Định hướng xây dựng luật chứng khoán trong mối quan hệ với các lĩnh vực pháp luật khác
CHƯƠNG I: LUẬT CHỨNG KHOÁN TRONG MỐI QUAN HỆ VỚI CÁC LĨNH VỰC PHÁP LUẬT KHÁC.
- 1. Vị trí, vai trò của luậtluận văn - báo cáo - tiểu luận - tài liệu chuyên ngành Luật chứng khoánluận văn - báo cáo - tiểu luận chuyên ngành Chứng Khoán trong hệ thống pháp luậttài liệu học tập môn pháp luật đại cương Việt NamThư Viện Điện Tử Trực Tuyến Việt Nam;
2. Luật chứng khoán trong mối quan hệ với các lĩnh vực pháp luật khác;
3. Luật chứng khoán trong định hướng phát triển và hoàn thiện thị trường chứng khoán - kinh nghiệm quốc tếluận văn - báo cáo - tiểu luận - tài liệu chuyên ngành Quan Hệ Quốc Tế và trường hợp của Việt Nam.-
CHƯƠNG II: THỰC TRẠNG MỐI QUAN HỆ GIỮA PHÁP LUẬT VỀ CHỨNG KHOÁN VÀ CÁC LĨNH VỰC PHÁP LUẬT KHÁC-NHỮNG BẤT CẬP VÀ XUNG ĐỘT.
- 1. Pháp luật về chứng khoán và pháp luật kinh tếluận văn báo cáo chuyên ngành kinh tế;
2. Pháp luật chứng khoán và pháp luật dân sự;
3. Pháp luật chứng khoán với pháp luật hành chínhluận văn - báo cáo - tiểu luận - tài liệu chuyên ngành Hành Chính;
4. Pháp luật chứng khoán và pháp luật hình sự.
- CHƯƠNG III: ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP XÂY DỰNG LUẬT CHỨNG KHOÁN ĐẢM BẢO TÍNH ĐỒNG BỘ, PHÙ HỢP TRONG HỆ THỐNG PHÁP LUẬT VIỆT NAM.-
1. Chủ trương của Đảng và Nhà nước về phát triển thị trường chứng khoán và hoàn thiện hệ thống pháp luật về chứng khoán;
2. Quan điểm chủ đạo định hướng việc xây dựngluận văn - báo cáo - tiểu luận chuyên ngành Xây Dựng luật chứng khoán;
3. Các nguyên tắc xây dựng luật chứng khoán để đảm bảo tính đồng bộ, phù hợp trong hệ thống pháp luật Việt Nam;
4. Các giải pháp và kiến nghị xây dựng luật chứng khoán trong mối quan hệ với các lĩnh vực pháp luật khác.
- KẾT LUẬN.
108 trang |
Chia sẻ: maiphuongtl | Lượt xem: 1628 | Lượt tải: 0
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Đề tài Định hướng xây dựng luật chứng khoán trong mối quan hệ với các lĩnh vực pháp luật khác, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
kho¸n ViÖt Nam ®Õn
n¨m 2010 ®· ®−îc ChÝnh phñ th«ng qua. LuËt Chøng kho¸n còng ph¶i ®¸p øng
®−îc c¸c yªu cÇu cña nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng nh−ng kh«ng nh− c¸c n−íc kh¸c
trªn thÕ giíi, nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng cña chóng ta ph¶i theo ®Þnh h−íng x· héi
chñ nghÜa vµ d−íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng.
4. C¸c gi¶i ph¸p vµ kiÕn nghÞ x©y dùng LuËt Chøng kho¸n trong mèi
quan hÖ víi c¸c lÜnh vùc ph¸p luËt kh¸c
Hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt trong lÜnh vùc chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng
chøng kho¸n nh»m t¹o ra nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó mäi chñ thÓ tham gia thÞ
tr−êng chøng kho¸n, khai th¸c tèt nhÊt nh÷ng ®Æc tÝnh −u viÖt, nh÷ng thÕ m¹nh
cña kinh tÕ thÞ tr−êng, ®ång thêi h¹n chÕ ®Õn møc thÊp nhÊt nh÷ng t¸c ®éng tiªu
cùc cã thÓ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng thÞ tr−êng.
4.1 X¸c ®Þnh ph¹m vi vµ ®èi t−îng ®iÒu chØnh cña LuËt Chøng kho¸n
trong mèi quan hÖ thèng nhÊt víi c¸c lÜnh vùc ph¸p luËt kh¸c
LuËt Chøng kho¸n ®−îc ban hµnh víi yªu cÇu ®Æt ra lµ më réng ph¹m vi
®iÒu chØnh cña LuËt so víi v¨n b¶n ph¸p luËt hiÖn hµnh, ®ång thêi quy ®Þnh
nh÷ng vÊn ®Ò cßn ®ang bá ngá hoÆc ch−a ®−îc lµm râ. Víi môc tiªu ®ã, ph¹m
vi ®iÒu chØnh cña LuËt Chøng kho¸n sÏ bao gåm c¸c ho¹t ®éng ph¸t hµnh chøng
kho¸n ra c«ng chóng, niªm yÕt, kinh doanh, giao dÞch chøng kho¸n vµ c¸c ho¹t
®éng, dÞch vô vÒ chøng kho¸n; quy ®Þnh vÒ tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña thÞ tr−êng
chøng kho¸n.
ViÖc më réng ph¹m vi ®iÒu chØnh cña v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ chøng kho¸n
vµ thÞ tr−êng chøng kho¸n sÏ t¹o ra quy ®Þnh thèng nhÊt cho ho¹t ®éng cña thÞ
tr−êng, ®ång thêi t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp cã nhu cÇu vÒ vèn lùa
chän h×nh thøc thu hót vèn vµ ®Çu t− thÝch hîp nhÊt cho m×nh.
83
§èi t−îng ¸p dông cña LuËt chøng kho¸n lµ c¸c tæ chøc, c¸ nh©n trong vµ
ngoµi n−íc tham gia ho¹t ®éng trªn thÞ tr−êng chøng kho¸n ViÖt Nam.
VÊn ®Ò ®−îc ®Æt ra lµ ph¶i x¸c ®Þnh ®−îc ®èi t−îng ¸p dông cña LuËt
Chøng kho¸n ®Ó ph©n biÖt víi ®èi t−îng ¸p dông cña c¸c ngµnh luËt kh¸c trong
hÖ thèng ph¸p luËt ViÖt Nam. Mçi LuËt cã ®èi t−îng ¸p dông riªng, biÓu hiÖn
nh÷ng nÐt ®Æc tr−ng nhÊt cña ngµnh luËt ®ã mµ th«ng qua ®ã ta sÏ x¸c ®Þnh
®−îc quy ph¹m luËt nµo sÏ ®−îc ¸p dông ®Ó ®iÒu chØnh khi cã c¸c sù kiÖn ph¸t
sinh. Ch¼ng h¹n nh− LuËt Doanh nghiÖp ®−îc ¸p dông ®iÒu chØnh ®èi víi c¸c
c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, c«ng ty cæ phÇn doanh nghiÖp t− nh©n, c«ng ty
hîp danh; LuËt Kinh doanh b¶o hiÓm ¸p dông ®èi víi tæ chøc, c¸ nh©n ho¹t
®éng kinh doanh b¶o hiÓm... LuËt Chøng kho¸n chØ ¸p dông ®èi víi c¸c tæ
chøc, c¸ nh©n trong vµ ngoµi n−íc tham gia ho¹t ®éng chøng kho¸n trªn thÞ
tr−êng chøng kho¸n ViÖt Nam.
§èi ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc, c¸ nh©n ViÖt Nam tham gia trªn thÞ
tr−êng chøng kho¸n n−íc ngoµi, còng cã quan ®iÓm cho r»ng thuéc ph¹m vi vµ
®èi t−îng ®iÒu chØnh cña LuËt Chøng kho¸n v× trong LuËt sÏ cã mét sè quy
®Þnh vÒ ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc, c¸ nh©n nµy trªn TTCK n−íc ngoµi nh− ho¹t
®éng ph¸t hµnh, niªm yÕt chøng kho¸n trªn TTCK n−íc ngoµi ... Tuy nhiªn,
quan ®iÓm nµy ch−a cã c¬ së v÷ng ch¾c. Theo chóng t«i, c¸c tæ chøc, c¸ nh©n
ViÖt Nam ®−îc tham gia trªn TTCK n−íc ngoµi trªn nguyªn t¾c ph¸p luËt ViÖt
Nam kh«ng cÊm vµ ph¶i tu©n thñ c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt cã liªn quan cña n−íc
së t¹i. Do vËy, c¸c quy ®Þnh cña LuËt Chøng kho¸n vÒ vÊn ®Ò nµy chØ cã tÝnh
nguyªn t¾c kh«ng h¹n chÕ quyÒn cña c¸c chñ thÓ tham gia ho¹t ®éng trªn
TTCK n−íc ngoµi. §ång thêi ®Ó ®¶m b¶o thèng nhÊt qu¶n lý nhµ n−íc vÒ
chøng kho¸n vµ TTCK, LuËt Chøng kho¸n quy ®Þnh nghÜa vô cña c¸c tæ chøc,
c¸ nh©n ph¶i tu©n thñ chÕ ®é b¸o c¸o víi UBCKNN tr−íc khi tham gia trªn
TTCK n−íc ngoµi.
84
4.2 X©y dùng c¸c néi dung c¬ b¶n cña LuËt Chøng kho¸n ®¶m b¶o
tÝnh ®ång bé, phï hîp víi c¸c lÜnh vùc ph¸p luËt cã liªn quan
4.2.1 Ho¹t ®éng ph¸t hµnh chøng kho¸n
Th«ng th−êng cã hai h×nh thøc ph¸t hµnh chøng kho¸n trªn thÞ tr−êng s¬
cÊp, ®ã lµ ph¸t hµnh riªng lÎ vµ ph¸t hµnh ra c«ng chóng. ë c¸c n−íc, ph¸p luËt
th−êng quy ®Þnh cô thÓ ranh giíi gi÷a h×nh thøc ph¸t hµnh riªng lÎ vµ ph¸t hµnh
ra c«ng chóng. ViÖc ph¸t hµnh chøng kho¸n ra c«ng chóng ®−îc quy ®Þnh t¹i
LuËt Chøng kho¸n hay t¹i luËt riªng biÖt vÒ lÜnh vùc ph¸t hµnh chøng kho¸n ra
c«ng chóng cßn viÖc ph¸t hµnh riªng lÎ th−êng ®−îc ®iÒu chØnh t¹i LuËt c«ng ty
vµ viÖc ph¸t hµnh riªng lÎ th−êng ®−îc miÔn trõ c¸c thñ tôc xin phÐp c¬ quan
qu¶n lý nhµ n−íc vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng chøng kho¸n vµ chøng kho¸n
ph¸t hµnh theo h×nh thøc nµy kh«ng ph¶i lµ ®èi t−îng ®−îc giao dÞch t¹i Së giao
dÞch chøng kho¸n.
VÒ vÊn ®Ò nµy ë ViÖt Nam hiÖn ®ang tån t¹i hai quan ®iÓm. Quan ®iÓm
thø nhÊt cho r»ng cÇn ph¶i quy ®Þnh trong LuËt Chøng kho¸n hai h×nh thøc ph¸t
hµnh riªng lÎ vµ ph¸t hµnh ra c«ng chóng. Ho¹t ®éng ph¸t hµnh riªng lÎ sÏ ®−îc
miÔn trõ c¸c quy ®Þnh vÒ ®¨ng ký ph¸t hµnh nh− quy ®Þnh ®èi víi h×nh thøc
ph¸t hµnh ra c«ng chóng. Tuy nhiªn, chóng t«i thèng nhÊt víi quan ®iÓm thø
hai, chØ quy ®Þnh trong LuËt Chøng kho¸n vÒ ho¹t ®éng ph¸t hµnh chøng kho¸n
ra c«ng chóng cßn ho¹t ®éng ph¸t hµnh riªng lÎ nªn ®−îc ®−a vµo ®iÒu chØnh
trong LuËt Doanh nghiÖp.
