Đề tài Giải pháp để đẩy nhanh tiến trình cổ phần hóa các doanh nghiệp Nhà nước ở Việt Nam

Qua sù so s¸nh trªn ®©y ta cã thÓ thÊy nh÷ng ­u thÕ cña cæ phÇn hãa so víi t­ nh©n hãa nh­ sau: - Cæ phÇn hãa cã kh¶ n¨ng huy ®éng vèn ®Çu t­ vµ më réng s¶n xuÊt kinh doanh. - Cã sù thèng nhÊt vÒ môc tiªu gi÷a nh÷ng ng­êi cïng gãp vèn. - Cã sù liªn tôc vµ kh«ng h¹n ®Þnh vÒ thêi gian ho¹t ®éng. - Cã sù ph©n t¸n cao ®é rñi ro m¹o hiÓm. Nh­ vËy trong ba ph­¬ng ¸n trªn, ta thÊy cæ phÇn hãa lµ ph­¬ng ¸n tèi ­u võa n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt võa cñng cè vai trß cña c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc trong nÒn kinh tÕ quèc d©n, phï hîp víi ®­êng lèi x©y dùng ®Êt n­íc mµ §¶ng ta ®· ®Ò ra. Së dÜ nh­ vËy lµ v× cæ phÇn hãa DNNN ë n­íc ta hiÖn nay cã vai trß quan träng nh­ sau: NÕu xÐt trªn ph¹m vi doanh nghiÖp: Cæ phÇn hãa t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc huy ®éng vµ thu hót vèn cho c¸c DNNN. C¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc hiÖn ®ang thiÕu vèn nghiªm träng. Trong khi ®ã nhµ n­íc ®ang béi chi ng©n s¸ch, kh«ng thÓ vµ còng kh«ng nªn tiÕp tôc bao cÊp vèn cho mét khu vùc lµm ¨n kÐm hiÖu qu¶ nh­ vËy. Cæ phÇn hãa sÏ huy ®éng c¸c nguån vèn qu¶n lý trong x· héi mét c¸ch nhanh chãng ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh. Khi doanh nghiÖp lµm ¨n cã l·i th× nguån vèn dåi dµo trong d©n c­ sÏ ®æ vµo n¬i cã lîi nhuËn cao, lµm cho c¸c doanh nghiÖp cæ phÇn hãa ngµy cµng cã nguån vèn lín ®Ó trang bÞ kü thuËt, më réng s¶n xuÊt. §ång thêi nguån vèn ngµy cµng ®­îc sö dông tèt l¹i t¹o ®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp cã thÓ ph¸t hµnh cæ phiÕu liªn tôc. C¸c doanh nghiÖp khi ®· cæ phÇn hãa sÏ liªn doanh ®­îc víi c¸c doanh nghiÖp trong vµ ngoµi n­íc tõ ®ã sÏ thu hót ®­îc nhiÒu vèn h¬n n÷a. - N©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c DNNN. Tr­íc ®©y, trong c¬ chÕ quan liªu bao cÊp, c¸c DNNN ®­îc nhµ n­íc bao cÊp hoµn toµn, ho¹t ®éng d­íi sù kiÓm so¸t trùc tiÕp cña nhµ n­íc do ®ã kh«ng ph¸t huy ®­îc tÝnh n¨ng ®éng s¸ng t¹o cña c¸c doanh nghiÖp dÉn tíi thùc tr¹ng lµ hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp lµm ¨n thua lç. Khi chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr­êng, trong c¸c doanh nghiÖp ®· ®­îc ho¹t ®éng tù chñ h¬n nh­ng do bu«ng láng qu¶n lý dÉn tíi tÖ n¹n tham nhòng, l·ng phÝ ¶nh h­ëng lín tíi nÒn kinh tÕ, x· héi. Khi c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc ®· chuyÓn sang c¸c