Đề tài Đổi mới chính sách thương mại quốc tế của Việt Nam trong quá trình hội nhập Asean

g 5 n¨m b¾t ®Çu tõ 1/1/1999 vµ kÕt thóc vµo 1/1/2003 c¸c mÆt hµng thuéc TEL ph¶i ®­îc ®­a dÇn vµo danh môc c¾t gi¶m thuÕ, mçi n¨m chuyÓn 20% sè mÆt hµng. Sau khi ®­îc ®­a vµo danh môc IL, viÖc c¾t gi¶m thuÕ ph¶i ®­îc thùc hiÖn Ýt nhÊt 2-3 n¨m 1 lÇn vµ mçi lÇn gi¶m xuèng kh«ng Ýt h¬n 5%. §Õn 1/1/2003 c¸c mÆt hµng cã thuÕ suÊt trªn 20% ph¶i ®­îc gi¶m xuèng d­íi 20%. Mçi n¨m ph¶i ban hµnh v¨n b¶n ph¸p lý thÓ hiÖn viÖc chuyÓn c¸c mÆt hµng vµ c¾t gi¶m thuÕ ®ã. C¸c mÆt hµng thuéc danh môc SEL b¾t ®Çu gi¶m thuÕ tõ 1/1/2004 vµ kÕt thóc vµo 1/1/2013 v¬Ý thuÕ suÊt cuèi cïng b»ng 0-5%. Dù ®Þnh vÒ ®Èy nhanh AFTA: theo cam kÕt tuyªn bè t¹i héi nghÞ th­îng ®Ønh ASEAN lÇn thø 6 t¹i Hµ néi vµo 12/1998 (cã tªn lµ: c¸c biÖn ph¸p t¸o b¹o) ViÖt Nam cã nghÜa vô tèi ®a ho¸ sè dßng thuÕ ®¹t 0-5% vµo n¨m 2003 vµ më réng sè dßng thuÕ ®¹t 0% vµo n¨m 2006. 3.2.3.4. X©y dùng biÓu thuÕ theo mÆt hµng Khi luËt thuÕ xuÊt nhËp khÈu míi ra ®êi nhµ n­íc ta ®· ph©n lo¹i hµng ho¸ chñ yÕu dùa vµo tæ chøc sö dông hµng ho¸. Kho¶ng c¸ch gi÷a thuÕ tèi ®a vµ thuÕ tèi thiÓu réng ®· g©y ra sù tuú tiÖn trong viÖc tÝnh thuÕ, lµm khã kh¨n cho doanh nghiÖp còng nh­ h¶i quan khi ¸p dông danh môc tÝnh thuÕ vµ x¸c ®Þnh thuÕ suÊt cña hµng ho¸. HiÖn nay chóng ta ®· ¸p dông ph©n lo¹i hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu theo biÓu thuÕ quan HS (danh môc ph©n lo¹i nµy do héi ®ång hîp t¸c h¶i quan quèc tÕ quy ®Þnh) ®· ph¸t huy t¸c dông tèt trong viÖc quy ®Þnh møc thuÕ chi tiÕt ®Õn tõng mÆt hµng, h¹n chÕ viÖc tuú tiÖn trong viÖc thi hµnh biÓu thuÕ vµ ®Æc biÖt lµ lµm cho biÓu thuÕ xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt Nam phï hîp víi tËp qu¸n th­¬ng m¹i vµ thuÕ quan quèc tÕ. 3.2.4. Ph­¬ng h­íng ®æi míi chÝnh s¸ch b¶o vÖ s¶n xuÊt trong n­íc 3.2.4.1. Nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Ó nhµ n­íc ñng hé cã chän läc khi héi nhËp ASEAN. Nhµ n­íc cµn b¶o hé nh÷ng mÆt hµng s¶n xuÊt trong n­íc ®¸p øng nhu cÇu cã tiÒm n¨ng ph¸t triÓn vÒ sau, t¨ng thu ®­îc ng©n s¸ch vµ gi¶i quyÕt lao ®éng B¶o hé ph¶i ®­îc ¸p dông thèng nhÊt cho mäi thµnh phÇn kinh tÕ, kÓ c¶ doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. §iÒu nµy ph¶i ®ßi hái mét ®Þnh h­íng s¸ng suèt trong viÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch phï hîp víi c¬ chÕ thÞ tr­êng t¹o ®iÒu kiÖn b×nh ®¼ng trong c¹nh tranh kinh tÕ. ViÖc b¶o hé ph¶i phï hîp víi tiÕn tr×nh tù do ho¸ th­¬ng m¹i vµ c¸c hiÖp ®Þnh quèc tÕ mµ chÝnh phñ ®· ký kÕt. Cô thÓ ®èi víi CEPT lµ hiÖp ®Þnh quèc tÕ ®Çu tiªn vÒ hîp t¸c kinh tÕ khu vùc mµ ViÖt Nam tham gia, trong khi chóng ta cßn ch­a cã kinh nghiÖm trong c¸c vÊn ®Ò thùc hiÖn b¶o hé th«ng qua c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan còng nh­ vÊn ®Ò tiÕn hµnh lo¹i bá chóng. Do ®ã khi thùc hiÖn AFTA cÇn cè g¾ng duy tr× viÖc b¶o hé mét c¸ch hîp lý nhÊt, ®ång thêi thùc hiÖn nh÷ng cam kÕt c¾t bá b¶o hé mét c¸ch tõ tõ ®Ó ®¶m b¶o cho c¸c nhµ s¶n xuÊt trong n­íc cã thÓ quen dÇn víi m«i tr­êng b¶o hé. Phèi hîp viÖc c¾t gi¶m thuÕ víi viÖc lo¹i bá c¸c rµo c¶n phi thuÕ quan mét c¸ch linh ho¹t vµ thÝch hîp ®Ó cã thÓ duy tr× b ¶o hé ®­îc cho c¸c ngµnh s¶n xuÊt trong nh÷ng tr­êng hîp cÇn thiÕt. §ång thêi víi viÖc x¸c ®Þnh chÝnh s¸ch b¶o hé cÇn gÊp rót triÓn khai viÖc x©y dùng vµ hoµn thiÖn mét hÖ thèng c¸c biÖn ph¸p phi quan thuÕ h÷u hiÖu, phï hîp vµ ®­îc th«ng lÖ quèc tÕ cho phÐp; thùc hiÖn vÊn ®Ò nµy sÏ t¹o ®iÒu kiÖn b¶o hé hîp lý cho c¸c nhµ s¶n xuÊt trong n­íc khi chóng ta buéc ph¶i c¾t gi¶m hµng rµo b¶o hé thuÕ quan. 3.2.4.2. CÇn c«ng bè cã thêi gian vµ møc ®é b¶o hé víi c¸c mÆt hµng vµ c¸c doanh nghiÖp: C¬ së b¶o hé ®­îc quy ®Þnh cho mét sè ngµnh nghÒ vµ cã thêi gian cô thÓ. VÒ nguyªn t¾c kh«ng cã b¶o hé vÜnh viÔn bÊt kú ngµnh nghÒ nµo. Trªn c¬ së nh÷ng yªu cÇu vÒ møc ®é b¶o hé x©y dùng tiÕn tr×nh c¾t gi¶m thuÕ quan cho c¸c mÆt hµng trong danh môc lo¹i trõ t¹m thêi mét c¸ch thÝch hîp, theo h­íng nh÷ng mÆt hµng nµo cÇn ®­îc b¶o hé cao nhÊt sÏ ®­îc ®­a vµo môc c¾t gi¶m thuÕ sau cïng vµ nh÷ng mÆt hµng kh«ng cÇn b¶o hé ®­îc ®­a vµo thùc hiÖn c¾t gi¶m sím h¬n. Ch¼ng h¹n ®èi víi nh÷ng ngµnh hµng mµ ViÖt Nam cã lîi thÕ so s¸nh tr­íc m¾t, hµng rµo b¶o hé cã thÓ lo¹i bá sím h¬n vµ kÕ ho¹ch c¾t gi¶m thuÕ quan cã thÓ ®­îc thùc hiÖn tr­íc 2003 vµ ®èi víi nhøng ngµnh cã lîi thÕ so s¸nh kÐm h¬n hay lµ nh÷ng lîi thÕ tiÒm n¨ng, hµng rµo b¶o hé cã thÓ ®­îc duy tr× l©u h¬n vµ kÕ ho¹ch c¾t gi¶m thuÕ quan ®­îc thùc hiÖn tr­íc 2006. HiÖn nay phÇn lín nhøng mÆt hµng cÇn ®­îc b¶o hé cao - ®ang cã thuÕ suÊt thuÕ nhËp khÈu lín h¬n 20% thuÕ ®ang ®­îc ®­a vµo danh môc lo¹i trõ t¹m thêi ®Ó cã thÓ kÐo dµi thêi gian ph¶i thùc hiÖn c¾t gi¶m thuÕ vµ lo¹i bá b¶o hé. B¾t ®Çu tõ 1999 ta sÏ ph¶i thùc hiÖn c¸c b­íc chuyÓn hµng ho¸ tõ c¸c danh môc nµy sang danh môc c¾t gi¶m thuÕ ®Ó thùc hiÖn c¾t gi¶m. X¸c ®Þnh cô thÓ chÝnh s¸ch b¶o hé s¶n xuÊt trong n­íc víi c¸c yªu cÇu vÒ møc ®é vµ thêi gian b¶o hé thÝch hîp cho tõng ngµnh s¶n xuÊt, phï hîp víi chiÕn l­îc ­u tiªn ph¸t triÓn ngµnh. 3.2.4.3. ChÝnh s¸ch b¶o hé s¶n xuÊt cña nhµ n­íc: T¹o nguån vèn cho c¸c doanh nghiÖp cã dù ¸n ®Çu t­ s¶n xuÊt hoÆc thu gom, dù tr÷ hµng xuÊt khÈu, kÓ c¶ viÖc sö dông quü “hç trî ®Çu t­ quèc gia”. KhuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp tù t×m nguån vèn tõ bªn ngoµi ®Ó ®Çu t­ cho s¶n xuÊt chÕ biÕn hµng xuÊt khÈu vµ tr¶ nî b»ng hµng ho¸ ®­îc s¶n xuÊt ra. Thùc hiÖn réng r·i chÝnh s¸ch l·i suÊt ­u ®·i ®èi víi vay ®Çu t­ s¶n xuÊt, hoÆc mua hµng xuÊt khÈu; cã thÓ chia thµnh nhiÒu møc l·i suÊt ¸p dông cho c¸c ngµnh kh¸c ®Ó ­u ®·i khuyÕn khÝch xuÊt khÈu s¶n phÈm tõ nguån nguyªn liÖu trong n­íc hoÆc thu hót nhiÒu lao ®éng. LËp quü “b¶o hiÓm xuÊt khÈu” ®Ó hç trî cho ng­êi s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu thu håi vèn ®Çu t­ trang tr¶i chi phÝ vµ cã lîi nhuËn tho¶ ®¸ng. LËp c«ng ty b¶o hiÓm tÝn dông xuÊt khÈu ®Ó b¶o hiÓm xuÊt khÈu theo h×nh thøc tÝn dông th­¬ng m¹i b¶o l·nh xuÊt khÈu, b¶o l·nh nhËp khÈu tr¶ chËm ®èi víi vËt t­ thiÕt bÞ phôc vô s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, trî cÊp, bï lç cho mét sè tr­êng hîp gÆp mét sè rñi ro bÊt th­êng x¶y ra do thiªn nhiªn nh­ b·o lôt, ch¸y næ g©y ra. ¸p dông møc thuÕ xuÊt khÈu ­u ®·i cho c¸c ®¬n vÞ sx hµng xuÊt khÈu. 3.2.5. Ph­¬ng h­íng ®æi míi chÝnh s¸ch tû gi¸ vµ c¸n c©n thanh to¸n víi khu vùc ASEAN 3.2.5.1. ChÝnh s¸ch tû gi¸ s¸t víi thÞ tr­êng. Qua c¸c n¨m tû gi¸ hèi ®o¸i chÝnh thøc cña ng©n hµng nhµ n­íc dÇn b¸m s¸t víi tû gi¸ thÞ tr­êng tù do, ®iÒu ®ã chøng tá nã ®­îc x¸c ®Þnh t­¬ng ®èi hîp lý vµ ®iÒu chØnh ë møc t­¬ng ®èi æn ®Þnh. ViÖc duy tr× mét møc tû gi¸ t­¬ng ®èi æn ®Þnh vµ s¸t víi thÞ tr­êng lµ mét trong nh÷ng nh©n tè t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc, cã