ViÖc ph¸t hµnh chøng kho¸n ra c«ng chóng hiÖn vÉn chÞu sù ®iÒu chØnh
cña nhiÒu v¨n b¶n ph¸p lý kh¸c nhau nh−: LuËt Doanh nghiÖp Nhµ n−íc, LuËt
c¸c tæ chøc tÝn dông, NghÞ ®Þnh cña ChÝnh phñ vÒ chuyÓn doanh nghiÖp Nhµ
n−íc thµnh c«ng ty cæ phÇn, NghÞ ®Þnh cña ChÝnh phñ vÒ chøng kho¸n vµ
TTCK,v.v. Mçi v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt nµy l¹i cã nh÷ng quy ®Þnh riªng vÒ
thñ tôc, ®iÒu kiÖn ph¸t hµnh chøng kho¸n ra c«ng chóng. ChÝnh v× vËy, ngay
kh¸i niÖm ph¸t hµnh chøng kho¸n ra c«ng chóng còng kh«ng ®−îc quy ®Þnh
mét c¸ch râ rµng, thèng nhÊt. Cã qu¸ nhiÒu c¬ quan cïng chÞu tr¸ch nhiÖm
qu¶n lý vÒ ph¸t hµnh chøng kho¸n ra c«ng chóng nh− Bé Tµi chÝnh, Ng©n hµng
85
Nhµ n−íc vµ Uû ban Chøng kho¸n Nhµ n−íc. §iÒu nµy, mét mÆt g©y khã kh¨n,
lóng tóng cho c¸c doanh nghiÖp khi muèn ph¸t hµnh chøng kho¸n ra c«ng
chóng kh«ng biÕt ph¶i xin phÐp nh÷ng c¬ quan nµo vµ ph¶i ®¸p øng nh÷ng ®iÒu
kiÖn, thñ tôc ra sao, mÆt kh¸c, ®· t¹o ra sù kh«ng thèng nhÊt gi÷a c¸c v¨n b¶n
ph¸p luËt cïng quy ®Þnh vÒ lÜnh vùc nµy vµ kh«ng ®¶m b¶o ®−îc hiÖu qña cña
c«ng t¸c qu¶n lý Nhµ n−íc ®èi víi viÖc ph¸t hµnh chøng kho¸n ra c«ng chóng.
Do vËy, LuËt Chøng kho¸n ®−îc ban hµnh cÇn thèng nhÊt ®iÒu chØnh ®èi víi
ho¹t ®éng ph¸t hµnh chøng kho¸n. Riªng ®èi víi ho¹t ®éng ph¸t hµnh riªng lÎ,
ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ChÝnh phñ vµ tr¸i phiÕu chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng sÏ ®−îc
®iÒu chØnh t¹i mét v¨n b¶n ph¸p luËt kh¸c.
Ngay ®Þnh nghÜa vÒ ph¸t hµnh chøng kho¸n ra c«ng chóng trong v¨n b¶n
quy ph¹m ph¸p luËt vÒ chøng kho¸n vµ TTCK còng cßn tån t¹i nh÷ng ®iÓm h¹n
chÕ nhÊt ®Þnh. NghÞ ®Þnh 144/2003/N§-CP quy ®Þnh, ph¸t hµnh chøng kho¸n ra
c«ng chóng lµ viÖc chµo b¸n mét ®ît chøng kho¸n cã thÓ chuyÓn nh−îng ®−îc
th«ng qua tæ chøc trung gian cho Ýt nhÊt 50 nhµ ®Çu t− ngoµi tæ chøc ph¸t hµnh7.
Cã thÓ thÊy ®Þnh nghÜa ph¸t hµnh chøng kho¸n ra c«ng chóng bao gåm c¶ hai
tiªu chÝ "50 nhµ ®Çu t− ngoµi tæ chøc ph¸t hµnh" vµ "th«ng qua tæ chøc trung
gian". ChÝnh quy ®Þnh nµy ®· t¹o ra "kÏ hë" ®Ó doanh nghiÖp cã thÓ "l¸ch luËt".
Doanh nghiÖp cã thÓ ph¸t hµnh cho trªn 50 nhµ ®Çu t− nh−ng kh«ng th«ng qua
tæ chøc trung gian ®Ó kh«ng ph¶i ®¨ng ký ph¸t hµnh víi UBCKNN. Ngay c¶
kh¸i niÖm "nhµ ®Çu t− ngoµi tæ chøc ph¸t hµnh" còng kh«ng râ rµng. LiÖu nhµ
®Çu t− ngoµi tæ chøc ph¸t hµnh cã ph¶i lµ nhµ ®Çu t− kh«ng trùc tiÕp lµm viÖc
trong doanh nghiÖp hay kh«ng? Kh¸i niÖm kh«ng râ rµng nµy cã kh¶ n¨ng lµm
h¹n chÕ viÖc niªm yÕt cæ phiÕu cña c¸c doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸ ®Æc biÖt khi
doanh nghiÖp cã chñ tr−¬ng −u tiªn b¸n cæ phÇn cho néi bé c«ng nh©n viªn
trong doanh nghiÖp.
Qua tham kh¶o kinh nghiÖm quèc tÕ, chñ yÕu lµ c¸c n−íc trong khu vùc
vµ c¸c n−íc ®ang chuyÓn ®æi cã thÓ thÊy hÇu hÕt c¸c n−íc ®Òu cã quy ®Þnh cao
h¬n so víi ViÖt Nam vÒ sè l−îng nhµ ®Çu t− ®−îc n¾m gi÷ chøng kho¸n trong
®ît ph¸t hµnh nh− Anbanie, Bungari... LuËt Chøng kho¸n cña c¸c n−íc nµy quy
7 §iÒu 3.7 NghÞ ®Þnh 144
86
®Þnh chµo b¸n chøng kho¸n ra c«ng chóng lµ chµo b¸n cho trªn 50 ng−êi. Th¸i
lan quy ®Þnh chµo b¸n chøng kho¸n ra c«ng chóng lµ chµo b¸n cho trªn 35
ng−êi vµ tæng gi¸ trÞ tõ 20 triÖu baht trë lªn. Riªng Indonexia quy ®Þnh lµ ®ã
ho¹t ®éng chµo b¸n cho h¬n 100 ng−êi.
Còng theo th«ng lÖ quèc tÕ th× ho¹t ®éng ph¸t hµnh còng chØ lµ mét trong
c¸c kh©u trong qu¸ tr×nh mêi chµo, ph¸t hµnh vµ b¸n chøng kho¸n. C¸c ho¹t
®éng nµy ®−îc gäi chung lµ "chµo b¸n chøng kho¸n". Nh− vËy, ®Ó phï hîp víi
th«ng lÖ quèc tÕ vµ phï hîp víi sù ph¸t triÓn cña thÞ tr−êng chøng kho¸n ViÖt
Nam trong t−¬ng lai, ®ång thêi nh»m kh¾c nh÷ng quy ®Þnh cßn h¹n chÕ, v−íng
m¾c trong NghÞ ®Þnh 144, chóng t«i kiÕn nghÞ LuËt Chøng kho¸n cÇn ph¶i ®iÒu
chØnh c¶ ho¹t ®éng ph¸t hµnh vµ chµo b¸n chøng kho¸n ra c«ng chóng, theo ®ã
chµo b¸n chøng kho¸n ra c«ng chóng lµ bÊt cø ho¹t ®éng chµo b¸n chøng kho¸n
hoÆc bÊt cø ®ît ph¸t hµnh chøng kho¸n nµo cho tõ 100 ng−êi ®Çu t− trë lªn
ngoµi c¸c ®èi t−îng lµ thµnh viªn Héi ®ång qu¶n trÞ cña tæ chøc ph¸t hµnh;
thµnh viªn Ban gi¸m ®èc, Ban kiÓm so¸t, c¸c c¸n bé qu¶n lý cña tæ chøc ph¸t
hµnh vµ c¸c nhµ ®Çu t− cã tæ chøc.
Ph¸p luËt cña hÇu hÕt c¸c n−íc ®Òu quy ®Þnh vÒ thñ tôc ph¸t hµnh chøng
kho¸n ra c«ng chóng, theo ®ã c¸c tæ chøc ph¸t hµnh ph¶i ®¨ng ký ph¸t hµnh
chøng kho¸n ra c«ng chóng víi Uû ban Chøng kho¸n. Mét nguyªn t¾c quan
träng cña IOSCO trong ho¹t ®éng ph¸t hµnh chøng kho¸n lµ tæ chøc ph¸t hµnh
ph¶i c«ng bè ®Çy ®ñ c¸c th«ng tin quan träng ®èi víi viÖc ra quyÕt ®Þnh cña
ng−êi ®Çu t−. §ã lµ tÊt c¶ nh÷ng th«ng tin quan träng nhÊt vÒ t×nh h×nh tµi
chÝnh, t×nh h×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, c¬ cÊu tæ chøc cña tæ chøc ph¸t
hµnh. XuÊt phÊt tõ c¬ së tham kh¶o LuËt Chøng kho¸n c¸c n−íc vµ c¸c khuyÕn
c¸o cña IOSCO trong lÜnh vùc ph¸t hµnh chøng kho¸n, cã thÓ thÊy chóng ta nªn
qu¶n lý ho¹t ®éng ph¸t hµnh chøng kho¸n ra c«ng chóng theo chÕ ®é c«ng bè
th«ng tin ®Çy ®ñ, kh«ng nªn quy ®Þnh c¸c ®iÒu kiÖn vÒ vèn, vÒ ho¹t ®éng kinh
doanh cã l·i nh− trong NghÞ ®Þnh sè 144/2003/N§-CP bëi nh÷ng ®iÒu kiÖn ®ã
thùc chÊt ch−a ph¶i lµ c¸c c¨n cø ph¶n ¸nh chÝnh x¸c vÒ chÊt l−îng tæ chøc ph¸t
hµnh.
87
4.2.2 C¸c quy ®Þnh vÒ niªm yÕt chøng kho¸n
LuËt Chøng kho¸n chØ quy ®Þnh c¸c vÊn ®Ò mang tÝnh nguyªn t¾c vÒ
niªm yÕt chøng kho¸n nh− nguyªn t¾c niªm yÕt; c¸c ®iÒu kiÖn niªm yÕt cæ
phiÕu, tr¸i phiÕu doanh nghiÖp, niªm yÕt chøng chØ quü ®Çu t−; c¸c quyÒn vµ
nghÜa vô cña tæ chøc niªm yÕt.
Riªng ®èi víi quy ®Þnh vÒ ®iÒu kiÖn niªm yÕt tr¸i phiÕu doanh nghiÖp,
NghÞ ®Þnh 144 quy ®Þnh, ph¶i cã Ýt nhÊt 50 ng−êi së h÷u tr¸i phiÕu8. Quy ®Þnh
nµy cã ®iÓm v−íng m¾c ®ã lµ viÖc mua tr¸i phiÕu hiÖn nay th−êng do c¸c tæ
chøc tµi chÝnh thùc hiÖn, do vËy, chØ cÇn mét hoÆc mét vµi tæ chøc ®· ®¸p øng
®−îc. Ngoµi ra viÖc ®¸p øng yªu cÇu vÒ sè l−îng 50 ng−êi së h÷u tr¸i phiÕu ®·
lµm h¹n chÕ ®−a tr¸i phiÕu ®· ph¸t hµnh lªn niªm yÕt trªn thÞ tr−êng chøng
kho¸n. Do vËy, ®iÒu kiÖn nµy sÏ ®−îc lo¹i bá trong LuËt Chøng kho¸n.
