Đề tài Đặc điểm về nội dung của mô thức thông tin chuyên san Hồ sơ Sự kiện

ài viết ngắn đi thay vào đó là thông tin bằng hình ảnh. Số lượng ảnh sử dụng nhiều với các kích cỡ, thể loại khác nhau như: ảnh minh họa, ảnh chân dung, ảnh bình luận, giải thích, ảnh tài liệu Nhưng dù sử dụng ảnh gì thì trước hết một tấm ảnh báo chí có chất lượng phải mang tính thời sự. Con người luôn có nhu cầu về những thông tin, nhận thức những sự kiện nhằm điều chỉnh hành vi của chính mình. ảnh báo chí phải đề cập đến những vấn đề của thời đại, những sự kiện xảy ra. Tất cả thể loại ảnh báo chí về bản chất phải đáp ứng được những yêu cầu nghiêm ngặt của tính thời sự, nắm bắt các sự kiện thực tế, thể hiện bằng phương pháp tạo hình nhanh nhạy, kịp thời, tác động đến suy nghĩ của người xem một cách trực quan. Giá trị xã hội của ảnh báo chí trước hết là truyền đạt cho người xem những hiểu biết về đời sống xã hội hiện tại xung quanh họ. Đối với tạp chí và chuyên san do tính chất là xuất bản thưa kỳ, không chạy theo tính thời sự mà tập trung đánh giá, bình luận nhận xét những gì đã xảy ra nên loại hình báo chí này chủ yếu sử dụng ảnh minh họa. “Một tác phẩm báo chí có thể có ảnh minh hoạ đi kèm. Khái niệm “ảnh minh họa” dùng để chỉ các tấm ảnh dùng chung với tác phẩm báo chí và trở thành một thành phần hữu cơ của tác phẩm đó, có nhiệm vụ minh họa, bổ sung, giải thích bằng hình ảnh. Ảnh minh họa cũng có thể được sử dụng như một tác phẩm độc lập nếu có giá trị thông tin tương đối độc lập bằng hình ảnh. Tất nhiên, những tấm ảnh khi được sử dụng không chỉ đảm bảo những yêu cầu chung đối với tác phẩm báo chí về tính xác thực, thời sự, tính định hướng mà còn phải đảm bảo những yêu cầu riêng đối với tác phẩm ảnh báo chí về ánh sáng, bố cục, đường nét, độ nét sâu [6, tr206]. Số lượng ảnh (kể cả ảnh mục lục) sử dụng trong mỗi số chuyên san từ số3/10-1-2007 đến số 38/25-6-2008 STT SỐ Số lượng ảnh 1 số 3 55 2 số 4 48 3 số 5+6 100 4 số 7 58 5 số 8 54 6 Số9 51 7 số 10 54 8 số11 57 9 số12 57 10 số 13 52 11 số14 47 12 số15 56 13 số 16 50 14 số 17 44 15 số 18 40 16 số 19 42 17 số 20 56 18 số 21 51 19 số 22 41 20 Số 23 45 21 số 24 42 22 số 25 44 23 số 26 51 24 số 27 62 25 số 28+29 78 26 số 30 45 27 số 31 70 28 số 32 44 29 số 33 50 30 số 34 50 31 số 35 49 32 số 36 41 33 số 37 44 34 số38 36 Nhìn vào bảng thống kê có thể thấy số lượng ảnh của mỗi chuyên san dùng là khá lớn. Việc sử dụng nhiều ảnh với nhiều thể loại ảnh nhằm cung cấp thông tin bằng hình ảnh cho độc giả. Độc giả tiếp cận thông tin không chỉ bằng các bài viết mà cả bằng những hình ảnh. Hình ảnh trong chuyên san bao gồm cả ảnh báo chí, các biểu đồ, các mô hình, đồ họa và cả những bức tranh minh họa Tất cả đều không ngoài mục đích thông tin cho độc giả. Ví dụ: Bức ảnh ở trang 3 số 9 (4-2007) Chùm ảnh tư liệu, trang 4 và 5 số 37 (10-6-2008) ảnh “giá dầu tăng khiến kinh tế thế giới chao đảo” trang 3 (số32/25-3-2008) Diện tích sử dụng cho ảnh trong chuyên san là khá lớn nó mang một giá trị thông tin và thu hút sự chú ý của độc giả. Một bức làm sáng tỏ thêm sự kiện từ một góc nhìn khác thú vị hơn. 2.3.5 Đăng tải các vấn đề liên quan đến chủ đề từ quốc tế đến trong nước Nhìn vào 34 chủ đề của các số chuyên san ta chia ta làm 3 nhóm chủ đề: Nhóm 1: Chủ đề gắn với đời sống chính trị xã hội trong nước và quốc tế Chiến tranh thương mại; Ma tuý và hiểm hoạ toàn cầu; Nghèo đói và hiểm hoạ toàn cầu; Dầu mỏ vũ khí kinh tế; Giáo dục: vấn đề sống còn của mỗi quốc gia; Nhà báo- nghề báo; Di dân, nhập cư: vấn đề của mọi quốc gia; Thị trường chứng khoán; Liên minh, hợp tác và cạnh tranh; Chiến tranh hiện đại; Biển và kinh tế biển; Thiên tai và chống thiên tai; Dân số và vấn đề toàn cầu; Giao thông vấn đề của Việt Nam và thế giới; Ô nhiễm môi trường tác hại khôn lường; Du lịch - sức mạnh kinh tế, văn hoá và chính trị; Biên giới quốc gia – bất khả xâm phạm; Lạm phát-song hành cùng với phát triển; Festival và Lễ hội; Giáo dục đại học; Gia đình tế bào của xã hội; Nhóm 2: Các vấn đề quốc tế Liên hợp quốc: thách thức và tương lai; Cách mạng màu sắc: màu sắc có cách mạng không; Tên lửa và đối đầu tên lửa đông tây; Irắc: cuộc chiến và hệ quả; Pakixtan mảnh đất nóng bỏng; Bầu cử Tổng thống Mỹ; Cô xô vô vùng đất không bình yên; Phong trào cảnh tả Mỹ La tinh; Chạy đua vũ trang. Nhóm 3: đó là các số Tết 2006 Năm của Việt Nam; Xuân 20 năm đổi mới - Tết Việt Nam; Năm 2007: Việt Nam và thế giới; Lễ Tết Việt Nam và thế giới Đặc điểm của các chủ đề này là: Đối với nhóm 1, nhóm chủ đề này gắn với đời sống chính trị xã hội trong nước và quốc tế hay nói cách khác tất cả những gì liên quan đến chủ đề đều được đề cập đến ở 3 chuyên mục: Hồ sơ, Vấn đề và bình luận, Bên lề sự kiện và đương gắn với vấn đề trong nước Đối với nhóm 2: Những vấn đề quốc tế Những chủ đề của nhóm này gắn với những vấn đề mang tính quốc tế, hay những sự kiện đang diễn ra ở các quốc gia khác trên thế giới. Đó là nhóm vấn đề cụ thể. Ở nhóm này, hầu như không có các bài trong nước ở 3 chuyên mục Hồ sơ, Vấn đề và bình luận, Bên lề sự kiện. Đối với nhóm 3: đó là nhóm tổng kết những thành tựu của Việt Nam và thế giới sau một năm nhìn lại nhân dịp tết dương lịch, âm lịch. Có tất cả 34 chủ đề thì có đến 25 gắn liền với đời sống chính trị trong nước (trừ 9 chủ đề thuộc nhóm 2) nên có thể khẳng định cách thức đăng tải của chuyên san Hồ sơ Sự kiện là từ các vấn đề mang tính toàn cầu đến những vấn đề đã đang diễn ra trong nước. Chứ không phải là toàn các vấn đề quốc tế như nhiều người khẳng định. Cách đưa thông tin này mang lại một cái nhìn toàn diện cho độc giả về các vấn đề trong nước và quốc tế. Từ đó định hướng thông tin cho từng số, xác lập một cái nhìn của Việt Nam về các vấn đề quốc tế. Chương 3: Đặc điểm về hình thức của mô thức thông tin trên chuyên san Hồ sơ Sự kiên 3.1 Thể loại Khảo sát về thể loại tác giả thấy: Chuyên san Hồ sơ Sự kiện sử dụng các thể loại sau: bình luận, bài phản ánh, tin vắn, phóng sự. Nhưng thể loại mà Chuyên san sử dụng với tần suất nhiều nhất là bình luận. Có thể nhận diện thấy thể loại này ở hầu hết các chuyên mục của chuyên san và đặc biệt ở chuyên mục “Vấn đề và bình luận”. “Bình luận là tên gọi của một thể loại báo chí mà nội dung của nó gồm hai phần chính: bình luận là xem xét, phân tích các khía cạnh của vấn đề, đánh giá nó, khai thác nó ở các mặt nội dung ý nghĩa, còn luận là sự bàn bạc mở rộng vấn đề, đặt nó vào trong quá trình diễn biến, phát triển, nhận định khả năng và những triển vọng của vấn đề nào đó mà công chúng quan tâm [6, tr24] Theo TS Đức Dũng có thể chia bình luận thành hai dạng bình luận vấn đề và bình luận sự kiện. Chuyên san Hồ sơ Sự kiện chủ yếu sử dụng thể loại bình luận vấn đề. Dạng bình luận này có nhiệm vụ lý giải, cắt nghĩa, đánh giá một vấn đề nào đó mà cuộc sống đặt ra. Chuyên san sử dụng thể loại bình luận cho các bài viết liên quan đến chủ đề chính. Ví dụ: Số 26/25-12-2007, chủ đề: Du lịch - sức mạnh kinh tế, văn hoá và chính trị Các bài trong chuyên mục Vấn đề và bình luận: “Bảo vệ môi trường: chìa khoá vàng để phát triển du lịch” “Phát triển du lịch Việt Nam bền vững” “Xu hướng phát triển ngành du lịch thế giới trong tương lai” Số 15/10-7-2007, chủ đề: Thị trường chứng khoán Các bài trong chuyên mục Vấn đề và bình luận: “Thị trường chứng khoán Việt Nam: triển vọng và thách thức” “Để thị trường chứng khoán Việt Nam phát triển bền vững” “Thị trường chứng khoán Việt Nam qua con mắt nhà đầu tư nước ngoài” “Quan hệ giữa thị trường chứng khoán và nền kinh tế” “Tác dụng phụ tốt đẹp của thị trường chứng khoán” Bảng thống kê sử dụng thể loại của các chuyên mục trên chuyên san: Chuyên mục Bình luận Bài phản ánh Phóng sự Hồ sơ Vấn đề và bình luận 130 bài (80%) 32 bài (20%) Bên lề sự kiện 127 bài (75%) 42 bài (25%) Kinh tế hội nhập 26 bài (50%) 27 bài (50%) Văn học nghệ thuật 15 bài (30%) 35 bài (70%) Văn hoá xã hội 29 bài (40%) 37 bài (50%) 8 bài (10%) Cửa sổ nhìn ra thế giới 69 bài (100%) Nhìn vào bảng khảo sát có những nhận xét sau: Chuyên mục Hồ sơ cung cấp những thông tin cơ bản như những khái niệm, lịch sử hình thành phát triển, những con số, bảng thống kê Nên bài viết ở chuyên mục này không sử dụng các thể loại trên Chuyên mục 2 tuần trong 5 phút sử dụng thể loại tin vắn. Chuyên mục Vấn đề và bình luận, đúng như tên gọi đây là chuyên mục có đến 130 bài bình luận chiếm 80% số lượng bài viết còn lại 32 bài phản ánh. Chuyên mục: Kinh tế và hội nhập đây là chuyên mục về các vấn đề kinh tế có một nửa bài bình luận và một nửa là bài phản ánh (tổng số 53 bài). Chuyên mục: Văn học nghệ thuật 30% bài bình luận (15bài), còn lại 75 bài phản ánh (70%). Chuyên mục này chủ yếu phản ánh những vấn đề văn học nghệ thuật trong nước và quốc tế. Chuyên mục: Văn hoá xã hội. Đây là chuyên mục duy nhất sử dụng cả ba thể loại bình luận, bài phản ánh và phóng sự. Chủ yếu ở chuyên mục này vẫn là các bài phán ánh các vấn đề văn hoá xã hội, thể loại phóng sự chỉ chiếm 10% (8 bài trong tổng số 74 bài). Chuyên mục Cửa sổ nhìn ra thế giới. Đây là chuyên mục sử dụng 100% (69 bài) bình luận các về vấn đề quốc tế. Việc phân chia thể loại báo chí trong chuyên san Hồ Sơ Sự kiện chỉ có tính chất tương đối. Về nội dung các bài viết trên chuyên san đều đảm bảo những yêu cầu chung đối với tác phẩm báo chí. Đó là phán ánh những vấn đề mà xã hội đang quan tâm, bảo đảm tính chính xác, tính thời sự, tính định hướng trực tiếp Yêu cầu về tính thời sự trong các tác phẩm của chuyên san phản ảnh kịp thời về những cái mới. Đó là những sự kiện, sự việc đang đã đang xảy ra và chắc chắn sẽ xảy ra. Nó có nhiệm vụ thông tin những sự thật nóng bỏng trong đời sống xã hội. Tính xác thực của thông tin trong chuyên san có địa điểm, thời gian, không gian cụ thể, nhân chứng Tính định hướng trực tiếp là nhiệm vụ quan trọng của chuyên san nói riêng và tạp chí Cộng sản nói chung. Bài viết có thái độ chính trị rõ ràng, một lập trường công dân chịu sự chi phối của các yếu tố khác như truyền thống, đạo đức, văn hoá của quốc gia dân tộc. Hình thức của các tác phẩm trong chuyên san thường ngắn chỉ khoảng 1500 chữ đến 1800 chữ. So với các tạp chí khác thì bài viết ở chuyên san không quá dài, sử dụng ảnh làm thông tin thêm. Đây cũng là một xu hướng phát triển của báo chí hiện đại. 3.2 Trình bày: 3.2.1 Mô hình thiết kế, trình bày của chuyên san Hồ sơ Sự kiện Một số tờ báo ổn định cần có một hệ thống quy chuẩn quy định việc tổ chức kỹ thuật, dàn trang báo. Hệ thống này gọi là định dạng mẫu (makét) của tờ báo – bao gồm những trang mẫu, được dự tính cho những khả năng khác nhau, và những quy định chi tiết về việc sử dụng các công cụ để trình bày từng trang, mục trong tờ báo Định dạng mẫu (file mẫu) bao gồm các trang mẫu, trong đó chứa đựng các quy định về lề, cột, khoảng cách giữa các cột, khoảng cách giữa các vạch cơ sở, các quy định chi tiết về sử dụng màu sắc và kiểu chữ cho từng định dạng văn bản. Vai trò của thiết kế và trình bày báo là “phục vụ” nội dung thông tin của tờ báo chứ không phải “áp đặt” lên nội dung: dàn dựng làm tăng giá trị thông tin, giúp thông tin trở nên rõ ràng, dễ hiểu hơn với độc giả. Công việc dàn trang được hiểu là dàn dựng thông tin, tổ chức các khoảng không gian trong cả tờ báo cũng như trong mỗi trang báo, để thông tin “trình bày” một cách mạch lạc, dễ hiểu, hướng dẫn người đọc với trình tự ưu tiên rõ ràng. Khi tiếp cận với trang báo, độc giả sẽ đọc theo từng tác phẩm cụ thể trên cơ sở đọc theo thứ tự các yếu tố hình thành tác phẩm như tít chính, tít phụ... Dưới đây là quy trình tiếp nhận tác phẩm và các yếu tố cấu thành tác phẩm của độc giả: Xem ảnh (đọc chú thích) Đầu đề tác phẩm (tít chính, tít phụ) Đọc lời dẫn (nếu có) Đọc nội dung Khảo sát trang đầu tiên của các bài viết trong chuyên san Hồ sơ Sự kiện, dựa vào việc nghiên cứu quy trình tiếp nhận thông tin trên mà người trình bày một số mô hình thiết kế trang như sau: Mô hình 1: Ví dụ: trang3, số24/25-11-2007 Ảnh Chú thích ảnh Tít chính Tên tác giả “Tít phụ” Mô hình 2: Ví dụ: trang12, số 24/25-11-2007 "Tít phụ" ẢNH Chú thích ảnh Tít chính TRANG 10 TRANG 11 Mô hình 3: Ví dụ: trang 21 số 24/25-12-2007 Tít chính Tít phụ Chú thích ảnh Trang 21 Ảnh NHẬN XÉT CÁC MÔ HÌNH TRANG ĐẦU TIÊN CỦA BÀI VIẾT: Tất cả các tít phụ (sapo) đều để ở góc phần tư thứ nhất của bài báo. Một định dạng chung cho mô hình của trang này là: ảnh chú thích ảnh Tít chính Khảo sát các trang trong của bài viết, một số mô hình như sau: Mô hình 1: Ví dụ; trang 38/số15/10-7-2007 Ảnh Chú thích ảnh Trang 38 Mô hình 2: Ví dụ: trang 44, số15/10-7-2007 Ảnh Chú thích ảnh Trang 44 Nhận xét mô hình trang tiếp theo của bài viết: Tất cả ảnh đều để ở phần trên của trang, chú thích ảnh, nội dung bài viết. 3.2.2 ảnh: Khảo sát số lượng ảnh mà chuyên san sử dụng và đặt ảnh ở những vị trí quan trọng của trang báo, cho thấy ảnh trong chuyên san cung cấp thông tin cho nội dung chứ không phải đơn thuần là minh hoạ cho bài viết. Ảnh sử dụng trong chuyên san là ảnh báo chí với nguồn lấy từ Thông tấn xã Việt Nam nên bảo đảm tính chân thực, khách quan. Với những ảnh có không gian rộng (đám đông, khung cảnh) không lấy chi tiết và được để khổ lớn, trình bày không để lề và tràn sang hai trang để độc giả có cảm giác như sự việc đó vẫn chưa hết, vẫn đang tiếp diễn, như ảnh “Túi nilon là nguồn rác thải khó phân huỷ”, trang 38 số 24/25-12-20 Ảnh “Sàn giao dịch chứng khoán Nasdaq Mỹ” trang 4, số 15/10-7-2007 Ảnh “Phiên họp đại hội Liên Hợp quốc bàn về khí hậu trái đất (24-9-2007)”, trang21, số10-10-2007 Với các ảnh được trình bày dàn hàng ngang, kích thước nhỏ bằng nhau với mục đích để so sánh. Ví dụ: ảnh “Các loại tên lửa: Redstone; Jupiter; Aslat; Titan và Proton của Mỹ” trang 8 số 16/25-7-2007 Ảnh “Phòng nghiên cứu vũ trụ Spacelab; Tàu quỹ đạo và Trạm không gian MIR” trang 12, số 16/25-7-2007 Đối với ảnh ưu tiên hành động thì chỉ cắt bỏ nền làm hành động đó nổi bật ví dụ: ảnh “Tân tổng thống Hàn Quốc Lee Myung-bak” trang 38, số 27/10-1-2008 Đối với những vấn đề bức ảnh nhạy cảm như bạo lực gia đình thì việc chuyên san sử dụng các ảnh dưới dạng tranh vẽ để tránh phản cảm. Ví dụ: 3.2.3 Một số nét đặc biệt trong việc trình bày chuyên san: Mục lục và chuyên mục “2 tuần trong 5 phút”: Số lượng ảnh của mục lục là giao động 7 đến 8 ảnh, được trình bày ở bên tay trái của trang báo. Mục lục được dàn sang hai trang 1 và 2. Trang 1 bao gồm chuyên mục: Hồ sơ, Bên lề sự kiện, Kinh tế và hội nhập. Trang 2 gồm: 2 tuần trong 5 phút, Văn học nghệ thuật, Văn hoá xã hội, Cửa sổ nhìn ra thế giới. Chuyên mục 2 tuần trong 5 phút gồm 2 ảnh và được trình bày cố định trên hai trang. Chuyên mục này và mục lục được làm sau cùng vì đôi khi cần phả bổ sung thông tin mới nhất nên 2 phần này được trình bày một cách ổn định. Chú thích ảnh: Chú thích ảnh lúc để ở góc bên phải, lúc góc bên trái nhưng một điểm đặc biệt là chú thích ảnh bao giờ cũng có một vạch màu đỏ đó chính là điểm nhấn, tạo ra một style riêng của chuyên san. Ký tự trắng: Bài viết trong chuyên san sử dụng khá nhiều ký tự trắng nhất là phần giữa ảnh và tít phụ (sapo), giữa tít chính và tít phụ, đôi khi là những vạch kẻ nhằm tạo những khoảng nghỉ cho mắt. Ví dụ: trang 3, số 25-8-2007; trang 50, số 38/25-6-2008; trang 41, số 9/4-2007; trang 41, số 32/25-3-2008) Trình bày tên các chuyên mục: Tên của mỗi chuyên mục có những màu sắc khác nhau, nếu gập chuyên san ta vẫn có thể nhận ra chuyên mục thông qua các màu. Các màu của mỗi chuyên mục trên mỗi số khác nhau cũng khác nhau: Số 24/25-4-2008, chuyên mục Hồ sơ: màu vàng nhạt, Vấn đề bình luận màu vàng trắng, Bên lề sự kiện vàng đậm, Kinh tế hội nhập màu xanh đá, 2 tuần trong 5 phút màu xanh lá cây, Văn học nghệ thuật màu đỏ, Văn hoá xã hội màu da cam, Cửa sổ nhìn ra thế giới màu xanh nõn chuối. Chân trang: Dưới mỗi trang là số trang kèm theo tên Hồ sơ sự kiện để dù có bị xé từ một cuốn nào đó thì người đọc cũng biết đó là chuyên san Hồ sơ Sự kiện. Măng sét: Màu bắt mắt. Sự kiện là chính nên được trình bày nổi bật (to hơn chuyên san) Trang bìa: Ảnh ở trang bìa mang tính chất minh hoạ (không phải ảnh báo chí) nên sử dụng hiệu ứng đồ hoạ Trang bìa cũng được trình bày ổn định, chuyên đề được đề ở phần góc phần tư thứ nhất. Tiếp dưới nữa là tít các bài có tính chủ đạo làm rõ chủ đề cần thông tin. Cỡ chữ nhỏ hơn chủ đề. Ở góc cuối bên phải là số phát hành, ngày tháng phát hành. Cũng có một vài số trình bày tít bài ở góc bên phải để tránh làm che lấp ảnh. 3.3 Hình thức chuyên san Hồ sơ Sự kiện 3.3.1 Tên chuyên san và khổ giấy Tên: Chuyên san Hồ sơ Sự kiện, chuyên san của Tạp chí Cộng sản Giấy in là yếu tố quan trọng định hình sản phẩm báo in. Khổ giấy là một trong những yếu tố đình hình tạp chí về hình thức. Khổ giấy mà chuyên san Hồ sơ Sự kiện sử dụng là 27x19 cm. Việc lựa chọn khổ chuyên san là do quyết định của toà soạn. Có rất nhiều các toà soạn báo giờ đây lựa chọn những khổ báo nhỏ. Bởi báo chí giờ đây là sản phẩm hàng hoá phục vụ người tiêu dùng là độc giả, do vậy việc ngoài nội dung thông tin và hình thức trình bày tốt thì sản phẩm đó phải thật tiện ích, tiện sử dụng. Theo nghiên cứu, tại các nước phát triển khổ báo, tạp chí đều là những khổ nhỏ. Việc tạo sử dụng khổ báo 19x27, tạo ra một phong cách mới cho chuyên san về hình thức lại khá tiện ích cho người đọc. 3.3.2 Lề, bát chữ và cột: Lề là phần trắng bao viền xung quanh bát chữ. Lề trang cũng là một yếu tố tạo nên sản phẩm, là yếu tố quan trọng trợ giúp bạn đọc tiếp nhận thông tin một cách dễ dàng trong trang thiết kế. Đối với chuyên san Hồ sơ Sự kiện: Lề trái: 1,5cm Lề phải: 1,5 cm Bát chữ: 22,5x16cm Khổ bát chữ không cố định tất cả các trang. Có nghĩa là phần để trắng không giống nhau, hình ảnh và chữ có thể lẫn sang phần trắng. Chuyên san mỗi trang chia làm 3 cột. Không giống như một số tạp chí khác, các cột phải đều nhau, dòng trên và dưới đều nhau vì vậy dẫn đến người trình bày phải co, dãn các dòng, khoảng cách các chữ trong từng dòng là không đều nhau. Điều này, gây khó chịu cho độc giả. Đối với chuyên san, tất cả khoảng cách chữ ở các dòng đều nhau nên khoảng trắng giữa các cột là không đều nhau nhưng vẫn nằm trong phạm vi các cột cách nhau tối đa là 0,5cm. Cách trình bày như vậy sẽ làm cho độc giả có những khoảng nghĩ cho mắt, giúp tiếp nhận thông tin tốt hơn. 3.3.3 Dạng chữ: Một nét mới trong chuyên san Hồ sơ Sự kiện đó là sử dụng phông chữ Joanna 2. Đây là phông chữ mới, đẹp và nét mảnh thể hiện “đẳng cấp”. Bởi nếu giấy in và máy in không tốt mà nét chữ mảnh sẽ là “bay” chữ. Cỡ chữ của chuyên san cũng nhỏ hơn các tạp chí khác hiện nay. Việc lựa chọn cỡ chữ dựa trên nghiên cứu tâm lý tiếp nhận thông tin của độc giả. Đối với tầng lớp tri thức không cao, người dân ở nông thôn, vùng rừng núi thì thói quen đọc những cỡ chữ to. Còn độc giả của chuyên san là tầng lớp có tri thức nên việc lựa chọn cỡ chữ nhỏ là hợp lý. Chữ thường sử dụng cho các yếu tố sau: đầu đề tác phẩm (tít chính), tít phụ (sapo), chú thích ảnh, dữ liệu thông tin, tên tác giả Với các bài, đầu đề luôn sử dụng cỡ chữ lớn giúp bạn đọc dễ nhận diện thông tin. Tất cả các tít phụ (sapo) của bài viết trên chuyên san đều sử dụng cỡ chữ nhỏ hơn tít chính, được in nghiêng và được để trong một phần màu khác với nền của bài viết. Tít xen và các tít nhỏ hơn đều có màu sắc khác nhau. 3.3.4 Đường ranh giới: Đường ranh giới (line, filette - tiếng anh và tiếng Pháp). Đường ranh giới để phân chia khu vực tin, bài, ảnh trong trang báo, tạp chí. Đường ranh giới gồm các loại sau: đường mảnh, đường đậm, đường hoa Đối với chuyên san Hồ sơ Sự kiện dùng các mảng màu, nền màu để phân chia nội dung các bài (tr30, số 9/4-2007). Còn đối nội dung trong bài như tít chính, tít phụ, tít xen thì sử dụng phông chữ mà màu sắc khác nhau để phân biệt. Đối với ảnh sử dụng tương phản với nền màu của trang chuyên san (nền của trang là màu trắng có viền ảnh là màu đen – ví dụ: tr34, số 9/4-2007) Chuyên mục “2 tuần trong 5 phút”, đường ranh giới giữa các tin với nhau đường mảnh và đường ranh giới to màu xám. 3.4 Ngôn ngữ, văn phong 3.4.1 Tít chính (đầu đề tác phẩm báo chí) Tít là yếu tố bền vững nhất và là đặc điểm nhận biết của một tờ báo. Bên cạnh việc thiết kế kiểu chữ, các biểu tượng, hình hiệu có thể đem lại cho tít báo một diện mạo không thể lẫn lộn với các báo khác. Thông thường để hoàn thành một tác phẩm nói chung bao giờ người làm báo cũng phải có trong tay những tư liệu nhằm đảm bào, thoả mãn các câu hỏi 1. ai (Who)? 2. Việc gì (What)? 3. Thời điểm nào (When)? 4. Địa điểm nào (Where)? 5. Tại sao (Why)? 6. Như thế nào (how)? 7. ý nghĩa của sự kiện (so what)? Các yếu tố này tạo thành một hệ thống phải được tác phẩm đề cập đến một cách rõ ràng, chính xác. Nếu việc thể hiện nội dung là quá trình thể hiện tác phẩm thì việc đặt tên gọi cho các nội dung ấy là quá trình đặt tít. Ta không thể tách rời việc thể hiện nội dung tác phẩm và tít bởi bản chất của việc đặt tít là gọi chọn từng nội dung trong một từ, một ngữ, một câu, một kết cấu ngữ pháp nhất định, phù hợp với chuẩn ngôn ngữ. Yêu cầu đầu tiên cho việc đặt tít là phải đúng. Nghĩa là đầu đề phải tương hợp với tác phẩm. Một tít đúng và chính xác trước hết phải có sự tương hợp với tác phẩm. Tiếp theo, là tít phải phù hợp thể loại. “Tính chất phức tạp bị quy định bởi sự vận động năng động của chính các thể loại tác phẩm báo chí. Sự phát triển của xã hội kéo theo sự phát triển ngày càng phong phú của các nhu cầu thông tin cả về nội dung, hình thức và phương pháp chuyển tài các nội dung đó. Để đáp ứng các nhu cầu thông tin mới, báo chí có thể phá vỡ những khuôn khổ của thể loại đó, hình thành tác phẩm những mối quan hệ mới” [11, tr38] Tít phải đúng chuẩn ngữ pháp – cú pháp. Có thể khẳng định, mọi cơ sở về nhận diện và phân tích cái đúng, cái sai đều phải dựa vào chuẩn ngôn ngữ. Đó là những quy tắc ngôn ngữ mà mọi người trong xã hội đã quy ước và thừa nhận. Tít phải đúng chuẩn từ vựng. Tít phải ngắn gọn, điều này càng phù hợp hơn với báo chí hiện đại. Ngắn gọn và dễ hiểu, loại bỏ đến mức tối đa những “lượng dư” không đúng là nguyên tắc quan trọng của báo chí hiện đại. Theo khảo sát thì chuyên san Hồ sơ Sự kiện thường sử dụng các loại đầu đề sau: Đầu đề zero Chuyên san Hồ sơ Sự kiện có chuyên mục 2 tuần trong 5 phút , đó là chuyên mục sử dụng các tin vắn. Nhưng tin vắn này sử dụng đầu đề zero. Đây là trường hợp không có đầu đề. Chuyên mục này chia làm 2 phần là tin trong nước và quốc tế. Những tin vắn của Việt Nam được trình bày ở trang trước và trước mỗi tin được đánh thứ tự VN01, VNO1 Tin thế giới được trình bày ở trang sau và đánh thứ tự TG01, TGO2 Đây hoàn toàn không phải là đầu đề của tác phẩm. “Đầu đề zero là một nội dung hoàn toàn ẩn mặc để trao cho độc giả cái quyền được tự do giải mã. Thái độ không dùng đầu đề có thể hàm chứa nhiều điều thú vị: hoặc là khiêm nhường cho rằng không có gì để ghi, hoặc quan niệm khó khái quát hết nội dung của văn bản qua một đầu đề, hoặc có khi thể hiện tính bất lực; đồng thời cũng là một thứ quan niệm, chẳng hạn cho rằng không thể đặt đầu đề cho văn bản, kiểu như: “Thi đáo vô đề tựa hoá công” (Tứ thơ không cần đầu đề mà dựa vào nguyên lý nghệ thuật tối cao). Xét về mặt kết cấu và cả mặt tâm lý tiếp nhận, tác phẩm báo chí (dù chỉ là một tin ngắn) là một văn bản có sự liên tục về tuyến tính mà đầu đề là điểm khởi đầu của mọi khởi đầu. Một khi không có đầu đề làm điểm tựa, xuất phát, không có yếu tố định hướng giao tiếp thì phát ngôn mở đầu tác phẩm có một vị hết sức quan trọng” [22, tr36-37] VN 01. Tại cuộc hội đàm giữa Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng và Thủ tướng CH Séc M.Tô-pô-la-nếch trong chuyến thăm chính thức Việt Nam sáng 21-3 tại Hà Nội, hai bên đầu khẳng định tiếp tục phát triển quan hệ truyền thống tốt đẹp vốn có, đưa quan hệ hợp tác song phương lên một tầm cao mới. Tăng cường hợp tác, khai thác những lĩnh vực mà hai bên có thể mạnh; khuyến khích và bảo hộ đầu tư lẫn nhau và về hợp tác giáo dục đào tạo giữa hai nước. (2 tuần trong 5 phút, tr52 số 32 ngày 25-3-2008) TG01. Ngày 13-3, toà án thành phố Phnôm Pênh đã kết án vắng mặt Hoàng thân Ra-na-rít 18 tháng tù giam vì tội gian lận bán trụ sở của đảng PUN. Đại sứ Mỹ tại Campuchia cho rằng việc kết án này “trùng với thời điểm cuộc bầu cử xã, phường sắp tới và sẽ loại Hoàng thân Ra-na-rít ra khỏi hoạt động chính trị sau cuộc bầu cử năm 2008” (2 tuần trong 5 phút, số 8/3-2007, tr49) Đầu đề phản ánh toàn bộ tinh thần tác phẩm. Tính ưu việt của đầu đề này là nêu lên được cơ bản, cái cốt lõi nhất để người đọc dễ lựa chọn. Ở kiểu đầu đề này tác giả có thể thể hiện được năng lực khái quát hoá vấn đề của mình. Cách khái quát hoá và tính hàm súc cao, giúp người đọc nhanh chóng nhận diện được vấn đề. Đây là kiểu đầu đề có tần số cao nhất và được ưa chuộng trên báo chí hiện đại. Đặc điểm của loại đầu đề này là nêu bật được nội dung, vấn đề cần thông báo, giúp người đọc có định hướng ban đầu cho sự kiện mình sẽ tiếp nhận. Nhiều khi người đọc chỉ đọc đầu đề cũng có thể nắm bắt được thông tin cơ bản. Đây là dạng đầu đề dễ chiếm được tình cảm của người đọc, gây ấn tượng, thể hiện được tinh thần ở mức độ cao. “Bước tiến quan trọng trong giải quyết khủng hoảng ở Palextin” (Trung