s«i ®éng bao nhiªu th× cµng khuyÕn khÝch qu¸ tr×nh s¶n xuÊt tÝch cùc lµm ¨n, c¶i tiÕn vµ n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, t¨ng n¨ng suÊt lao déng. Trong n¨m 2000, tæng møc l­u chuyÓn hµng hãa b¸n lÎ vµ dÞch vô ­íc ®¹t 215 ngµn tû ®ång, t¨ng 13,2% so víi n¨m 1999. Lùc l­îng hµng hãa b¸n ra vµ dÞch vô cung øng cho toµn x· héi kh¸ dåi dµo. Cung-cÇu t¨ng lªn ë mét sè ngµnh hµng c«ng nghiÖp, vËt liÖu x©y dùng, nguyªn nhiªn-vËt liÖu, dÞch vô. Nh÷ng mËt hµng chËm tiªu thô cña n¨m tr­íc còng ®· diÔn ra s«i ®éng trong n¨m 2000 vµ ®¹t møc tiªu thô m¹nh. T×nh h×nh xuÊt-nhËp khÈu còng ph¶n ¸nh ®­îc sù s«i ®éng cña thÞ tr­êng hµng hãa. Ch¼ng h¹n, trong n¨m 2000, tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng hãa vµ dÞch vô ­íc ®¹t 16,5 tû USD, trong ®ã, xuÊt khÈu hµng hãa ­íc 14,5 tû USD t¨ng 11,7% so víi Nhµ n­íc ­íc giao ®Çu n¨m vµ t¨ng 23,9% so víi thùc hiÖn n¨m 1999. C¸c doanh nghiÖp 100% vèn trong n­íc ­íc ®¹t 7,4 tû USD (kh«ng kÓ dÇu th«), chiÕm 52% t¨ng 7,9% c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi (doanh nghiÖp FDI) ­íc d¹t 6,9 tû USD (kÓ c¶ dÇu th«) chiÕm tû träng 48% t¨ng 47,4% so víi n¨m 1999. XuÊt khÈu dÞch vô ­íc ®¹t 2,2 tû USD. C¬ cÊu mÆt hµng vµ thÞ tr­êng xuÊt khÈu ®· cã nh÷ng chuyÓn biÕn tÝch cùc. VÒ thÞ tr­êng xuÊt khÈu, mét sè thÞ tr­êng t¨ng m¹nh: NhËt B¶n t¨ng 53%, Trung Quèc gÊp 2 lÇn, Autraylia t¨ng 70%, §µi Loan t¨ng 13%, Hoa Kú t¨ng 46%. XuÊt khÈu sang thÞ tr­êng ch©u ¸ t¨ng 32% vµ tû träng trong kim ng¹ch trong xuÊt nhËp khÈu còng t¨ng 61% so víi 58% cña n¨m 1999. VÒ thÞ tr­êng nhËp khÈu, trong n¨m 2000 diÔn ra còng theo c¸c h­íng vÕ nhËp khÈu hµng hãa vµ dÞch vô. C¬ cÊu hµng nhËp khÈu còng ®¸p øng ®­îc nhu cÇu c¬ b¶n cña ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ tiªu dïng trong n­íc. Tæng kim ng¹ch nhËp khÈu hµng hãa vµ dÞch vô ­íc ®¹t 16,4 tû USD. Trong ®ã, nhËp khÈu hµng hãa ­íc ®¹t 15,2 tû USD vµ nhËp khÈu dÞch vô ­íc ®¹t 1,2 tû USD. Nh­ vËy, c¸n c©n th­¬ng m¹i hµng hãa vµ dÞch vô xuÊt siªu 100 triÖu USD Nh­ v©y ta thÊy sù ph¸t triÓn cña c¸c lo¹i thÞ tr­êng cã t¸c ®éng rÊt m¹nh ®Õn sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nãi chung. Nã kÝch thÝch c¸c doanh nghiÖp, c¸c tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh kh«ng ngõng t¨ng n¨ng suÊt, chÊt l­îng s¶n phÈm ®Ó ®¸p øng yªu cÇu cña thÞ tr­êng. Vµ qua ®ã, dùa vµo t×nh h×nh ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng mµ c¸c c¬ quan chøc n¨ng cã thÓ ®­a ra c¸c gi¶i ph¸p tèi ­u cho sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ sao cho khai th¸c mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nhÊt thÕ m¹nh cña mçi vïng, mçt thµnh phÇn kinh tÕ. 1.2. C¸c nguån lùc tù nhiªn vµ lîi thÕ so s¸nh trong n­íc 1.2.1. C¸c nguån lùc tù nhiªn Tµi nguyªn thiªn nhiªn lµ tµi s¶n quý cña mét quèc gia, lµ mét trong nh÷ng nguån lùc chñ yÕu ®Ó x©y dùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi. Tµi nguyªn thiªn nhiªn tuy kh«ng cã t¸c dông quyÕt ®Þnh ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi, song ®ã lµ ®iÒu kiÖn th­êng xuyªn, cÇn thiÕt cho mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt, lµ mét yÕu tè c¬ b¶n cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Tµi nguyªn thiªn nhiªn lµ mét yÕu tè t¹o vïng quan träng cã ý nghÜa to lín ®èi víi viÖc h×nh thµnh c¸c ngµnh s¶n xuÊt chuyªn m«n hãa, c¸c ngµnh mòi nhän §Êt n­íc chóng ta “rõng vµng, biÓn b¹c, ®Êt ph× nhiªu”. §ã lµ nhËn ®Þnh rÊt s¸t víi thùc tÕ. Tµi nguyªn nhiªn liªu-n¨ng l­îng, rÊt ®a d¹ng, cã nhiÒu lo¹i, tr÷ l­îng lín, chÊt l­îng tèt nh­ than (Qu¶ng Ninh, tr÷ l­îng th¨m dß ë ®é s©u 300m, lµ 3,5 tû tÊn, tõ 300-900m dù b¸o 2 tû tÊn, than cã nhiÖt l­îng cao 8000 calo/kg, hµm l­îng Cacbon cao 90%, Ýt l­u huúnh; dÇu khÝ (dù b¸o ®Þa chÊt kho¶ng 10 tû tÊn, tr÷ l­îng khai th¸c kho¶ng 4-5 tû tÊn, tËp trung t¹i c¸c bÓ trÇm tÝch Cöu Long, Nam C«n S¬n, Trung Bé...); c¸c lo¹i kim lo¹i ®en, kim lo¹i mµu, ®Êt ®ai ph× nhiªu (c¸c lo¹i ®Êt ®á, ®Êt bazan, phï s¶n xuÊt thuËn lîi cho c¸c lo¹i c©y n«ng nghiÖp, c©y c«ng nghiÖp ph¸t triÓn....) 1.2.2. VÊn ®Ò lîi thÕ so s¸nh Khi nghiªn cøu nh÷ng lîi thÕ, viÖc vËn dông chóng trong c¸c chiÕn l­îc c«ng nghiÖp hãa vµ ®¸nh gi¸ nh÷ng ®ãng gãp cña chóng cho sù thµnh c«ng cña nÒn kinh tÕ th­êng tËp trung vµo ph©n tÝch mét sè vÊn ®Ò nh­ sau: Lîi thÕ so s¸nh cña chóng ta bao gåm nh÷ng g×; Chóng ta ®· vËn dông nh­ thÕ nµo trong qu¸ tr×nh x©y dùng vµ thùc hiÖn c¸c chiÕn l­îc kinh tÕ vµ thay thÕ nhËp khÈu ®Õn h­íng vµo xuÊt khÈu råi bæ sung gi÷a hai chiÕn l­îc ®ã; Chóng cã vÞ trÝ nh­ thÕ nµo trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp hãa hai giai ®o¹n; Lµm thÕ nµo ®Ó huy ®éng ®­îc c¸c lîi thÕ so s¸nh ®Õn møc cao, cã hiÖu qu¶ vµ t¹o ra ®­îc c¸c ®éng lùc ph¸t triÓn; Lµm thÓ nµo ®Ó huy ®éng vµ ph¸t triÓn c¸c lîi thÕ sao cho mét mÆt tr¸nh vµ h¹n chÕ ®­îc c¸c hËu qu¶, nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc, mÆt kh¸c h­íng sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa vµo mét qu¸ tr×nh ph¸t triÓn l©u bÒn? C¨n cø vµo nh÷ng lý thuyÕt nªu trªn, ta thÊy, chóng ta ®· x¸c ®Þnh lîi thÕ so s¸nh bao gåm: lùc l­îng lao ®éng dåi dµo, trÎ víi sù cÇn cï, th«ng minh, s¸ng t¹o; c¸c ngµnh nghÒ truyÒn thèng; ®iÒu kiÖn tù nhiªn thuËn lîi, tµi nguyªn thiªn nhiªn phong phó... Thùc tr¹ng khai th¸c nh÷ng lîi thÕ so s¸nh ë n­íc ta trong thêi gian qua nh­ sau: T×nh h×nh xuÊt khÈu lao ®éng, tÝnh ®Õn 31/12/2000 c¶ n­íc ®· ®­a ®i ®­îc 31.468 ng­êi, ®¹t 125% kÕ ho¹ch do Nhµ n­íc giao so víi kÕ ho¹ch cña ChÝnh phñ giao, víi kho¶n thu lµ 1,25 tû USD. XuÊt khÈu lao ®éng ®· v­¬n lªn trë thµnh mét trong nh÷ng lÜnh vùc ®ãng gãp trªn 1 tû USD hµng n¨m cho nÒn kinh tÕ. T×nh h×nh ho¹t ®éng cña c¸c lµng nghÒ, c¸c lµng nghÒ cña chóng ta rÊt ®a d¹ng, mçi lµng nghÒ s¶n xuÊt nh÷ng mÆt hµng kh¸c nhau nh­ ch¹m kh¾c gç, s¬n mµi, dÖt, ®óc ®ång... N¨m 1997, gi¸ trÞ xuÊt khÈu ®å mü nghÖ cao cÊp ®¹t 2,8 triÖu USD, m©y tre ®an ®¹t 30 ngµn, thªu ren ®¹t 100 ngµn, may xuÊt khÈu ®¹t 300 ngµn, gia c«ng hµng len ®¹t 1,5 triÖu USD...Tµi nguyªn thiªn nhiªn, nh­ ta ®· xem xÐt ë trªn.... Nh­ vËy, chóng ta cÇn quan t©m h¬n n÷a ®Õn viÖc khai th¸c lîi thÕ so s¸nh cña quèc gia. Nã t¹o ra mét thÕ m¹nh riªng cho ®Êt n­íc. Chóng ta cÇn ph¶i cñng cè h¬n n÷a chÊt l­îng, mÉu m· cña hµng hãa ®Ó t¹o ra søc c¹nh tranh tèt nhÊt trªn thÞ tr­êng trong n­íc vµ quèc tÕ 1.3. TiÕn bé khoa häc (KHCN) Triển khai 112 đề tài thuộc 11 chương trình KHCN , 98 đề tài độc lập, 48 dự án sản xuất thử nghiệm cấp Nhà nước và hơn một nghìn nhiệm vụ nghiên cứu triển khai và thử nghiệm công nghệ cấp bộ, tỉnh / thành phố. 1.3.1. Trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n Về lúa lai: trong nghiên cứu lúa lai 3 dòng đã xây dựng được quy trình nhân dòng bất dục đực ,giữ dòng thuần và hoàn thiện công nghệ sản xuất hạt giống lúa lai F1 cho vụ mùa. Đã sản xuất được 600 ha lúa lai Bắc Ưu 903 và tạp giao 4 với bố mẹ trong nước cho sản lượng 1350 tấn, cho phép cấy 50000 ha trong tổng số 330000 ha lúa lai năm 2000. Như vậy, chúng ta đã tự túc được khoảng 20% giống như kế hoạch đề ra Nghiên cứu lúa xuất khẩu, lần đầu tiên xác định được cơ cấu giống đủ tiêu chuẩn xuất khẩu cho Đồng bằng sông Cửu Long, bao gồm IR64, VND95-20, IR2031, IR 1490 và MTL250. Trong năm 2000 đã công nhận được 11 giống lúa quốc gia, trong đó có nhiều giống đạt tiêu chuẩn xuất khẩu. Với 11 giống mới này được gieo trồng trên diện tích ít nhất đạt 10000 ha của mỗi giống và năng suất trung bình cao hơn giống đối chứng 10% thì sản lượng tăng thêm cũng đạt ít nhất 5000 tấn thóc / vụ Nghiên cứu công nghệ sinh học và bảo tồn nguồn gen cây trồng vật nuôi; Tiếp tục duy trì và dành giá 13500 giống của 100 loài cây trồng. Đã đánh giá được khoảng 50 tình trạng sản xuất của một bộ phận quan trọng các giống đang được bảo tồn; Các cây đầu dòng được làm sạch bệnh và nhân với số lượng lớn. Dự án cây ăn quả đã sản xuất được 2 triệu cây giống (miền Bắc 1442000 cây, miền Nam 523000 cây) gồm nhãn, vải, cây có múi, hồng. Như vậy, đã có khoảng 10000 ha/450000 ha cây ăn quả được trồng bằng giống mới; Bằng phương pháp marker phân tử đã xác định vị trí, chức năng của gen trên nhiễm sắc thể, trình tự các nicleotide ở gen của cây trồng tạo điều kiện cho chọn tạo giống mới có định hướng, xác định được gen kháng bệnh đạo ôn, bệnh bạc lá, gen chống chịu sâu bệnh ở nhiều giống lúa; xác định các chủng đạo ôn ở Việt Nam và các giống kháng đạo ôn vào các giống lúa đang phổ biến trong sản xuất. 1.3.2. LÜnh vùc KHCN vµ c¬ së h¹ tÇng Xây dựng: Đã sản xuất thành công xi măng giếng khoan chủng loại G theo quy chuẩn của API cung cấp 2000 tấn cho Liên doanh dầu khí Vietsopetro, Công ty BJ, bơm trám tàu Bạch Hổ (Vũng Tàu); thay thế nhập ngoại, chủ động trong sửa chữa, xử lý các công trình, cải thiện điều kiện làm việc cho công nhân. Đã xây dựng được dây chuyền sản xuất phụ gia dẻo hoá cao LK1 (80%) đạt chất lượng tương đương với sản phẩm ngoại và phù hợp với điều kiện Việt Nam, góp phần tăng sức cạnh tranh của hàng nội và giảm giá hàng ngoại nhập. Nghiên cứu cát nhân tạo sử dụng trong bê tông và vữa xây dựng. Đề tài đang được triển khai và có triển vọng tốt. Kết quả của đề tài sẽ đóng góp cho sự nghiệp phát triển cơ sở hạ tầng và xây dựng công trình cho các vùng sâu, vùng xa và hải đảo. Cơ khí, tự động hoá: Chế tạo thử máy kéo 4 bánh công suất 20 mã lực phục vụ cho cơ giới hoá nông nghiệp; hệ thống điều khiển cấp liệu liên tục cung cấp cho Công ty supe phốt phát và hoá chất Lâm Thao để sản xuất NPK điều khiển tự động hoàn toàn và hiện đại nhất Việt Nam hiện nay. Đã chế tạo thành công các hệ thống đo lường tự động hoá trong công nghiệp và nuôi trồng thuỷ sản, bao gồm: Hệ thống tự động đo lường, giám sát và điều khiển các thông số môi trường VIELINA-MC S04, VIETLINA–DP S04. Sắp tới hàng trăm hệ thống như vậy sẽ được đưa vào ứng dụng thay cho nhập của Nhật hoặc Hàn Quốc; Hệ thống CAD phục vụ cho sản xuất giày dép được triển khai ứng dụng tại nhiều xí nghiệp và công ty giày dép. Việc ứng dụng CAD trong sản xuất tiết kiệm được 15% nguyên liệu làm đế giày, giá thành hạ và hoàn toàn do Việt Nam xây dựng Điện tử tin học , công nghệ lazer. Máy tính công nghiệp PLC đã được chế tạo hàng loạt tại Viện điện tử tin học và tự động hoá, được đưa vào ứng dụng chế tạo các hệ điều khiển cho các trạm trộn bê tông thay cho việc mua PLC của nước ngoài (trên 30 hệ PLC đã đưa vào ứng dụng) Vật liệu; Dầu mỡ bảo quản: Đã tạo ra công nghệ điều chế 200kg phụ gia sunfonat canxi từ dầu khoáng có trọng lượng thấp và trung bình (tương đương chất lượng của Liên Xô cũ CB2 ) để pha chế 1000 kg dầu mỡ bảo quản BQ 17-2, mỡ bảo quản MN5,MN1-1 trên cơ sơ hydrocacbon. Tổng hợp một số chất ức chế bay hơi cơ bản có khả năng bảo vệ kim loại; quy trình sử dụng vật liệu nhằm chống ăn mòn và bảo vệ kim loại....Vật liệu chống ăn mòn: Đã tiến hành sản xuất thử nghiệm 21 tấn protector nhôm và đưa áp dụng tại cầu Nguyễn văn Trỗi; công nghệ chống ăn mòn cho cốt thép của các công trình bê tông trong môi trường nước lợ, nước mặn bằng phương pháp bảo vệ catốt. Hoàn thiện 5 quy trình thử nghiệm mẫu; xây dựng được các quy trình thử nghiệm và phương pháp đánh giá sự ăn mòn kim loại; Vật liệu kim loại: Đã nghiên cứu và áp dụng thành công công nghệ mới đưa Nitơ (N) vào trong thép thay thế các nguyên tố hợp kim hoá. Nghiên cứu công nghệ và thiết bị tuyển khoáng quặng Mn; công nghệsản xuất Si Mn. Nghiên cứu các biện pháp kỹ thuật nâng cao chất lượng kim Silumin Kỹ thuật hạt nhân; Đã thu được một số kết quả ứng dụng kỹ thuật hạt nhân trong công nghiệp: Kỹ thuật kiểm tra không phá huỷ NDT, kỹ thuật đánh dấu TRACER để kiểm tra chất lượng các công trình xây dựng; sửa chữa cải tiến các thiết bị điều khiển trong công nghiệp; phục vụ đánh giá sa bồi cảng Hải Phòng; tối ưu trong khai thác dầu khí tại mỏ Bạch Hổ; Đã nghiên cứu ứng dụng thành công kỹ thuật hạt nhân trong nông nghệ; bằng kỹ thuật chiếu xạ để tạo đột biến các giống lúa năng suất cao, chất lượng tốt, ngắn ngày 1.4. §¸nh gi¸ thùc tr¹ng Nh×n chung, chóng ta ®· t×m kiÕm, th¨m dß vµ khai th¸c ®­îc c¸c yÕu tè lµm t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng. §ång thêi còng ®· khai th¸c nh÷ng kh¶ n¨ng tiÒm tµng t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng. §ã lµ nh÷ng yÕu tè vÒ thÞ tr­êng, tµi nguyªn thiªn nhiªn, vÒ tiÕn bé khoa häc kü thuËt. Tuy nhiªn, møc ®é khai th¸c ch­a ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ cao nh­ mong muèn. ChÊt l­îng còng nh­ sè l­îng ch­a ®¶m b¶o so víi yªu cÇu ngµy cµng cao cña thùc tÕ. Ch¼ng h¹n, ë thÞ tr­êng lao ®éng, tuy lao ®éng cña chóng ta cã nhiÒu ­u ®iÓm nh­ lùc l­îng lao ®éng trÎ, th«ng minh s¸ng t¹o, song chÊt l­îng vÉn ch­a cao, sö dông ch­a hîp lý; vÒ thu hót vèn, tuy ®· cã rÊt nhiÒu dù ¸n ®­îc ®Çu t­ vµ ®i vµo ho¹t ®éng, song cã rÊt nhiÒu dù ¸n cßn thiÕu tÝnh kh¶ thi, hoÆc lµ lµm ¨n kh«ng hiÖu qu¶ thiÕt kÕ c«ng suÊt kh«ng ®i ®«i víi thùc tÕ. VÉn ch­a khai th¸c ®­îc tèt nhÊt sù ­u ®·i cña quèc tÕ.... V× thª cho nªn, chóng ta ph¶i sím cã nh÷ng gi¶i ph¸p thÝch hîp h¬n n÷a ®Ó khai th¸c t«t nhÊt mäi kh¶ n¨ng tiÒm tµng t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng. 2. Mèi quan hÖ gi÷a chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ vµ c¸c yÕu tè tiÒm tµng t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng Sù ph¸t triÓn, mäi quèc gia ®Òu quan t©m ®Õn kh¶ n¨ng t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc m×nh. Hä lu«n t×m c¸ch khai th¸c tèt mäi tiÒm n¨ng s½n cã tõ trong n­íc hoÆc tõ bªn ngoµi (th«ng qua quan hÖ quèc tÕ). ViÖt Nam còng nh­ vËy, chóng ta lu«n t×m mäi c¸ch ®Ó n¨ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, h¹ gi¸ thµnh, n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm nh»m t¨ng thªm søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng. §èi víi mçi ngµnh, mçi vïng kinh tÕ hay mçi thµnh phÇn kinh tÕ, viÖc t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng sÏ t¹o ra sù ph¸t triÓn kh¸c nhau gi÷a c¬ cÊu néi bé cña chóng. ChÝnh sù ph¸t triÓn nh­ thÕ ®Én ®Õn viÖc khai th¸c ®­îc mäi thÕ m¹nh, ­u thÕ so s¸nh cña chóng. Sù khai th¸c trªn cµng hiÖu qu¶ th× n¨ng suÊt lao ®éng cña chóng còng cµng cao. Vµ ®Õn mét møc nhÊt ®Þnh, chÝnh cã cÊu néi bé cña c¸c ngµnh, c¸c vïng hay c¸c thµnh phÇn kinh tÕ còng thay ®æi theo mét cÊu tróc kh¸c phï hîp h¬n mµ l¹i ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn h¬n n÷a cho dï n¨ng suÊt lao ®éng cßn ®­îc c¶i tiÕn. ChÝnh v× lý do ®ã mµ t¹o lªn sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ kh«ng chØ trong c¸c ngµnh, c¸c vïng mµ cßn trong c¸c thµnh phÇn kinh tÕ n÷a. MÆt kh¸c sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu còng t¸c ®éng trë l¹i ®èi víi viÖc khai th¸c tèt h¬n