Đề tài Công tác thành lập bản đồ địa hình tỷ lệ 1/2000 bằng phương pháp ảnh số

, sai sè sÏ trë thµnh sai sè tÝch lòy mang tÝnh hÖ thèng lµm uèn cong l­íi. Th«ng th­êng, sai sè do mÐo h×nh xuyªn t©m ®­îc biÓu diÔn b»ng c«ng thøc sau: dr = CKrk Trong ®ã: CK : C¸c tham sè mÐo h×nh quang häc kÝnh vËt. r : VÐc t¬ b¸n kÝnh h­íng t©m cña ®iÓm ¶nh. k : C¸c sè nguyªn d­¬ng cã thÓ chän theo hai d¹ng sau. k = 0, 1, 3, 5, … k = 0, 1, 2, 3, 4, 5 … Sai sè do ®é cong cña qu¶ ®Êt BÒ mÆt tr¸i ®Êt lµ bÒ mÆt cÇu, låi lâm, mµ c¸c ¶nh ®o trong ¶nh chôp hµng kh«ng lµ h×nh chiÕu xuyªn t©m cña miÒn thùc ®Þa. Do ®ã râ rµng vÞ trÝ c¸c ®iÓm ¶nh sÏ bÞ xª dÞch do bÞ ¶nh h­ëng cña ®é cong qu¶ ®Êt. Sai sè vÞ trÝ ®iÓm ¶nh do ®é cong qu¶ ®Êt g©y ra ®­îc biÓu diÔn bëi c«ng thøc: dr = trong ®ã: H : Lµ ®é cao bay chôp r : Kho¶ng c¸ch tõ ®iÓm ¶nh ®Õn ®iÓm ®¸y ¶nh. ¦k : Tiªu cù m¸y chôp ¶nh. R : B¸n kÝnh cña tr¸i ®Êt. Sai sè do chiÕt quang cña khÝ quyÓn KhÝ quyÓn lµ m«i tr­êng truyÒn s¸ng kh«ng ®ång nhÊt, tÝnh chiÕt quang cña khÝ quyÓn rÊt phøc t¹p v× nã chÞu ¶nh h­ëng cña nhiÒu yÕu tè nh­: NhiÖt ®é, ¸p suÊt, ®é Èm, bôi… V× vËy, tia s¸ng truyÒn ®i trong khÝ quyÓn kh«ng ph¶i lµ mét ®­êng th¼ng, ®iÒu nµy g©y ra sù biÕn d¹ng cña phÐp chiÕu xuyªn t©m vµ lµm cho to¹ ®é cña ®iÓm ¶nh bÞ biÕn ®æi ®i mét l­îng nµo ®ã. §èi víi c«ng t¸c chôp ¶nh phôc vô cho c«ng t¸c ®o vÏ ®Þa h×nh, víi m¸y mãc vµ trang thiÕt bÞ chôp ¶nh hiÖn nay, ®é cao bay chôp th­êng kh«ng v­ît qu¸ 11km, th× sai sè do ¶nh h­ëng cña chiÕt quang khÝ quyÓn lµ: drR = 1,15.10-5 Hr(1+ ) [1- 0,035(3.H0 – H)] Trong ®ã: ¦k : Tiªu cù m¸y chôp ¶nh. R : Kho¶ng c¸ch ®o ®­îc tõ ®iÓm ¶nh ®Õn ®iÓm cÇn x¸c ®Þnh (mm). H0: §é cao tuyÖt ®èi cña m¸y bay (km). H : ®é cao bay chôp cña ®iÓm ®ang kh¶o s¸t (km). Sai sè do sù kh«ng song song cña kÝnh läc NÕu kÝnh läc mÇu hoÆc kÝnh b¶o vÖ m¸y kh«ng song song th× cã thÓ g©y ra sai sè vÞ trÝ ®iÓm ¶nh. Sai sè do biÕn d¹ng phim ¶nh Theo kÕt qu¶ nghiªn cøu, vËt liÖu chôp ¶nh th­êng cã hai d¹ng: BiÕn d¹ng mang tÝnh hÖ thèng, trong ®ã cã thÓ cã c¶ c¸c tr­êng hîp biÕn d¹ng ®Òu trªn c¸c h­íng vµ biÕn d¹ng ®Òu trªn tõng h­íng cña trôc to¹ ®é (biÕn d¹ng affin). BiÕn d¹ng ngÉu nhiªn vµ côc bé, nã xuÊt hiÖn kh«ng cã quy luËt nhÊt ®Þnh vµ kh«ng ®Òu trªn toµn bé mÆt ¶nh vµ tõng h­íng. HiÖn nay, ®Ó gi¶m bít sai sè theo biÕn d¹ng cña phim ¶nh, ng­êi ta sö dung fim ¶nh hµng kh«ng chÊt l­îng cao vµ tu©n thñ ®óng quy tr×nh sö lý ¶nh. 6. Sai sè do kh«ng Ðp s¸t phim sai sè nµy do c¸c nguyªn nh©n chÝnh sau ®©y g©y ra: Sai sè do Ðp phim kh«ng ®Òu. Sai sè do Ðp phim kh«ng s¸t vµo mÆt ph¼ng. Sai sè do ®é dµy cña phim kh«ng ®Òu. §èi víi c¸c m¸y ¶nh cã gãc më cµng lín th× ¶nh h­ëng cña sai sè nµy còng cµng lín do vËy, ®Ó thµnh lËp b¶n ®å tû lÖ lín th× ta nªn dïng nh÷ng m¸y chôp ¶nh cã gãc më trung b×nh vµ hÑp. 7. Sai sè s¶n xuÊt d­¬ng b¶n Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt d­¬ng b¶n sÏ cã nhiÒu nguyªn nh©n g©y ra c¸c sai sè ¶nh h­ëng ®Õn ®é chÝnh x¸c cña ¶nh ®o. Chóng ta cã thÓ l­u ý mét sè nguyªn nh©n sau: - NhiÖt ®é vµ ®é Èm kh«ng æn ®Þnh. Fim bÞ nãng do m¸y kh«ng cã bé phËn lµm m¸t. Khi ph¬i kh« ®Ó nh÷ng giät n­íc ®äng l¹i trªn phim g©y ra nh÷ng biÕn dang côc bé. 3.3.2. Sai sè trong qu¸ tr×nh ®o ¶nh Sai sè cña m¸y mãc Tr¹m ®o ¶nh sè lµ hÖ thèng ®o ¶nh d¹ng sè, nªn viÖc gi¶i bµi to¸n giao héi thuËn vµ nghÞch cña ®o ¶nh ®­îc xem lµ chÆt chÏ vµ kh«ng cã sai sè. V× vËy sai sè m¸y mãc ë ®©y lµ sai sè cña m¸y quÐt ¶nh vµ sai sè cÊu tróc ®o ®¹c trªn m« h×nh lËp thÓ. Sai sè cña m¸y quÐt Trong ph­¬ng ph¸p thµnh lËp b¶n ®å b»ng c«ng nghÖ ¶nh sè th× quÐt ¶nh lµ c«ng ®o¹n ®Çu tiªn trong quy tr×nh ®o vÏ ¶nh sè, nã ®¶m b¶o th«ng tin ®Çu vµo nhËn biÕn ®æi ¶nh t­¬ng tù thµnh d¹ng sè. Trong c«ng nghÖ ®o ¶nh sè sai cña m¸y quÐt lµ mét trong nh÷ng sai sè chñ yÕu ¶nh h­ëng tíi toµn bé qu¸ tr×nh xö lý ¶nh, viÖc x¸c ®Þnh sai sè thùc tÕ cña m¸y quÐt vµ hiÖu chØnh sai sè nµy khi v­ît qóa giíi h¹n cho phÐp lµ mét viÖc quan träng. XuÊt ph¸t tõ ®ã t¸c gi¶ muèn t×m hiÓu nguån sai sè nµy vµ ®Ò xuÊt ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh sai sè thùc tÕ cña m¸y quÐt ¶nh ®Ó lµm c¬ së cho viÖc hiÖu chØnh sai sè nµy trong qu¸ tr×nh kiÓm nghiÖm m¸y quÐt ¶nh. Sai sè do cÊu tróc ®o ®¹c trªn m« h×nh lËp thÓ M« h×nh lËp thÓ hiÖn trªn mµn h×nh m¸y tÝnh ®­îc dùng trªn thÓ thøc nh¸y 1/60 gi©y gi÷a ¶nh tr¸i vµ ¶nh ph¶i nªn kh«ng æn ®Þnh, kh«ng cã ®é s©u lËp thÓ b»ng c¸c m« h×nh lËp thÓ dùng trªn m¸y quang c¬ hay gi¶i tÝch. H¬n n÷a tiªu ®o dïng ®Ó ®o ®¹c trªn c¸c tr¹m ¶nh sè lµ rÊt lín tõ ®ã cã thÓ dÉn tíi sai sè ®o ®¹c. 2. Sai sè sè liÖu gèc Sai sè sè liÖu gèc trong ®o ¶nh mang tÝnh ®Æc thï riªng. Khi ®o vÏ trªn h×nh lËp thÓ, c¸c ®iÓm khèng chÕ lµ c¬ së cho viÖc ®Þnh h­íng m« h×nh. Do ®ã ngoµi sai sè sè liÖu tr¾c ®Þa ngo¹i nghiÖp hay t¨ng dµy néi nghiÖp cßn mang sai sè cña qu¶ tr×nh ®o ®¹c cña c¸c ®iÓm khèng chÕ nµy trªn m« h×nh lËp thÓ. ¶nh h­ëng cña sai sè sè liÖu gèc ®Õn ®é cao bao gåm ba nguån sai sè: + Sai sè cña b¶n th©n sè liÖu. + Sai sè c¾t lËp thÓ t¹i ®iÓm khèng chÕ. + Sai sè do tû lÖ m« h×nh. Ba nguån sai sè ®éc lËp víi nhau, v× vËy cã thÓ viÕt: ( 1 ) trong ®ã: Mz1: Sai sè trung ph­¬ng cña b¶n th©n sè liÖu khèng chÕ. Mz2: Sai sè trung ph­¬ng c¾t lËp thÓ t¹i ®iÓm khèng chÕ lóc ®Þnh h­íng. Mz3 : Sai sè trung ph­¬ng t¹i ®iÓm khèng chÕ do sai sè tû lÖ h×nh mkc : Lµ sai sè ®iÓm khèng chÕ mz2, mz3 : Cã thÓ ®ù¬c x¸c ®Þnh nh­ sau: mz2 = ± .mDp vµ mz3 = ± . mx . trong ®ã: H: Lµ ®é cao bay chôp l: Lµ kho¶ng c¸ch gi÷a hai ®iÓm khèng chÕ trªn ¶nh. mDp, mx : Lµ Sai sè trung ph­¬ng ®o hiÖu thÞ sai ngang vµ to¹ ®é ¶nh. §Ó ®¸nh gi¸ ®­îc sai sè sè liÖu gèc ¶nh h­ëng ®Õn ®é cao trªn m« h×nh ta xuÊt ph¸t tõ c«ng thøc tÝnh sai sè ®o cao: ( 2 ) Trong ®ã: mLT : Sai sè ®o vÏ lËp thÓ mz : Lµ ¶nh h­ëng cña sai sè ®iÓm khèng chÕ lªn toµn bé m« h×nh sau ®Þnh h­íng, ®­îc tÝnh nh­ sau: ( 3 ) n: Sè ®iÓm khèng chÕ tham gia ®Þnh h­íng m« h×nh n ³ 3 NÕu cho r»ng ¶nh h­ëng cña ®iÓm khèng chÕ kh«ng lín h¬n 1/3 ¶nh h­ëng cña ®o vÏ lËp thÓ th× tõ (1) ta cã thÓ x¸c ®Þnh ®­îc: Tõ ®ã ta cã thÓ x¸c ®Þnh ®­îc sai sè ®iÓm khèng chÕ ¶nh h­ëng ®Õn ®é cao trªn m« h×nh theo (2) vµ (3) lµ mz = ± mkc ¶nh h­ëng cña sai sè sè liÖu gèc ®Õn to¹ ®é ph¼ng Sai sè to¹ ®é ®iÓm vËt trªn m« h×nh ®­îc th«ng qua sai sè sè liÖu gèc vµ sai sè nhËn d¹ng ®iÓm ®ã