Hoà - số 7/10-3-2007) “Khoảng cách giàu nghèo - nỗi ám ảnh thế giới” (Vũ Nhật Cường - số 9/4-2007) “An ninh lương thực: Nỗi lo và giải pháp” (Trúc Thanh - số 34/25-4-2008) “Xuất khẩu Việt Nam đến năm 2010” ( Mạnh Đức - số 17/10-8-2007) Đầu đề phản ánh một phần tinh thần tác phẩm Đây là cách đặt đầu đề theo phương thức nêu một vấn đề hoặc rút ra một chi tiết không phải là chính yếu của tác phẩm. Các chi tiết có thể có thời gian diễn ra sự kiện, nơi diễn ra sự kiện, tên đối tượng “Cầu Bãi Cháy - một di sản bên bờ di sản” (Ngô Mai Phong - số3/10-1-2007) “Festival Huế 2008 độc đáo và riêng biệt” (số 36/25-5-2008) “Lễ hội hoa anh đào ở Nhật Bản” (Nguyễn Hoàng Yến (tổng hợp) - số 36/25-5-2008) “Tân Tổng thống Pháp Ni-cô-la Xác-cô-di” (Phương Trà - số12/25-5-2007) Đầu đề nâng cao tinh thần tác phẩm Kiểu đầu đề này đòi hỏi đầu đề vừa khái quát được nội dung tác phẩm, vừa có những thủ pháp ngôn ngữ để tạo ra một giá trị biểu cảm nhất định. Giá trị biểu cảm ấy đưa sự hiểu biết sự cảm nhận, suy đoán của người đọc đi xa hơn chính nội dung của tác phẩm. Khám phá bí ẩn của “Giấc mộng lầu hồng” (Hoàng Nhung, số15/10-7-2007) Mỹ ở Irắc : “Gà mắc tóc” (Nguyên Hồ, số 18/25-8-2007) Sapa – “nàng tiên” đang bừng tỉnh (Ngọc Diệp, số 26/25-12-2007) Chính trường Pakixtan “Trình chiếu tam quốc diễn nghĩa”? (Thành Nam, số 25/10-12-2007) Phố cổ Đồng Văn: Đánh thức kho báu bị bỏ quên ( Hoàng Ngân, số 26/25-12-2007) Bảng phân loại theo tiêu chí cách đặt đầu đề trên Hồ sơ Sự kiện từ số 3/10-1-2007 đến số 38/25-6-2008 Cách đặt đầu đề Số lượng Tỷ lệ % Đầu đề phản ánh toàn bộ tinh thần tác phẩm 391 60 Đầu đề phản ánh một tinh thần tác phẩm 196 30 Đầu đề nâng cao tinh thần tác phẩm 65 10 Tổng số đầu đề khảo sát 653 100 Như vậy, nhìn vào bảng thống kê có thể thấy số đầu để phản ánh toàn bộ tinh thần tác phẩm chiếm một số lượng lớn 60%, còn đầu đề để nâng cao tinh thần tác phẩm chiếm một phần nhỏ 10%. Việc lựa chọn đặt đầu đề cho tác phẩm ở chuyên san Hồ sơ Sự kiện dựa nhiều vào tâm lý tiếp nhận của độc giả và chủ đề mà chuyên san lựa chọn trên từng số. Mỗi một đầu đề của bài báo đều nhằm làm rõ chủ đề mà chuyên san lựa chọn. Chính vì vậy, việc đặt đầu đề cho bài báo ở chuyên san phần lớn là bao quát toàn bộ nội dung tinh thần của tác phẩm. Đối tượng phục vụ của chuyên san Hồ sơ Sự kiện là các tầng lớp có dân trí cao thể hiện ở việc lựa chọn các chủ đề mà chuyên san thông tin. Những chủ đề mà chuyên san lựa chọn đều gần gũi và được cả xã hội quan tâm nhưng để hiểu được nó đòi hỏi phải có trình độ nhận thức nhất định. Nên việc đặt đầu đề cho bài báo càng cô động, xúc tích có khả năng khái quát toàn bộ nội dung tác phẩm là sự lựa chọn thông minh của giúp người đọc tiếp cận nhanh hơn với thông tin. Việc đặt những tít hấp dẫn lôi cuốn người độc giả vẫn là mong ước của những người làm báo. Nhưng rõ ràng, sự xuất hiện của những kiểu đầu đề như vậy không cao trong báo chí nói chung và chuyên san Hồ sơ Sự kiện nói riêng. Bởi vì kiểu đầu đề như vậy đòi hỏi sự đầu tư về tư duy và vốn ngôn ngữ, trong khi phóng viên và biên tập viên bị câu thúc bởi định kỳ ra báo, mật độ và số lượng công việc. Những đầu đề kiểu như vậy không chỉ dừng lại ở cung cấp thông tin nữa mà đưa tác phẩm lên một tầm cao mới, thậm chí gây bùng nổ thông tin và tăng hiệu quả truyền thông. Nhưng sức ép về thời gian đối với độc giả trong xã hội hiện đại đòi hỏi những người làm báo phải đơn giản hoá thông tin đưa thông tin đến với người độc giả nhanh nhất và dễ hiểu nhất. Tất cả giải thích tại sao những kiểu đầu đề khái quát toàn bộ nội dung tác phẩm và một phần nội dung tác phẩm lại xuất hiện nhiều đến như vậy. Đó cũng xu thế phát triển của báo chí hiện đại. 3.4.2 Sapo (tít phụ) Sapo bổ xung thông tin cho tít chính. “Sapo “đội mũ cho bài báo mà không che khuất nó”. Nếu một vài dòng của sapo đã đủ cho một độc giả không có nhiều thời gian, thì mục đích của nó không phải là nói với người đó rằng phần còn lại của bài báo không có gì đáng quan tâm cả. Trái lại, nó phải làm cho người đọc và muốn biết thêm chi tiết” [13, tr22] “Tít và đề dẫn (sapo) có thể viết trước, vậy là lúc chuẩn bị bản thảo nó bổ sung cho nhau và không thể tách rời nhau. Nhìn chung, nó cho ta cái chính yếu của tin. Trái với đầu đề cuốn sách hay tạp chí, người ta thông báo sẽ bàn cái gì thì đầu đề của bài báo lại tóm tắt cái sẽ nói đến. Gắn với chức năng đầu tiên này, tít kết hợp nó với một chức năng khác: dẫn dắt. Đó là lôi cuốn sự chú ý của độc giả, kích thích họ đọc bài báo”[29, tr148] Sapo là yếu tố đập vào mắt độc giả, nằm giữa tít chính và bài báo. Độ dài của sapo phụ thuộc vào độ dài của bài báo. Phóng viên có thể viết sapo trước khi viết bài, điều này giúp họ xác định rõ góc độ xử lý hoặc đặt mình trong cùng một tông với bài viết. Bảng thống kê số lượng bài sử dụng sapo. Khảo sát từ trên Chuyên san Hồ sơ Sự kiện từ số 3/10-1-2007 đến số 38/25-6-2008 STT Số lượng Tỷ lệ % Có sapo 261 40 Không có sapo 392 60 Tổng số 653 100 Nhìn vào bảng thống kê có thể thấy một số lượng không nhỏ các bài viết sử dụng sapo. Đối với chuyên san Hồ sơ Sự kiện có thể phân chia ra các loại sapo sau: Sapo có tính khơi gợi các sự kiện đã được biết đến. Sapo ở đây đưa ra ý tưởng chung của bài báo, góc độ giọng điệu của bài báo. Trên chuyên san Hồ sơ Sự kiện cách đặt sapo này hay được để dưới dạng những câu hỏi. Khêu gợi trí tò mò, khi đặt câu hỏi ở sapo và đưa ra câu trả lời ở nội dung Những sự kiện, vấn đề đã được biết đến nhưng được tiếp cận ở những góc độ khác. Có thể thấy: Trước thềm tổng tuyển cử diễn ra vào đầu năm 2008, chính trường Pa-ki-xtan lại nổi phong ba. Đặc biệt sau khi cựu Thủ tướng N.Sa-rít lưu vong 8 năm ở nước ngoài lại một lần nữa bị trục xuất đã khiến cuộc chiến tranh chính trị nội bộ ở Pa-ki-xtan lên tới đỉnh cao. Bối cảnh này một lần nữa khiến chúng ta liên tưởng tới cục diện trong “Tam quốc diễn nghĩa”, tự hỏi phải chăng chính trường Pa-ki-xtan đang trình chiếu phiên bản “Tam quốc diễn nghĩa” mới (?) Chính trường Pa-ki-xtan “Trình chiếu tam quốc diễn nghĩa”?