Đề tài Đánh giá thiệt hại kinh tế do ngập lụt ở Hà Nội năm 2008

rong tình cảnh tương tự. Khu vực tiêu của trạm bơm Yên Sở là gần 8.000 ha, công suất 45 m3/s, với lượng mưa bình quân là 500 mm, riêng Hà Nội cũ đã hứng 40 triệu m3 nước, trạm bơm Yên Sở chỉ đủ xử lý với lượng mưa khoảng 160mm - 170mm/ngày. Tới đây, dù nâng công suất của trạm bơm này lên gấp đôi, thì với những trận mưa như thế (500mm trong một ngày), Hà Nội vẫn bị ngập. và do đó "số phận" của Hà Nội chỉ chờ vào trạm bơm này nên việc thoát nước của thủ đô rất căng thẳng. Do chính quyền thành phố không lường trước được quy mô úng ngập, kể cả sau khi đã nhận ra lượng mưa bất thường. Vì thế, Hà Nội đã phản ứng khá chậm chạp trong ba ngày ngập lụt đầu tiên. Tuy nhiên, ngay sau khi xảy ra mưa lớn, thành phố đã tổ chức di dời 5.183 hộ dân có nguy cơ ngập nặng để đảm bảo an toàn; khẩn trương triển khai các phương án phòng chống úng ngập theo phương châm 4 tại chỗ, huy động 6.075 người, 5.200 cọc tre, 32.910 bao tải, 1.880m3 đất để chống ngập; cấp 11.000 thùng mì tôm, nước sạch cho những vùng bị cách ly và gặp khó khăn. Bộ Chỉ huy quân sự Thành phố cũng huy động hơn 9.000 lượt cán bộ, chiến sĩ nhằm cứu hộ, cứu nạn, hỗ trợ xử lý úng ngập. Có thể nói, toàn thành phố đã dốc sức để đảm bảo an ninh trật tự, hướng dẫn, phân luồng giao thông, tăng cường công tác tuần tra, kiểm soát vào ban đêm tại các tuyến trọng điểm… nhằm hạn chế thiệt hại về người và tài sản. 2.5. Thiệt hại ngập lụt đối với TP Hà Nội Mưa lớn đã làm trên 10.000 hộ dân ven đê, vùng trũng dọc theo các triền sông bị ngập nhà cửa và nhiều công trình dân sinh như trường học, trạm y tế bị ngập úng, nhiều diện tích cây trồng vụ đông bị úng ngập, khả năng không còn cho thu hoạch, nhiều diện tích thủy sản bị mất trắng. * Thiệt hại về người Trong đợt lụt vừa qua, Hà Nội dẫn đầu các địa phương chịu ảnh hưởng của trận mưa lớn miền Bắc về số người thiệt mạng. Người chết do nước lụt là nguyên nhân trực tiếp; người chết do lụt là nguyên nhân gián tiếp như những người già yếu bị lạnh, trẻ em đang ốm bị lạnh, người ốm hay người bị thương không được cấp cứu kịp thời do đường ngập nước… * Thiệt hại kinh tế: - Thiệt hại nhà cửa, vật dụng và phương tiện đi lại Sau mấy ngày nước ngập, ngoài việc phải sửa chữa nhà cửa bị ngập, các hộ gia đình còn phải chịu khoản chi phí do thiệt hại của cải. Những vật dụng hư hỏng có thể nhìn thấy bằng mắt thường đó là hệ thống cửa gỗ bắt đầu mục nát xệ xuống, vật dụng đồ gỗ công nghiệp của gia đình. Thêm nữa là chi phí sửa chữa cho phương tiện giao thông do ngập nước. Những xe ngập nước nhưng không hỏng động cơ vào khoảng 4-5 triệu đồng. Nhưng với xe sang mà động cơ bị thủy kích, số tiền có thể lên tới hàng trăm triệu đồng. Trong trường hợp xe hỏng trung bình chi phí bảo dưỡng trung bình sẽ dao động từ 300 000 đ đến 500 000 đồng. DN có số lượng xe bị thiệt hại lớn nhất là Công ty Bảo Minh, với trên 300 xe đã được chủ xe thông báo tới nhà cung cấp dịch vụ bảo hiểm này. giá trị đền bù thiệt hại ước tính lên đến trên 4 tỷ đồng, trong đó có một số xe bị hỏng nặng, với giá trị đền bù từ 300 - 400 triệu đồng/xe. Bảo Việt Việt Nam cho biết số ôtô mua bảo hiểm của họ bị thiệt hại do ngập nước là 200 chiếc với giá trị đền bù khoảng 3-4 tỷ đồng. Công ty cổ phần Bảo hiểm xăng dầu Petrolimex (PJICO) cũng cho biết con số ôtô ngập nước mua sản phẩm bảo hiểm của họ là 200 chiếc. Công ty cổ phần bảo hiểm Bưu điện (PTI) và Bảo hiểm dầu khí, mỗi DN cũng có hơn 100 ôtô của khách hàng bị ngập nước trong đợt mưa lũ. Như vậy chỉ riêng với 4 DN lớn tính đến nay đã có tới 700 xe bị thiệt hại do ngập nước, đấy là chưa kể số xe của các DN bảo hiểm nhỏ, hoặc  mới thành lập hay mở văn phòng tại Hà Nội và số xe còn chưa thông báo tới cho các nhà cung cấp dịch vụ. - Nông nghiệp, thủy sản Đợt mưa lớn đã gây úng ngập kéo dài, làm hư hại nhiều ha cây vụ đông, chết gia súc và các diện tích lùa mùa muộn bị mất trắng. Vè thủy sản, mặc dù đã có nhiều biện pháp chắn giữ và nỗ lực cố gắng của chủ hộ, trang trại và phía Ban, Ngành tại địa phương, song do lượng mưa quá lớn làm cho nhiều diện tích đầm, ao nuôi thủy sản bị mất trắng chỉ trong thời gian ngắn. Phường Trần Phú, Yên Sở (quận Hoàng Mai, Hà Nội) được coi là "vựa" cá lớn của Thủ đô. Đợt mưa lớn mấy ngày làm các hộ nuôi trồng thuỷ sản nơi đây bị thiệt hại nặng nề. Do mưa lớn, nước đổ dồn về đầm quá nhanh khiến các hộ nuôi cá trở tay không kịp, dùng bơm công suất lớn cũng chẳng ăn thua so với lượng nước dâng cao. Nhiều ao cá đã đến tầm thu hoạch, mưa lớn làm cá tràn sang các ao nuôi khác, các sông, hồ rồi hòa vào biển nước mệnh mông. - Thiệt hại cơ sở hạ tầng, thông tin liên lạc Cùng với nước ngập và mất điện xảy ra ở nhiều nơi, thông tin liên lạc trên địa bàn Hà Nội nhiều lúc bị gián đoạn. Rất nhiều thuê bao di động và Internet tại Hà Nội không thể liên lạc được trong 3 ngày ngập lụt. Lý do chủ yếu là lưới điện tại nhiều khu vực bị cắt để đảm bảo an toàn. Mưa to đã khiến một số hệ thống trạm thu phát sóng di động bị ảnh hưởng cục bộ do nhiều tuyến dây cáp bị đứt, nhiều khu phố bị ngập. Các đơn vị muốn chạy máy nổ cũng không thể vận hành được vì khu vực đặt trạm cũng bị ngập nước. Do mặt đường ngập nước, các phương tiện đi tràn lên vỉa hè nên nhanh chóng bị xuống cấp. Tại nhiều tuyến đường dải phân cách cũng bị hư hỏng nặng cho nên để "vá" hết những "khiếm khuyết" này thành phố cần đầu tư một số lượng tiền lớn. Nhiều trạm điện trên toàn thành phố hiện đã bị ngập nước, vì vậy để đảm bảo an toàn bắt buộc phải cắt điện. Bên cạnh đó, nhiều  tuyến đường dây ngầm ở thành phố Hà Nội cũng bị ngập nước, không đủ tiêu chuẩn vận hành cũng khiến cho điện lực tạm ngừng cung cấp điện. Trong trận ngập có 2000 trạm điện của Công ty Điện lực Việt Nam bị ngập trong đó có 463 trạm không vận hành được (quận Hoàng Mai 101 trạm; Thanh Xuân 32 trạm; Long Biên 40 trạm; Đống Đa 30 trạm; Hai Bà Trưng 23 trạm; Ba Đình 10 trạm; Thanh Trì 25 trạm và khu vực Hà Tây cũ còn 169 trạm chưa có điện vì trạm 220kV Hà Đông bị ngập trong nước). Do đó, Cty điện lực Hà Nội phải sa thải các trạm ra khỏi hệ thống khiến nhiều hộ dân tại TP.Hà Đông, tại các huyện thuộc Hà Tây cũ và các quận Thanh