trªn ¶nh. Trong ®ã: mtr: Lµ sai sè trung ph­¬ng trïng tiªu ®o víi ®iÓm ®Þa vËt k : Lµ hÖ sè chuyÓn ®æi tõ tØ lÖ ¶nh sang tØ lÖ b¶n ®å mxy: Lµ sai sè trung ph­¬ng cña ¶nh h­ëng sai sè vÞ trÝ ®iÓm khèng chÕ trªn toµn bé m« h×nh ®­îc x¸c ®Þnh nh­ sau: ( 4 ) Trong ®ã: n: §iÓm khèng chÕ dïng ®Ó quy tû lÖ. m’xy: Sai sè trung ph­¬ng vÒ vÞ trÝ do sai sè c¾t ®iÓm khèng chÕ ¶nh h­ëng lªn toµn bé m« h×nh. mX, Ykc : Sai sè vÞ trÝ ®iÓm khèng chÕ lªn toµn bé m« h×nh lËp thÓ. Theo c«ng thøc tÝnh Sai sè trung ph­¬ng ®é cao quy tØ lÖ. G©y ra th× sai sè vÞ trÝ ®iÓm ¶nh h­ëng ®Õn ®é chÝnh x¸c vÒ ®é cao. Do vËy, nÕu ¶nh h­ëng cña sai sè vÞ trÝ ®iÓm khèng chÕ mX,Y £ ± 0.01 mm th× sÏ tho¶ m·n ®é chÝnh x¸c cña ®é cao ®iÓm m« h×nh. §iÒu nµy ®ßi hái viÖc x¸c ®Þnh vÞ trÝ ®iÓm khèng chÕ trªn ¶nh ph¶i ®­îc tiÕn hµnh hÕt søc nghiªm ngÆt. Nh­ vËy trong c¶ hai tr­êng hîp sai sè sè liÖu gèc ¶nh h­ëng ®Õn ®é cao mÆt ph¼ng ®Òu nhÊn m¹nh tÇm quan träng cña sai sè nhËn d¹ng ®iÓm khèng chÕ trªn m« h×nh lËp thÓ (sai sè c¾t lËp thÓ vµ sai sè lµm trïng tiªu trªn ®iÓm khèng chÕ) ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn sai sè ®é cao trªn m« h×nh. Do ®ã ®Ó gi¶m tèi thiÓu sai sè nµy cÇn ph¶i ®¸nh dÊu, hay ch©m chÝch râ rµng vµ chÝnh x¸c ®iÓm khèng chÕ trªn ¶nh. Khi tiÕn hµnh ®o ®¹c cÇn phãng to h×nh ¶nh ®iÓm khèng chÕ lªn ®Õn møc cã thÓ. Sai sè trong qu¸ tr×nh ®Þnh h­íng Sai sè trong qu¸ tr×nh ®Þnh h­íng trong Trong c«ng nghÖ ®o ¶nh qu¸ tr×nh ®Þnh h­íng trong cña mét tÊm ¶nh, ngoµi viÖc chÞu ¶nh h­ëng cña c¸c nguån sai sè nh­: chÊt phim chôp, chÊt l­îng sao phim d­¬ng (trong tr­êng hîp quÐt phim d­¬ng) vµ ®é chÝnh x¸c kÕt qu¶ kiÓm ®Þnh m¸y chôp ¶nh th× ph¶i chÞu ¶nh h­ëng cña qu¸ tr×nh quÐt phim nh­: Sai sè cña m¸y quÐt vµ ®é ph©n gi¶i khi quÐt phim. Qóa tr×nh nhËn biÕt vÞ trÝ ®iÓm ®Þnh h­íng t¹i c¸c mÊu khung to¹ ®é tèt h¬n c¸c ph­¬ng ph¸p ®o ¶nh truyÒn thèng do c«ng nghÖ ®o ¶nh sè ta cã thÓ phãng to h×nh ¶nh (tèi ®a 128 lÇn). ®èi víi c«ng nghÖ ®o ¶nh sè, sai sè cña ®Þnh h­íng th­êng lµ tõ 0.3 ®Õn 0.5 pixel. Sai sè trong qu¸ tr×nh ®Þnh h­íng t­¬ng ®èi vµ tuyÖt ®èi Trong c«ng nghÖ ®o ¶nh qu¸ tr×nh ®Þnh h­íng t­¬ng ®èi vµ ®Þnh h­íng tuyÖt ®èi th­êng ®­îc thùc hiÖn ®ång thêi. §¬n gi¶n bëi v× khi ®o ë c¸c ®iÓm ®Þnh h­íng t­¬ng ®èi th× c¸c ®iÓm nµy bao gåm c¸c ®iÓm ®Þnh h­íng t­¬ng ®èi, c¸c ®iÓm t¨ng dµy, c¸c ®iÓm khèng chÕ ngo¹i nghiÖp còng th­êng n»m trªn vÞ trÝ ph©n bè chuÈn. C¸c ®iÓm nµy ®­îc ®¸nh b»ng m· ký tù kh¸c nhau, sau khi ®Þnh h­íng t­¬ng ®èi xong, m¸y tù ®«ng gäi c¸c ®iÓm t¨ng dµy, c¸c ®iÓm khèng chÕ ngo¹i nghiÖp ®Ó tiÕn hµnh ®Þnh h­íng tuyÖt ®èi lu«n. Qu¸ tr×nh nµy gäi lµ ®Þnh h­íng mét lÇn. Qu¸ tr×nh ®Þnh h­íng m« h×nh kÕt thóc m¸y tÝnh sÏ tù ®éng ®­a ra ma trËn cña c¸c pixel cña tÊm ¶nh nghiªng vÒ vÞ trÝ míi cÇn cã trªn tÊm ¶nh lý t­ëng. Kh¶ n¨ng nµy cho phÐp tËp hîp c¸c pixel n»m trªn nh÷ng ®­êng song song víi ®­êng ®¸y cña cÆp ¶nh, tõ ®ã t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc tù ®éng t×m kiÕm c¸c cÆp ¶nh cïng tªn. C¸c gi¸ trÞ thÞ sai däc tån t¹i víi c¸c ®iÓm ®Þnh h­íng ph¶i nhá h¬n 0.3 kÝch th­íc pixel. Sai sè do ng­êi ®o Sai sè nµy phô thuéc vµo tr×nh ®é tay nghÒ, kinh nghiÖm cña ng­êi ®o, ®é tinh nhËy cña m¾t, tr¹ng th¸i sinh lý vµ sù mÖt mái do qu¸ tr×nh lµm viÖc kÐo dµi trªn m¸y. Gåm c¸c nguån sai sè sau: Sai sè c¾t ®iÓm ¶nh vµ chÊt l­îng m¸y ®o ¶nh. Sai sè c¾t lËp thÓ trªn m« h×nh ®­îc x¸c ®Þnh b»ng c«ng c«ng thøc sau: Trong ®ã: H : Lµ ®é cao bay chôp. b : Gi¸ trÞ ®­êng ®¸y ¶nh. mDp : Sai sè chªnh thÞ sai ngang. Sai sè lµm trïng ®iÓm §©y lµ sai sè do nhËn d¹ng kh«ng chÝnh x¸c ®iÓm ®o. Trong ®ã : n : Lµ sè ®iÓm ®o lÆp. 3.3.3. Sai sè cña ph­¬ng ph¸p Ph­¬ng ph¸p ®o ¶nh sè kh«ng bÞ giíi h¹n sai sè bëi c¸c b­íc r¨ng, c¸c bé phËn c¬ häc nh­ trong ph­¬ng ph¸p quang c¬ hay gi¶i tÝch. C¸c bµi to¸n ®o ¶nh ®­îc thùc hiÖn bëi c«ng thøc gi¶i tÝch chÆt chÏ. VËy sai sè cña ph­¬ng ph¸p ®o ¶nh sè n»m ë sai sè xö lý ®Æc tr­ng cña ¶nh sè ®ã lµ: Sai sè quÐt ¶nh, sai sè thµnh lËp DTM/DEM, sai sè thµnh lËp ¶nh trùc giao, sai sè néi suy ®é x¸m, sai sè do kÝch cì pixel ®em l¹i. Kh¶o s¸t sai sè ph­¬ng ph¸p ®o ¶nh lµ mét c«ng viÖc cÇn lµm hiÖn nay tuy r»ng nã rÊt phøc t¹p vµ tèn nhiÒu thêi gian. Trong thùc tÕ ®· thÝ nghiÖm vµ s¶n xuÊt cho thÊy, kÕt qu¶ b¶n ®å ®Þa h×nh còng nh­ ®Þa chÝnh ®­îc thµnh lËp trªn tr¹m ¶nh sè ®Òu ®¹t yªu cÇu cña qui ph¹m hiÖn hµnh. Ch­¬ng 4 Thùc nghiÖm Thµnh lËp b¶n ®å ®Þa h×nh tØ lÖ 1/ 2.000 khu vùc L¨ng C«-®µ N½ng b»ng c«ng nghÖ ¶nh sè C«ng nghÖ ¶nh sè ph¸t triÓn m¹nh mÏ trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y vµ ®­îc øng dông réng r·i phôc vô cho nhiÒu nghµnh kinh tÕ, nhiÒu lÜnh vùc kh¸c nhau ®¹t ®­îc nhiÒu thµnh tùu to lín. §Æc biÖt trong lÜnh vùc ®o ®¹c thµnh lËp b¶n ®å c¸c lo¹i tû lÖ dùa trªn c¬ së to¸n häc chÆt chÏ kh¶ n¨ng tù ®éng hãa cao cho ra s¶n phÈm víi ®é chÝnh x¸c cao rót ng¾n thêi gian ®o vÏ ngo¹i nghiÖp h¹n chÕ ®­îc nh÷ng sai sè do ®iÒu kiÖn ngo¹i c¶nh g©y ra, mang l¹i hiÖu qña kinh tÕ cao v­ît tréi c¸c ph­¬ng ph¸p truyÒn thèng. V× v©y trong phÇn thùc nghiÖm thµnh lËp b¶n ®å ®Þa h×nh trªn tr¹m ¶nh sè SSK Intergraph em xin tr×nh bµy quy tr×nh c«ng nghÖ tæng qu¸t vµ thùc nghiÖm mét sè c«ng ®o¹n trong quy tr×nh thµnh lËp b¶n ®å ®Þa h×nh khu vùc L¨ng C« - §µ n½ng b»ng c«ng nghÖ ¶nh sè nh­ sau: 4.1. T×nh h×nh vµ ®Æc ®iÓm khu ®o. 1. VÞ trÝ ®Þa lý. Khu ®o L¨ng C« - §µ N½ng n»m trong ph¹m vi: Tõ 16o13'07,5" ®Õn 16o35'37,5" vÜ ®é B¾c. Tõ 107o30'00" ®Õn 108o06'15" kinh ®é §«ng. 2. §Þa lý tù nhiªn khu ®o. Khu ®o thuéc khu vùc B¾c Trung bé, ®Þa h×nh phøc t¹p gåm vïng ®ång b»ng, ®ång b»ng xen kÏ ®åi. §Þa h×nh cao dÇn theo h­íng T©y Nam. §é cao trung b×nh tõ 0,5 mÐt ®Õn 150 mÐt so víi mÆt n­íc biÓn. 3. §Æc ®iÓm Kinh tÕ – X· héi. §©y lµ khu vùc cã 70% d©n c­ thuéc c¸c nghµnh n«ng- l©m- ng­ nghiÖp. Tr×nh ®é d©n trÝ ch­a cao, tr×nh ®é tay nghÒ chuyªn m«n cßn h¹n chÕ, ch­a qua ®µo t¹o, ph©n bè d©n c­ ch­a ®Òu nªn ¶nh h­ëng kh«ng nhá ®Õn sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña vïng. 4. Th«ng tin t­ liÖu. a. L­íi khèng chÕ to¹ ®é vµ ®é cao. * L­íi khèng chÕ to¹ ®é. Khu vùc ®o vÏ b¶n ®å tû lÖ 1/5000 khu vùc L¨ng C« - §µ N½ng gåm 26 ®iÓm tam gi¸c nhµ n­íc h¹ng I, II vµ 253 ®iÓm to¹ ®é ®Þa chÝnh c¬ së. * L­íi khèng chÕ ®é cao. Khu vùc ®o vÏ gåm c¸c tuyÕn ®é cao sau: - TuyÕn ®é cao h¹ng I. - TuyÕn ®é cao h¹ng III, IV. M¹ng l­íi täa ®é ®é cao Nhµ n­íc khu vùc L¨ng C« - §µ N½ng nh×n chung ®¶m b¶o ®ñ mËt ®é ®Ó ph¸t triÓn l­íi cÊp thÊp phôc vô ®o vÏ b¶n ®å ®Þa h×nh tû lÖ lín 1/2000, 1/5000 kho¶ng cao ®Òu 1 mÐt trë lªn. C¸c ®iÓm ®é cao h¹ng I, III, IV hiÖn cßn sÏ ®­îc ®­a lªn b×nh ®å ¶nh ®iÒu vÏ t¹i thùc ®Þa vµ chuyÓn lªn b¶n ®å. - M¹ng l­íi to¹ ®é ®Þa chÝnh do ®Þa ph­¬ng x©y dùng. Theo b¸o c¸o cña së Tµi Nguyªn vµ M«i Tr­êng cña Thõa Thiªn HuÕ, ®Õn th¸ng 1/10/2007 ë khu vùc L¨ng C« th× cã 258 ®iÓm ®Þa chÝnh cÊp I, 308 ®iÓm ®Þa chÝnh cÊp II, to¹ ®é c¸c ®iÓm ®Þa chÝnh cÊp I, II ®ang ë hÖ HN- 72, kinh tuyÕn trôc 108. 