c«ng ty cæ phÇn ®· kh¾c phôc ®­îc nh÷ng khuyÕt ®iÓm trªn. §Ó thÊy râ vÊn ®Ò ta thö xem xÐt cÊu tróc qu¶n lý vµ kiÓm so¸t cña c«ng ty cæ phÇn qua s¬ ®å sau: §¹i héi cæ ®«ng Ban kiÓm so¸t Héi ®ång qu¶n trÞ Gi¸m ®èc ®iÒu hµnh Phã gi¸m ®èc ®iÒu hµnh Phã gi¸m ®èc ®iÒu hµnh Phã gi¸m ®èc ®iÒu hµnh Phßng chuyªn m«n Phßng chuyªn m«n Phßng chuyªn m«n Phßng chuyªn m«n Qua s¬ ®å trªn ta thÊy c¬ cÊu ho¹t ®éng cña c«ng ty cæ phÇn lµ rÊt chÆt chÏ, héi ®ång qu¶n trÞ sÏ bÇu ra (hoÆc ®i thuª) ban gi¸m ®èc vµ thùc hiÖn gi¸m s¸t trùc tiÕp ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. Ngoµi ra cßn cã ban kiÓm so¸t ho¹t ®éng ®éc lËp do ®¹i héi cæ ®«ng bÇu ra. Do ®ã c¸c c«ng ty cæ phÇn sÏ ho¹t ®éng mét c¸ch an toµn vµ hiÖu qu¶. - Cæ phÇn hãa t¹o ®iÒu kiÖn cho ng­êi lao ®éng thùc sù lµm chñ doanh nghiÖp. Tr­íc ®©y do ch­a coi träng vµ ch­a cã c¬ chÕ cô thÓ ®Ó ng­êi lao ®éng thùc hiÖn quyÒn lµm chñ vÒ kinh tÕ. Tõ ®ã quyÒn lµm chñ chØ dõng l¹i ë nguyªn t¾c, khÈu hiÖu chø kh«ng ®i vµo thùc chÊt. Víi viÖc cæ phÇn hãa DNNN tÊt c¶ c¸c c¸n bé c«ng nh©n viªn trong doanh nghiÖp ®Òu cã thÓ tham gia mua cæ phÇn cña c«ng ty. Hä trë thµnh ng­êi chñ thùc sù cña doanh nghiÖp, cã tr¸ch nhiÖm râ rµng cô thÓ th«ng qua l¸ phiÕu biÓu quyÕt t­¬ng øng víi sè cæ phÇn së h÷u. QuyÒn lîi cña hä g¾n liÒn víi kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh do ®ã t¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy hä lµm viÖc. Vµ ®iÒu quan träng kh¸c lµ hä cã quyÒn trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp tham gia qu¶n lý c«ng ty. §ã lµ sù lµm chñ thùc sù cña ng­êi lao ®éng. Ngoµi c¸c vai trß trªn cña qu¸ tr×nh cæ phÇn hãa ®èi víi ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp. XÐt trªn ph¹m vi toµn x· héi, cæ phÇn hãa c¸c DNNN cßn cã vai trß quan träng trong viÖc cÊu tróc l¹i nguån vèn ®Çu t­ cña nhµ n­íc, lµnh m¹nh hãa nÒn tµi chÝnh quèc gia; thu hót tiÒm n¨ng vèn nhµn rçi trong d©n chóng, thóc ®Èy qu¸ tr×nh hoµn thiÖn quan hÖ s¶n xuÊt x· héi chñ nghÜa xuÊt ph¸t tõ vai trß to lín ®ã ta cã thÓ kh¼ng ®Þnh cæ phÇn hãa lµ sù lùa chän ®óng ®¾n cña §¶ng vµ nhµ n­íc trong qu¸ tr×nh tæ chøc s¾p xÕp l¹i khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc ë n­íc ta hiÖn nay. II/ Thùc tr¹ng qu¸ tr×nh cæ phÇn hãa DNNN ë n­íc ta hiÖn nay. KÓ tõ khi cã quyÕt ®Þnh 202/CP cña chÝnh phñ ngµy 8/6/1992 vÒ viÖc cæ phÇn hãa doanh nghiÖp, ®Õn nay ®· ®­îc h¬n 6 n¨m. Trong qu¸ tr×nh cæ phÇn hãa cã rÊt nhiÒu vÊn ®Ò n¶y sinh cÇn gi¶i quyÕt, tuy nhiªn, trong