Đề tài Đầu tư nước ngoài vào du lịch Quảng Ninh

du lịch rừng núi cũng là một thế mạnh lớn. Quảng Ninh còn có suối khoáng nóng Quang Hanh rất có giá trị đối với sức khoẻ của con người. Tóm lại với sự đa dạng của các điều kiện tự nhiên và tài nguyên du lịch thiên nhiên đã tạo ra một tiềm năng du lịch hết sức phong phú cho Quảng Ninh. Đó là điều kiện để phát triển nhiều loại hình du lịch khác nhau như thăm quan nghỉ dưỡng, tắm biển, nghiên cứu khoa học, sinh thái, thể thao… 2.2. Tài nguyên du lịch nhân văn Quảng Ninh không chỉ nổi tiếng bởi Hạ Long , Trà Cổ, bởi các vẻ đẹp tự nhiên hùng vĩ, Quảng Ninh còn có nét đẹp trong nền văn hoá của các dân tộc anh em sinh sống trong tỉnh qua các di tích văn hoá, lịch sử, các lễ hội… Vào mùa xuân ở Quảng Ninh có rất nhiều những lễ hội, đây là loại hình sinh hoạt văn hoá phản ánh sinh động bản sắc dân tộc, một sản phẩm du lịch độc đáo và hấp dẫn. Cũng như bao miền quê khác của đất nước ở Quảng Ninh cũng tồn tại những làng nghề. Như vậy, cùng với những tài nguyên du lịch tự nhiên thì tài nguyên du lịch nhân văn ở Quảng Ninh cũng rất giàu có. Khai thác được những tài nguyên này không chỉ để phát triển du lịch mà còn là để duy trì và bảo tồn chúng qua thời gian. Phần II Thực trạng đầu tư nước ngoài vào du lịch Quảng Ninh I. Bức tranh đầu tư nước ngoài tại Quảng Ninh. Nằm trong tam giác tăng trưởng kinh tế miền Bắc ( Hà Nội – Hải Phòng – Quảng Ninh). Trong những năm vừa qua, cùng với quá trình mở cửa thu hút đầu tư nước ngoài của cả nước, Quảng Ninh cũng là một điểm được các nhà đầu tư chú ý đặc biệt. Với điều kiện tự nhiên thuận lợi và sự quan tâm của nhà nước, đầu tư nước ngoài ở Quảng Ninh đã có những bước khởi sắc đáng kể. Tính đến hết năm 1999, tại Quảng Ninh, số dự án có vốn đầu tư nước ngoài còn hiệu lực pháp lý là 35 dự án và 7 chi nhánh của 18 quốc gia và vùng lãnh thổ với tổng số vốn đầu tư gần 900 triệu USD. Đã có 24/35 số dự án này đã triển khai vốn đầu tư với số vốn khoảng 160 triệu USD, 15 doanh nghiệp đã đi vào hoạt động sản xuất kinh doanh phát huy từ 60%-80% công suất thiết kế. Rất nhiều các dự án đã triển khai tích cực và có hiệu quả như: công ty dầu thực vật Cái Lân, công ty ngọc trai Hạ Long, công ty Vina Takaoka … Có thể nói hoạt động đầu tư nước ngoài trong những năm qua đã đóng góp một phần quan trọng trong công cuộc phát triển kinh tế xã hội Quảng Ninh. Năm 1999, tổng doanh thu của các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài đạt trên 103 triệu USD tăng hơn 2 lần so với năm 1998, trong đó giá trị công nghiệp đạt 100 triệu USD, đóng góp quan trọng trong việc tăng giá trị công nghiệp toàn tỉnh. Trong năm 1999, các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài trên địa bàn tỉnh đã đóng góp cho ngân sách nhà nước trên 8,8 triệu USD, tăng 3 lần so với năm 1998. Về mặt xã hội, các dự án có vốn đầu tư nước ngoài không chỉ giải quyết việc làm cho hơn 3000 nghìn lao động trực tiếp mà còn kích thích và tạo việc làm gián tiếp cho hàng nghìn lao độnh khác từ các doanh nghiệp, dịch vụ cung ứng và tăng thu nhập cho nhười lao động. Cùng với những đóng góp đáng kể của các doanh nghiệp đầu tư nước ngoài trong lĩnh vực công nghiệp, 12 công ty liên doanh trong lĩnh vực du lịch đã đi vào hoạt động góp phần tích cực vào diện mạo của ngành du lịch Quảng Ninh. Cơ sở hạ tầng của các công viên, khách sạn, nhà hàng, đội ngũ nhân viên du lịch đang tong bước được hiện đại hoá, thêm nhiều phòng đạt tiêu chuẩn quốc tế là những điểm thu hút khách du lịch. Du lịch Quảng Ninh đang trở thành mảnh đất màu mỡ cho các nhà đầu tư nước ngoài. Cùng với đà phát triển của ngành du lịch, chắc chắn trong những năm tới sẽ có nhiều dự án nước ngoài đầu tư vào lĩnh vực này. II. Hoạt dộng đầu tư nước ngoài vào du lịch Quảng Ninh. 1. Giai đoạn 1986 – 1994 Có thể nói rằng, mặc dù giai đoạn 1986 – 1994, khi nhà nước ta dã thực hiện chính sách mở rộng quan hệ đối ngoại với các nước trên thế giới nhưng nên kinh tế vẫn mang nặng tính bao cấp. Đặc biệt là đối với ngành du lịch. Các cơ sở du lịch trên toàn quốc chủ yếu là phục vụ cho các đoàn khách của Đảng, nhà nước, các đoàn ngoại giao, tổ chức quốc tế, các chuyên gia, vận động viên nước bạn… Các đoàn khách du lịch quốc tế đến Việt Nam chủ yếu từ các nước Đông Âu và Liên Xô cũ được ký kết theo các hiệp định về hợp tác trao đổi chính trị, kinh tế, văn hoá theo giá ưu đãi của chính phủ. Ngành du lịch Quảng Ninh cũng chịu chung “số phận” đó. Hằng năm, các đoàn khách quốc tế đến Hạ Long vẫn chỉ là các đoàn khách truyền thống Đông Âu và Liên Xô cũ. Hoạt động kinh doanh du lịch lúc đó rất buồn tẻ, chỉ mùa hè khu du lịch Bãi Cháy mới có khách còn đến mùa đông lại trở thành một khu vực vắng vẻ, quạnh hiu. Các cơ sở lưu trú lúc đó rất nghèo nàn. Một số khách sạn như Vườn Đào, Bạch Đằng, Hạ Long… của nhà nước với số lượng buồng phòng hạn chế, trang thiết bị lạc hậu. Còn các nhà khách của các nghành như Công Đoàn, Than, Điện Lực … lại chỉ chuyên phục vụ cho cán bộ công nhân viên đến nghỉ dưỡng mỗi năm một lần. Hầu như không tồn tại bất cứ một khu vui chơi giải trí nào cho khách. Các dịch vụ bổ trợ như ăn uống, thông tin liên lạc, y tế… đều rất thiếu thốn và lạc hậu. Chính vì thế mà động lực để phát triển nghành du lịch là nhỏ. Không có một sự đầu tư cần thiết cho nghành du lịch đặc biệt là đầu tư nước ngoài . Mặc dù là từ năm 1987 luật đầu tư nước ngoài đã ra đời ở Việt Nam nhưng các nhà đầu tư nước ngoài lúc đó còn quá e dè và chưa thấy hết tiềm năng to lớn của du lịch Quảng Ninh. Cùng với những khó khăn cơ bản về cơ sở hạ tầng, về chính sách đầu tư, về thị trường du lịch... cũng là trở ngại đáng kể trong quyết định của các nhà đầu tư nước ngoài. Bước sang những năm đầu của thập kỷ 90, tốc độ tăng trưởng khách du lịch quốc tế vào Việt Nam tăng nhanh. Thời kỳ này Việt Nam trở thành một điểm du lịch mới lạ và hấp dẫn ở khu vực Đông Nam á, thu hút ngày càng nhiều khách du lịch với nhiều mục đích khác nhau. Phần lớn trong số họ (40% - 50%) đến Việt Nam để tham quan du lịch, tham quan một đất nước có nhiều danh lam thắng cảnh, có nền văn hoá đậm đà bản sắc dân tộc. Hạ Long là một trong những điểm hấp dẫn được nhiều du khách nhất khi đến Việt Nam . Có người nói: “ Đến Việt Nam mà không đến Hạ Long thì coi như chưa đến”. Thời kỳ này du lịch Quảng Ninh bắt đầu có những