5. T­ liÖu b¶n ®å. Dùa vµo b¶n ®å ®Þa h×nh VN2000 tû lÖ 1/2000. Thùc hiÖn nhiÖm vô s¶n xuÊt n¨m 2004 do Bé Tµi Nguyªn vµ m«i tr­êng giao (theo quyÕt ®Þnh sè 190/QD – BTNMT ngµy 20 – 2 – 2004) c«ng ty ®o ®¹c ¶nh ®Þa h×nh ®· ®o vÏ 167 m¶nh b¶n ®å ®Þa h×nh tû lÖ 1/2000 khu vùc thµnh phè HuÕ (sö dông ¶nh chôp ph©n khu E2-03 n¨m 2003) ®Õn nay ®· biªn tËp b¶n ®å gèc d¹ng sè) C¸c khèi d÷ liÖu b¶n ®å 1/2000 khu vùc HuÕ sÏ ®­îc tiÕp biªn víi khèi b¶n ®å míi khu vùc L¨ng C«. 6. T­ liÖu ¶nh chôp tõ m¸y bay. Sö dông t­ liÖu ¶nh míi nhÊt bay chôp n¨m 2004 thuéc ph©n khu bay chôp E1-04 do C«ng ty §o ®¹c ¶nh §Þa h×nh chôp ngµy 26-27/5/2004 vµ 7/7/2004 ®Ó thµnh lËp b¶n ®å ®Þa h×nh 1/2.000, 1/5.000 khu vùc L¨ng C« - §µ N½ng víi c¸c th«ng sè kü thuËt sau: M¸y bay KING AIRB-200. M¸y chôp ¶nh : RMK TOP 15. Tiªu cù m¸y ¶nh : fk = 152,506 mm. KÝch th­íc phim : 23 x 23 (cm). Tû lÖ ¶nh trung b×nh : 1/ 9.300. §é cao bay chôp: 1418m §é phñ däc : 60% - 68% §é phñ ngang : 27% ¸ 38% Gãc xoay ¶nh trung b×nh : 30 Gãc nghiªng : £ 30. 4.2. Ph­¬ng ph¸p thµnh lËp b¶n ®å Trªn tr¹m ¶nh sè. §ãng gãi giao nép s¶n phÈm §o vÏ ®Þa h×nh §o vÏ ®Þa vËt Kh¶o s¸t LËp luËn chøng KTKT Biªn tËp b¶n ®å ®Þa h×nh tû lÖ 1/2000 d¹ng sè LËp DTM phôc vô n¾n ¶nh N¾n ¶nh trùc giao lËp b×nh ®å ¶nh tû lÖ 1/2000 In b×nh ®å ¶nh trªn giÊy ¶nh T¨ng dµy MP + §C (kho¶ng cao ®Òu 2,5m) §o khèng chÕ MP + §C b»ng GPS §o khèng chÕ ®é cao m« h×nh §iÒu vÏ ngo¹i nghiÖp 1. B¶n ®å ®Þa h×nh tû lÖ 1/2000 khu vùc L¨ng C« - §µ N½ng ®­îc thµnh lËp b»ng c«ng nghÖ ¶nh sè theo quy tr×nh nh­ sau: 2. Quy tr×nh c«ng nghÖ t¹i tr¹m ¶nh sè Intergraph. Tr¹m ®o vÏ ¶nh sè Intergaph bao gåm mét tr¹m ®å ho¹ víi kh¶ n¨ng xö lý ¶nh cao, bé nhí phÇn mÒm xö lý ¶nh vµ c¸c tÝnh n¨ng hiÓn thÞ. ¦u ®iÓm cña tr¹m lµ cã thÓ xö lý ®­îc nhiÒu ¶nh sè nh­ tõ ¶nh hµng kh«ng chôp tõ phim sau ®ã ®­îc quÐt, ¶nh hµng kh«ng chôp tõ m¸y ¶nh sè hoÆc ¶nh vÖ tinh. H¬n thÕ n÷a c¸c nhiÖm vô trong ®o ¶nh gi¶i tÝch yªu cÇu ph¶i cã nhiÒu m¸y mãc kh¸c nhau vµ nhiÒu kü thuËt viªn víi c¸c chuyªn ngµnh riªng th× trong ®o vÏ ¶nh sè cã thÓ ®­îc thùc hiÖn chØ trªn mét tr¹m ®o vÏ vµ chØ bëi mét ng­êi thao t¸c. §o nèi khèng chÕ ¶nh ngo¹i nghiÖp Néi suy ®­êng b×nh ®é Phim ¶nh hµng kh«ng QuÐt ¶nh T¨ng dµy N¾n ¶nh trùc giao LËp DEM (DTM) Thµnh lËp b×nh ®å ¶nh §o¸n ®äc vµ ®iÒu vÏ ¶nh trªn b×nh ®å ¶nh Sè ho¸ (vÐct¬ ho¸) c¸c yÕu tè néi dung b¶n ®å Biªn tËp néi dung b¶n ®å L­u d÷ liÖu vµ in s¶n phÈm 4.3. Mét sè c«ng ®o¹n thùc hiÖn trªn tr¹m ¶nh sè Intergraph. 1. QuÐt ¶nh Sau khi cã c¸c tµi liÖu cÇn thiÕt, ®Ó cã ®­îc ¶nh sè, phim ¶nh hµng kh«ng ph¶i ®­îc chuyÓn tõ d¹ng t­¬ng tù (Analogue) sang d¹ng sè Raster (digital). Qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi nµy ®­îc gäi lµ quÐt phim b»ng thiÕt bÞ m¸y quÐt. PhÇn mÒm xö lý ¶nh sè Intergraph yªu cÇu t¹o lËp vµ qu¶n lý c¸c sè liÖu trong Project. - Khi quÐt phim c¸c tÊm ¶nh cÇn ®­îc hÖ thèng theo thø tù ®¸nh sè cña mçi ®­êng bay. §¨ng ký to¹ ®é c¸c ®iÓm dÊu khung, kÝch th­íc cÇn ph¶i quÐt. - Phim d­¬ng ph¶i ®­îc quÐt víi ®é ph©n gi¶i 800 dpi trë lªn. - QuÐt phim ë chÕ ®é full set. - File ¶nh ®­îc ghi ra ë d¹ng TIFF kh«ng nÐn hoÆc JPEG nÐn, dùa vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ ng­êi lµm tù chän ph­¬ng thøc quÐt. - §Ó ®¶m b¶o chÊt l­îng h×nh ¶nh, khi quÐt ph¶i tiÕn hµnh kiÓm tra vµ ®iÒu chØnh ®é t­¬ng ph¶n sao cho thÊy ®­îc gi¸ trÞ t­¬ng ph¶n tõ Dmin ®Õn Dmax ®­îc tr¶i ®Òu trªn b¶n ®å. - Phim ®­îc quÐt trªn m¸y PS1 hoÆc m¸y SCA-2 vµ phÇn mÒm Photoscan-TD víi ®é ph©n gi¶i 28mm. Qóa tr×nh quÐt phim ®­îc thùc hiÖn theo tr×nh tù sau §Æt c¸c th«ng sè cho phim vµ m¸y chôp ¶nh Khëi ®éng m¸y quÐt L¾p phim QuÐt thö QuÐt vµo ®Üa Khëi ®éng m¸y quÐt PhotoScan PS1 L¾p phim: §Æt phim vµo khay vµ quay phÇn nhò cña phim xuèng d­íi §Æt c¸c th«ng sè cho phim vµ m¸y chôp ¶nh - §Æt d¹ng kiÓu phim vµ m¸y chôp ¶nh - §¨t c¸c th«ng sè vµo, ra cho phim - §Æt giíi h¹n vïng quÐt - §Æt c¸c th«ng sè d¹ng file, tªn file 4 - §Þnh vÞ trôc quÐt: §o c¸c ®iÓm mÊu khung 5 - QuÐt thö vµ ®iÒu chØnh Chän mét vïng ®Ó quÐt thö, tiÕn hµnh quÐt kÕt qu¶ ®­îc biÓu hiÖn lªn b¶n ®å Histogram ë mµn h×nh. Qua biÓu ®å ®o, cã thÓ ®iÒu chØnh c¸c gi¸ tri ®é ®en Dmim vµ Dmax n»m trong giíi h¹n 256 bËc ®é x¸m, ®ång thêi chiÕm gÇn hÕt giíi h¹n ®ã. §Ó ®¶m b¶o chÊt l­îng h×nh ¶nh, khi quÐt ph¶i tiÕn hµnh kiÓm tra ®iÒu chØnh ®é ®en sao cho thÊy ®­îc gi¸ trÞ Dmim vµ Dmax ®­îc tr¶i ®Òu trªn b¶n ®å 6 - QuÐt ¶nh vµo ®Üa - §Æt l¹i diÖn tÝch quÐt cho c¶ tÊm ¶nh - QuÐt ¶nh vµo ®Üa LÆp l¹i c¸c b­íc 2, 3, 4, 5, 6 trªn cho c¸c tÊm ¶nh tiÕp theo trong d¶i bay. §Ó thùc hiÖn quÐt phim ta khëi ®éng phÇn mÒm quÐt ¶nh tõ dÊu nh¾c hÖ thèng nh­ sau: Stereo:UR/PS1/PS1KHI ®ã trªn mµn h×nh xuÊt hiÖn c¸c menu ®Ó ®iÒu khiÓn c¸c thiÕt bÞ quÐt * §Æt chÕ ®é quÐt + Scan Parameter file: chän file tham sè cho qu¸ tr×nh quÐt ¶nh ®· ®Æt tr­íc hoÆc cho tham sè míi cÇn thay ®æi + Photo / camra Type: Chän kiÓu tham sè cho m¸y chôp ¶nh vµ phim ¶nh. NÕu cÇn thay ®æi chän Review / Edit lµ c«ng cô bªn c¹nh + Photo / camra Type Difinition: ta cã thÓ thay ®æi tham sè cho ¶nh vµ m¸y chôp ¶nh sao cho phï hîp víi chÊt l­îng ¶nh quÐt ra + Scan Region: Chän to¹ ®é cho vïng quÐt ¶nh + Scanning and Overview: Chän chÕ ®é nµy khi quÐt ¶nh xong ¶nh quÐt sÏ hiÖn lªn mµn h×nh Khi quÐt cÇn ®Ó ë chÕ ®é fullset vµ quÐt hÕt diÖn tÝch trong cña phim cã chøa dÊu mèc. C¸c tham sè ®¨t cho phim khi quÕt ra trªn c¸c file kÕt qu¶ sÏ khai b¸o ë Film/Output Data Rang Setup: Nh­ ®é ph©n gi¶i, ®é s¸ng tèi... KÕt qu¶ cho file sè liÖu. Sau khi khai b¸o xong tiÕn hµnh quÐt: * L¾p Phim vµo khay phim + BÊm vµo: Load ftilm: ®Ìn trªn m¸y s¸ng th× më khay vµ ®¨t phim vµo. to¹ ®é ®Æt phim