ph¹m vi bµi viÕt nµy, chØ ®i vµo nghiªn cøu tiÕn tr×nh cæ phÇn hãa DNNN vµ nªu ra c¸c nguyªn nh©n dÉn ®Õn t×nh tr¹ng cæ phÇn hãa ë n­íc ta diÔn ra mét c¸ch chËm ch¹p vµ khã kh¨n ®Ó tõ ®ã ®­a ra c¸c biÖn ph¸p phï hîp ®Èy nhanh tiÕn tr×nh cæ phÇn hãa DNNN. II.1. Cæ phÇn hãa DNNN ë n­íc ta - tèc ®é ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu. TÝnh tíi ngµy 1/9/1998, c¶ n­íc cã 38 DNNN ®· hoµn thµnh cæ phÇn hãa(*) Theo sè liÖu cña Thêi b¸o kinh tÕ 26/9/1998 , trong ®ã cã 12 c«ng ty ®· ®i vµo ho¹t ®éng h¬n mét n¨m, cã thÓ thÊy, vèn ®iÒu lÖ cña c¸c doanh nghiÖp nµy t¨ng b×nh qu©n 19,06%, doanh thu t¨ng b×nh qu©n 46%/n¨m, c¸c kho¶n nép ng©n s¸ch t¨ng b×nh qu©n 82%/n¨m, tØ suÊt lîi nhuËn trªn vèn së h÷u n¨m 1997 lµ 44% sè lao ®éng lµm viÖc t¹i c«ng ty cæ phÇn t¨ng 30%/n¨m, thu nhËp cña ng­êi lao ®éng t¨ng b×nh qu©n 14,3%/n¨m. Tuy nhiªn nÕu ®em so s¸nh víi sè l­îng doanh nghiÖp nhµ n­íc kh«ng thuéc diÖn nhµ n­íc gi÷ l¹i 100% vèn vµ môc tiªu chuyÓn 150 DNNN thµnh c«ng ty cæ phÇn n¨m 1998 th× qu¸ tr×nh nµy diÔn ra qu¸ chËm vµ kh«ng ®ång ®Òu gi÷a c¸c ngµnh c¸c ®Þa ph­¬ng. §Ó lµm râ vÊn ®Ò, chóng ta h·y xem xÐt tiÕn tr×nh cæ phÇn hãa DNNN tõ th¸ng 6/1992 tíi nay. Qu¸ tr×nh cæ phÇn hãa DNNN ®­îc b¾t ®Çu tõ ngµy 8/6/1992 khi chñ tÞch héi ®ång bé tr­ëng (nay lµ thñ t­íng chÝnh phñ) ban hµnh quyÕt ®Þnh 203/CT vÒ danh s¸ch DNNN ®­îc chän ®Ó chØ ®¹o thÝ ®iÓm thµnh c«ng ty cæ phÇn gåm 7 doanh nghiÖp: - Nhµ m¸y xµ phßng miÒn Nam - Nhµ m¸y diªm thèng nhÊt - XÝ nghiÖp nguyªn liÖu chÕ biÕn thøc ¨n gia sóc - XÝ nghiÖp chÕ biÕn gç Long B×nh - C«ng ty vËt t­ tæng hîp H¶i H­ng - XÝ nghiÖp s¶n xuÊt bao b× Hµ Néi - XÝ nghiÖp may mÆc Legamex thµnh phè HCM KÕt qu¶ sau 6 th¸ng triÓn khai th× chØ cã duy nhÊt xÝ nghiÖp may mÆc Legamex chuyÓn thµnh c«ng ty cæ phÇn vµo th¸ng 12/1992. Cßn l¹i c¸c doanh nghiÖp kh¸c th× hoÆc lµ muèn rót lui hoÆc lµ muèn chê ®îi, nh­ng ch­a cã nµo cã v¨n b¶n ®Ò nghÞ chÝnh thøc. Nguyªn nh©n c¬ b¶n lµ do môc tiªu cæ phÇn hãa cña doanh nghiÖp cña chÝnh phñ ch­a phï hîp. Mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ c¬ chÕ chÝnh s¸ch ch­a phï hîp. Mét sè vÊn ®Ò vÒ c¬ chÕ chÝnh s¸ch ch­a phï hîp víi thùc tÕ kh¸ch quan, ch­a khuyÕn khÝch ®­îc doanh nghiÖp tham gia cæ phÇn hãa. MÆt kh¸c cã sù kh«ng ®ång t×nh tõ phÝa l·nh ®¹o doanh nghiÖp vµ c«ng nh©n do cã sù ®ông ch¹m vÒ quyÒn lîi, lîi Ých vËt chÊt vµ viÖc lµm. Sau n¨m 1992, qu¸ tr×nh cæ phÇn hãa vÉn tiÕp tôc ®­îc triÓn khai, tuy nhiªn tèc ®é qu¸ chËm. Trong 3 n¨m tõ n¨m 1993-1995 