VÒ viÖc niªm yÕt trªn thÞ tr−êng chøng kho¸n n−íc ngoµi cña c¸c doanh
nghiÖp ViÖt Nam, NghÞ ®Þnh 144 hiÖn nay còng ch−a cã quy ®Þnh cô thÓ trong
khi NghÞ ®inh sè 38/2003/N§-CP ngµy 15 th¸ng 4 n¨m 2003 cña ChÝnh phñ ®·
cã quy ®Þnh vÒ mÆt nguyªn t¾c t¹i Kho¶n 2 §iÒu 15 "C«ng ty cæ phÇn ®−îc
niªm yÕt t¹i thÞ tr−êng chøng kho¸n n−íc ngoµi sau khi ®−îc c¬ quan nhµ n−íc
ViÖt Nam cã thÈm quyÒn chÊp thuËn". Do vËy, viÖc bæ sung trong LuËt c¸c quy
®Þnh mang tÝnh nguyªn t¾c cho viÖc niªm yÕt cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam
t¹i thÞ tr−êng chøng kho¸n n−íc ngoµi lµ rÊt cÇn thiÕt. Doanh nghiÖp ViÖt Nam
muèn niªm yÕt chøng kho¸n t¹i thÞ tr−êng chøng kho¸n n−íc ngoµi ngoµi viÖc
ph¶i tu©n thñ c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt cña n−íc së t¹i cßn ph¶i b¸o c¸o víi Uû
ban Chøng kho¸n Nhµ n−íc tr−íc khi tiÕn hµnh viÖc niªm yÕt.
Theo NghÞ ®Þnh 144 "Trong vßng 30 ngµy kÓ tõ khi kÕt thóc ®ît ph¸t
hµnh chøng chØ quü ®Çu t− chøng kho¸n ra c«ng chóng, quü ®Çu t− chøng
kho¸n ph¶i lµm thñ tôc ®¨ng ký niªm yÕt víi UBCKNN". Tuy nhiªn, thùc tÕ
tr−êng hîp xem xÐt viÖc niªm yÕt chøng chØ quü ®Çu t− VF1 thêi qua cho thÊy
thêi h¹n 30 ngµy lµ ch−a phï hîp v× kh«ng ®ñ thêi gian ®Ó quü tiÕn hµnh ®Çu t−
8 §iÒu 21.3 NghÞ ®Þnh 144
88
vµo chøng kho¸n vµ c¸c tµi s¶n kh¸c theo quy ®Þnh "®Çu t− tèi thiÓu 60% gi¸ trÞ
tµi s¶n cña quü vµo chøng kho¸n"9. §iÒu ®ã cã thÓ dÉn ®Õn rñi ro cho ng−êi ®Çu
t− lo¹i chøng kho¸n nµy. MÆt kh¸c, viÖc niªm yÕt hay kh«ng niªm yÕt do ®¹i
héi c¸c nhµ ®Çu t− gãp vèn vµo quü quyÕt ®Þnh. V× vËy, vÊn ®Ò nµy trong LuËt
cÇn ®−îc c©n nh¾c quy ®Þnh cho phï hîp h¬n víi thùc tÕ.
VÒ viÖc niªm yÕt tr¸i phiÕu, §iÒu 21 chØ cho phÐp c¸c c«ng ty cæ phÇn,
c«ng ty TNHH vµ doanh nghiÖp nhµ n−íc ®−îc niªm yÕt tr¸i phiÕu. Theo c¸c
chuyªn gia Dù ¸n Star - ViÖt Nam nhËn xÐt th× viÖc nµy ph¶n ¸nh t×nh h×nh ë
ViÖt Nam hiÖn nay. Tuy nhiªn, mét sè chñ thÓ ph¸t hµnh kh¸c cã thÓ niªm yÕt
trong t−¬ng lai ch¼ng h¹n nh− quü ®Çu t− hoÆc c¸c chñ thÓ t−¬ng tù kh¸c. Do
vËy, c¸c chuyªn gia ®−a ra khuyÕn nghÞ ®èi víi tr¸i phiÕu kh«ng nªn cã giíi
h¹n vÒ chñ thÓ ph¸t hµnh. Chóng t«i cho r»ng ®Ó ®¸p øng nhu cÇu cña thÞ tr−êng
trong t−¬ng lai th× còng cÇn ph¶i tÝnh tíi vÊn ®Ò nµy khi x©y dùng LuËt. Tuy
nhiªn, viÖc ®Æt ra quy ®Þnh nh− vËy sÏ v−íng víi c¸c LuËt kh¸c nh− LuËt doanh
nghiÖp, LuËt doanh nghiÖp nhµ n−íc v× c¸c LuËt nµy còng chØ quy ®Þnh cho
phÐp c¸c c«ng ty cæ phÇn, c«ng ty TNHH vµ doanh nghiÖp nhµ n−íc ®−îc phÐp
ph¸t hµnh tr¸i phiÕu.
4.2.3 Giao dÞch chøng kho¸n
Ngoµi c¸c quy ®Þnh vÒ ph−¬ng thøc giao dÞch, tr¸ch nhiÖm cña c¸c nhµ
®Çu t− trong giao dÞch chøng kho¸n... c¸c tr−êng hîp giao dÞch ®Æc biÖt (giao
dÞch néi bé, giao dÞch cæ phiÕu quü, giao dÞch th©u tãm tæ chøc niªm yÕt), LuËt
Chøng kho¸n cßn quy ®Þnh vÒ c¸c nguyªn t¾c giao dÞch (NghÞ ®Þnh 144 ch−a
quy ®Þnh c¸c nguyªn t¾c giao dÞch chøng kho¸n), x¸c ®Þnh râ chøng kho¸n
niªm yÕt ph¶i ®−îc giao dÞch qua hÖ thèng giao dÞch cña Së giao dÞch chøng
kho¸n cßn chøng kho¸n ®¨ng ký giao dÞch ph¶i ®−îc giao dÞch qua hÖ thèng
giao dÞch cña Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n.
Xem xÐt c¸c quy ®Þnh vÒ giao dÞch chøng kho¸n trong NghÞ ®Þnh 144 cã
thÓ thÊy r»ng cã mét vµi kÏ hë mµ giíi nhµ ®Çu t− cã thÓ tËn dông ®Ó "l¸ch" mét
9 §iÒu 3.19.NghÞ ®Þnh 144
89
c¸ch dÔ dµng. T¹i Ch−¬ng 4, §iÒu 36 NghÞ ®Þnh 144 phÇn "Giao dÞch chøng
kho¸n" nãi vÒ giao dÞch th©u tãm cña c¸ nh©n, tæ chøc niªm yÕt cã quy ®Þnh
"Ng−êi th©u tãm cæ phiÕu lµ ng−êi cã ý ®Þnh së h÷u 5% - 20% vèn cæ phÇn cña
mét tæ chøc niªm yÕt..." nÕu cã ý ®Þnh mua cæ phiÕu ë c¸c møc lín h¬n th× tr−íc
khi mua ph¶i b¸o c¸o víi UBCKNN b»ng v¨n b¶n vµ ph¶i c«ng bè chµo mua
c«ng khai trªn 3 sè b¸o liªn tiÕp. Khi muèn b¸n ph¶i sau 6 th¸ng kÓ tõ khi kÕt
thóc th©u tãm míi ®−îc chµo b¸n... Tuy nhiªn, tõ thùc tÕ cho thÊy kh«ng ph¶i
b©y giê mµ ngay tõ khi thÞ tr−êng chøng kho¸n míi ra ®êi, nhµ ®Çu t− ®· biÕt
c¸ch sö dông nhiÒu tµi kho¶n ®Ó thu lîi. Do mçi c¸ nh©n chØ ®−îc më mét tµi
kho¶n nªn rÊt nhiÒu nhµ ®Çu t− ®· huy ®éng nh÷ng ng−êi th©n quen më thªm
nhiÒu tµi kho¶n ë c¸c c«ng ty kh¸c nhau ®Ó cã thÓ mua nhiÒu cæ phiÕu. HiÖn
nay, dï quy ®Þnh ph¸p lý ®· ®−îc hoµn thiÖn h¬n mét b−íc, nh−ng nÕu mét c¸
nh©n hay mét tæ chøc cã ý ®Þnh th©u tãm cæ phiÕu doanh nghiÖp ®Ó kinh doanh
th× hä chØ cÇn më nhiÒu tµi kho¶n víi c¸c tªn kh¸c nhau ë mét hay nhiÒu c«ng
ty vµ mua víi khèi l−îng cæ phiÕu d−íi 5% lµ ®· cã thÓ th©u tãm ®−îc mét
l−îng cæ phiÕu rÊt lín mµ kh«ng ph¶i tu©n theo c¸c quy ®Þnh trong NghÞ ®Þnh
144. ChÝnh v× vËy, LuËt chøng kho¸n cÇn ph¶i ®Æt ra quy ®Þnh ®Ó h¹n chÕ
tr−êng hîp nµy x¶y ra.
NghÞ ®Þnh 144 hiÖn nay còng ch−a cã quy ®Þnh cô thÓ nµo ®iÒu chØnh vÒ
ho¹t ®éng giao dÞch c¸c chøng kho¸n ph¸i sinh nh− quyÒn lùa chän vµ hîp
®ång t−¬ng lai. C¸c quy ®Þnh mang tÝnh nguyªn t¾c vÒ ho¹t ®éng giao dÞch c¸c
lo¹i chøng kho¸n nµy sÏ ®−îc bæ sung trong LuËt Chøng kho¸n.
VÊn ®Ò giao dÞch chøng kho¸n ®· ph¸t hµnh ra c«ng chóng nh−ng ch−a
niªm yÕt trªn SGDCK/TTGDCK hiÖn còng ch−a ®−îc NghÞ ®Þnh 144 ®Ò cËp
®Õn. Néi dung nµy sÏ ®−îc ph©n tÝch kü h¬n trong phÇn sau (phÇn vÒ m« h×nh
vµ tæ chøc ho¹t ®éng cña SGDCK,TTGDCK).
4.2.4 VÒ m« h×nh SGDCK, TTGDCK
Theo NghÞ ®Þnh 144 m« h×nh tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña TTGDCK Hµ Néi
vµ TTGDCK Tp Hå ChÝ Minh lµ nh− nhau, ®Òu thùc hiÖn c¬ chÕ niªm yÕt vµ
giao dÞch tËp trung. Tuy nhiªn, qua thùc tr¹ng ho¹t ®éng thÞ tr−êng chøng
90
kho¸n cã thÓ thÊy râ r»ng viÖc x©y dùng hai Trung t©m víi cïng mét c¬ chÕ
niªm yÕt vµ giao dÞch sÏ lµ kh«ng hiÖu qu¶, kh«ng ®¸p øng ®−îc yÕu cÇu ®a
d¹ng ho¸ giao dÞch chøng kho¸n vµ kh¶ n¨ng tham gia thÞ tr−êng cña c¸c doanh
nghiÖp bëi:
Thø nhÊt, c¬ chÕ niªm yÕt ®ßi hái kh¸ chÆt chÏ vÒ ®iÒu kiÖn vµ thñ tôc, v×
vËy, kh¸ nhiÒu doanh nghiÖp kh«ng ®¸p øng ®−îc hoÆc kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn
niªm yÕt nh−ng kh«ng muèn niªm yÕt;
Thø hai, c¬ chÕ giao dÞch tËp trung thÝch hîp víi m« h×nh SGDCK trong
khi ®ã thÞ tr−êng ®ßi hái c¬ chÕ giao dÞch linh ho¹t h¬n theo ph−¬ng thøc phi
tËp trung, tho¶ thuËn. VÒ ®Þnh h−íng, QuyÕt ®Þnh sè 163/2003/Q§-TTg ngµy
5/8/2003 phª duyÖt ChiÕn l−îc ph¸t triÓn thÞ tr−êng chøng kho¸n ViÖt Nam ®Õn
2010 ®· nªu TTGDCK Tp Hå ChÝ Minh ®−îc x©y dùng thµnh SGDCK cßn
TTGDCK Hµ Néi ph¸t triÓn thµnh thÞ tr−êng OTC, v× vËy cÇn ®iÒu chØnh c¬ chÕ
ho¹t ®éng cña TTGDCK Hµ Néi cho phï hîp.