Xuân, Hoàng Mai, Hai Bà Trưng, Long Biên, Thanh Trì, Từ Liêm, Đống Đa bị mất điện. Các địa điểm bị ngập nặng nhất là Hoàng Mai, Từ Liêm, Thanh Xuân, Long Biên. * Ảnh hưởng xã hội: - Ách tắc giao thông Trong những ngày mưa lụt, trên hầu hết tuyến phố, các phương tiện tham gia giao thông bị rối loạn. Chỉ còn lại một vài tuyến phố vành đai, khu vực ngoại thành và các tuyến đường đê không bị ngập, các phương tiện tham gia giao thông đã tìm hướng này tránh lụt nhưng do quá nhiều người đi vào hướng này nên lại bị ách tắc giao thông. - Giá cả biến động Trận mưa lịch sử những ngày qua ở Hà Nội đã khiến thị trường lương thực thực phẩm diễn biến phức tạp. Ngược với mức giá tăng vọt gấp cả chục lần so với ngày thường ở khu vực nội thành là cảnh giá cả hạ thấp đến bất ngờ tại khu vực ngoại thành. Mấy ngày mưa lớn và ngập úng kéo dài đã khiến mọi hoạt động của người dân bị xáo trộn. Người dân điêu đứng vì đường ngập, nhà ngập, mất điện, mất nước, thiếu lương thực... Nhiều chợ đã đóng cửa, nhiều tiểu thương đã lập chợ cóc bên đường để phục vụ nhu cầu của người dân, thậm chí, ở nhiều nơi, người ta còn dùng xe đẩy để bán hàng đến tận nhà. Những ngày mưa, những người bán lẻ có cơ hội đẩy giá lên cao gấp 5, gấp 7 lần ngày thường. Giá cả vào sáng 3-11 đã có mặt bằng giá mới. Giá rau được nâng lên gấp đôi hoặc gấp ba ngày hôm trước. Hàng củ quả nhiều hơn hàng rau và giá cả các loại thực phẩm như thịt gà, thịt lợn, tôm, mực vẫn ở mức cao. Khảo sát qua một số chợ, chỉ có thực phẩm khô, đồ đông lạnh là giá không thay đổi nhiều. Tại các huyện Mỹ Đức, Thanh Oai, Ứng Hòa, đã xuất hiện tình trạng người dân bán tống, bán tháo hàng nông sản và thực phẩm tươi sống nhằm giảm đến mức thấp nhất thiệt hại. Lý giải cho việc này là do diện tích nuôi trồng thuỷ sản của người dân bị ngập úng, cá theo mưa tràn lên bờ. Rất nhiều người dân đổ đi vớt cá. Chủ những hồ nuôi trồng thuỷ sản phải bán đổ, bán tháo để giảm bớt thiệt hại do thiên tai. Tại khu vực ngoại thành, thịt gà, thịt lợn cũng phải bán giảm giá do nước mưa dâng cao, tràn vào, đe doạ an toàn khu chăn nuôi. Hơn nữa, các hộ chăn nuôi cũng không thể giải quyết ngay được đầu ra của mặt hàng này do ách tắc về giao thông. - Khan hiếm nước sạch và dịch vụ công ích Mưa lớn không chỉ gây ngập trên hầu khắp các tuyến đường của Thủ đô, làm ách tắc giao thông kéo dài, mà còn ảnh hưởng đến việc cấp điện tại một số khu vực. Trạm 220 KV Hà Đông đã bị ngập úng và để đảm bảo an toàn lưới điện, các máy biến áp 220, 110 KV và một số đường dây cung cấp điện áp đã bị tách ra khỏi hệ thống điện. Do đó, việc cung cấp điện cho khu vực Hà Đông và một số khu vực khác của Hà Nội đã phải tạm ngừng. Mất điện kéo theo mất nước bởi các trạm bơm nước cũng phải ngừng hoạt động, dẫn đến sinh hoạt của người dân tại những khu vực bị mất điện đang bị đảo lộn. Cả khu vực thành phố đã phải sống trong tình cảnh không có nước trong hơn 1 ngày lụt lội. Do mưa lớn đột ngột và kéo dài nên nhiều gia đình không chuẩn bị, bể chứa dung tích nhỏ đã không còn nước sạch sử dụng. Khác với nông thôn, tính mạng của đa số người dân thành phố không bị đe doạ trực tiếp khi có lụt. Họ có nhà cửa kiên cố hơn, và vì thế có sẵn một chỗ trú cao ráo để tránh bị kiệt sức do dầm mình trong mưa bão. Chính lợi thế này của thị dân đã làm cho các nhà quản lý do dự khi đặt vấn đề có cần cứu trợ cho Hà Nội mấy ngày đầu trận lụt. Nhưng chính sự an toàn tương đối của nhà ở và công trình đô thị lại che khuất một điểm yếu căn bản của nó, là sự phụ thuộc vào hệ thống phân phối phức tạp. Khác với nông thôn, nơi người dân vẫn thường tự giải quyết các vấn đề về nước sạch, thoát nước, rác thải, chữa cháy v.v. người dân thành phố hoàn toàn phải dựa vào các công ty dịch vụ công. Khi các công ty này tê liệt do giao thông ách tắc thì cuộc sống của người dân cũng bị đảo lộn. Nhu cầu về nước sạch của người dân thành phố đặc biệt khẩn cấp trong ngày lũ. Họ không thể dùng tạm nước sinh hoạt bằng nước lũ, vốn bị ô nhiễm nặng nề hơn nhiều so với nông thôn. Điều này dẫn tới một bất cập trong ứng phó của Hà Nội: Khi áp dụng máy móc công thức cứu trợ bằng mỳ tôm, vốn chỉ phù hợp với cứu trợ bão lụt nông thôn, cơ quan cứu trợ đã không chú ý đúng mức đến nước sạch cho các vùng bị ngập nặng. - Dịch bệnh: Thời gian trong và sau khi ngập nước là cơ hội cho nhiều loại bệnh truyền nhiễm, ký sinh trùng, côn trùng hay các loại động vật có nọc độc cắn; bị thương do tai nạn hay do va chạm với các vật nhọn sắc... Cũng như các thảm họa khác, lụt cũng là nguyên nhân của các loại bệnh thần kinh do bị sốc, hoảng loạn… Thống kê của một số bệnh viện trên địa bàn Hà Nội cho thấy, sau một tuần thoát khỏi cảnh ngập nước, số bệnh nhân đến khám bệnh có xu hướng gia tăng. Hầu hết các bệnh viện trên địa bàn Hà Nội đều phải đối mặt với tình trạng số bệnh nhân rối loạn tiêu hóa, tiêu chảy cấp, sốt xuất huyết vào điều trị gia tăng sau ngập lụt, tuy nhiên không có sự gia tăng đột biến của bất cứ loại bệnh nào, cũng chưa có dịch bệnh bùng phát. Ngành Y tế đã cố gắng hết sức để kiểm soát được tình hình dịch bệnh, dù nguy cơ bùng phát các dịch bệnh sau lũ lụt là rất lớn. Đáng lo ngại nhất vào thời điểm này là dịch tiêu chảy cấp nguy hiểm có khuẩn tả, vì hiện nay các bệnh viện của thành phố và một số bệnh viện huỵên đều đã tiếp nhận nhiều bệnh nhân bị tiêu chảy cấp đến điều trị. Cùng với đó, tại hầu hết địa bàn có ổ dịch tả trước đây như Hoàng Mai, Thanh Xuân đều bị ngập nặng trong những ngày qua. Nước thải từ ao, cống rãnh tràn vào nhà dân, thậm chí nhiều bể nước sinh hoạt của dân đã bị ngấm nước thải nhưng ý thức giữ gìn vệ sinh và phòng bệnh của nhiều người vẫn còn rất kém - Môi trường Gần một tuần sau trận mưa lũ lịch sử, nước mới tạm rút trên hầu hết các khu vực của Hà Nội. Vấn đề đặt ra lớn nhất bây giờ chính là công tác vệ sinh môi trường ở những khu vực ngập úng. Hiện nay, Tổng Công ty môi trường đô thị Hà Nội đang hỗ trợ nhiều đơn vị trên địa bàn khẩn trương thu gom và xử lý hàng ngàn tấn rác thải tồn đọng nhằm hạn chế tối đa dịch bệnh có thể phát sinh sau lũ Sau ngập lụt thì ô nhiễm môi trường là một vấn đề cần được giải quyết đầu tiên trên thành phố. Môi trường bị ô nhiễm do: - Các công