Đề tài Công tác tính giá thành tại công ty thương mại – gia công kim khí thép Thái Nguyên

t cÊu gi¸ thµnh theo kho¶n môc cã thÓ tÝnh gi¸ thµnh cho ®¬n vÞ tõng lo¹i s¶n phÈm, tõng c«ng viÖc cã tÝnh chÊt c«ng nghiÖp hoÆc cho toµn bä s¶n l­îng hµng ho¸. C¸c kho¶n chi phÝ cho s¶n xuÊt ®­îc chia thµnh 12 kho¶n môc: Nguyªn vËt liÖu chÝnh VËt liÖu phô N¨ng l­îng dïng vµo s¶n xuÊt Nhiªn liÖu dïng vµo s¶n xuÊt TiÒn l­¬ng chÝnh vµ phô cña c«ng nh©n s¶n xuÊt Chi phÝ sö dông m¸y mãc thiÕt bÞ Chi phÝ ph©n x­ëng Chi phÝ qu¶n lý xÝ nghiÖp B¶o hiÓm x· héi cña c«ng nh©n s¶n xuÊt ThiÖt h¹i cña s¶n phÈm háng ThiÖt h¹i vÒ ngõng s¶n xuÊt ChÝ phÝ ngoµi s¶n xuÊt C¸c ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh th«ng dông §Ó tÝnh gi¸ thµnh c¸c doanh nghiÖp cÇn lùa chän mét ph­¬ng ph¸p hoÆc nhiÒu ph­¬ng ph¸p kÕt hîp ®Ó tÝnh gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm. Khi chän ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh cÇn phï hîp víi ®èi t­îng h¹ch to¸n chi phÝ. Nh÷ng ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh th­êng ®­îc ¸p dông trong doanh nghiÖp bao gåm: Ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp Ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp hay cßn gäi lµ ph­¬ng ph¸p gi¶n ®¬n. Ph­¬ng ph¸p nµy th­êng ¸p dông ë c¸c doanh nghiÖp cã qu¸ tr×nh kü thuËt c«ng nghÖ ®¬n gi¶n, s¶n xuÊt mÆt hµng Ýt, cã khèi l­îng s¶n phÈm lín, chu kú s¶n xuÊt ng¾n, kh«ng cã hoÆc cã khèi l­îng s¶n phÈm dë dang Ýt vµ møc ®é t­¬ng ®èi ®Òu gi÷a c¸c chu kú s¶n xuÊt. V× thÕ ®èi t­îng h¹ch to¸n chi phÝ lµ nh÷ng s¶n phÈm. B»ng ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp cã thÓ x¸c ®Þnh gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm theo c«ng thøc sau: Gi¸ thµnh toµn bé s¶n phÈm hµng ho¸ = Chi phÝ s¶n xuÊt dë dang ®Çu kú + Chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong kú + Chi phÝ s¶n xuÊt dë dang cuèi kú Gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm hµng ho¸ = Gi¸ thµnh toµn bé s¶n l­îng hµng ho¸ Sè l­îng s¶n phÈm hµng ho¸ hoµn chØnh trong kú §Ó cã c¬ së ®¸nh gi¸, ph©n tÝch gi¸ thµnh cÇn ph¶i lËp phiÕu tÝnh gi¸ thµnh. MÉu phiÕu tÝnh gi¸ thµnh trong ph­¬ng ph¸ nµy nh­ sau: C¸c yÕu tè chÝ phÝ Chi phÝ s¶n xuÊt dë dang ®Çu kú Chi phÝ s¶n xuÊt dë dang ph¸t sinh trong kú Gi¸ thµnh s¶n phÈm Chi phÝ s¶n xuÊt dë dang cuèi kú Cña toµn bé s¶n phÈm Cña ®¬n vÞ s¶n phÈm 1 2 3 4 5 6 1.chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, trõ phÕ liÖu 2.chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp 3.chi phÝ s¶n xuÊt chung Gi¸ thµnh c«ng x­ëng Ph­¬ng ph¸p tæng céng chi phÝ: §èi víi doanh nghiÖp s¶n xuÊt l¾p r¸p, tr­íc khi tiÕn hµnh s¶n xuÊt ra s¶n phÈm hoµn chØnh ph¶i s¶n xuÊt ra c¸c linh kiÖn, phô tïng… Do vËy chi phÝ s¶n xuÊt ®­îc tËp hîp theo tõng chi tiÕt, bé phËn vµ tÝnh gi¸ thµnh tõng chi tiÕt bé phËn, sau cïng dïng ph­¬ng ph¸p tæng céng chi phÝ sÏ tÝnh ®­îc gi¸ thµnh s¶n phÈm hoµn chØnh. Ph­¬ng ph¸p hÖ sè Trong mét sè doanh nghiÖp cã quy tr×nh kü thuËt s¶n xuÊt phøc t¹p, khi ®­a nguyªn vËt liÖu vµo s¶n xuÊt, cïng víi hao phÝ lao ®éng vËt ho¸ kh¸c cã thÓ thu ®­îc nhiÒu lo¹i s¶n phÈm kh¸c nhau. Trong tr­êng hîp nµy kh«ng thÓ tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt cho tõng phÇn, mµ ph¶i tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt cho toµn bé quy tr×nh c«ng nghÖ, sau ®ã dïng ph­¬ng ph¸p hÖ sè, míi x¸c ®Þnh ®Õn tõng lo¹i s¶n phÈm. C«ng viÖc tiÕn hµnh theo c¸c b­íc nh­ sau: - Tr­íc hÕt c¨n cø vµo tiªu chuÈn, ®iÒu kiÖn kü thuËt, quy c¸ch s¶n phÈm ®Ó x©y dùng mét hÖ sè quy ­íc (cã thÓ qua c¸c lÇn s¶n xuÊt thö hoÆc qua tµi liÖu kü thuËt). HÖ sè quy ­íc ®­îc x©y dùng cho tõng yÕu tè chi phÝ. - Sau ®ã tõ hÖ sè quy ­íc mµ x¸c ®Þnh chi phÝ s¶n xuÊt thùc tÕ cña tõng lo¹i s¶n phÈm. ViÖc x¸c ®Þnh hÖ sè quy ­íc cã tÇm quan träng ®Æc biÖt, bëi v× nÕu hÖ sè quy ­íc kh«ng chÝnh x¸c, dÉn ®Õn tÝnh gi¸ thµnh còng kh«ng chÝnh x¸c. HÖ sè còng ®­îc sö dông thèng nhÊt khi x¸c ®Þnh gi¸ thµnh kÕ ho¹ch, còng nh­ x¸c ®Þnh gi¸ thµnh thùc tÕ. Ph­¬ng ph¸p nµy ®­îc ¸p dông ë c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt thuéc ngµnh ho¸ chÊt, luyÖn kim, d­îc phÈm… ngoµi ra tïy theo ®Æc ®iÓm cña tõng ngµnh, cña tõng doanh nghiÖp, vÒ lo¹i h×nh s¶n xuÊt, ®Æc ®iÓm s¶n phÈm… ®Ó cã thÓ ¸p dông mét sè ph­¬ng ph¸ nh­ sau: - Ph­¬ng ph¸p tû lÖ: ¸p dông víi c¸c doanh nghiÖp khi tiÕn hµnh s¶n xuÊt nhiÒu lo¹i s¶n phÈm mµ dïng cïng mät lo¹i nguyªn vËt liÖu… VÝ dô: ngµnh may mÆc quÇn ¸o may s½n, s¶n xuÊt giµy… - Ph­¬ng ph¸p lo¹i trõ chi phÝ: ¸p dông ®èi víi c¸c doanh nghiÖp khi tiÕn hµnh s¶n xuÊt võa thu ®­îc s¶n phÈm chÝnh võa thu ®­îc s¶n phÈm phô, s¶n phÈm phô th­êng chiÕm tû lÖ nhá, khi x¸c ®Þnh gi¸ thµnh s¶n phÈm nh­ sau: Gi¸ thµnh s¶n phÈm chÝnh = tæng chi phÝ – gi¸ trÞ s¶n phÈm phô - Ph­¬ng ph¸p ®¬n ®Æt hµng: ¸p dông víi c¸c doanh nghiÖp cã lo¹i h×nh s¶n xuÊt ®¬n chiÕc hoÆc s¶n xuÊt Ýt mÆt hµng, víi khèi l­îng nhá, cã thÓ tiÕn hµnh tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh theo ®¬n ®Æt hµng. - Ph­¬ng ph¸p ph©n b­íc: ¸p dông ë c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt thuéc lo¹i h×nh s¶n xuÊt phøc t¹p, theo kiÓu chÕ biÕn liªn tôc, s¶n phÈm s¶n xuÊt ra tr¶i qua nhiÒu giai ®o¹n vµ mçi giai ®o¹n ®Òu thu ®­îc b¸n thµnh phÈm cã h×nh th¸i vËt chÊt, kh¸c víi giai ®o¹n tr­íc ®ã. Ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo kho¶n môc chi phÝ: Muèn tÝnh gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm theo kho¶n môc, tÝnh to¸n ®­îc chia lµm hai b­íc: + TÝnh c¸c chi phÝ trùc tiÕp + TÝnh c¸c chi phÝ gi¸n tiÕp Sau ®ã tæng hîp l¹i ®­îc gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm TÝnh chi phÝ trùc tiÕp vµo gi¸ thµnh: C¸c chi phÝ trùc tiÕp ®­îc chia lµm 3 nhãm: - C¸c lo¹i nguyªn vËt liÖu, ®éng lùc vµ tiÒn l­¬ng th× dïng ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp ®Ó tÝnh theo c«ng thøc: C¸c kho¶n môc chi phÝ trùc tiÕp = §Þnh møc sö dông chi phÝ trùc tiÕp x §¬n gi¸ cña mét chi phÝ trùc tiÕp NÕu nguyªn vËt liÖu cã phÕ liÖu, mµ phÕ liÖu cßn sö dông ®­îc, th× ph¶i trõ nã ra khái gi¸ thµnh ®Ó h¹ch to¸n chÝnh x¸c. §èi víi kho¶n môc b¶o hiÓm x· héi cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt ®­îc x¸c ®Þnh theo quy ®Þnh cña Nhµ n­íc so víi tiÒn l­¬ng chÝnh vµ 17% tiÒn l­¬ng chÝnh, phô. Cô thÓ c¸ch tÝnh b¶o hiÓm x· héi theo c«ng thøc: Chi phÝ x· héi cña c«ng nh©n = TiÒn l­¬ng chÝnh vµ phô cña c«ng nh©n x Tû lÖ % b¶o hiÓm x· héi C¸c kho¶n môc chi phÝ trùc tiÕp bao gåm: Nguyªn vËt liÖu chÝnh mua ngoµi VËt liÖu phô mua ngoµi Nhiªn liÖu mua ngoµi §éng lùc mua ngoµi TiÒn l­¬ng chÝnh cña c«ng nh©n s¶n xuÊt TiÒn l­¬ng phô cña c«ng nh©n s¶n xuÊt B¶o hiÓm x· héi Ph­¬ng ph¸p tÝnh