LuËt Chøng kho¸n chøa ®ùng c¸c quy ph¹m quy ®Þnh vÒ ®Þa vÞ ph¸p lý
cña SGDCK, TTGDCK nh»m ph¸t huy vai trß cña c¸c tæ chøc nµy ®èi víi tæ
chøc vµ ho¹t ®éng cña thÞ tr−êng. Tuy nhiªn, vÒ m« h×nh cña SGDCK l¹i cã
nhiÒu quan ®iÓm kh¸c nhau. Mét sè quan ®iÓm cho r»ng, trong thêi gian tõ 5
®Õn 7 n¨m tíi, ®Ó phï hîp víi quy m« ph¸t triÓn cña thÞ tr−êng chóng ta nªn
x©y dùng SGDCK lµ mét tæ chøc kinh tÕ trong ®ã nhµ n−íc n¾m gi÷ së h÷u chi
phèi, cã t− c¸ch ph¸p nh©n, tù chñ vÒ tµi chÝnh, h¹ch to¸n ®éc lËp vµ chÞu sù
qu¶n lý, gi¸m s¸t cña UBCKNN. Khi thÞ tr−êng chøng kho¸n ho¹t ®éng t−¬ng
®èi æn ®Þnh sÏ x©y dùng SGDCK thµnh mét ®¬n vÞ ®éc lËp, kh«ng thuéc
UBCKNN mµ chØ chÞu sù gi¸m s¸t cña nhµ n−íc vµ t−¬ng lai sÏ x©y dùng m«
h×nh SGDCK lµ m« h×nh thµnh viªn nh− th«ng lÖ quèc tÕ vµ trao cho Së thÈm
quyÒn cÊp phÐp niªm yÕt.
Quan ®iÓm chung cña c¸c thµnh viªn Tæ biªn tËp Dù ¸n x©y dùng LuËt
Chøng kho¸n vÒ m« h×nh cña Së ®ã lµ SGDCK lµ mét ph¸p nh©n ho¹t ®éng
kh«ng v× môc tiªu lîi nhuËn, chÞu sù qu¶n lý vµ gi¸m s¸t cña UBCKNN.
SGDCK cã Héi ®ång qu¶n trÞ gåm Chñ tÞch Héi ®ång qu¶n trÞ vµ c¸c thµnh viªn
91
lµ ®¹i diÖn cho ChÝnh phñ vµ c«ng ty chøng kho¸n thµnh viªn. Mäi ho¹t ®éng
cña Së vµ c¸c thµnh viªn ph¶i dùa trªn c¬ së ®iÒu lÖ cña SGDCK. SGDCK cã
chøc n¨ng tæ chøc, qu¶n lý, ®iÒu hµnh vµ gi¸m s¸t c¸c ho¹t ®éng giao dÞch
chøng kho¸n t¹i Së giao dÞch. −u ®iÓm cña m« h×nh nµy lµ sÏ ®¶m b¶o sù can
thiÖp kÞp thêi cña Nhµ n−íc khi cã nh÷ng biÕn ®éng lín ®ång thêi tr¸nh ®−îc sù
bÊt æn ®Þnh cho thÞ tr−êng chøng kho¸n th«ng qua quy ®Þnh h¹n chÕ viÖc ch¹y
theo lîi nhuËn cña Së.
M« h×nh tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña TTGDCK c¬ b¶n còng gièng nh− m«
h×nh tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña SGDCK. §iÓm kh¸c nhau c¨n b¶n gi÷a hai m«
h×nh nµy lµ ë chç, SGDCK ®−îc x©y dùng lµ n¬i giao dÞch cho c¸c lo¹i chøng
kho¸n ®ñ ®iÒu kiÖn niªm yÕt vµ c¸c chøng kho¸n niªm yÕt ph¶i ®−îc giao dÞch
qua hÖ thèng giao dÞch t¹i SGDCK chøng kho¸n cßn TTGDCK lµ n¬i giao dÞch
cho c¸c chøng kho¸n ph¸t hµnh ra c«ng chóng nh−ng ch−a niªm yÕt t¹i
SGDCK. §iÒu nµy cã nghÜa lµ c¸c c«ng ty ®¹i chóng ph¸t hµnh chøng kho¸n ra
c«ng chóng nh−ng kh«ng ®¸p øng ®−îc c¸c ®iÒu kiÖn niªm yÕt t¹i SGDCK hay
®· ®¸p øng ®−îc c¸c ®iÒu kiÖn ®ã nh−ng ch−a niªm yÕt t¹i SGDCK sÏ ®−îc
®¨ng ký giao dÞch t¹i TTGDCK. Chøng kho¸n niªm yÕt t¹i SGDCK giao dÞch
theo c¬ chÕ tËp trung (khíp lÖnh) cßn chøng kho¸n ®¨ng ký giao dÞch t¹i
TTGDCK sÏ theo c¬ chÕ phi tËp trung, gi¸ c¶ h×nh thµnh theo tho¶ thuËn.
LuËt Chøng kho¸n sÏ cã nh÷ng quy ®Þnh x¸c ®Þnh mét c¸ch râ rµng chøc
n¨ng, nhiÖm vô vµ thÈm quyÒn trong viÖc qu¶n lý, vËn hµnh thÞ tr−êng chøng
kho¸n cña SGDCK, TTGDCK, kh«ng chång chÐo hoÆc trïng l¾p víi chøc n¨ng,
nhiÖm vô cña UBCKNN, ®Æc biÖt lµ trong lÜnh vùc qu¶n lý niªm yÕt, qu¶n lý
thµnh viªn, qu¶n lý vµ gi¸m s¸t c¸c ho¹t ®éng giao dÞch;
4.2.5 Ho¹t ®éng ®¨ng ký, l−u ký, thanh to¸n bï trõ chøng kho¸n; ho¹t
®éng c«ng bè th«ng tin
VÒ m« h×nh Trung t©m l−u ký chøng kho¸n, theo kinh nghiÖm quèc tÕ,
trªn thÕ giíi cã hai m« h×nh hÖ thèng l−u ký lµ m« h×nh l−u ký mét cÊp (hÖ
thèng n¾m gi÷ trùc tiÕp) vµ m« h×nh l−u ký nhiÒu cÊp (hÖ thèng n¾m gi÷ gi¸n
tiÕp). M« h×nh l−u ký mét cÊp mµ TTLK thùc hiÖn qu¶n lý tµi kho¶n l−u ký tíi
92
tõng ng−êi ®Çu t− mét tæ chøc trung gian lµ TTLK qu¶n lý (ng−êi ®Çu t− më tµi
kho¶n l−u ký trùc tiÕp t¹i TTLK). −u ®iÓm cña m« h×nh nµy lµ th«ng qua TTLK
tæ chøc ph¸t hµnh cã thÓ kiÓm so¸t ®−îc quy m« viÖc n¾m gi÷ cña tÊt c¶ c¸c cæ
®«ng cña c«ng ty vµ víi m« h×nh nµy, thêi gian thanh to¸n cã thÓ ®−îc rót ng¾n
do viÖc thanh to¸n thùc hiÖn trùc tiÕp trªn c¸c tµi kho¶n do TTLK qu¶n lý. Tuy
nhiªn, m« h×nh nµy ®ßi hái trang bÞ mét hÖ thèng tù ®éng cao ®Ó ®¸p øng nhu
cÇu qu¶n lý tµi kho¶n vµ ph¶i cã sù kÕt nèi t−¬ng thÝch gi÷a TTLK vµ c¸c ®Þnh
chÕ liªn quan nh− c¸c SGDCK, tæ chøc ph¸t hµnh, c¸c c«ng ty m«i giíi vµ kinh
doanh chøng kho¸n. M« h×nh l−u ký nhiÒu cÊp (hÖ thèng n¾m gi÷ gi¸n tiÕp) lµ
m« h×nh qu¶n lý tµi kho¶n l−u ký qua nhiÒu cÊp trung gian, th«ng th−êng nhÊt
lµ qua hai cÊp thùc hiÖn qu¶n lý tµi kho¶n tæng hîp cña c¸c tæ chøc l−u ký, tæ
chøc l−u ký (c¸c c«ng ty chøng kho¸n, ng©n hµng th−¬ng m¹i) qu¶n lý tµi
kho¶n l−u ký chi tiÕt tíi tõng ng−êi ®Çu t−. −u ®iÓm cña m« h×nh nµy lµ lµ hÖ
thèng qu¶n lý t−¬ng ®èi gän nhÑ do TTLK chØ qu¶n lý tµi kho¶n tæng hîp cña
c¸c tæ chøc l−u ký (bao gåm c¶ chøng kho¸n cña ng−êi ®Çu t− vµ cña chÝnh c¸c
tæ chøc nµy) më t¹i Trung t©m. Tuy nhiªn ®Ó hÖ thèng l−u gi÷ gi¸n tiÕp ho¹t
®éng cã hiÖu qu¶ ®ßi hái mét hÖ thèng ph¸p luËt, ®Æc biÖt lµ c¸c quy ®Þnh vÒ së
h÷u rÊt râ rµng vµ t−¬ng ®èi hoµn chØnh bëi theo m« h×nh nµy, ng−êi së h÷u
ph¸p lý vÒ chøng kho¸n lµ c¸c tæ chøc l−u ký vµ ng−êi së h÷u h−ëng lîi lµ
ng−êi ®Çu t−. Víi m« h×nh nµy, c¬ quan qu¶n lý còng khã cã thÓ thùc hiÖn gi¸m
s¸t hiÖu qu¶ sù di chuyÓn vèn ®Çu t− cña c¸c tæ chøc, c¸ nh©n th«ng qua viÖc
thay ®æi chøng kho¸n n¾m gi÷ do TTLK kh«ng n¾m ®−îc sè l−îng chøng
kho¸n së h÷u cña tõng ng−êi ®Çu t−.
M« h×nh l−u ký hiÖn nay ®ang ¸p dông t¹i TTGDCK Tp Hå ChÝ Minh lµ
m« h×nh l−u ký hai cÊp. ChÝnh v× vËy, ®Ó kh¾c phôc c¸c nh−îc ®iÓm trªn, m«
h×nh TTLK ®−îc x©y dùng trong LuËt sÏ theo m« h×nh kÕt hîp gi÷a hÖ thèng
l−u ký mét cÊp vµ l−u ký hai cÊp. Theo m« h×nh nµy, c¸c nhµ ®Çu t− sÏ më tµi
kho¶n l−u ký chøng kho¸n t¹i TTLK, nh−ng viÖc më tµi kho¶n còng nh− nhËn
c¸c dÞch vô cung øng tõ Trung t©m ®−îc thùc hiÖn th«ng qua c¸c thµnh viªn l−u
ký lµ c¸c c«ng ty chøng kho¸n, c¸c ng©n hµng l−u ký lµm chøc n¨ng ®¹i lý cho
Trung t©m.
93
Th«ng tin thÞ tr−êng chøng kho¸n lµ tÊt c¶ c¸c th«ng tin liªn quan ®Õn
ho¹t ®éng cña c¸c chñ thÓ tham gia trªn thÞ tr−êng chøng kho¸n. Dùa trªn c¸c
th«ng tin nµy nhµ ®Çu t− cã thÓ ®−a ra c¸c quyÕt ®Þnh cña m×nh. LuËt Chøng
kho¸n sÏ cã quy ®Þnh râ rµng, cô thÓ ®Ó ®iÒu chØnh trùc tiÕp c¸c ho¹t ®éng c«ng
bè th«ng tin trªn thÞ tr−êng (quy ®Þnh cô thÓ c¸c tr−êng hîp c«ng bè th«ng tin,
thêi gian, néi dung, ph−¬ng thøc vµ ®èi t−îng c«ng bè th«ng tin...). LuËt ®−a ra
vÒ mÆt nguyªn t¾c nghÜa vô c«ng bè th«ng tin cña c¸c chñ thÓ, ®Æc biÖt lµ ®èi
víi c¸c tæ chøc ph¸t hµnh vµ niªm yÕt chøng kho¸n.
§Ó ®¶m b¶o c«ng b»ng ®èi víi c¸c doanh nghiÖp tham gia thÞ tr−êng, yªu
cÇu tr−íc m¾t ®−îc ®Æt ra trong giai ®o¹n hiÖn nay khi LuËt Chøng kho¸n ch−a
®−îc ban hµnh lµ ph¶i kÕt hîp söa NghÞ ®Þnh 144/2003/N§-CP víi viÖc söa
NghÞ ®Þnh 187, NghÞ ®Þnh 38 theo h−íng yªu cÇu viÖc ph¸t hµnh ra c«ng chóng
cña mäi lo¹i h×nh doanh nghiÖp ph¶i thùc hiÖn c«ng bè th«ng tin tµi chÝnh cã
kiÓm to¸n.