chóng ta chØ cæ phÇn hãa ®­îc thªm 5 doanh nghiÖp n÷a lµ: §¹i lý LH vËn chuyÓn (Tæng c«ng ty hµng h¶i); C¬ ®iÖn l¹nh (TP. HCM); GiÇy HiÖp An (Bé C«ng nghiÖp); CB hµng xu©t khÈu Long An; C«ng ty chÕ biÕn thøc ¨n gia sóc (Bé n«ng nghiÖp). Tõ n¨m 1996, tèc ®é cã t¨ng lªn, n¨m 1996 ta cæ phÇn hãa ®­îc 6 DNNN, n¨m 1997 ta cæ phÇn hãa ®­îc 4 DNNN gåm kh¸ch s¹n Sµi gßn, CTCP Nam §« (TP. HCM); xÝ nghiÖp s¬n B¹ch TuyÕt (TP. HCM). N¨m 1998 ta ®· cæ phÇn hãa ®­îc 17 doanh nghiÖp. Hµ Néi vµ thµnh phè Hå ChÝ Minh lµ hai ®Þa ph­¬ng dÉn ®Çu vÒ sè l­îng doanh nghiÖp cæ phÇn hãa trong c¶ n­íc. Cho tíi n¨m 1998, thµnh phè HCM cã 662 DNNN, cïng víi viÖc chuÈn bÞ s½p xÕp l¹i DNNN viÖc cæ phÇn hãa mét bé phËn DNNN còng ®­îc ®Èy m¹nh. Tõ khi cã nghÞ ®Þnh 28/CP ngµy 7/5/1996 cña chÝnh phñ vÒ viÖc cæ phÇn hãa DNNN thµnh phè cho thÊy: ngoµi hai c«ng ty: c¬ ®iÖn l¹nh, c«ng ty ong mËt ®· thùc hiÖn cæ phÇn hãa trong thêi gian lµm thÝ ®iÓm, 7 doanh nghiÖp ®· chuyÓn sang c«ng ty cæ phÇn, 3 doanh nghiÖp ®ang ë giai ®o¹n thÈm tra gi¸ trÞ doanh nghiÖp, 15 doanh nghiÖp ®ang x©y dùng ®Ò ¸n. Cïng víi thµnh phè Hå ChÝ Minh, Thñ ®« Hµ Néi lµ n¬i thùc hiÖn sím nhÊt ch­¬ng tr×nh cæ phÇn hãa c¸c DNNN. Trong 3 n¨m ®Çu thµnh phè ®· chän xÝ nghiÖp ®å méc lµm thÝ ®iÓm. Tõ cuèi n¨m 1996 tíi hÕt n¨m 1997 khi chÝnh phñ ban hµnh nghÞ ®Þnh 28/CP, thµnh phè ®· cã 10 doanh nghiÖp triÓn khai cæ phÇn hãa, trong ®ã 5 doanh nghiÖp thuéc ngµnh th­¬ng m¹i dÞch vô vµ 5 doanh nghiÖp kh¸c thuéc ngµnh s¶n xuÊt vµ x©y dùng. Sang n¨m 1998, c¸c ®¬n vÞ: C«ng ty giÇy Thôy Khuª, XÝ nghiÖp c¬ khÝ ®iÖn tö, nhµ m¸y thùc phÈm chïa Béc... còng ®ang tÝch cùc triÓn khai c¸c b­íc cæ phÇn hãa doanh nghiÖp. Tuy nhiªn trong tÊt c¶ doanh nghiÖp nãi trªn hiÖ míi chØ cã 4 doanh nghiÖp ®· chuyÓn thµnh c«ng ty cæ phÇn lµ: C«ng ty ®Çu t­ s¶n xuÊt th­¬ng m¹i, c«ng ty cæ phÇn kh¸ch s¹n Phó Gia, CTCP Thµnh C«ng, XN s¶n xuÊt ®å méc. Nh­ vËy so víi môc tiªu n¨m 1998 thµnh phè HCM v 20 doanh nghiÖp vµ theo ®¸nh gi¸ cña «ng §inh H¹nh - Phã chñ tÞch UBND thµnh phè Hµ Néi th× tèc ®é cæ phÇn hãa cña hai thµnh phè Hµ Néi, TP Hå ChÝ Minh - hai thµnh phè ®­îc coi lµ ®Þa ph­¬ng ®Çu ®µn vÒ cæ phÇn hãa - qu¸ chËm ch¹p vµ ch­a ®¸p øng yªu cÇu. Qua thùc tiÔn h¬n 6 n¨m thùc hiÖn cæ phÇn hãa DNNN, bµi viÕt xin ®­a ra mét sè ®¸nh gi¸ vÒ nh÷ng mÆt ®­îc vµ ch­a ®­îc trong thÝ ®iÓm cæ phÇn hãa mét sè DNNN. - Thø nhÊt, vÒ môc tiªu lý t­ëng vµ môc tiªu ®¹t ®­îc trong thùc tÕ. VÒ môc tiªu lý t­ëng §¶ng ta ®­a ra ba môc tiªu c¬ b¶n qu¸ tr×nh