chi phÝ gi¸n tiÕp vµo gi¸ thµnh s¶n xuÊt + X¸c ®Þnh chi phÝ sö dông m¸y mãc thiÕt bÞ cho tõng s¶n phÈm, tõng lo¹i s¶n phÈm lµ nh÷ng chi phÝ vÒ b¶o qu¶n, sö dông vµ chi phÝ söa ch÷a th­êng xuyªn ®­îc khÊu hao trong qu¸ tr×nh sö dông. §Ó x¸c ®Þnh ®­îc chi phÝ nµy c¸c doanh nghiÖp th­êng lËp dù to¸n chi phÝ söa ch÷a m¸y mãc thiÕt bÞ, sau ®ã tiÕn hµnh ph©n bæ lo¹i chi phÝ nµy cho tõng ®¬n vÞ s¶n phÈm. C¨n cø ®Ó lËp dù to¸n chi phÝ nµy lµ dùa vµo kÕ ho¹ch sö dông, söa ch÷a, khÊu hao vµ ®Þnh møc sö dông m¸y mãc thiÕt bÞ. ViÖc ph©n bæ chi phÝ sö dông thiÕt bÞ m¸y mãc cho tõng ®¬n vÞ s¶n phÈm, lo¹t s¶n phÈm ph¶i c¨n cø vµo t¸c dông cña tõng bé phËn chi phÝ ®èi víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ra s¶n phÈm. Ph©n bæ nµy dùa vµo sè giê m¸y ho¹t ®éng vµ ®¬n gi¸ khÊu hao ®èi víi tõng lo¹i m¸y mãc thiÕt bÞ. Tuy nhiªn trong thùc tÕ ng­êi ta còng cã thÓ x¸c ®Þnh khÊu hao sö dông m¸y mãc thiÕt bÞ theo tû lÖ víi tiÒn l­¬ng chÝnh cña c«ng nh©n s¶n xuÊt chÝnh. ViÖc ph©n bæ dùa vµo theo c«ng thøc sau: Chi phÝ ph©n bæ khÊu hao m¸y mãc thiÕt bÞ cho 1 ®¬n vÞ s¶n phÈm = Tæng chi phÝ sö dông m¸y mãc thiÕt bÞ x TiÒn l­¬ng chÝnh 1 ®¬n vÞ s¶n phÈm Tæng quü tiÒn l­¬ng chÝnh X¸c ®Þnh chi phÝ ph©n x­ëng vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm: Chi phÝ ph©n x­ëng lµ chi phÝ gi¸n tiÕp kh«ng liªn quan tíi tõng ®¬n vÞ s¶n phÈm mµ liªn quan tíi viÖc chÕ t¹o c¸c lo¹i s¶n phÈm cña c¶ x­ëng. Néi dung cña dù to¸n chi phÝ ph©n x­ëng bao gåm: - TiÒn l­¬ng chÝnh vµ phô, b¶o hiÓm x· héi cña c¸n bé nh©n viªn ph©n x­ëng vµ c«ng nh©n phô. - Chi phÝ sö ch÷a th­êng xuyªn b¶o qu¶n nhµ cöa, vËt kiÕn tróc, dông cô s¶n xuÊt cña ph©n x­ëng. - KhÊu hao nhµ cöa, vËt kiÕn tróc, dông cô s¶n xuÊt, vµ c¸c tµi s¶n cè ®Þnh kh¸c cña ph©n x­ëng - C¸c chi phÝ vÒ b¶o hé lao ®éng, chi phÝ nghiªn cøu khoa häc cña ph©n x­ëng vµ c¸c chi phÝ kh¸c. ViÖc ph©n bæ lo¹i chi phÝ nµy cho tõng ®¬n vÞ s¶n phÈm, lo¹i s¶n phÈm, lo¹i s¶n phÈm th­êng còng dùa vµo tiÒn l­¬ng chÝnh cña c«ng nh©n s¶n xuÊt ®Ó ph©n bæ. Ng­êi ta cã thÓ dïng c¸c ph­¬ng ph¸p sau ®Ó ph©n bæ chi phÝ ph©n x­ëng cho tõng ®¬n vÞ s¶n phÈm, lo¹t s¶n phÈm, lo¹i s¶n phÈm: - Ph©n bæ theo giê m¸y - Ph©n bæ theo träng l­îng cña s¶n phÈm - Ph©n bæ theo tiÒn l­¬ng chÝnh cña c«ng nh©n s¶n xuÊt Ph­¬ng ph¸p ph©n bæ chi phÝ ph©n x­ëng dùa vµo tiÒn l­¬ng cña c«ng nh©n s¶n xuÊt chÝnh ®¬n gi¶n vµ ®­îc sö dông nhiÒu. C«ng thøc ph©n bæ chi phÝ ph©n x­ëng dùa vµo tiÒn l­¬ng cña c«ng nh©n s¶n xuÊt chÝnh nh­ sau: Chi phÝ ph©n x­ëng ph©n bæ cho 1 ®¬n vÞ s¶n phÈm = Tæng chi phÝ ph©n x­ëng x TiÒn l­¬ng chÝnh cña 1 ®¬n vÞ s¶n phÈm Tæng quü tiÒn l­¬ng chÝnh cña ph©n x­ëng + Dù to¸n chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm: §©y còng lµ lo¹i chi phÝ gi¸n tiÕp cã liªn quan ®Õn toµn bé ho¹t ®éng qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Néi dung cña chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp bao gåm: chi phÝ qu¶n lý hµnh chÝnh, chi phÝ qu¶n lý kinh doanh, c¸c chi phÝ nghiÖp vô cña toµn doanh nghiÖp boa gåm: - TiÒn l­¬ng chÝnh, tiÒn l­¬ng phô, b¶o hiÓm x· héi cña c¸n bé qu¶n lý doanh nghiÖp vµ bé phËn phôc vô. - Chi phÝ b¶o hé lao ®éng toµn doanh nghiÖp - Chi phÝ tuyÓn dông c«ng nh©n - Chi phÝ cho héi häp, häc tËp - Chi phÝ cho luyÖn tËp qu©n sù, phßng ch¸y ch÷a ch¸y - Chi phÝ tiÕp kh¸ch, më héi nghÞ kh¸ch hµng C¸ch ph©n bæ chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm còng dùa theo tiÒn l­¬ng cña c«ng nh©n s¶n xuÊt. C«ng thøc ph©n bæ chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm nh­ sau: Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp cho 1 s¶n phÈm = Tæng chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp x TiÒn l­¬ng 1 s¶n phÈm Tæng quü tiÒn l­¬ng chÝnh cña doanh nghiÖp + Ph©n bæ chÝ phÝ ngoµi s¶n xuÊt (tiªu thô s¶n phÈm) vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Chi phÝ ngoµi s¶n xuÊt bao gåm c¸c chi phÝ phôc vô cho c«ng t¸c tiªu thô s¶n phÈm, bao b×, th«ng tin qu¶ng c¸o, më triÓn l·m, trÝch nép cho c¸c c¬ quan cÊp trªn. Khi ph©n bæ chi phÝ ngoµi s¶n xuÊt vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm tuú theo tõng lo¹i chi phÝ mµ ta cã c¸ch ph©n bæ kh¸c nhau, cã lo¹i tÝnh trùc tiÕp vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm, cã lo¹i tÝnh theo träng l­îng s¶n phÈm, cã lo¹i ph¶i ¸p dông ph­¬ng ph¸p ph©n bæ nh­ chi phÝ gi¸n tiÕp cho phï hîp víi tõng lo¹i doanh nghiÖp. VÝ dô: - chi phÝ bao b× ®­îc ph©n bæ trùc tiÕp vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm - chi phÝ vËn chuyÓn tÝnh theo tû lÖ víi träng l­îng cña s¶n phÈm - c¸c chi phÝ qu¶ng c¸o, triÓn l·m, trÝch nép cho c¸c c¬ quan cÊp trªn ®­îc ph©n bæ vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm gièng nh­ chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp. PhÇn II Thùc tr¹ng c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh t¹i c«ng ty th­¬ng m¹i – gia c«ng kim khÝ thÐp th¸i nguyªn giíi thiÖu chung vÒ c«ng ty th­¬ng m¹i – gia c«ng kim khÝ thÐp th¸i nguyªn. Chøc n¨ng nhiÖm vô Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn C«ng ty Th­¬ng M¹i-gia c«ng kim khÝ thÐp th¸i nguyªn ®­îc thµnh lËp víi sù gãp vèn cña 3 c¸ nh©n, tæng sè vèn ®iÒu lÖ ban ®Çu lµ 500 triÖu. Ngµy 11/5/2000 ®­îc sù chÊp nhËn cña Së KÕ ho¹ch vµ ®Çu t­ thµnh phè Hµ Néi cÊp giÊy phÐp kinh doanh sè 0102000495 c«ng ty Th­¬ng m¹i-gia c«ng kim khÝ thÐp th¸i nguyªn ®­îc phÐp ho¹t ®éng víi ngµnh nghÒ ®¨ng ký kinh doanh lµ: bu«n b¸n, ®¹i lý, ký göi hµng ho¸ s¶n xuÊt gia c«ng kim khÝ. C«ng ty lµ mét doanh ngiÖp t­ nh©n ho¹ch to¸n ®éc lËp, cã trô së chÝnh t¹i 54 Hai Bµ Tr­ng-Hoµn KiÕm-Hµ Néi. Víi ®éi ngò 16 c«ng nh©n viªn cã tr×nh ®é trong ®ã bé phËn qu¶n lý chiÕm 7 ng­êi mét tû träng kh¸ lín so víi toµn bé nh©n c«ng trong toµn c«ng ty, C«ng ty Th­¬ng m¹i-gia c«ng kim khÝ thÐp th¸i nguyªn ®· kh«ng ngõng cñng cè vµ ngµy cµng më réng (mçi n¨m n©ng sè vèn ®iÒu lÖ thªm kho¶ng trªn d­íi 50 triÖu), gi¶i quyÕt nhu cÇu thiÕt yÕu cho x· héi thùc hiÖn nhiÖm vô, ®i ®óng ph­¬ng ch©m ®· ®Æt ra khi míi thµnh lËp c«ng ty. HiÖn nay, C«ng ty Th­¬ng m¹i-gia c«ng kim khÝ thÐp th¸i nguyªn lµ mét c«ng ty vÉn trùc thuéc c«ng ty thÐp Th¸i Nguyªn (t¹i Th¸i Nguyªn) ho¹t ®éng, tån t¹i víi t­ c¸ch ph¸p nh©n lµ mét c«ng ty TNHH 100% vèn t­ nh©n. MÆc dï cã nhiÒu biÕn ®éng vÒ mÆt tæ chøc nh­ng trong gÇn 3 n¨m qua (2000 – 2003) c«ng ty Th­¬ng m¹i-gia c«ng kim khÝ thÐp th¸i nguyªn ®· vµ ®ang mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao, nhÞp ®é t¨ng tr­ëng hµng n¨m ®¹t kÕ ho¹ch ®Ò ra. Nh÷ng n¨m qua víi ®µ ph¸t triÓn nhanh cña ngµnh x©y dùng vµ sù ®« thÞ ho¸ cña ®Êt n­íc c«ng ty Th­¬ng m¹i-gia c«ng kim khÝ thÐp th¸i nguyªn ®· më thªm mét sè ®¹i lý míi vµ vÉn cã nhu cÇu më thªm song song víi ®iÒu ®ã c«ng ty ®· më thªm m«t v¨n phßng ®Ëi diÖn taÞ 623 ®­êng NguyÔn Tr·I-Thanh Xu©n-Hµ Néi. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña x· héi, sù c¹nh tranh trong c¬ chÕ thi tr­êng, c«ng ty Th­¬ng m¹i-gia c«ng kim khÝ thÐp th¸i nguyªn ®· ho¹t ®éng vµ tr¶i qua nhiÒu biÕn ®æi th¨ng trÇm ®Ó tù kh¼ng ®Þnh m×nh hoµ nhËp víi nÒn kinh tÕ n¨ng ®éng kh«ng ngõng ®i lªn b¸m s¸t nhiÖm vô lîi nhuËn cña c«ng ty m×nh lµm ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn cho c«ng ty. 1.2 Chøc n¨ng vô nhiÖm vô cña C«ng ty Th­¬ng m¹i- gia c«ng kim khÝ thÐp th¸i nguyªn * Chøc n¨ng: Lµ mét doanh nghiÖp th­¬ng m¹i vµ gia c«ng kim khÝ cho nªn chøc n¨ng chñ yÕu cña c«ng ty lµ kinh doanh nh»m thùc hiÖn nhiÖm vô mua b¸n c¸c lo¹i s¶n phÈm thÐp víi c¸c c«ng ty vµ doang nghiÖp trong n­íc, vËt t­ x©y dùng (phÇn nµy chiÕm tû träng nhá)… vµ gia c«ng c¸c s¶n phÈm c¬ khÝ. Kinh doanh mua b¸n thÐp x©y dùng vµ gia c«ng s¶n phÈm c¬ khÝ ®em l¹i nguån chÝnh cho c«ng ty chiÕm 90% doanh thu vµ lµ ho¹t ®éng chñ yÕu cña c«ng ty. C«ng ty nhËp c¸c lo¹i thÐp cã kÝch cì kh¸c nhau sau ®ã b¸n cho c¸c c«ng ty hoÆc ®¬n vÞ t­ nh©n trong n­íc. Ngoµi ra ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho thÐp b¸n ch¹y h¬n, c«ng ty cßn kinh doanh thªm mét sè vËt t­ x©y dùng kh¸c. H¬n n÷a c«ng ty con tù gia c«ng thªm mét sè mÆt hµng phô ®Ó b¸n kÌm nh­: ®inh, gi©y gai, c¸c lo¹i gi©y thÐp, vµ ®Æc biÖt c«ng ty ®· cã mét ph©n x­ëng ®Ó s¶n xuÊt thïng sÊy b¸nh cung cÊp cho c¸c c¬ së lµm b¸nh. Víi thÞ tr­êng æn ®Þnh, ngµnh kinh danh nµy mang l¹i cho c«ng ty nguån l·i ®¸ng kÓ. Víi vai trß lµ mét t­ nh©n trong phÇn s¶n xuÊt thªm c«ng ty ®· tËn dông nguyªn liÖu s¨n cã cña m×nh vµ ®· gi¶m ®­îc ®¸ng kÓ phÇn chi phÝ t¨ng mét nguån lîi t­¬ng ®­¬ng vµ lu«n æn ®Þnh gãp phÇn lµm t¨ng doanh thu hµng n¨m vµ më réng quan hÖ cña c«ng ty. *NhiÖm vô: - Môc ®Ých kinh doanh thùc hiÖn theo quyÕt ®Þnh thµnh lËp doanh nghiÖp vµ kinh doanh c¸c mÆt hµng ®· ®¨ng ký cô thÓ. Cã tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn nghÜa vô ®èi víi Nhµ n­íc nh­ nép thuÕ vµ c¸c kho¶n ph¶i nép kh¸c vµo ng©n s¸ch Nhµ n­íc. - B¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn cña doanh nghiÖp ®­îc giao. - Tæ chøc vµ qu¶n lý tèt lao ®éng trong doanh nghiÖp. 2. C¬ cÊu tæ chøc cña c«ng ty C«ng ty Th­¬ng M¹i-gia c«ng kim khÝ thÐp th¸i nguyªn lµ mét ®¬n vÞ t­ nh©n tiªu biÓu cho lo¹i h×nh doanh nghiÖp võa vµ nhá víi bé m¸y gän nhÑ, ®¶m b¶o yªu cÇu, nhiÖm vô ho¹t ®éng cña c«ng ty, thóc ®Èy kinh doanh ph¸t triÓn, tiÕt kiÖm chi phÝ vµ n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ. Qua t×m hiÓu tæ chøc ho¹t ®éng kinh doanh ph¸t triÓn m¹nh ë c«ng ty Th­¬ng M¹i- gia c«ng kim khÝ thÐp th¸i nguyªn ®­îc x©y dùng theo c¬ cÊu trùc tuyÕn, chøc n¨ng ®­îc thÓ hiÖn qua s¬ ®å sau: S¬ ®å bé m¸y qu¶n lý cña C«ng Ty Th­¬ng M¹i- gia c«ng kim khÝ thÐp th¸i nguyªn Gi¸m §èc X­ëng gia c«ng Tr¹m kho vËn t¶i Nhæn Cöa Hµng Phßng nghiÖp vô tæng ®¹i lý Phßng Kinh doanh Phßng Tµi chÝnh KÕ to¸n Phßng Hµnh ChÝnh §¹i lý b¸n lÎ Theo c¬ cÊu tæ chøc trªn, gi¸m ®èc lµ ng­êi chØ ®¹o trùc tiÕp c¸c ho¹t ®éng cña c¸c phßng ban, cöa hµng, kho tr¹m, c¸c bé phËn phßng ban lµm tham m­u thùc hiÖn c¸c m« h×nh lý nµy phï hîp víi c¸c doanh nghiÖp theo phßng ban, cöa hµng, kho tr¹m, c¸c bé phËn phßng ban lµm tham m­u, gióp viÖc, hç trî cho gi¸m ®èc chuÈn bÞ ra quyÕt ®Þnh, h­íng dÉn vµ kiÓm tra c¸c quyÕt ®Þnh ®Ó thùc hiÖn. M« h×nh qu¶n lý nµy phï hîp víi Doanh nghiÖp nh­ C«ng ty Th­¬ng M¹i- gia c«ng kim khÝ thÐp th¸i nguyªn mäi th«ng tin ®Òu ®­îc ph¶n håi gi÷a gi¸m ®èc vµ c¸c phßng ban mét c¸ch chÝnh x¸c nhanh chãng. 2.1 Ban gi¸m ®èc: Do chñ tÞch héi ®ång qu¶n trÞ Tæng C«ng ty bæ nhiÖm, miÔn nhiÖm, khen th­ëng, kû luËt theo ®iÒu lÖ tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña tæng c«ng ty qui ®Þnh. Gi¸m ®èc lµ ®¹i diÖn ph¸p nh©n cña c«ng ty chÞu tr¸ch nhiÖm tr­íc ph¸p luËt vÒ mäi ho¹t ®éng, cã toµn quyÒn quyÕt ®Þnh trong ph¹m vi c«ng ty. 2.2 C¸c phßng ban chøc n¨ng: 2.2.1 Phßng Tµi ChÝnh-KÕ To¸n: Thùc hiÖn chøc n¨ng cña gi¸m ®èc vÒ mÆt tµi chÝnh thu thËp tµi liÖu ph¶n ¸nh vµo sæ s¸ch vµ cung cÊp th«ng tin kinh tÕ kÞp thêi phôc vô cho viÖc ra quyÕt ®Þnh cña gi¸m ®èc, tæng hîp c¸c quyÕt ®Þnh tr×nh lªn gi¸m ®èc vµ tham gia x©y dùng gi¸, qu¶n lý nguån thu chi cña toµn c«ng ty sao cho hîp lý.Nh­ vËy,phßng Tµi ChÝnh-KÕ To¸n gióp gi¸m ®èc thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ viÖc sö dông vèn trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh cña c«ng ty. 2.2.2.Phßng hµnh chÝnh: Tham m­u cho gi¸m ®èc vÒ c«ng t¸c tæ chøc quy ho¹ch c¸n bé, bè trÝ s¾p xÕp c¬ cÊu nh©n sù cho phï hîp víi bé m¸y qu¶n lý cña c«ng ty, xem xÐt n©ng bËc l­¬ng, gi¶i quyÕt c¸c chÝnh s¸ch chÕ ®é cho ng­êi lao ®éng. Nh­ v©y, phßng tæ chøc hµnh chÝnh cã nhiÖm vô thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng ®èi néi, ®èi ngo¹i, c«ng t¸c v¨n th­ l­u tr÷, qu¶n trÞ hµnh chÝnh gióp cho mäi ho¹t ®éng cña c«ng ty th«ng suèt... 2.2.3.Phßng Kinh doanh: ChÞu tr¸ch nhiÖm vÒ c«ng t¸c t×m hiÓu thÞ tr­êng, ph­¬ng h­íng s¶n xuÊt. 2.2.4.Phßng nghiÖp vô tæng ®¹i lý: Thùc hiÖn viÖc b¸n hµng theo uû th¸c cña c«ng ty, råi ph©n phèi cho c¸c ®¹i lý, tham m­u cho gi¸m ®èc ®Ó cã nh÷ng quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n cho kinh doanh cña ho¹t ®éng ®ai lý vµ thùc hiÖn chÕ ®é kÕ to¸n, lÊy sè liÖu h¹ch to¸n ®Þnh kú t¹i doanh nghiÖp. 2.2.5. Cöa hµng Kinh doanh. Lµ bé phËn cã chøc n¨ng b¸n lÎ b¸n bu«n c¸c s¶n phÈm thÐp c¸c lo¹i, t×m hiÓu diÔn biÕn cña thÞ tr­êng nhu cÇu phæ biÕn kh¸ch hµng ®Î t­ vÊn cho viÖc kinh doanh. Cöa hµng tù tÝnh chi phÝ ho¹t ®éng tr×nh gi¸m ®èc duyÖt vµ tæ chøc c¸c ph­¬ng thøc b¸n hµng cho phï hîp ®¶m b¶o c¸c lo¹i ®­îc nguån vèn vµ ®¶m b¶o viÖc kinh doanh cã lîi nhuËn. 2.2.6.Tr¹m kho : Thùc hiÖn viÖc tiÕp nhËn, kiÓm kª vµ b¶o ®¶m c¸c lo¹i hµng ho¸ mµ c«ng ty kinh doanh, cung cÊp th­êng xuyªn vÒ t×nh h×nh xuÊt-nhËp-tån kho cña c¸c thêi kú cho c¸c phßng ban chøc n¨ng kinh doanh ®¶m b¶o giÊy tê sæ s¸ch chÝnh x¸c. B¸o c¸o kÞp thêi mäi tr­êng hîp sai lÖch ®Ó sö lý vµ ®¶m b¶o tèt c«ng t¸c nghiÖp vô ®Ó gióp cho viÖc l­u th«ng hµng ho¸ ®­îc th«ng suèt. 2.2.7 Ph©n x­ëng gia c«ng Ph©n x­¬ng tiÕn hµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm thïng sÊy b¸nh ngät vµ gia c«ng c¸c s¶n phÈm nh­: §inh, gi©y thÐp gai….. 