trình vệ sinh chuồng trại chăn nuôi bị ngập tràn đã phát tán các chất thải theo dòng nước đi khắp nơi. - Rác thải bị cuốn trôi theo dòng nước gây ra rất nhiều vấn đề môi trường nghiêm trọng - Xác động thực vật bị chết hoặc ngâm trong nước lâu làm ô nhiễm nguồn nước và không khí - Rác thải sinh hoạt người dân và nước thải lau dọn nhà cửa - Chất thải do ngập các nhà máy chế biến thuốc bảo vệ thực vật, phân hóa học…là các chất thải rất nguy hiểm có thể ảnh hưởng tới sức khỏe con người và vật nuôi. Tại nhiều điểm dân cư, công nhân vệ sinh môi trường rất khó tiếp cận được để thu gom rác thải, trong khi lượng rác trong dân vẫn không ngừng ùn ùn đổ ra. Biết là ảnh hưởng đến môi trường, nhưng người dân không còn sự lựa chọn khác. Chính vì vậy, khi nước rút tại nhiều điểm, rác thải tràn lan, phân người, xác động vật chết… nổi lềnh phềnh. Nhiều rác thải “mắc cạn” vào trong nhà, bể giếng nước ăn, sân… gây ô nhiễm nghiêm trọng. Nguy hại hơn là nhớt thải của ô tô, xe máy do nước vào không tái sử dụng được, bị đổ thẳng xuống cống, rãnh thoát nước, bị chảy về đây khiến lớp bùn dày, đen như than, bốc mùi hôi thối... Hàng trăm vật dụng của người dân như: đệm mút, ghế salon, giường, tủ... bị hỏng do ngấm nước đều được tống thẳng ra đường. Nguy cơ nước, rác thải y tế của các bệnh viện bị tràn ra hòa lẫn với nước sinh hoạt do ngập sâu tại một số bệnh viện của thành phố cũng là một vấn đề khá nghiêm trọng. 2.6. Khắc phục sau ngập lụt - Tiêu thoát nước Sau ngập lụt, các sở, ban ngành chức năng đã tập trung cao độ, huy động tối đa mọi nguồn lực để xử lý thoát nước, khắc phục tình trạng úng ngập trên địa bàn, ưu tiên cho khu vực nội thành; đặc biệt không để xảy ra sự cố vỡ đê, nhất là đê tả sông Nhuệ. Để tiêu thoát nước cho khu vực ngoại thành, UBND thành phố đã có chủ trương xả nước từ sông Nhuệ vào hệ thống tiêu thoát nước HN thông qua cửa cống Thanh Liệt, để hạ thấp mực nước trong lưu vực sông Nhuệ đang ngập nặng, không tiêu thoát được. Lúc 14h ngày 10-11,  mực nước đo tại sông Nhuệ là +5,64m và mực nước trong kênh trước cống Thanh Liệt là +3,45m. Ngay trong ngày 10-11, các ngành như Sở Xây dựng, GTVT, NNPTNT, Cty thoát nước Hà Nội... đã thực hiện phương án đưa nước từ sông Nhuệ qua đập Thanh Liệt về trạm bơm Yên Sở, để bơm ra sông Hồng. Tổng công ty  Tư vấn xây dựng thủy lợi Việt Nam được giao nhiệm vụ lập báo cáo biện pháp xả lũ khẩn cấp. Khi nước từ sông Nhuệ qua đập Thanh Liệt chảy vào sông Tô Lịch khiến mực nước sông này dâng lên, nước được đưa qua hạ lưu sông Kim Ngưu để dẫn về các hồ điều hòa của trạm bơm Yên Sở, sau đó qua kênh dẫn đến trạm bơm để ra sông Hồng. Các máy bơm của trạm bơm Yên Sở đã hoạt động hết công suất 45m3/s để đưa nước ra sông Hồng, đến khi mực nước sông Nhuệ trở lại bình thường. Trong khu vực nội thành, UBND thành phố đã triển khai phương án bổ sung nhằm tiêu úng. Ngay khi nước tại sông Nhuệ đạt độ an toàn, cho phép một số trạm bơm cục bộ phía nội thành bơm lên sông Nhuệ, UBND thành phố đã chỉ đạo tiếp tục duy trì trạm bơm Yên Sở giao cho Sở GTVT, Sở Xây dựng cùng các ngành chức năng nghiên cứu các điểm úng ngập nặng, cho giải pháp be bờ tát nước, giải quyết thông luồng, thông xe đi lại cho nhân dân ở mức tối đa; Các quận, huyện rà soát toàn bộ đê, mương, kè phát hiện sạt lở, điểm mối xử lý ngay; duy trì phân công lực lượng kiểm tra canh gác 24/24 giờ, thường xuyên báo cáo Ban chỉ đạo phòng chống bão lụt TP, diễn biến mực nước úng ngập tại địa phương mình; kiểm tra những nơi nhà dân, công trình nước ngập sâu. Nhằm góp phần xả nhanh nước ngập ra sông, Sở NN&PTNT tiến hành triển khai, lắp đặt 69 máy bơm dã chiến (loại 1.200m3/giờ và 4.000m3/giờ) để bơm nước chống ngập cho các huyện ngoại thành trong ngày 11-11. Theo đó, tại huyện Phú Xuyên sẽ được trang bị 10 máy bơm (trạm bơm Ngọ Xá 5 máy, trạm bơm Hòa Mỹ và Bàn Lễ 5 máy); lưu vực sông Hồng tại trạm bơm Bộ Đầu có 5 máy, Ngoại Độ có 2 máy; hệ thống sông Đáy tại trạm bơm Cầu Sa (Đan Hoài) 7 máy, Phương Trung (Thanh Oai) 5 máy, Cao Sơn Dương 5 máy; Vân Đình 4 máy, lưu vực sông Nhuệ tại các trạm bơm Hòa Mỹ, Đồng Tiến, Bãi Lễ, Đào Xã, Ngải Khê 13 máy. Kinh phí đầu tư, lắp đặt các trạm bơm khoảng 18,6 tỉ đồng. Các máy bơm dã chiến có đặc điểm phù hợp với tình hình lượng nước tại khu vực nội đồng lúc này, được chỉ đạo chuyển tới lắp đặt tại các khu vực ngay trong 10/11 và đồng loạt hoạt động tiêu úng chậm nhất từ ngày 11/11. - Thực hiện cứu trợ UBND thành phố đã cấp 24,5 tỷ đồng cho các quận, huyện và Tổng Công ty thương mại Hà Nội( Hapro) để mua nhu yếu phẩm cứu trợ nhân dân; chi 25,5 tỷ đồng để mua gạo và 40 tấn hóa chất khử trùng trong nuôi trồng thủy sản, chăn nuôi gia súc, gia cầm và hạt giống rau quả phục hồi sản xuất. Trước đó, Ủy ban Nhân dân thành phố đã trích 8 tỷ đồng từ ngân sách để hỗ trợ cho các vùng chịu ảnh hưởng nặng nề do trận mưa lịch sử. Huyện Mỹ Đức được hỗ trợ 2 tỷ đồng và các huyện Chương Mỹ, Phúc Thọ, Mê Linh, Thanh Oai, mỗi huyện được hỗ trợ 1,5 tỷ đồng. Thành phố cũng khẩn trương vận chuyển 25 tấn mỳ tôm đến thành phố Hà Đông và các quận, huyện Mê Linh, Hoàng Mai, Hoài Đức, Chương Mỹ, cùng 115 tấn gạo cứu đói cho huyện Mỹ Đức. - Vệ sinh môi trường Ngay sau khi ngừng mưa, nước rút các địa phương phối hợp với Sở y tế thành phố Hà Nội đồng loạt triển khai việc phun thuốc, khử khuẩn nguồn nước ăn, vệ sinh môi trường Bên cạnh đó, Trung tâm Y tế dự phòng sẽ chỉ đạo, hướng dẫn người dân, đặc biệt ở các huyện ngoại thành, phát quang bụi rậm..., nhằm phòng chống dịch bệnh. Trung tâm y tế dự phòng Hà Nội đã bắt đầu tiến hành phun khử trùng môi trường ở các điểm nước đã rút theo phương châm, nước rút tới đâu vệ sinh sạch sẽ tới đó. - Khôi phục sản xuất nông nghiệp Sau úng ngập, các khu vực sản xuất nông nghiệp đã khẩn trương khắc phục diện tích vụ đông đã gieo trồng bị thiệt hại, trong đó chú trọng cơ cấu giống phù hợp và lượng giống cần thiết phục vụ nhu cầu của người nông dân. Sau khi kiểm tra tình hình thực tế địa bàn Hà Nội, Sở NN & PTNT đã chỉ đạo khôi phục 11.500ha rau xanh bị chết do ngập lụt. Thực hiện sự chỉ đạo của Bộ NN & PTNT về việc tạm ứng hạt rau giống phục hồi sản xuất sau mưa úng cho Hà Nội, trong hai ngày 12 và 