ý nghÜa ®Æc biÖt víi viÖc thóc ®Èy ho¹t ®éng th­¬ng m¹i quèc tÕ ph¸t triÓn . §Ó tû gi¸ s¸t víi thÞ tr­êng tõ 1991 nhµ n­íc ®· më c¸c trung t©m giao dÞch ngo¹i tÖ ë c¸c thµnh phè lín nh»m n¾m b¾t nhu cÇu ngo¹i tÖ ë thÞ tr­êng vµ cã ®èi s¸ch ®Ó ®iÒu chØnh kÞp thêi tû gi¸ hèi ®o¸i vµ chèng l¹i cã hiÖu q¶u c¸c c¬n sèt vµng vµ ngo¹i tÖ m¹nh. Tû gi¸ gi÷a VND vµ USD ngoµi sù ®ét biÕn cuèi n¨m 1991 cßn l¹i kh¸ æn ®Þnh. 3.2.5.2. ChÝnh s¸ch mét tû gi¸. Víi chñ tr­¬ng xo¸ bá chÕ ®é nhiÒu tû gi¸ mang tÝnh cè ®Þnh vµ ®­a vµo thùc hiÖn chÕ ®é mét tû gÝa ®­îc ®iÒu chØnh linh ho¹t theo c¬ chÕ thÞ tr­êng ®Ó thÝch øng víi ®iÒu kiÖn míi vµ phôc vô môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc theo h­íng hoµ nhËp víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi vµ khu vùc. Nh×n chung viÖc chuyÓn tõ chÕ ®é nhiÒu tû gi¸ kh¸c nhau vµ tû gi¸ theo môc tiªu kinh tÕ kÕ ho¹ch sang chÕ ®é 1 tû gi¸ - tû gi¸ s¸t víi thÞ tr­êng hèi ®o¸i lµ mét b­íc ®i cã tÝnh chÊt më ®Çu trong c¸c chÝnh s¸ch më dÇn trong ®iÒu chØnh kinh tÕ n­íc ta chÕ ®é 1 tû gi¸ hèi ®o¸i s¸t víi thÞ tr­êng vµ cã sù ®iÒu chØnh cña nhµ n­íc ®· mang l¹i nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng mõng trong nhiÒu mÆt cña nÒn kinh tÕ x· héi ®Êt n­íc. §Æc biÖt nã sÏ cã mét ý nghÜa ®Æc biÖt quan träng trong viÖc ®Èy m¹nh kinh doanh xuÊt nhËp khÈu nhÊt lµ trong viÖc khuyÕn khÝch ®Èy m¹nh xuÊt khÈu, gãp phÇn t¨ng nhanh doanh sè xuÊt nhËp khÈu. 3.2.5.3. KiÓm so¸t chèng nhËp siªu: Nh­ chóng ta biÕt tõ 1993 trë l¹i ®©y tû gi¸ USD/VND cã xu h­íng t¨ng nhÑ, nh×n chung t­¬ng ®èi æn ®Þnh. Trong khi ®ã l¹m ph¸t vÉn tiÕp tôc x¶y ra dï víi tèc ®é kh«ng qu¸ lín song nã lu«n lu«n lín h¬n l¹m ph¸t ë Mü, do ®ã theo ph­¬ng ph¸p ®ång gi¸ søc mua, th× VND ®· vµ ®ang bÞ ngé nhËn vµ ®¸nh gi¸ cao so víi USD lµm cho gi¸ VND trong quan hÖ tû gi¸ ®Æt lªn ®¸ng kÓ, dÉn ®Õn tû gi¸ thùc bÞ “cøng” lªn. Cã thÓ nãi chÝnh s¸ch tû gi¸ “cøng” vµ t×nh tr¹ng VND bÞ ®¸nh gi¸ cao lµ nguyªn nh©n g©y ra t×nh tr¹ng nhËp siªu ngµy cµng trÇm träng v× vËy c¸c c¬ quan chøc n¨ng ®ã lµ ng©n hµng - bé tµi chÝnh cïng víi chÝnh phñ lu«n lu«n kiÓm so¸t chÆt chÏ ®Ó chèng nhËp siªu. 3.2.6. Ph­¬ng h­íng ®æi míi chÝnh s¸ch mÆt hµng vµ thÞ tr­êng . 3.2.6.1. §èi víi chÝnh s¸ch mÆt hµng §Ó ®¹t ®­îc môc tiªu t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu víi tèc ®é nhanh, thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ, cÇn cã mét t­ duy míi vÒ c¬ cÊu hµng ho¸, thÓ hiÖn ë ba mÆt chñ yÕu sau ®©y: Mét lµ, chuyÓn hoµn toµn vµ chuyÓn nhanh, m¹nh sang hµng chÕ biÕn s©u, gi¶m tíi møc tèi ®a hµng nguyªn liÖu vµ gi¶m tíi møc thÊp c¸c hµng s¬ chÕ; nghÜa lµ chuyÓn h¼n tõ xuÊt khÈu tµi nguyªn thiªn nhiªu sang xuÊt khÈu gi¸ trÞ thÆng d­. Hai lµ, ph¶i më ra c¸c mÆt hµng hoµn toµn míi. Mét mÆt chuyÓn tõ xuÊt khÈu s¶n phÈm th« sang xuÊt khÈu hµng chÕ biÕn ®èi víi c¸c hµng ®· cã (nh­ chuyÓn tõ dÇu th« vµ khÝ nguyªn liÖu sang x¨ng dÇu, nhít, ph©n bãn, ho¸ chÊt; chuyÓn tõ n«ng s¶n th« sang n«ng s¶n chÕ biÕn; tõ l¾p r¸p ®iÖn tö sang chÕ t¹o vµ xuÊt khÈu linh kiÖn...). MÆt kh¸c, cÇn më ra c¸c mÆt hµng hiÖn nay ch­a cã, nh­ng cã tiÒm n¨ng vµ cã triÓn väng, phï hîp víi xu h­íng quèc tÕ. §ã lµ c¸c mÆt hµng: s¶n phÈm kü thuËt ®iÖn, s¶n phÈm ®iÖn tö, m¸y c«ng nghiÖp, dÞch vô (du lÞch, vËn t¶i, söa ch÷a tµu thuû, phôc vô dÇu khÝ, phôc vô hµng kh«ng...) vµ c¸c s¶n phÈm trÝ tuÖ. Trong c¸c s¶n phÈm trÝ tuÖ, xö lý d÷ liÖu m¸y tÝnh ®iÖn tö vµ so¹n th¶o c¸c ch­¬ng tr×nh phÇn mÒm øng dông trªn m¸y tÝnh ®iÖn tö lµ c¸c lÜnh vùc ®Æc biÖt thÝch hîp víi ng­êi ViÖt Nam. Ba lµ, chuyÓn sang xuÊt khÈu hµng chÕ biÕn vµ më ra c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu míi - d¹ng chÕ biÕn s©u vµ tinh, kh«ng thÓ thùc hiÖn ®­îc b»ng c¸ch "tù lùc c¸nh sinh", v× c«ng nghÖ l¹c hËu vµ ch­a cã thÞ tr­êng æn ®Þnh; mµ ®iÒu ®ã chØ cã thÓ thùc hiÖn ®­îc th«ng qua biÖn ph¸p c¬ b¶n lµ hîp t¸c liªn doanh víi n­íc ngoµi, tr­íc hÕt lµ c¸c n­íc tiªn tiÕn. B¶ng 3.1: Dù b¸o c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vµo n¨m 2010 vµ 2020 Nhãm hµng N¨m 2000 N¨m 2010 N¨m 2020 Kim ng¹ch (tû USD) Tû träng (%) Kim ng¹ch (tû USD) Tû träng (%) Kim ng¹ch (tû USD) Tû träng (%) 1.Hang nguyªn liÖu th« vµ s¬ chÕ (dÇu má, than ®¸, thiÕc, cµ phª, cao su, chÌ, g¹o, l¹c, h¹t®iÒu, rau qu¶ th« vµ s¬ chÕ, t¬ t»m, thuû s¶n, l©m s¶n…) 6,0 30,0 10,0 14,3 20,0 10,0 2.Hµng chÕ biÕn s©u 10,5 52,5 40,0 57,1 140,0 70,0 Trong ®ã -Hµng dÖ-may mÆc 3,0 15,0 5,0 7,1 10,0 5,0 -GiÇy dÐp 1,0 5,0 3,0 4,3 5,0 2,5 -N«ng s¶n chÕ biÕn s©u 2,0 12,5 5,0 7,1 10,0 5,0 -S¶n phÈm c¬ ®iÖn 2,0 10,0 6,0 8,6 20,0 10,0 -§å ch¬i trÎ em 1,0 1,4 5,0 2,5 -KhÝ ho¸ láng, x¨ng dÇu vµ s¶n phÈm ho¸ dÇu 4,0 5,7 20,0 10,0 -Ho¸ chÊt,ph©n bãn vµ cao su 3,0 4,3 10,0 5,0 -S¾t thÐp vf s¶n phÈm b»ng kim lo¹i 3,0 4,3 15,0 7,5 -Xi m¨ng vµ vËt liÖu x©y dùng kh¸c 3,0 4,3 15,0 7,5 -Sµnh sø vµ thuû tinh 3,0 4,3 10,0 5,0 -C«ng nghiÖp thùc phÈm 3,0 4,3 10,0 5,0 -hµng chÕ biÕn s©u kh¸c 2,0 10,0 1,0 1,4 10,0 5,0 3.DÞch vô thu ngo¹i tÖ 3,5 17,5 20,0 28,6 40,0 20,0 Trong ®ã: -DÞch vô phÇn mÒn m¸y tÝnh 1,0 5,0 5,0 7,15 10,0 5,0 -Du lÞch 1,0 5,0 10,0 14,30 20,0 5,0 -DÞch vô kh¸c (kho vËn b¶o hiÓm, s­¶ ch÷a tÇu thuû, phôc vô dÇu khÝ, kphôc vô hµng kh«ng,tµi chÝnh, ng©n hµng…) 1,5 7,5 5,0 7,15 10,0 5,0 Tæng kim ng¹ch XK 20,0 100,0 70,0 100,0 200,0 100, Nguån : Bé th­¬ng m¹i 3.2.6.2. §æi míi chÝnh s¸ch thÞ tr­êng VÊn ®Ò ®Æt ra khi xem xÐt ®Þnh h­íng thÞ tr­êng xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt Nam lµ cã cÇn thiÕt ph¶i duy tr× tû träng cao cña c¸c n­íc Ch©u ¸ hay kh«ng? Nãi c¸ch kh¸c ph­¬ng ch©m ®a d¹ng ho¸ thÞ tr­êng ph¶i chung cã nghÜa lµ ph©n t¸n ®ång ®Òu c¸c quan hÖ bu«n b¸n víi tÊt c¶ c¸c n­íc vµ c¸c khu vùc kh¸c. Râ rµng lµ, ®Þnh h­íng thÞ tr­êng cã mét tÇm quan träng ®Æc biÖt trong chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i nãi riªng vµ ®­êng lèi c«ng nghiÖp ho¸ nãi chung. Bëi lÏ, nÕu ph­¬ng h­íng thÞ tr­êng kh«ng ®­îc x¸c ®Þnh râ th× hoÆc lµ nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc chËm héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi, hoÆc lµ nã cã thÓ dÔ bÞ tæn th­¬ng do sù phô thuéc qu¸ lín vµo mét khu vùc thÞ tr­êng bÊt æn ®Þnh nµo ®ã. ViÖc x¸c ®Þnh ph­¬ng h­íng thÞ tr­êng kh«ng thÓ lµ sù lùa chän chñ quan mµ ph¶i dùa trªn sù ph©n tÝch nh÷ng biÕn chuyÓn trong nÒn kinh tÕ thÕ giíi vµ khu vùc còng nh­ nh÷ng nguån lùc hiÖn cã vµ triÓn väng ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt n­íc. Ngµy nay, mäi ng­êi ®Òu thõa nhËn lµ khu vùc Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng lµ khu vùc kinh tÕ ph¸t triÓn n¨ng ®éng vµ cã triÓn väng nhÊt cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi. ë ®©y, tËp trung nh÷ng xu h­íng ph¸t triÓn kinh tÕ, khoa häc c«ng nghÖ ®iÓn h×nh cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi. C¸c nÒn kinh tÕ trong khu vùc n»m trong sù phô thuéc c¬ cÊu kh¸ chÆt chÏ trong mét hÖ thèng ph©n c«ng lao ®éng nhiÒu tÇng líp. Nh­ng ®©y còng lµ khu vùc më cöa nhÊt , nÕu so víi Ch©u ¢u vµ B¾c Mü, ViÖt Nam l¹i ë vµo mét vÞ thÕ hÕt søc quan träng nèi liÒn Nam vµ §«ng Nam ¸ vµ B¾c ¸, v× vËy cã thÓ nãi t­¬ng lai cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam phô thuéc chñ yÕu vµo khu vùc Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng. Ph­¬ng ch©m ®a d¹ng ho¸ thÞ tr­êng kh«ng nªn hiÓu theo nghÜa ph©n t¸n c¸c quan hÖ bu«n b¸n ®Ó taä ra mét thÕ c©n ®èi nµo ®ã, bÊt chÊp hiÖu qu¶ kinh tÕ. H¬n n÷a, sù phô thuéc cña ViÖt Nam vµ khu vùc Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng hiÖn nay kh«ng gièng nh­ sù phô thuéc vµo thÞ tr­êng c¸c n­íc §«ng ¢u tr­íc kia. HiÖn ViÖt Nam ®· trë thµnh thµnh viªn chÝnh thøc cña ASEAN tõ th¸ng 7 n¨m 1995 vµ tham gia ch­¬ng tr×nh CEPT nh»m tiÕn tíi khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN (AFTA) vµo n¨m 2006 vµ tõ th¸ng 11/1998 lµ thµnh viªn cña APEC. Sù kiÖn nµy, hiÓn nhiªn lµ t¹o ra cho ViÖt Nam mét thÞ tr­êng víi h¬n 400 triÖu d©n vèn ®ang chiÕm gÇn 1/ 3 kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu hµng n¨m cña ViÖt Nam. Song, AFTA ®èi víi ViÖt Nam còng nh­ tÊt c¶ c¸c thµnh viªn kh¸c kh«ng ph¶i lµ môc tiªu duy nhÊt vµ cu«Ý cïng. Tù do ho¸ th­¬ng m¹i trong khu«n khæ ASEAN lµ b­íc ®i cÇn thiÕt vµ g¾n liÒn tiÕn tr×nh tù do ho¸ th­¬ng m¹i trong ph¹m vi APEC vµ toµn cÇu. V× vËy, tham gia AFTA, kh«ng cã nghÜa lµ chuyÓn h­íng thÞ tr­êng cña ViÖt Nam, chñ yÕu vµo khu vùc nµy. HiÖu qu¶ lín nhÊt vµ kú väng nhÊt mµ ViÖt Nam nh»m vµo khi tham gia AFTA cã lÏ lµ t¹o lËp mËu dÞch nghÜa lµ lµm t¨ng tr­ëng l­îng bu«n b¸n cña ViÖt Nam h¬n lµ lµm thay ®æi tû träng cña ASEAN trong ngo¹i th­¬ng cña ViÖt Nam. DÜ nhiªn ®iÒu nµy chØ cã thÓ ®¹t ®­îc khi ®ång thêi víi viÖc tù do ho¸ th­¬ng m¹i trong khu«n khæ ASEAN, ViÖt Nam ph¶i tÝch cùc më mang c¸c thÞ tr­êng kh¸c, trong ®ã thÞ tr­êng c¸c n­íc ph¸t triÓn lµ rÊt quan träng. HiÖn tai, NhËt B¶n lµ b¹n hµng lín nhÊt cña ViÖt Nam, chiÕm trªn d­íi 30% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vµ gÇn 10% nhËp khÈu. Tû träng nµy cã thÓ sÏ gi¶m xuèng khi quan hÖ bu«n b¸n cña ViÖt Nam më réng vµ c¬ cÊu xuÊt khÈu thay ®æi vµ hiÖn nay NhËt B¶n nhËp khÈu tõ ViÖt Nam chñ yÕu lµ nguyªn, nhiªn liÖu. §Ó duy tr× chiÕm lÜnh thÞ tr­êng NhËt B¶n trong t­¬ng lai, ViÖt Nam cÇn cã chÝnh s¸ch ®Èy m¹nh xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm chÕ biÕn mµ NhËt b¶n ®ang cã nhu cÇu nhËp khÈu. §ã lµ h¶i s¶n, hµng may mÆc, c¸c hµng ho¸ tiªu dïng kh«ng ®ßi hái c«ng nghÖ tinh vi. Xu h­íng nhËp khÈu ngµy cµng t¨ng vµ sù thay ®æi quan niÖm tiªu dïng cña ng­êi NhËt ®ang më ra nh÷ng c¬ héi míi cho c¸c n­íc trong khu vùc trong ®ã cã ViÖt Nam th©m nhËp thÞ tr­êng NhËt B¶n. C¸c n­íc §«ng B¾c ¸ kh¸c bao gåm c¸c n­íc NICS, Liªn Bang Nga vµ Trung Quèc lµ thÞ tr­êng lín cña ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m võa qua. Kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam víi Hµn Quèc, §µi Loan, Hång K«ng th­êng b»ng 2 -3 lÇn kim ng¹ch bu«n b¸n hai chiÒu cña ViÖt Nam víi EU. §iÒu ®¸ng l­u t©m lµ, nh÷ng hµng ho¸ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam víi EU. §iÒu ®¸ng l­u t©m lµ nh÷ng hµng ho¸ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam hiÖn nay còng lµ nh÷ng mÆt hµng mµ c¸c n­íc nµy cã nhu cÇu nhËp khÈu cho tiªu dïng hoÆc t¸i xuÊt. §ång thêi nhiÒu mÆt hµng xuÊt khÈu cña c¸c n­íc ®ã chiÕm lÜnh thÞ tr­êng ViÖt Nam kh¸ dÔ dµng do gi¸ c¶ vµ tr×nh ®é c«ng nghÖ phï hîp víi nhu cÇu cña ViÖt Nam. ViÖc c¸c n­íc NICS ®ang chuyÓn sang c¸c ngµnh c«ng nghÖ ®ßi hái vèn vµ c«ng nghÖ cao ®ang t¹o ra nh÷ng kho¶ng trèng cho hµng ho¸ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam, kh«ng chØ trªn thÞ tr­êng cña c¸c n­íc mµ cßn th«ng qua ®ã ®Õn thÞ tr­êng kh¸c mµ tr­íc ®ã c¸c n­íc nµy ®· h­íng tíi. Mü ®ang lµ mét thÞ tr­êng tiÒm tµng rÊt ®¸ng coi träng. §iÒu nµy kh«ng chØ hµm ý b¶n th©n dung l­îng thÞ tr­êng cña Mü mµ cßn c¸c quy chÕ th­¬ng m¹i cña Mü vµ vÞ thÕ cña Mü trong nÒn kinh tÕ thÕ giíi cã thÓ hç trî ®¾c lùc cho c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. NÕu quan hÖ bu«n b¸n víi Mü ®­îc khai th«ng, ViÖt Nam sÏ ®­îc h­ëng quy chÕ tèi huÖ quèc vµ chÕ ®é ­u ®·i thuÕ quan phæ cËp (SGP) giµnh cho c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. Trong nh÷ng n¨m tíi thÞ tr­êng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sÏ ®­îc ph¸t triÓn theo nguyªn t¾c sau ®©y: §a d¹ng ho¸, ®a ph­¬ng ho¸ trong ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i ph¸t triÓn thÞ tr­êng trong n­íc nhiÒu thµnh phÇn, thùc hiÖn thÞ tr­êng më; tù do ho¸ thÞ tr­êng, khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp vµ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ tham gia xuÊt khÈu. Thùc hiÖn nguyªn t¾c "cã ®i cã l¹i" trong kinh doanh th­¬ng m¹i do Tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi (WTO) ®Ò ra; t¹o nªn mèi quan hÖ g¾n bã gi÷a thÞ tr­êng xuÊt khÈu víi thÞ tr­êng nhËp khÈu. Thùc hiÖn chiÕn l­îc "c«ng nghiÖp ho¸ h­íng vÒ xuÊt khÈu" ®Ó t¹o ra nhiÒu hµng ho¸, ®¹t chÊt l­îng quèc tÕ cã søc m¹nh c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. Ho¹t ®éng nhËp khÈu còng ph¶i thùc hiÖn tèt chiÕn l­îc nµy. C«ng nghÖ nhËp khÈu lµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i cña nh÷ng n­íc kinh tÕ ph¸t triÓn, c«ng nghÖ nguån (Mü, NhËt B¶n, EU, Cana®a...); gi¶m ®Õn møc tèi ®a nhËp khÈu c«ng nghÖ trung gian vµ c«ng nghÖ ®· qua sö dông. 3.2.7. Ph­¬ng h­íng ®æi míi chÝnh s¸ch hîp t¸c ®Çu t­ xuÊt khÈu. 3.2.7.1. Hoµn thiÖn chÝnh s¸ch ®Çu t­ LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc ®­a ra 1987 ®· ®¸nh dÊu kû nguyªn cña "chÝnh s¸ch më cöa" luËt nµy thay thÕ tiÒn th©n n¨m 1977 cña nã b»ng thÓ chÕ th«ng tho¸ng vµ hÊp dÉn vµ ®ång thêi v¬Ý nã n¨m 1988 lµ sù ra ®êi cña Uû ban Nhµ n­íc vÒ hîp t¸c vµ ®Çu t­ (SCCI) lµ mét c¬ quan cã thÈm quyÒn cao trong viÖc qu¶n lý vµ gi¸m s¸t mäi h×nh thøc ®Çu t­ n­íc ngoµi. LuËt nµy ®· ®­îc söa ®æi nhiÒu vµo n¨m 1990, 1992, 1996, chñ yÕu lµ ®¸p øng theo nh÷ng gîi ý cña c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ngoµi nh÷ng ®iÒu kh¸c th× nh÷ng thay ®æi nµy: Ph¶n ¸nh sù khuyÕn khÝch chÝnh thøc ®èi víi khu vùc t­ nh©n trong n­íc vµ cho phÐp c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n trong n­íc tham gia liªn doanh víi c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Gi¶m bít thµnh kiÕn ®èi víi ®Çu t­ 100% vèn n­íc ngoµi. §¬n gi¶n ho¸ vµ ¸p dông thêi h¹n b¾t buéc ®èi víi qu¸ tr×nh phª chuÈn cña c¬ quan hµnh chÝnh. Dµnh ­u tiªn cho nh÷ng lo¹i ho¹t ®éng cô thÓ. Vµo n¨m 1995 mét sù c¬ cÊu lín l¹i c¸c bé ®· ®Æt SCCI trong bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu t­, mét bé phËn míi ®­îc thµnh lËp vµ ®Çy quyÒn lùc, sù thay ®æi nµy d­êng nh­ lµ mét phÇn ®Ó ®¸p øng l¹i nh÷ng lêi chØ trÝch vÒ sù phiÒn hµ cña thñ tôc phª chuÈn vµ cÊp giÊy phÐp. Nãi chung khu«n khæ ph¸p lý vÒ ®Çu t­ víi sù ph¸t triÓn cña mét cÊu tróc réng lín h¬n lµ LuËt kinh doanh ®· t¹o ra mét m«i tr­êng thuËn lîi cho ®Çu t­ trong n­íc còng nh­ n­íc ngoµi, cïng víi nh÷ng nç lùc nµy ch¼ng h¹n nh­ nh÷ng nç lùc dÉn tíi viÖc bá cÊm vËn cña Hoa Kú , nh÷ng thay ®æi nµy ®· ®em l¹i nguån vèn n­íc ngoµi lín ®æ vµo ViÖt Nam vµ t¹o niÒm tin cho c¸c doanh nghiÖp trong n­íc cïng bá vèn ra ®Çu t­ (thµnh lËp c¸c c«ng ty cæ phÇn). TÝnh tíi 10/97 kho¶ng 2.073 dù ¸n víi sè vèn ®¨ng ký 33 tû USD ®· ®­îc cÊp giÊy phÐp theo luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi, kho¶ng 4,5 tû USD vèn n­íc ngoµi ®· ®­îc thùc hiÖn t¹i thêi ®iÓm nµy. §Çu t­ n­íc ngoµi ®· ®em l¹i sù t¨ng m¹nh viÖc nhËp khÈu hµng t­ liÖu s¶n xuÊt - vµ gÇn ®©y lµ thiÕt bÞ s¶n xuÊt - ®em l¹i nh÷ng yªu cÇu tinh gi¶m ho¸ thÓ chÕ th­¬ng m¹i vµ viÖc qu¶n lý thÓ chÕ nµy. §ång thêi nã còng t¹o ra ¸p lùc ®èi víi viÖc b¶o hé cã chän lùa. 3.2.7.2 ChÝnh s¸ch thñ tôc hµnh chÝnh Theo tinh thÇn chØ ®¹o cña Bé chÝnh trÞ trong nh÷ng n¨m s¾p tíi cÇn ®Èy m¹nh c¶i c¸ch nÒn hµnh chÝnh quèc gia c¶ vÒ thÓ chÕ hµnh chÝnh, vÒ tæ chøc bé m¸y; vÒ c¶i tiÕn lÒ lèi lµm viÖc cña bé m¸y nhµ n­íc. VÒ thÓ chÕ hµnh chÝnh: tiÕp tôc hoµn chØnh hÖ thèng ph¸p luËt, ®Æc biÖt lµ c¸c luËt thuÕ, ng©n hµng, th­¬ng m¹i vµ chuÈn bÞ c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn qui ®Þnh chi tiÕt ®Ó cã thÓ thùc hiÖn ngay ®­îc khi c¸c luËt nãi trªn ®­îc th«ng qua ban hµnh. KhÈn tr­¬ng ban hµnh v¨n b¶n h­íng dÉn thùc hiÖn c¸c luËt vµ ph¸p luËt cßn thiÕu, rµ so¸t c¸c v¨n b¶n ®· cã ®Ó tr¸nh chång chÐo m©u thuÉn vµ söa ®æi bæ sung. §æi míi qui tr×nh x©y dùng dù ¸n luËt, ph¸p lÖnh vµ thùc hiÖn ®óng quy tr×nh C¶i c¸ch thñ tôc hµnh chÝnh r­êm rµ g©y ¸ch t¾c nh­ thñ tôc xem xÐt ®Çu t­, thñ tôc xin phÐp xuÊt nhËp khÈu … thùc hiÖn m« h×nh “1 cöa, 1 con dÊu” trong qu¶n lý hµnh chÝnh. VÒ tæ chøc: chÊn chØnh tæ chøc bé m¸y qu¶n lý ho¹t ®éng th­¬ng m¹i tõ trung ­¬ng ®Õn ®Þa ph­¬ng, lo¹i bá c¸c tÇng nÊc trung gian, c¸c bé phËn chång chÐo g©y ¸ch t¾c trong ®iÒu hµnh qu¶n lý. X©y dùng quy chÕ t¨ng c­êng phèi hîp gi÷a c¸c bé c¸c ngµnh, gi÷a trung ­¬ng vµ ®Þa ph­¬ng; C¶i tiÕn lÒ lèi lµm viÖc cña c¬ quan nhµ n­íc cho phï hîp víi t×nh h×nh kinh tÕ thÞ tr­êng; rµ so¸t c¸c thñ tôc hµnh chÝnh liÖn quan tíi cÊp phÐp kinh doanh, thñ tôc h­ëng c¸c chÝnh s¸ch ­u ®·i, khai b¸o vµ kiÓm tra hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu t¹i c¸c cöa khÈu b¶o ®¶m th«ng tho¸ng, kÞp thêi nhanh chãng. 3.2.7.3.X©y dùng m«i tr­êng ®Çu t­ hÊp dÉn. Khi hÖ thèng chÝnh s¸ch ph¸p luËt ®ång bé phï hîp th× nã sÏ t¹o ra mét m«i tr­êng ®Çu t­ thuËn lîi vµ ®¶m b¶o tù do th«ng tho¸ng cho H§KD th× nã sÏ t¹o ra mét m«i tr­êng hÊp dÉn cho c¸c nhµ ®Çu t­. Vµ muèn t¹o mét m«i tr­êng hÊp dÉn cho ®Çu t­ th× ph¶i x¸c llËp m«i tr­êng kinh doanh râ rµng vµ æn ®Þnh. 3.3-BiÖn ph¸p thùc hiÖn ®æi míi chÝnh s¸ch TMQT cña ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp ASEAN. 3.3.1- T¨ng c­êng x©y dùng vµ thùc thi chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i quèc tÕ cña nhµ n­íc . 3.3.1.1.ChÝnh s¸ch héi nhËp ASEAN ph¶i n»m trong chÝnh s¸ch kinh tÕ chung. Do xuÊt ph¸t ®iÓm cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam thÊp vµ hÖ thèng thiÕt bÞ c«ng nghÖ l¹c hËu so víi c¸c n­íc trong khu vùc, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ cßn ë trong t×nh tr¹ng s¾p xÕp, tæ chøc l¹i, hÖ thèng luËt ph¸p chÝnh s¸ch ®ang n»m trong giai ®o¹n hoµn thiÖn, c¬ së h¹ tÇng l¹c hËu … nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc chÞu t¸c ®éng cña hµng lo¹t nh÷ng th¸ch thøc to lín v× vËy tiÕn tr×nh héi nhËp ASEAN cña ViÖt Nam vµo ASEAN nhanh hay chËm chñ yÕu phô thuéc vµo qu¸ tr×nh c¶i c¸ch kinh tÕ trong n­íc. §Ó tiÕn tr×nh héi nhËp vµo ASEAN cã hiÖu qu¶ th× chÝnh phñ cã nh÷ng chÝnh s¸ch kinh tÕ héi nhËp ASEAN n»m trong chÝnh s¸ch kinh tÕ chung cña c¶ n­íc vµ ph¶i cã nh÷ng gi¶i ph¸p nhÊt ®Þnh c¶ ë ph¹m vi quècgia vµ ph¹m vi c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ. 3.3.1.2.X©y dùng lé tr×nh tham gia cña ViÖt Nam vµo ASEAN ViÖc tham gia cña ViÖt Nam vµo ASEAN cÇn ®­îc thùc hiÖn theo mét kÕ ho¹ch thèng nhÊt vµ cã b­íc ®i cô thÓ trªn c¬ së c©n nh¾c c¸c nh©n tè t¸c ®ång c¶ tr­íc m¾t vµ l©u dµi. Trong ®iÒu kiÖn cña ViÖt Nam, lé tr×nh tham gia vµo ASEAN cÇn ®­îc cô thÓ ho¸ thµnh nh÷ng b­íc ®i cô thÓ vµ thµnh nh÷ng nhiÖm vô trong tõng giai ®o¹n nhÊt ®Þnh. C¸c b­íc tham gia vµo ASEAN cña ViÖt Nam lµ: §¸nh gi¸ l¹i nh÷ng lîi thÕ cña ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh tham gia vµo khu vùc mËu dÞch tù do AFTA. ViÖt nam nªn chó träng khai th¸c lîi thÕ so s¸nh tÜnh th«ng qua chÝnh s¸ch khai th¸c nguån lao ®éng rÎ, nguån tµi nguyÖn rõng, biÓn, kho¸ng s¶n vµ xuÊt nhËp khÈu s¶n phÈm chÕ biÕn ë tr×nh ®é thÊp. Lùa chän c¬ cÊu mÆt hµng tham gia vµo th­¬ng m¹i khu vùc thÝch hîp trong tõng thêi kú. C¬ cÊu mÆt hµng tham gia cña ViÖt Nam vµo AFTA cÇn ®­îc c©n nh¾c c¶ tr­íc m¾t vµ l©u dµi theo ch­¬ng tr×nh c¾t gi¶m thuÕ quan cã hiªô lùc chung, tuy nhiªn viÖc c¾t gi¶m mÆt hµng nµo vµo n¨m nµo cÇn ®­îc xem xÐt cô thÓ ®Ó tr¸nh g©y ¶nh h­ëng lín ®Õn s¶n xuÊt vµ tiªu dïng trong n­íc. C¶i c¸ch hÖ thèng thuÕ xuÊt nhËp khÈu lµ c¬ së ®Ó ®iÒu chØnh trùc tiÕp c¸c quan hÖ th­¬ng m¹i gi­· c¸c n­íc vµ thùc thi chÝnh s¸ch liªn kÕt kinh tÕ trªn thùc tÕ. ViÖc c¶i c¸ch hÖ thèng thuÕ lµ “hßn ®¸ t¶ng” cña viÖc thùc hiÖn c¸c quan hÖ kh¸c. C¶i c¸ch hÖ thèng doanh nghiÖp ®Ó ph¸t huy hiÖu qu¶ cña chóng trong qu¸ tr×nh tham gia liªn kÕt. ViÖc c¶i c¸ch hÖ thèng doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ lµ c¬ së ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp trong qu¸ tr×nh tham gia vµo khu vùc mËu dÞch tù do AFTA. C¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i ®­îc s¾p xÕp, ph©n lo¹i hoÆc cho s¸t nhËp, ph¸ s¶n theo c¸ch thÝch thÝch hîp ®Ó chóng cã thÓ ph¸t huy ®­îc t¸c dông trong qu¸ tr×nh liªn kÕt. C¸c chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc nªn t¹o ra m«i tr­êng ho¹t ®éng cho c¸c doanh nghiÖp mét c¸ch b×nh ®¼ng bao gåm chÝnh s¸ch gi÷a c¸c doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, c¸c chÝnh s¸ch ¸p dông cho c¸c ngµnh, c¸c chÝnh s¸ch ¸p dông cho c¸c doanh nghiÖp trong n­íc vµ n­íc ngoµi vµ c¸c chÝnh s¸ch tr­íc m¾t vµ l©u dµi còng nh­ c¸c chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc vµ c¸c ®Þa ph­¬ng. Sù ph¸t triÓn æn ®Þnh c¶u khu vùc doanh nghiÖp lµ c¬ së kinh tÕ bªn trong ®èi víi qu¸ tr×nh c¹nh tranh quèc tÕ khu vùc. §èi