3. MÆt hµng kinh doanh chÝnh cña c«ng ty Lµ mét ®¬n vÞ kinh doanh ®a d¹ng cã nhiÒu lo¹i hµng ho¸ nªn c«ng ty ph¶i giao dÞch tiÕp xóc víi nhiÒu kh¸ch hµng vµ c¬ së tiªu thô kh¾p khu vùc phÝa B¾c. Nh÷ng kh¸ch hµng truyÒn thèng cã vÞ trÝ ®Æc biÖt trong sù ph¸t triÓn cña c«ng ty nh­: C«ng ty kinh doanh th­¬ng m¹i vµ ph¸t triÓn thÐp Huy §¹t, nhµ m¸y c¬ khÝ 25 bé quèc phßng ,cöa hµng kim khÝ 14,c«ng ty vËt liÖu x©y dùng vµ x©y l¾p, c«ng ty TNHH Thµnh TuyÕt, C«ng ty c¬ giíi x©y dùng, c«ng ty thÐp Th¸i Nguyªn, c«ng ty thÐp ViÖt Hµn, c«ng ty kinh doanh thÐp vµ vËt t­ hµng ho¸, c«nh ty TNHH Toµn CÇu, V¹n Léc,VÜnh Long vµ c¸c c¬ së lµm b¸nh t­ nh©n … Ngoµi ra ë d­íi c¸c cöa hµng cßn thu hót mét sè kh¸ch hµng mua lÎ phong phó ë thÞ tr­êng Hµ Néi. Nh×n chung c¸c mÆt hµng cung øng cña c«ng ty hÇu hÕt lµ thÐp phi trßn, thanh, tÊm, lËp lµ vµ thïng sÊy b¸nh ngät. Ngoµi ra cßn cã mét sè s¶n phÈm di kÌm nh­: b¶n m·, hép cäc, ®inh, l­íi thÐp, m¾t b×nh…C«ng ty ®ang cã ph­¬ng h­íng më thªm mét sè mÆt hµng míi. Song ®Ó cã mét c¬ së v÷ng ch¾c trong t­¬ng lai c«ng ty ph¶i më thªm mét kho n÷a ®Ó phôc vô kinh doanh ho¹t ®éng. 4. KÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp BiÓu 1: KÕt qu¶ kinh doanh n¨m 2001-2002 §¬n vÞ: ®ång ChØ tiªu Thùc hiÖn So s¸nh N¨m 2001 N¨m2002 Chªnh lÖch (%) 1 2 3 4=3-2 5=4:2 1. Doanh thu thuÇn : 2. Gi¸ vèn: 3. Chi phÝ b¸n hµng: 4. Chi phÝ QLDN: 5. LN tr­îc thuÕ: 6.ThuÕ TNDN(32%): 7. LN sau thuÕ: 36.800.100.000 36.633.100.000 78.000.000 28.000.000 61.000.000 19.520.000 41.480.000 33.723.489.700 33.351.334.719 80.526.900 127.532.110 164.095.971 52.510.711 111.585.260 -3.076.610.300 -3.281.785.281 2.526.900 99.532.110 103.095.971 32.990.711 2.105.260 - 8,36 - 8,96 3,24 355,47 1,69 1,69 1,69 Qua b¶ng sè liÖu trªn ta thÊy doanh thu n¨m 2002 chØ ®¹t 91,64% so víi n¨m 2001, gi¶m 3.076.610.300 ®ång t­¬ng øng víi tû lÖ gi¶m 8,36%. Gi¸ vèn gi¶m 3.281.785.281 ®ång ®¹t 91,04% t­¬ng øng víi tû lÖ gi¶m lµ 8,96%. Chi phÝ b¸n hµng t¨ng 2.526.900 ®ång t­¬ng ®­¬ng 3,24%. §Æc biÖt chi phÝ qu¶n lý t¨ng kh¸ m¹nh 99.532.110 ®ång hay tû lÖ t¨ng lªn tíi 355,47%. Song lîi nhuËn tr­íc thuÕ n¨m 2002 l¹i nhiÒu h¬n 103.095.971 ®ång so víi n¨m 2001 t­¬ng ®­¬ng t¨ng 1,69%. §iÒu nµy lµ do gi¸ vèn n¨m 2002 gi¶m t­¬ng ®èi lín so víi n¨m 2001. Do vËy nép ng©n s¸ch nhµ n­íc n¨m 2002 so víi n¨m 2001 t¨ng 32.990.711 ®ång t­¬ng øng víi tû lÖ 1,69%%. Tr¶i qua 1 n¨m ho¹t ®éng kinh doanh ®Çy s«i ®éng, tuy r»ng doanh sè kh«ng ®¹t b»ng n¨m tr­íc céng thªm sù gia t¨ng kh¸ lín vÒ chi phÝ kinh doanh nh­ng c«ng ty vÉn ®øng v÷ng vµ thu l¹i ®­îc sè lîi nhuËn kh¶ quan h¬n n¨m tr­íc. §iÒu nµy còng cã nghÜa lµ c«ng ty ®· hoµn thµnh tèt h¬n nghÜa vô ®èi víi nhµ n­íc so víi n¨m ngo¸i. §Ó ®¸nh gi¸ kü h¬n t×nh h×nh kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña c«ng ty ta sö dông thªm mét sè chØ tiªu ho¹t ®éng sau: ChØ tiªu ®¸nh gi¸ sù hiÖu qu¶ trong kinh doanh: Sö dông hai tØ sè : +) Gi¸ vèn trªn doanh thu +) Lîi nhuËn trªn doanh thu Hai chØ tiªu nµy ph¶n ¸nh: trong 1 ®ång doanh thu ph¶i tèn bao nhiªu ®ång gi¸ vèn vµ còng mét ®ång doanh thu Êy sÏ t¹o ra bao nhiªu ®ång lîi nhuËn. +) N¨m 2001: Gi¸ vèn / Doanh thu = 36533100000 / 36800100000 = 0,993 Lîi nhuËn / Doanh thu = 61000000 / 36800100000 = 0,00166 Nh­ vËy: 1000 ®ång doanh thu ph¶i mÊt 993 ®ång gi¸ vèn vµ t¹o ®­îc 1,66 ®ång lîi nhuËn. +) N¨m 2002 : Gi¸ vèn/Doanh thu = 33351334719 / 33723489700 = 0,989 Lîi nhuËn/ Doanh thu = 164095971 / 33723489700 = 0,00487 Cßn ë ®©y: 1000 ®ång doanh thu mÊt 989 ®ång gi¸ vèn vµ t¹o ®­îc 1,91 ®ång lîi nhuËn VËy lµ, n¨m 2002 kinh doanh cã hiÖu qu¶ h¬n n¨m 2001 ®ã lµ sù nç lùc cña c«ng ty trong viÖc ®Çu t­ chi phÝ vµo kinh doanh (gi¶m 4 ®/1000 ® doanh thu) vµ thu l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ ®Ých thùc (t¨ng 3,21 ® / 1000 ® doanh thu). §ã lµ ®iÒu hiÓn nhiªn cã thÓ dÔ nhËn thÊy ë nh÷ng c«ng ty lµm ¨n ph¸t ®¹t. §iÒu mµ kh«ng ph¶i doanh nghiÖp nµo còng lµm ®­îc trong t×nh h×nh kinh tÕ hiÖn nay. Ph©n tÝch thùc tr¹ng c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i c«ng ty Ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cña C«ng ty th­¬ng m¹i – gia c«ng kim khÝ thÐp Th¸i nguyªn Ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh gi¸ thµnh kÕ ho¹ch Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch cña C«ng ty ®­îc x¸c ®Þnh dùa trªn nh÷ng tÝnh to¸n chi phÝ vµ trªn c¬ së kÕ ho¹ch s¶n l­îng. HiÖn nay gi¸ thµnh kÕ ho¹ch cña C«ng ty ®­îc x¸c ®Þnh cho mét sè mùat hµng cã tÝnh chÊt æn ®Þnh, cã s¶n l­îng lín hoÆc cã chi phÝ gi¸ thµnh lín, ®èi víi nh÷ng nhãm s¶n phÈm cã kÕt cÊu t­¬ng tù gi¸ thµnh kÕ ho¹ch ®­îc x¸c ®Þnh cho nh÷ng s¶n phÈm cã tÝnh chÊt ®¹i diÖn. Kho¶n môc chi phÝ trong gi¸ thµnh s¶n phÈm cña C«ng ty bao gåm: Chi phÝ nguyªn vËt liÖu chÝnh Chi phÝ vËt liÖu phô Chi phÝ nhiªn liÖu Chi phÝ ®éng lùc Chi phÝ tiÒn l­¬ng c«ng nh©n s¶n xuÊt B¶o hiÓm x· héi KhÊu hao m¸y mãc thiÕt bÞ Chi phÝ qu¶n lý ph©n x­ëng Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp Chi phÝ ngoµi s¶n xuÊt Ph­¬ng ¸n tËp hîp c¸c kho¶n môc chi phÝ trong gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm doanh nghiÖp dïng ph­¬ng ph¸p tËp h¬p vµ ph©n bæ c¸c kho¶n chi phÝ c¬ b¶n vµ chi phÝ chung. Do mÆt hµng s¶n xuÊt cña C«ng ty biÕn ®éng nhiÒu, s¶n l­îng tõng mÆt hµng Ýt, nªn C«ng ty c¨n cø vµo kÕ ho¹ch s¶n xuÊt cña n¨m kÕ ho¹ch mµ x©y dùng kÕ ho¹ch gi¸ thµnh cho nh÷ng mÆt hµng chñ yÕu cã s¶n l­îng t­¬ng ®èi lín hoÆc gi¸ thµnh cao. Nh÷ng mÆt hµng cã kÕt cÊu gÇn gièng nhau, c«ng ty sö dông s¶n phÈm ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ thµnh kÕ ho¹ch trªn c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh cho c¸c s¶n phÈm cßn l¹i theo ph­¬ng ph¸p hÖ sè. Ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n gi¸ thµnh thùc tÕ Ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n gi¸ thµnh thùc tÕ cña C«ng ty lµ c¨n cø vµo quyÕt to¸n vËt t­, lao ®éng vµ c¸c hao phÝ thùc tÕ vµ c¸c chi phÝ kh¸c trong vµ ngoµi s¶n xuÊt nh­ chi phÝ thiÖt h¹i s¶n phÈm háng, phÕ liÖu phÕ phÈm chi phÝ giao dÞch, giíi thiÖu s¶n phÈm vµ b¸n hµng. Chi phÝ vÒ nguyªn vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, nhiªn liÖu ®­îc tÝnh theo møc tiªu hao thùc tÕ vµ gi¸ mua vËt t­. Chi phÝ nguyªn vËt liÖu = Møc tiªu hao thùc tÕ nguyªn vËt liÖu x §¬n gi¸ nguyªn vËt liÖu VÝ dô: chi phÝ vÒ thÐp gãc L50x50 trong thïng sÊy b¸nh ngät n¨m 2001 nh­ sau: §Þnh møc tiªu hao 200kg Gi¸ 1kg thÐp gãc lµ 5.200 ® VËy chi phÝ thÐp gãc trong thïng sÊy b¸nh ngät n¨m 2001 lµ: 200kg x 5.200® = 1.040.000 ®ång Chi phÝ tiÒn l­¬ng trong gi¸ tµnh s¶n phÈm còng ®­îc tÝnh c¨n cø vµo giê c«ng tiªu hao thùc tÕ ®Ó gia c«ng s¶n phÈm: Chi phÝ tiÒn l­¬ng chÝnh, phô = §Þnh møc tiªu hao giêi c«ng thùc tÕ x §¬n gi¸ giê c«ng VÝ dô: Chi phÝ tiÒn l­¬ng thïng sÊy b¸nh ngät n¨m 2001 §Þnh møc lao ®éng: 230h, ®¬n gi¸ giê c«ng: 4000® Thµnh tiÒn : 230 x 4000 = 920.000® C¸c chi phÝ gi¸n tiÕp ®­îc ph©n bæ vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm dùa vµo tû lÖ tiÒn l­¬ng chÝnh bao gåm: Chi phÝ qu¶n lý ph©n x­ëng Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp KhÊu hao m¸y mãc thiÕt bÞ VÝ dô: VÒ c¸ch ph©n bæ chi phÝ gi¸n tiÕp: Chi phÝ qu¶n lý ph©n x­ëng cho 1 s¶n phÈm = Tæng chi phÝ ph©n x­ëng x TiÒn l­¬ng chÝnh cho 1 s¶n phÈm Tæng quü tiÒn th­ëng chÝnh cña ph©n x­ëng VÝ dô: chi phÝ qu¶n lý ph©n x­ëng th¸ng 8/2001 Chi phÝ qu¶n lý ph©n x­ëng : 15.965.470 ® Chi phÝ tiÒn l­¬ng 1 s¶n phÈm : 920.000 ® Tæng quü l­¬ng : 17.010.665 ® Chi phÝ qu¶n lý ph©n x­ëng (cho 1sp) = (15.965.400x920.000)/17.010.665 = 863.468® Ngoµi ra c¸c chi phÝ kh¸c nh­ chi phÝ ngoµi s¶n xuÊt, bao b×, ®ãng gãi … còng ®­îc tÝnh vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm. Tuy nhiªn víi nh÷ng lo¹i s¶n phÈm cã kÕt cÊu t­¬ng tù vµ sè l­îng nhá C«ng ty tiÕn hµnh x¸c ®Þnh gi¸ thµnh s¶n phÈm chuÈn vµ hÖ sè víi s¶n phÈm ®ã cho c¸c s¶n phÈm cßn l¹i. Gi¸ thµnh s¶n phÈm ®­îc x¸c ®Þnh nh­ sau: Gi¸ thµnh s¶n phÈm A = Gi¸ thµnh s¶n phÈm chuÈn x HÖ sè s¶n phÈm A so víi s¶n phÈm chuÈn §èi víi c¸c s¶n phÈm cña C«ng ty th­êng chØ ®­îc x¸c ®Þnh cho c¸c s¶n phÈm hoµn chØnh. Cho nªn gi¸ thµnh ®­îc tÝnh theo ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp biÓu hiÖn vÒ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cho hÖ thèng sÊy b¸nh ngät qua c¸c n¨m 2001 -2002 trªn biÓu sau: BiÓu 2: T×nh h×nh biÕn ®éng gi¸ thµnh thïng sÊy b¸nh ngät cña c«ng ty th­¬ng m¹i – gia c«ng kim khÝ thÐp Th¸i nguyªn. S¶n phÈm N¨m 2001 N¨m 2002 KÕ ho¹ch Thùc tÕ KÕ ho¹ch Thùc tÕ Thïng sÊy b¸nh ngät 6.364.200 6.154.050 7.530.000 7.493.007 T×nh h×nh biÕn ®éng gi¸ thµnh vµ nh÷ng nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn biÕn ®éng gi¸ thµnh s¶n phÈm cña C«ng ty th­¬ng m¹i vµ gia c«ng kim khÝ thÐp Th¸i nguyªn trong thêi gian qua §Ó ®¸nh gi¸ ®óng t×nh h×nh biÕn ®éng gi¸ thµnh s¶n phÈm cña C«ng ty, t«i chØ xin nªu biÓu so s¸nh gi­a gi¸ thµnh thùc tÕ vµ gi¸ thµnh kÕ ho¹ch cña s¶n phÈm thïng sÊy thuèc (s¶n phÈm chñ yÕu ) cña C«ng ty trong thêi gian 2 n¨m võa qua. Qua biÓu trªn ta thÊy gi¸ thµnh s¶n phÈm thïng sÊy b¸nh ngät n¨m 2002 t¨ng 21,7% so víi n¨m 2001, sè tuyÖt ®èi lµ: 1.338957® Sù biÕn ®éng t¨ng lªn cña gi¸ thµnh s¶n phÈm do nhiÒu nguyªn nh©n g©y lªn nh­ng tËp trung chñ yÕu vµo c¸c nguyªn nh©n chÝnh sau: Thø nhÊt: Do sù biÕn ®éng cña gi¸ c¶ t¨ng lªn, t×nh h×nh l¹m ph¸t cho nªn gi¸ c¶ vËt t­ ®Òu t¨ng lªn hµng n¨m Thø hai: Do ®ßi hái cña chÊt l­îng s¶n phÈm ngµy cµng cao, ngµy cµng hoµn thiÖn ®Ó ®¸p øng nhu cÇu ®ßi hái cña kh¸ch hµng, v× vËy kÕt cÊu s¶n phÈm thay ®æi, mÉu m· c¶i tiÕn còng lµm t¨ng chi phÝ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Thø ba: Do ®êi sèng nh©n viªn t¨ng lªn hµng n¨m, ®Þnh møc kh«ng râ thiÕu thuyÕt phôc, ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng cña ng­êi lao ®éng ngµy cµng cao do vËy chi phÝ tiÒn l­¬ng trong gi¸ thµnh s¶n phÈm còng t¨ng lªn dÉn ®Õn gi¸ thµnh s¶n phÈm còng t¨ng. Tuy nhiªn, C«ng ty ®· cã nhiÒu cè g¾ng trong viÖc phÊn ®Êu h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm qua viÖc thùc hiÖn gi¸ thµnh hµng n¨m. §iÒu ®ã ®­îc ph¶n ¸nh gi÷a gi¸ thµnh thùc tÕ vµ gi¸ thµnh kÕ ho¹ch cña s¶n phÈm theo biÓu 2. Chóng ta sÏ ®i s©u vµo ph©n tÝch mÆt hµng cô thÓ lµ Thïng sÊy b¸nh ngät ®Ó tõ ®ã t×m hiÓu nh÷ng nguyªn nh©n ¶nh h­ëng ®Õn viÖc t¨ng gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm còng nh­ nh÷ng biÖn ph¸p mµ C«ng ty ¸p dông ®Ó h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm trong nh÷ng n¨m võa qua. 2.1 C¬ cÊu gi¸ thµnh s¶n phÈm cña C«ng ty n¨m 2001 ®èi víi s¶n phÈm thïng sÊy b¸nh ngät. §Ó ph¶n ¸nh c¬ cÊu gi¸ thµnh s¶n phÈm t×m nh÷ng nguyªn nh©n ¶nh h­ëng tíi viÖc t¨ng gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ tõ ®ã t×m ra nh÷ng biÖn ph¸p trong viÖc phÊn ®Êu h¹ gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm, t«i tËp trung ph©n tÝch sù biÕn ®éng gi¸ thµnh cña s¶n phÈm thïng sÊy thuèc v× nh÷ng nguyªn nh©n sau: Thø nhÊt: S¶n phÈm thïng sÊy b¸nh ngät lµ mét mÆt hµng cã gi¸ thµnh s¶n phÈm cao so víi gi¸ thµnh mét sè s¶n phÈm kh¸c trong c¬ cÊu gi¸ thµnh s¶n phÈm cña C«ng ty Thø hai: S¶n phÈm thïng sÊy b¸nh ngät lµ mét mÆt hµng t­¬ng ®èi æn ®Þnh trong thêi gian võa qua vµ trong mét v×a n¨m tíi. C¬ cÊu gi¸ thµnh s¶n phÈm cña thïng sÊy b¸nh ngät bao gåm c¸c kho¶n môc chi phÝ ®­îc ph¶n ¸nh ë biÓu sau: BiÓu 3: C¬ cÊu gi¸ thµnh s¶n phÈm thïng sÊy b¸nh ngät n¨m 2001 §¬n vÞ: ®ång Kho¶n môc chi phÝ TuyÖt ®èi Tû lÖ % 1. Nguyªn vËt liÖu chÝnh 4.264.756,65 69,3 2. VËt liÖu phô 141.543,15 2,3 3. Nhiªn liÖu + ®éng lùc 114.465,33 1,86 4. KhÊu hao m¸y mãc thiÕt bÞ 88.002,915 1,43 5. TiÒn l­¬ng c«ng nh©n s¶n xuÊt 393.859,2 6,4 6. B¶o hiÓm x· héi 67.694,55 1,1 7. Chi phÝ qu¶n lý ph©n x­ëng 270.778,2 4,4 8. Chi phÝ qu¶n lý xÝ nghiÖp 418.475,4 6,8 9. Chi phÝ ngoµi s¶n xuÊt 396.936,225 6,45 Gi¸ thµnh toµn bé ®¬n vÞ s¶n phÈm 6.154.050 100 Qua ph©n tÝch ta nhËn thÊy chi phÝ nguyªn vËt liÖu chÝnh chiÕm tû träng lín nhÊt, chiÕm gÇn 70% trong gi¸ thµnh s¶n phÈm. Trong nh÷ng n¨m qua C«ng ty ®· chó ý ®Õn viÖc sö dông hîp lý vµ tiÕt kiÖm nguyªn vËt liÖu (¶nh h­ëng cô thÓ sÏ ®­îc ph©n tÝch ë nh÷ng phÇn sau: Ngoµi chi phÝ tiÒn l­¬ng c«ng nh©n s¶n xuÊt chiÕm tû träng lín trong gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ cã xu h­íng t¨ng lªn hµng n¨m, chi phÝ tiÒn l­¬ng chiÕm kho¶ng 6% trong gi¸ thµnh s¶n phÈm. Mét yÕu tè kh¸c ®ã lµ chi phÝ qu¶n lý ph©n x­ëng vµ qu¶n lý xÝ nghiÖp còng lµ mét chi phÝ chiÕm tû träng lín trong gi¸ thµnh s¶n phÈm. §Ó thÊy râ viÖc ¶nh h­ëng nh­ thÕ nµo trong gi¸ thµnh s¶n phÈm cña c¸c kho¶n môc chi phÝ chóng ta xÏ ph©n tÝch c¸c nh©n tè ¶nh h­ëng chÝnh sau ®©y: 2.2 Ph©n tÝch c¸c nh©n tè ¶nh h­ëng tíi sù biÕn ®éng gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm. §Ó thÊy râ nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn sù biÕn ®éng gi¸ thµnh s¶n phÈm ë C«ng ty th­¬ng m¹i vµ gia c«ng kim khÝ thÐp Th¸i nguyªn trong thêi gian qua, chóng ta sÏ ®i s©u vµo ph©n tÝch nh÷ng nh©n tè ¶nh h­ëng vµ møc ®é ¶nh h­ëng cña chóng tíi sù biÕn ®éng cña gi¸ thµnh s¶n phÈm. §Ó ph¶n ¸nh cô thÓ vÒ viÖc biÕn ®éng c¸c kho¶n môc chi phÝ trong gi¸ thµnh s¶n phÈm t«i ®i s©u ph©n tÝch gi¸ thµnh s¶n phÈm thïng sÊy b¸nh ngät ®­îc ph¶n ¸nh qua biÓu sau: Kho¶n môc chi phÝ N¨m 2001 N¨m 2002 TuyÖt ®èi TuyÖt ®èi Tû lÖ t¨ng % (02/01) 1. Nguyªn vËt liÖu chÝnh 4.264.756,65 5.036.167,6 18,08 2. VËt liÖu phô 141.543,15 159.423,2 12,63 3. Nhiªn liÖu + §éng lùc 114.465,33 150.324,72 31,32 4. KhÊu hao m¸y mãc thiÕt bÞ 88.002,915 95.008,35 7,96 5. TiÒn l­¬ng c«ng nh©n s¶n xuÊt 393.859,2 651.658,4 65,45 6. B¶o hiÓm x· héi 67.694,55 135.784,4 100,6 7. Chi phÝ qu¶n lý ph©n x­ëng 270.778,2 260.149,64 -3,9 