khởi sắc đáng kể. Một loạt các nhà khách, nhà nghỉ của các bộ ngành đoàn thể đã được chuyển thành khách sạn. Cùng với chủ trương khuyến khích phát triển đa dạng các thành phần kinh tế, hàng loạt các nhà nghỉ, khách sạn tư nhân ra đời như nấm sau mưa. Chỉ trong vòng 2 đến 3 năm khu vực Bãi Cháy đã mọc lên vài chục khách sạn tư nhân phục vụ cho nhu cầu lưu trú của khách. Mặc dù các khách sạn mọc lên rất nhiều nhưng cái thiếu của nghành du lịch Quảng Ninh chính là những khách sạn qui mô, có tầm cỡ và tiêu chuẩn quốc tế. Hầu hết các khách sạn ở Quảng Ninh lúc bấy giờ đều có qui mô nhỏ dẫn đến tình trạng phải thường xuyên xé lẻ các đoàn khách. Đầu những năm 90 cũng là thời kỳ khách du lịch thương mại đến Việt Nam nói chung và Quảng Ninh nói riêng rất nhiều. Họ đến để kìm kiếm cơ hội kinh doanh tại một đất nước mới thực hiện chính sách mở cửa. Với các vị khách này thì nhu cầu về nơi ở, nghỉ ngơi, giải trí là rất cao. Trong khi đó các cơ sở lưu trú ở Quảng Ninh chưa thể đáp ứng được hết những đòi hỏi của đối tượng khách này. Chính vì vậy cần phải có một nguồn vốn lớn, đặc biệt là nguồn vốn nước ngoài đầu tư vào lĩnh vực này. Nhưng mặc dù từ năm 1991 – 1994 có rất nhiều các đoàn khách quốc tế dến tham quan và tìm hiểu cơ hội đầu tư tại Quảng Ninh nhưng các nhà đầu tư vẫn tỏ ra e ngại đối với lĩnh vực du lịch. Bởi vì, du lịch Quảng Ninh lúc đó thiếu tầm nhìn chiến lược, không có một hoạt động quảng bá nào về những thế mạnh của mình cũng như hoạch định một sự phát triển bền vững trong tương lai. Đồng thời cơ sở hạ tầng của các khu du lịch vẫn còn quá yếu kém, vấn đề điện, nước vào mùa hè ( mùa có đông khách du lịch nhất) luôn làm đau đầu các nhà kinh doanh. Đó là trong lĩnh vực khách sạn, còn trong lĩnh vực vui chơi giải trí cũng không có gì khả quan hơn. Du khách đến Hạ Long sau một buổi ngồi trên thuyền ngắm cảnh vịnh khi lên bờ cũng chảng biết đi đâu, vui chơi gì vào ban đêm. Như vậy trong suốt giai đoạn 1986 – 1994 cả ngành du lịch Quảng Ninh không nhận được bất cứ một dự án đầu tư nước ngoài nào. 2. Giai đoạn từ năm 1994 đến nay Có thể nói rằng giai đoạn từ năm 1994 đến nay là giai đoạn cất cánh của du lịch Quảng Ninh. Kể từ khi vịnh Hạ Long được công nhận là di sản thiên nhiên thế giới năm tháng 12-1994, khách du lịch đến Quảng Ninh tăng nhanh, năm sau cao hơn năm trước. Đặc biệt là vào tháng 11-2000 khi Hạ Long được đăng quang di sản thế giới lần thứ 2 với giá trị ngoại hạng về địa chất thì lại càng khẳng định vị thế của mình như một trung tâm du lịch lớn trên toàn quốc. Bảng 2. Số lượng khách du lịch đến Quảng Ninh giai đoạn 1997-2000 Đơn vị : lượt người Năm Chỉ tiêu 1997 1998 1999 2000 Tổng số khách 357.868 384.736 1.116.000 1.500.856 (% tăng) 8% 190% 34% Khách quốc tế 150.582 151.826 441.739 553.000 (% tăng) 1% 191% 25% Khách nội địa 207.286 232.910 674.261 947.856 (% tăng) 12% 189% 41% Nguồn: Báo cáo tổng kết du lịch Quảng Ninh năm 1997, 1998… Tốc độ tăng trưởng khách du lịch đến Quảng Ninh trong những năm qua quả thật là những con số ngoài mong ước, tốc độ tăng trung bình hằng năm là hơn 30% trong đó khách du lịch quốc tế đến Quảng Ninh ngày càng nhiều. Chỉ tính 3 tháng đầu năm 2001 số lượng khách du lịch đến Quảng Ninh đã là 670.878 lượt người, vượt 57% so với cùng kỳ năm 2000. Với đà này con số khách du lịch tới Quảng Ninh sẽ vượt qua con số 2 triệu lượt người. Tất cả những kết quả đạt được ở trên là do sự nỗ lực của ngành du lịch Quảng Ninh, của các cơ sở kinh doanh du lịch đã tạo được niềm tin nơi khách du lịch. Đường xá, cầu cống, cơ sở hạ tầng đã được cải thiện cơ bản, cộng vào đó là cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ du khách của các doanh nghiệp cũng được nâng cấp và xây dựng mới khá nhiều, trong đó phải kể đến một phần đóng góp không nhỏ của các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài trong lĩnh vực này. Kể từ khi Hạ Long được công nhận là di sản thế giới năm 1994 đến nay đã có 12 Quảng Ninh dự án đầu tư nước ngoài vào lĩnh vực du lịch tại Quảng Ninh với tổng vốn đầu tư là trên 180 triệu USD. Hầu hết các dự án này đã triển khai đây dựng cơ bản với tổng số vốn là 35.443.282 USD tập trung tại các trung tâm du lịch nổi tiếng của tỉnh như: Bãi Cháy, thành phố Hạ Long, thị xã Móng Cái… Bảng 3. Các dự án đầu tư nước ngoài vào du lịch Quảng Ninh ( giai đoạn 1994 đến nay ) Stt Tên dự án Địa điểm Tổng vốn Chủ đầu tư nớc ngoài đầu tư (USD) 1 Khách sạn Móng Cái 10.000.000 Profit Come E,D Hải Ninh- Lợi Lai ( Trung Quốc) 2 Khách sạn Hạ Long 751 Công ty mậu dịch Bắc Hải (Trung Quốc) Hồng Hải Công ty Mỹ Lai 3 Công ty liên doanh quốc tế Hoàng Gia Hạ Long 39.000.000 Đài Loan Khách sạn Orient Vacations 4 Haritage - Hạ Long Hạ Long 4.000.000 Pte.ltd ( Singapore) Khách sạn Siam Infinity 5 Hạ Long - Plaza Hạ Long 11.000.000 Import-Export (Pháp) Công ty liên doanh Hạ Long- Dream SKR International Co 6 Khách sạn Hạ Long 11.000.000 INTOURDECO Gor Hock Guan 7 Công ty TNHH Hạ Long 68.000.000 ( Hàn Quốc) Ngôi sao của Vịnh Hạ Long Resort 8 Công ty tập đoàn Vinh Cơ Hạ Long 22.136.800 Development Pte.Ltd Công ty ĐT và PT Công ty XNK tp 9 khách sạn Móng Cái Móng Cái 5.000.000 Phòng Thành (TQ) Công ty du lịch Panford Development 10 hồ Yên Trung Móng Cái 26.830.000 Ltd ( Hong Kong) Ông Juan Cheng I 11 Uông Bí 5.000.000 ( Đài Loan) Nguồn: Sở du lịch Quảng Ninh Trong các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài trên thì chỉ có công ty du lịch hồ Yên Trung là hình thức đầu tư 100% vốn nước ngoài còn tất cả đều là hình thức liên doanh. Bên Việt Nam tham gia góp vốn chủ yếu dưới dạng đất đai. Các đối tác nước ngoài tham gia hầu hết đều là các công ty của Trung Quốc, Đài Loan, Hồng Kông, Singapore…bởi vì đây là những thị trường gửi khách chính đến Quảng Ninh, do đó các liên doanh có thể nắm bắt được tâm lý, tập quán và sở thích của khách thông qua đó đáp ứng được những nhu cầu của họ trong quá trình nghỉ ngơi, tham quan, giải trí… 2.1 Đầu tư nước ngoài vào lĩnh vực khách sạn Đây là lĩnh vực đầu tư chính của các nhà đầu tư nước ngoài đối với du lịch Quảng Ninh . Kể từ khi Hạ Long được công nhận là di sản thiên nhiên thế giới lần thứ nhất thì lượng khách đến Quảng Ninh tăng không ngừng và nhu cầu lưu trú do đó cũng tăng theo. Chính vì vậy mà hệ thống khách sạn của Quảng Ninh không đã không đủ để đáp ứng