tèt nhÊt lµ c¸c mÊu khung cña phim + BÊn vµo Perfom nomolm: §Ó nhËn d÷ liÖu cho c¸c qu¸ tr×nh quÐt ¶nh. NÕu ®­îc sÏ hiÖn lªn b¶ng hái cã chÊp nhËn qu¸ tr×nh hay kh«ng? + Sau qu¸ tr×nh trªn chän Fast Aligr: §Ó x¸c ®Þnh tiªu ®o chÝnh x¸c vµo hai ®iÓm mÊu cña khung phim, nÕu chÊp nhËn sai sè trªn b¶ng ta chän OK + To Disk: Lµ qu¸ tr×nh quÐt ¶nh trùc tiÓpa file kÕt qu¶. File ¶nh ®­îc ghi ra ë d¹ng TIFF kh«ng nÐn hoÆc JPEG nÐn, dùa vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ ng­êi lµm tù chän ph­¬ng thøc quÐt. 2. X©y dùng Project Khëi ®éng phÇn mÒm ImageStation Photogrammetric Manager (ISPM) xuÊt hiÖn b¶ng menu chÝnh cña ch­¬ng tr×nh §Ó t¹o Project míi, vµo menu: File/New Project XuÊt hiÖn b¶ng Project Location. Trong b¶ng nµy, tiÕn hµnh gâ tªn cña c«ng viÖc trong cöa sæ Project Name; ë cöa sæ Location chän æ ®Üa ®Ó chøa th­ môc cña c«ng viÖc. Sau khi ®· nhËp xong bÊm Next. Hép héi tho¹i Project Type xuÊt hiÖn. Hép tho¹i nµy ®Ó khai b¸o kiÓu d÷ liÖu ¶nh. Cã c¸c lùa chän sau: KiÓu cña d÷ liÖu ®­îc dïng trong khu ®o vµ kiÓu d÷ liÖu xuÊt ra. Ta th­êng chän: D÷ liÖu phim ¶nh hµng kh«ng lµ Aerial Photography Khu«n d¹ng c¸c file xuÊt ra lµ ASCII TiÕp tôc chän next, hép héi tho¹i Project Unit xuÊt hiÖn ®Ó ®Þnh nghÜa: C¸c HÖ to¹ ®é, ®¬n vÞ dµi vµ ®¬n vÞ gãc. - Chän hÖ to¹ ®é lµ Cartesian (XYZ) vu«ng gãc. - Linear Unit: §¬n vÞ dµi mÆc ®Þnh lµ mÐt (m). - Angular Unit: §¬n vÞ gãc lµ ®é. (deg) Sau ®ã chän Next, hép tho¹i Project Parameter Settings më ra ®Ó ®Æt c¸c tham sè cho khu ®o, sè c¶i chÝnh to¹ ®é, h¹n sai cho phÐp. Trong hép tho¹i nµy ta chän c¸c th«ng sè: - §é lÖch chuÈn cña gi¸ trÞ ®o ¶nh: gi¸ trÞ mÆc ®Þnh lµ 5mm. - B¸n kÝnh tr¸i ®Êt: Gi¸ trÞ mÆc ®Þnh 6378000m - §é cao bay chôp so víi mùc n­íc biÓn trung b×nh: 1418m = (mÉu sè tû lÖ ¶nh x chiÒu dµi tiªu cù m¸y chôp ¶nh) + ®é cao trung b×nh khu chôp (so víi mùc n­íc biÓn trung b×nh) ®¬n vÞ tÝnh b»ng mÐt. - §é cao trung b×nh khu chôp so víi mùc n­íc biÓn trung b×nh. - Cho phÐp hiÖu chØnh ¶nh h­ëng chiÕt quang khÝ quyÓn, - Cho phÐp hiÖu chØnh ¶nh h­ëng ®é cong Tr¸i ®Êt (2 th«ng sè hiÖu chØnh nµy thùc sù cÇn thiÕt ®èi víi ¶nh chôp tû lÖ nhá). - C¸c ng­ìng giíi h¹n cho sù héi tô cña bµi to¸n b×nh sai theo ph­¬ng ph¸p sè b×nh ph­¬ng nhá nhÊt: * Sè vßng lÆp tèi ®a: gi÷ gi¸ trÞ mÆc ®Þnh lµ 10. * Sè chªnh to¹ ®é lín nhÊt gi÷a 2 lÇn tÝnh to¸n: gi÷ gi¸ trÞ mÆc ®Þnh lµ 0.001 m. * Sè chªnh cña c¸c gãc ®Þnh h­íng tÊm ¶nh (j, w, k) lín nhÊt gi÷a 2 lÇn tÝnh to¸n: gi÷ gi¸ trÞ mÆc ®Þnh lµ 0.0001 deg. TiÕp tôc nh¸y chuét vµo Next, hép tho¹i User Settings më ra tuú thuéc vµo chÊt l­îng sè liÖu, phim ¶nh vµ phô thuéc vµo lo¹i h×nh yªu cÇu, môc ®Ých cña c«ng viÖc cô thÓ. Cã thÓ ®Æt c¸c tham sè giíi h¹n trong b¶ng nµy víi gi¸ trÞ nhÊt ®Þnh, ®Ó tÝnh to¸n c¸c nguyªn tè ®Þnh h­íng cña bµi to¸n ®Þnh h­íng trong ®o ¶nh. Nh»m x¸c ®Þnh c¸c trÞ ®o ¶nh cã tho¶ m·n yªu cÇu cña bµi to¸n ®Þnh h­íng trong ®o ¶nh hay kh«ng. Th«ng th­êng cã thÓ ®Æt sai sè trung ph­¬ng träng sè ®¬n vÞ cña phÐp ®Þnh h­íng vµo kho¶ng 0.2 ®Õn 0.3 pixel size Chän h¹n sai cho phÐp cña ®Þnh h­íng trong (IO): - Sai sè trung ph­¬ng träng sè ®¬n vÞ (sigma): Gi¸ trÞ mÆc ®Þnh 10mm - Sè d­ lín nhÊt: MÆc ®Þnh 10mm Chän h¹n sai cho phÐp cña ®Þnh h­íng t­¬ng ®èi (RO): - Sai sè trung ph­¬ng träng sè ®¬n vÞ (sigma): 5mm - ThÞ sai cßn tån t¹i lín nhÊt : 5mm Chän sai sè trung ph­¬ng träng sè ®¬n vÞ (sigma) giíi h¹n cña ®Þnh h­íng tuyÖt ®èi (AO) vµ cña bµi to¸n b×nh sai khèi tam gi¸c ¶nh kh«ng gian (Bundle adjustment): 10mm - Chän sai sè trung ph­¬ng to¹ ®é giíi h¹n lµ 0.01 m (gi¸ trÞ mÆc ®Þnh lµ 0.001 m). - Chän sè hiÖu chØnh to¹ ®é cßn l¹i lín nhÊt lµ 0.01 m (gi¸ trÞ mÆc ®Þnh lµ 0.001 m). TiÕp tôc nh¸y chuét vµo Next, hép tho¹i Default User Points xuÊt hiÖn ®Ó khai b¸o vÞ trÝ c¸c ®iÓm sÏ ®Þnh h­íng t­¬ng ®èi th«ng th­êng tèi thiÓu lµ 3, tèt nhÊt nªn chän lµ 5. ë ®©y ta chän lµ 5 ®iÓm. Khai b¸o c¸c dÊu ph©n c¸ch gi÷a tªn hµng tuyÕn/ tªn ¶nh chôp vµ tªn ¶nh chôp/ tªn ®iÓm ®o. ID: Tªn c¸c ®iÓm liªn kÕt c¸c m« h×nh, môc ®Ých t¹o ra c¸c ®iÓm nµy ®Ó c«ng viÖc ®Þnh h­íng ®­îc nhanh chãng h¬n. X,Y lµ to¹ ®é ¶nh t­¬ng øng víi mçi tªn ®iÓm vµ cã s¬ ®å ë phÝa bªn ph¶i nh­ mét mÉu biÓu thÞ. NhÊp chuét vµo nót 5 point phÇn mÒm sÏ tù bè trÝ c¸c ®iÓm ®o. BÊm chuét vµo Finish, phÇn mÒm sÏ ®­a ra yªu cÇu cã tiÕp tôc vµ t¹o tham sè cho khu ®o kh«ng? Chän yes ®Ó t¹o ra mét khu ®o míi. Sau ®ã Ên OK ®Ó x¸c nhËn viÖc t¹o míi ®· hoµn thµnh. Trë vÒ menu chÝnh cña phÇn mÒm ISPM. Lóc nµy ch­¬ng tr×nh ®· t¹o ra mét th­ môc cã tªn lµ tªn c«ng viÖc (Project) n»m trong æ ®Üa víi ®­êng dÉn ®· ®­îc chän ë trªn. Sau khi ®· t¹o c«ng viÖc, ®Ó chØnh söa ta vµo Menu ISPM/ Edit/ cho phÐp biªn tËp, söa ch÷a sè liÖu ®èi víi: c«ng viÖc (Project), camera, tuyÕn bay, m« h×nh vµ c¸c ®iÓm khèng chÕ ngo¹i nghiÖp cña c«ng viÖc. 3. NhËp th«ng sè Camera Vµo Menu ISPM/ Edit/ Camera. XuÊt hiÖn hép tho¹i NhËp tªn Camera vµo cöa sæ Camera Name. Sau ®ã Ên Next. XuÊt hiÖn hép tho¹i Camera Data. NhËp vµo chiÒu dµi tiªu cù (Focal Length). NhËp vµo to¹ ®é ®iÓm chÝnh ¶nh ®­îc tÝnh theo ph­¬ng ph¸p ®èi xøng chuÈn (PPS) vµ theo ph­¬ng ph¸p vu«ng gãc chuÈn (PPA). NhËp vµo kÝch th­íc phim 230 x 230 mm. Sau ®ã bÊm Next, xuÊt hiÖn b¶ng Fiducial Coodinates NhËp tªn ®iÓm vµo cöa sæ ID, to¹ ®é X, Y (®¬n vÞ lµ mm) cña dÊu khung vµo c¸c cöa sæ X, Y t­¬ng øng, sau ®ã bÊm Add. Khi söa ch÷a c¸c sè liÖu ®· gâ vµo bÞ sai, còng lµm t­¬ng tù. Ên Delete Khi ®¸nh ®¸nh vµo hÕt c¸c ®iÓm cïng to¹ ®é cña chóng, bÊm Next. XuÊt hiÖn b¶ng Dïng con trá ®¸nh dÊu vµo « vu«ng bªn tr¸i dßng Enable Lens Distortion Correction (cho phÐp hiÖu chØnh sai sè mÐo h×nh kÝnh vËt) ®Ó nhËp c¸c th«ng sè kiÓm ®Þnh sai sè mÐo h×nh kÝnh vËt cña Camera vµ sÏ cho phÐp hiÖu chØnh sai sè nµy vµo c¸c trÞ ®o ¶nh lµm t¨ng ®é chÝnh x¸c cña c¸c phÐp ®o ¶nh. Tuú thuéc sè liÖu trong lý lÞch kiÓm ®Þnh Camera mµ chän: + Th«ng sè kiÓu d¹ng gi¸ trÞ sai sè mÐo h×nh kÝnh vËt: lµ d¹ng b¶ng sè liÖu (Table) hay lµ d¹ng hÖ sè (Coefficients). + Th«ng sè vÒ gi¸ trÞ sai sè mÐo h×nh kÝnh vËt: ®o, tÝnh ®­îc theo chiÒu dµi b¸n kÝnh (chiÒu dµi tia to¶) (Linear) hay theo gãc (Angular). +Th«ng sè kiÓu d¹ng sai sè mÐo h×nh kÝnh vËt: ®o, tÝnh trung b×nh cho toµn bé kÝnh vËt (Average) hay theo c¸c gãc phÇn t­ (Quadrant). Sau ®ã bÊm Next. XuÊt hiÖn b¶ng Distortion Table