8. Chi phÝ qu¶n lý xÝ nghiÖp 418.475,4 402.485,4 -3,8 9. Chi phÝ ngoµi s¶n xuÊt 396.936,225 602.055,29 51,67 Gi¸ thµnh toµn bé ®¬n vÞ s¶n phÈm 6.154.050 7.493.007 Qua biÓu trªn ta thÊy c¸c kho¶n môc chi phÝ nguyªn vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, nhiªn liÖu + ®éng lùc, tiÒn l­¬ng c«ng nh©n s¶n xuÊt, chi phÝ ngoµi s¶n xuÊt ®Òu t¨ng hµng n¨m, tuy nhiªn chi phÝ qu¶n lý ph©n x­ëng vµ chi phÝ qu¶n lý xÝ nghiÖp cã xu h­íng gi¶m hµng n¨m. cô thÓ so s¸nh n¨m 2002 víi 2001 ta thÊy. Chi phÝ nguyªn vËt liÖu chÝnh t¨ng: 18,08% Chi phÝ vËt liÖu phô 12,63 Nhiªn liÖu + ®éng lùc t¨ng 31,32 KhÊu hao m¸y mãc thiÕt bÞ t¨ng 7,96 TiÒn l­¬ng c«ng nh©n s¶n xuÊt t¨ng 65,45 Chi phÝ ngoµi s¶n xuÊt t¨ng 51,67 Chi phÝ qu¶n lý ph©n x­ëng gi¶m 3,9 Chi phÝ qu¶n lý xÝ nghiÖp gi¶m 3,8 §iÒu nµy hoµn toµn phï hîp víi viÖc ®ßi hái chÊt l­îng s¶n phÈm ngµy cµng cao cña thÞ tr­êng, t×nh h×nh l¹m ph¸t tiÒn tÖ gia t¨ng, møc sèng cña ng­êi lao ®éng ngµy cµng ®­îc n©ng cao, còng nh­ viÖc hîp lý ho¸ s¶n xuÊt cña c¸c doanh nghiÖp ®Ó phï hîp víi c¬ chÕ thÞ tr­êng. §Ó cô thÓ ho¸ møc ®é ¶nh h­ëng chóng ta sÏ ®i s©u ph©n tÝch cña tõng nh©n tè ®Õn sù biÕn ®éng cña gi¸ thµnh s¶n phÈm. ¶nh h­ëng cña nh©n tè nguyªn vËt liÖu Møc tiªu hao nguyªn vËt liÖu chÝnh vµ phô, gi¸ c¶. Qua ph©n tÝch ë trªn ta thÊy chi phÝ nguyªn vËt liÖu lµ chi phÝ chiÕm tû träng lín nhÊt trong gi¸ thµnh s¶n phÈm (kho¶ng 70%) cña C«ng ty. Do vËy sù biÕn ®éng cña nguyªn vËt liÖu cã t¸c ®éng rÊt lín ®Õn gi¸ thµnh s¶n phÈm. Nh­ng chi phÝ nguyªn vËt liÖu l¹i chÞu t¸c ®éng cña hai nh©n tè lµ: Møc tiªu hao nguyªn vËt liÖu vµ gi¸ c¶ cña chóng. Tuy nhiªn gi¸ c¶ nguyªn vËt liÖu lµ nh©n tè kh¸ch quan chÞu sù t¸c ®éng cña qui luËt gi¸ c¶ vµ quan hÖ cung cÇu trªn thÞ tr­êng; trong ph¹m vi phÇn nµy chØ tËp trung nghiªn cøu ¶nh h­ëng møc tiªu hao nguyªn vËt liÖu ®Õn gi¸ thµnh s¶n phÈm. §Ó tÝnh ¶nh h­ëng cña tõng nh©n tè møc tiªu hao vµ gi¸ c¶ nguyªn vËt liÖu ta ¸p dông c«ng thøc sau: n (Mli Gli – M0i – G0i ) ∑ i=1 Mz = N (Mli Gli – M0i – Gli ) ∑ i=1 Mz( M)= N (Moi Gli – Moi – Goi ) ∑ i=1 Mz( G)= Trong ®ã: Mz lµ møc t¨ng gi¶m gi¸ thµnh do hai nh©n tè møc tiªu hao vµ gi¸ c¶ nguyªn vËt liÖu Mz (M): møc t¨ng gi¶m gi¸ thµnh do ¶nh h­ëng cña møc tiªu hao nguyªn vËt liÖu. Mz (G) møc t¨ng gi¶m gi¸ thµnh do ¶nh h­ëng cña gi¸ c¶ nguyªn vËt liÖu Ta cã: Mz = Mz(M) + Mz (G) + Moi lµ møc tiªu hao lo¹i i kú gèc (kÕ ho¹ch) + Mli lµ møc tiªu hao lo¹i kú thùc hiÖn + Gli lµ gi¸ c¶ ®¬n vÞ nguyªn vËt liÖu lo¹i i kú gèc (kÕ ho¹ch) + Goi lµ gi¸ c¶ ®¬n vÞ nguyªn vËt liÖu lo¹i i kú thùc hiÖn. §Ó tÝnh ¶nh h­ëng møc tiªu hao nguyªn vËt liÖu ta cè ®Þnh ®¬n gi¸ cña kú thùc hiÖn vµ thay ®æi møc tiªu hao nguyªn vËt liÖu n¨m ph©n tÝch (thùc hiÖn) vµ n¨m gèc (kÕ ho¹ch) §Ó tÝnh ¶nh h­ëng cña gi¸ c¶ nguyªn vËt liÖu ta cè ®Þnh møc tiªu hao nguyªn vËt liÖu kú gèc vµ thay ®æi gi¸ c¶ theo n¨m ph©n tÝch vµ n¨m gèc VÝ dô: c¸ch tÝnh ¶nh h­ëng cña møc tiªu hao nguyªn vËt liÖu vµ gi¸ c¶: t«n S=1mm trong gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm thïng sÊy b¸nh ngät n¨m 2002/2001 ta cã: N¨m 2001 møc tiªu hao t«n S=1mm: Mo = 230kg; gi¸ c¶ thùc tÕ t«n S=1mm lµ Go= 5.000 ®/kg N¨m 2002 møc tiªu hao Ml = 215kg; gi¸ c¶ thùc tÕ Gl = 6000 ®/1kg. Ta cã møc t¨ng gi¶m gi¸ thµnh do ¶nh h­ëng cña 2 nh©n tè møc tiªu hao vµ gi¸ c¶ nguyªn vËt liÖu T«n S=1mm nh­ sau: Mz = Mli Gli – M0G0 =215x6.000 – 230x5.000 = 140.000 ® Do sù ¶nh h­ëng cña møc tiªu hao nguyªn vËt liÖu; Mz (M) = Mli Gli – M0Gli = 215x6.000 – 230x 6.000 = -90.000® Do ¶nh h­ëng cña sù biÕn ®æi gi¸ c¶: Mz(G) = Mo Gli – M0Go = 230x6.000 – 230x 5.000 = 230.000 ® Nh­ vËy víi riªng møc ®é ¶nh h­ëng cña sù biÕn ®æi møc tiªu hao vµ gi¸ c¶ lo¹i t«n CT3 S=1 Lµm gi¸ thµnh t¨ng 140.000®, trong ®ã do ®Þnh møc tiªu hao nguyªn vËt liÖu gi¶m ®­îc 15kg lµm chi phÝ gi¶m lµ 90.000 ®, nh­ng do gi¸ c¶ n­am 2002 so víi n¨m 2001 t¨ng lªn lµm cho gi¸ thµnh s¶n phÈm t¨ng lªn lµ 230.000 ® Ta cã: Mz = Mz(M) + Mz(G) = 230.000 + (-90.000) = 140.000 ® Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n n÷a lµm t¨ng chi phÝ nguyªn vËt liÖu trong gi¸ thµnh lµ do sù ®ßi hái chÊt l­îng s¶n phÈm ngµy cµng cao cña kh¸ch hµng cho nªn ®ßi hái chÊt l­îng vËt t­ còng ph¶i n©ng cao. Chi phÝ nguyªn vËt liÖu chÝnh t¨ng lªn trong thêi gian võa qua chñ yÕu lµ do gi¸ c¶ t¨ng lªn. Møc ¶nh h­ëng cña gi¸ c¶ nguyªn vËt liÖu lµ mét nh©n tè chiÕm tû träng lín vµ khã gi¶m ®­îc v× chñ yÕu nã lµ nguyªn nh©n kh¸ch quan. ¶nh h­ëng cña nh©n tè chi phÝ tiÒn l­¬ng c«ng nh©n s¶n xuÊt cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm TiÒn l­¬ng c«ng nh©n s¶n xuÊt kh«ng ngõng t¨ng lªn vµ còng chiÕm tû träng lín trong gi¸ thµnh s¶n phÈm, ®iÒu ®ã còng trùc tiÕp ¶nh h­ëng tíi viÖc tang gi¸ thµnh s¶n phÈm: N¨m 2001: 393.859,2 ® chiÕm 6,4% trong gi¸ thµnh s¶n phÈm N¨m 2002: 651.658,4 ® chiÕm 8,7% trong gi¸ thµnh s¶n phÈm ViÖc t¨ng chi phÝ tiÒn l­¬ng cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm nh­ trªn kh«ng ph¶i lµ do t¨ng ®Þnh møc thêi gian lao ®éng (thËm chÝ gi¶m), do t¨ng ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng, ®¬n gi¸ tÝnh cho mét giê c«ng t¨ng lªn. ViÖc t¨ng tiÒn l­¬ng hµng n¨m lµ phï hîp víi quy luËt cña ph¸t triÓn s¶n xuÊt, do nhu cÇu vµ møc sèng cña ng­êi d©n ngµy cµng t¨ng. §ång thêi viÖc t¨ng tiÒn l­¬ng phï hîp víi xu h­íng ®iÒu chØnh tiÒn l­¬ng cña Nhµ n­íc trong thêi gian qua. N¨m 2001: l­¬ng b×nh qu©n 1.350.000 ®/th¸ng N¨m 2002: l­¬ng b×nh qu©n 1.490.000 ®/th¸ng Bëi v× tiÒn l­¬ng trong gi¸ thµnh mét tû träng kh¸ lín, cho nªn chi phÝ tiÒn l­¬ng còng cã ¶nh h­ëng ®¸ng kÓ tíi viÖc t¨ng gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm. ¶nh h­ëng cña nh©n tè chi phÝ qu¶n lý ph©n x­ëng cho ®¬n vÞ s¶n phÈm Qua biÓu ph©n tÝch sù biÕn ®éng cña chi phÝ qu¶n lý trong gi¸ thµnh s¶n phÈm, ta thÊy chi phÝ qu¶n lý ph©n x­ëng ®Òu gi¶m ®i ®¸ng kÕ trong thêi gian qua. Trong nh÷ng n¨m qua, chi phÝ qu¶n lý ph©n x­ëng ®­îc x¸c ®Þnh bao gåm nh÷ng chi phÝ sau: TiÒn l­¬ng, b¶o hiÓm x· héi cña c¸n bé vµ nh©n viªn qu¶n lý ph©n x­ëng, chi phÝ vÒ b¶o hé lao ®éng, chi phÝ söa ch÷a vµ b¶o qu¶n, khÊu hao nhµ cöa, vËt kiÕn tróc, dông cô s¶n xuÊt cña ph©n x­ëng. Trong ®ã tiÒn l­¬ng vµ b¶o hiÓm xx héi cña nh©n viªn qu¶n lý, chÝ phÝ b¶o hé lao ®éng ®­îc x¸c ®Þnh theo c¸c chi phÝ trùc tiÕp, cßn c¸c chi phÝ kh¸c ®­îc x¸c ®Þnh dùa theo c¸c sè liÖu thèng kÕ hµng n¨m. MÆc dï chi phÝ tiÒn l­¬ng cña c¸n bé nh©n viªn qu¶n lý t¨ng lªn, nh­ng do qu¸ tr×nh tinh gi¶m bé m¸y qu¶n lý vµ nghiÖp vô. Chi phÝ b¶o qu¶n vµ söa ch÷a nhµ cöa vËt kiÕn tróc vµ c¸c dông cô qu¶n lý còng gi¶m ®i mét c¸ch ®¸ng kÓ do viÖc sö dông hîp lý vµ b¶o d­ìng th­êng xuyªn cho nªn gi¶m ®i ®¸ng kÓ trong chi