những nhu cầu đó. Lần lượt đã có rất nhiều những nhà đầu tư nước ngoài nhảy vào lĩnh vực này. Kết quả là hàng loạt các khách sạn liên doanh có qui mô lớn, hiện đại ra đời góp phần đáp ứng cho nhu cầu của một lượng khách lớn và những đối tượng khách cao cấp. Hiện tại năng lực lưu trú thực tế tại khu vực Bãi Cháy tập trung tại 6 khách sạn lớn với tổng số phòng là 800 trong đó có 2 khách sạn liên doanh tiêu chuẩn cao là Haritage-Hạ Long và Hạ Long-Plaza chiếm gần 400 phòng hiện đại. Đây là 2 liên doanh về khách sạn hoạt động sớm nhất ở Quảng Ninh và bước đầu hoạt động đã đạt được những thành công nhất định. Khách sạn Haritage-Hạ Long là khách sạn liên doanh giữa tổng công ty than Việt Nam và công ty Orient Vacations Pte.Ltd của Singapore với tổng vốn đầu tư là 7,5 triệu USD. Khách sạn được bắt đầu xây dựng từ cuối năm 1994 và chính thức hoạt động từ tháng 10-1995 với 30 phòng. Hiện nay, sau khi hoàn thành khách sạn cao 8 tầng với 101 phòng nghỉ hiện đại, tiện nghi, đạt tiêu chuẩn quốc tế, tất cả đều nhìn ra vịnh Hạ Long kỳ vĩ. Khách sạn thật nổi bật nhờ kiến trúc riêng biệt, độc đáo giữa một khu vực có mật độ khách sạn dày đặc nhất khu du lịch Bãi Cháy. Khách sạn Haritage-Hạ Long là khách sạn đầu tiên ở Quảng Ninh được tổng cục du lịch Việt Nam xếp hạng 4 sao và được đánh giá cao về cơ sở vật chất và dịch vụ. Khách sạn có hai nhà hàng Âu, á với tổng số 250 chỗ luôn sẵn sàng phục vụ những món đặc sản biển, một phòng họp quốc tế 300 chỗ trang thiết bị hiện đại đáp ứng được các cuộc họi thảo quốc tế, trung tâm chăm sóc phục hồi sức khoẻ, vip bar… đã tạo được sự đa dạng, thu hút khách đến nghỉ ngơi, vui chơi giải trí… Trong quá trình hoạt động của mình khách sạn cũng đã gặp không ít những khó khăn. Ngay từ những năm đầu khi mới đi vào hoạt động khách sạn đã phải những trở ngại đầu tiên đó là cuộc khủng hoảng tiền tệ châu á năm 1997. Khách du lịch đến Quảng Ninh giảm sút khiên công suất sử dụng buồng phòng quá thấp, khách sạn bị thua lỗ triền miên. Trong 2 năm 1998 và 1999 khách sạn đã phải cắt giảm ngày công lao động, tiền lương của một vài bộ phận nhân viên, nợ tiền điện, tiền thưởng của người lao động tới 3 tháng. Ngoài nguyên nhân do ảnh hưởng của cuộc khủng hoảng thì cũng do “ông chủ” người nước ngoài quá cứng nhắc khi ban hành cơ chế, giá cả đặt ra xa vời với thực tế thị trường. Trong khi các khách sạn nhà nước vẫn có khả năng thu hút được một lượng khách lớn thì Haritage-Hạ Long vẫn “vườn không nhà trống”. Bắt đầu từ năm 2000, sau khi Haritage-Hạ Long có vị giám đốc mới là người Việt Nam thì khách sạn bắt đầu “ăn nên làm ra”. Doanh thu trong năm đạt gần 1,45 triệu USD, tăng 25% so với năm 1999; công suất sử dụng buồng phòng đạt 68,5% tăng 47%. Khách sạn đã nộp ngân sách nhà nước 1,64 tỷ đồng, bước đầu có lãi là 311 triệu đồng và tạo ra thu nhập khá ổn định cho 165 nhân viên. Có được kết quả này là do khách sạn đã bám sát thị trường, áp dụng giá cả linh hoạt, ưu tiên khách Việt Nam nên thu hút đợc đông đảo khách nội địa. Theo dự tính đến hết năm 2001, khách sạn sẽ đón được 45.000 lượt khách, công suất sử dụng buồng phòng trên 70%. Mặc dù là một khách sạn liên doanh với nước ngoài nhưng tại Haritage-Hạ Long đang tồn tại một chi bộ Đảng và tổ chức công đoàn. Đây là một điểm sáng hiếm có trong các liên doanh nước ngoài tại Việt Nam. Tổ chức công đoàn của khách sạn rất quan tâm bảo vệ đời sống cho người lao động. Khách sạn không những mua bảo hiển y tế và đóng bảo hiểm xã hội mà còn mua cả bảo hiểm thân thể cho người lao động. Hiện nay, khách sạn đang áp dụng phương pháp quản lý mới phù hợp trong cơ chế thị trường có sự cạnh tranh, với mục tiêu đạt hiệu quả cao trongkinh doanh và đạt chất lượng dịch vụ quốc tế ngang tầm khu vực và thế giới. Có thể nói, khách sạn Haritage-Hạ Long hiện nay đang là một đại diện tiêu biểu trong các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài vào lĩnh vực khách sạn của ngành du lịch Quảng Ninh. Trong khi Haritage-Hạ Long khá vất vả trong những bước đi đầu thì khách sạn liên doanh Hạ Long-Plaza lại đạt được những thành công đáng kể. Khách sạn Hạ Long-Plaza là liên doanh giữa công ty ĐTPTSX Hạ Long với đối tác Siam Infinity Import-Export của Pháp với tổng vốn đầu tư là 11 triệu USD. Khách sạn được bắt đầu khởi công xây dựng từ năm 1996 và đi vào kinh doanh từ năm 1998. Ngay từ năm đầu kinh doanh, khách sạn đã có lãi và nộp ngân sách nhà nước đầy đủ. Trong năm 2000, khách sạn đã đạt được tổng doanh thu hơn 1 triệu USD trong đó lãi 1,6 tỷ đồng và nộp cho ngân sách nhà nước 1,4 tỷ đồng. Công suất sử dụng buồng phòng ở Hạ Long-Plaza khá cao trên 70%, chủ yếu phục vụ cho đối tượng khách cao cấp với giá phòng trung bình trên 50 USD một đêm. Nằm ở một vị trí đẹp khách sạn Hạ Long-Plaza nổi bật với chiều cao 11 tầng gồm gần 200 phòng đạt tiêu chuẩn quốc tế, trang bị hiện đại; là nơi thường xuyên được tổ chức các hội thảo quốc tế về Hạ Long. Các dịch vụ bổ trợ như nhà hàng, khu thể thao, vui chơi giải trí của khách sạn luôn làm thỏa mãn những vị khách khó tính nhất. Đội ngũ nhân viên phục vụ tại khách sạn đều là những người có tay nghề cao bao gồm 145 nhân viên, đời sống được quan tâm chu đáo. Các dịp lễ tết của Việt Nam khách sạn đều có những mức thưởng xứng đáng. Đây có thể coi là một điển hình kinh doanh có hiệu quả của các liên doanh tại Quảng Ninh trong lĩnh vực du lịch. Bên cạnh 2 khách sạn liên doanh trên, một số khách sạn khác cũng đã đi vào hoạt động như: khách sạn Hải Ninh-Lợi Lai tại thị xã Móng Cái là liên doanh giữa công ty ngoại thương Hải Ninh và công ty Profit Come E,D của Thượng Hải, Trung Quốc; khách sạn Hồng Hải tại thành phố Hạ Long là liên doanh giữa công ty du lịch dịch vụ Hòn Gai với đối tác là công ty mậu dịch Bắc Hải, Trung Quốc… ngoài ra còn khá nhiều liên doanh khách sạn khác đang trong quá trình xây dựng: khách sạn Intuordeco thành phố Hạ Long giữa công ty xuất nhập khẩu Quảng Ninh và Gor Hock Guan của Hàn Quốc có vốn đầu tư lớn nhất vào du lịch Quảng Ninh là 68 triệu USD; 1 khách sạn 5 sao vừa mới được khởi công ở Móng Cái ngày 4/11/2000 là kết quả của sự hợp tác giữa công ty đầu tư và phát triển khách sạn Móng Cái và công ty PanFord của Hồng Kông với tổng vốn đầu tư là 26,8 triệu USD, là một trong 3 công trình có vốn đàu tư nước ngoài vào du lịch lớn nhất tại Quảng Ninh; một