- Thành Nam, số 25/10-12-2007 Hơn 850 triệu người (trong số hơn 5,6 tỉ) bị thiếu đói và gần 2 triệu người bị suy dinh dưỡng do thiếu đạm, vi-ta-min và khoáng chất. Các tập đoàn đa quốc gia sản xuất hạt giống tuyên bố rằng thực phẩm biến đổi gien có thể giải quyết được vấn đề này. Liệu có thể tin được họ. Sinh vật: biến đổi gien: “Không trên ruộng nhà tôi!!!” số 15/10-7-2007 Cuộc “cách mạng màu sắc” đã đã diễn ra ở một số nước thuộc Cộng hoà các quốc gia độc lập như Gru-di-a, U-crai-na, Cư-rơ-gư-xtan Hiệu ứng đô-mi-nô của cuộc cách mạng này liệu có khả năng xảy ra tại Nga? “Cách mạng sắc màu ” có xảy ra ở Nga? - TS. Đoàn Văn Khái, số 12/25-5-2007 Khi cánh của thị trường nội địa ngày càng mở rộng và sự hội nhập kinh tế tăng lên theo xu hướng chung, thì các rủi ro pháp lý tất yếu sẽ gia tăng. Chính vì thế, việc tỉnh táo hơn trong các giao dịch thương mại quốc tế là hết sức cần thiết, mà không ai khác ngoài bản thân các doanh nghiệp phải tự ý thức. Vậy, đâu là rủi ro mà doanh nghiệp Việt Nam sẽ gặp phải và chúng ta cần làm gì để hạn chế được nó? Đừng để phá sản vì thiếu hiểu biết - Phạm Thị Thanh Hương, số 4/25-1-2007 Sapo mang tính chất giới thiệu: trả lời các câu hỏi ai? ở đâu?, như thế nào? Cách sử dụng sapo như vậy thường sử dụng giới thiệu danh lam thắng cảnh, giới thiệu về nhân vật, giải thích sự việc, hiện tượng, vấn đề nào đó. Có một quần thể phố cổ - chợ cổ tuổi thọ 100 năm khá đẹp và gần như còn giữ nguyên vẹn những nét kiến trúc độc đáo cổ xưa, nhưng lại ít được biết đến, đó là khu phố cổ Đồng Văn, tại huyện lỵ Đồng Văn, tỉnh Hà Giang. Phố cổ Đồng Văn là niềm tự hào của người dân ở đây, không chỉ vì kiến trúc cổ đặc sắc, mà còn vì những nếp sống, sinh hoạt đời thường truyền thống vẫn được giữ nguyên qua nhiều thế hệ của các dân tộc như Kinh, Tày, Mông, Hoa Phố cổ Đồng Văn: Đánh thức kho báu bị bỏ quên – Hoàng Ngân, số 26/25-12-2007 Ngày 02-04-2007, tại đảo Phú Quốc, Uỷ ban Nhân dân tỉnh Kiên Giang và Tổng cục Du lịch Việt Nam đã công bố Quyết định 01/2007/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về quy hoạch tổng thể phát triển du lịch đảo Phú Quốc thời kỳ 2006-2020. Mục tiêu đề ra là phấn đấu đến 2020 Phú Quốc phát triển thành trung tâm du lịch nghỉ dưỡng, giao thương quốc tế lớn, hiện đại, chất lượng cao mang tầm cỡ khu vực và quốc tế. Phú Quốc – hòn ngọc kinh tế Việt Nam – Bình Giang, số 20/25-9-2007 Yakuza có nghĩa là 8-9-3. Ya là 8, Ku là 9 và Za là 3, được người Nhật sử dụng trên bảng số thứ tự cũng như trên các quân bài dùng để chơi Oichi-Kabu (một kiểu đánh bạc của Nhật Bản) Yakuza Ma-phi-a đáng gờm tại Nhật Bản- Phương Nhung, số 17/10-8-2007 Uôn-lơ Xoi-in-ca (Wole Soyinka) là nhà văn Ni-giê-ri-a đầu tiên và cũng là người châu Phi da đen đầu tiên đầu tiên đoạt giải Nô-ben văn học năm 1986 với các tác phẩm như: Con đường (The Road), 1965, Lễ cúng cơm (Kongi s Harvest), (1967), Sự kiện này đã làm 130 triệu người dân Ni-giê-ri-a nói riêng và toàn bộ “lục địa đen’ bừng tỉnh, tự hào. Tuy nhiên, xem xét về tầm ảnh hưởng rộng lớn của tác phẩm thì phải kể đến Chi-nu-ca A se-bơ (Chinua Achebe), người Ni-giê-ri-a đoạt giải Men Búc-cơ (Man Booker) quốc tế lần thứ hai vơi tác phẩm Quê hương tan rã (Things Fall Apart), 1958, đã được Nguyễn Hiến Lê dịch ra tiếng Việt năm 1970 Những người thắp sáng ngọn lửa hồng trên văn đàn “lục địa đen”, Viên Lan, số18/25-8-2007 Sapo tóm tắt thông tin bằng cách đưa thông tin chủ yếu của bài. Cách viết sapo làm rõ nội dung của bài báo. Giúp độc giả hình dung bài báo sẽ nói gì. Đây là sapo được sử dụng nhiều nhất trong chuyên san. Vào những ngày đầu tháng 8-2007, Hoa Kỳ và ấn Độ đã chính thức công bố bản Hiệp định Hợp tác hạt nhân dân sự: Vậy là, sau nhiều vòng đàm phán gay go, đây là lần đầu tiên kể từ hơn 30 năm qua, ấn Độ được quyền mua nhiên liệu cũng như thiết bị nguyên tử của Hoa Kỳ Hiệp định Hợp tác hạt nhân dân sự Hoa Kỳ - ấn Độ: từ trở ngại đến khủng hoảng, Đỗ Hồng Anh, số 19/10-9-2007 Chừng nào một số lượng không nhỏ vũ khí hiện đại tuột khỏi tầm kiểm soát của chính phủ các nước yêu chuộng hoà bình, chừng đó loài người vẫn sống trong tâm trạng bất an. Đặc biệt khi bọn khủng bố có được tiềm lực dồi dào về vũ khí hiện đại và biết kết hợp nó với công nghệ thông tin hiện đại thì vấn đề an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội trên phạm vi toàn cầu càng trở nên nan giải. Khi vũ khí hiện đại nằm trong tay bọn khủng bố, Nguyễn Trung Hiếu, số 19/10-9-2007 Giới trẻ Nhật Bản buộc phải chọn cho mình một con đường đi riêng, nhưng đây là con đường nào thì họ không hề hay biết. Mặt khác, họ cũng buộc phải chấp nhận sự lựa chọn mang tính chất áp đặt từ phía khách quan của lịch sử: Không ít người hùa theo lối sống thực dụng kiểu Mỹ, nhiều người quay về tìm kiếm những giá trị truyền thống của một nước Nhật phương Đông phong kiến và một số còn lại tìm đến một lối thoát thứ ba: Tự tự và sex. Đây là con đường tự cứu mình của không ít các bạn trẻ Nhật Bản lúc bấy giờ. Theo số liệu thống kê cứ 7 người Nhật Bản thì có một người đọc và ở Trung Quốc có tới 2.800.000 bản được in và phát hành, tính trên phạm vi toàn cầu đã có 4 triệu bản in trên tổng số 16 thứ tiếng khác nhau. Tự tử và sex trong “Rừng Na Uy” lời cảnh tỉnh ngọt ngào, Viên Lan, số 3/10-1-2007 Với số dân hơn một triệu người đang sống tại Mỹ, lá phiếu của người Mỹ gốc Việt không phải là hoàn toàn vô hiệu quả trong cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ sắp tới. Kinh nghiệm qua các cuộc bầu cử Tổng thống ở nước này trước đây cho thấy, sự thắng bại đôi khi chỉ chênh nhau có vài trăm lá phiếu Người Mỹ gốc Việt với cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ 2008, Khánh Minh, số 31/10-3-2008 Có mẫu chung dành cho sapo của bài phỏng vấn bằng cách giới thiệu thật vắn tắt người được phỏng vấn và gợi vấn đề mà người đó đề cập đến. Với quyết tâm cao của Chính phủ trong chỉ đạo, điều hành chương trình Mục tiêu quốc gia xoá đói giảm nghèo, với sự hỗ trợ có hiệu quả của cộng đồng quốc tế, Việt Nam đã và đang có nỗ lực vượt bậc trong cuộc chiến chống đói nghèo, được cộng đồng quốc tế đánh giá cao. Chuyên san Hồ sơ Sự kiện đã phỏng vấn ông Giôn Hen-đra, điều phối viên thường trú Liên hiệp quốc tại Việt Nam về vấn đề này Ông Giôn Hen-đra: Nông dân Việt Nam có khả năng cạnh tranh cao nhất thế giới, số 9/4-2007 Có thể nhận xét các sapo trên chuyên san Hồ sơ Sự kiện như sau: Tất cả các sapo của bài viết trên chuyên san Hồ sơ Sự kiện giao động trong khoảng 50 đến 100 chữ. Sapo như vậy là cân đối với bài viết. Sử