13-11, Trung tâm khuyến nông Hà Nội đã chuyển 10.000 kg hạt giống cải củ, cải ăn lá… về 21 địa phương trên địa bàn thành phố, với mức hỗ trợ từ 100kg đến 1.440kg hạt ở mỗi nơi. Do có tới hơn 60.000ha cây trồng các loại bị ngập úng, lượng hạt giống đã được Bộ NNPTNT hỗ trợ chỉ mới đáp ứng được khoảng trên 20% diện tích cây hoa màu và một số loại cây trồng vụ đông như ngô, đậu tương bị thiệt hại, phải trồng lại hoặc trồng thay thế bằng các loại rau ngắn ngày trước khi bà con nông dân bắt tay vào trồng vụ lúa xuân. Huyện Mê Linh có số diện tích phục hồi cao nhất (1.700ha) được giao 1.440 kg hạt giống rau các loại. Hai huyện Thường Tín, Thanh Oai có số diện tích phục hồi xấp xỉ 1.000 ha/huyện, mỗi địa phương nhận khoảng 800 kg hạt giống. Các Trạm Khuyến nông huyện phối hợp với phòng chuyên môn, đã tiếp nhận hạt giống và hướng dẫn kỹ thuật, tổ chức sản xuất ngay tại những cơ sở đủ điều kiện. - Hỗ trợ thiệt hại Liên sở Tài chính - NN&PTNT Hà Nội đã trình UBND TP ban hành quy định tạm thời về chính sách hỗ trợ thiệt hại, khôi phục sản xuất cho dân vùng ngập úng. Theo đó, chính sách hỗ trợ được liên sở trình gồm bốn mức, mức cao nhất 15 triệu đồng/ha diện tích nuôi trồng thủy sản bị mất trắng; 7,5 triệu đồng/ha đối với diện tích cây ăn quả, hoa và cây cảnh; 2,5 triệu đồng/ha đối với diện tích lúa mất trắng; cây rau màu và các loại cây vụ đông khác 1,5 triệu đồng/ha; ngô và đậu tương mức hỗ trợ là 2 triệu đồng/ha. Theo tờ trình này, liên sở đề nghị TP hỗ trợ đối với những gia đình có trâu, bò bị chết theo mức 2 triệu đồng/con, heo nái chết 1,5 triệu đồng/con, heo thịt 500.000 đồng/con, gia cầm bao gồm gà, ngan, vịt bị chết mức hỗ trợ là 15.000 đồng/con. Ban Chỉ đạo PCLB TƯ đã kiến nghị Chính phủ hỗ trợ khẩn cấp 285 tỷ đồng cùng 1.500 tấn gạo và 45 tấn hạt giống rau để khắc phục hậu quả mưa lũ, khôi phục sản xuất vụ đông. cấp 750 tỷ đồng để hỗ trợ bà con nông dân ở những vùng vùng trồng hoa, cây cảnh, chăn nuôi gia súc, gia cầm, thủy sản bị thiệt hại và mua tiếp hạt giống rau củ quả, các loại hóa chất khử trùng, vắc xin phòng dịch, xử vệ sinh môi trường, phòng chống dịch bệnh y tế, duy tu hệ thống giao thông, tu bổ trường học, các di tích lịch sử văn hóa bị hư hỏng... UBND TP Hà Nội cũng hỗ trợ gia đình mỗi người không may chết vì mưa lụt số tiền là 15 triệu đồng, mỗi hộ có nhà bị sập đổ là 5 triệu đồng. Kinh phí này được lấy từ các nguồn hỗ trợ và ngân sách Thành phố. Trước đó, nhiều Quận, Huyện đã chủ động hỗ trợ những người chết và bị thương, những gia đình mất nhà cửa do ngập lụt, như: Huyện Chương Mỹ hỗ trợ 3 triệu đồng/trường hợp thiệt mạng, 1 triệu đồng/người bị thương; Huyện Thanh Oai hỗ trợ 5.000 thùng mì tôm và 10 thùng nến cho dân... - Khôi phục giao thông Khôi phục ùn tắc giao thông sau mưa lũ là công việc rất quan trọng vì liên quan trực tiếp đến đời sống và sản xuất kinh doanh của người dân, cần tập trung lực lượng, phương tiện, nguồn vốn. Ngay sau khi nước rút, Sở GTVT đã yêu cầu 5 Cty công trình giao thông huy động tối đa nhân lực, phương tiện, vật tư để sửa chữa mặt đường, dải phân cách trên các tuyến đường Kim Giang, Nguyễn Lương Bằng, Trường Chinh, Cửa Bắc, Nguyễn Văn Cừ, đường 21, 21B, 491, quốc lộ 70...   CHƯƠNG III TÍNH TOÁN THIỆT HẠI NGẬP LỤT Ở HÀ NỘI NĂM 2008 I –THIỆT HẠI TRONG KHI NGẬP LỤT 3.1.Thiệt hại về nhà cửa và vật dụng A = A1+ A2+ A3 + A4 A : Thiệt hại về nhà cửa và vật dụng ( triệu đồng ) A1: Thiệt hại nhà ngập nước ( triệu đồng ) A2: Thiệt hại nhà cửa bị đổ sập ( triệu đồng ) A3: Thiệt hại về vật dụng trong nhà ( triệu đồng ) A4: Thiệt hại về phương tiện đi lại ( triệu đồng ) * Nhà cửa, vật dụng (A1, A2 , A3) Theo báo cáo của Ban Chỉ huy phòng chống lụt bão thành phố Hà Nội trên địa bàn thành phố trong mấy ngày mưa lụt có 78000 hộ bị ngập nhà cửa, 7 nhà đổ sập. Chi phí khắc phục cho mỗi nhà sau ngập lụt trung bình là 2,5 triệu đồng, hi phí vật dụng bị ngập nước trung bình cho mỗi nhà là 1,5 triệu đồng và chi phí khắc phục cho mỗi nhà bị đổ sập trung bình là 50 triệu. * Phương tiện đi lại ( A4 ) Nước ngập làm cho các phương tiện đi lại bị chết máy hàng loạt và thiệt hại bảo dưỡng, sửa chữa và bảo hiểm cho xe máy, ô tô được thống kê là một con số rất lớn . - Theo thống kê của Hiệp Hội bảo hiểm Việt Nam, có hơn 1000 xe ôtô trong diện bảo hiểm phải đền bù do ngập lụt trong đó có 500 xe thuộc loại đắt tiền, phải đền bù lớn. Tổng số tiền đền bù lên tới 50 tỷ đồng. - Số lượng xe máy của Hà Nội đến tháng 6 năm 2008 là 1,7 triệu chiếc. Trong 3 ngày ngập lụt giả định 55% xe máy lưu thông trên đường ,với chi phí sửa chữa trung bình mỗi xe là 400 000 đồng thì số tiền sửa chữa xe máy tính được là 1700000 x 55% x 0,4 = 374 000 ( triệu đồng ) Tổng chi phí thiệt hại đối với phương tiện giao thông đi lại là A4 = 50 000 + 374 000 = 424 000 ( triệu đồng ) Tuy nhiên, những thiệt hại kể trên cũng chỉ là hữu hình, còn thiệt hại vô hình thì khó tính toán hết như tuổi thọ xe sẽ bị giảm, có thể xe sẽ không hoạt động ổn định như trước, giá trị xe sẽ giảm thì không tính hết được. Bảng 3.3: Thiệt hại về nhà cửa và vật dụng Khoản mục ĐVT Kí hiệu Số lượng Chi phí ( triệu đồng ) Ai ( triệu đồng ) Nhà cửa bị ngập Nhà A1 78000 2.5 195000 Nhà bị đổ sập Nhà A2 7 50 350 Thiệt hại của cải cái A3 78000 1.5 117000 Phương tiện đi lại cái A4 - - 424000 A 736 350 ( Nguồn: Tác giả tự tổng hợp và tính toán ) 3.2. Thiệt hại về nông nghiệp B = B1 + B2 + B3 Trong đó: B: Thiệt hại về nông nghiệp ( triệu đồng ) B1: Thiệt hại về cây cối và hoa màu ( triệu đồng ) B2: Thiệt hại về gia súc, gia cầm ( triệu đồng ) B3 : Thiệt hại về hạt giống ( triệu đồng ) * Thiệt hại về cây cối, hoa màu ( B1 ) Theo thống kê của liên sở Tài chính - NN&PTNT Hà Nội, toàn thành phố có 11500ha rau màu các loại, 40950ha ngô và đậu tương ngập mất trắng, diện tích các cây khác là 3910ha, diện tích lúa mùa muộn mất trắng 3101ha, diện tích cây ăn quả ngập úng 2596ha và diện tích hoa - cây cảnh mất trắng là 707ha. Giá trung bình một ha cây cối, hoa màu: = Trong đó: : Giá cây cối hoa màu bình quân 3 năm ( triệu đồng/ha ) : Giá cây cối hoa bình quân từng năm ( triệu đồng/ha ) - Lúa đông xuân: Bảng 3.4: Giá trị sản xuất lúa đông xuân Lúa đông xuân 2005 2006 