cæ phÇn hãa. Mét lµ, chuyÓn mét phÇn së h÷u nhµ n­íc thµnh së h÷u cña cæ ®«ng nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. Hai lµ, ph¶i huy ®éng ®­îc mét khèi l­îng vèn nhÊt ®Þnh ë trong vµ ngoµi n­íc ®Ó ®Çu t­ cho s¶n xuÊt kinh doanh. Ba lµ, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ng­êi lao ®éng thùc sù lµm chñ doanh nghiÖp. KÕt qu¶ thùc tÕ lµ: VÒ môc tiªu thø nhÊt, hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp ®Òu ®¹t ®­îc môc tiªu nµy, hiÖu qu¶ s¶n xuÊt ®­îc n©ng cao, doanh thu t¨ng 146%, lîi nhuËn doanh nghiÖp t¨ng 181%, nép ng©n s¸ch nhµ n­íc t¨ng 157%. Ngoµi ra, nhµ n­íc cßn cã thÓ cæ tøc cña 18% vèn. VÒ môc tiªu thø ba, c¸c doanh nghiÖp ®­îc cæ phÇn ®· huy ®éng ®­îc mét khèi l­îng vèn trong n­íc. Tuy nhiªn, hiÖn nay sè vèn thu mua tõ c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi th«ng qua c«ng ty cæ phÇn lµ rÊt Ýt do ®ã cÇn ph¶i cã gi¶i ph¸p ®Ó khuyÕn khÝch c¸c cæ ®«ng lµ ng­êi ngo¹i quèc trong thêi gian tíi. VÒ môc tiªu thø ba, th× phÇn lín c¸c cæ ®«ng ë c¸c c«ng ty cæ phÇn lµ c¸n bé c«ng nh©n viªn chøc trong doanh nghiÖp cò, hä lµm chñ thùc sù c«ng ty cña hä, hä ho¹t ®éng kh«ng chØ v× ®ång l­¬ng mµ cßn v× lîi tøc ho¹t ®éng vµ gi¸ trÞ cæ phÇn trong c«ng ty. - Thø hai, vÒ ph­¬ng ph¸p cæ phÇn hãa. Do ch­a cã sù thèng nhÊt cña c¬ quan chØ ®¹o cæ phÇn hãa nhµ n­íc vÒ sù cÇn thiÕt ®Ó l¹i cæ ®«ng nhµ n­íc, møc ®é ®Ó l¹i lµ bao nhiªu phÇn tr¨m, v× vËy c¸c doanh nghiÖp cæ phÊn hãa ®Òu ®Ó l¹i mét phÇn cæ ®«ng cña nhµ n­íc. Nh­ng møc ®é kh¸c nhau. ViÖc x¸c ®Þnh tØ lÖ phÇn tr¨m vÒ b¸n cho ai? C¸n bé c«ng nh©n trong doanh nghiÖp, b¸n ra bªn ngoµi vµ ®Ó l¹i cæ ®«ng nhµ n­íc thiÕu sù quy ®Þnh thèng nhÊt. - Thø ba, vÒ quyÒn lîi cña ng­êi lao ®éng trong c¸c c«ng ty cæ phÇn hãa. VÊn ®Ò nµy trong qu¸ tr×nh cæ phÇn hãa ®­îc th¶o luËn nhiÒu, vÒ sau ®· cã th«ng t­ 09/L§TB-XH cña Bé Lao ®éng h­íng dÉn. Tuy nhiªn khi vÒ ®Þa ph­¬ng, c¸c c¬ quan qu¶n lý lao ®éng vµ b¶o hiÓm x· héi l¹i ch­a ®­îc qu¸n triÖt v× thiÕu sù chØ dÉn cña cÊp trªn vÒ ph­¬ng ph¸p tiÕn hµnh cho ®Õn nay vÉn ch­a ®­îc gi¶i quyÕt triÖt ®Ó. Thø t­, vÊn ®Ò c¸c tæ chøc §¶ng, c«ng ®oµn, c¸c tæ chøc x· héi kh¸c ho¹t ®éng nh­ thÕ nµo. HiÖn nay trong c¸c c«ng ty cæ phÇn hãa, c¸c ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc §¶ng, c«ng ®oµn, ®oµn thanh niªn vÉn diÔn ra b×nh th­êng. Tuy nhiªn, ®· n¶y sinh ra mét sè vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt: - Môc tiªu, nãi chung vµ ph­¬ng ph¸p l·nh ®¹o cña tæ chøc §¶ng trong