víi c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc, qóa tr×nh cæ phÇn ho¸ cÇn ®­îc coi träng ®Ó gia t¨ng hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña chóng trong c¬ chÕ c¹nh tranh víi c¸c doanh nghiÖp trong c¸c n­íc AFTA. §èi víi c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n, ®Ó cã thÓ ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ vÊn ®Ò lµ ph¶i chÊn chØnh c¸c ho¹t ®éng kinh doanh cña chóng theo ®Þnh h­íng ph¸t triÓn chung cÇn cã biÖn ph¸p ®Ó lo¹i bá dÇn t×nh tr¹ng c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n kinh doanh kh«ng ®óng ph¸p luËt, bu«n lËu, trèn thuÕ. Lé tr×nh tham gia cña ViÖt Nam vµo AFTA ®­îc minh ho¹ ë s¬ ®å: S¬ ®å lé tr×nh tham gia cña ViÖt Nam vµo AFTA §¸nh gi¸ l¹i lîi thÕ cña ViÖt Nam Lùa chän c¬ cÊu mÆt hµng tham gia hîp lý C¶i c¸ch hÖ thèng thuÕ xuÊt nhËp khÈu S¾p xÕp l¹i hÖ thèng doanh nghiÖp 3.3.1.3.C¸c ®iÒu kiÖn ®Ó thùc hiÖn chÝnh s¸ch Muèn thùc hiÖn thµnh c«ng qu¸ tr×nh ®æi míi vµ hoµn thiÖn chÝnh s¸ch TMQT ®ßi hái ph¶i cã mét sè ®iÒu kiÖn ®Ó ®¶m b¶o thi hµnh. Nh÷ng ®iÒu kiÖn chÝnh lµ æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ kinh tÕ-x· héi. ViÖc æn ®Þnh chÝnh trÞ, kinh tÕ x· héi lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt ®Ó thùc hiÖn thµnh c«ng viÖc ®æi míi chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ qu¶n lý ngo¹i th­¬ng. Sù rñi ro vÒ chÝnh trÞ tøc lµ kÐm bÒn v÷ng cña mét chÕ ®é chÝnh trÞ cña mét nhµ n­íc sÏ lµ mét t¸c nh©n m¹nh mÏ lµm mÊt lßng tin, lµm nh¹t ý chÝ cña nh©n d©n trong n­íc còng nh­ cña c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. æn ®Þnh kinh tÕ tr­íc hÕt lµ sù ®¶m b¶o æn ®Þnh gi¸ trÞ ®ång tiÒn còng lµ mét ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt t¹o m«i tr­êng thuËn lîi, ®Ó thùc thÞ sù ®æi míi cña chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i quèc tÕ. Kiªn tr× thùc hiÖn ®­êng lèi ®æi míi toµn diÖn nÒn kinh tÕ x· héi, ®­êng lèi “më cöa”. Trªn c¬ së cã mét nÒn chÝnh trÞ æn ®Þnh, cã quan ®iÓm ph­¬ng h­íng chung trong x©y dùng ®Êt n­íc ®· ®­îc thèng nhÊt s©u réng trong toµn §¶ng, toµn d©n th× chóng ta còng cÇn ph¶i kiªn tr× thùc hiÖn ®æi míi toµn diÖn nÒn kinh tÕ x· héi trong ®ã cã sù ®æi míi chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ qu¶n lý th­¬ng m¹i quèc tÕ . Víi chÝnh s¸ch “më cöa” lµm b¹n víi tÊt c¶ c¸c n­íc trong nh÷ng n¨m ®æi míi, th«ng qua rÊt nhiÒu ho¹t ®éng chÝnh trÞ vµ ngo¹i giao tÝch cùc ®· gióp cho ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i “®a ph­¬ng ho¸, ®a d¹ng ho¸” kh¾c phôc nh÷ng khã kh¨n to lín do tr­íc kia bÞ cÊm vËn th­¬ng m¹i, bÞ c¾t gi¶m viÖn vµ võa råi l¹i bÞ khñng ho¶ng kinh tÕ ë Ch©u ¸ nh­ng chóng ta ®Òu v­ît qua, ®©y lµ sù ®¶m b¶o cho viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®æi míi th­¬ng m¹i quèc tÕ thµnh c«ng. Thùc hiÖn tèt c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m«: ph¶i kh¼ng ®Þnh nh»m sù thùc hiÖn thµnh c«ng cña chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i quèc tÕ ®æi míi ®ßi hái ph¶i cã mét kinh tÕ vÜ m« æn ®Þnh, cã mét c¬ së h¹ t©ng ®óng cÊp. Yªu cÇu ®­îc ®Æt ra ë ®©y lµ c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« cÇn ®­îc x©y dùng mét c¸ch hoµn chØnh, ®ång bé vµ cã c¬ së khoa häc, ®­îc tæ chøc thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®æi m¬Ý ho¹t ®éng th­¬ng m¹i quèc tÕ, ®i vµo héi nhËp khu vùc vµ thÕ giíi. Con ng­êi thùc thi chÝnh s¸ch ®æi míi: Con ng­êi lµ vèn quý nhÊt cña x· héi nÕu chóng ta kh«ng biÕt ®Çu t­ cho gi¸o dôc, ®µo t¹o, kh«ng n©ng tr×nh ®é cho ng­êi lao ®éng. Hai lµ chÝnh con ng­êi lµ trë ng¹i cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn x· héi c¶n trë sù ®æi míi, ®i lªn cña ®Êt n­íc. Nãi ®óng ra lµ ®· chÝnh s¸ch ®­a ra cã hay kh«ng tèt ®Õn nh­ thÕ nµo, mµ nh÷ng ng­êi triÓn khai vµ thùc hiÖn l¹i kh«ng ®ñ tr×nh ®é ®Ó n¾m b¾t, ®Ó hiÓu biÕt vµ vËn dông th× chÝnh s¸ch ®æi míi ®ã sÏ kh«ng thµnh c«ng. Më réng chiÕn dÞch tuyªn truyÒn réng r·i cho doanh nghiÖp, cho mäi ng­êi hiÓu ®­îc chÝnh s¸ch: muèn thÕ chóng ta ph¶i tæ chøc ra bé phËn x©y dùng chÝnh s¸ch vµ thùc thi chÝnh s¸ch ®­îc ®Ò ra ®ã lµ ph¶i cã nh÷ng c¸n bé hiÓu biÕt chÝnh s¸ch vµ thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®ã , phæ biÕn c¸c chÝnh s¸ch qua c«ng v¨n, s¸ch b¸o, ®µi ph¸t thanh vµ truyÒn h×nh. 3.3.2.T¨ng c­êng qu¶n lý vµ ®iÒu tiÕt vÜ m« cña nhµ n­íc trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i quèc tÕ . 3.3.2.1.T¨ng c­êng chøc n¨ng qu¶n lý kinh tÕ cu¶ c¸c bé c¸c ngµnh. Nh­îc ®iÓm lín nhÊt cña qu¶n lý nhµ n­íc trong thêi gian qua lµ thiÕu sù phèi hîp gi÷a c¸c bé, c¸c ngµnh, c¸c ®Þa ph­¬ng trong viÖc x©y dùng vµ thùc hiÖn chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i thèng nhÊt. V× vËy cÇn ph¶i ®Èy m¹nh sù ph©n cÊp qu¶n lý gi÷a trung ­¬ng vµ ®Þa ph­¬ng. ChÝnh phñ vµ c¸c bé sÏ tËp trung x©y dùng thÓ chÕ, x©y dùng qui hoach vµ chiÕn l­îc ph¸t triÓn toµn quèc, gi¶m bít sù can thiÖp vµo c«ng viÖc cô thÓ cña ®Þa ph­¬ng. §ång thêi ra søc cñng cè chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng hîp lý v÷ng m¹nh ®Ó ph¸t huy vai trß chñ ®éng s¸ng t¹o c¶u mçi ®Þa ph­¬ng. §Æc biÖt phèi hîp gi÷a trung ­¬ng vµ ®Þa ph­¬ng trong viÖc qu¶n lý thÞ tr­êng, chèng bu«n lËu, chÊn chØnh viÖc bu«n b¸n qua biªn giíi. Khã kh¨n phøc t¹p lµ ë chç lîi Ých gi÷a trung ­¬ng vµ ®Þa ph­¬ng kh«ng trïng hîp, bé m¸y qu¶n lý cña nhµ n­íc kh«ng n¾m ®­îc ho¹t ®éng th­¬ng m¹i ë ®Þa ph­¬ng, quan niÖm vÒ mËu dÞch ®­êng biªn ch­a th«ng, c¬ chÕ ®iÒu hµnh ch­a s¸t víi thùc tiÔn v× vËy cÇn: ¸p dông bu«n b¸n mËu dÞch ®­êng biªn víi c¸c n­íc thèng nhÊt theo chÝnh s¸ch thuÕ chung vµ theo th«ng lÖ quèc tÕ. Ban hµnh ngay quy chÕ bu«n b¸n mËu dÞch ®­êng biÓn cho phï hîp víi t×nh h×nh ¸p dông sö lý nghiªm kh¾c ®Ó chèng bu«n lËu, bu«n b¸n hµng cÊm. Truy quÐt bu«n b¸n, s¶n xuÊt hµng gi¶, nh·n hiÖu gi¶ m¸c ngo¹i. ChÊn chØnh ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu theo ®­êng phi mËu dÞch. 3.3.2.2. Th­êng xuyªn ®iÒu chØnh c¸c chÝnh s¸ch. ViÖc hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt, chÝnh s¸ch lµ c¬ së ®Ó t¹o ra c¬ së ph¸p lý ®iÒu chØnh c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ trong n­íc vµ quèc tÕ. HÖ thèng ph¸p luËt chÝnh s¸ch cã ý nghÜa quan träng trong viÖc b¶o vÖ lîi Ých vµ lµ c¬ së ®Ó xö lý c¸c quan hÖ gi÷a c¸c thÕ nh©n vµ ph¸p nh©n trong n­íc vµ quèc tÕ. HÖ thèng luËt ph¸p, vµ c¸c chÝnh s¸ch cÇn ®­îc söa ®æi theo h­íng hÖ thèng ho¸ æn ®Þnh vµ cã hiÖu lùc l©u dµi vµ c¸c chÝnh s¸ch cÇn th­êng xuyªn ®­îc ®iÒu chØnh qu¸ tr×nh x©y dùng luËt ph¸p, chÝnh s¸ch cÇn tÝnh ®Õn ®iÒu cña c¸c n­íc trong khèi. Tuy nhiªn, hÖ thèng luËt ph¸p, chÝnh s¸ch cÇn ®­îc rµ so¸t vµ söa ®æi trong tr­êng hîp cÇn thiÕt ®Æc biÖt hÖ thèng luËt ph¸p , chÝnh s¸ch trong tõng ngµnh s¶n xuÊt, tõng vïng