dụng nhiều sapo trong bài viết sẽ làm độc giả tiếp cận với thông tin dễ dàng hơn. Độc giả không có thời gian chỉ cần đọc tít và sapo cũng hiểu phần nào nội dung mà bài báo. Ngôn ngữ mà sapo trong chuyên san sử dụng dễ hiểu, gần gũi. Câu văn ngắn, xúc tích làm rõ nội dung của bài viết. Thông thường cách viết sapo cũ là: trích dẫn một đoạn nào đó quan trọng trong bài viết nhưng với chuyên san Hồ sơ Sự kiện thì không như vậy. Các sapo hoàn toàn là những thông tin được cô động từ nội dung bài viết hay là một vấn đề, một sự kiện, một con số thống kê làm rõ nội dung của bài viết. “Nhìn gần” chừng vài năm nữa thôi là có thể “sờ” được dự án với số vốn lên đến 2,5 tỷ USD đi vào hoạt động. Đó là nhà máy lọc dầu Dung Quất. Nhưng Dung Quất bây giờ không phải chỉ có lọc dầu, đó chỉ là cú hích cần thiết để kéo theo nó cả một sê-ri nhà máy với số vốn hàng tỷ USD khác. Có thể kể ra đây trong giai đoạn “nhìn gần” này Khu công nghiệp nặng Doosan 260 triệu USD, Tập đoàn thép Tycoons trên 1tỷ USD, Cụm công nghiệp đóng tàu 700 triệu USD. Tất cả các dự án nói trên sẽ đi vào hoạt động trước năm 2010. Dung Quất: Nhìn gần, Trần Đăng, số 10/4-2007 3.4.3 Box Theo thống kê trong tổng số bài viết là 653 bài viết thì có đến 120 bài sử dụng box. Số lượng các box sử dụng mỗi bài tương đối nhiều tập trung chủ yếu ở chuyên mục Hồ sơ. Có thể chia việc sử dụng box trong chuyên san Hồ sơ Sự kiện như sau: Box là các bảng với những con số, số liệu thống kê minh chứng cho bài viết: Các vũ khí hạt nhận chiến lược Liên Xô Mỹ Tên lửa ICBM (loại đặt trên mặt đất) 1.081 1.398 Tên lửa SLBM (loại đặt trên tàu ngầm) 672 922 Máy bay ném bom chiến lược 518 160 Tàu ngầm chiến lược 36 62 Tương quan vũ khí hạt nhân chiến lược Xô Mỹ những năm 70 “Những đối đầu tên lửa - hạt nhân thời kỳ chiến tranh lạnh” – Hà Mỹ Hương, số16/25-7-2007 Thời gian 4 năm và 3,5 tháng 6 năm Số lượng các nước tham chiến Hơn 30 nước Hơn 60 nước Diện tích chiến sự Hơn 4 triệu km2 Hơn 22 triệu km2 Lực lượng vũ trang Hơn 70 triệu 110 triệu Chết và tử thương 13,5 triệu Hơn 50 triệu Thương tật Hơn 20 triệu Hơn 90 triệu Thiệt hại vật chất (tỷ USD) 360 4000 “Chiến tranh hiện đại” – Hải An, số 19/10-9-2007 Dân số toàn cầu tăng thêm 4,4 người/ giây, 261 người/phút, 15.679 người/giờ, 376.303 người/ngày, 2.641.359 người mỗi tuần, 11.445.891 người mỗi tháng và 137.350.692 người mỗi năm; Dân số vào năm 1000: 310 triệu Dân số vào năm 1900: 1,6 tỷ Dân số vào năm 2050: ước tính 9,2 tỷ Tổng số người từng được sinh ra trên Trái đất: 106 tỷ “Dân số - vấn đề toàn cầu”, Phạm Dũng, số 22/25-10-2007 Có những box là những thông tin thêm, có kèm theo cả ảnh minh hoạ trong box. Tốc độ gió duy trì cực đại vượt quá 33 m/s, tại Đại Tây Dương, Đông Thái Bình Dương và biển Ca-ri-bê nó được gọi là Hơ-ri-cần (Hurricane), tại Tây Thái Bình Dương được gọi là Tai-phun (Typhoon), như vậy chỉ là tên gọi khác nhau giữa từng vùng, nhưng thực tế hai tên gọi khác nhau giữa từng vùng, nhưng thực tế hai tên gọi trên đều chỉ chung một hiện tượng cuồng phong Thiên tai từ trong truyền thuyết và lịch sử”, Duy Xuyên, số 21/10-10-2007 Mục tiêu của Việt Nam đến năm 2007 sẽ tập trung xử lý triệt để 439 cơ sở gây ô nhiễm nghiêm trọng trong tổng số 4.295 cơ sở gây ô nhiễm được rà soát, thống kê. Ngân sách đầu tư cho bảo vệ môi trường nước còn thấp, mới đạt 0,1% trong khi một số nước ASEAN đầu tư cho bảo vệ môi trường 1% GDP. Nước ta có trung bình 3 cán bộ quản lý môi trường/1triệu dân, trong khi đó một số nước ASEAN trung bình 70người/triệu dân Ô nhiễm môi trường tác hại khôn lường, Phạm Dũng, số 24/25-11-2-2007 Tác dụng cả box trong chuyên san Hồ sơ Sự kiện là cung cấp và nhấn mạnh thông tin cho bài viết. Hầu hết các box trong chuyên san đều là những con số, những số liệu thống kê. Các ngôn ngữ ngắn gọn, xúc tích và giao động khoảng 50 chữ đến 100 chữ. Có khá nhiều có box có cả hình ảnh, nhằm cung cấp thêm thông tin và làm cho những con số trong box không khô cứng. Kết luận Nhận xét khái quát về mô thức Như đã khẳng định ở trên, xây dựng mô thức thông tin cho hoạt động báo chí xuất phát từ những yếu tố: tôn chỉ mục đích; tâm lý tiếp nhận của công chúng; yêu cầu thực tế của toà soạn. Tất cả những yếu tố này đều là những yếu tố riêng của mỗi một cơ quan báo chí nên mỗi một tờ báo, tạp chí đều có mô thức riêng của mình. Mô thức thông tin của chuyên san Hồ sơ Sự kiện được nhận diện trên 2 phương diện: hình thức và nội dung Về nội dung là cách lựa chọn nội dung thông tin, phương thức và cách thức đưa tin. Mà cụ thể là chuyên san đã lựa chọn việc thông tin theo chủ đề của mỗi một số. Những chủ đề này được lựa chọn từ thực tiễn cuộc sống là luôn đáp ứng những tiêu chí sau: danh tiếng; xung đột; gần gũi; cấp thời. Về phương pháp sử dụng thông tin chuyên san có một số đặc điểm sau: Đăng tải các định nghĩa xung quanh chủ đề; đăng tải lịch sử vấn đề hoặc lịch sử các vấn đề có liên quan đến chủ đề đã lựa chọn; thông tin bằng các con số; thông tin bằng hình ảnh. Việc sử dụng thông tin bằng con số và hình ảnh là một nét đặt biệt của chuyên san. Các số liệu trong các box là thông tin thêm, ảnh trong các bài viết không chỉ có tính chất minh hoạ mà mang một nội dung thông tin riêng. Các chuyên mục của chuyên san hỗ trợ thông tin cho nhau làm rõ chủ đề đã lựa chọn của từng số. Các chuyên mục khác được tạo ra làm phong phú, da dạng thông tin. Các chuyên mục có thể khái quát thành mô hình nội dung thông như sau: Mô hình nội dung thông tin trên chuyên san Hồ sơ Sự kiện Hồ sơ Chủ đề khác Chủ đề chính h Cửa sổ nhìn ra TG 2 tuần trong 5 phút Văn hoá_xã hội Văn học_nghệ thuật Kinh tế và hội nhập Bên lề sự kiện Vấn đề và bình luận Theo cách hiểu của tác giả luận văn khi nói đến mô thức thông tin trên chuyên san Hồ sơ Sự kiện là nói đến những nội dung thông tin phong phú lấy từ thực tiễn của đời sống xã hội và được thể hiện, trình bày thành ấn phẩm đẹp, hiện đại. Như vậy rõ ràng mô thức thông tin là thể hiện rõ nét ở phần hình thức trình bày chuyên san. Một số nét đặt biệt trong việc tạo dựng mô thức thông tin trên chuyên san thông qua cách trình bày hiện đại: - Chuyên san sử dụng nhiều ảnh cho bài viết, khổ ảnh lớn và ảnh không chỉ có tính chất minh hoạ mà còn là mang một thông tin riêng. Các ảnh được sắp xếp trình bày với ý đồ khác nhau. Ví