khách sạn nổi liên doanh với Hồng Kông dự kiến sẽ hoàn thành vào tháng 12 năm nay tại Tuần Châu… Ngoài ra, trong kho “dự trữ” của hệ thống khách sạn bên bờ Bãi Cháy còn một số dự án lớn được cấp giấy phép đầu tư như: khách sạn 5 sao của công ty quốc tế Hoàng Gia, làng biệt thự Royal… cho tới thời điểm này đã sẵn sàng tiến hành nhưng vẫn chưa có thể giải phóng được mặt bằng. Như vậy, cho đến nay số các dự án có vốn đầu tư nước ngoài vào lĩnh vực khách sạn ở Quảng Ninh hầu hết đã khởi công hoặc bước vào kinh doanh. Các dự án trong giai đoạn gần đây có quy mô và số vốn đầu tư rất lớn, chủ yếu là xây dựng khách sạn 5 sao. Trong tương lai gần, các khách sạn này sẽ đáp ứng cho nhu cầu lưu trú của số lượng khách lớn, đặc biệt là lượng khách du lịch quốc tế đến Hạ Long ngày càng tăng. Hiện nay, trong khi hầu như tất cả các tỉnh, thành phố trên cả nước đã bão hoà và thừa khách sạn (như Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh…) thì ngược lại tại trung tâm du lịch Bãi Cháy, thành phố Hạ Long hiện tượng thiếu phòng khách sạn vẫn thường xuyên xảy ra nhất là vào các dịp tết, lễ hội và những ngày nghỉ cuối tuần. Hiện tại khu du lịch Bãi Cháy có 1600 phòng khách sạn các loại, trong đó có 1300 phòng đủ tiêu chuẩn đón khách quốc tế. Cho dù có khai thác hết công suất thì năng lực lưu trú của cả khu vực cũng chỉ phục vụ được 3000 lượt khách mỗi ngày. Trong khi đó váo các dịp lễ, tết, những ngày nghỉ cuối tuần nhất là vào những ngày hè, hệ thống khách sạn thường xuyên phải chịu áp lực quá tải, có lúc số lượng khách có nhu cầu lưu trú nhiều khi lên đến 4000-5000 người. Việc thiếu phòng là hoàn toàn tất yếu. Như vậy, đây vẫn thực sự là một mảnh đất màu mỡ cho các nhà đầu tư, đặc biệt là các nhà đầu tư nước ngoài trong thế kỷ 21. 2.2. Đầu tư nước ngoài vào lĩnh vực vui chơi giải trí Có thể nói, lĩnh vực vui chơi giải là một khâu yếu kém của du lịch Việt Nam nói chung và Quảng Ninh nói riêng. Hình thức vui chơi giải trí đơn điệu, qui mô nhỏ, không có các khu vui chơi giải trí tổng hợp với nhiều hình thức vui chơi giải trí đa dạng, chính vì vậy làm hạn chế thời gian lưu trú của khách cũng như kết quả king doanh du lịch . Các trung tâm vui chơi giải trí hầu như không có hoặc mới chỉ đáp ứng được nhu cầu của khách du lịch nội địa, phần lớn các khách du lịch quốc tế tới đây đều phàn nàn về điều này. Trong khi đó theo thống kê của các nước phát triển như Mỹ, Hồng Kông, Singapore… thì doanh thu từ vui chơi giải trí luôn chiếm tỷ trọng cao trong tổng doanh thu từ du lịch , chỉ đứng sau doanh thu từ lưu trú. Tính đến nay, trong lĩnh vực vui chơi giải trí, với 10 triệu USD đã bỏ ra, công viên quốc tế Hoàng Gia được coi là dự án đầu tư lớn nhất phục vụ cho trung tâm du lịch Hạ Long. Công viên quốc tế Hoàng Gia là một phần trong dự án liên doanh giữa công ty xuất nhập khẩu Hòn Gai và công ty Mĩ Lai của Đài Loan với tổng vốn đầu tư là 39 triệu USD. Công viên được bắt đầu khởi công xây dựng từ cuối năm 1994 tại một vị trí đẹp nhất dọc theo bờ biển Bãi Cháy dài 1,5 km,rộng 8 ha. Công viên gồm 3 khu chính là: Khu A, được gọi là bãi tắm tự do, có chiều dài 400 m. Trên cơ sở bãi tắm Bãi Cháy cũ công ty đã đổ trên 10 vạn m3 cát sạch được trở từ mỏ cát Vân Hải về. Khu này được phục vụ miễn phí cho các du khách. Khu B và khu C là khu trung tâm của công viên, là nơi mà công ty tập trung đầu tư. Bên trong khu B được đầu tư rất công phu: tất cả từ cỏ, cây, hoa, lá…đều được tuyển chọn kỹ từ rất nhiều nơi như: cỏ nhung, hoa hồng Pháp, nhũ đá Ninh Bình… Công viên có dãy nhà trưng bày hàng trăm loài xương rồng và hơn 600 loài phong lan, trong đó có rất nhiều loài quí hiếm vài triệu đồng/cây, có giỏ phong lan vài chục USD như Trứng Rồng, lan Vũ Nữ… Khách có thể tản bộ, dạo trên những con đường nát gạch lá dừa đỏ au, sạch sẽ; đồng thời có thể phóng tầm mắt ngắm nhìn Hạ Long từ trong công viên; tham gia các trò chơi từ dân tộc đến hiện đại… Ngoài ra, du khách còn có thể lên tàu đi chừng 3 km để đến vườn thú trên biển cuả công viên. Trước đây, đảo Rều là một hòn đảo nhỏ bị bỏ hoang, heo hút. Công ty Hoàng Gia đã đầu tư để biến nó thành một hòn đảo đêm ngày rộn rã tiếng chim. Tại đây có rất nhiêu loài chim, thú quý hiếm như công trắng ấn Độ, ngựa lùn, chồn trắng, đà điểu… Đến với công viên Hoàng Gia, du khách còn được tận hưởng một bầu không khí đậm đà bản sắc dân tộc Việt Nam. Công viên có đội ca múa dân tộc phục vụ các tiết mục văn hoá của các dân tộc thiểu số, có đội múa rối nước, có phòng trưng bày mĩ thuật của nhiều danh hoạ nổi tiếng Việt Nam… Đây thực sự là một điểm dừng chân lý tưởng cho các du khách, đặc biệt là các du khách quốc tế khi đến Hạ Long. Công viên chính thức đi vào hoạt động từ tháng 5-1998 và đã thu hút được sự chú ý của du khách. Lúc đầu giá vào cửa là 60.000 đồng/người sau đó giảm xuống 20.000đồng/người nhưng số lượng khách tham quan rất ít. Thời gian đầu hoạt động công ty bị lỗ rất nặng, mỗi tháng công ty phải chi phí khoảng 400 triệu đồng để trả lương cho công nhân, tiền điện, tiền nước nhưng chỉ thu về được vài ba triệu. Trong khi nếu muốn thu hồi vốn trong vòng 10 năm thì mỗi năm công ty phải thu lãi ròng 12 tỷ đồng. Mặc dù bị thua lỗ nhưng đời sống của người lao động ở đây vẫn được đảm bảo. Hiện tại công ty có 423 lao động có thu nhập khá ổn định, quyền lợi được đảm bảo. Công ty mua bảo hiểm y tế, bảo hiểm xã hội cho người lao động, mọi lao động đều được ký hợp đồng, có thoả ước lao động tập thể, có công đoàn cơ sở. Công ty liên doanh quốc tế Hoàng Gia là một trong số ít các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài tại Quảng Ninh thực hiện tốt luật pháp Việt Nam, vừa đảm bảo kinh doanh vừa bảo vệ tốt môi trường sinh thái. Trong vài năm tới, đây vẫn là công viên du lịch lớn nhất ở Quảng Ninh góp phần giữ chân du khách ở lại lâu hơn khi tới đây. Sau công ty liên doanh Hoàng Gia, đã có một số liên doanh khác được hình thành trong lĩnh vực vui chơi giải trí ở Quảng Ninh. Các liên doanh này đã bắt tay vào xây dựng cơ bản và sẽ hoàn thành trong một vài năm tới để phục vụ du khách. Câu lạc bộ trình diễn cá heo, hải cẩu, sư tử biển trên đảo Tuần Châu. Đây là liên doanh giữa công ty Âu Lạc với công ty UTRISH DOLPHINARINMN , cộng hoà liên bang Nga. Vốn đầu tư cho xây dựng là 12 tỷ đồng với diện tích mặt nước sử dụng là 1200 m2 . ở đây sẽ có 4 cá heo, 1 hải cẩu và một sư tử biển tham gia trình diễn. Ngoài ra còn có dịch vụ y tế dùng cá heo chữa bệnh trầm cảm cho du khách. Hiện nay liên doanh đang trong giai đoạn xây dựng hồ nuôi cá, hy vọng rằng đây sẽ là một điểm thu hút được số lượng lớn khách du lịch khi hoàn thành. Công ty du lịch hồ Yên Trung cũng đã bắt tay vào xây dựng. Đây là doanh nghiệp 100% vốn nước ngoài duy nhất đầu tư vào du lịch Quảng Ninh. Vốn đầu tư là 5 triệu USD bởi ông Juan Cheng I người Đài Loan. Đây là một khu giải trí thư giãn với vườn cây, ao cá, rừng thông, sân golf… một nơi nghỉ ngơi tuyệt vời cho những du khách cần tìm sự yên tĩnh. Ngoài ra còn một số dự án khác đã được cấp giấy phép, chuẩn bị đi vào triển khai như : công ty liên doanh Ngôi sao của Vịnh với vốn đầu tư gần 23 triệu USD. Công ty sẽ xây dựng một khu vui chơi giải trí trên biển với những trò chơi mạo hiểm như canô nước, lướt sóng hay lặn xuống lòng đại dương… hay dự án xây dựng đường cáp treo lên Yên Tử… Như vậy, bên cạnh lĩnh vực đầu tư truyền thống vào các cơ sở lưu trú, các khách sạn thì trong thời gian gần đây đã có rất nhiều các dự án đầu tư nước ngoài vào lĩnh vực vui chơi giả trí tại Quảng Ninh. Trong khi ở hầu hết các trung tâm du lịch lớn của cả nước, đầu tư nước ngoài trong lĩnh vực này còn ít thì đây chính là tín hiệu đáng mừng cho du lịch Quảng Ninh trên con đường chinh phục, lưu giữ khách ở lại lâu hơn cũng như tạo ra “bộ mặt” riêng cho mình. 3. Nguyên nhân của việc gia tăng các dự án đầu tư nước ngoài vào du lịch Quảng Ninh trong giai đoạn sau năm 1994. Những thành công trong quá trình hội nhập và hợp tác quốc tế Có thể nói, với những thành công trong tiến trình hội nhập quốc tế của Việt Nam như gia nhập ASEAN, tham gia vào diễn đàn kinh tế châu á Thái Bình Dương (APEC), AFTA… hay nối lại quan hệ với Trung Quốc, bình thường hoá quan hệ với Mỹ… đã góp phần thu hút một lượng lớn khách du lịch, cũng như các nhà đầu tư nước ngoài đến Việt Nam. Nếu như những năm trước 1990, khách du lịch quốc tế đến Việt Nam chủ yếu là các đoàn khách Đông Âu, Liên Xô cũ…thì bước sang thời kỳ đổi mới, thị trường gửi khách tới nước ta đã rhay đổi căn bản. Khách đến từ các thị trường truyền thống giảm hẳn, thay vào đó là là khách đến từ các nước châu á Thái Bình Dương như: Đài Loan, Nhật Bản, Hồng Kông, Trung Quốc… các nước ASEAN, các nước Tây Âu như: Anh, Pháp, Đức… và Bắc Mỹ như: Mỹ, Canada… Hạ Long, Quảng Ninh là một địa chỉ không thể bỏ qua của các đối tượng khách này. Theo ước tính 30% khách du lịch quốc tế đến Việt Nam đều đến Hạ Long. Trong đó nhiều nhất là đối tượng khách Trung Quốc đến bằng đường bộ và đường biển. Hàng tuần có tàu Super Star-Leo (Malaysia) sức chứa gần 4000 người đến từ Hồng Kông, tàu Tân Thượng Hải sức chứa gần 1500 người cập cảng Quảng Ninh. Ngoài ra Pháp, Singapore, Đài Loan, Thái Lan…cũng là những thị trường gửi khách quan trọng. Đây là những đối tượng khách khó tính, đòi hỏi dịch vụ cũng như các sản phẩm du lịch có chất lượng cao đồng thời lại cũng là những đối tượng có khả năng chi trả cao. Vì thế các nhà đầu tư nước ngoài đã nắm bắt rất nhanh những cơ hội này và nhảy vào kinh doanh tại Quảng Ninh. Bên cạnh đó, trong quá trình phát triển nhằm nâng cao chất lượng của các sản phẩm du lịch, Quảng Ninh đã không ngừng mở rộng quan hệ với các tổ chức, các hãng, các vùng du lịch… trên thế giới. Du lịch Quảng Ninh đã lập quan hệ hợp tác với cục du lịch Quảng Tây, Vân Nam; các cơ quan du lịch của các thành phố Bắc Hải, Đông Hưng, Phòng Thành, Nam Ninh, một số hãng lữ hành quốc tế Trung Quốc…kết nghĩa với vùng Bastia của Pháp… là thành viên của hiệp hội các vịnh đẹp trên thế giới, chi hội PATA Việt Nam… Thông qua các quan hệ hợp tác quốc tế trên du lịch Quảng Ninh đã có dịp quảng bá và giới thiệu các tiềm năng du lịch của mình với các nhà đầu tư nước ngoài qua đó đã tranh thủ được nguồn vốn, kinh nghiệm quản lý, nguồn khách, đẩy mạnh xúc tiến du lịch và hội nhập quốc tế. Môi trường đầu tư quốc tế tại Quảng Ninh đã có sức hấp dẫn các nhà đầu tư nước ngoài. Mặc dù hiện nay, vẫn nằm trong tình trạng khó khăn chung của môi trường đầu tư nước ngoài tại Việt Nam như: hệ thống pháp luật chồng chéo, việc thực thi luật không đồng bộ, thủ tục hành chính rườm rà… xong môi trường đầu tư nước ngoài ở Quảng Ninh vẫn có sức hấp dẫn riêng của nó đối với các nhà đầu tư nước ngoài. Với vị trí đặc biệt là một tỉnh có đường biên giới với nước bạn Trung Quốc và có nhiều tiềm năng đặc biệt, Quảng Ninh đã giành được rất nhiều những ưu ái mà chính phủ giao cho trong quá trình kêu gọi vốn đầu tư nước ngoài. Quảng Ninh có quyền cấp giấy phép cho các dự án đầu tư nước ngoài có tổng vốn đầu tư nhỏ hơn 5 triêụ USD. Đây thực sự là một điều kiện thuận lợi cho các nhà đầu tư nước ngoài, bởi vì nó sẽ tiết kiệm cho họ rất nhiều thời gian và tiền bạc, không phải qua nhiều cửa ải phức tạp xin cấp giấy phép như trước đây. Đồng thời, Quảng Ninh cũng có thể tự chủ hơn trong việc tiếp nhận các dự án đầu tư nước ngoài. Thị xã Móng Cái là nơi đầu tiên được chính phủ giao cho trọng trách thực hiện chính sách ưu tiên đầu tư giành cho các nhà đầu tư nước ngoài vào khu vực kinh tế cửa khẩu. Các nhà đầu tư nước ngoài vào khu vực này sẽ được giành cho những ưu đãi hết sức đặc biệt như: được hưởng mức thuế thu nhập doanh nghiệp thấp nhất trong thời hạn 4 năm từ khi doanh nghiệp bắt đầu phải nộp thuế thu nhập doanh nghiệp, được giảm 50% giá thuê đất và mặt nước so với khung giá hiện hành, được hưởng mức chuyển lợi nhuận ra nước ngoài thấp nhất, thủ tục xuất nhập cảnh thuận lợi… Với những ưu đãi trên chính là một nguyên nhân quan trọng thu hút các nhà đầu tư nước ngoài vào du lịch Quảng Ninh trong thời vừa qua. Như vậy, đây có thể coi là 2 nguyên nhân chính làm gia tăng các dự án đầu tư nước ngoài vào du lịch Quảng Ninh trong giai đoạn sau năm 1994 và thời gian tới trong tương lai. 4. Tác động của hoạt động đầu tư nước ngoài vào du lịch Quảng Ninh. 4.1. Tác động tích cực Mặc dù với thời gian hoạt động chưa lâu nhưng trong quá trình đó, các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài vào du lịch Quảng Ninh đã có những tác động quan trọng đối với sự phát triển của ngành du lịch Quảng Ninh nói riêng cũng như kinh tế xã hội Quảng Ninh nói chung. Với sự xuất hiện của