kinh tÕ ®Æc biÖt lµ c¸c vïng kinh tÕ ®éng lùc cu¶ ®Êt n­íc gåm cã: Hµ Néi, H¶i Phßng, Qu¶ng Ninh, §µ N½ng, thµnh phè Hå ChÝ Minh, Vòng TÇu, Biªn Hoµ. C¸c chÝnh s¸ch theo ngµnh vµ theo vïng ®ãng vai trß c¬ b¶n trong qu¸ tr×nh t¹o nÒn t¶ng cho c¸c giao l­u kinh tÕ trong n­íc. Tr­íc m¾t hÖ thèng cÇn ®­îc bæ xung vµ hoµn thiÖn nh­ hoµn chØnh vµ thùc hiÖn luËt th­¬ng m¹i ban hµnh c¸c ®¹o luËt míi nh­ luËt chèng ®éc quyÒn, x©y dùng vµ thùc hiÖn nghiªm minh chÕ ®é b¶o hé quyÒn së h÷u trÝ tuÖ … §©y lµ nh÷ng cè g¾ng thùc tÕ ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn h×nh thµnh khu«n ph¸p lý cho ho¹t ®éng kinh doanh víi c¸c n­íc trong ASEAN võa ®iÒu chØnh ®­îc c¸c quan hÖ cu¶ c¸c chñ thÓ kinh doanh trong n­íc, võa ®iÒu chØnh ho¹t ®éng cña c¸c chñ thÓ kinh doanh cña c¸c n­íc thµnh viªn ASEAN. HÖ thèng luËt ph¸p cÇn ®­îc hoµn thiÖn trªn c¬ së gi¶m bít nh÷ng m©u thuÉn chång chÐo gi÷a c¸c ®¹o luËt. Do hiÖn t­îng trïng l¾p gi÷a chÝnh s¸ch cña c¸c ngµnh, gi÷a quy ®Þnh chung cña nhµ n­íc víi c¸c quy ®Þnh cñ c¸c ®Þa ph­¬ng, gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, gi÷a trong n­íc vµ khu vùc cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. V× vËy c¸c chÝnh s¸ch vµ c¸c quy ®Þnh cña c¸c ngµnh, cña c¸c ®Þa ph­¬ng vµ bao trïm lµ chÝnh s¸ch cña nhµ n­íc lu«n lu«n phaØ th­êng xuyªn thay ®æi ®Ó cho phï hîp víi tõng thêi ®iÓm vµ tõng khu vùc. 3.3.2.3. Chñ ®éng ®iÒu tiÕt sù ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh c¸c lÜnh vùc C¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i chñ ®éng x©y dùng chiÕn l­îc kinh doanh ®Ó thÝch øng víi m«i tr­êng kinh doanh trong khu vùc ASEAN. ChiÕn l­îc kinh doanh cÇn ®­îc cô thÓ ho¸ thµnh nh÷ng b­íc ®i cô thÓ víi tõng lo¹i mÆt hµng vµ tõng lo¹i thÞ tr­êng. ViÖc ®¸nh gi¸ c¸c lîi thÕ c¹nh tranh cña doanh nghiÖp so víi c¸c ®èi thñ c¹nh tranh trong khu vùc cÇn ®­îc chó träng vµ ®Ò cao. §Ó thùc hiÖn thµnh c«ng qu¸ tr×nh c¹nh tranh cã hiÖu qu¶ víi c¸c n­íc trong ASEAN, c¸c doanh nghiÖp ph¶i chñ ®éng ®Çu t­ theo chiÒu s©u, ®æi míi c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm trong ®iÒu kiÖn m«i tr­êng kinh doanh ®­îc c¶i thiÖn khi h×nh thµnh khu vùc mËu dÞch tù do AFTA. ViÖc liªn doanh liªn kÕt gi÷a c¸c doanh nghiÖp cÇn ®­îc coi träng ®Ó tËn dông kh¶ n¨ng hç trî vÒ vèn vµ c«ng nghÖ cho ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp. Ngoµi ra c¸c doanh nghiÖp ph¶i th­êng xuyªn coi träng viÖc ®æi míi kiÓu d¸ng cña s¶n phÈm, c¶i tiÕn mÉu m·, chÊt l­îng cña hµng ho¸ vµ ph¶i cã chiÕn l­îc qu¶ng c¸o thÝch hîp. HiÖn nay ®a sè c¸c doanh nghiÖp trong n­íc ®Òu cã quy m« nhá, khã cã thÓ lµm chñ ®­îc thÞ tr­êng trong n­íc vµ kh«ng thÓ v­¬n ra ®Ó c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng n­íc ngoµi. Do ®ã c¸c doanh nghiÖp nhá lÎ, rêi r¹c hiÖn nay cÇn tËp hîp l¹i víi nhau thµnh c¸c hiÖp héi, ngµnh hµng, ®Ó phèi hîp ®­îc c¸c thÕ m¹nh c¶u nhau trong viÖc kh¶o s¸t thÞ tr­êng, cung cÊp hµng ho¸ víi khèi l­îng lín vµ c¶i tiÕn vÊn ®Ò chÊt l­îng … H¬n n÷a trong m«i tr­êng kinh doanh phøc t¹p, c¸c doanh nghiÖp cÇn chó träng ®Õn ho¹t ®éng ®a d¹ng ho¸ ho¹t ®éng kinh doanh, coi träng hÖ thèng th«ng tin t­ vÊn, vµ thiÕt lËp c¸c mèi quan hÖ víi c¸c c¬ quan h÷u quan trong n­íc vµ ngoµi n­íc ®Ó h×nh thµnh hÖ thèng c¸c ho¹t ®éng kinh daonh lín h¬n. 3.3.2.4.Hoµn thiÖn chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i trong n­íc h­íng tíi héi nhËp. Môc tiªu ph¸t triÓn th­¬ng m¹i trong n­íc lµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng, më réng giao l­u hµng ho¸ trªn tÊt c¶ c¸c vïng, ®Èy m¹nh s¶n xuÊt nh»m ®¸p øng nhu cÇu cña c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸.Muèn thùc hiÖn môc tiªu trªn th× chóng ta ph¶i nhanh chãng hoµn thiÖn chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i trong n­íc ®Ó tiÕn tíi héi nhËp khu vùc vµ quèc tÕ: Hoµn thiÖn hÖ thèng luËt ph¸p, c¬ chÕ, chÝnh s¸ch vµ c«ng cô qu¶n lý th­¬ng m¹i trong n­íc theo c¬ chÕ thÞ tr­êng. Hoµn thiÖn chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch khai th¸c, më réng thÞ tr­êng trong n­íc, ®Æc biÖt chó träng ®Õn thÞ tr­êng n«ng th«n miÒn nói. Hoµn thiÖn chÝnh s¸ch tæ chøc qu¶n lý, ®æi míi ph­¬ng thøc kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc, ®Ó n¾m gi÷ ®­îc vai trß chñ ®¹o trong nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn. Hoµn thiÖn chÝnh s¸ch ph¸t triÓn c¸c h×nh thøc kinh tÕ hîp t¸c trong lÜnh vùc th­¬ng m¹i dÞch vô trong n­íc. ®ång thêi hoµn thiÖn chÝnh s¸ch gi¸ vµ c¬ chÕ ®Þnh gi¸. 3.3.3- §éng viªn vµ khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam tham gia héi nhËp ASEAN. 3.3.3.1.Nhµ n­íc ®Çu t­ vèn vµ c¸c ®iÒu kiÖn cho mét sè doanh nghiÖp. §Ó tËp trung ®Çu t­ vèn nh»m ®æi míi thiÕt bÞ, c«ng nghÖ s¶n xuÊt hµng ho¸ víi chÊt l­îng cao ®ñ kh¶ n¨ng c¹nh tranh víi hµng ho¸ cu¶ ASEAN c¸c kho¶n ®Çu t­ vèn cho c¸c ngµnh s¶n xuÊt mÆt hµng xuÊt khÈu cÇn ph¶i ®­îc ­u ®·i ®Õn møc cao nhÊt. T¹o ®iÒu kiÖn cho mét sè doanh nghiÖp: lµ cÊp vèn l­u ®éng, ®Ó l¹i khÊu hao c¬ b¶n ®èi víi doanh nghiÖp nhµ n­íc s¶n xuÊt hµng ho¸ xuÊt khÈu sang c¸c n­íc trong ASEAN Cho vay vèn víi l·i xuÊt ­u ®·i nhÊt, sö dông vèn hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (ODA). Tû lÖ l·i xuÊt cña vèn vay nµy kh«ng ®­îc cao h¬n møc l·i xuÊt cña vèn vay mµ doanh nghiÖp n­íc ngoµi cïng s¶n xuÊt s¶n phÈm ®ã ph¶i tr¶. 3.3.3.2.Cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch víi c¸c doanh nghiÖp. §èi t­îng ¸p dông luËt th­¬ng m¹i lµ c¸c doanh nghiÖp vµ c¸c doanh nghiÖp ®Òu gåm c¸ nh©n, ph¸p nh©n, tæ hîp t¸c, tæ gia ®×nh cã ®¨ng ký kinh doanh ho¹t ®éng th­¬ng m¹i mét c¸ch ®éc lËp th­êng xuyªn vµ c¸ nh©n tõ 18 tuæi trë lªn cã n¨ng lùc hµnh vi d©n sù ®Çy ®ñ ®Òu ®­îc cÊp giÊy ®¨ng ký kinh doanh vµ trë thµnh doanh nghiÖp nÕu cÇn. §èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸, kÓ c¶ xuÊt nhËp khÈu uû th¸c vµ uû th¸c xuÊt nhËp khÈu ®­îc thùc hiÖn theo giÊy chøng nhËn ®¨ng ký kinh doanh (®iÌu 3-ND37), nh­ng cÇn ph¶i xin giÊy phÐp xuÊt nhËp khÈu qua Bé Th­¬ng m¹i n÷a. C¸c chi nh¸nh tæng c«ng ty, c«ng ty còng ®­îc xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ thÝch hîp theo uû quyÒn cña tæng gi¸m ®èc doanh nghiÖp. Doanh nghiÖp kinh doanh cïng ngµnh hµng ®Òu ®­îc phÐp thµnh lËp hiÖp héi ngµnh hµng xuÊt nhËp khÈu theo quy chÕ cña Bé Th­¬ng m¹i. Doanh nghiÖp ViÖt Nam ®­îc phÐp nhËn gia c«ng cho doanh nghiÖp n­íc ngoµi, kh«ng h¹n chÕ sè l­îng, chñng lo¹i. Doanh nghiÖp ViÖt Nam còng ®­îc phÐp lµm ®¹i lý mua, b¸n hµng ho¸ cho doanh nghiÖp n­íc ngoµi khi cã ®¨ng ký kinh doanh phï hîp. 3.3.4. §µo t¹o båi d­ìng n©ng cao tr×nh ®é c¸n bé ®Ó ®¸p øng yªu cÇu héi nhËp. Trong c¸c bé ph©n then chèt cña chÝnh s¸ch t¨ng tr­ëng ®uæi kÞp vÒ kinh tÕ th× chÝnh s¸ch con ng­¬× lµ quan träng nhÊt. Thùc tÕ ë n­íc