dụ, khổ ảnh lớn trình bày tràn sang hai trang làm độc giả có cảm giác sự việc chưa kết thúc, vẫn còn đang tiếp diễn (lấy không gian không lấy chi tiết) Ảnh nhỏ xếp dàn hàng ngay với ý nghĩa là để so sánh. Chuyên san sử dụng nhiều các hộp dữ liệu thông tin (box) với nhiệm vụ hỗ trợ thông tin và thông tin thêm cho bài viết. Theo thống kê tỷ lệ sử dụng sapo cho bài viết là khá lớn chiếm 40% Các mô hình trang của chuyên san là: ảnh đến tít chính đến sapo rồi đến nội dung bài viết. Các bài viết đều sử dụng tít dẫn và ký tự trắng để tạo khoảng, điểm nghỉ cho mắt. Phông chữ của chuyên san cũng đặt biệt. Các tạp chí khác thường sử dụng phông chữ VnTime, còn chuyên san sử dụng phông chữ Joanna2. Đây là một phông chữ mảnh đòi hỏi kỹ thuật in ấn phải hoàn hảo. Khổ chữ nhỏ, cột nhỏ. Đánh giá kết quả nghiên cứu Trong quá trình nghiên cứu mô thức thông tin trên chuyên san tác giả đã chỉ ra mô thức thông tin là những nét riêng của mỗi một tờ báo, tạp chí. Nên việc nghiên cứu mô thức là việc chỉ ra những nét mới, đặc biệt về nội dung và hình thức của chuyên san. Từ đó xây dựng một mô hình về nội dung thông tin và mô hình trang của chuyên san. Những mô hình này ổn định, tạo ra bản sắc riêng của chuyên san nhằm tạo ra một ấn phẩm đẹp, hiện đại thu hút độc giả. Bài học về nghiệp vụ Có nhiều bài viết theo mô hình ảnh, chú thích ảnh, tít chính, sapo, tít xen rồi đến bài. Ví dụ: “Thị trường chứng khoán: sân chơi không phải dễ chơi” trang 37, số 15/10-7-2007. Không nên để tít dẫn ngay sau sapo. Sau sapo nên để lời dẫn rồi mới đến tít xen. Chuyên san còn nhiều bài để như vậy, làm cho phần đầu của bài trông khá “nặng”. Nhiệm vụ của chuyên san Hồ sơ Sự kiện là đấu tranh trực diện trên mặt trận tư tưởng nên việc chỉ đưa mỗi một chủ đề trong một số chưa thể tạo ra được những tác động lớn. Chuyên san nên có những “chiến dịch thông tin” đưa một chủ đề trong nhiều số tạo ra tác động xã hội rộng lớn. Về cơ cấu chuyên mục: Số lượng bài của các phóng viên trong Ban còn ít. Tăng lượng bài của các nhà khoa học, các chuyên gia đầu ngành; các cán bộ nghiên cứu tổng kết các mô hình tốt của thực tiễn Cần sử dụng các thể loại bài phong phú, đa dạng nhưng tập trung vào chuyên luận, bình luận, điều tra tổng kết, nghiên cứu Vì ảnh trong chuyên san là thông tin độc lập nên nguồn ảnh phải phong phú hơn. Phải có nhiều ảnh của phóng viên ban ở các chuyên mục Văn hoá học nghệ thuật, Văn hoá xã hội. Mục lục Trang DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO Hoàng Anh (2003); Một số vấn đề sử dụng ngôn ngữ trên báo chí, Nxb Lao động, Hà Nội. Brian Horton (2003); Ảnh báo chí, Nxb Thông tấn, Hà Nội Claudia Mast (2004); Truyền thông đại chúng – Công tác biên tập, Nxb Thông tấn, Hà Nội Hữu Đạt (2000); Phong cách học và phong cách chức năng Tiếng Việt, Nxb Văn hoá – Thông tin Đức Dũng (2002); Sáng tạo tác phẩm báo chí, Nxb Văn hoá thông tin, Hà Nội Đức Dũng (2004); 100 câu hỏi về cách viết báo, Nxb Lý luận Chính trị, Hà Nội Đức Dũng (2001); Các thể ký báo chí, Nxb Văn hoá thông tin Nguyễn Văn Dững (chủ biên), Đỗ Thị Thu Hằng (2006), Truyền thông và lý thuyết kỹ năng cơ bản, Nxb Lý luận Chính trị PGS.TS Nguyễn Văn Dững (2006), “Về hệ thống khái niệm của truyền thông đại chúng” Tạp chí Báo chí & Tuyên truyền số 4-2006, tr 44 Eric Fikhtelius (2002); 10 bí quyết kỹ năng nghề báo, Nxb Lao động, Hà Nội. Cao Xuân Hạo (1991); Tiếng Việt sơ thảo ngữ pháp chức năng, t.1, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội Hội nhà báo Việt Nam – Trung tâm bồi dưỡng nghiệp vụ báo chí (2007); Ghi nhận từ các khoá đào tạo trong khuôn khổ Dự án Pháp - Việt, Hà Nội Hội nhà báo Việt Nam – Trung tâm bồi dưỡng nghiệp vụ báo chí (2007); Giáo trình thực hành kỹ thuật và thể loại báo in, Hà Nội Hội nhà báo Việt Nam – Trung tâm bồi dưỡng nghiệp vụ báo chí (2007); Giảng viên báo chí, sách hướng dẫn thiết kế và dẫn dắt một khoá học, Hà Nội. Hội nhà báo Việt Nam – Trung tâm bồi dưỡng nghiệp vụ báo chí (2007); Thực hành thiết kế và trình bày báo, Hà Nội Khoa Báo chí – Phân viện Báo chí và Tuyên truyền, TS Nguyễn Văn Dững, TS Hoàng Anh dịch (1998), Nhà báo bí quyết kỹ năng nghề nghiệp, Nxb Lao động, Hà Nội Nguyễn Như Kim (dịch), Huấn luyện viên của người viết báo, Nxb Thông tấn, Hà Nội Đinh Trọng Lạc - Nguyễn Thái Hoà (1997); Phong cách học tiếng Việt, Nxb Giáo dục – Hà Nội Luc Martin – Lagardette (2003), Hướng dẫn cách viết báo, Nxb Thông tấn, Hà Nội Michael Schudson (2003); Sức mạnh của tin tức truyền thông, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội Hồ Chí Minh (1995); Về vấn đề báo chí, Tài liệu tham khảo, Phân viện báo chí và Tuyên truyền, Hà Nội Trần Thị Thu Nga (2000); Đầu đề tác phẩm báo chí, Luận văn Thạc sĩ Khoa học xã hội và nhân văn, Phân viện Báo chí và Tuyên truyền, Hà Nội Đỗ Chí Nghĩa (2002); Tư tưởng Hồ Chí Minh về nhà báo và phương pháp sáng tạo báo chí, Phân viện Báo chí và Tuyên truyền, Hà Nội Nguyễn Tri Niên (2006); Ngôn ngữ báo chí, Nxb Thanh niên, Hà Nội Phân viện Báo chí và Tuyên truyền, Khoa Báo chí (2000); Báo chí những điểm nhìn từ thực tiễn, t.1, Nxb Văn hoá – Thông tin, Hà Nội Phân viện Báo chí và Tuyên truyền – Đài tiếng nói Việt Nam (2002); Báo Phát thanh, NXB Văn hoá thông tin Hoàng Phê (chủ biên), (1992); Từ điển tiếng Việt, Trung tâm từ điển ngôn ngữ, Hà Nội Trần Thế Phiệt (1995); Tác phẩm báo chí, t.3, Nxb Giáo dục, Hà Nội Philippe Gaillard (2003); Nghề làm báo, Nxb Thông tấn, Hà Nội Hà Huy Phượng (2006);Tổ chức nội dung & thiết kế, trình bày, Nxb Lý luận Chính trị, Hà Nội Trần Hữu Quang, Xã hội học báo chí, Nxb Trẻ, Thời Báo kinh tế Sài Gòn, Trung tâm kinh tế Châu á – Thái Bình Dương Dương Văn Quảng(1998);“Phương pháp nghiên cứu ngôn ngữ báo chí”, Tạp chí Thông tin Khoa học Xã hội, tr 42-47 Tạ Ngọc Tấn(chủ biên), Nguyễn Tiến Hài (1995); Tác phẩm báo chí, t.1, Nxb Giáo dục, Hà Nội Tạ Ngọc Tấn(2001); Truyền thông đại chúng, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội Tạ Ngọc Tấn (1999); Từ lý luận đến thực tiễn báo chí, Nxb Văn hoá – Thông tin, Hà Nội Tạ Ngọc Tấn (chủ biên), 1993; Cơ sở lý luận báo chí, Nxb Văn hoá thông tin, Hà Nội The Missour Group, Nhà báo hiện đại, Nxb Trẻ Vaxilepva (2004); Chúng tôi làm tin, Nxb Thông tấn, Hà Nội Nguyễn Như Ý, (1999); Đại từ điển tiếng Việt, Nxb Văn hoá – thông tin