2007 Diện tích ( ha ) 20856 20670 20613 Sản lượng (tạ ) 96586 96403 87936 Năng suất (tạ/ha ) 46.3 46.6 42.7 Giá thị trường (triệu đồng/tạ ) 0.34 0.37 0.42 Giá bình quân từng năm (triệu đồng/ha ) 15.74 17.24 17.93 ( Nguồn: Niên giám thống kê TP Hà Nội năm 2007 ) Vậy giá bình quân 1 ha lúa vụ đông xuân: PL = (15,74 + 17,24 + 17,93 )/3 = 16,97 ( triệu đồng/ha ) - Ngô: Bảng 3.5: Giá trị sản xuất ngô Ngô 2005 2006 2007 Diện tích ( ha ) 8829 8854 8799 Sản lượng (tấn ) 26100 27795 28458 Năng suất (tạ/ha ) 29.6 31.4 32.3 Giá bình quân từng năm (triệu đồng/ha) 9.472 10.048 10.336 (Nguồn: Niên giám thống kê TP Hà Nội năm 2007 ) Vậy giá bình quân một ha ngô là: PN = (9,422 +10,048 +10,336 )/3 = 9,95 ( triệu đồng/ha ) - Rau màu: Bảng 3.6: Giá trị sản xuất rau màu Rau màu 2005 2006 2007 Diện tích ( ha ) 8125 7915 7989 Sản lượng (tạ ) 1505870 1539630 1564210 Năng suất (tạ/ha ) 185.34 194.52 195.80 Giá bình quân từng năm( triệu đồng/ha ) 68.58 71.97 72.44 (Nguồn: Niên giám thống kê TP Hà Nội năm 2007 ) Vậy giá bình quân rau màu là : PR = (68,58 +71,97 + 72,44 )/3 = 71 ( triệu đồng/ha ) - Hoa, cây cảnh: Bảng 3.7: Giá trị sản xuất hoa, cây cảnh Hoa và cây cảnh 2005 2006 2007 Diện tích ( ha ) 1952 2185 2141 Giá trị ( triệu đồng ) 180986 184012 203260 Giá bình quân từng năm (triệu đồng/ha ) 92.72 84.22 94.94 (Nguồn: Niên giám thống kê TP Hà Nội năm 2007 ) Vậy giá bình quân 1 ha hoa, cây cảnh: PH = (92,72 + 84,22 +94,94 )/3 = 90,65 ( triệu đồng/ha ) Ta có tổng thiệt hại về cây cối và hoa màu do ngập lụt Bảng 3.8: Thiệt hại về cây cối và hoa màu Loại cây Diện tích bị ngập ( ha ) Giá bình quân ( triệu đồng/ha ) Bi ( triệu đồng ) Lúa 3101 16.97 52623.97 Ngô và đậu tương 40950 9.95 407452.5 Rau màu 11500 71 816500 Hoa quả 2596 25 64900 Hoa cây cảnh 707 90.65 64089.55 Cây khác 3910 15 58650 B1 1 464 216.02 ( Nguồn: Tác giả tự tổng hợp và tính toán ) * Gia súc, gia cầm ( B2 ) Theo thống kê của Liên sở tài chính – NN& PTNT Hà Nội thì về chăn nuôi, toàn thành phố có 30 con trâu bò, 6160 con heo và 339942 gia cầm bị chết. B2 = V x ( Pt – Ps ) B2 : Thiệt hại gia súc, gia cầm ( triệu đồng ) V : Số vật nuôi chết ( con ) Pt : Giá bình quân một con trước khi chết ( triệu đồng ) Ps : Giá bình quân một con sau khi chết ( triệu đồng ) Pt = T x P T: Trọng lượng bình quân một con vật nuôi trước khi chết ( kg ) P: Giá bình quân 1kg vật nuôi trước khi chết (triệu đồng/kg ) Bảng 3.9: Thiệt hại về gia súc, gia cầm Loại vật nuôi V( con ) T ( kg ) P( tr.đồng/kg ) Pt ( tr.đồng ) Ps( tr.đồng ) Bi ( tr.đồng ) Trâu, bò 30 200 0.095 19 4 450 Lợn 6160 55 0.040 2.2 1 7392 Gia cầm 339942 2.2 0.072 0.1584 0 53846.81 B2 61 688.81 ( Nguồn: Tác giả tự tổng hợp và tính toán ) * Lương thực và hạt giống ( B3 ) Để giúp nông dân nhanh chóng phục hồi sản xuất, Sở Nông nghiệp và phát triển nông thôn Hà Nội và Trung tâm khuyến nông thành phố đã hỗ trợ 10 tấn hạt rau bao gồm hạt giống rau cải cho 22 huyện vùng ngập lụt trên địa bàn TP Hà Nội với chi phí mua 10 tấn hạt rau với chi phí bỏ ra để mua giống rau là 480 tỷ đồng. B3 = 480 000 triệu đồng Vậy tổng thiệt hại về nông nghiệp do lụt lội là: B = B1 + B2 + B3 = 1 464 216,02 + 61 688,81 + 480 000 = 2005 904,83 ( triệu đồng ) 3.3. Thiệt hại của ngành thủy sản C=C1+ C2 +C3 Trong đó: C: Thiệt hại của ngành thủy sản ( triệu đồng ) C1: Thiệt hại về nuôi trồng thủy sản ( triệu đồng ) C2 : Thiệt hại về khai thác thủy sản ( triệu đồng ) C3 : Thiệt hại về đầm nuôi thủy sản bị phá vỡ ( triệu đồng ) Theo báo cáo của tỉnh Chi Cục Thủy sản Hà Nội – Sở Nông nghiệp và PTNT Hà Nội, tổng diện tích thiệt hại trong khu vực Hà Nội cũ vào khoảng trên 8000ha. Tại khu vực Hà Tây cũ, Tại huyện Thạch Thất, huyện Thường Tín sau trận mưa đã có 400 ha và Phúc Thọ: 600 ha diện tích nuôi thủy sản đã bị ngập. Tuy nhiên, thiệt hại về thủy sản nặng nề trong đó có: huyện Ứng Hòa (1560 ha), Mỹ Đức (1400 ha), Chương Mỹ, Thanh Oai (1000 ha), Phú Xuyên (700 ha). Tổng diện tích thủy sản bị ngập tràn mất trắng là 13660 ha. Giá trị bình quân một ha thủy sản: = Trong đó: : Giá trị thủy sản bình quân trong 3 năm ( triệu đồng/ha ) Pti : Giá trị thủy sản bình quân từng năm ( triệu đồng/ha ) 3.3.1. Thiệt hại về nuôi trồng thủy sản (C1 ) Theo giá thị trường, 1ha thủy sản nuôi trồng trị giá khoảng 80 triệu đồng Thiệt hại về nuôi trồng thủy sản: C1 = St1* Pt1 C1: Thiệt hại về nuôi trồng thủy sản ( triệu đồng ) St1 : Diện tích trồng thủy sản bị mất trắng (ha ) St2 : Giá trị một ha thủy sản được trồng ( triệu đồng ) Vậy thiệt hại về trồng thủy sản do ngập lụt là: C1 = 13 660 x 80 = 1 092 800 ( triệu đồng ) 3.3.2. Thiệt hại về khai thác thủy sản (C2 ) Bảng 3.10: Giá trị thủy sản khai thác Khoản mục 2005 2006 2007 Diện tích thủy sản(ha ) 3057 3180 3255 Giá trị thủy hải sản khai thác  ( triệu đồng ) 5000 4000 4000 Giá trị thủy hải sản khai thác bình quân( triệu đồng/ha ) 1.64 1.26 1.23 ( Nguồn: Niên giám thống kê TP Hà Nội năm 2007 ) Giá trị thủy sản nuôi trồng bình quân trên 1ha : Pt2 = (1,64 + 1,26 + 1,23 )/3 = 1,37 (triệu đồng /ha.) Thiệt hại về khai thác thủy sản: C2 = St2 x Pt2 C2 : Thiệt hại về nuôi thủy sản ( triệu đồng ) St2 : Diện tích nuôi thủy sản bị mất trắng ( ha ) Pt2 : Giá trị thủy sản khai thác bình quân ( triệu đồng / ha ) C2 = 13660 x 1,37 = 18 714,2( triệu đồng ) Thiệt hại về các đầm nuôi thủy sản bị phá vỡ ( C3) Các đầm nuôi thủy sản bị nước lũ phá vỡ nên cần phải sửa chữa và đắp lại . Theo các chủ đầm thì với mỗi ha sửa chữa hết 15 triệu đồng nên chi phí phải bỏ ra để sửa chữa lại các đầm nuôi thủy sản này là : C3 = 13660 x 15 = 204 900 ( triệu đồng ) Tổng thiệt hại của ngành thủy sản do ngập lụt gây ra thể hiện trong bảng: Bảng 3.11: Thiệt hại của ngành thủy sản Khoản mục Kí hiệu Diện tích (ha ) Thiệt hại TB (triệu đồng/ha ) Ci( triệu đồng ) Thiệt hại nuôi trồng thủy sản C1 13660 80 1092800 Thiệt hại khai thác thủy sản C2 13660 1.37 18714.2 Thiệt hại đầm nuôi thủy sản C3 13660 15 204900 C 1316414.2 ( Nguồn: Tác giả tự tổng hợp và tính toán ) 3.4. Thiệt hại về giảm giờ làm do ngập lụt ( D ) Sau khi mở rộng địa giới hành chính, với hơn 6 triệu dân, Hà Nội có 3,2 triệu người đang trong độ tuổi lao động. Toàn thành phố có trong độ tuổi lao động