ta mét träng nh÷ng yªó kÐm vµ thÕ lùc ®èi víi sù ph¸t triÓn nÒn th­¬ng m¹i tù do lµ chóng ta thiÕu c¶ vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng mét ®éi ngò c¸n bé chuyªn gia vÒ th­¬ng m¹i trong c¬ chÕ thÞ tr­êng. §Æc biÖt lµ thiÕu nghiªm träng nh÷ng ng­êi ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch am hiÓu t­êng tËn luËt ph¸p vÒ th­¬ng m¹i quèc tÕ. ThiÕu nh÷ng nhµ kinh doanh tinh th«ng nghiÖp vô dÇy d¹n kinh doanh th­¬ng m¹i trong c¬ chÕ thÞ tr­êng. Ngµy nay ®Òu nhËn thøc ®­îc r»ng nguån gèc cu¶ sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ ®èi víi c¸c n­íc lµ ®æi míi, tiÕp thu nhanh chãng c¸c c«ng nghÖ míi vµ ®Çu t­, quan träng h¬n lîi thÕ c¹nh tranh phô thuéc vµo c¸c ý t­ëng, kü n¨ng chø kh«ng ph¶i lµ nh÷ng ®Çu vµo truyÒn thèng vÒ tµi nguyªn thiªn nhiªn s½n cã. Bëi vËy ®Ó t¹o ra ®éi ngò c¸n bé, c¸c nhµ kinh doanh th­¬ng m¹i ®«ng ®¶o kh«ng cßn c¸ch kh¸c lµ ph¶i t¨ng c­êng ®µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹i c¸c nhµ ho¹t ®éng th­¬ng m¹i trë thµnh nh÷ng nhµ doanh nghiÖp cã b¶n lÜnh chÝnh trÞ, th«ng minh, vµ th«ng th¹o nghiÖp vô kinh doanh trong c¬ chÕ thÞ tr­êng, ®©y lµ biÖn ph¸p quan träng ®Ó nhanh chãng héi nhËp khu vùc vµ thÕ giíi. Mét ®éi ngò c¸n bé cã n¨ng lùc kinh doanh ngo¹i th­¬ng rÊt cÇn cho viÖc t¨ng c­êng xuÊt nhËp khÈu cña ®Êt n­íc th«ng qua viÖc t×m hiÓu mét c¸ch râ rµng chÝnh x¸c nh÷ng nhu cÇu vµ kh¶ n¨ng ®¸p øng c¸c yªu cÇu cu¶ thÞ tr­êng thÕ giíi. Muèn vËy mçi c¸n bé vµ nh©n viªn doanh nghiÖp tr­íc tiªn ph¶i giái nghiÖp vô ë vÞ trÝ ho¹t ®éng cña m×nh, ®ång thêi ph¶i giãi c¶ ngo¹i ng÷ trong ®ã tiÕng Anh lµ quan träng. Lu«n rÌn luyÖn thãi quen, theo râi ghi nhËn, nghiªn cøu vµ ph©n tÝch c¸c th«ng tin cã liªn quan tíi s¶n phÈm vµ dÞch vô cña doanh nghiÖp, thÞ tr­êng môc tiªu, gi¸ c¶ trªn thÞ tr­êng thÕ giíi … ®ång thêi ph¶i n¾m ®­îc kü n¨ng sö dông mét sè ph­¬ng tiÖn ph©n tÝch vµ truyÒn d÷ liÖu nh­ m¸y vi tÝnh, m¸y fax. G¾n víi c«ng viÖc ®µo t¹o lµ viÖc bè trÝ s¾p xÕp c«ng viÖc thÝch hîp víi tr×nh ®é cña ®«i ngò c¸n bé ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng ng­êi kh«ng cã tr×nh ®é chuyªn m«n, kh«ng cã kh¶ n¨ng kinh doanh l¹i ®¶m ®­¬ng nh÷ng kh©u quan träng trong kinh doanh. Ph­¬ng thøc ®µo cã thÓ thùc hiÖn qua nhiÒu c¸ch kh¸c nhau nh­ ®µo t¹o dµi h¹n, ®µo t¹o ng¾n h¹n, ®µo g¹o chÝnh quy, ®µo t¹o t¹i chøc, ®µo t¹o t¹i chç, ®µo t¹o tõ xa, ®µo t¹o trong n­íc, ®µo t¹o ngoµi n­íc … KÕt luËn Trong suèt qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc, th­¬ng m¹i nãi chung vµ th­¬ng m¹i quèc tÕ nãi riªng cña n­íc ta ®· cã vai trß lÞch sö rÊt to lín. ChÝnh s¸ch th­¬ng m¹i trong mçi thêi kú ®· gãp phÇn quan träng thùc thi ®­êng lèi chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ ph¸p luËt cña nhµ n­íc. Nh×n l¹i chÆng ®­êng h¬n m­êi n¨m ®æi míi chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i nãi chung vµ chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i quèc tÕ nãi riªng, chóng ta ®· cã thÓ kh»ng ®Þnh nh÷ng ®Þnh h­íng ®óng ®¾n theo nguyªn t¾c më cöa, ®a ph­¬ng ho¸, ®a d¹ng ho¸ vµ ®¶m b¶o tÝnh ®éc lËp tù chñ cña ®Êt n­íc. Nhê chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i ®óng ®¾n ®· lµm phån thÞnh nÒn kinh tÕ trong n­íc, t¨ng c­êng xuÊt khÈu thu hÑp nhËp khÈu, ®ång thêi ®Èy nhanh qu¸ tr×nh héi nhËp quèc tÕ vµ khu vùc. MÆt kh¸c ta còng nh×n thÊy nh÷ng khuyÕt ®iÓm lín cña chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i nhÊt lµ chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i quèc tÕ ®ang c¶n trë qu¸ tr×nh kinh doanh, h¹n chÕ ®Çu t­ vµ bÊt cËp víi yªu cÇu thay ®æi nhanh chãng cña nÒn kinh tÕ. §èi chiÕu víi môc ®Ých nghiªn cøu luËn v¨n ®· rót ra c¸c kÕt qu¶ sau: * HÖ thèng ho¸ nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n cã liªn quan ®Õn ®Ò tµi bao gåm: HÖ thèng ho¸ c¸c lÝ thuyÕt vÒ tù do ho¸ th­¬ng m¹i HÖ thèng ho¸ c¸c chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i quèc tÕ Nghiªn cøu c¸c kinh nghiÖm vÒ ®æi míi chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i quèc tÕ cña mét sè n­íc trªn thÕ giíi. * Víi t­ liÖu phong phó cËp nhËt luËn v¨n ®· ph©n tÝch toµn diÖn vµ theo quan ®iÓm lÞch sö c¸c chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i quèc tÕ cña ViÖt Nam thêi kú 1990-1999. Tõ ®ã rót ra nh÷ng nhËn xÐt ®¸nh gi¸ x¸c thùc vÒ 6 ­u ®iÓm: Mét lµ, ChÝnh s¸ch th­¬ng m¹i ®· tõng b­íc cô thÓ ho¸ ®­êng lèi ®æi míi cña §¶ng. Hai lµ, ChÝnh s¸ch th­¬ng m¹i vÜ m« ®· ®¶m b¶o thùc hiÖn ®­îc ph­¬ng ch©m ®a ph­¬ng ho¸, ®a d¹ng ho¸ trong lÜnh vùc th­¬ng m¹i Ba lµ, ChÝnh s¸ch th­¬ng m¹i cña nhµ n­íc ®· thay ®æi theo h­íng ngµy cµng phï hîp h¬n víi luËt ph¸p vµ th«ng lÖ quèc tÕ. Bèn lµ, ChÝnh s¸ch th­¬ng m¹i ®· dÇn xo¸ bá ®­îc c¸c ®Þnh kiÕn chuyÓn ®æi chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i tõ qu¶n lý theo m« h×nh kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang kiÓu qu¶n lý theo c¬ chÕ thÞ tr­êng . N¨m lµ, ChÝnh s¸ch th­¬ng m¹i ®· thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp tÝch cùc tham gia s¶n xuÊt kinh doanh hµng xuÊt khÈu vµ ®· lµm t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu víi tèc ®é kh¸ cao. S¸u lµ, ChÝnh s¸ch th­¬ng m¹i ®· thóc ®Èy viÖc chóng ta xuÊt khÈu tíi thÞ tr­êng ®Ých vµ nhËp khÈu tõ thÞ tr­êng nguån. C¸c nh­îc ®iÓm: Mét lµ, ChÝnh s¸ch th­¬ng m¹i ch­a t¹o nªn mèi quan hÖ g¾n bã gi÷a thÞ tr­êng xuÊt khÈu vµ thÞ tr­êng nhËp khÈu. Hai lµ, chóng ta ch­a x©y dùng ®­îc chÝnh s¸ch thÞ tr­êng vµ chÝnh s¸ch s¶n phÈm xuÊt khÈu phï hîp víi ®iÒu kiÖn n­íc ta vµ bèi c¶nh bªn ngoµi. Ba lµ, c¬ cÊu thÞ tr­êng xuÊt khÈu ch­a ®¶m b¶o tû träng hîp lý ®Æc biÖt ®èi víi c¸c thÞ tr­êng tiÒm n¨ng nh­ng khã tÝnh. Bèn lµ, chÝnh s¸ch s¶n phÈm ch­a cã trong thùc tÕ nªn rÊt lóng tóng trong xuÊt khÈu vµ bè trÝ l¹i c¬ cÊu trong n­íc N¨m lµ, chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i ch­a ®­îc tuyªn truyÒn th«ng tin ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c tíi c¸c doanh nghiÖp , ng­êi tham gia xuÊt nhËp khÈu . S¸u lµ, tÝnh ®ång bé vµ hoµn thiÖn hÖ thèng chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i cña n­íc ta cßn thÊp. BÈy lµ, tÝnh æn ®Þnh cña chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i vÜ m« ch­a cao. * LuËn v¨n ®· ®Ò xuÊt 4 quan ®iÓm vµ 7 ph­¬ng h­íng, 4 biÖn ph¸p §Ò tµi kh«ng tr¸nh khái nh÷ng h¹n chÕ mong nhËn ®­îc sù gãp ý cña c¸c thÇy gi¸o c« gi¸o, c¸c nhµ khoa häc, c¸c nhµ qu¶n lý vµ kinh doanh th­¬ng m¹i . T¸c gi¶ xin tr©n träng c¶m ¬n sù gióp ®ì gãp ý cña thÇy gi¸o h­íng dÉn vµ c¸c thÇy c« gi¸o trong khoa th­¬ng m¹i cïng c¸c nhµ khoa häc vµ c¸c c¬ quan thùc tÕ. Chương I 3 Cơ sở lý luận của đổi mới chính sách thương mại quốc tế của Việt Nam trong quá trình hội nhập khu vực và quốc tế. 3 1.1. Tính tất yếu của đổi mới chính sách thương