Values. C¨n cø vµo sè liÖu trong lý lÞch kiÓm ®Þnh Camera, nhËp c¸c gi¸ trÞ sai sè mÐo h×nh kÝnh vËt theo b¶ng trªn. Sau ®ã kiÓm tra l¹i vµ bÊm Finish. XuÊt hiÖn b¶ng th«ng b¸o New Camera Wizard, x¸c nhËn viÖc nhËp th«ng sè cña Camera, bÊm Yes sÏ tho¸t khái menu Camera Wizard vµ trë vÒ menu chÝnh cña ISPM. NÕu tr­íc ®ã ®· cã c¸c lo¹i camera ®­îc nhËp trong file camera cña c«ng viÖc (Project) tr­íc, chØ cÇn copy file camera t­¬ng øng vµo th­ môc c«ng viÖc ®ang tiÕn hµnh. Sau ®ã dïng menu ISPM/ Edit/ Camera ®Ó chän ®óng tªn Camera thÝch hîp. 4. NhËp c¸c th«ng sè tuyÕn bay Chän menu ISPM / Edit / Strip Wizard, xuÊt hiÖn b¶ng: NhËp vµo tªn tuyÕn bay thø nhÊt trong cöa sæ Strip ID. NhËp vµo tªn sè hiÖu tÊm ¶nh ®Çu tiªn (kh«ng bao gåm sè hiÖu tuyÕn bay) trong tuyÕn bay thø nhÊt tÝnh tõ trªn xuèng (giíi h¹n trong ranh giíi khu ®o vÏ cña Project ®ang tiÕn hµnh tÝnh tõ tr¸i sang) trong cöa sæ Initial Photo Number. X¸c nhËn chiÒu t¨ng (®¸nh vµo 1) hay gi¶m (gâ vµo -1) cña sè hiÖu ¶nh trong tuyÕn bay vµo cöa sæ Photo Increment. NhËp vµo tæng sè tÊm ¶nh cÇn sö dông trong tuyÕn bay. Sau ®ã bÊm Next. XuÊt hiÖn b¶ng th«ng tin vÒ Camera Information. BÊm vµo mòi tªn bªn ph¶i cöa sæ Camera Name ®Ó chän ®óng tªn camera sö dông trong Project. Dùa vµo s¬ ®å, b¶n ®å bay ®Ó chän gãc ®Þnh h­íng cña camera trong cöa sæ Camera Orientation. Chän h­íng chôp ¶nh lµ th¼ng ®øng tõ trªn xuèng (Vertical) trong cöa sæ View Geometry. Sau ®ã bÊm Next. XuÊt hiÖn b¶ng Image File Information. Dïng con trá ®¸nh dÊu vµo « vu«ng bªn tr¸i cña dßng Automatically Generate Image File Names ®Ó cho phÐp tù ®éng t¹o c¸c file ¶nh.BÊm vµo hép […] bªn ph¶i cöa sæ th­ môc chøa c¸c file ¶nh (Image Directory) ®Ó chän ®­êng dÉn, æ ®Üa, th­ môc chøa c¸c file ¶nh. X¸c ®Þnh ký tù tiÒn tè cña sè hiÖu ¶nh (Image Name Prefix): nªn gâ vµo ký tù tuyÕn bay vµ ký hiÖu ph©n c¸ch gi÷a sè hiÖu tuyÕn bay víi sè hiÖu tÊm ¶nh. NhËp vµo sè hiÖu tÊm ¶nh ®Çu tiªn vµ x¸c nhËn chiÒu t¨ng gi¶m nh­ trªn. NhËp vµo phÇn më réng cña file ¶nh (jpg nÕu file ¶nh cã tªn lµ *.jpg). Sau ®ã bÊm Next. XuÊt hiÖn b¶ng Model Information. Dïng con trá ®¸nh dÊu vµo « vu«ng bªn tr¸i cña dßng Automatically Generate Models ®Ó cho phÐp ch­¬ng tr×nh tù ®éng t¹o ra m« h×nh lËp thÓ dùa trªn tªn tuyÕn, tªn tÊm ¶nh vµ trËt tù c¸c tÊm ¶nh trong tuyÕn võa ®­îc gâ vµo ë phÇn tr­íc. BÊm vµo vßng trßn nhá ë bªn tr¸i dßng Derive Models IDs from Photo IDs (t¹o sè hiÖu m« h×nh tõ sè hiÖu c¸c tÊm ¶nh) ®Ó cho phÐp ch­¬ng tr×nh tù ®éng t¹o ra tªn m« h×nh lËp thÓ dùa trªn tªn tuyÕn, tªn tÊm ¶nh vµ trËt tù c¸c tÊm ¶nh trong tuyÕn. Sau ®ã bÊm Next. XuÊt hiÖn b¶ng Exterior Orientation Information. Cã thÓ nhËp c¸c th«ng tin ®Þnh h­íng ngoµi gÇn ®óng cho c¸c tÊm phim ¶nh trong khèi. NÕu cã, ®¸nh dÊu vµo « vu«ng bªn tr¸i dßng Enable Input of EO Information (cho phÐp nhËp c¸c th«ng sè ®Þnh h­íng ngoµi). C¸c th«ng sè nµy sÏ ®­îc hiÖu chØnh vµ cËp nhËt sau khi khèi tam gi¸c ¶nh kh«ng gian ®­îc b×nh sai trong hÖ to¹ ®é mÆt ®Êt. Khi ®ã c¸c th«ng tin ®Þnh h­íng ngoµi cã thÓ ®­îc chän vµ nhËp vµo gåm cã tÊt c¶ hoÆc 1 trong nh÷ng yÕu tè sau: - §é cao bay chôp trung b×nh - §é cao trung b×nh khu chôp - Gãc ®¹t (Crab angle) X¸c ®Þnh t­¬ng ®èi to¹ ®é c¸c ®iÓm t©m ¶nh trong tuyÕn bay: + Theo to¹ ®é ®iÓm t©m ¶nh ®Çu vµ cuèi tuyÕn bay + Theo to¹ ®é ®iÓm t©m ¶nh ®Çu tiªn, gãc ph­¬ng vÞ tuyÕn bay vµ ®é phñ däc. + NÕu muèn huû bá viÖc t¹o tuyÕn bay bÊm [Cancel]; bÊm [Finish] nh»m hoµn thµnh c«ng viÖc t¹o tuyÕn bay. XuÊt hiÖn b¶ng th«ng b¸o Strip Wizard: (C¸c th«ng sè ®Ó t¹o tuyÕn bay ®· ®­îc cung cÊp ®Çy ®ñ, cã tiÕp tôc t¹o tuyÕn bay n÷a kh«ng?) - BÊm [No] nÕu kh«ng muèn tiÕp tôc t¹o tuyÕn bay n÷a (quay trë vÒ b¶ng Th«ng tin c¸c yÕu tè ®Þnh h­íng ngoµi cña c¸c tÊm ¶nh). - BÊm [Yes] ®Ó tiÕp tôc hoµn thµnh viÖc t¹o tuyÕn bay. XuÊt hiÖn b¶ng th«ng b¸o Strip Wizard tiÕp theo: (TuyÕn bay cïng c¸c th«ng sè võa ®­îc t¹o ra sÏ ®­îc ghi vµo c¸c file cña Project) - BÊm Yes nÕu muèn tiÕp tôc t¹o thªm tuyÕn bay míi - NÕu kh«ng muèn tiÕp tôc t¹o thªm tuyÕn bay míi n÷a, bÊm No ®Ó tho¸t khái menu Strip Wizard. 5. ThiÕt lËp ®­êng dÉn file ¶nh Khi ®æi th­ môc , æ ®Üa chøa c¸c file ¶nh hoÆc khi Import hoÆc Export mét c«ng viÖc (Project) tõ tr¹m xö lý ¶nh nµy sang tr¹m xö lý ¶nh kh¸c, tªn vµ ®­êng dÉn c¸c th­ môc chøa c¸c file ¶nh sÏ thay ®æi. V× vËy ph¶i chuyÓn ®æi tªn vµ ®­êng dÉn cña chóng trong c¸c file cuae Project trªn tr¹m sö lý ¶nh th× míi cã thÓ cã thÓ tiÕp tôc lµm viÖc víi Project ®ã. Chøc n¨ng nµy ®­îc thùc hiÖn trªn nenu biªn t©p ®­êng dÉn file ¶nh (iPM / Edit / Edit Image Paths) PhÇn nöa trªn (Photo Imge Path information) cña b¶ng dµnh cho c¸c file ¶nh gèc cña Project. - §¸nh dÊu vµo « vu«ng nhá bªn tr¸i dßng Find and replacePhpto Image Paths ®Ó cho ch­¬ng tr×nh t×m vµ thay thÕ ®­êng dÉn c¸c file ¶nh. - BÊm vµo héi tho¹i bªn ph¶i cöa sè Find What ®Ó chän ®­êng dÉn cò cña c¸c file ¶nh - BÊm vµo héi tho¹i bªn ph¶i cöa sè Replaec With ®Ó chän ®­êng dÉn míi cña c¸c file ¶nh. *NÕu t¹o c¸c file ¶nh cña m« h×nh lËp thÓ th× còng ph¶i ®¸nh dÊu vµo c¸c « vu«ngnhá bªn tr¸i dßng Find and replace Model Epipopar Image Paths ë phÇn Model Epipopar Image Paths Infomation bªn d­íi cho phÐp ch­¬ng tr×nh t×m vµ thay thÕ ®­êng dÉn c¸c file ¶nh. Sau ®ã còng lµm t­¬ng tù nh­ ®· lµm ®èi víi file ¶nh gèc cña Project. - Cã thÓ ®¸nh dÊu hoÆc kh«ng cÇn ®¸nh dÊu vµo « vu«ng nhá bªn ph¶i dßng Macth Case (x¸c nhËn ®­êng dÉn ®· chiän lµ chuÈn) - BÊm vµo Apply ®Ó ch­¬ng tr×nh chuyÓ ®æi, sau ®ã Ên vµo Close ®Ó tho¸t khái menu. 6. NhËp to¹ ®é khèng chÕ ¶nh ngo¹i nghiÖp: cã 2 c¸nh ®Ó nhËp ®iÓm khèng chÕ ¶nh ngo¹i nghiÖp - NhËp to¹ ®é ®iÓm khèng chÕ ¶nh ngo¹i nghiÖp b»ng tay vµo file Control qua menu IDM/ Edit / Cotrol Points - NhËp vµo cöa sè ID tªn ®iÓm - Chän cÊp h¹ng ®iÓm ( ®iÓm khèng chÕ : Control, ®iÓm kiÓm tra: check bÊm vµo hép tho¹i bªn ph¶i cöa sè Type. - Chän loaÞ ®iÓm tæng hîp XYZ: Full, mÆt ph¼ng: XY Plamar, ®é cao Z: Veticad: BÊm vµo hép bªn ph¶i cöa sè Class. - NhËp gi¸ trÞ to¹ ®é Y trong cöa sæ X, gi¸ tri X trong cöa sæ Y( v× hÖ to¹ ®é ch­¬ng tr×nh chän lµ hÖ to¹ ®é §Ò - C¸c ), gi¸ trÞ ®é cao trong cöa sè Z - Cã thÓ nhËp c¸c ghi chó ®iÓm vµo trong cöa sæ Description. - NhËp c¸c gi¸ tri sai sè trung ph­¬ng vÞ trÝ ®iÓm (Mx, My, Mz) vµo trong c¸c cöa sè SY, SX, SZ t­¬ng ­íng. BÊm OK ®Ó ghi l¹i