4.2.6 C¸c quy ®Þnh vÒ tæ chøc kinh doanh dÞch vô chøng kho¸n
KÕ thõa NghÞ ®Þnh 48 tr−íc ®©y, NghÞ ®Þnh 144 hiÖn nay vÉn duy tr× hai
lo¹i h×nh c«ng ty chøng kho¸n vµ c«ng ty qu¶n lý quü. ViÖc ph©n ®Þnh nh− vËy
cã môc ®Ých lµ h¹n chÕ xung ®ét quyÒn lîi gi÷a ho¹t ®éng qu¶n lý quü vµ c¸c
dÞch vô kh¸c. Tuy nhiªn, còng cã quan ®iÓm cho r»ng nªn thèng nhÊt 2 lo¹i
h×nh c«ng ty chøng kho¸n vµ c«ng ty qu¶n lý quü bëi thùc tÕ ho¹t ®éng cña c¸c
®Þnh chÕ trung gian chøng kho¸n trong thêi gian qua cho thÊy b¶n th©n c¸c
nghiÖp vô cña c«ng ty chøng kho¸n hµm chøa toµn bé c¸c nhãm xung ®ét trªn
mµ ch−a cã quy ®Þnh vÒ ph©n t¸ch vµ kiÓm so¸t xung ®ét; nghiÖp vô qu¶n lý
danh môc ®Çu t− cña c«ng ty chøng kho¸n thùc chÊt còng nh− nghiÖp vô qu¶n
lý quü vµ ë nhiÒu n−íc hai nghiÖp vô nµy ®−îc gäi chung lµ qu¶n lý tµi s¶n;
ngoµi ra, quan hÖ së h÷u gi÷a c¸c tæ chøc tµi chÝnh, ng©n hµng, b¶o hiÓm ngµy
cµng ®an xen phøc t¹p, khiÕn cho viÖc ph©n ®Þnh gi÷a qu¶n lý quü vµ nghiÖp vô
kinh doanh chøng kho¸n kh¸c khã cã thÓ ®¹t môc tiªu h¹n chÕ xung ®ét quyÒn
lîi vµ chØ mang tÝnh chÊt h×nh thøc. Trong thêi gian tíi, viÖc thùc hiÖn hiÖp ®Þnh
BTA víi Mü vµ diÔn biÕn cña xu thÕ héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ quèc tÕ, c¸c tæ
chøc kinh doanh chøng kho¸n trong n−íc sÏ ®øng tr−íc sù c¹nh tranh cña c¸c
94
tæ chøc kinh doanh chøng kho¸n n−íc ngoµi, m¹nh vÒ vèn vµ ®a d¹ng vÒ dÞch
vô. Hä kh«ng chØ cung cÊp dÞch vô qu¶n lý quü mµ toµn bé c¸c dÞch vô kinh
doanh chøng kho¸n, thËm chÝ c¶ b¶o hiÓm vµ ng©n hµnh th−¬ng m¹i. §ång nhÊt
víi quan ®iÓm nªu trªn, chóng t«i kiÕn nghÞ víi tÇm nh×n dµi h¹n tõ 10 n¨m ®Õn
20 n¨m tíi cña LuËt Chøng kho¸n cÇn cho phÐp thèng nhÊt 2 lo¹i h×nh c«ng ty
chøng kho¸n vµ c«ng ty qu¶n lý quü, nghÜa lµ mét tæ chøc kinh doanh chøng
kho¸n ®−îc cung cÊp ®Çy ®ñ c¸c nghiÖp vô cña c«ng ty chøng kho¸n vµ nghiÖp
vô qu¶n lý quü nÕu ®¸p øng ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn theo luËt ®Þnh; ®ång thêi ghÐp
nghiÖp vô qu¶n lý quü vµ nghiÖp vô qu¶n lý danh môc ®Çu t− thµnh mét, gäi
chung lµ qu¶n lý tµi s¶n.
VÒ m« h×nh quü ®Çu t− chøng kho¸n, theo chóng t«i m« h×nh cña quü
®Çu t− chøng kho¸n theo d¹ng kh«ng ph¶i lµ ph¸p nh©n vÉn cÇn ph¶i duy tr×.
Tuy nhiªn, ®Ó ®¸p øng nhu cÇu ph¸t triÓn cña thÞ tr−êng, ®a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i
h×nh quü ®Çu t− chøng kho¸n, viÖc x©y dùng trong LuËt c¬ së ph¸p lý cho viÖc
h×nh thµnh c¸c quü ®Çu t− d¹ng ph¸p nh©n lµ thùc sù cÇn thiÕt. VÒ tæ chøc ®Þnh
møc tÝn nhiÖm, LuËt quy ®Þnh viÖc thµnh lËp vµ ho¹t ®éng, quyÒn vµ nghÜa vô
cña tæ chøc nµy trong ho¹t ®éng chøng kho¸n vµ TTCK nh− c¸c ho¹t ®éng ®¸nh
gi¸, xÕp h¹ng c¸c c«ng cô nî vµ c¸c chøng kho¸n ®−îc ®¶m b¶o b»ng tµi s¶n,
®¸nh gi¸ xÕp h¹ng c¸c tæ chøc ph¸t hµnh...; LuËt quy ®Þnh vÒ ho¹t ®éng cña
c«ng ty tµi chÝnh chøng kho¸n, c«ng ty tµi chÝnh chøng kho¸n ®−îc quyÒn huy
®éng vèn, nhËn cÇm cè vµ thÕ chÊp chøng kho¸n cña kh¸ch hµng, cho kh¸ch
hµng vay tiÒn hoÆc chøng kho¸n... LuËt chøng kho¸n còng quy ®Þnh cô thÓ vÒ
tiªu chuÈn, ®iÒu kiÖn ®Ó ®−îc chÊp thuËn ®èi víi tæ chøc kiÓm to¸n ®éc lËp ho¹t
®éng trong lÜnh vùc chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng chøng kho¸n.
4.2.7 Sù tham gia cña bªn n−íc ngoµi vµo TTCK ViÖt Nam vµ bªn ViÖt
Nam ra TTCK n−íc ngoµi;
ViÖc x©y dùng c¸c quy ®Þnh trong LuËt vÒ sù tham gia cña bªn n−íc
ngoµi vµo TTCK ViÖt nam cÇn phï hîp víi c¸c quy ®Þnh cã liªn quan trong
HiÖp ®Þnh Th−¬ng m¹i ViÖt Nam - Hoa Kú trªn c¬ së ®¶m b¶o b¶o hé c¸c nhµ
®Çu t−, ®ång thêi ph¶i ®¶m b¶o sù æn ®Þnh vµ an toµn cña TTCK ViÖt Nam. VÝ
dô nh− liªn quan ®Õn giíi h¹n vÒ tiÕp cËn thÞ tr−êng (Phô lôc III - 31 HiÖp ®Þnh)
95
(Mode 1 vµ Mode 2: Cung cÊp qua biªn giíi vµ sö dông ë n−íc ngoµi): HiÖn
nay, mét sè giao dÞch chøng kho¸n lµ lÜnh vùc ViÖt Nam ch−a cam kÕt ¸p dông
§iÒu 6 vµ §iÒu 7 HiÖp ®Þnh vÒ c¸c giíi h¹n vÒ tiÕp cËn thÞ tr−êng vµ ®èi xö
quèc gia. Tuy nhiªn Mode (2) HiÖp ®Þnh quy ®Þnh kh«ng h¹n chÕ sö dông ë
n−íc ngoµi ®èi víi c¸c lÜnh vùc dÞch vô ®−îc ®−a ra cam kÕt trong Phô lôc G,
trõ lÜnh vùc dÞch vô nghe nh×n. Nh− vËy, lÜnh vùc dÞch vô chøng kho¸n n»m
trong c¸c lÜnh vùc kh«ng h¹n chÕ sö dông ë n−íc ngoµi nh−ng c¸c v¨n b¶n ph¸p
luËt ViÖt Nam vµ chøng kho¸n còng ch−a cã quy ®Þnh g× vÒ ph−¬ng thøc cung
cÊp dÞch vô chøng kho¸n qua biªn giíi, do vËy, cÇn bæ sung c¸c quy ®Þnh vÒ
ph−¬ng thøc cung cÊp c¸c dÞch vô liªn quan ®Õn chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng
chøng kho¸n qua biªn giíi vµo LuËt Chøng kho¸n. Ngoµi ra ®Ó ®¸p øng ®−îc
Phô lôc II môc 4.1 ®iÓm b.iv yªu cÇu "sau 3 n¨m kÓ tõ ngµy HiÖp ®Þnh cã hiÖu
lùc, ViÖt Nam ph¶i lo¹i bá viÖc cÊm c¸c nhµ ®Çu t− Hoa Kú ph¸t hµnh cæ
phiÕu, tr¸i phiÕu ra c«ng chóng t¹i ViÖt Nam", LuËt Chøng kho¸n cÇn ®−a ra
c¸c ®iÒu kiÖn tiªu chuÈn cô thÓ vÒ viÖc ph¸t hµnh chøng kho¸n ra c«ng chóng,
niªm yÕt chøng kho¸n trªn TTCK ViÖt Nam ®èi víi c¸c c«ng ty n−íc ngoµi
muèn ph¸t hµnh cæ phiÕu, tr¸i phiÕu t¹i ViÖt Nam.
Theo ®ã, c¸c néi dung vÒ vÊn ®Ò tham gia cña bªn n−íc ngoµi vµo TTCK
ViÖt Nam vµ bªn ViÖt Nam ra TTCK n−íc ngoµi ®−îc ®Ò cËp trong LuËt Chøng
kho¸n bao gåm ho¹t ®éng ph¸t hµnh chøng kho¸n ra c«ng chóng trªn l·nh thæ
ViÖt Nam cña tæ chøc n−íc ngoµi, viÖc niªm yÕt cña tæ chøc nµy trªn TTCK
ViÖt Nam, vÒ vÇn ®Ò giao dÞch chøng kho¸n cña nhµ ®Çu t− n−íc ngoµi, viÖc
thµnh lËp vµ ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc kinh doanh chøng kho¸n cã vèn ®Çu t−
n−íc ngoµi t¹i ViÖt Nam ... C¸c néi dung nµy trong LuËt ®−îc x©y dùng trªn
nguyªn t¾c cè g¾ng ®¶m b¶o tèi ®a sù b×nh ®¼ng gi÷a c¸c tæ chøc, c¸ nh©n trong
n−íc vµ n−íc ngoµi khi tham gia vµo TTCK ViÖt Nam nh»m t¹o ra mét s©n ch¬i
chung, thu hót m¹nh mÏ ®Çu t− n−íc ngoµi vµo TTCK ViÖt Nam. Tuy nhiªn, sù
tham gia cña c¸c tæ chøc n−íc ngoµi còng cÇn ph¶i cã sù qu¶n lý hîp lý ®Ó ®¶m
b¶o lîi Ých cña c¸c nhµ ®Çu t− vµ c¸c thµnh phÇn tham gia thÞ tr−êng kh¸c.
96
4.2.8 Qu¶n lý Nhµ n−íc vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng chøng kho¸n; vÒ
xö lý vi ph¹m trong lÜnh vùc chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng chøng kho¸n
VÒ Qu¶n lý Nhµ n−íc vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng chøng kho¸n
Tr¸ch nhiÖm vµ quyÒn h¹n cña c¬ quan qu¶n lý vÒ chøng kho¸n vµ TTCK
®−îc quy ®Þnh râ trong LuËt. Theo ®ã, c¸c c¬ quan nµy ®Òu ®−îc trao mét sè
thÈm quyÒn nh−: ban hµnh v¨n b¶n ph¸p luËt ®Ó qu¶n lý, gi¸m s¸t c¸c ho¹t
®éng cña thÞ tr−êng; tæ chøc, qu¶n lý c¸c thÞ tr−êng giao dÞch chøng kho¸n;
gi¸m s¸t, qu¶n lý c¸c ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc, c¸ nh©n trong lÜnh vùc chøng
kho¸n vµ TTCK; thùc hiÖn viÖc cÊp phÐp c¸c lo¹i giÊy phÐp, giÊy chøng nhËn
liªn quan ®Õn c¸c ho¹t ®éng ph¸t hµnh, niªm yÕt, kinh doanh, dÞch vô chøng
kho¸n; xö lý vi ph¹m trong lÜnh vùc chøng kho¸n vµ TTCK vµ qu¶n lý, gi¸m s¸t
ho¹t ®éng cña c¸c hiÖp héi ngµnh chøng kho¸n...