n÷a c¸c kh¶ n¨ng tiÓm tµng t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng. BiÓu hiÖn ë chç, c¬ cÊu kinh tÕ chuyÓn dÞch ®óng h­íng th× ph¸t huy ®­îc thÕ mµnh cña mçi vïng (vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn, khÝ hËu, ®Êt ®ai,...). H¬n n÷a, víi viÖc x¸c ®Þnh ®óng ®¾n vµ chÝnh x¸c nh÷ng vïng kinh tÕ träng ®iÓm, mói nhän còng chÝnh lµ ®Ó khai th¸c ®­îc t«t h¬n n÷a thª m¹nh cña mçi vïng ®è. Thùc tr¹ng c¬ cÊu kinh tÕ vµ khai th¸c c¸c kh¶ n¨ng tiÒm tµng t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng ë n­íc ta trong thêi gian qua cho ta thÊy ®­îc xu h­íng vËn ®éng cña mèi quan hÖ nµy. Mäi yÕu tè ngµy cµng ®­îc khai th¸c mét c¸ch tèt h¬n n÷a, triÖt ®Ó h¬n n÷a. C¬ c©u, t¨ng tû träng c«ng nghiÖp vµ dÞch vô trong GDP dång thêi gi¶m tû träng nµy ®èi víi n«ng nghiÖp Ch­¬ng III: Nh÷ng gi¶i ph¸p vÒ khai th¸c kh¶ n¨ng tiÒm tµng t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng trong sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ë n­íc ta giai ®o¹n hiÖn nay I. §Þnh h­íng trong viÖc x©y dùng c¬ cÊu kinh tÕ 1. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh ph¶i ®­îc coi lµ néi dung c¬ b¶n quan träng hµng ®Çu trong tiÕn tr×nh c«ng nghiÖp hãa_ hiÖn ®¹i hãa C¬ cÊu kinh tÕ ngµnh cã vÞ trÝ cèt lâi trong c¬ cÊu kinh tÕ cña mäi quèc gia. VÒ quan ®iÓm ®Þnh h­íng khi x©y dùng vµ ®iÒu chØnh c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ ë n­íc ta hiÖn nay cËn chó träng c¸c vÊn ®Ò sau ®©y 1.1. Ph¸t triÓn toµn diÖn song cã träng ®iÓm Quan ®iÓm ph¸t triÓn toµn diÖn ®ßi hái ph¶i ®¸nh gi¸ ®óng c¸c tiÒm n¨ng, ®iÒu kiÖn vµ nguån lùc cña ®Êt n­íc ®Ó ph¸t triÓn c¸c ngµnh, c¸c nghÒ nh»m khai th¸c cã hiÖu qu¶ c¸c ®iÒu kiÖn vµ nguån lùc cña ®Êt n­íc. MÆt kh¸c, ph¸t triÓn c¸c ngµnh, nghÒ trong n­íc cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn cßn gãp phÇn ®Þnh h­íng thÞ tr­êng, h­íng dÉn nhu cÇu ph¸t triÓn lµnh m¹nh vµ thiÕt thùc. Tuy vËy, yªu cÇu béi nhËp vµ tham gia cã hiÖu qu¶ vµo ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ ®«×i hái chóng ta ph¶i x¸c ®Þnh ®óng vµ tËp trung søc ph¸t triÓn c¸c ngµnh träng ®iÓm, mòi nhän. C¸c ngµnh kinh tÕ träng ®iÓm lµ x­¬ng sèng cña nÒn kinh tÕ trong mét thêi kú ph¸t triÓn dµi. Ph¸t triÓn c¸c ngµnh nµy kh«ng chØ t¹o ra thÕ vµ lùc cho nÒn kinh tÕ mµ chóng cßn lµ yÕu tè c¬ b¶n b¶o ®¶m sù bÒn v÷ng cña qu¨ tr×nh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ. C¸c ngµnh kinh tÕ mòi nhän ®­îc x¸c ®Þnh g¾n víi c¸c thêi kú ph¸t triÓn ng¾n h¬n song còng cã vÞ trÝ cùc kú quan träng. Ph¸t triÓn c¸c ngµnh mòi nhän ®óng h­¬ngsex gãp phÇn kh¼ng ®Þnh c¸c lîi thÕ so s¸nh cña ®¸t n­íc, t¹o tiÒm lùc nhanh, m¹nh ®Ó gi¶i quÕt c¸c môc tiªu kinh tÕ – x· héi cèt lâi cña mçi thêi kú ph¸t triÓn Ph¸t triÓn toµn diÖn cã träng ®iÓm ®ßi hái ph¶i chó träng c¶ c¸c ngµnh x©y dùng c¬ së h¹ tÇng kü thuËt vµ x· héi, c¸c ngµnh c«ng nghiÖp vµ dÞch vô phi n«ng nghiÖp ë n«ng th«n nh»m gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n theo h­íng c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa 1.2. Ph¸t triÓn c¸c ngµnh thay thÕ nhËp khÈu vµ h­íng vÒ xuÊt khÈu sö dông nhiÒu lao ®éng trong giai ®o¹n ®Çu tiªn cña thêi kú ®Èy m¹nh CNH-H§H §èi víi mçi quèc gia, viÖc x¸c ®Þnh thø tù ­u tiªn ph¸t triÓn ngµnh trong chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ë mçi thêi kú ph¸t triÓn cÇn chó träng ph©n tÝch thùc tr¹ng ph¸t triÓn c¸c ngµnh vµ yªu cÇu kü thuËt kh¸c nhau cña chu kú s¶n ph¶m. ë n­íc ta, c¨n cø vµo kÕt qu¶ ph©n tÝch thùc tr¹nh ph¸t triÓn c¸c ngµnh vµ yªu cÇu cña tiÕn tr×nh héi nhËp, tr­íc hÕt, ph¶i h­íng ph¸t triÓn mµnh c¸c ngµnh thay thÕ nhËp khÈu (tõ c¸c t­ liÖu s¶n xuÊt) tiÕp ®Õn ph¶i chó träng tõng b­íc ph¸t triÓn c¸c ngµnh h­íng vÒ xuÊt khÈu, ®Æc biÖt lµ c¸c ngµnh nh»m thay ®æi c¬ cÊu hµnh xuÊt khÈu n­íc ta (t¨ng tû träng hµng chÕ biÕn xuÊt khÈu, gi¶m dÇn xuÊt khÈu s¶n ph¶m th«). Chó träng c¸c ngµnh truyÒn thèng, c¸c ngµnh chÕ biÕn n«ng, l©m, thñy s¶n. TÊt nhiªn, liÒu l­îng vµ c¬ cÊu c¸c ngµnh thay thÕ nhËp khÈu vµ h­íng vÒ xuÊt khÈu còng sÏ thay ®æi theo tiÕn tr×nh ph¸t triÓn 2. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ trªn tæng thÓ vµ c¬ cÊu néi bé c¸c vïng kinh tÕ ë n­íc ta 2.1. Ph¸t triÓn vïng kinh tÕ träng ®iÓm ViÖc ph¸t triÓn mét sè vïng kinh tÕ träng ®iÓm cña ®Êt n­íc lµm c¬ së vµ ®éng lùc thóc ®aayr ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c miÒn vµ v¶ ®Êt n­íc. VÒ quan ®iÓm, viÑc x¸c ®Þnh c¸c vïng nµy ph¶i rÊt thËn träng, viÖc ­u tiªn tËp trung nguån lùc ph¸t triÓn ph¶i ®­îc dùa trªn c¬ së quy ho¹ch vµ chiÕn l­îc ph¸t triÓn vïng cã c¨n cø cña nÒn kinh tÕ vµ trªn thùc tÕ ph¶i lµ bé phËn tiªn phong thùc hiÖn chiÕn l­îc vµ chÝnh s¸ch c¬ cÊu cña ®Êt n­íc. 2.2. Quy ho¹ch ph¸t triÓn c¸c vïng, c¸c ®Þa ph­¬ng Coi träng quy ho¹ch ph¸t triÓn c¸c vïng, c¸c ®Þa ph­¬ng trong car n­íc ®Ó ph¸t triÓn toµn diÖn c¸c miÒn, c¸c vïng. Theo ®ã, cÇn rµ xÐt, x©y dùng míi vµ hoµn thiÖn quy ho¹ch vµ chiÕn l­îc c¸c vïng trªn. Tuy kh«ng cã vÞ trÝ lµ vïng kinh tÕ träng ®iÓm, song c¸c vïng nµy vÉn cã c¸c thÕ m¹nh, c¸c lîi thÕ cÇn khai th¸c vµ vÉn cã nh÷ng yªu cÇu phch¼ng h¹n: Vïng ®ång b»ng S«ng Hång, vïng ®ång b»ng s«ng Cöu Long, vïng §«ng Nam Bé, vïng T©y Nguyªn..... 3. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu thµnh phÇn kinh tÕ 3.1. Khu vùc kinh tÕ Nhµ n­íc X©y dùng kinh tÕ Nhµ n­íc ®óng vai trß chñ ®¹o trong ®ã, c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc (DNNN) lµ lùc l­îng chñ ®¹o trong nÒn kinh tÕ. Kinh tÕ Nhµ n­íc vµ DNNN lµ lùc l­îng ®i ®Çu trong thùc hiÖn c¸c mÆt kinh tÕ-x· héi, ph¸t triÓn kinh tÕ g¾n víi c«ng b»ng x· héi. Kinh tÕ Nhµ n­íc chñ yÕu tËp trung ®Çu t­, ph¸t triÓn trong nh÷ng ngµnh, nh÷ng lÜnh vùc kinh tÕ träng yÕu vña nÒn kinh tÕ quèc d©n n­ kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ – x· héi, hÖ thèng Tµi chÝnh, Ng©n hµng....Nã ph¶i thùc sù lµ ®ßn bÈy ®Ó Nhµ nu®Èy nhanh nhiÑp ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò x· héi, hç trî c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c cïng ph¸t triÓn, lµm lùc l­îng vËt chÊt ®Ó Nhµ n­íc thùc hiÖn kh¶ n¨ng diÒu tiÕt vµ qu¶n lý kinh tÕ vÜ m«. §Ó thùc hiÖn ®­îc ®iÒu nµy, trong nh÷ng n¨m tíi, cÇn tËp trung ®æi míi hÖ thèng doanh nghiÖp hiÖn cã, trong ®ã, quan träng nhÊt lµ cæ phÇn hãa c¸c DNNN s¶n xuÊt c¸c hµng hãa vµ dÞch vô th«ng th­êng. §ång thêi còng cÇn cñng cè c¶ vÒ quy m«, kü thuËt, c«ng nghÖ qu¶n lý, ®èi víi c¸c doanh nghiÖp gi÷ l¹i, ph¸t triÓn mét sè DNNN cÇn thiÕt sao chuyÓn dÞch sau n¨m 2005 trë ®i khu vùc kinh tÕ Nhµ n­íc chØ cßn kho¶ng 30% táng tæng GDP cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. VÒ sè l­îng vµ tû lÖ khu vùc kinh tÕ Nhµ n­íc gi¶m song vÒ chÊt l­îng ®­îc ®æi míi vµ n©ng cao 3.2. §èi víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c ViÖc ph¸t triÓn c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c ®­îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së quan träng nh©t lµ tiªu chuÈn hiÖu qu¶ trong mét m«i tr­êng kinh tÕ b×nh ®¼ng vµ c«ng b»ng. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ, ngoµi nh÷ng lÜnh vùc cã ý nghÜa quan träng do khu vùc Nhµ n­íc ®¶m nhiÖm, cßn c¸c lÜnh vùc kh¸c, nÕu lo¹i h×nh nµo khai th¸c tèt nhÊt, ph¸t triÓn cã hiÖu qu¶ nhÊt th× t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp ®ã ph¸t triÓn trong khu«n khæ chung cña t¨ng c­êng qu¶n lý Nhµ ng­êi vÒ kht nãi chung, qu¶n lý Nhµ n­íc ®èi víi doanh nghiÖp nãi riªng Khu vùc nµy sÏ ®­îc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn m¹nh mÏ vµ dÇn chiÒm tû träng chñ yÕu trong GDP cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. §Ó cho khu vùc nµy cã thÓ hßa nhËp víi khuvùc va thÕ giíi, Nhµ n­íc nªn cã chÝnh s¸ch hç trî tháa ®¸ng cho sù ph¸t triÓn cña hÖ thèng kinh tÕ nµy, ®Æc biÖt gióp hä më réng quy m«, ®æi míi kü thuËt vµ c«ng nghÖ s¶n xuÊt, t¨ng c­êng n¨ng lùc qu¶n lý. ChØ cã nh­ vËy, nã míi cã kh¶ n¨ng s¶n xuÊt ra c¸c s¶n ph¶m cã chÊt l­îng t«t,cã thÓ c¹nh tranh ®­îc vìi c¸c s¶n ph¶m công lo¹i ®­îc s¶n xuÊt ra ë c¸c n­íc kh¸c trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi II. Nh÷ng biÖn ph¸p khai th¸c tèt kh¶ n¨ng tiÒm tµng t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng trong sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ 1. Gi¶i ph¸p vÒ thÞ tr­êng HiÖn nay c¶ thÞ tr­êng trong n­íc vµ thÞ tr­êng ngoµi n­íc ®Òu lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quan träng dÉn ®Õn sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ. Sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo ngµnh, theo vïng nh»m ph¸t huy lîi thÕ so s¸nh, thÕ m¹nh cña vïng. §iÒu ®ã ®ßi hái kh«ng ngõng n©ng cao søc c¹nh tranh, më réng thÞ tr­êng v× cã më réng ®­îc thÞ tr­êng míi cã c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh môc tiªu chuyÓn dÞch vµ quy ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ. Trªn thÞ tr­êng søc mua hµng hãa lµ yÕu tè rÊt quan träng. Nã thÓ hiÖn sù ®¸p øng ®Çy ®ñ hay kh«ng cña thÞ tr­êng ®èi víi kh¸ch hµng. §ång thêi nã lµ nh©n tè thóc ®Èy søc s¶n xuÊt ph¸t triÓn, n©ng cao n¨ng xuÊt lao ®éng. V× vËy, ®Ó n©ng cao søc mua trªn thÞ tr­êng ph¶i cã nh÷ng chÝnh s¸ch thÝch hîp h¬n n÷a t¨ng thªm søc mua trªn thÞ tr­êng. H¬n n÷a, ®i ®«i víi nh÷ng chÝnh s¸ch nµy cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch hîp lÝ vµ cã träng ®iÓm hç trî nh÷ng lÜnh vùc s¶n xuÊt cÇn thiÕt thùc hiÖn, chÝnh s¸ch b¶o hé s¶n xuÊt trong n­íc ®Ó thóc ®Èy søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng. H¬n n÷a, Nhµ n­íc còng cÇn quan t©m ®Õn ®Çu vµo vµ ®Çu ra cho s¶n xuÊt. §Ó ®¶m b¶o ®Çu vµo cho s¶n xuÊt, cÇn ph¶i x¸c ®Þnh n¬i cung cÊp tin cËy, x©y dùng m¹ng l­íi ph©n phèi hîp lý. §Ó ®¶m b¶o ®Çu ra cho s¶n xuÊt cÇn n©ng cao tr×nh ®é dù b¸o nhu cÇu cña thÞ tr­êng ®Ó ®Þnh h­íng nh÷ng lo¹i s¶n phÈm hµng hãa cÇn s¶n xuÊt vÒ quy m«, chÊt l­îng vµ tèc ®é ph¸t triÓn. CÇn tæ chøc c¸c trung t©m th«ng tin chuyªn ngµnh, thu thËp xö lý c¸c sè liÖu thµnh nh÷ng th«ng tin thiÕt thùc. CÇn tæ chøc c¸c m¹ng l­íi tiªu thô trªn c¬ së liªn kÕt liªn doanh. 