mại quốc tế của Việt Nam trong quá trình hội nhập. 3 1.1.1. Học thuyết của Adam Smith và các trường phái “Cổ điển mới” về tự do hoá thương mại 3 1.1.1.1. Học thuyết của Adam Smith về tự do hoá thương mại 3 1.1.1.2. Lý thuyết của trường phái cổ điển mới về tự do hoá thương mại 4 1.1.2. Những yếu tố bên ngoài đòi hỏi phải đổi mới chính sách thương mại quốc tế của Việt Nam 6 1.1.2.1. Sự phát triển nhanh chóng của khoa học kỹ thuật hình thành nền kinh tế tri thức. 6 1.1.2.2. Xu hướng khu vực hoá, toàn cầu hoá và tự do hoá thương mại 8 1.1.3. Các nhân tố bên trong yêu cầu đổi mới chính sách thương mại quốc tế của Việt Nam : 10 1.1.3.1. Chính sách thương mại quốc tế còn nhiều bất cập hạn chế đến hội nhập khu vực và quốc tế. 10 1.1.3.2. Chính sách thương mại quốc tế còn thiếu tầm chiến lược cho hội nhập khu vực và quốc tế. 10 1.1.4. Những cơ hội và thách thức trong quá trình hội nhập ASEAN 12 1.1.4.1. Những cơ hội trong quá trình hội nhập ASEAN 12 1.1.4.2. Những thách thức trong quá trình hội nhập: 12 1.2. chính sách thương mại quốc tế và Nội dung đổi mới chính sách thương mại quốc tế của Việt Nam trong quá trình hội nhập khu vực ASEAN. 13 1.2.1. Các chính sách thương mại quốc tế 13 1.2.1.1. Khái niệm về chính sách thương mại, thương mại quốc tế và vai trò quản lý kinh tế của nhà nước . 13 1.2.1.2. Chính sách thuế xuất nhập khẩu 16 1.2.1.3. Chính sách phi thuế quan 17 1.2.1.4. Chính sách quản lý ngoại tệ và tỷ giá hối đoái. 18 1.2.1.5. Chính sách cán cân thương mại và cán cân thanh toán 20 1.2.2. Nội dung đổi mới chính sách thương mại quốc tế của Việt Nam 21 1.2.2.1.Đổi mới mục tiêu của chính sách thương mại quốc tế Việt Nam 21 1.2.2.2. Đổi mới các chính sách phù hợp với tiến trình hội nhập ASEAN 25 1.2.2.3. Đổi mới công tác xây dựng và thực thi chính sách thương mại quốc tế 26 1.3. Kinh nghiệm về đổi mới chính sách thương mại quốc tế của một số nước trên thế giới. 28 1.3.1. Chính sách thương mại quốc tế của Hàn Quốc và Singapo. 28 1.3.2. Chính sách thương mại quốc tế của Trung Quốc: 34 1.3.3. Chính sách thương mại quốc tế của Thái Lan và Malaysia 37 Chương II 41 Thực trạng chính sách thương mại quốc tế của Việt Nam trong quá trình tham gia ASEAN 41 2.1- Quá trình tham gia ASEAN 41 2.1.1 Khái quát về ASEAN và khu vực mậu dịch tự do AFTA 41 2.1.1.1 Khái quát về ASEAN. 41 2.1.1.2 Nội dung của AFTA 47 2.1.1.3. Cơ cấu tổ chức của AFTA. 50 2.1.2. Quá trình tham gia ASEAN của Việt nam và những đóng góp . 52 2.1.3. Quan hệ thương mại giữa Việt Nam và ASEAN. 62 2.2 Thực trạng chính sách thương mại quốc tế của Việt Nam trong quá trình tham gia ASEAN. 72 2.2.1. Khái quát chính sách thương mại quốc tế của Việt Nam trước khi tham gia ASEAN (từ năm 1995 về trước trên các mặt). 72 2.2.2. Thực trạng chính sách thương mại quốc tế của Việt Nam từ khi tham gia ASEAN. 77 2.2.3. Tổ chức và điều hành của chính phủ trong quá trình tham gia ASEAN. 104 2.3. Các kết luận rút ra thông qua phân tích chính sách thương mại quốc tế của Việt Nam trong quá trình hội nhập ASEAN. 107 2.3.1. Về mặt ưu điểm của chính sách: 107 2.3.2. Những nhược điểm của chính sách và vấn đề thực tiễn đang đặt ra. 110 2.3.3. Những thách thức trong tương lai: 112 Chương III 114 Phương hướng và biện pháp đổi mới chính sách thương mại quốc tế của Việt Nam trong quá trình hội nhập ASEAN 114 3.1. Bối cảnh kinh tế thương mại khu vực và quan điểm đổi mới chính sách thương mại quốc tế của Việt Nam 114 3.1.1. Dự báo tình hình kinh tế thương mại thế giới và khu vực 114 3.1.2. Quan điểm đổi mới chính sách thương mại quốc tế của Việt Nam trong quá trình hội nhập ASEAN. 114 3.1.2.1. Quan điểm 1: Đổi mới chính sách thương mại quốc tế phải phù hợp với tiến trình hội nhập ASEAN 114 3.1.2.2. Quan điểm 2: chính sách thương mại quốc tế nhằm thực hiện chủ trương của Đảng và nhà nước 115 3.1.2.3. Quan điểm 3: Tự do hoá thương mại quốc tế và bảo hộ có chọn lọc: 115 3.1.2.4. Quan điểm 4: Xây dựng đồng bộ hệ thống chính sách quản lý thương mại quốc tế : 116 3.2. Phương hướng đổi mới chính sách thương mại quốc tế của Việt Nam trong quá trình hội nhập ASEAN. 117 3.2.1. Thúc đẩy quá trình hội nhập khu vực mậu dịch tự do ASEAN. 117 3.2.2. Phương hướng đổi mới chính sách quản lý xuất nhập khẩu hàng hoá. 118 3.2.2.1. Những quy định về tự do và khuyến khích kinh doanh xuất nhập khẩu : 118 Khuyến khích kinh doanh xuất nhập khẩu: 118 3.2.2.2. Quy định quyền chủ động cho các đơn vị sản xuất kinh doanh xuất khẩu. 119 3.2.2.3. Quy định hạn ngạch xuất nhập khẩu: 120 3.2.3. Phương hướng đổi mới chính sách thuế xuất nhập khẩu: 121 3.2.3.1. Vai trò của chính sách thuế xuất nhập khẩu 121 3.2.3.2. Xây dựng hệ thống mã thuế và chữ số 122 3.2.2.3. Công bố lệ trình giảm thuế đến 2006 123 3.2.3.4. Xây dựng biểu thuế theo mặt hàng 124 3.2.4. Phương hướng đổi mới chính sách bảo vệ sản xuất trong nước 124 3.2.4.1. Những điều kiện để nhà nước ủng hộ có chọn lọc khi hội nhập ASEAN. 124 3.2.4.2. Cần công bố có thời gian và mức độ bảo hộ với các mặt hàng và các doanh nghiệp: 125 3.2.4.3. Chính sách bảo hộ sản xuất của nhà nước: 126 3.2.5. Phương hướng đổi mới chính sách tỷ giá và cán cân thanh toán với khu vực ASEAN 127 3.2.5.1. Chính sách tỷ giá sát với thị trường. 127 3.2.5.2. Chính sách một tỷ giá. 127 3.2.6. Phương hướng đổi mới chính sách mặt hàng và thị trường . 128 3.2.6.1. Đối với chính sách mặt hàng 128 3.2.6.2. Đổi mới chính sách thị trường 130 3.2.7. Phương hướng đổi mới chính sách hợp tác đầu tư xuất khẩu. 132 3.2.7.1. Hoàn thiện chính sách đầu tư 132 3.2.7.2 Chính sách thủ tục hành chính 133 3.2.7.3.Xây dựng môi trường đầu tư hấp dẫn. 134 3.3-Biện pháp thực hiện đổi mới chính sách TMQT của Việt Nam trong quá trình hội nhập ASEAN. 134 3.3.1- Tăng cường xây dựng và thực thi chính sách thương mại quốc tế của nhà nước . 134 3.3.1.1.Chính sách hội nhập ASEAN phải nằm trong chính sách kinh tế chung. 135 3.3.1.2.Xây dựng lộ trình tham gia của Việt Nam vào ASEAN 135 Sơ đồ lộ trình tham gia của Việt Nam vào AFTA 136 3.3.1.3.Các điều kiện để thực hiện chính sách 137 3.3.2.Tăng cường quản lý và điều tiết vĩ mô của nhà nước trong quá trình thực hiện chính sách thương mại quốc tế . 138 3.3.2.1.Tăng cường chức năng quản lý kinh tế cuả các bộ các ngành. 138 3.3.2.2. Thường xuyên điều chỉnh các chính sách. 139 3.3.2.3. Chủ động điều tiết sự phát triển của các ngành các lĩnh vực 140 3.3.2.4.Hoàn thiện chính sách thương mại trong nước hướng tới hội nhập. 141 3.3.3- Động viên và khuyến khích các doanh nghiệp Việt Nam tham gia hội nhập ASEAN. 141 3.3.3.1.Nhà nước đầu tư vốn và các điều kiện cho một số doanh nghiệp. 141 3.3.3.2.Có chính sách khuyến khích với các doanh nghiệp. 142 3.3.4. Đào tạo bồi dưỡng nâng cao trình độ cán bộ để đáp ứng yêu cầu hội nhập. 142 Kết luận 144 Các nhược điểm: 145