VÒ c¬ quan qu¶n lý chøng kho¸n vµ TTCK, qua kh¶o s¸t luËt ph¸p cña
c¸c n−íc cho thÊy, c¬ b¶n luËt c¸c n−íc ®Òu quy ®Þnh râ Nhµ n−íc/ChÝnh phñ
thèng nhÊt qu¶n lý nhµ n−íc vÒ chøng kho¸n vµ TTCK trªn l·nh thæ cña quèc
gia hoÆc khu vùc ®ã. C¸c c¬ quan qu¶n lý ®−îc quy ®Þnh ph¶i cã ®Þa vÞ ph¸p lý
®éc lËp, tuy lµ cã møc ®é kh¸c nhau tuú theo quy ®Þnh ph¸p luËt cña quèc gia
hoÆc khu vùc ®ã víi c¸c m« h×nh hoÆc lµ ®éc lËp hoµn toµn, kh«ng ph¶i lµ c¬
quan thuéc ChÝnh phñ hay Quèc héi, nh−ng do ng−êi ®øng ®Çu Nhµ n−íc hoÆc
ChÝnh phñ chØ ®Þnh, bæ nhiÖm, miÔn nhiÖm. Ng−êi ®øng ®Çu c¬ quan qu¶n lý
nµy kh«ng ph¶i lµ thµnh viªn néi c¸c nh»m cã nh÷ng chÝnh s¸ch ®éc lËp vÒ mÆt
chÝnh trÞ; hoÆc lµ mét tæ chøc thuéc mét Bé (th−êng lµ Bé Tµi chÝnh) hay Ng©n
hµng Trung −¬ng; hoÆc lµ mét tæ chøc thuéc c¬ quan qu¶n lý tµi chÝnh - tiÒn tÖ.
§èi víi ViÖt nam, do tÝnh chÊt ®Æc thï cña ngµnh chøng kho¸n vµ bèi
c¶nh thÞ tr−êng míi ®i vµo ho¹t ®éng, c«ng t¸c qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh thÞ tr−êng
cña c¬ quan qu¶n lý lu«n ®ßi hái ph¶i n¨ng ®éng, linh ho¹t vµ kÞp thêi. Theo
quy ®Þnh cña ph¸p luËt hiÖn nay, UBCKNN lµ mét tæ chøc thuéc Bé Tµi chÝnh.
Bªn c¹nh nh÷ng mÆt tÝch cùc vµ thuËn lîi, vÞ thÕ nµy cã h¹n chÕ do m« h×nh tæ
chøc hµnh chÝnh nhiÒu cÊp trong qu¶n lý ®iÒu hµnh. ViÖc quy ®Þnh trong LuËt,
UBCKNN lµ c¬ quan ®éc lËp cã chøc n¨ng thùc hiÖn nhiÖm vô qu¶n lý nhµ
97
n−íc vÒ chøng kho¸n vµ TTCK; qu¶n lý, gi¸m s¸t c¸c ho¹t ®éng, c¸c dÞch vô
c«ng thuéc lÜnh vùc chøng kho¸n vµ TTCK theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt...sÏ t¹o
®iÒu kiÖn thuËn lîi h¬n cho viÖc thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña TTCK.
VÒ xö lý vi ph¹m trong lÜnh vùc chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng chøng kho¸n
Xö lý vi ph¹m trong lÜnh vùc chøng kho¸n vµ TTCK thuéc thÈm quyÒn
cña c¬ quan qu¶n lý nhµ n−íc vÒ chøng kho¸n vµ TTCK. ViÖc ®−a lu«n vµo
trong LuËt Chøng kho¸n c¸c quy ®Þnh vÒ xö lý vi ph¹m trong lÜnh vùc chøng
kho¸n vµ TTCK lµ mét ®iÓm míi trong c¸ch lµm LuËt hiÖn nay, tuy r»ng c¸ch
lµm nµy kh«ng cßn lµ míi l¹ ®èi víi nhiÒu n−íc trªn thÕ giíi. Tuy nhiªn, kh«ng
ph¶i tÊt c¶ c¸c h×nh thøc xö lý vi ph¹m ®Òu ®−îc quy ®Þnh trong LuËt Chøng
kho¸n. §èi víi tr−êng hîp cña ViÖt Nam, chóng ta chØ cã thÓ x©y dùng trong
LuËt Chøng kho¸n c¸c quy ®Þnh vÒ xö ph¹t vi ph¹m hµnh chÝnh trong lÜnh vùc
chøng kho¸n vµ TTCK. C¸c téi ph¹m vÒ chøng kho¸n vµ c¸c chÕ tµi ¸p dông
®èi víi tõng téi danh chØ cã thÓ ®−a vµo ®iÒu chØnh trong LuËt h×nh sù.
H×nh ph¹t hµnh chÝnh ®−îc quy ®Þnh trong LuËt Chøng kho¸n lµ c¶nh c¸o
vµ ph¹t tiÒn, ®ång thêi chñ thÓ thùc hiÖn hµnh vi vi ph¹m cßn cã thÓ bÞ ¸p dông
thªm mét sè h×nh ph¹t bæ sung nh− ®×nh chØ hoÆc huû bá giÊy phÐp hµnh nghÒ,
thu håi, huû bá giÊy phÐp ho¹t ®éng cña c«ng ty ...
Tr¸ch nhiÖm båi th−êng d©n sù ®−îc quy ®Þnh khi hµnh vi vi ph¹m ph¸p
luËt g©y thiÖt h¹i ®Õn lîi Ých hîp ph¸p cña c¸c chñ thÓ kh¸c. Tr¸ch nhiÖm båi
th−êng vµ nép ph¹t lµ tr¸ch nhiÖm ®ång thêi khi vi ph¹m, nÕu tµi s¶n kh«ng ®ñ
®Ó ®ång thêi båi th−êng vµ nép tiÒn ph¹t th× thùc hiÖn tr¸ch nhiÖm båi th−êng
d©n sù tr−íc.
4.3 KiÕn nghÞ söa ®æi, bæ sung c¸c lÜnh vùc ph¸p luËt kh¸c
Cã thÓ nãi cho ®Õn thêi ®iÓm hiÖn t¹i, kh¸i niÖm chøng kho¸n vµ thÞ
tr−êng chøng kho¸n vÉn cßn lµ mét lÜnh vùc míi mÎ ë n−íc ta. Qu¸ tr×nh x©y
dùng thÞ tr−êng còng nh− t¹o lËp khung ph¸p lý qu¶n lý thÞ tr−êng hoµn toµn
dùa trªn lý thuyÕt cña sù nghiªn cøu, tham kh¶o thÞ tr−êng chøng kho¸n vµ
ph¸p luËt vÒ chøng kho¸n cña c¸c n−íc trªn thÕ giíi. ChÝnh v× vËy, ph¸p luËt vÒ
98
chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng chøng kho¸n cßn nhiÒu thiÕu hôt vµ ch−a cã sù thèng
nhÊt, ®ång bé víi c¸c lÜnh vùc ph¸p luËt kh¸c trong hÖ thèng ph¸p luËt. H−íng
tíi môc tiªu hoµn chØnh hÖ thèng ph¸p luËt ViÖt Nam nãi chung, ®ång thêi t¹o
ra c¬ chÕ th«ng tho¸ng, m«i tr−êng ph¸p lý thuËn lîi cho ho¹t ®éng cña thÞ
tr−êng chøng kho¸n, bªn c¹nh viÖc x©y dùng LuËt Chøng kho¸n, cÇn chó träng
tíi viÖc söa ®æi, bæ sung c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt kh¸c cã liªn quan cho phï hîp
víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ nãi chung vµ thÞ tr−êng chøng kho¸n nãi riªng.
ë phÇn ph©n tÝch vÒ thùc tr¹ng mèi quan hÖ gi÷a ph¸p luËt vÒ chøng
kho¸n vµ c¸c lÜnh vùc ph¸p luËt kh¸c, chóng t«i ®· lång ghÐp ®−a ra mét vµi ý
kiÕn vÒ viÖc söa ®æi, bæ sung c¸c luËt cã liªn quan. Do ®ã, nh÷ng kiÕn nghÞ vµ
gi¶i ph¸p chóng t«i ®−a ra t¹i phÇn nµy chØ mang tÝnh chÊt kh¸i qu¸t, tãm l−îc.
4.3.1 Ph¸p luËt kinh tÕ
a. LuËt Doanh nghiÖp:
- LuËt doanh nghiÖp cÇn quy ®Þnh theo h−íng më: viÖc thµnh lËp vµ ho¹t
®éng cña c¸c doanh nghiÖp kinh doanh ngµnh nghÒ cã ®iÒu kiÖn (ch¼ng h¹n
nh− doanh nghiÖp ho¹t ®éng kinh doanh, dÞch vô chøng kho¸n) sÏ do LuËt
chuyªn ngµnh ®iÒu chØnh. C¸c doanh nghiÖp nµy chØ ph¶i tu©n thñ LuËt doanh
nghiÖp vÒ c¬ cÊu tæ chøc qu¶n trÞ doanh nghiÖp...
- Ho¹t ®éng ph¸t hµnh chøng kho¸n riªng lÎ cÇn ®−îc ®−a vµo ®iÒu chØnh
trong LuËt Doanh nghiÖp cßn ph¸p luËt vÒ chøng kho¸n vµ TTCK chØ ®iÒu
chØnh ho¹t ®éng ph¸t hµnh chøng kho¸n ra c«ng chóng.
- VÒ gi¶i thÓ doanh nghiÖp: quy ®Þnh trong LuËt Doanh nghiÖp ®èi víi
nh÷ng doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong ngµnh nghÒ ®Æc biÖt th× ngoµi viÖc tu©n
thñ LuËt doanh nghiÖp cßn ph¶i tu©n theo c¸c ®iÒu kiÖn vµ tr×nh tù thñ tôc riªng
do LuËt chuyªn ngµnh quy ®Þnh vµ ph¶i xin phÐp c¬ quan qu¶n lý cã thÈm
quyÒn.
- VÒ qu¶n trÞ c«ng ty: Qu¶n trÞ c«ng ty trong LuËt Doanh nghiÖp cÇn quy
®Þnh phï hîp víi qu¶n trÞ c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong lÜnh vùc chøng
99
kho¸n vµ TTCK nãi riªng vµ víi c¸c th«ng lÖ tèt nhÊt trong qu¶n trÞ c«ng ty nãi
chung.