2. Gi¶i ph¸p vÒ vèn Vèn lµ mét nh©n tè rÊt quan träng ®èÝ víi sù t¨ng tr­ëng ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ nãi chung, c¸c doanh nghiÖp c¸c tæ chøc s¶n xuÊt nãi riªng. V× vËy, trong viÖc khai th¸c kh¶ n¨ng tiÒm tµng t¨ng n¨ng xuÊt lao ®éng trong sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ cÇn ph¶i cã gi¶i ph¸p vÒ vèn tèt nhÊt. Huy ®éng vèn trong n­íc. Ph¶i x©y dùng c¬ chÕ tiÕt kiÖm trong tiªu dïng cña d©n c­ ®Ó ®Çu t­ vµo s¶n xuÊt, cã biÖn ph¸p tÝch cùc khuyÕn khÝch tÊt c¶ mäi thµnh viªn kinh tÕ, c¸c hé gia ®×nh, c¸c doanh nghiÖp tiÕt kiÖm ®Ó ®Çu t­ ph¸t triÓn s¶n xuÊt, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, t¨ng dÇn tû lÖ tÝch lòy cho c¬ së h¹ tÇng. CÇn t¹o niÒm tin cho ng­êi d©n yªn t©m bá vèn vµo ®Çu t­ s¶n xuÊt kinh doanh. §Ó thùc hiÖn ®­îc ®iÒu nµy, Nhµ n­íc ph¶i t¹o ra m«i tr­êng ®Çu t­ thuËn lîi vµ hÖ thèng ph¸p luËt ®Çy ®ñ hç trî thuÕ vµ l·i xuÊt tÝn dông cho ®Çu t­ ph¸t triÓn, thñ tôc ®¬n gi¶n §a d¹ng hãa c¸c h×nh thøc t¹o vèn, ®Èy m¹nh viÖc cæ phÇn hãa vµ ®a d¹ng hãa h×nh thøc së h÷u trong c¸c doanh nghiÖp. Thùc hiÖn khÈn tr­¬ng cæ phÇn hãa ®èi víi c¸c doanh nghiÖp mµ chÝnh phñ ®· chØ ®Þnh, khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc tham gia thµnh lËp c¸c c«ng ty cæ phÇn míi ®Ó huy ®éng vèn. Më réng viÖc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ,x©y dùng c¬ së h¹ tÇng, tr¸i phiÕu doanh nghiÖp, tæ chøc c¸c c«ng ty cæ phÇn huy ®éng vèn ®Çu t­ h¹ tÇng kü thuËt vµ c¸c khu c«ng nghiÖp tËp trung. CÇn ph¸t triÓn h¬n n÷a c¸c c«ng ty cho thuª tµi chÝnh, ph¸t triÓn h¬n n÷a thÞ tr­êng vèn, x©y dùng c¸c ®Þnh chÕ trung gian tµi chÝnh nh­ c«ng ty chøng khãan, tµi chÝnh , quü b¶o hiÓm. Nu«i d­ìng c¸c nguån thu tõ thóª, tiÕp tôc hoÆc cho thuª c¸c tµi s¶n sö dông kh«ng hiÖu qu¶ hoÆc kh«ng cÇn thiÕt ph¶i gi÷ l¹i ®Ó chuyÓn thµnh vèn ®Çu t­. Vµ vÊn ®Ò quan träng lµ kh«ng chØ huy ®éng vèn mµ ph¶i n©ng cao n¨ng lùc sö dông vèn vµ x©y dùng c¸c dù ¸n sao cho cã hiÖu qu¶. Huy ®éng vèn ngoµi n­íc. Më réng c¸c h×nh thøc liªn doanh theo luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi trong ®ã chó träng h×nh thøc BOT. Nghiªn cøu triÓn khai thÝ ®iÓm ph¸t hµnh tr¸i phiÕu, cæ phiÕu ra n­íc ngoµi vµ vay vèn tæng hîp cña c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh quèc tÕ. C¶i thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­, ®¬n gi¶n hãa thñ tôc, quy tr×nh thÈm ®Þnh ®Çu t­, xÐt duyÖt dù ¸n ®Çu t­ theo h­íng mét cöa, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo lµm viÖc dÔ dµng, thuËn tiÖn. Më réng c¸c quü ®Çu t­ ph¸t triÓn ®« thÞ ®Ó lµm ®èi t¸c víi c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh trung gian cña n­íc ngoµi ®Ó thu hót ®Çu t­. ChuÈn bÞ tèt c¸c dù ¸n ph¸t triÓn, c¸c ch­¬ng tr×nh ®Çu t­ vµ danh môc c«ng tr×nh cô thÓ ®Ó tranh thñ nguån tÝn dông cña n­íc ngoµi, ODA, vay víi l·i suÊt ­u ®·i c¸c tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ: IMS, WB vµ ODA, tÝch cùc kªu gäi ViÖt kiÒu ®Çu t­ vµo trong n­íc b»ng nhiÒu h×nh thøc. 3. Gi¶i ph¸p vÒ kü thuËt vµ c«ng nghÖ VÒ kü thuËt vµ c«ng nghÖ, mét mÆt chóng ta ph¶i n©ng cao chuyÓn ®æi c¸c c¸c ngµnh s¶n xuÊt c«ng nghiÖp cã thÕ m¹nh hiÖn nay ®ång thêi ph¶i lùa chän gi¶i ph¸p ®Ó x©y dùng, ph¸t triÓn ­u tiªn ®èi víi c¸c ngµnh c«ng nghiÖp mòi nhän. Ngµnh c«ng nghiÖp khÈn tr­¬ng ®æi míi c«ng nghÖ kü thuËt cao trªn c¬ së nhu cÇu thÞ tr­êng trong n­íc vµ thÞ tr­êng thÕ giíi. VÒ tr×nh ®é ph¶i kÕt hîp c¶ ba tr×nh ®é c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, trung b×nh vµ mét phÇn c«ng nghÖ th« s¬ trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh. VÒ quy m« ph¶i kÕt hîp c¶ quy m« võa vµ nhá, tïy theo n¨ng lùc tæ chøc qu¶n lý, tr×nh ®é c«ng nghÖ vµ kh¶ n¨ng vÒ vèn, chØ x©y dùng quy m« lín trong tr­êng hîp thËt cÇn thiÕt vµ c¸ biÖt.Thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p ®æi míi ph¸t triÓn c«ng nghÖ sau ®©y: Thùc hiÖn tÝch cùc viÖc chuyÓn giao c«ng nghÖ tiªn tiÕn, c«ng nghÖ thÝch hîp tõ bªn ngoµi vµo, kÕt hîp víi t¨ng c­êng nghiªn cøu khoa häc vµ triÓn khai øng dông trong n­íc. §èi víi c«ng nghÖ nhËp, khuyÕn khÝch chuyÓn giao c«ng nghÖ tiªn tiÕn, phï hîp víi h­íng ­u tiªn cña quèc gia. Tr¸nh hoÆc h¹n chÕ tíi møc thÊp nhÊt viÖc nhËp c«ng nghÖ l¹c hËu, th¶i lo¹i, tiªu tèn n¨ng l­îng, nguyªn liÖu, g©y « nhiÔm m«i tr­êng vµ c¸c hËu qu¶ x· héi kh¸c, nh­ng còng cÇn tr¸nh lao vµo c¸c b¶o hé ®èi víi c«ng nghÖ tù t¹o trong n­íc cã kh¶ n¨ng thay thÕ nhËp khÈu, khuyÕn khÝch chuyÓn giao c«ng nghÖ ra n­íc ngoµi. Thay ®æi nh÷ng bÊt hîp lý trong thuÕ lîi tøc vµ luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Ó khuyÕn khÝch ®æi míi c«ng nghÖ. ë giai ®o¹n ®Çu, nh÷ng nç lùc chñ yÕu