các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài trong lĩnh vực du lịch đã tạo ra các sản phẩm du lịch có chất lượng quốc tế phục vụ đối tượng khách có khả năng chi tiêu cao. Nếu như các khách sạn của nhà nước ở Quảng Ninh hiện nay cũng chỉ đạt cao lắm là 3 sao thì các khách sạn liên doanh đều là những khách sạn 4,5 sao với trang thiết bị hiện đại, những dịch vụ hoàn hảo, tối tân… và đội ngũ nhân viên có tay nghề cao luôn tận tình phục vụ khách, có thể làm thoả mãn bất kỳ một vị khách khó tính nào. Các doanh nghiệp này đã giải quyết một lực lượng lao động đáng kể tại địa phương. Hầu hết các khách sạn liên doanh, khu vui chơi giải trí có vốn đầu tư nước ngoài ở Quảng Ninh đếu tiếp nhận một số lượng lớn lao động Việt Nam như: công viên Hoàng Gia có 423 người; khách sạn Hạ Long-Plaza có 145 người, khách sạn Haritage-Hạ Long có người…Trong tương lai khi các dự án khác về du lịch đi vào hoạt động sẽ bổ sung một lượng công ăn việc làm lớn hơn nữa cho người lao động. Các liên doanh về du lịch hình thành đã tạo ra một cảnh quan, diện mạo đẹp cho thành phố. Những khách sạn cao tầng với lối kiến trúc đặc sắc, hiện đại; những khu công viên, vui chơi giải trí đã tôn thêm vẻ đẹp cho các khu du lịch. Nếu như trước đây khu bãi tắm Bãi Cháy chỉ toàn là phi lao loà xoà, hàng quán nhếch nhác… thì sau khi công viên Hoàng Gia được xây dựng xong đã tạo ra một khuôn viên tuyệt vời với các hàng quán dịch vụ chất lượng cao, hoạt động có nề nếp… Đóng góp ngân sách địa phương Mặc dù các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài mới đi vào hoạt động, doanh nghiệp có lãi, doanh nghiệp không nhưng tất cả đều tuân thủ đúng đắn luật pháp Việt Nam, nộp thuế nhà nước đầy đủ. Năm 2000 vừa qua, một số liên doanh trong lĩnh vực khách sạn du lịch đã có những đóng góp nhất định vào ngân sách của địa phương như: khách sạn Hạ Long-Plaza là 1,4 tỷ đồng; khách sạn Haritage-Hạ Long là 1,64 tỷ đồng, công ty Hoàng Gia là hơn 300 triệu đồng… nếu so với một liên doanh nước ngoài khác là công ty dầu thực vật Cái Lân nộp ngân sách gần 20 tỷ thì các con số kia chưa phải là nhiều nhưng nó cũng có một ý nghĩa quan trọng để khẳng định hiệu quả kinh doanh của các doanh nghiệp du lịch có vốn đầu tư nước ngoài tại Quảng Ninh trong thời gian qua. Tạo động lực cho các doanh nghiệp khác vươn lên Từ khi các liên doanh nước ngoài đi vào hoạt động, các doanh nghiệp nhà nước, tư nhân hoạt động trong lĩnh vực du lịch tại Quảng Ninh đã phải đối mặt với sự cạnh tranh quyết liệt. Để có thể tồn tại bắt buộc các doanh nghiệp này phải không ngừng nâng cao chất lượng các sản phẩm du lịch của mình. Từ đó, nâng cao chất lượng chung của cả ngành. Thực tế đã chứng minh, mặc dù với sự xuất hiện của các khách sạn Haritage-Hạ Long hay Hạ Long-Plaza… ở khu vực Bãi Cháy nhưng các khách sạn nhà nước như Hạ Long 1, Hạ Long 2, Vịnh Hạ Long, Bạch Đằng… vẫn thu hút được lượng khách lớn. Công suất sử dụng buồng phòng trên 70%, đồng thời chất lượng dịch vụ của các khách sạn cung cấp ngày càng cải tiến, tạo được niềm tin của các hãng lữ hành, các du khách trong nước và quốc tế. Góp phần bảo vệ môi trường sinh thái khu du lịch Có thể nói đói với các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài trong lĩnh vực du lịch ý thức bảo vệ môi trường là rất tốt. Tất cả các khách sạn liên doanh đều có hệ thống xử lý nước thải, chất thải rất hiện đại. Rác thải đều được xử lý trong ngày trước khi đổ. Công viên Hoàng Gia là người đi đầu trong bảo vệ môi trường. Trong quá trình xây dựng công ty đã lắp đặt hàng ngàn mét cống thoát nước, nước sinh hoạt và nước tự nhiên đều được xử lý trước khi chảy ra vịnh, cây xanh được trồng khắp nơi, rác thải của khách du lịch được công ty cử người thu gom hàng ngày với khối lượng rất lớn…Vì vậy mà khu du lịch Bãi Cháy hiện nay đã sạch sẽ hơn tạo cảm giác rất thoải mái cho khách khi dạo chơi tại đây. 4.2. Tác động tiêu cực Bên cạnh những mặt tích cực mà các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài mang lại, cũng không tránh khỏi những tác động xấu đối với đời sống xã hội. Trong đó tác động rõ rệt nhất là những ảnh hưởng tới giá trị văn hoá, tới những phong tục tập quán, tới các giá trị đạo đức của cuộc sống, tới những thuần phong mỹ tục…đã có từ rất lâu đời của dân tộc Việt Nam. Ngay như tại công viên Hoàng Gia, mặc dù có rất nhiều các khu vực giải trí mang tính dân tộc cao vẫn không tránh khỏi những nhược điểm gây phản cảm đối với du khách. Nhiều người công nhận là công viên được xây dựng đẹp nhưng lại không mang một dáng dấp gì Việt Nam trong đó. Hầu hết các toà nhà trong công viên đều được xây dựng theo lối kiến trúc của Trung Quốc. Cộng với nó là sự hiện diện của sàn nhảy Disco quere ngay mặt ngoài của công viên. Biết rằng nhảy là một hình thức giải trí văn minh nhưng tại đây mặc dù với diện tích rất khiêm tốn chỉ chừng 150 m2 mà hàng đêm có tới hàng trăm con người cả tây lẫn ta chen chúc, khói thuốc mù mịt. ẩn sau nó là bao nhiêu những tệ nạn xã hội đang tồn tại như nghiện hút, mại dâm mà đã từng có bài báo phanh phui. Có thể nói đây chỉ là một trong những mặt trái rõ nét nhất mà đầu tư nước ngoài trong du lịch Quảng Ninh mang lại trong thời gian vừa qua. Trong thời gian tới đây, chắc chắn nó sẽ còn bộc lộ nhiều tác động tiêu cực tới các mặt của đời sống xã hội. Vì vậy, cần phải chủ động phán đoán cũng như có những giải pháp xử lý thích hợp, hạn chế tối đa hậu quả mà các tác động này mang lại, để đầu tư nước ngoài thực sự mang lại hiệu quả thiết thực nhất cho du lịch Quảng Ninh nói riêng và kinh tế xã hội của Quảng Ninh nói chung. Phần III Phương hướng và giải pháp thu hút Đầu tư nước ngoài vào du lịch quảng Ninh I. Những tồn tại cần giải quyết và phương hướng thu hút đầu tư nước ngoài vào du lịch Quảng Ninh. 1. Các cơ sở lưu trú Như chúng ta đã phân tích ở trên, với tốc độ tăng trưởng khách du lịch nhanh và mạnh như hiện nay, du lịch Quảng Ninh đang phải đối mặt với tình trạng thiếu hụt buồng, phòng khách sạn trầm trọng. Đồng thời với sự tồn tại tình trạng các khách sạn tư nhân tự tiện nâng giá, chèn ép khách du lịch vào những ngày đông khách, ngành du lịch Quảng Ninh đã xác định cần phải đầu tư xây dựng hàng loạt các khách sạn trong một vài năm tới. Bên cạnh các nguồn vốn trong nước, ngành tập trung thu hút các nguồn vốn đầu tư từ bên ngoài, nhằm tạo ra các cơ sở