với mức thu nhâp trung bình năm 2008 là 56000đ/ ngày/ người. Trong những ngày ngập lụt người dân phải nghỉ việc trong 2 ngày nên thiệt hại về giảm giờ làm do ngập lụt là: D = 3 200 000 x 0,056 x 2 = 358 400 (triệu đồng ) 3.5. Thiệt hại về cơ sở hạ tầng, y tế giáo dục, thủy lợi ( E ) E = E1 + E2 + E3 + E4 Trong đó : E1: Thiệt hại đường xá ( triệu đồng ) E2: Thiệt hại về thủy lợi ( triệu đồng ) E3: Thiệt hại về hệ thống điện ( triệu đồng ) E4: Thiệt hại về cơ sở trường học ( triệu đồng ) * Thiệt hại về đường xá ( E1 ) Sở GTVT đã huy động 5 công ty CP công trình giao thông triển khai việc hàn vá, duy tu, chữa vỉa hè, thảm bêtông, tôn cao nền đường và sửa chữa mặt đường. Diện tích mặt đường bị hư hại là 145 000 m2 với tổng kinh phí bỏ ra là 47 tỷ đồng. * Thiệt hại về thủy lợi ( E2 ) Sau trận ngập, thành phố Hà Nội đã lắp đặt 69 máy bơm dã chiến gồm các loại 1.200m3/h và 4.000 m3/h với kinh phí đầu tư, lắp đặt trước mắt khoảng 18,6 tỉ đồng sẽ được phân về cho các địa phương.  * Thiệt hại về hệ thống điện ( E3 ) Công ty Điện lực Hà Nội, có gần 2.000 trạm biến áp trên tổng số hơn 6.000 trạm điện thuộc công ty bị nhấn chìm trong đợt mưa lớn gây ngập lụt trong những ngày qua. * Thiệt hại về trường học ( E4 ) Thống kê của UB Phòng chống lụt bão Hà Nội thì Hà Nội có 700 trường bị ngập, tuy nhiên thiệt hại bàn ghế, sách vở, nhà chức năng trong trường thì không đáng kể. Bảng 3.12: Thiệt hại cơ sở hạ tầng Khoản mục Kí hiệu ĐVT Số lượng Chi phí TB ( Triệu đồng ) Ei( Triệu đồng ) Đường xá E1 m2 145 000 - 47000 Thủy lợi E2 máy bơm 69 - 18600 Trạm điện E3 trạm 2000 35 70000 Trường học E4 trường 700 5 3500 E 139 100 ( Nguồn: Tác giả tự tổng hợp và tính toán ) Vậy tổng hợp các thiệt hại trong khi ngập lụt: Bảng 3.13: Thiệt hại trong khi ngập lụt Khoản mục Kí hiệu Loại thiệt hại Thiệt hại đơn vị( triệu đồng ) Thiệt hại ( triệu đồng ) Nhà cửa A1 Nhà ngập nước 195000 736 350 A2 Nhà bị đổ sập 350 A3 Tài sản bị mất 117000 A4 Phương tiện đi lại 424000 Nông nghiệp B1 Thiệt hại cây cối hoa màu 1464216.02 2 005 904.83 B2 Thiệt hại gia súc gia cầm 61688.81 B3 Mất lương thực và hạt giống 480000 Thủy sản C1 Mất giá trị thủy sản nuôi trồng 1092800 1 316 414.2 C2 Mất giá trị thủy sản khai thác 18714.2 C3 Sửa chữa đầm nuôi thủy sản 204900 Chi phí sản phẩm D Giảm giờ làm do nghỉ việc - 358 400 Cơ sở hạ tầng E1 Sửa chữa đường xá 47000 139 100 E2 Khôi phục thủy lợi 18600 E3 Bảo dưỡng trạm điện 70000 E4 Sửa chữa trường học 3500 Tổng 4 556 169.03 ( Nguồn: Tác giả tự tổng hợp và tính toán ) Biểu đồ 3.3: Thiệt hại trong khi ngập lụt II – THIỆT HẠI SAU NGẬP LỤT 3.6. Chi phí xử lý môi trường ( F ) F = F1 + F2 Trong đó: F: Thiệt hại môi trường và nguồn nước ( triệu đồng ) F1: Chi phí khử vệ sinh ( triệu đồng ) F2: Chi phí dọn vệ sinh ( triệu đồng ) * Chi phí khử vệ sinh ( F1 ) Thành phố đã cấp gần 40 tấn thuốc sát trùng Cloramin B (bình quân mỗi quận, huyện cấp 1,4 tấn và cấp từ 5-10 lít dung dịch thuốc diệt muỗi; bột con rùa diệt khuẩn 3-5kg/quận, huyện ) để phun diệt khuẩn và tẩy uế môi trường những nơi nước rút, quanh khu dân cư, cống rãnh, đường làng ngõ xóm. Theo giá thị trường mỗi kg thuốc Cloramin B là 65000 đồng nên chi phí chi ra mua thuốc khử trùng Cloramin B là F1 = 0,65 x 40 000 = 2 600 triệu đồng * Chi phí dọn dẹp vệ sinh ( F2 ) Theo số liệu của công ty môi trường đô thị Hà Nội ( URENCO ), sau khi ngập lụt xảy ra, công ty này đã thu gom, vận chuyển và tiêu huỷ gần 20000 tấn rác sinh hoạt, rác y tế, rác công nghiệp và hàng hoá hư hỏng, tưới nước rửa đường gần 10.000m3 . Chi phí xử lý 1 tấn rác là 85000 đồng. Vậy chi phí thu gom rác là: F2 = 20000 x 0,085 = 1700 ( triệu đồng ) Bảng 3.14: Chi phí xử lý môi trường Khoản mục Kí hiệu ĐVT Số lượng Chi phí trung bình( triệu đồng ) Fi ( triệu đồng ) Thuốc khử vệ sinh F1 tấn 40000 0.065 2600 Dọn rác thải F2 tấn 20000 0.085 1700 F 4300 ( Nguồn: Tác giả tự tổng hợp và tính toán ) 3.7. Thiệt hại sức khỏe ( G ) Ta có chi phí về sức khỏe của người dân Hà Nội do ngập lụt : G = G1 + G2 + G3 + G4 Trong đó: G: Chi phí sức khỏe ( triệu đồng ) G1: Chi phí khám chữa bệnh ( triệu đồng ) G2: Chi phí cơ hôi trong thời gian ốm đau của người bệnh ( triệu đồng ) G3: Chi phí cơ hội trong thời gian người nhà chăm sóc bệnh nhân. ( triệu đồng ) G4 : Chi phí cơ hội những người bị thiệt mạng ( triệu đồng ) Sau ngập lụt, các bệnh viện trên địa bàn Hà Nội phải đối mặt với tình trạng số bệnh nhân đạu mắt đỏ, tiêu chảy cấp, sốt xuất huyết vào viêm da gia tăng. Các bệnh nhân phát bệnh sau khi tiếp xúc với nguồn nước khoảng 5 ngày vì vậy số ca mắc bệnh sẽ được tổng hợp từ số bệnh nhân mắc các bệnh đó tại các bệnh viện trong 2 tuần ngay sau khi xảy ra ngập lụt. * Chi phí khám chữa bệnh (G1 ) Chi phí điều trị bệnh: G1 = Trong đó: Ni : Số ca bệnh ( ca ) Ti : Chi phí chữa bệnh trung bình ( triệu đồng/ca ) Bảng 3.15: Chi phí khám chữa bệnh Các bệnh Ni( ca ) Ti( Triệu đồng ) Gi( Triệu đồng ) Đau mắt đỏ 500 0.24 120 Tiêu chảy 121 0.2 24.2 Bệnh ngoài da 894 0.18 160.92 Sốt xuất huyết 179 0.75 134.25 G1 439.37 ( Nguồn: Tác giả tự tổng hợp và tính toán ) * Chi phí cơ hội của người bệnh trong thời gian nghỉ chữa bệnh (G2 ) Trong thời gian ốm đau người bệnh phải bỏ thời gian để chữa bệnh và dưỡng bệnh, như vậy trong thời gian này họ bị giảm khả năng lao động, sản phẩm xã hội giảm Thiệt hại sản phẩm thuần túy trong thời gian ốm đau của người bệnh: G2 = Trong đó: W: Tiền lương trung bình một ngày ( triệu đồng ) Ii: Số ngày nghỉ trung bình một người bệnh ( ngày ) Hi: Số ngày dưỡng bệnh ( mà không nghỉ ) trung bình một người ( ngày ) Ki: Khả năng lao động bị giảm của một bệnh nhân mắc bệnh trong thời gian nghỉ dưỡng bệnh (% ) Bảng 3.16: Chi phí cơ hội của người bệnh trong thời gian nghỉ bệnh Bệnh Ni (ca ) W ( triệu đồng/ngày ) Ii (ngày) Hi ( ngày ) Ki( % ) G2 (Triệu đồng ) Đau mắt đỏ 500 0.065 1 5 10 1657.5 Tiêu chảy 121 0.065 2 6 10 487.63 Sốt xuất huyết 894 0.065 5 15 15 13365.3 Viêm da 179 0.065 0 0 0 0 G2 15 510.43 (Nguồn: Tác giả tự tổng hợp và tính toán ) * Chi phí cơ hội của người nhà chăm sóc bệnh nhân ( G3 ) Khi người nhà bệnh nhân phải nghỉ việc để chăm sóc bệnh nhân thì xã hội mất đi một khoản sản phẩm trong thời gian chăm