vµ tho¸t khái menu khi ®· nhËp xong c¸c ®iÓmkhèng chÕ ngo¹i nghiÖp cã trong khèi ¶nh. Tr­êng hîp ®· cã file to¹ ®é c¸c ®iÓm khèng chÕ ngo¹ nghiÖp ë d¹ng *.TXT; XML hoÆc ASCII víi thø tù to¹ ®é XYH, cã thÓ nhËp vµo file Control b»ng menu ISDM / Translator / Impot / Control Points 7. X©y dùng m« h×nh lËp thÓ. X©y dùng m« h×nh lËp thÓ trªn tr¹m ®o ¶nh sè lµ c«ng ®o¹n c¬ b¶n vµ quy ®Þnh chÊt l­îng cña c¸c b­íc tiÕp theo. C«ng t¸c nµy ®­îc tiÕn hµnh víi phÇn mÒm Image Station Digital Mensuration (ISDM). - Khëi ®éng phÇn mÒm Image Station Digital Mensuration (ISDM). - Më c«ng viÖc (Project) cÇn lµm viÖc b»ng menu ISDM / File / Open Project. - Menu ISDM / Orientations sÏ ®­îc sö dông lÇn l­ît trong toµn bé qu¸ tr×nh. a. §Þnh h­íng trong (IO): Thµnh lËp hÖ to¹ ®é ¶nh ®o 8 ®iÓm dÊu khung. Sai sè ®Þnh h­íng IO ≤ 0,010mm - Sö dông menu ISDM / Orientations / Interior… - XuÊt hiÖn b¶ng Chän c¸c tÊm ¶nh (Select Photos). Cã thÓ chän tÊt c¶ c¸c tÊm ¶nh cña c«ng viÖc theo tõng tuyÕn hoÆc trong c¶ khèi. Sau ®ã bÊm [OK] ®Ó chÊp nhËn chän vµ tho¸t khái b¶ng Select Photos. Mµn h×nh lµm viÖc cña b­íc ®Þnh h­íng trong cã 3 cöa sæ: - Overview: HiÓn thÞ toµn bé tÊm ¶nh. Chän vÞ trÝ t­¬ng ®èi cña ®iÓm trong cöa sæ nµy. - FullRes: HiÓn thÞ h×nh ¶nh dÊu khung to¹ ®é camera. Chän vÞ trÝ gÇn ®óng cña ®iÓm trong cöa sæ nµy. - Detail: HiÓn thÞ chi tiÕt h×nh ¶nh dÊu khung to¹ ®é camera víi møc ®é phãng ®¹i lín. Chän ®óng t©m ®iÓm trong cöa sæ nµy. - B¶ng kÕt qu¶ ®Þnh h­íng trong (Interior Orientation). - C¨n cø vµo s¬ ®å bay chôp ¶nh vµ sö dông c«ng cô ISDM / View / Geometry ®Ó xoay tõng tÊm ¶nh vÒ ®óng h­íng t­¬ng hç cña chóng trong tuyÕn bay trªn s¬ ®å bay chôp. - BÊm Apply sau khi ®o tõng ®iÓm hoÆc sau khi ®o xong ®iÓm cuèi cïng. Auto next Point: Khi ®o xong 1 ®iÓm tù ®éng chuyÓn tíi ®iÓm tiÕp theo. Mçi khi kiÓm tra l¹i, ®o chØnh l¹i nhÊt thiÕt ph¶i bÊm [Apply] ®Ó ghi cËp nhËt kÕt qu¶ ®Þnh h­íng trong. Khi tÊt c¶ c¸c tÊm ¶nh trong c¸c tuyÕn vµ trong khèi ®­îc ®o c¸c ®iÓm dÊu khung camera xong, bÊm [Close] ®Ó kÕt thóc qu¸ tr×nh ®Þnh h­íng trong. b. §Þnh h­íng t­¬ng ®èi (RO): Lµ qu¸ tr×nh x¸c ®Þnh vÞ trÝ t­¬ng ®èi gi÷a ¶nh nµy víi ¶nh kh¸c. - §é chÝnh x¸c ®Þnh h­íng t­¬ng ®èi ®­îc biÓu thÞ b»ng thÞ sai cßn l¹i t¹i c¸c ®iÓm ®Þnh h­íng ph¶i ®¹t ≤ 0.010mm - §é chÝnh x¸c ®Þnh h­íng theo d¶i bay ≤ 0.010mm - Sö dông menu ISDM / Orientation / Relative… XuÊt hiÖn b¶ng chän c¸c m« h×nh (Select Models). - Cã thÓ chän tÊt c¶ c¸c tÊm ¶nh cña c«ng viÖc theo tõng tuyÕn hoÆc trong c¶ khèi. Sau ®ã bÊm OK ®Ó chÊp nhËn chän vµ tho¸t khái b¶ng Select Photos. XuÊt hiÖn mµn h×nh cña ®Þnh h­íng t­¬ng ®èi. Mµn h×nh nµy cã c¸c cöa sæ sau: - Overview, Fullres, Detail cho tÊm ¶nh tr¸i. - Overview, Fullres, Detail cho tÊm ¶nh ph¶i. - Overview, Fullres, Detail cho chÕ ®é Stereo cña m« h×nh lËp thÓ. - B¶ng kÕt qu¶ ®Þnh h­íng t­¬ng ®èi (Relative Orientation). C«ng cô ISDM / View / Enhance vµ cöa sæ Stereo Detail rÊt cã hiÖu qu¶ trong qu¸ tr×nh ®Þnh h­íng t­¬ng ®èi, ®Æc biÖt lµ c¸c vïng khã kh¨n trong viÖc chän ®iÓm ®Þnh h­íng. Khi chÊp nhËn kÕt qu¶ ®Þnh h­íng t­¬ng ®èi ph¶i bÊm [Apply] ®Ó ch­¬ng tr×nh ghi l¹i vµo c¸c file chøc n¨ng cña Project. Sau ®ã bÊm phÝm ph¶i cña chuét vµ chän Next Model ®Ó tiÕp tôc lµm viÖc víi m« h×nh tiÕp theo. c. Liªn kÕt c¸c tuyÕn ¶nh: Khi hoµn thµnh viÖc ®Þnh h­íng t­¬ng ®èi th× c¸c m« h×nh lËp thÓ trong c¸c tuyÕn bay h×nh thµnh. Nh­ vËy, cÇn ph¶i liªn kÕt c¸c tuyÕn bay thµnh mét khèi ¶nh b»ng viÖc ®o c¸c ®iÓm nèi trªn mçi m« h×nh nh»m tÝnh chuyÓn täa ®é kh«ng gian ®o ¶nh cña c¸c m« h×nh trong c¶ khèi vÒ mét hÖ to¹ ®é thèng nhÊt: HÖ to¹ ®é kh«ng gian ®o ¶nh (khi b×nh sai t­¬ng ®èi) hoÆc hÖ to¹ ®é mÆt ®Êt (khi b×nh sai tuyÖt ®èi). Yªu cÇu ph¶i ®o 1 sè l­îng tèi thiÓu lµ 3 ®iÓm nèi ®èi víi tõng cÆp 2 tuyÕn ¶nh liÒn kÒ nhau. C¸c ®iÓm nµy nªn n»m trong ®é phñ 6: N»m ®ång thêi trªn 6 tÊm ¶nh (3 tÊm cña tuyÕn ¶nh trªn vµ 3 tÊm cña tuyÕn ¶nh d­íi). Sö dông menu ISDM / Orientation / Multiphoto… ®Ó liªn kÕt c¸c tuyÕn ¶nh. d. §Þnh h­íng tuyÖt ®èi (AO): §Þnh h­íng tuyÖt ®èi thùc chÊt lµ ®o to¹ ®é m« h×nh t¹i c¸c ®iÓm khèng chÕ ¶nh (control point) tõ to¹ ®é m« h×nh ®o ®­îc vµ to¹ ®é c¸c ®iÓm khèng chÕ ¶nh, m¸y sÏ tÝnh to¸n c¸c nguyªn tè ®Þnh h­íng. Khi d¶i bay cã ®ñ 3 ®iÓm khèng chÕ (control points) cã thÓ ®Þnh h­íng tuyÖt ®èi d¶i. Sö dông menu ISDM / Orientation / Absolute… C¸c ®iÓm khèng chÕ ngo¹i nghiÖp ®­îc ®o b×nh th­êng nh­ trªn nh­ng ph¶i dùa trªn s¬ ®å thiÕt kÕ l­íi khèng chÕ ¶nh ngo¹i nghiÖp, ghi chó ®iÓm vµ c¸c vÞ trÝ ®iÓm trªn ¶nh. e.TÝnh to¸n b×nh sai khèi tam gi¸c ¶nh: - Södông menu ISDM / Orientation / Photo Triangulation / Triangulation. - XuÊt hiÖn b¶ng Chän c¸c tÊm ¶nh (Select Photo): chän tÊt c¶ c¸c tÊm ¶nh trong khèi ¶nh. Sau ®ã bÊm [OK]. - XuÊt hiÖn b¶ng Photo Triangulation Results (KÕt qu¶ b×nh sai khèi tam gi¸c ¶nh ) Ch­¬ng tr×nh Photo triangulation cho phÐp lùa chän tÝnh to¸n b×nh sai khèi tam gi¸c ¶nh kh«ng gian theo 2 chÕ ®é: B×nh sai t­¬ng ®èi vµ b×nh sai tuyÖt ®èi. C¸c chøc n¨ng cña ch­¬ng tr×nh b×nh sai cã thÓ chän trong b¶ng Photo Triangulation Option. B¶ng nµy xuÊt hiÖn khi bÊm [Option] trong b¶ng KÕt qu¶ b×nh sai khèi tam gi¸c ¶nh: ViÖc b×nh sai khèi tam gi¸c ¶nh ®­îc thùc hiÖn theo ph­¬ng ph¸p sè b×nh ph­¬ng nhá nhÊt. - B×nh sai t­¬ng ®èi (Relative) b×nh sai to¹ ®é kh«ng gian ®o ¶nh mµ kh«ng sö dông ®Õn to¹ ®é ®iÓm khèng chÕ ngo¹i nghiÖp nh»m kiÓm tra ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ c¸c b­íc ®Þnh h­íng m« h×nh, liªn kÕt c¸c tuyÕn ¶nh trong khèi. - B×nh sai tuyÖt ®èi (Absolute) sö dông trÞ ®o ¶nh cña tÊt c¶ c¸c lo¹i ®iÓm vµ to¹ ®é trong hÖ to¹ ®é mÆt ®Êt cña c¸c ®iÓm khèng chÕ ngo¹i nghiÖp ®Ó tÝnh chuyÓn toµn bé khèi tam gi¸c ¶nh vÒ hÖ to¹ ®é mÆt ®Êt. Sau khi chän c¸c chøc n¨ng phï hîp bÊm [OK] ®Ó trë vÒ b¶ng kÕt qu¶ b×nh sai khèi ¶nh, bÊm [Compute] ®Ó cho phÐp ch­¬ng tr×nh tÝnh to¸n. XuÊt hiÖn b¶ng Tr¹ng th¸i tÝnh to¸n (Solution Progress) - NÕu kÕt qu¶ tÝnh to¸n b×nh sai tho¶ m·n c¸c yªu cÇu theo ph­¬ng ¸n kü thuËt hoÆc quy ph¹m hiÖn hµnh, cã thÓ bÊm [OK] ®Ó chÊp nhËn kÕt qu¶. 