phÝ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Cô thÓ chi phÝ qu¶n lý ph©n x­ëng trong gi¸ thµnh ®¬n vÞ thïng sÊy b¸nh ngät n¨m 2001 lµ 270.778,2 chiÕm 4,4% trong gi¸ thµnh s¶n phÈm, n¨m 2002 lµ 260.149,64 chØ cßn chiÕm 3,5% trong gi¸ thµnh s¶n phÈm. §iÒu nµy phï hîp víi viÖc tinh gi¶n bé phËn qu¶n lý vµ phÊn ®Êu h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm cña c«ng ty, tuy nhiªn ®©y vÉn chØ lµ chi phÝ cã tû träng lín trong gi¸ thµnh s¶n phÈm. V× vËy c«ng ty cÇn cè g¾ng ®Ó gi¶m bít chi phÝ qu¶n lý ph©n x­ëng trong gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm trong thêi gian tíi. Chi phÝ ph©n x­ëng ®­îc ph©n bæ vµo gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm theo tû lÖ víi tiÒn l­¬ng cña c«ng nh©n s¶n xuÊt chÝnh. ¶nh h­ëng cña nh©n tè chi phÝ qu¶n lý xÝ nghiÖp Chi phÝ qu¶n lý xÝ nghiÖp trong gi¸ thµnh s¶n phÈm thïng sÊy b¸nh ngät gi¶m ®i ®¸ng kÓ trong nh÷ng n¨m qua. Cô thÓ N¨m 2001 chi phÝ qu¶n lý xÝ nghiÖp lµ 418.475,4 ® chiÕm 6,8% trong gi¸ thµnh s¶n phÈm, n¨m 2002 lµ 402.485,4 ® chiÕm 5,4% trong gi¸ thµnh s¶n phÈm. MÆc dï chi phÝ tiÒn l­¬ng t¨ng lªn nh­ng do s¾p xÕp tæ chøc hîp lý nªn chi phÝ tiÒn l­¬ng qu¶n lý xÝ nghiÖp gi¶m. Chi phÝ b¶o qu¶n kho tµng, nhµ x­ëng còng gi¶m ®i ®¸ng kÓ do viÖc sö dông hîp lý vµ b¶o d­ìng th­êng xuyªn nªn ®· gi¶m tû lÖ chi phÝ qu¶n lý trong gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm. C¸c chi phÝ ®­îc tÝnh vµo chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp bao gåm toµn bé chi phÝ qu¶n lý hµnh chÝnh, chi phÝ qu¶n lý kinh doanh, c¸c chi phÝ nghiÖp vô cña toµn doanh nghiÖp bao gåm: + TiÒn l­¬ng cña nh©n viªn qu¶n lý doanh nghiÖp + B¶o hiÓm x· héi cña nh©n viªn qu¶n lý doanh nghiÖp + Phôc vô , chi phÝ b¶o hé lao ®éng, tuyÓn lao ®éng, tuyÓn dông c«ng nh©n … C¸c chi phÝ nµy còng ®­îc ph©n bæ vµo gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm theo tû lÖ tiÒn l­¬ng c«ng nh©n s¶n xuÊt chÝnh. ¶nh h­ëng cña nh©n tè chi phÝ ngoµi s¶n xuÊt (chi phÝ tiªu thô s¶n phÈm) Chi phÝ ngoµi s¶n xuÊt bao gåm c¸c chi phÝ phôc vô tiªu thô s¶n phÈm, bao b×, th«ng tin qu¶ng c¸o, triÓn l·m, trÝch nép cho c¬ quan cÊp trªn, tuú theo tõng lo¹i chi phÝ mµ ph©n bæ vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm. Chi phÝ ngoµi s¶n xuÊt cã xu h­¬ng t¨ng lªn. Cô thÓ: N¨m 2001 chi phÝ lµ 396.936,225 ® chiÕm 6,45% trong gi¸ thµnh s¶n phÈm N¨m 2002 chi phÝ lµ 602.055,29 ® chiÕm 8% trong gi¸ thµnh s¶n phÈm §iÒu nµy còng phï hîp víi ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ n­íc ta chuyÓn dÇn phï hîp víi nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ngoµi tr×nh ®é tæ chøc s¶n xuÊt t¹i c«ng ty m×nh cßn ph¶i qu¶ng c¸o, giíi thiÖu hµng ho¸, c«ng t¸c tiÕp thÞ ®Ó t×m hiÓu, n¾m b¾t nhu cÇu thÞ tr­êng, viÖc c¶i tiÕn bao b×, ®ãng gãi s¶n phÈm, vËn chuyÓn bèc dì hµng ho¸ hay chi phÝ l­¬ng cho c«ng t¸c viªn… TÊt c¶ nh÷ng chi phÝ ®ã lµ rÊt cÇn thiÕt ®Ó cho qu¸ tr×nh tiªu thô s¶n phÈm cña doanh nghiÖp cña m×nh ®­îc thuËn lîi. Tuy nhiªn ®Ó nh÷ng chi phÝ nµy mang l¹i hiÖu qu¶ cao tr¸nh ®­îc l·ng phÝ kh«ng cÇn thiÕt vµ tiÕt kiÖm ®­îc chi phÝ trong gi¸ thµnh s¶n phÈm ®ßi hái c«ng ty cÇn tiÕp tôc nghiªn cøu lùa chän ph­¬ng ph¸p vµ ®iÒu kiÖn phï hîp víi ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt ra s¶n phÈm cña m×nh. Mét sè biÖn ph¸p C«ng ty ®· thùc hiÖn ®Ó h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm ¸p dông c¸c biÖn ph¸p tæ chøc kinh tÕ ®Ó gi¶m chi phÝ, vËt liÖu, n¨ng l­îng, chi phÝ tiÒn l­¬ng, chi phÝ ph©n x­ëng, chi phÝ qu¶n lý xÝ nghiÖp; §èi víi chi phÝ nguyªn vËt liÖu ®· cã nh÷ng biÖn ph¸p ®Þnh møc khoa häc lùa chän nh÷ng lo¹i vËt t­ phï hîp, cã nh÷ng biÖn ph¸ h¹n chÕ l·ng phÝ vËt t­, nguyªn vËt liÖu trong kh©u b¶o qu¶n, cÊp ph¸p vµ gia c«ng… §Ó tiÕt kiÖm chi phÝ vËt t­ C«ng ty ®· ¸p dông c¸c biÖn ph¸p kü thuËt ®Ó thay thÕ mét sè lo¹i vËt t­ ®¾t tiÒn, khã kiÕm b»ng vËt t­ rÎ tiÒn h¬n, c¶i tiÕn kÕt cÊu s¶n phÈm ®Ó nh»m gi¶m chi phÝ nguyªn vËt liÖu. §Ó gi¶m chi phÝ tiÒn l­¬ng trong chi phÝ gi¸ thµnh, C«ng ty ®· cã nhiÒu cè g¾ng trong viÖc gi¶m bé m¸y qu¶n lý lao ®éng, sö dông lao ®éng ®óng kh¶ n¨ng vµ tr×nh ®é cña hä ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng. §èi víi nh÷ng ng­êi lao ®éng kh«ng cã ®ñ kh¶ n¨ng vµ tay nghÒ c«ng ty chuyÓn c«ng viÖc kh¸c, tiÕn hµnh ®µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹i cho c¸c c¸n bé nh©n viªn ®ang lµm viÖc t¹i C«ng ty. §Ó tiÕt kiÖm chi phÝ qu¶n lý ph©n x­ëng vµ chi phÝ qu¶n lý xÝ nghiÖp, C«ng ty ®· tiÕn hµnh tinh gi¶m bé m¸y qu¶n lývµ ®éi ngò c¸n bé gi¸n tiÕp. §èi víi c¸c bé phËn kho, c«ng nh©n s¶n xuÊt, c«ng ty ®· ¸p dông viÖc th­ëng ph¹t theo tû lÖ nguyªn vËt liÖu tiÕt kiÖm ®­îc, nh»m khuyÕn khÝch viÖc gi¶m tiªu hao nguyªn vËt liÖu trong gi¸ thµnh s¶n phÈm. MÆc dï C«ng ty ®· cè g¾ng ¸p dông nhiÒu biÖn ph¸p nh­ng do viÖc ¸p dông ch­a thËt triÖt ®Ó vµ khoa häc cho nªn hiÖu qu¶ nh×n chung ch­a cao. §Ó ®øng v÷ng vµ ph¸t triÓn trong c¬ chÕ thÞ tr­êng mét trong nh÷ng yªu cÇu ®ßi hái cña c«ng ty lµ n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm vµ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®Ó c¹nh tranh vµ më réng thÞ tr­êng s¶n phÈm cña m×nh. Thùc hiÖn chñ tr­¬ng ®a d¹ng ho¸ s¶n xuÊt ®Ó cã ®iÒu kiÖn tËn dông kh¶ n¨ng s½n cã vÒ thiÕt bÞ, lao ®éng: NhËn râ thùc tr¹ng cña t×nh h×nh sö dông vµ khai th¸c m¸y mãc thiÕt bÞ hiÖn cã cña m×nh ®ång thêi ®Ó cã thÓ ®øng v÷ng trong c¬ chÕ thÞ tr­êng mÊy n¨m qua C«ng ty ®· kh«ng ngõng më réng thÞ tr­êng cña m×nh, ®a d¹ng ho¸ s¶n xuÊt. Nh÷ng ®¸nh gi¸ tæng quan vÒ c«ng t¸c qu¶n lý vµ h¹ gi¸ thµnh cña C«ng ty th­¬ng m¹i - gia c«ng kim khÝ thÐp Th¸i nguyªn Nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®­îc + MÆc dï tuæi ®êi cña C«ng ty ch­a nhiÒu nh­ng ®ang ®øng v÷ng trªn thÞ tr­êng b»ng cè g¾ng cña m×nh, ®ã lµ mét kÕt qu¶ ®¸ng mõng. + §Ó ®øng v÷ng vµ ph¸t triÓn trong c¬ chÕ thÞ tr­êng ®ßi hái C«ng ty ph¶i cã nhiÒu biÖn ph¸p kh¸c nhau, nh÷ng trong ®ã biÖn ph¸p vÒ gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ mét chØ tiªu quan träng ®Ó t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh, ®Æc biÖt vÒ gi¸ cña c«ng ty trªn th­¬ng tr­êng. C«ng ty ®· tæ chøc l¹i c«ng t¸c dù dù tr÷ b¶o qu¶n, ph©n phèi vµ thanh quyÕt to¸n vËt t­, c¶i tiÕn c«ng nghÖ chÕ t¹o s¶n phÈm, sö dông lao ®éng hîp lý ®Ó gi¶m ®­îc chi phÝ gi¸ thµnh s¶n phÈm. §ã lµ mét thµnh tÝch ®¸ng khÝch lÖ. Nh÷ng tån t¹i cÇn kh¾c phôc trong viÖc qu¶n lý gi¸ thµnh cña C«ng ty Bªn c¹nh nh÷ng thµnh tÝch ®· ®¹t ®­îc C«ng ty cßn nh÷ng tån t¹i cÇn kh¾c phôc trong c«ng t¸c qu¶n lý gi¸ thµnh nh­ sau: + ViÖc x©y dùng kÕ ho¹ch gi¸ thµnh chØ tËp trung cho mét sè s¶n phÈm chñ yÕu vµ kh¶ n¨ng dù kiÕn ch­a thËt cao nªn phÇn