c¸c c«ng ty cæ phÇn, mèi quan hÖ gi÷a sù l·nh ®¹o cña tæ chøc §¶ng víi héi ®ång qu¶n trÞ. - Môc tiªu nãi chung, ph­¬ng ph¸p ho¹t ®éng c«ng ®oµn trong c¸c c«ng ty cæ phÇn mµ trong ®ã võa cã së h÷u cña nhµ n­íc võa cã së h÷u cña c¸c cæ ®«ng. §¹i héi cña c¸c cæ ®«ng vµ ®¹i héi c«ng nh©n viªn chøc trong c«ng ty sÏ tiÕn hµnh ra sao... - Chi phÝ cho c¸c ho¹t ®éng cña §¶ng, c«ng ®oµn c«ng ty ph¶i cã ®ãng gãp nh­ tr­íc ®©y kh«ng. II.2. V× sao cæ phÇn hãa doanh nghiÖp nhµ n­íc l¹i diÔn ra chËm ch¹p vµ khã kh¨n MÆc dï, chÝnh phñ ®· ban hµnh quyÕt ®Þnh vÒ cæ phÇn hãa DNNN c¸ch ®©y h¬n 6 n¨m, trong thêi gian ®ã chÝnh phñ, c¸c bé, c¸c ngµnh ®· ban hµnh nhiÒu nghÞ quyÕt, chØ thÞ vÒ viÖc h­íng dÉn, thi hµnh, tuy nhiªn qu¸ tr×nh cæ phÇn hãa DNNN trªn thùc tÕ diÔn ra rÊt chËm ch¹p, vËy nguyªn nh©n nµo lµm cho c¸c DNNN chÇn chõ khi tham gia vµo qu¸ tr×nh cæ phÇn hãa. Sau ®©y lµ mét sè nguyªn nh©n c¬ b¶n: Còng nh­ c¸c n­íc thuéc phe XHCN tr­íc ®©y, khã kh¨n, c¶n trë lín nhÊt cña n­íc ta khi tiÕn hµnh cæ phÇn hãa lµ c¬ chÕ qu¶n lý quan liªu bao cÊp ®­îc duy tr× qu¸ l©u v× vËy khu vùc t­ nh©n lu«n ®­îc coi lµ ®èi t­îng c¶i t¹o XHCN. Sù nhá bÐ vµ yÕu ít cña khu vùc kinh tÕ t­ nh©n ph¶n ¸nh tr×nh ®é chËm ph¸t triÓn cña kinh tÕ thÞ tr­êng, trong ®ã h×nh th¸i kinh tÕ mét chñ tù ®óng ra kinh doanh lµ phæ biÕn, h×nh th¸i c«ng ty cæ phÇn cßn xa l¹ víi hÇu hÕt mäi ng­êi. §iÒu nay g©y ra sù bì ngì cho c¶ mÉu ®Çu t­ lÉn ng­êi sö dông vèn ®Çu t­ d­íi h×nh thøc cæ phiÕu vµ ®ã còng lµ mét trong nh÷ng nh©n c¬ b¶n lµm cho ch­¬ng tr×nh cæ phÇn hãa ë n­íc ta ph¶i thùc hiÖn trong mét thêi gian dµi. Cïng víi sù yÕt ít, nhá bÐ cña khu vùc kinh tÕ t­ nh©n lµ sù thiÕu v¾ng mét thÞ tr­êng tµi chÝnh thùc sù, trong ®ã ph¶i kÓ tíi thÞ tr­êng chøng kho¸n. ThÞ tr­êng chøng kho¸n ®­îc hiÓu lµ n¬i diÔn ra c¸c ho¹t ®éng giao dÞch vµ mua b¸n chøng kho¸n. Chøng kho¸n bao gåm nhiÒu lo¹i song cæ phiÕu lµ c¬ b¶n. Do ®ã, thÞ tr­êng chøng kho¸n lµ trung t©m ph¶n ¸nh tr¹ng th¸i ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty cæ phÇn trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Do thiÕu v¾ng thÞ tr­êng chøng kho¸n do ®ã viÖc huy ®éng vèn, trao ®æi, giao dÞch chøng kho¸n gÆp nhiÒu khã kh¨n, do ®ã nã ®· g©y khã kh¨n vµ lµm c¶n trë qu¸ tr×nh cæ phÇn hãa cña chóng ta trong mÊy n¨m qua. Tuy ®· x¸c ®Þnh ®­îc c¸c môc tiªu chñ yÕu cÇn ®¹t tíi qua cæ phÇn hãa “N©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ kinh doanh, huy ®éng mét bé phËn vèn vµ t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t