- QuyÒn vµ nghÜa vô cña c¸c doanh nghiÖp: quy ®Þnh tr¸ch nhiÖm c«ng
bè th«ng tin, thùc hiÖn kiÓm to¸n vµ c«ng khai b¸o c¸o tµi chÝnh ®−îc kiÓm
to¸n nh− lµ mét nghÜa vô b¾t buéc cña c¸c doanh nghiÖp.
b. LuËt Doanh nghiÖp Nhµ n−íc
C¸c doanh nghiÖp nhµ n−íc ®ãng vai trß hÕt søc quan träng ®èi víi sù
ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ nãi chung vµ thÞ tr−êng chøng kho¸n nãi riªng. Sù
tham gia tÝch cùc cña c¸c doanh nghiÖp nµy ®Æc biÖt lµ c¸c tæng c«ng ty lín sÏ
t¹o ra cho thÞ tr−êng mét nguån hµng hÕt søc phong phó vµ cã chÊt l−îng. Tuy
nhiªn, do nh÷ng −u ®·i cña c¬ chÕ cò cïng víi nhËn thøc ch−a ®Çy ®ñ vÒ thÞ
tr−êng chøng kho¸n nªn trong thêi gian qua sù tham gia cña c¸c doanh nghiÖp
nhµ n−íc vµo thÞ tr−êng chøng kho¸n cßn rÊt h¹n chÕ. Mét nguyªn nh©n còng
kh¸ quan träng ®ã lµ t©m lý ng¹i c«ng bè c¸c th«ng tin liªn quan ®Õn ho¹t ®éng
cña doanh nghiÖp. Khi tham gia thÞ tr−êng chøng kho¸n doanh nghiÖp sÏ ph¶i
thùc hiÖn chÕ ®é b¸o c¸o tµi chÝnh, c«ng bè th«ng tin nghiªm ngÆt theo quy
®Þnh cña ph¸p luËt chøng kho¸n. C¸c quy ®Þnh cña LuËt Doanh nghiÖp Nhµ
n−íc vÒ chÕ ®é b¸o c¸o tµi chÝnh, c«ng bè th«ng tin cña doanh nghiÖp cßn ch−a
râ rµng vµ ch−a cã chÕ tµi ¸p dông trong tr−êng hîp vi ph¹m nghÜa vô. C¸c quy
®Þnh nµy cÇn ®−îc bæ sung cô thÓ trong LuËt Doanh nghiÖp Nhµ n−íc trªn c¬ së
c¸c nguyªn t¾c chung ®· ®−îc quy ®Þnh trong LuËt KÕ to¸n.
c. LuËt ®Çu t− n−íc ngoµi, LuËt khuyÕn khÝch ®Çu t− trong n−íc
- CÇn quy ®Þnh thèng nhÊt tû lÖ tham gia ®Çu t− gãp vèn cña c¸c tæ chøc
c¸ nh©n khi tham gia ®Çu t− vµo c¸c lÜnh vùc theo luËt ®Çu t− n−íc ngoµi hoÆc
luËt khuyÕn khÝch ®Çu t−.
- Quy ®Þnh thèng nhÊt tû lÖ tham gia ®Çu t−, gãp vèn cña nhµ ®Çu t− n−íc
ngoµi trong c¸c v¨n b¶n LuËt ®Çu t− n−íc ngoµi t¹i ViÖt Nam, LuËt khuyÕn
khÝch ®Çu t− trong n−íc, NghÞ ®Þnh sè 38 vµ QuyÕt ®Þnh sè 146. VÒ l©u dµi cÇn
quy ®Þnh theo h−íng chØ quy ®Þnh h¹n chÕ sù tham gia cña nhµ ®Çu t− n−íc
100
ngoµi ®èi víi mét sè ngµnh nghÒ, lÜnh vùc nhÊt ®Þnh mµ Nhµ n−íc cÇn qu¶n lý
hoÆc liªn quan ®Õn an ninh quèc phßng... Trªn c¬ së sù phï hîp cña c¸c v¨n
b¶n cã liªn quan ®iÒu chØnh vÒ ho¹t ®éng ®Çu t− cña nhµ ®Çu t− n−íc ngoµi,
LuËt chøng kho¸n sÏ ®−a ra c¸c møc ®é ®Çu t− thÝch hîp cña nhµ ®Çu t− n−íc
ngoµi trong lÜnh vùc chøng kho¸n.
- §Ó thùc hiÖn HiÖp ®Þnh Th−¬ng m¹i ViÖt Nam - Hoa Kú, t¹i PhÇn V
Phô lôc G quy ®Þnh vÒ lé tr×nh thùc hiÖn c¸c cam kÕt vÒ dÞch vô tµi chÝnh khi
HiÖp ®Þnh cã hiÖu lùc cÇn ph¶i chØnh söa c¸c v¨n b¶n hiÖn hµnh cho thèng nhÊt
nh»m thùc thi BTA mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nhÊt nh− c¸c vÊn ®Ò vÒ cho phÐp c¸c
chi nh¸nh ng©n hµng Mü vµ ng©n hµng liªn doanh cung cÊp c¸c dÞch vô chøng
kho¸n ®ã th«ng qua viÖc thµnh lËp c¸c c«ng ty chøng kho¸n ®éc lËp, t¹o khu«n
khæ ph¸p lý cho phÐp ng©n hµng liªn doanh vµ n−íc ngoµi tham gia vµo thÞ
tr−êng chøng kho¸n (bæ sung trong LuËt ng©n hµng)
d. Ph¸p luËt vÒ thuÕ, kÕ to¸n
- LuËt KÕ to¸n hiÖn nay quy ®Þnh vÒ nghÜa vô lËp vµ c«ng khai b¸o c¸o
tµi chÝnh cña doanh nghiÖp nh−ng ch−a quy ®Þnh cô thÓ c¸c ®èi t−îng nµo ph¶i
thùc hiÖn nghÜa vô nµy, do vËy, cÇn ®−îc söa ®æi theo h−íng quy ®Þnh cô thÓ
nh÷ng chñ thÓ kinh doanh nµo ph¶i thùc hiÖn nghÜa vô c«ng bè b¸o c¸o tµi
chÝnh vµ c«ng bè c¸c lo¹i b¸o c¸o nµo, tr¸ch nhiÖm trong tr−êng hîp vi ph¹m
nghÜa vô c«ng bè th«ng tin, b¸o c¸o tµi chÝnh.
- Ho¹t ®éng chøng kho¸n lµ mét lÜnh vùc ho¹t ®éng míi vµ cã nhiÒu rñi
ro, ®Ó thu hót nhµ ®Çu t− tham gia tÝch cùc vµo thÞ tr−êng chøng kho¸n cÇn cã
mét chÝnh s¸ch thuÕ dµi h¹n vµ æn ®Þnh; cã chÝnh s¸ch −u ®·i lín h¬n ®èi víi
c¸c c«ng ty niªm yÕt...
- CÇn quy ®Þnh trong LuËt KÕ to¸n vÒ chÕ ®é kÕ to¸n, b¸o c¸o tµi chÝnh
chung b¾t buéc ®èi víi tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp (quy ®Þnh râ vÒ yªu cÇu cÇn b¸o
c¸o, nh÷ng th«ng tin kh«ng ph¶i b¸o c¸o c«ng khai) vµ chÕ tµi xö ph¹t ®èi víi
hµnh vi vi ph¹m chÕ ®é b¸o c¸o thèng kª.
101
e. LuËt ph¸ s¶n
- LuËt Ph¸ s¶n hiÖn nay ®· cã nh÷ng quy ®Þnh tiÕn bé h¬n vÒ ph¸ s¶n so
víi LuËt Ph¸ s¶n doanh nghiÖp tr−íc ®©y. Tuy nhiªn, ®Ó phï hîp víi quy ®Þnh
cña c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt kh¸c, LuËt Ph¸ s¶n cÇn bæ sung c¸c quy ®Þnh vÒ thñ
tôc ph¸ s¶n ®Æc biÖt ¸p dông ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ®Æc biÖt trong ®ã cã c¸c
doanh nghiÖp kinh doanh, dÞch vô chøng kho¸n.
- Bæ sung trong LuËt Ph¸ s¶n quy ®Þnh vÒ viÖc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p ®Æc
biÖt cÇn ¸p dông ®èi víi ph¸ s¶n c¸c doanh nghiÖp kinh doanh, dÞch vô chøng
kho¸n nh− qu¶n lý tµi s¶n riªng biÖt cña kh¸ch hµng vµ ¸p dông Quü b¶o hé
ng−êi ®Çu t− ... Bæ sung vµo trong LuËt Ph¸ s¶n c¸c biÖn ph¸p ®−îc quy ®Þnh
trong ph¸p luËt vÒ chøng kho¸n nh− kiÓm so¸t ®Æc biÖt, theo ®ã khi ph¸t hiÖn
c«ng ty chøng kho¸n cã dÊu hiÖu l©m vµo t×nh tr¹ng ph¸ s¶n th× c¬ quan nhµ
n−íc cã thÈm quyÒn lùa chän ¸p dông biÖn ph¸p phï hîp nhÊt cã thÓ nh»m
phôc håi kh¶ n¨ng thanh to¸n nî hay ho¹t ®éng cña c«ng ty.
- LuËt Ph¸ s¶n hiÖn nay ®· cã quy ®Þnh vÒ tr¸ch nhiÖm cña chñ doanh
nghiÖp l©m vµo t×nh tr¹ng ph¸ s¶n ph¶i cã nghÜa vô nép ®¬n yªu cÇu tuyªn bè
ph¸ s¶n doanh nghiÖp mµ hä ®ang qu¶n lý nÕu kh«ng sÏ bÞ xö lý theo quy ®Þnh
cña ph¸p luËt, tuy nhiªn l¹i ch−a quy ®Þnh râ vÒ c¸c biÖn ph¸p xö lý.
4.3.2 Ph¸p luËt D©n sù
- Bæ sung chøng kho¸n trong danh môc c¸c tµi s¶n quy ®Þnh t¹i §iÒu 172
Bé LuËt D©n sù. Ngoµi ra, c¸c quy ®Þnh vÒ quyÒn së h÷u chøng kho¸n cÇn ®−îc
ghi nhËn trong Bé LuËt D©n sù. Theo quy ®Þnh t¹i ph¸p luËt vÒ chøng kho¸n
hiÖn nay, ch−a cã sù thèng nhÊt víi Bé luËt D©n sù trong viÖc x¸c ®Þnh thêi
®iÓm së h÷u tµi s¶n lµ chøng kho¸n.
- Ho¹t ®éng b¶o l·nh, cÇm cè... ®èi víi c¸c giao dÞch chøng kho¸n còng
cã nh÷ng ®Æc thï riªng, v× vËy cÇn bæ sung trong Bé LuËt D©n sù c¸c nguyªn
t¾c ®Æc thï vÒ b¶o l·nh, cÇm cè... (c¸c biÖn ph¸p ®¶m b¶o thùc hiÖn nghÜa vô)
theo LuËt Chøng kho¸n vµo trong Bé luËt D©n sù...
102
4.3.3 Ph¸p luËt H×nh sù
- Söa ®æi c¸c quy ®Þnh hiÖn hµnh cña BLHS theo h−íng quy ®Þnh râ rµng
vµ thÝch hîp khung h×nh ph¹t ¸p dông trong tr−êng hîp ph¹m téi trong lÜnh vùc
chøng kho¸n (quy ®Þnh mét khung h×nh ph¹t t¨ng nÆng, hoÆc t¨ng c−êng h×nh
ph¹t tiÒn).
- ChØ bæ sung vµo BLHS mét sè téi danh vÒ chøng kho¸n cã tÝnh chÊt ®Æc
biÖt nghiªm träng vµ rÊt ®Æc thï. Theo th«ng lÖ quèc tÕ, chØ cã mét sè téi danh
nh− giao dÞch néi gi¸n hoÆc thao tóng thÞ tr−êng vµ vi ph¹m ë møc ®é nghiªm
träng th× míi bÞ xö lý ë møc ®é h×nh sù.
- Yªu cÇu ®−îc ®Æt ra khi tiÕn hµnh söa ®æi, bæ sung Bé luËt h×nh sù, liªn
quan ®Õn lÜnh vùc chøng kho¸n chóng ta ph¶i x¸c ®Þnh ®−îc c¸c dÊu hiÖu ®Ó
ph©n biÖt gi÷a téi ph¹m trong lÜnh vùc chøng kho¸n vµ c¸c téi ph¹m kh¸c. Ph¶i
cã quy ®Þnh râ rµng thÕ nµo lµ vi ph¹m ph¸p luËt trong lÜnh vùc chøng kho¸n vµ
thÞ tr−êng chøng kho¸n, møc ®é thiÖt h¹i nh− thÕ nµo th× bÞ coi lµ nghiªm träng,
cã thÓ th«ng qua viÖc quy ®Þnh møc thiÖt h¹i trùc tiÕp hoÆc c¸c hËu qu¶ ¶nh
h−ëng nghiªm träng kh¸c mµ hµnh vi vi ph¹m ®ã g©y ra.