8. §o vÏ lËp thÓ c¸c yÕu tè ®Æc tr­ng. ViÖc ®o vÏ m« h×nh lËp thÓ ®­îc tiÕn hµnh b»ng ch­¬ng tr×nh ISSD (Image Station Stereo Display) - Khëi ®éng ch­¬ng tr×nh ISSD: - Chän tªn Project, tªn m« h×nh vµ file design cña m« h×nh. - §¸nh dÊu vµo c¸c « vu«ng bªn tr¸i cña c¸c dßng ISFC vµ ISDC ®Ó ch­¬ng tr×nh kÝch ho¹t vµ tÝch hîp c¸c ch­¬ng tr×nh Image Station Feature Code (ISFC) vµ Image Station DTM Collection (ISDC) cïng ho¹t ®éng. C¸c ®Æc tr­ng cña ®Þa h×nh cÇn sè ho¸ ®­îc ph©n lo¹i trong phÇn mÒm ISDC gåm: + Breakline: lµ ®­êng t¹o ra bëi tËp hîp c¸c ®iÓm ghi nhËn nh÷ng thay ®æi ®ét biÕn cña bÒ mÆt ®Þa h×nh. + Draiage: lµ ®­êng ®i theo ®¸y cña c¸c khe, r·nh, suèi vµ tÊt c¶ c¸c ®iÓm n»m trªn ®­êng nµy ®Òu cã ®é cao thÊp h¬n c¸c ®iÓm n»m vÒ 2 phÝa cña ®­êng ®ã. + Ridge: lµ ®­êng thÓ hiÖn c¸c sèng nói hoÆc c¸c ®iÓm ghi nhËn sù ®ét biÕn cña bÒ mÆt ®Þa h×nh vµ tÊt c¶ c¸c ®iÓm n»m trªn ®­êng nµy cã ®é cao cao h¬n c¸c ®iÓm n»m vÒ 2 phÝa cña ®­êng ®ã. + Mass points: lµ c¸c ®iÓm ®é cao ®­îc ®o bæ sung t¹i c¸c vÞ trÝ, c¸c vïng cÇn thiÕt trªn m« h×nh lËp thÓ. + Collection boundary: lµ ®­êng bao ®­îc chän vµ ®o vÏ tr­íc khi tiÕn hµnh ®o c¸c ®iÓm ®é cao m« h×nh sè ®Þa h×nh. + Obsscured area: lµ vïng kh«ng thÓ ®o, sè ho¸ ®­îc ®é cao mét c¸ch chÝnh x¸c v× h×nh ¶nh bÞ che khuÊt, vÝ dô nh­ bÞ c©y phñ kÝn kh«ng thÓ nh×n thÊy mÆt ®Êt. + Vertical fault: lµ ®­êng ghi nhËn sù kh«ng liªn tôc vÒ ®é cao (trong ISDC, ®­êng nµy t­¬ng tù nh­ ®­êng Breakline). Møc ®é chi tiÕt c¸c ®Æc tr­ng ®Þa h×nh ®­îc sè ho¸ phô thuéc vµo møc ®é phøc t¹p cña ®Þa h×nh vµ yªu cÇu cña c«ng viÖc thµnh lËp b¶n ®å. D¸ng ®Þa h×nh phô thuéc rÊt lín vµo tÝnh chÝnh x¸c cña c¸c ®Æc tr­ng ®Þa h×nh ®· ®­îc sè ho¸. * Thµnh lËp m« h×nh sè ®Þa h×nh Sau khi ®· ®o vÏ xong c¸c ®­êng ®Æc tr­ng ®Þa h×nh cÇn vµ ®ñ ta tiÕn hµnh t¹o m« h×nh sè ®Þa h×nh. a. §o DTM thñ c«ng: Ph­¬ng ph¸p nµy mÊt nhiÒu thêi gian nh­ng ®¶m b¶o ®é chÝnh x¸c. Tõ thanh menu cña phÇn mÒm ISDC chän lÖnh Define / Active Point types. Khi ®ã mµn h×nh sÏ hiÓn thÞ hép tho¹i cho phÐp ®Æt c¸ch tuú chän ®èi víi c¸c kiÓu ®iÓm ®­îc kÝch ho¹t. Víi mçi ®­êng Pathway ®­îc kÝch ho¹t chän trong menu Digitize tr¶i xuèng c¸c lÖnh sau ®Ó ®o ®é cao cña c¸c ®iÓm DTM. + Collect Pathway: §o theo Pathway. + Collect Profile: §o theo tõng mÆt c¾t ®­îc chän. + Collect Area: §o theo vïng ®­îc chän. + Collect Point: §o tõng ®iÓm cña Pathway. - Vµo menu cña phÇn mÒm ISDC chän lÖnh Surface / Update Surface ®Ó cËp nhËt c¸c ®èi t­îng vÏ vµo file. ViÖc nµy cã thÓ cËp nhËt tõ file vÏ ë phÇn ®o vÏ lËp thÓ ®Æc tr­ng ®Þa h×nh. - Vµo Trangulate Surface ®Ó x©y dùng m« h×nh sè TTN. - Vµo Setting ®Ó ®Æt chÕ ®é Write DTM Element. - Sau khi kiÓm tra, bÊm [Apply] sÏ hiÓn thÞ l¹i c¸c ®­êng Contour. - C¸c m« h×nh tiÕp theo tiÕn hµnh lµm t­¬ng tù. - Khi ®· kÝn trong mét m¶nh b¶n ®å cÇn thµnh lËp, vµo Utilities / New Surface ®Ó ®Æt tªn m¶nh b¶n ®å míi. - Vµo Merge Surface ®Ó liªn kÕt c¸c file bÒ mÆt. Gäi tªn võa t¹o ë Target Surface. Trong Select Souce Surface lùa chän tªn c¸c m« h×nh cÇn Merge. - Vµo Utilities / Save Surface ®Ó ghi l¹i Surface võa Merge. Cã thÓ ®Æt ë d¹ng DTM hoÆc TTN, ta sÏ cã mét file TIN cho mét m¶nh b¶n ®å. - ViÖc néi suy ®­êng b×nh ®é ®­îc tiÕn hµnh trong View Contours. b. §o DTM tù ®éng: Ph­¬ng ph¸p nµy ®­îc tiÕn hµnh nhanh chãng, thuËn lîi h¬n ph­¬ng ph¸p ®o thñ c«ng nh­ng ®èi víi vïng ®Þa h×nh phøc t¹p (®ét biÕn, bãng ®en che khuÊt, thùc phñ) th× kh¶ n¨ng néi suy tù ®éng m« h×nh sè ®Þa h×nh kh«ng ®¶m b¶o chÝnh x¸c. - Tõ phÇn mÒm ISDC trªn thanh menu chän Define / Match-T Parameters hép tho¹i Match-T sÏ hiÓn thÞ ®Ó ta cµi ®Æt c¸c th«ng sè cÇn thiÕt. Sau ®ã bÊm [OK] ®Ó ch¹y ch­¬ng tr×nh. - Chän lÖnh External Data / Input ®Ó ghi c¸c ®iÓm DTM vµo file design. - KiÓm tra m« h×nh sè ®Þa h×nh: M« h×nh sè ®Þa h×nh ph¶i ®¶m b¶o ®é chÝnh x¸c theo yªu cÇu cña b¶n ®å cÇn thµnh lËp. C¨n cø theo sai sè cho phÐp, ph¶i quan s¸t lËp thÓ vµ sö dông c¸c c«ng cô hç trî ®Ó kiÓm tra vµ söa ®é cao cho c¸c ®iÓm bÞ sai. 9. N¾n ¶nh. Ta sö dông Modul Base Rectifier. Trªn c¬ së m« h×nh sè ®Þa h×nh, ch­¬ng tr×nh tù ®éng n¾n chuyÓn ¶nh chiÕu xuyªn t©m thµnh ¶nh chiÕu trùc giao. - Khëi ®éng phÇn mÒm Base Rectifier sÏ xuÊt hiÖn hép tho¹i Base Rectifier. - C¸c thñ tôc khai, nhËp file ¶nh: + Projects: Vµo tªn khu ®o. + Photo: Vµo tªn ¶nh. + Input Image: X¸c ®Þnh file ¶nh ®Çu vµo. + Output Image: Chän ®­êng dÉn cña file ¶nh ®Çu ra. + Size of pixel: Chän cì cña pixel. * N¾n vµ tuú chän m« h×nh sè ®é cao: - Chän Rectification and DTM option + DTM: chän file TIN hoÆc Grid + Interpolation options: C¸c ph­¬ng ph¸p néi suy: Ph­¬ng ph¸p Nearest Neighbor: Sö dông gi¸ trÞ ®é x¸m cña pixel gÇn nhÊt Ph­¬ng ph¸p Bilinear: Sö dông gi¸ trÞ ®é x¸m cña 4 pixel kÒ bªn Ph­¬ng ph¸p Cubic Convolution: Néi suy gi¸ trÞ ®é x¸m tõ 16 pixel gÇn nhÊt + Digital Terrain Model Options: Chän ph­¬ng ph¸p n¾n. * N¾n ¶nh sö dông m« h×nh sè ®Þa h×nh: ph­¬ng ph¸p nµy cã ®é chÝnh x¸c cao. * N¾n ¶nh kh«ng sö dông m« h×nh sè ®Þa h×nh: cho ®é chÝnh x¸c trung b×nh. + Process Options: Hép tho¹i cho phÐp thªm vµo (Add Job) hoÆc lo¹i bá (Remove Job) khái danh s¸ch c¸c file ¶nh ®­îc thùc hiÖn trong n¾n ¶nh ®ång thêi cã thÓ thùc hiÖn trong kho¶ng thêi gian x¸c ®Þnh hiÖn thêi hay sau ®ã theo lÞch nh»m tiÕt kiÖm thêi gian khi nghØ vµo ban ®ªm hay c¸c ngµy nghØ cuèi tuÇn. Sau khi x¸c ®Þnh vµ ®¸nh dÊu ®ång thêi tÊt c¶ c¸c tÊm ¶nh, nhÊn Submit Selected Jobs… ®Ó tiÕn hµnh qu¸ tr×nh n¾n. 10. C¾t ¶nh vµ ghÐp ¶nh. - GhÐp ¶nh: §Ó thùc hiÖn ghÐp ¶nh hai tÊm ¶nh ta chän lÖnh Tool / Mosaic Images trong phÇn mÒm IRASC vµ thùc hiÖn theo chØ dÉn cña phÇn mÒm. Khi ghÐp ¶nh ta ph¶i chó ý ®iÒu chØnh ®é x¸m gi÷a hai ¶nh kÒ nhau ®Ó tr¸nh sù t­¬ng ph¶n qu¸ lín. C¸c ¶nh ghÐp ®­îc víi nhau ph¶i cã ®é phñ chïm lªn nhau vµ cïng mËt ®é ph©n gi¶i. - C¾t ¶nh: Sau khi ®· cã mét khèi ¶nh ta chän lÖnh Tools / Extract trong IRASC ®Ó c¾t lÊy khu vùc cÇn ®o vÏ trong khung b¶n ®å ®· cã tr­íc. Sai sè ghÐp ¶nh: §é chªnh lÖch vÞ trÝ ®iÓm ®Þa vËt cïng tªn kh«ng ®­îc v­ît qu¸ 0,6 mm theo tû lÖ b¶n ®å ¸n 11. Sè ho¸ néi dung b¶n ®å. a. T¹o m«i tr­êng lµm viÖc - Khëi ®éng Microstation, chän file b¶n ®å cÇn sè ho¸. - N¹p modul qu¶n lý c¸c líp th«ng tin: Tõ cöa sæ lÖnh gâ MDL L MSFC. Trªn mµn h×nh xuÊt hiÖn thanh c«ng cô MSFC. - N¹p modul qu¶n lý ¶nh sè: Tõ cöa sæ lÖnh gâ MDL L IRASC. Trªn mµn h×nh xuÊt hiÖn thªm thanh c«ng cô IRASC. - Gäi ¶nh sè ra lµm nÒn ®Ó sè ho¸: Trªn thanh c«ng cô IRASC chän menu file / Open vµ më file ¶nh t­¬ng øng. b. Chän líp th«ng tin cÇn sè ho¸ Tr­íc khi tiÕn hµnh