sóc. Thiệt hại sản phẩm thuần túy do người thân nghỉ việc chăm sóc bệnh nhân là: G3 = Vi: Số ngày nghỉ chăm sóc bệnh nhân ( ngày ) Bảng 3.17: Bảng chi phí cơ hội của người nhà chăm sóc bệnh nhân Bệnh Ni (ca ) W( triệu đồng ) Vi(ngày ) Gi(triệu đồng ) Đau mắt hột 500 0.065 0 0 Tiêu chảy 121 0.065 2 15.73 Sốt xuất huyết 894 0.065 3 174.33 Viêm da 179 0.065 0 0 G3 190.06 ( Nguồn: Tác giả tự tổng hợp và tính toán ) * Chi phí tử vong ( G4 ) Sau đợt mưa lũ, Hà Nội có 22 người thiệt mạng, dẫn đầu các địa phương chịu ảnh hưởng bởi đợt mưa ở các tỉnh phía Bắc. Số người chết do nước cuốn trôi là 11 người, trong đó, huyện Từ Liêm có 3 người, quận Ba Đình 1 người, Đống Đa 2 người, huyện Mỹ Đức 1 người, Chương Mỹ 3 người, Mê Linh 1 người. Có 2 người chết do sét đánh, đó là ở guyện Đông Anh 1 người, huyện Mê Linh 1 người; 4 người chết đuối tại huyện Chương Mỹ 1 người (chưa tìm thấy xác), huyện Mê Linh 2 trẻ em chết đuối, huyện Thạch Thất 1 trẻ em; 5 người chết do điện giật, đó là huyện Hoài Đức 1 người và Chương Mỹ 3 người (gồm 1 công an viên, 1 chủ nhiệm HTX và 1 bảo vệ HTX xã bị điện giật chết trong lúc đang di chuyển máy bơm).   Giá trị tương lai của thu nhập hiện tại: FV = Trong đó: FV: Giá trị tương lai của thu nhập hiện tại ( triệu đồng ) PV: Giá trị thu nhập hiện tại ( triệu đồng ) r : Lãi suất chiết khấu ( % ) t : Thời gian sống thêm theo kỳ vọng nếu không bị chết ( năm ) Thu nhập trung bình của người dân Hà Nội năm 2008 là 25,5 triệu/năm nên ta xác định được giá trị thu nhập hiện tại: PV = 25,5 triệu đồng. Lãi suất chiết khấu giả định cố định các năm là 10%. Ta có được mức thu nhập kỳ vọng của một người ( G4 ) trong khoảng thời gian sống thêm kỳ vọng: G4 = Bảng 3.18: Chi phí tử vong Tuổi Số người t(năm) PV(Triệu đồng) r(%) FVt(triệu đồng ) Gi(Triệu đồng) Dưới 18 6 55 25.5 10 4821.01 52750.59 Từ 18 đến 25 2 50 25.5 10 2993.47 32647.63 Từ 25 đến 30 2 45 25.5 10 1858.71 20165.28 Từ 30 đến 35 3 40 25.5 10 1154.11 12414.72 Từ 35 đến 40 2 35 25.5 10 716.61 7602.23 Từ 40 đến 45 4 30 25.5 10 444.96 4614.06 Từ 45 đến 50 2 25 25.5 10 276.29 2758.64 Từ 50 đến 55 1 20 25.5 10 171.55 1606.56 Từ 55 đến 60 0 15 25.5 10 106.52 891.22 G 135 450.93 ( Nguồn: Tác giả tự tổng hợp và tính toán ) Vậy tổng chi phí về sức khỏe là: G = G1 + G2 +G3 = 439.37 + 15 510.43 + 190.06 + 135 450,93 = 151590,79 ( triệu đồng ) Bảng 3.19: Thiệt hại sau ngập lụt Khoản mục Kí hiệu Loại thiệt hại Thiệt hại đơn vị( triệu đồng ) Thiệt hại ( triệu đồng ) Môi trường F1 Khử vệ sinh 2600 4300 F2 Dọn vệ sinh 1700 Sức khỏe E1 Chi phí khám chữa bệnh 439.37 151590.79 E2 Chi phí cơ hội của người bệnh 15510.43 E3 Chi phí cơ hội của người nhà chăm sóc 190.06 E4 Chi phí tử vong 135450.93 Tổng 155 890.79 (Nguồn: Tác giả tự tổng hợp và tính toán ) Ta có sơ đồ biểu diễn tỉ lệ các loại chi phí sau ngập lụt Biểu đồ 3.4: Thiệt hại sau ngập lụt Như vậy thiệt hại ngập lụt Hà Nội được đưa ra trong bảng sau: Bảng 3.19: Thiệt hại ngập lụt Hà Nội năm 2008 Khoản mục Kí hiệu Loại thiệt hại Thiệt hại đơn vị( triệu đồng ) Thiệt hại ( triệu đồng ) Trongkhingậplụt Nhà cửa A1 Nhà ngập nước 195000 736350 A2 Nhà bị đổ sập 350 A3 Tài sản bị mất 117000 A4 Phương tiện đi lại 424000 Nông nghiệp B1 Thiệt hại cây cối hoa màu 1464216.02 2005904.83 B2 Thiệt hại gia súc gia cầm 61688.81 B3 Mất lương thực và hạt giống 480000 Thủy sản C1 Giá trị thủy sản nuôi trồng 1092800 1316414.2 C2 Giá trị thủy sản khai thác 18714.2 C3 Sửa chữa đầm nuôi thủy sản 204900 Chi phí sản phẩm D Giảm giờ làm do nghỉ việc - 358400 Cơ sở hạ tầng E1 Sửa chữa đường xá 47000 139100 E2 Khôi phục thủy lợi 18600 E3 Bảo dưỡng trạm điện 70000 E4 Sửa chữa trường học 3500 Saukhingậplụt Môi trường F1 Khử vệ sinh 2600 4300 F2 Dọn vệ sinh 1700 Sức khỏe E1 Chi phí khám chữa bệnh 439.37 151590.79 E2 Chi phí cơ hội của người bệnh 15510.43 E3 Chi phí cơ hội của người nhà chăm sóc 190.06 E4 Chi phí tử vong 135450.93 Tổng 4 712 059.8 ( Nguồn: Tác giả tự tổng hợp và tính toán ) Ta có biểu đồ sau: Biểu đổ 3.4: Thiệt hại ngập lụt CHƯƠNG IV KIẾN NGHỊ VÀ ĐỀ XUẤT - Nghiên cứu và lập bản đồ dữ liệu sụt lún Hà Nội Việc cần làm trước khi nghĩ đến điều chỉnh bổ sung quy hoạch hệ thống thoát nước trong tương lai là xác định được hiện trạng và xu thế hạ thấp mặt đất. Thành phố phải có thống kê điều tra cơ bản, cấp bách về các hệ thống thoát nước, hệ thống cống chính để đảm bảo có kiểm soát dòng chảy dẫn ra cống chính trên địa bàn thành phố. Cơ quan quản lý thoát nước thành phố phải kiểm soát bằng bản đồ, sơ đồ, bằng hệ thống thiết bị hiện đại. Cần có bản đồ thoát nước Hà Nội để quản lý mỗi khi cấp phép xây dựng, cấp phép đầu tư để đảm bảo dòng chảy. Khi đã có dữ liệu sụt lún ở Hà Nội sẽ điều chỉnh quy hoạch thoát nước hợp lý và kết hợp những giải pháp chống ngập lụt khác. Để tránh bị bất ngờ, các đô thị với nguy cơ lụt lội cao (ở Hà Nội và hầu hết các đô thị khác của Việt Nam) cần lập bản đồ nguy cơ ngập lụt của thành phố tương ứng với lượng mưa và mức lũ khác nhau. Các bản đồ này sẽ làm cơ sở để xác định thời điểm và khu vực cần cứu trợ, cũng như việc bố trí các kho nhu yếu phẩm phòng lũ và các tuyến đường huyết mạch cần bảo vệ. Nhiều vấn đề mà các ngành chức năng có liên quan công tác quy hoạch xây dựng Hà Nội cần chấn chỉnh, ví dụ: hệ thống bản đồ quy hoạch 1/2000, 1/500 thiếu bản vẽ chính như quy hoạch không gian kiến trúc (thiết kế đô thị), các bản đồ quy hoạch hệ thống cấp thoát nước, hạ tầng kỹ thuật, cắm mốc chỉ giới xây dựng, chỉ giới đường đỏ... - Xây dựng hệ thống cống thoát nước và các biện pháp chống ngập Xây dựng hệ thống cống thoát nước mới bên cạnh hệ thống cũ quá tải, xây dựng hồ điều hòa dạng chìm đối với vùng thấp. Cuối đoạn cống mới này lắp van một chiều để chủ động thoát nước tự chảy; đối với vùng thấp thì xây dựng hồ điều hòa dạng chìm chứa lượng nước chưa kịp tiêu thoát. Hơn thế nữa, Hà Nội cần hoàn chỉnh quy hoạch thoát nước dựa trên nguyên lý cân bằng và xã hội hóa. Với những kinh nghiệm cụ thể trong tiến trình giải quyết vấn nạn lũ lụt trong việc xây dựng phi trường Quốc tế 2 ở Bangkok Thái Lan áp dụng ở Việt Nam, việc kết hợp đồng thời hệ thống thoát nước mới tự chảy kết hợp với hồ điều hòa là giải pháp thoát nước