lưu trú có quy mô lớn đạt tiêu chuẩn cao, trình độ quản lý tiên tiến để hướng tới những sản phẩm du lịch mang tầm cỡ khu vực và quốc tế. Bảng 4. Danh sách các khách sạn cần gọi vốn đầu tư nước ngoài Stt Tên dự án Địa điểm Thông số kỹ thuật Vốn đầu tư (triệu USD) Hình thức 1 Ks Vườn Đào Hạ Long 4 sao, 120 phòng 30 Liên doanh 2 Ks Tiên Long Hạ Long 4 sao, 120 phòng 10 Liên doanh 3 Ks Long Thịnh Hạ long 3 sao, 100 phòng 5 Liên doanh 4 Ks Bến Đoan Hạ Long 3 sao, 150 phòng 5 Liên doanh 5 Olympic Hill Hotel Hạ Long 5 sao, 100 phòng 20 100% Nguồn: Sở du lịch Quảng Ninh Với sự ra đời của các dự án trên chắc chắn sẽ từng bước đáp ứng cho lượng khách du lịch đến Quảng Ninh ngày càng tăng. 2. Các khu vui chơi giải trí, dịch vụ bổ trợ Hiện nay, mặc dù số lượng khách du lịch đến Quảng Ninh ngày càng tăng nhưng số ngày họ lưu lại vẫn rất ít. Bởi vì các du khách vẫn chưa tìm được chỗ tiêu tiền phù hợp. Bảng 5. Số ngày khách lưu trú bình quân tại Quảng Ninh Đơn vị: ngày khách Loại khách 1997 1998 1999 Nội địa 1,2 1,31 1,5 Quốc tế 1,28 1,38 1,63 Nguồn: Báo cáo tổng kết ngành du lịch Quảng Ninh 97, 98, 99. Trong những năm qua, số ngày khách lưu trú tại Quảng Ninh tăng nhưng không đáng kể. Trong khi đó theo tính toán thì 1 ngày khách lưu trú bằng 3 ngày khách mới đến. Vì vậy trong những năm tới du lịch Quảng Ninh xác định cần tập trung nhiều vốn đầu tư hơn nữa vào lĩnh vực vui chơi giải trí và các dịch vụ bổ trợ khác như: dịch vụ ăn uống, các trung tâm thương mại, mua sắm… để níu kéo các du khách ở lại lâu hơn. Trong đó có một số dự án lớn cần kêu gọi vốn đầu tư nước ngoài. Bảng 6. Các dự án vui chơi giải trí cần gọi vốn đầu tư nước ngoài STT Tên dự án Địa điểm Lĩnh vực hoạt động Vốn đầu tư (triệu USD) 1 Công viên và dịch vụ vui chơi cho khách trên vịnh Hạ Long Hạ Long Khu vui chơi giải trí trên đảo, trên mặt nước, dưới đáy vịnh 30 2 Công viên vui chơi giải trí và thể thao Hạ Long Công viên và các dịch vụ giải trí 15 3 Sân golf Hoành Bồ Sân golf 18 lỗ 10 Nguồn: Sở du lịch Quảng Ninh Ngoài ra, ngành du lịch Quảng Ninh và ngành thương mại còn phối kết hợp trong việc gọi vốn đầu tư vào các dự án xây dựng các trung tâm thương mại, trung tâm mua bán, siêu thị…mang tầm cỡ quốc tế. Tất cả các dự án này đều với mục đích giữ chân du khách ở lại lâu hơn tại Quảng Ninh. 3. Đầu tư vào các trung tâm du lịch trọng điểm. Ngoài khu du lịch Bãi Cháy-Hạ Long, du lịch Quảng Ninh đã xác định thêm các trung tâm du lịch lớn khác của tỉnh trong thế kỷ 21 là: Trà Cổ, Tuần Châu, Uông Bí… Đây là những khu du lịch có thể thu hút rất nhiều du khách nếu được khai thác một cách hợp lý. Thời gian vừa qua tại các khu du lịch này cũng đã có một số dự án đầu tư nước ngoài nhưng vẫn chưa xứng với tiềm năng sẵn có của nó. Vì thế để có thể phát triển ở một vị thế cao hơn trong tương lai, những nơi này vẫn cần phải tiếp tục thu hút được thêm nhiều dự án đầu tư nước ngoài hơn nữa. Du lịch Quảng Ninh đang kêu gọi các nhà đầu tư nước ngoài tham gia vào một số dự án tại đây như: Dự án xây dựng khách sạn, câu lạc bộ, sân golf ở Tuần Châu với tổng số vốn đầu tư là 300 triệu USD. Dự án khu quần thể du lịch tổng hợp Trà Cổ với tổng vốn đầu tư là 50 triệu USD… Ngoài ra tại Tuần Châu còn một số dự án đầu tư liên doanh cần được thực hiện trong tương lai như: dự án cáp treo chạy quanh đảo, dự án khu du lịch Hải Dương học với bảo tàng thuỷ cung và sinh vật biển, dự án khu liên hợp thể thao trong nhà và ngoài trời, dự án khu phố chợ, phố ăn uống và siêu thị, dự án khu 100 bulgalows với thiết kế kiến trúc đạt giải nhất toàn thế giới vừa được tổ chức tại Mỹ…Nếu có sự đầu tư cần thiết, trong tương lai đây sẽ là những khu du lịch lớn sánh ngang với khu du lịch Hạ Long, đưa du lịch Quảng Ninh lên một tầm cao mới. II. Giải pháp thu hút vốn đầu tư nước ngoài vào du lịch Quảng Ninh Trong những năm qua bằng những nỗ lực của chính mình, Quảng Ninh đã ra sức cải thiện môi trường đầu tư để thu hút các nhà đầu tư nước ngoài nói chung và nhà đầu tư vào lĩnh vực du lịch nói riêng. Các nhà đầu tư nước ngoài đã được hưởng thuế lợi tức ưu đãi, được giảm tiền thuê đất, bãi bỏ lệ phí thẩm định dự án, giảm lệ phí trước bạ, đơn giản hoá thủ tục cấp giấy phép cho người lao động nước ngoài… Đồng thời với việc nhà nước phân cấp cho tỉnh được cấp giấy phép đầu tư những dự án có tổng số vốn nhỏ hơn 5 triệu USD và ban hành chính sách ưu tiên đặc biệt tại khu vực cửa khẩu Móng Cái đã làm cho môi trường đầu tư nước ngoài ở Quảng Ninh hấp dẫn và thông thoáng hơn rất nhiều. Tuy nhiên, hiện nay môi trường đầu tư nước ngoài ở Quảng Ninh vẫn còn tồn đọng nhiều bất cập cố hữu. Để thu hút được nhiều nhà đầu tư nước ngoài, đặc biệt là vào lĩnh vực có thế mạnh là du lịch và thực hiện tốt những phương hướng phát triển mà ngành du lịch đã đặt ra đòi hỏi Quảng Ninh cần phải chú trọng hơn nữa trong việc cải thiện môi trường đầu tư, cơ sở hạ tầng, môi trường du lịch … 1. Cải thiện môi trường đầu tư Để cải thiện tốt môi trường đầu tư, trước hết là phải thực hiện tốt hơn nữa thủ tục “một cửa” thông qua đầu mối là ban kinh tế đối ngoại của tỉnh. Có như vậy sẽ giảm thiểu được những thủ tục hành chính rườm rà, không cần thiết cho các nhà đầu tư, tiết kiệm được thời gian hình và triển khai dự án. Cần phân cấp và quy trách nhiệm cụ thể cho các cơ quan, ban ngành; thực hiện một cách nhất quán và đồng bộ các chính sách; tránh tình trạng gây phiền hà, sách nhiễu cho các nhà đầu tư. Một vấn đề khác cũng rất đáng quan tâm đó là vấn đề giải phóng mặt bằng cho các dự án. Hiện nay, các nhà đầu tư nước ngoài rất phàn nàn về việc giải phóng mặt bằng quá chậm khiến họ không thể triển khai dự án, từ đó có thể mất cơ hội tốt trong kinh doanh. Như trong đề án xây dựng của công ty quốc tế Hoàng Gia, ngoài khu công viên đã xây dựng xong thì còn bao gồm một khách sạn 5 sao mà công ty dự kiến là phải hoàn thành trong năm 2000. Thế nhưng đã gần hết năm 2001 mà công ty vẫn chưa có mặt bằng để xây dựng, trong khi các liên doanh khác mặc dù cũng gặp không ít khó khăn nhưng đã bước vào kinh doanh từ rất lâu. Chính vì vậy, trong các năm tới Quảng Ninh cần phải tập trung giải quyết nhanh chóng vấn đề giải phóng mặt bằng để cho các dự án đầu tư nước ngoài có thể tiến hành đúng tiến độ. 2. Cải thiện cơ sở hạ tầng Một vài năm vừa, cơ sở hạ tầng ở Quảng Ninh nói chung đã