- H×nh ph¹t ¸p dông ®èi víi c¸c téi ph¹m vÒ chøng kho¸n nªn quy ®Þnh
ph¹t tiÒn lµ h×nh thøc chñ yÕu. ChØ ®èi víi c¸c téi g©y ra hËu qu¶ hÕt søc
nghiªm träng th× míi ¸p dông c¸c h×nh ph¹t chÝnh kh¸c.
- Më réng tèi ®a thÈm quyÒn gi¶i quyÕt tranh chÊp (xö ph¹t vi ph¹m hµnh
chÝnh) cña c¬ quan qu¶n lý nhµ n−íc chuyªn ngµnh trong lÜnh vùc chøng
kho¸n. ChØ gi¶i quyÕt b»ng con ®−êng h×nh sù nh÷ng vô viÖc ®Æc biÖt nghiªm
träng vµ g©y hËu qu¶ lín.
- Tr¸nh t×nh tr¹ng h×nh sù ho¸ c¸c tranh chÊp trong lÜnh vùc chøng kho¸n
vµ TTCK:
Mét vÊn ®Ò ®−îc ®Æt ra trong rÊt nhiÒu bµi bµn luËn vµ héi th¶o trong vµi
n¨m võa qua lµ t×nh tr¹ng h×nh sù ho¸ c¸c tranh chÊp d©n sù, kinh tÕ. Khoa häc
ph¸p lý coi viÖc quy ®Þnh h×nh ph¹t, ®iÒu kiÖn quyÕt ®Þnh h×nh ph¹t ®èi víi c¸c
lo¹i téi ph¹m nµy hay téi ph¹m kia lµ h×nh sù ho¸. Tuy nhiªn, theo quan ®iÓm
103
cña nhiÒu chuyªn gia luËt ph¸p h×nh sù, kinh tÕ h×nh sù ho¸ c¸c quan hÖ d©n sù,
kinh tÕ cã thÓ ®−îc hiÓu theo hai nghÜa, thø nhÊt lµ ho¹t ®éng lËp ph¸p ®Ó hoµn
thiÖn ph¸p luËt h×nh sù, cßn nghÜa thø hai coi h×nh sù ho¸ c¸c quan hÖ d©n sù,
kinh tÕ lµ qu¸ tr×nh ®−a c¸c quan hÖ d©n sù, kinh tÕ tõ chç ch−a ®−îc ®iÒu chØnh
b»ng luËt h×nh sù trë thµnh ®èi t−îng ®−îc ®iÒu chØnh b»ng luËt h×nh sù, tøc lµ
tiÕn hµnh viÖc khëi tè, ®iÒu tra, truy tè c¸c vi ph¹m vÒ d©n sù, kinh tÕ khi kh«ng
cã ®ñ c¨n cø. §èi víi nghÜa thø hai, h×nh sù ho¸ g©y ra nh÷ng t¸c ®éng xÊu ®èi
víi c¸c giao dÞch d©n sù - kinh tÕ, g©y thiÖt h¹i vÒ nh©n th©n vµ tµi s¶n cho c¸
nh©n bÞ h×nh sù ho¸, lµm x¸o trén m«i tr−êng kinh doanh do t©m lý cña nhµ ®Çu
t− bÞ ¶nh h−ëng... Bé LuËt H×nh sù n−íc ta qua c¸c lÇn söa ®æi, bæ sung, ®· thÓ
hiÖn sù tiÕn bé, thÓ hiÖn chÝnh s¸ch nh©n ®¹o x· héi chñ nghÜa cña ph¸p luËt vÒ
h×nh sù vµ thÓ hiÖn quan ®iÓm ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ cho phï hîp víi
t×nh h×nh míi. Bé LuËt H×nh sù xo¸ bá c¸c téi ph¹m ®Æc tr−ng cña c¬ chÕ cò vµ
bæ sung vµo c¸c téi ph¹m míi ph¸t sinh trong c¬ chÕ thÞ tr−êng. Theo quan
niÖm cña khoa häc ph¸p lý h×nh sù th× téi ®Çu c¬ lµ mét lo¹i téi ph¹m ®Æc tr−ng
cña c¬ chÕ tËp trung, bao cÊp. Téi danh nµy hiÖn vÉn ®−îc quy ®Þnh trong Bé
luËt H×nh sù. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng, ®Çu c¬ ®−îc coi lµ mét thñ thuËt
kinh doanh cña nhµ ®Çu t− v× nã cã thÓ ®em l¹i lîi nhuËn cao nh−ng còng cã thÓ
g©y ra rñi ro lín. Téi ®Çu c¬ chøng kho¸n còng cã b¶n chÊt t−¬ng tù nh− vËy
nh−ng møc ®é thiÖt h¹i vµ ¶nh h−ëng lín h¬n so víi ®Çu c¬ hµng ho¸. HÇu hÕt
ph¸p luËt h×nh sù c¸c n−íc kh«ng coi ®Çu c¬ còng nh− ®Çu c¬ chøng kho¸n lµ
mét lo¹i téi ph¹m. §Ó tr¸nh t×nh tr¹ng h×nh sù ho¸ ®èi víi c¸c vi ph¹m ph¸p
luËt chøng kho¸n cÇn quy ®Þnh ranh giíi cô thÓ ®Ó x¸c ®Þnh hµnh vi vi ph¹m ®ã
bÞ xö lý vÒ h×nh sù hay c¸c biÖn ph¸p kh¸c.
104
KÕt luËn
Ph¸p luËt vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng chøng kho¸n ®· ®−îc xem xÐt,
nghiªn cøu mét c¸ch t−¬ng ®èi tæng thÓ, toµn diÖn vµ biÖn chøng trong mèi
quan hÖ víi c¸c lÜnh vùc ph¸p luËt cã liªn quan. Thùc tiÔn nghiªn cøu ®· chØ ra
sù ch−a phï hîp, thèng nhÊt gi÷a c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt chøng kho¸n vµ
c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt kh¸c. HÖ thèng ph¸p luËt chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng
chøng kho¸n ch−a bao qu¸t vµ ®Çy ®ñ, ch−a ®¸p øng ®−îc yªu cÇu cña thùc tÕ.
§Ó thÞ tr−êng chøng kho¸n ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ th× hÖ thèng c¸c quy ®Þnh cña
ph¸p luËt nãi chung vµ ph¸p luËt chøng kho¸n nãi riªng ph¶i ®−îc söa ®æi, bæ
sung. Trªn c¬ së nh÷ng néi dung vµ c¸c vÊn ®Ò ®−îc ®Æt ra t¹i ®Ò tµi nghiªn cøu
còng nh− nh÷ng ®ßi hái thùc tÕ cña thÞ tr−êng, chóng t«i ®−a ra mét sè ph−¬ng
h−íng vµ gi¶i ph¸p nh»m hoµn thiÖn c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt nãi chung, ®ång
thêi còng cã mét sè kiÕn nghÞ cô thÓ phôc vô cho c«ng t¸c x©y dùng LuËt
Chøng kho¸n ë ViÖt Nam.
105
Danh môc tµi liÖu tham kh¶o
I. V¨n kiÖn §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø IX
II. V¨n b¶n ph¸p luËt
1. Bé LuËt d©n sù n¨m 1995
2. LuËt §Çu t− n−íc ngoµi t¹i ViÖt Nam ngµy 12 th¸ng 11 n¨m 1996 vµ
LuËt söa ®æi bæ sung mét sè ®iÒu cña LuËt ®Çu t− n−íc ngoµi t¹i ViÖt
Nam ngµy 09 th¸ng 6 n¨m 2000.
3. LuËt Th−¬ng m¹i n¨m 1997.
4. Bé LuËt h×nh sù n¨m 1999.
5. LuËt Doanh nghiÖp n¨m 1999.
6. LuËt c¸c tæ chøc tÝn dông n¨m 1997 vµ LuËt Söa ®æi, bæ sung mét sè
®iÒu cña LuËt c¸c tæ chøc tÝn dông n¨m 2003.
7. LuËt Kinh doanh b¶o hiÓm n¨m 2000.
8. LuËt Doanh nghiÖp Nhµ n−íc n¨m 2003.
9. LuËt KÕ to¸n n¨m 2003.
10. NghÞ ®Þnh sè 144/2003/N§-CP ngµy 28/11/2003 cña ChÝnh phñ vÒ
chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng chøng kho¸n.
11. NghÞ ®Þnh 64/2002/N§-CP vÒ chuyÓn doanh nghiÖp nhµ n−íc thµnh
c«ng ty cæ phÇn vµ NghÞ ®Þnh 187/2004/N§-CP ngµy 19/11/2004 söa
®æi, bæ sung mét sè ®iÒu cña NghÞ ®Þnh 64.
12. NghÞ ®Þnh 38/2003/N§-CP ngµy 15/4/2003 cña ChÝnh phñ vÒ viÖc
chuyÓn ®æi mét sè doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t− n−íc ngoµi sang ho¹t
®éng theo h×nh thøc C«ng ty cæ phÇn.
106
13. NghÞ ®Þnh 161/2004/N§-CP ngµy 07/9/2004 cña ChÝnh phñ vÒ xö lý vi
ph¹m hµnh chÝnh trong lÜnh vùc chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng chøng
kho¸n.
14. QuyÕt ®Þnh sè 36/2003/Q§-TTg ngµy 11/3/2003 cña Thñ t−íng ChÝnh
phñ vÒ viÖc ban hµnh Quy chÕ gãp vèn mua cæ phÇn cña nhµ ®Çu t−
n−íc ngoµi trong c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam.
15. QuyÕt ®Þnh sè 146/2003/Q§-TTg cña Thñ t−íng ChÝnh phñ ban hµnh
ngµy 17/7/2003 vÒ tû lÖ tham gia cña bªn n−íc ngoµi vµo thÞ tr−êng
chøng kho¸n ViÖt Nam.
16. QuyÕt ®Þnh 163/2003/Q§-TTg cña Thñ t−íng ChÝnh phñ phª duyÖt
ChiÕn l−îc ph¸t triÓn thÞ tr−êng chøng kho¸n ViÖt Nam ®Õn 2010.
17. QuyÕt ®Þnh sè 55/2004/Q§-BTC ngµy 17/6/2004 cña Bé tr−ëng Bé Tµi
chÝnh vÒ viÖc ban hµnh Quy chÕ tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña c«ng ty
chøng kho¸n.
18. Th«ng t− sè 58/2004/TT-BTC ngµy 17/6/2004 h−íng dÉn vÒ thµnh viªn
vµ giao dÞch chøng kho¸n.
19. Th«ng t− sè 100/2004/TT-BTC ngµy 20 th¸ng 10 n¨m 2004 cña Bé Tµi
chÝnh h−íng dÉn vÒ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng vµ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp
®èi víi lÜnh vùc chøng kho¸n.
III. C¸c tµi liÖu kh¸c
1. Tµi liÖu tiÕng ViÖt
1.1. "H×nh sù ho¸ c¸c tranh chÊp d©n sù - kinh tÕ hiÖn nay, vÊn ®Ò cña qu¸
tr×nh chuyÓn ®æi" - TS. NguyÔn Am HiÓu, Vô Ph¸p luËt D©n sù - Kinh tÕ,
Bé T− ph¸p.
1.2. Ph¸p luËt vÒ tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña Trung t©m Giao dÞch Chøng
kho¸n ë ViÖt Nam - NXB T− ph¸p n¨m 2004.
107
2. Tµi liÖu tiÕng Anh
2.1 Chandler and Thong-ek (1999): Thailand’s Capital Market, Law
Offices Ltd,
2.2 Japan Securities Research Institute: Securities Market in Japan 2002,
2.3 Korea Stock Exchange (2004): An Overview of Korean Securities
Market,
2.4 Korean Securities Dealers Association: The Securities Market in Korea
2004,
2.5 Pakorn Vichyanond (1995): The Evolution of Thailand’s Financial
System: Future Trends, Thailand Development Research Institute’s
Quaterly Review, Vol 10 No 3,
2.6 Stephen Green (2003): Drafting The Securities Law: The Role Of The
National People’s Congress In Creating China’s New Market Economy,
The Royal Institute of International Affairs & University Of Cambridge.
108
Các file đính kèm theo tài liệu này:
- 46991.pdf