của đô thị sinh thái phù hợp về phát triển bền vững hiện nay. - Quy hoạch đô thị hiệu quả Sau khi được mở rộng, xử lý chất thải của Hà Nội trở nên quá tải và không còn phù hợp. Hiện hệ thống cấp nước sạch tập trung chủ yếu ở nội thành, nhiều nơi ở thành phố Hà Đông, Sơn Tây đang quá tải. Trong khi đó, hệ thống thoát nước và xử lý nước thải đang là vấn đề hết sức nan giải khi cả thành phố mới chỉ có 2 trạm xử lý nước thải thí điểm. Vì vậy Hà Nội cần gấp rút ưu tiên ngân sách xây dựng lại quy hoạch để đến năm 2010 hoàn thành các quy hoạch mới, có tầm nhìn dài hạn đến năm 2030-2050. Đây là nhiệm vụ cấp bách vì Thủ đô đã phát triển với quy mô diện tích, dân số lớn gấp nhiều lần so với trước, hệ thống quy hoạch đã lạc hậu và không phù hợp với tình hình. Trong quy hoạch chung thành phố phải có quy hoạch chuyên ngành thoát nước một cách cụ thể để kiểm soát và có mạng lưới khống chế thoát nước để làm cơ sở xây dựng và quản lý lâu dài. Theo kế hoạch phê duyệt năm 1998, Hà Nội có nhiệm vụ ngăn chặn ngập lụt với khoảng 40 hồ - chiếm trên 10% diện tích thủ đô – và 4 con sông chảy vào sông Hồng nhưng với sự phát triển của thủ đô thì những con số này quả là không đủ. Trong khi đó, trong một kế hoạch khác nhằm cải thiện hệ thống thoát nước của thủ đô, chỉ 40-50% trong số đó là được thiết kế theo đúng kế hoạch. Vì vậy, Hà Nội nên mở rộng hồ, kênh đào và các con sông nhỏ ngay cả khi phải di dời một số khu nhà ổ chuột. Trong quy hoạch xây dựng, để đảm bảo việc thoát nước, bất kỳ đô thị nào cũng phải có một cao độ chuẩn cho cả đô thị hoặc cho riêng từng khu vực. Cao độ chuẩn này đặc biệt quan trọng vì khi xây dựng hệ thống giao thông, thoát nước, bao giờ cũng phải dẫn từ cao độ chuẩn với độ dốc từ 5 - 7% hoặc thấp hơn tuỳ theo địa hình từng đô thị để có thể đảm bảo nguồn nước thoát, nước mặt nước mưa tự chảy. Ở những điểm quá sâu so với mặt đất không cho phép nước thoát tự chảy thì phải có trạm bơm chuyển tiếp. Đặc biệt, trong đô thị phải xác định được có bao nhiêu hướng thoát nước để xây dựng những hồ chứa điều hoà, trong đó có hệ thống trạm bơm tính toán khi cần thiết để bơm thoát nước toàn đô thị tránh ngập lụt. Tuy nhiên kiểm tra quy hoạch những năm gần đây, TP Hà Nội không xác định được một cao độ chuẩn để từ đó xác định ra hướng thoát nước tự nhiên, đồng thời cùng chuyển giao cho một số cơ quan nhà nước quản lý và dời cốt xây dựng khi có yêu cầu của chủ đầu tư. Vì vậy trong các dự án quy hoạch sắp tới, Hà Nội cần kiểm soát các cao độ chuẩn hay nói cách khác là phải khống chế cốt nền một cách thống nhất. Bên cạnh đó, những thảm hoạ dồn dập do sự nóng lên của khí hậu toàn cầu, và sự xâm phạm của con người vào đê sông Hồng cũng đang là một đe dọa ngập lụt đối với Hà Nội. Khai thác cát bừa bãi trên sông Hồng, các đại dự án đòi nắn dòng hay thu hẹp sông Hồng, các cầu mới vượt sông làm dâng nước vẫn được tiến hành ngày đêm. Ngay trong đợt mưa vừa rồi, mặc dù không có sức ép từ lũ sông Hồng, một số kè (Liên Trì, Gia Thượng, Thụy Phương) đã bị sạt lở, sụt mạch. Vì vậy trong quy hoạch hệ thống thoát nước Hà Nội cần chú ý phù hợp với quy hoạch khu vực sông Hồng. - Tăng cường hệ thống thông tin Đô thị cũng có những yếu tố đặc biệt thuận lợi để hạn chế ảnh hưởng của lụt lội. Hệ thống thông tin ở đô thị dày đặc hơn nhiều so với nông thôn. Hà Nội có các kênh truyền hình, truyền thanh, báo chí địa phương lớn nhất nhì cả nước; hệ thống loa phường dày đặc, biển điện tử trên đường phố khá nhiều. Người dân Hà Nội cũng có tỉ lệ dùng điện thoại cố định, di động và TV nhiều nhất nhì cả nước. Quan hệ xã hội chằng chịt (cả thực và qua Internet) giữa họ sẽ là kênh lan truyền thông tin rất hiệu quả và kịp thời. Vì vậy các đô thị nên tận dụng mạng lưới và các kênh thông tin này để cập nhật thông tin cho người dân có biện pháp giảm thiểu thiệt hại ngập lụt.  - Quy hoạch gắn với cơ chế quản lý Khi lập quy hoạch cần lấy ý kiến cộng đồng. Nhiều ý kiến cho rằng, cộng đồng không chỉ giám sát mà còn tham gia từ lúc quy hoạch. Tốt nhất là ngay trong khi còn đang nghiên cứu, đã phải có ý kiến từ cộng đồng. Ngoài ra, do Hà Nội mở rộng đã trở thành một trong những Thủ đô có diện tích lớn nhất thế giới, quy hoạch Hà Nội nên gắn với cơ chế quản lý. Việc để người dân tự quản lý, kiểm soát những công trình giảm thiểu lũ cũng là một yếu tố quan trọng góp phần hạn chế ngập lụt ở các đô thị. Tuy nhiên biện pháp căn cơ vẫn là tầm nhìn của các nhà quy hoạch, nhà quản lý trong quá trình phát triển đô thị. KẾT LUẬN Những biến động thời tiết luôn đe dọa cuộc sống con người đặc biệt đối với những nước nằm trong vùng khí hậu nhạy cảm như Việt Nam. Từ trước đến nay đối phó với tình trạng ngập lụt với diễn biến thiệt hại ngày càng gia tăng luôn là vấn đề đau đầu các nhà quản lý. Ngập lụt có thể để lại những hậu quả nguy hại khó lường trong hiện tại và ảnh hưởng tới cả thế hệ tương lai. Với những nỗ lực của mình, các nhà làm chính sách đã cố gắng nghiên cứu các giải pháp hạn chế tối đa mọi tác động tiêu cực của ngập lụt và có những đề xuất trong quản lý nhằm đối phó với thiên tai. Để có những luận chứng thuyết phục thì họ phải có những đánh giá cụ thể về giá trị thiệt hại. Là thủ đô đồng thời cũng là thành phố lớn thứ hai của Việt Nam, trong trận mưa lịch sử năm 2008, thành phố Hà Nội đã gánh chịu rất nhiều tổn thất về tất cả các mặt kinh tế, môi trường, xã hội, chất lượng cuộc sống người dân bị ảnh hưởng rất nhiều. Việc đánh giá thiệt hại do trận ngập lụt này gây ra là một việc làm cần thiết có ý nghĩa quan trọng trong quá trình ra quyết định của các cơ quan quản lý thành phố. Chính vì vậy đề tài “ Đánh giá thiệt hại kinh tế của tình trạng ngập lụt ở Hà Nội năm 2008 “ được thực hiện với mục tiêu đưa ra một cái nhìn đầy đủ về những thiệt hại thực sự mà thành phố phải gánh chịu. Tuy đề tài còn một số hạn chế về nguồn số liệu, nhưng nội dụng đề án vẫn phản ánh được tương đối đầy đủ các thiệt hại mà Thành phố phải gánh chịu trong trận lụt năm 2008. Mong rằng trong thời gian gần nhất vấn đề ngập lụt sẽ được giải quyết nhanh chóng không chỉ phạm vi Hà Nội mà cả toàn Việt Nam và mở rộng ra là toàn thế giới để mọi người dân đều được hưởng chất lượng cuộc sống đảm bảo !