nªn tËp trung vµo c¸c kh©u lùa chän, lµm chñ, thÝch nghi, n©ng cÊp, hiÖn ®¹i hãa c«ng nghÖ truyÒn thèng, gi¶i quyÕt nhu cÇu c«ng nghÖ ®Æc thï. CÇn tËp trung cã träng ®iÓm, ®ång bé cho c¸c nhiÖm vô, ch­¬ng tr×nh dù ¸n ®æi míi vµ ph¸t triÓn c«ng nghÖ theo h­íng ­u tiªn ®· ®­îc lùa chän kü, hoµn thiÖn vµ t¨ng c­êng h¹ tÇng c«ng nghÖ cña thµnh phè. Chó träng c¸c c«ng nghÖ ®ßi hái ®Çu t­ thÊp, thu håi vèn nhanh, cã kh¶ n¨ng t¹o viÖc lµm trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp. Chó träng ph¸t trتn nguån nh©n lùc cho khoa häc c«ng nghÖ vµ x©y dùng trung t©m c«ng nghÖ cao. ¦u tiªn ®Çu t­ kü thuËt vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i cho c¸c ngµnh c«ng nghÖ mòi nhän VÒ vèn, cÇn ®a d¹ng hãa c¸c nguån vèn ®Çu t­ cho ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ, ®Çu t­ b»ng vèn ng©n s¸ch ®Ó ph¸t triÓn mét sè ngµnh c«ng nghÖ tiªn tiÕn, cã nhiÒu triÓn väng, nh÷ng lÜnh vùc nghiªn cøu mang ý nghÜa chung cho toµn x· héi, ®ãng gãp cho sù ph¸t triÓn chung cña céng ®ång, ph¸t triÓn nhanh cña c¸c nguån vèn tù cã cña c¸c doanh nghiÖp trong c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp trÝch tõ nguån doanh thu (tõ 5-10%) ®Ó ®Çu t­ nghiªn cøu triÓn khai thö s¶n phÈm (R-D) nh»m ®æi míi c«ng nghÖ, chÕ t¹o thö s¶n phÈm míi... phÇn vèn ®ã kh«ng ph¶i chÞu thuÕ. Sö dông mét phÇn vèn trong tæng gi¸ trÞ dù ¸n ®Çu t­ cho c«ng t¸c nghiªn cøu triÓn khai phôc vô trùc tiÕp cho c«ng tr×nh. Thùc hiÖn tæ chøc tÝn dông ®Çu t­ trung vµ dµi h¹n, thµnh lËp c¸c quü ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ tÝn dông phi ngan h¹n ®Ó më réng nguån vèn vay ®Ó c¸c doanh nghiÖp ®æi míi trang thiÕt bÞ... Thu hót nguån vèn tµi trî quèc tÕ cho c¸c dù ¸n khoa häc c«ng nghÖ; thùc hiÖn chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp øng dông thµnh tùu khoa häc c«ng nghÖ míi, ®æi míi c«ng nghÖ, ®Çu t­ m¹o hiÓm hoÆc s¶n xuÊt chÕ thö tõ kÕt qu¶ nghiªn cøu, nh÷ng s¶n phÈm cã hµm l­îng khoa häc c«ng nghÖ cao ®­îc miÔn thuÕ hoÆc gi¶m thuÕ 50% mét sè n¨m vµ thùc hiÖn b¶o hé mËu dÞch ®èi víi hµng näi ®Þa cã ¸p dông c«ng nghÖ míi Thùc hiÖn nghiªm chØnh luËt vÒ khoa häc c«ng nghÖ vµ chÝnh s¸ch quèc gia vÒ khoa häc c«ng nghÖ. KhuyÕn khÝch nhËp c«ng nghÖ cao, h¹n chÕ nhËp c«ng nghÖ thÊp vµ cÇm nhËp c«ng nghÖ l¹c hËu, g©y « nhiÔm m«i tr­êng. Thùc hiÖn d©n chñ, b×nh ®¼ng trong ph¸t triÓn vµ s¸ng t¹o khoa häc c«ng nghÖ, më réng hîp t¸c quèc tÕ vÒ khoa häc c«ng nghÖ vµ m«i tr­êng. 4. Gi¶i ph¸p vÒ nguån nh©n lùc Con ng­êi võa lµ ®éng lùc, võa lµ môc tiªu cña sù ph¸t triÓn. Trong nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ V× vËy, viÖc ph¸t triÓn nguån nh©n lùc vµ tr×nh ®é nh©n lùc trong nh÷ng n¨m qua lµ c¶n ng¹i lín cho sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ trong c«ng nghiÖp tõ lÜnh vùc kü thuËt thÊp, lao ®éng thñ c«ng sang lÜnh vùc kü thuËt cao, lao ®éng víi m¸y mãc hiÖn ®¹i. C«ng t¸c ph¸t triÓn nguån nh©n lùc bao gåm ®µo t¹o l¹i, ®µo t¹o míi trÎ hãa nguån nh©n lùc khoa häc c«ng nghÖ. Chó ý ®µo t¹o kü s­, kü s­ cao cÊp vµ c¸c nhµ khoa häc trÎ, c¸c nhµ doanh nghiÖp cã tµi vµ ®éi ngò c«ng nh©n lµnh nghÒ. §Ó ®¹t môc ®Ých nµy, ph¶i khuyÕn khÝch c¸c thµnh phÇn kinh tÕ tham gia ®µo t¹o nh©n lùc khoa häc c«ng nghÖ cho thµnh phè, rµ so¸t ,söa ®æi l¹i c¸c quy ®Þnh lµm h¹n chÕ sù ®µo t¹o hiÖn nay. CÇn phèi hîp víi ngµnh gi¸o dôc- ®µo t¹o trong viÖc ®Þnh h­íng nghÒ nghiÖp cho häc sinh, khuyÕn khÝch ph¸t triÓn c¸c tr­êng nghÒ, c¸c tr­êng trung cÊp ®µo t¹o chuyªn viªn kü thuËt vµ cã biÖn ph¸p thu hót häc sinh vµo c¸c tr­êng ®¹i häc kü thuËt, c¸c tr­êng d¹y nghÒ kü thuËt c«ng nghiÖp. Cho phÐp hîp t¸c víi n­íc ngoµi ®Ó më tr­êng ®µo t¹o kü s­ vµ c¸n sù c«ng nghiÖp ®Ó më réng ph­¬ng thøc du häc t¹i chç, cÇn thiÕt cho më c¶ tr­êng d¹y nghÒ ®Ó ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé khoa häc c«ng nghÖ vµ c«ng nh©n lµnh nghÒ cã tr×nh ®é quèc tÕ g¾n víi nhu cÇu ph¸t triÓn c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i, ®¸p øng nhu cÇu chuûªn dÞch c¬ cÊu ngµnh c«ng nghiÖp sang lÜnh vùc c«ng nghÖ cao. KhuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp hîp ®ång víi c¸c c¬ së ®µo t¹o trong n­íc, ViÖt kiÒu ®Ó ®µo t¹o chuyªn s©u, g¾n víi hÖ thèng ngµnh nghÒ c¶u c¸c doanh nghÞªp, cã sù qu¶n lý cña nhµ n­íc. Thµnh lËp hÖ thèng c¸c trung t©m ®µo t¹o tay nghÒ vµ c«ng nh©n bËc cao, qu¶n lý vµ cÊp chøng chØ hµnh nghÒ cho tÊt c¶ c¸c nghÒ (kÓ c¶ nghÒ tù do) th«ng qua c¸c hiÖp héi nghÒ nghiÖp sÏ ®­îc xóc tiÕn thµnh lËp Tæ chøc c¸c líp häc ®Ó n©ng cao tr×nh ®é cho c¸n bé vµ c«ng nh©n c«ng nghiÖp c¶ vÒ v¨n hãa vµ chuyªn m«n. Cã chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng tháa ®¸ng cho thî lµnh nghÒ, c«ng nh©n kü thuËt bËc cao vµ ®·i ngé thÝch ®¸ng c¸c nghÖ nh©n cã c«ng dµo t¹o thî kÕ thõa nghÒ truyÒn thèng trong lÜnh vùc thñ c«ng, mü nghÖ, tiÓu thñ c«ng nghiÖp. CÇn x©y dùng quy ho¹ch ®µo t¹o, sö dông nguån nh©n lùc ®ång bé