được cải thiện đáng kể. Tuyến đường quốc lộ 18A Quảng Ninh-Hà Nội đã hoàn thành; dự án nước sạch do Đan Mạch tài trợ cũng đang ở giai đoạn cuối sắp hoàn thành; diện đã được kéo ra các đảo, ra Hải Ninh (trước đây phải mua điện của trung Quốc). Tuy nhiên theo ý kiến của các nhà đầu tư thì vẫn chưa đạt được yêu cầu, nhất là tuyến đường huyết mạch Hạ Long-Móng Cái vẫn còn rất khó khăn, là nguyên nhân chính làm hạn chế việc đi lại của các nhà đầu tư hay các du khách…,vấn đề điện nước vào mùa hè tại các khu du lịch cũng là một vấn đề nổi cộm và còn nhiều bất cập… Nhưng cũng theo nhận định của họ thì đây chỉ là những khó khăn tạm thời ban đầu, họ vẫn mong muốn được đầu tư vào Quảng Ninh ngày một nhiều hơn. Vì vậy, vấn đề trước mắt là cần phải cải tạo lại những cơ sở hạ tầng yếu kém, xây dựng mới các cơ sở các cơ sở hạ tầng cần thiết tại các khu du lịch đáp ứng yêu cầu của các nhà đầu tư. 3. Cải thiện môi trường du lịch Đối với các nhà kinh doanh trong du lịch thì môi trường du lịch là vấn dề sống còn đối với họ. Môi trường du lịch không đảm bảo sẽ không thu hút được khách du lịch hay đồng nghĩa với việc các doanh nghiệp sẽ bị thua lỗ. Môi trường du lịch bao gồm: môi trường sinh thái, môi trường văn hoá, an ninh trật tự… khu du lịch. Phải nói rằng trong những năm qua Quảng Ninh đã có rất nhiều những hành động tích cực trong việc hoàn thiện môi trường du lịch. Tại các khu du lịch luôn có một đội ngũ nhân công chuyên quản lý, thu dọn rác thường xuyên, cùng với đó là động thái tích cực của các đơn vị kinh doanh du lịch trong việc gom nhặt rác, xử lý nước thải… khu vực hoạt động của mình đã làm cho các khu du lịch sạch sẽ hơn. Khu vực Bãi Cháy đã có một trạm xử lý nước thải với tổng kinh phí đầu tư gần 4 tỷ đồng, tránh được tình trạng nước thải sinh hoạt hoà lẫn nước biển rất ô nhiễm trước kia. Các hoạt động bảo vệ môi trường sinh thái khu vực di sản thế giới cũng được quan tâm đặc biệt. Các hang động được tôn tạo, nghiêm cấm các hành vi khai thác đá trái phép trên vịnh, đánh bắt cá bằng mìn hay hoá chất, luôn có đội ngũ nhân công vớt rác trên biển… nên mặt biển đã sạch sẽ và trật tự, an ninh được đảm bảo hơn. Bên cạnh đó môi trường văn hoá khu du lịch cũng được cải thiện đáng kể. Không còn tình trạng bán hàng rong ở các khu du lịch. Các tụ điểm tệ nạn xã hội, mại dâm… cũng bị loại trừ. Hiện nay, ở hầu hết các khu du lịch tình trạng ăn xin, trẻ em lang thang bán hàng không còn, đã tạo cho du khách cảm giác thoải mái hơn. Tình hình an ninh trật cũng có những cố gắng nhất định. Ngành du lịch đã phối hợp với ngành công an nhằm đảm bảo an toàn tuyệt đối cho khách du lịch, hạn chế tối đa tình trạng ăn cắp, hành hung… du khách. Mặc dù vậy môi trường du lịch ở Quảng Ninh vẫn còn những điểm hạn chế cần khắc phục. Đó là tình trạng có quá nhiều “cò mồi” tại bến tàu du lịch và khách sạn. Bọn chúng chặn đường đón khách trước hàng vài chục cây số, cạnh tranh, giành dật, gây rối mất trật tự khu du lịch làm phiền du khách. Thứ hai là tình trạng chèn ép, nâng giá, “chặt chém” khách tại các khu du lịch bất cứ lúc nào có thể. Các nhà nghỉ, khách sạn tự tiện nâng giá phòng vào những ngày đông khách gây cảm giác bực tức cho du khách. Thứ ba là tình trạng các hàng quán tràn hết cả ra vỉa hè, đường đi lối lại của khách gây mất an ninh cho khách khi phải đi bộ dưới lòng đường… Trong các năm tới ngành du lịch Quảng Ninh cần kết hợp với các bộ ngành khác như: môi trường, văn hoá, công an… trong việc giải quyết những tồn đọng trên, để môi trường du lịch Quảng Ninh ngày càng hoàn thiện hơn. 4. Xúc tiến đầu tư. Một trong những giải pháp xúc tiến đầu tư để thu hút đầu tư nước ngoài là tổ chức hoạt động tuyên truyền quảng bá du lịch. Trước năm 1994, có rất ít những hoạt động tuyên truyền, quảng bá về tiềm năng, thế mạnh của du lịch Quảng Ninh. Chỉ sau khi Hạ Long được công nhận là di sản thiên nhiên của nhân loại năm 1994, hình ảnh về Hạ Long mới trở lên quen thuộc với các du khách cũng như các nhà đầu tư trên thế giới. Nhận thức được sức mạnh của việc tuyên truyền, quảng bá đối với ngành du lịch, Quảng Ninh đã ra sức đưa hình ảnh của mình ra ngoài thế giới: Tham gia vào các hội chợ du lịch quốc tế. Tuyên truyền, quảng bá trên các phương tiện thông tin đại chúng. Tạo website về du lịch Quảng Ninh trên mạng Internet; lập một CD-ROM về du lịch, in sách giới thiệu… Thông qua các hoạt động đó đã thu hút một lượng khách lớn và các nhà đầu tư nước ngoài đến với du lịch Quảng Ninh. Tuy nhiên để có thể lôi kéo thêm nhiều nhà đầu tư nước ngoài vào lĩnh vực này cần phải nâng cao hiệu quả của hoạt động tuyên truyền, quảng bá như: Tổ chức các cuộc hội thảo quốc tế về du lịch, đầu tư nước ngoài… Lập danh sách các dự án , vùng, lĩnh vực kêu gọi đầu tư… Lập các danh mục, chính sách ưu tiên đối với các nhà đầu tư… Thiết nghĩ, nếu trong những tới, nếu Quảng Ninh cũng ngành du lịch thực hiện tốt những giải pháp nêu trên sẽ kích thích các nhà đầu tư nước ngoài đầu tư vào du lịch Quảng Ninh và tạo cho họ sự yên tâm kinh doanh lâu dài tại đây. Kết luận Như vậy, cùng với chủ trương thu hút vốn đầu tư nước ngoài để phục vụ cho công cuộc công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước của Việt Nam, trong những năm vừa qua tại Quảng Ninh đã có rất nhiều các dự án đầu tư có vốn nước ngoài đi vào hoạt động. Các dự án đầu tư này tập trung chủ yếu trong các lĩnh vực công nghiệp, thuỷ hải sản, lâm nghiệp và đặc biệt là du lịch. Kể từ khi Hạ Long được công nhận là di sản thế giới năm 1994, đã có 12 dự án đầu tư nước ngoài vào lĩnh vực du lịch, chiếm một nửa số dự án đầu tư nước ngoài vào Quảng Ninh. Với đà phát triển của ngành du lịch như hiện nay thì con số này sẽ còn lớn hơn nữa trong một vài năm nữa. Các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài hoạt động trong lĩnh vực du lịch đã làm thay đổi căn bản diện mạo của du lịch Quảng Ninh, tạo ra các sản phẩm du lịch có chất lượng quốc tế, góp phần đưa du lịch Quảng Ninh lên một vị trí mới. Với những gì mà đầu tư nước ngoài đem lại cho du lịch Quảng Ninh nói riêng và kinh tế xã hội Quảng Ninh nói chung, trong những năm tới Quảng Ninh xác định đây vẫn là một nguồn quan trọng và cần thiết cho du lịch Quảng Ninh, nhằm biến Quảng Ninh trở thành một khu du lịch tầm cỡ quốc tế và làm cho Quảng Ninh ngày một giàu, đẹp hơn. Mục lục