lín c¸c kÕ ho¹ch ®Òu ch­a chÝnh x¸c, mét sè kho¶n môc chi phÝ ch­a ®­îc tÝnh to¸n trªn c¬ së c¸c ®Þnh møc khoa häc. + Ch­a khai th¸c hÕt n¨ng lùc m¸y mãc thiÕt bÞ, nhµ x­ëng lµm cho gi¸ thµnh s¶n phÈm t¨ng. + Tuy ®· thùc hiÖn nhiÒu biÖn ph¸p vÒ tinh gi¶m bé m¸y qu¶n lý, song tû lÖ lao ®éng gi¸n tiÕp vÉn cßn cao, sù ho¹t ®éng cña c¸c bé phËn nghiÖp vô ch­a thËt nhÞp nhµng vµ hiÖu qu¶. V× vËy lµm t¨ng chi phÝ qu¶n lý trong gi¸ thµnh s¶n phÈm. + ViÖc lËp kÕ ho¹ch vµ h¹ch to¸n chi phÝ ngoµi s¶n xuÊt ch­a hîp lý lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n lµm t¨ng chi phÝ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Nguyªn nh©n cña nh÷ng tån t¹i trong c«ng t¸c phÊn ®Êu h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm: + Do thiÕu nh÷ng c¨n cø v÷ng ch¾c ®Ó x©y dùng kÕ ho¹ch gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm. + Tr×nh ®é n¨ng lùc cña c¸n bé lµm gi¸ thµnh cßn h¹n chÕ + Do tÝnh chÊt s¶n xuÊt cña c«ng ty lµ ®a d¹ng, ®¬n chiÕc vµ hµng lo¹t nhá nªn khã cã ®iÒu kiÖn t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng lµm cho chi phÝ tiÒn l­¬ng t¨ng. + Do n¨ng lùc c¸n bé lµm c«ng t¸c Marketing tiªu thô s¶n phÈm cßn h¹n chÕ, viÖc tæ chøc tiªu thô ch­a tèt lµm t¨ng chi phÝ ngoµi s¶n xuÊt tõ ®ã ¶nh h­ëng tíi gi¸ thµnh s¶n phÈm. PhÇn III §Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p ®Ó gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm 1. Gi¶i ph¸p 1: Sö dông vËt liÖu thay thÕ trong c«ng nghÖ chÕ t¹o s¶n phÈm sÊy b¸nh ngät ®Ó gi¶m chi phÝ nh»m phÊn ®Êu h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm Nh­ ph©n tÝch ë phÇn II ta thÊy r»ng: trong gi¸ thµnh cña s¶n phÈm th× chi phÝ nguyªn vËt liÖu sÏ cã ¶nh h­ëng rÊt lín trong viÖc gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm. Qua nghiªn cøu kÕt cÊu thïng sÊy b¸nh ngät t«i nhËn thÊy: Thïng sÊy b¸nh ngät cã kÝch th­íc phñ b× lµ 1,2m x 1,25 m x 5m, khung thïng sÊy dïng thÐp gãc L50x50 vµ L40x40 hµn thµnh khèi, phÝa trong vµ ngoµi thïng s©y bäc t«n CT3 S = 1mm, ë gi÷a hai líp t«n cã mét líp b«ng thuû tinh dÇy 5mm ®Ó gi÷ nhiÖt. Toµn bé träng l­îng cña thïng sÊy lµ 950.000 kg ®­î ®Æt trªn hai ch©n ®ì dïng thÐp gãc L50x50 hµn. Nghiªn cøu mét sè lo¹i thïng sÊy t­¬ng tù cña §µi Loan, Trung quèc t«i thÊy r»ng toµn bé thÐp hµn khung thïng sÊy ®Òu dïng thÐp gãc L40x40 phÇn t«n bäc phÝa trong dïng lo¹i t«ng CT3 = 0,6mm cã t¹o g©n ®Ó t¨ng cøng, ®¶m b¶o mxy thuËt s¶n phÈm vµ gi¶m nhÑ träng l­îng cña thïng sÊy ®ång thêi còng gi¶m chi phÝ nguyªn vËt liÖu trong gi¸ thµnh s¶n phÈm Qua ph©n tÝch nh­ trªn t«i xin kiÕn nghÞ thay thÕ mét sè liÖu hiÖn ®ang dïng nh­ sau: PhÇn khung thïng sÊy thay thÕ lo¹i thÐp gãc L50x50 b»ng lo¹i thÐp gãc L40x40 võa ®Ó gi¶m nhÑ träng l­îng mµ vÉn ®¶m b¶o chÊt l­îng còng nh­ ®é æn ®Þnh cña s¶n phÈm. PhÇn t«n bäc phÝa trong cña thïng sÊy nªn thay thÕ b»ng lo¹i t«n 0,6mm cã t¹o thªm g©n ®Ó gia cøng. B«ng thuû tinh hiÖn nay cña C«ng ty dïng loai sîi, gi¸ ®¾t 8.000 ®/1kg, theo t«i nªn thay b»ng lo¹i b«ng thuû tinh vôn cã gi¸ rÎ mµ sau khi ®· ®­îc Ðp chÆt gi÷a hai líp t«n vÉn ®¶m b¶o ®é gi÷ nhiÖt, gi¸ b«ng thuû tinh vôn trªn thÞ tr­êng hiÖn nay lµ 6.000®/kg §Ó so s¸nh hiÖu qu¶ cña viÖc thay thÕ c¸c lo¹i nguyªn vËt liÖu trªn ta tÝnh chi phÝ tiÕt kiÖm ®­îc cña tõng loai nh­ sau: Thay thÕ thÐp gãc L50x50 b»ng thÐp gãc L40x40: + Ph­¬ng ¸n hiÖn ®ang dïng: L­îng tiªu hao thÐp gãc L50x50 thùc tÕ hiÖn nay lµ: 195kg Gi¸ mua thÐp gãc L50x50 lµ 5.200 ®/kg Tæng chi phÝ thÐp gãc L50x50 cho 1 thïng sÊy lµ: 195kg x 5.200 ® = 1.014.000 ® + Ph­¬ng ¸n thay thÕ b»ng thÐp gãc L 40 x 40: L­îng tiªu hao thÐp gãc L40x 40 lµ 123kg Gi¸ mua thÐp gãc L40 x 40 lµ 5.200 ®/kg Tæng chi phÝ thÐp gãc L40 x 40 cho 1 thïng sÊy lµ 123 kg x 5.200 ® = 639.600 ® + Chi phÝ tiÕt kiÖm ®­îc do thay thÕ thÐp gãc L 50 x 50 b»ng lo¹i thÐp gãc L40 x 40 lµ: 1.014.000 – 639.600 = 374.400 ® (1) b. Thay thÕ t«n líp phÝa trong thïng sÊy CT3 S =1mmm b»ng t«n CT3 S = 0,6mm + Ph­¬ng ¸n hiÖn ®ang dïng: L­îng t«n tiªu hao t«n CT3 S =1 mm thùc tÕ hiÖn nay lµ: 214 kg Gi¸ mua 1 kg t«n lµ CT3 S = 1mm lµ 6.000 ®/kg Chi phÝ t«n CT3 S = 1 mm cho 1 thïng sÊy lµ 214 kg x 6.000 ® = 1.284.000 ® + Ph­¬ng ¸n thay thÕ t«ng CT3 S = 1mm b»ng lo¹i t«n CT3 b»ng S = 0,6mm L­îng tiªu hao t«n CT3 S = 0,6mm lµ 146 kg Gi¸ mua 1 kg t«n CT3 S = 0,6mmm lµ 6.100 ® Chi phÝ t«n CT3 S= 0,6mm cho 1 thïng sÊy lµ: 146 kg x 6.100 ® = 809.600 ® + Chi phÝ tiÕt kiÖm ®­îc do thay thÕ t«n CT3 S = 1mm b»ng lo¹i t«n CT3 = 0,6 mm lµ: 1.284.000 – 809.600 = 393.400 ® (2) c. Thay thÕ b«ng thuû tinh s¬i b»ng lo¹i b«ng thuû tinh vôn: C¶ ph­¬ng ¸n ®ang sö dông vµ ph­¬ng ¸n thay thÕ ®Òu cã møc tiªu hao b«ng thuû tinh lµ 150 kg cho 1 thïng sÊy Gi¸ b«ng thuû tinh sîi lµ: 8.000 ®/kg x 150 kg = 1.200.000 ® Gi¸ bång thñy tinh vôn lµ: 6.000 ®/kg x 150 kg = 900.000 ® Chi phÝ tiÒn l­¬ng t¨ng thªm do thêi gian d¶i + bäc b«ng vôn (ph­¬ng ¸n ®ang sö dông dïng b«ng thuû tinh sîi kh«ng cã kho¶n chi phÝ nµy) lµ: 16 h x 2.000 ® = 32.000 ® Chi phÝ tiÕt kiÖm ®­îc do lo¹i b«ng thuû tinh sîi trªn mét thïng sÊy lµ: 150 kg x (8.000 – 6.000) – 32.000 = 268.000 ® (3) Nh­ vËy tæng hîp chi phÝ nguyªn vËt liÖu tiÕt kiÖm ®­îc do thay thÕ ba lo¹i vËt liÖu trªn cho kÕt qu¶ lµ: + (2) + (3) = 374.400 + 393.400 + 268.000 = 1.035.800 ® 2. Gi¶i ph¸p 2: c¶i tiÕn c«ng t¸c tiªu thô s¶n phÈm nh»m gi¶m chi phÝ ngoµi s¶n xuÊt trong gi¸ thµnh s¶n phÈm: Chi phÝ ngoµi s¶n xuÊt ®ã lµ nh÷ng chi phÝ nh»m tiªu thô s¶n phÈm cña C«ng ty bao gåm: chi phÝ cho c«ng t¸c qu¶ng c¸o, giíi thiÖu s¶n phÈm, c¸c chi phÝ cho ho¹t ®éng tiÕp thÞ, chi phÝ b¸n hµng, chi phÝ bao b× s¶n phÈm, chi phÝ vËn chuyÓn hµng ho¸ cho kh¸ch … Muèn gi¶m bít chi phÝ ngoµi s¶n xuÊt cÇn lµm tèt c«ng t¸c sau: NÕu ¸p dông h×nh thøc qu¶ng c¸o trªn bao b× s¶n phÈm, tê giøoi thiÖu s¶n phÈm võa chi phÝ thÊp võa ®Õn tay nh÷ng kh¸ch hµng cÇn thiÕt. Ngoµi ra hµng n¨m nªn tæ chøc héi nghÞ kh¸ch hµng hoÆc c¸c héi chî triÓn l·m ®Ó giíi thiÖu s¶n phÈm cña C«ng ty ®Õn nh÷ng kh¸ch hµng cÇn thiÕt. Tæ chøc tèt c«ng t¸c b¶o qu¶n hµng ho¸, bèc xÕp vµ vËn chuyÓn cho kh¸ch hµng mét c¸ch nhanh chãng vµ thÊp nhÊt. Thùc hiÖn chÕ ®é tr¸ch nhiÖm vËt chÊt nh»m thóc ®Èy ng­êi lao ®éng n©ng cao t×nh thÇn tr¸ch nhiÖm, ®Ó gi¶m bít l·ng phÝ vµ tæn thÊt cho C«ng ty. Giao viÖc tæ chøc bèc xÕp hµng lªn xe cho kh¸ch vµ nhËp hµng ho¸ vµo kho cho c¸c thñ kho chÞu tr¸ch nhiÖm vµ cã thÓ huy ®éng ë c¸c bé phËn kh¸c khi cÇn. §èi víi nh÷ng s¶n phÈm mµ C«ng ty ph¶i l¾p ®Æt vµ vËn hµnh cho kh¸ch, C«ng ty nªn bè trÝ vËn chuyÓn cho kh¸ch võa khuyÕn khÝch kh¸ch hµng mua hµng cña C«ng ty võa gi¶m nhÑ chi phÝ ®ãng gãi vµ cã thÓ thu håi l¹i bao b× nh»m gi¶m bít chi phÝ nµy trong gi¸ thµnh s¶n phÈm.