víi quy ho¹ch ph¸t triÓn c«ng nghiÖp Tãm l¹i, :ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ lµ mét trong nh÷ng néi dung quan träng cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt n­íc, lµ ®iÒu kiÖn ®Ó thùc hiÖn khoa häc – c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, héi nhËp quèc tÕ vµ b­íc vµo nÒn kinh tÕ tri thøc. §Èy m¹nh qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ngµnh, theo vïng, thµnh phÇn kinh tÕ lµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p c¬ b¶n nh»m ph¸t huy néi lùc vµ lîi thÕ so s¸nh cña nÒn kinh tÕ KÕt luËn ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ lµ mét trong nh÷ng néi dung c¬ b¶n cña ®­êng lèi ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc. Sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ cµng ngµy cµng cao nh­ hiÖn nay ®ßi hái ph¶i x©y dùng ®­îc mét c¬ cÊu kinh tÕ thÝch hîp, kÝch thÝch ®­îc m¹nh h¬n cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ, ®ång thêi còng ph¶i ®¶m b¶o yªu cÇu khai th¸c mäi tiÒm n¨ng (c¶ trong n­íc vµ ngoµi n­íc) mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nhÊt. §ã lµ mét vÊn ®Ò lín vµ rÊt quan träng trong t×nh h×nh nh­ hiÖn nay “ChuyÓn dÞch c¬ cÊu vµ nh÷ng biÖn ph¸p khai th¸c kh¶ n¨ng tiÒm tµng t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng ë ViÖt Nam hiÖn nay” lµ ®Ò tµi rÊt phøc t¹p nh­ng thó vÞ. Sau khi nghiªn cøu vµ viÕt bµi, em nhËn thøc ®­îc tÝnh cÊp thiÕt, vai trß còng nh­ tÇm quan träng cña vÊn ®Ò. Vµ qua ®ã, em thÊy ®­îc t×nh h×nh, xu h­íng vËn ®éng cña qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ g¾n víi viÖc khai th¸c mäi kh¶ n¨ng tiÒm tµng t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng cña ®©t n­íc Nh­ vËy, ChuyÓn dÞch c¬ cÊu vµ nh÷ng biÖn ph¸p khai th¸c kh¶ n¨ng tiÒm tµng t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng ë ViÖt Nam hiÖn nay rÊt quan träng vµ cùc kú cÇn thiÕt trong giai ®o¹n ph¸t triÓn kinh tÕ hiÖn nay. Tµi liÖu tham kh¶o 1. NguyÔn TuÖ Anh Ph¸t triÓu thÞ tr­êng lao ®éng ë n­íc ta_ T¹p chÝ Nghiªn cóu kinh tÕ, sè 259 12/1999 2. TS Lª V¨n B¸_Ths TrÇn Kim Chung VÒ ®Çu t­ theo vïng ë n­íc ta_T¹p chÝ Qu¶n lý Nhµ n­íc 3. TS Mai Quèc Ch¸nh_PGS-TS Ph¹m §øc Thµnh Gi¸o tr×nh Kinh tÕ lao ®éng_Nhµ xuÊt b¶n gi¸o dôc-1998 4. §ç Xu©n C­¬ng Khoa häc c«ng nghÖ vµ m«i tr­êng kÕt qu¶ n¨m 2000, ph­¬ng h­íng môc tiªu 5 n¨m 2001-2005 vµ 2001_T¹p chÝ Ho¹t ®éng khoa häc, sè 1/2001 5. TS Lª Duy §ång Thùc tr¹ng thÞ tr­êng lao ®éng ë ViÖt Nam vµ ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn giai ®o¹n 2001-2010_T¹p chÝ Th«ng tin thÞ tr­êng lao ®éng 6. GS_TS Ng« §×nh Giao §Ó chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ cã hiÖu qu¶ trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng_T¹p chÝ Ng©n hµng, sè 4/1999 7. Ths Ph¹m ThÞ Hµ Mét sè gi¶i ph¸p nh»m thu hót nguån ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam_T¹p chÝ Ph¸t triÓn kinh tÕ 8. L­u ThÞ Kim Hoa Mét vµi suy nghÜ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ë ViÖt Nam hiÖn nay_T¹p chÝ Ph¸t triÓn kinh tÕ 9. PGS_TS Ph¹m Quang HuÊn Nh÷ng kÕt qu¶ b­íc ®Çu trong chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ thµnh phÇn kinh tÕ ë n­íc ta_T¹p chÝ Lý luËn chÝnh trÞ, sè 7/2002 10. TS Lª Khoa C¬ cÊu kinh tÕ ViÖt Nam chiÒu h­íng chuyÓn dÞch vµ ph­¬ng h­íng gi¶i ph¸p_T¹p chÝ Ph¸t triÓn kinh tÕ 11. TS TrÇn Nh­ Khoa häc – c«ng nghÖ lµ lùc l­îng s¶n xuÊt_T¹p chÝ Lý luËn chÝnh trÞ, sè 5/2002 12. Ths TrÇn V¨n Nh­ng Ph­¬ng h­íng chung vµ gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ngµnh trong c«ng nghiÖp ë TP Hå ChÝ Minh_T¹p chÝ Ph¸t triÓn kinh tÕ 13. TS Tr­¬ng V¨n Phóc Thùc tr¹ng lùc l­îng lao ®éng 1996-2000, mét sè vÊn ®Ò cÇn quan t©m trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn nguån nh©n lùc 2001-2005_T¹p chÝ L§-XH, sè 11/2000 14. TS NguyÔn Qu¸n ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ViÖt Nam trong 55 n¨m qua_T¹p chÝ Kinh tÕ &Dù b¸o, 9/2000 15. NguyÔn M¹nh Qu©n Quan niÖm vÒ tiÒm lùc khoa häc vµ c«ng nghÖ ë ViÖt Nam, vÊn ®Ò cÇn nh×n l¹i_T¹p chÝ Ho¹t ®éng khoa häc, sè 3/2001 16. TS Ph­¬ng Ngäc Th¹ch ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ®ång b»ng s«ng Cöu Long thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p_T¹p chÝ Ph¸t triÓn kinh tÕ 17. TS NguyÔn ThÞ Th¬m Ph¸t triÓn khoa häc vµ c«ng nghÖ, gi¶i ph¸p quan träng thóc ®Èy chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ë n­íc ta_T¹p chÝ Ph¸t triÓn kinh tÕ 18. PGS_TS NguyÔn KÕ TuÊn VÒ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ trong ®iÒu kiÖn toµn cÇu hãa vµ ph¸t triÓn kinh tÕ tri thøc_T¹p chÝ C«ng nghiÖp ViÖt Nam, sè 5/2001 19. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng CNH_H§H nÒn kinh tÕ quèc d©n_th­ viÖn §HKTQD 20. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ trong ®iÒu kiÖn héi nhËp víi kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi_th­ viÖn §HKTQD