huy quyÒn lµm chñ cña ng­êi lao ®éng” lµ ®óng, song mét lo¹t vÊn ®Ò cã tÝnh nguyªn t¾c cÇn xö lý ®Ó ®¶m b¶o thùc hiÖn c¸c môc tiªu trªn ®· kh«ng ®­îc ®Þnh h­íng râ rµng, døt kho¸t trªn c¬ së nhËn thøc nhÊt qu¸n. H¬n n÷a kh«ng ph¶i mäi môc tiªu nªu ra lµ hoµn toµn thèng nhÊt víi nhau, nhÊt lµ ph­¬ng ¸n lùa chän tØ lÖ c¸c lo¹i cæ ®«ng hay c¸c phÇn gi¸ trÞ doanh nghiÖp b¸n cho c¸c cæ ®«ng. DÉn ®Õn lóng tóng trong xö lý c«ng viÖc. Sù ch­a æn ®Þnh trong chÝnh s¸ch vÜ m« cña nhµ n­íc vÒ luËt ph¸t, thuÕ khãa, tiÒn tÖ... chøa ®ùng nhiÒu yÕu tè rñi ro cho nh÷ng ng­êi ®Çu t­ l©u dµi. NhiÒu chÝnh s¸ch kinh tÕ ra ®êi chång chÐo, m©u thuÉn nhau vµ thay ®æi ®ét ngét, sù ®æi míi cña hÖ thèng ng©n hµng vµ c¬ chÕ ho¹t ®éng tÝn dông qu¸ chËm so víi ®ßi hái cña kinh tÕ thÞ tr­êng... lµ yÕu tè g©y bÊt lîi cho qu¸ tr×nh cæ phÇn hãa c¸c DNNN. Nhµ n­íc thiÕu mét nguån tµi chÝnh cÇn thiÕt ®Ó gi¶i quyÕt hµng lo¹t c¸c vÊn ®Ò cã liªn quan tíi ch­¬ng tr×nh cæ phÇn hãa nh­: c¸c kho¶n trî cÊp cho ng­êi lao ®éng thÊt nghiÖp, chi phÝ cho chÝnh s¸ch x· héi vµ b¶o hiÓm x· héi, c¸c chi phÝ ®Ó thùc hiÖn viÖc t­ vÊn qu¶ng c¸o, m«i giíi ®Çu t­, chi phÝ ph¸t hµnh vµ c¸c giao dÞch bu«n b¸n cæ phiÕu... c¸c kho¶n phÝ tæn nµy th­êng lµ rÊt lín, tuy nhiªn nÕu bá qua sÏ kh«ng khuyÕn khÝch ®­îc qu¸ tr×nh chuyÓn tõ DNNN sang c«ng ty cæ phÇn. HÖ thèng kiÓm to¸n ch­a trë thµnh mét ho¹t ®éng phæ biÕn vµ thèng nhÊt. Sù yÕu kÐm trong hÖ thèng kiÓm to¸n g©y nhiÒu trë ng¹i cho viÖc ®¸nh chÝnh x¸c gi¸ trÞ cña doanh nghiÖp, t×nh h×nh ho¹t ®éng vµ triÓn väng kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp ®­îc chän lµm cæ phÇn hãa, do ®ã g©y khã kh¨n cho viÖc cung cÊp c¸c th«ng tin trung thùc, tin cËy cho nh÷ng ng­êi cã nhu cÇu ®Çu t­ b»ng cæ phÇn hãa víi nh÷ng doanh nghiÖp nµy. Trong ph¹m vi doanh nghiÖp, nguyªn nh©n c¬ b¶n lµ do c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc cña ta hÇu hÕt cã trang bÞ m¸y mãc cò kÜ, c«ng nghÖ l¹chËu, kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ thÝch nghi thÊp... do ®ã khã cã thÓ tiÕn hµnh cæ phÇn hãa ë c¸c doanh nghiÖp nµy, sè doanh nghiÖp cã møc lîi nhuËn ®ñ hÊp dÉn cßn qu¸ Ýt mÆt kh¸c ®èi víi c¸c doanh nghiÖp cã lîi nhuËn cao th× phÇn lín nhµ n­íc ch­a cã ý ®Þnh cæ phÇn hãa. §iÒu nµy g©y khã kh¨n cho viÖc lùa chän c¸c doanh nghiÖp cæ phÇn, còng nh­ thu hót sù h­ëng øng cña ®«ng ®¶o nh÷ng ng­êi cã vèn ®Çu t­ b»ng cæ phiÕu. Qu¸ tr×nh cæ phÇn hãa vÉn ch­a ®­îc sù ®ång t×nh ñng hé cña c¸n bé, c«ng nh©n