sè ho¸ ta buéc ph¶i cã mét b¶ng chøa c¸c ®èi t­îng. Môc tiªu cña b¶ng ®èi t­îng lµ ph©n chia vµ qu¶n lý c¸c líp th«ng tin trong qu¸ tr×nh sè ho¸ c¸c ®èi t­îng trªn ¶nh. c. Sè ho¸ c¸c ®èi t­îng trªn ¶nh Dùa vµo ¶nh nÒn, sè ho¸ tõng ®èi t­îng b¶n ®å. Nguyªn t¾c sè ho¸ ph¶i ®¶m b¶o ®é chÝnh x¸c vµ tu©n theo 3 nguyªn t¾c sau: - §o¸n ®äc chÝnh x¸c c¸c yÕu tè néi dung. - Tr×nh tù sè ho¸ c¸c yÕu tè néi dung nh­ sau: §iÓm khèng chÕ, d©n c­, ®èi t­îng ®Þa vËt, giao th«ng, thuû v¨n, thùc vËt chÊt ®Êt, ranh giíi, ghi chó. - Sè ho¸ ®óng quy ph¹m. d. Hoµn thiÖn d÷ liÖu, kiÓm tra tÝnh ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c cña ®èi t­îng Sau qu¸ tr×nh sè ho¸, d÷ liÖu nhËn ®­îc ch­a ph¶i ®· hoµn thiÖn vµ sö dông ®­îc. C¸c d÷ liÖu nµy th­êng ®­îc gäi lµ d÷ liÖu th«, cÇn ph¶i qua mét qu¸ tr×nh kiÓm tra, chØnh söa vµ hîp lÖ c¸c d÷ liÖu d¹ng ®­êng, d¹ng Cell, d¹ng Text. KiÓm tra tÝnh ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c cña ®èi t­îng lµ mét b­íc rÊt quan träng v× nã ¶nh h­ëng ®Õn ®é chÝnh x¸c còng nh­ chÊt l­îng cña s¶n phÈm sau nµy. Ng­êi lµm c«ng t¸c nµy ph¶i cã tr¸ch nhiÖm kiÓm tra, bæ sung ®èi t­îng vµ xö lý tÊt c¶ c¸c lçi mét c¸ch ®Çy ®ñ chÝnh x¸c vµ ®¶m b¶o ®óng tÝnh chÊt cña ®èi t­îng. 12. KiÓm tra, in vµ l­u tr÷ b¶n ®å Tr­íc khi in b¶n ®å, file b¶n ®å thµnh lËp ph¶i ®­îc kiÓm tra vµ chØnh lý l¹i vÒ møc ®é hîp lý gi÷a c¸c ®èi t­îng trong tr×nh bµy b¶n ®å. C¸c ®èi t­îng ph¶i ®¶m b¶o ®Çy ®ñ khi tr×nh bµy b¶n ®å. - KiÓm tra ®é chÝnh x¸c n¾n chØnh. - KiÓm tra to¹ ®é gãc khung, gi¸ trÞ to¹ ®é vµ ®é cao cña c¸c ®iÓm khèng chÕ tr¾c ®Þa. - KiÓm tra ph©n líp néi dung b¶n ®å. - KiÓm tra tiÕp biªn c¸c yÕu tè néi dung… 4.4. KÕt qu¶ thùc nghiÖm. Sau thêi gian thùc hiÖn ®­îc sù gióp cña c¸c c¸n bé phßng kü thuËt XÝ nghiÖp 103 _ c«ng ty ®o ®¹c ®Þa chÝnh vµ c«ng tr×nh- Bé tµi nguyªn vµ M«i tr­êng, em ®· tham gia thùc hiÖn mét phÇn c«ng viÖc trong quy tr×nh c«ng nghÖ thµnh lËp tê b¶n ®å ®Þa h×nh. Thµnh qu¶ thùc nghiÖm cña em lµ mét tê b¶n ®å tû lÖ 1/ 2000 khu vùc L¨ng C« - §µ N½ng Tê b¶n ®å nµy ®· tho¶ m·n ®­îc tÊt c¶ c¸c yªu cÇu khi kiÓm tra vµ ®¹t ®­îc ®é chÝnh x¸c tèt ®Ó phôc vô cho c¸c môc ®Ých sö dông kh¸c nhau. Vµ nã còng nãi lªn tÝnh ­u viÖt cña c«ng nghÖ ¶nh sè trong thµnh lËp b¶n ®å ®Þa h×nh tû lÖ lín. Qua qu¸ tr×nh tiÕp xóc vµ lµm viÖc thùc tÕ, em ®· ®­îc bæ xung thªm nhiÒu kiÕn thøc vÒ chuyªn ngµnh Tr¾c ®Þa ¶nh. Phô Lôc1 KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu vÒ lý thuyÕt vµ tiÕn hµnh thùc nghiÖm thµnh lËp b¶n ®å ®Þa h×nh tû lÖ 1:2.000 trªn tr¹m ¶nh sè Intergraph thuéc khu ®o L¨ng C« - §µ N½ng em cã mét sè kÕt luËn vµ kiÕn nghÞ nh­ sau: C«ng nghÖ ¶nh sè lµ mét b­íc tiÕn ®ét ph¸ cña nghµnh khoa häc b¶n ®å. Víi kh¶ n¨ng tù ®éng ho¸ cao, tèc ®é tÝnh to¸n nhanh, cã ®é chÝnh x¸c cao. Nã cã nhiÒu ­u ®iÓm mµ c¸c ph­¬ng ph¸p truyÒn thèng kh«ng ®¹t ®­îc. Cho n¨ng xuÊt lao ®éng cao, gi¶m thiÓu søc lao ®éng, ®Èy nhanh tiÕn ®é thµnh lËp b¶n ®å t¹o ra s¶n phÈm ®a d¹ng. C¸c lo¹i s¶n phÈm nµy ®Òu ®­îc l­u gi÷ d­íi d¹ng ¶nh sè. C«ng nghÖ ¶nh sè cho phÐp kiÓm tra, ngay sau khi c¸c c«ng ®o¹n ®­îc hoµn thµnh. ViÖc qu¶n ®èi t­îng ®o vÏ theo c¸c líp rÊt thuËn lîi cho chØnh söa khi cÇn thiÕt, ®¸p øng nhanh chãng phôc vô cho c¸c nghµnh kinh tÕ – quèc phßng... V× vËy thµnh lËp b¶n ®å b»ng c«ng nghÖ ¶nh sè ®ang trë thµnh ph­¬ng ph¸p chñ yÕu trong s¶n xuÊt b¶n ®å. Tuy nhiªn C«ng nghÖ ¶nh sè chØ thùc sù ph¸t huy khi cã trang thiÕt bÞ ®ång bé cho hÖ thèng ®o ¶nh sè . Tõ hÖ thèng phÇn cøng cho ®Õn c¸c phÇn mÒm chuyªn dông, mÆt kh¾c ®ßi hái d÷ liÖu ®Çu vµo ph¶i cã chÊt l­îng tèt còng nh­ ng­êi t¸c nghiªp viªn ph¶i am hiÓu vÒ quy tr×nh c«ng nghÖ ®o vÏ ¶nh sè vµ c«ng nghÖ m¸y tÝnh vµ c¸c phÇn mÒm øng dùng trong c«ng t¸c ®o vÏ ¶nh sè. gi¸ thµnh cña phÇn mÒm chuyªn dông cßn rÊt cao, thiÕt bÞ quÐt vµ phÇn mÒm sö dùng quÐt dï cho ®é ph©n gi¶i cao nh­ng vÉn lµm gi¶m ®é ph©n gi¶i cña tÊm ¶nh chôp nguyªn thñy. ®Ó n©ng cao ®é chÝnh x¸c vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ cña ph­¬ng ph¸p th× ph¶i n©ng cao ®é chÝnh x¸c cña c¸c thiÕt bÞ sö dông nh­ m¸y quÐt, thiÕt bÞ m¸y chup ¶nh sö dông trong qu¸ tr×nh ®o vÏ ®ång thêi nghiªn cøu c¸c thuËt to¸n sö dông trong qu¸ tr×nh dµy khèng chÕ ¶nh b×nh sai. tiÕn hµnh khai th¸c tèi ®a c«ng dông cña c¸c phÇn mÒm chuyªn dông KiÕn nghÞ: Do tÝnh chÊt cña c«ng nghÖ cã tÝnh tù ®éng hãa cao nh­ng kh¶ n¨ng tù ®éng hãa l¹i phô thuéc vµo chÊt l­îng phim ¶nh chôp còng nh­ ®Þa h×nh ®o vÏ lËp thÓ v× vËy tr­íc khi s¶n suÊt cÇn kh¶o s¸t kü ®· cã ph­¬ng ¸n tèi ­u ®Ó tËn dông tèi ®a kh¶ n¨ng tù ®éng hãa tíi møc cao nhÊt, ®iÒu nµy sÏ lµm t¨ng n¨ng xuÊt lao ®éng vµ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm ThiÕt bÞ tuy gän nhÑ nh­ng gi¸ thµnh nhËp thiÕt bÞ l¹i qu¸ cao. §Ó kh¾c phô cÇn cã biÖn ph¸p sao cho cã thÓ s¶n xuÊt c¸c thiÕt bÞ nµy trong n­íc, ®Æc biÖt lµ c¸c phÇn mÒm chuyªn dông nh»m gi¶m tèi thiÓu chi phÝ cho viÖc mua s¾m thiÕt bÞ t×m biÖn ph¸p n¨ng cao ®é chÝnh x¸c cña qu¸ tr×nh tù ®éng hãa trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt Tµi liÖu tham kh¶o 1. Ph¹m Väng Thµnh – Gi¸o tr×nh tr¾c ®Þa ¶nh – PhÇn “ Cë së chôp ¶nh vµ chôp ¶nh hµng kh«ng” Hµ Néi 2000 2. Ph¹m Väng Thµnh – Gi¸o tr×nh tr¾c ®Þa ¶nh – PhÇn “ §o¸n ®äc ¶nh ®iÒu vÏ . Hµ Néi 1977 3. Tr­¬ng Anh KiÖt - Gi¸o tr×nh tr¾c ®Þa ¶nh – PhÇn “ Ph­¬ng ph¸p ®o ¶nh ®¬n” Hµ Néi 2000 4. Tr­¬ng Anh KiÖt - Gi¸o tr×nh tr¾c ®Þa ¶nh – PhÇn “C¬ së ®o ¶nh”, Hµ Néi 2001 5. Tr­¬ng Anh KiÖt - Gi¸o tr×nh tr¾c ®Þa ¶nh – PhÇn “C«ng t¸c t¨ng dµy khèng chÕ ¶nh”, Hµ Néi 2000 6. Quy ph¹m thµnh lËp b¶n ®å tû lÖ 1:500; 1:1.000; 1:2.000; 1:5000; 1:10.000; 1:25.000 do Côc §o ®¹c vµ B¶n ®å Nhµ n­íc (nay lµ Tæng Côc §Þa chÝnh) xuÊt b¶n n¨m 1989 7. Ký hiÖu b¶n ®å ®Þa h×nh tû lÖ 1:500; 1:1.000; 1:2.000; 1:5.000 do Tæng côc ®Þa chÝnh xuÊt b¶n n¨m 1999 8. Lª V¨n H­êng - Gi¸o tr×nh tr¾c ®Þa ¶nh – PhÇn “Ph­¬ng ph¸p ®o ¶nh mÆt ®Êt”, Hµ Néi, 2000 9. Phan V¨n Léc - Gi¸o tr×nh tr¾c ®Þa ¶nh – PhÇn “ Ph­¬ng ph¸p ®o ¶nh lËp thÓ”, Hµ Néi, 2000 10. TrÇn Xu©n §øc - §é chÝnh x¸c vµ kh¶ n¨ng øng dông c«ng nghÖ ¶nh sè ®Ó thµnh lËp b¶n ®å ®Þa chÝnh. Hµ Néi 2003 11. H­íng dÉn sö dông phÇn mÒm ®o vÏ lËp thÓ trªn tr¹m ¶nh sè do Côc b¶n ®å Bé Tæng tham m­u biªn so¹n 12. Quy ®Þnh kü thuËt ®o vÏ vµ chÕ in b¶n ®å ®Þa h×nh do Côc b¶n ®å Bé Tæng tham m­u biªn so¹n