trong c¸c DNNN v× vÊn ®Ò cæ phÇn hãa ®éng ch¹m tíi lîi Ých cña hä, ng­êi c«ng nh©n th× ch­a tháa ®¸ng víi viÖc ®¸nh ®æi gi÷a lîi tøc cæ phÇn thu ®­îc vµ sù thÊt nghiÖp, ®èi víi c¸n bé qu¶n lý ®øng tr­íc nguy c¬ mÊt viÖc nÕu kh«ng lµm tèt. §iÒu nay g©y c¶n trë lín cho qu¸ tr×nh cæ phÇn hãa v× cæ phÇn hãa ®­îc tiÕn hµnh lµ do nguyÖn väng cña c¸c bªn tham gia. VÒ t­ t­ëng vµ t©m lý cña ®¹i ®a sè mäi ng­êi trong x· héi cßn ch­a quen víi vÊn ®Ò míi mÎ nµy, thËm chÝ cßn cã nh÷ng ph¶n øng nhÊt ®Þnh ®èi víi nh÷ng ng­êi ®ang sèng yªn æn trong khu vùc nhµ n­íc. VÒ mÆt suy nghÜ, nhiÒu ng­êi lµm c«ng t¸c l·nh ®¹o vµ qu¶n lý nhµ n­íc vÉn ch­a ®o¹n tuyÖt ®­îc quan ®iÓm coi kinh tÕ nhµ n­íc lµ CNXH vµ v× vËy thu hÑp khu vùc nµy cã nghÜa lµ xa rêi víi CNXH, lµ ph¸ vì c¬ chÕ kinh tÕ CNXH... §ã lµ nh÷ng trë ng¹i chñ quan kh«ng thÓ kh«ng tÝnh ®Õn trong qu¸ tr×nh tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸. II3. Kinh nghiÖm cæ phÇn ho¸ ë c¸c n­íc trªn thÕ giíi vµ bµi häc rót ra cho ViÖt Nam. II.3.1. Cæ phÇn ho¸ qua kinh nghiÖm cña c¸c n­íc trªn thÕ giíi. Cæ phÇn ho¸ DNNN tuy lµ míi mÎ so víi n­íc ta nh­ng trªn thùc tÕ hÇu hÕt c¸c n­íc ph¸t triÓn thoe nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Òu ®· tiÕn hµnh. Lµ mét n­íc ®i sau, chóng ta cÇn häc hái kinh nghiÖm cña c¸c n­íc ®i tr­íc vµ qua ®ã rót ra bµi häc cho qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ ë n­íc ta. * Cæ phÇn ho¸ ë c¸c n­íc t­ b¶n ph¸t triÓn. TiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ DNNN ®­îc c¸c n­íc t­ b¶n ph¸t triÓn (®Æc biÖt ë T©y ©u) tiÕn hµnh m¹nh mÏ trong thËp kû 80. ChÝnh s¸ch cæ phÇn ho¸ bao trïm ë c¸c n­íc nµy dùa trªn quan ®iÓm cho r»ng, viÖc tæ chøc ®êi sèng x· héi tu©n theo c¸c qui luËt thÞ tr­êng th­¬ng m¹i ho¸ s¶n xuÊt vµ c¹nh tranh b×nh ®¼ng cã hiÖu qu¶ h¬n lµ tu©n theo c¸c quan hÖ chØ huy tËp trung vµ c¬ chÕ hµnh chÝnh. ViÖc cæ phÇn ho¸ ë c¸c n­íc cã nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ph¸t triÓn kh«ng ph¶i lµ ®Ó xo¸ bá nh÷ng chøc n¨ng ®Æc biÖt vÒ kinh tÕ mµ chØ cã khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc míi ®¶m nhËn ®­îc mµ lµ nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña khu vùc nµy. Do ®ã chÝnh phñ mçi n­íc ®· lùa chän c¸c ph­¬ng ph¸p tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ sao cho kh«ng lµm suy yÕu khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc, mµ tr¸i l¹i nã ®· cñng cè ®Þa vÞ xøng ®¸ng cho c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc. XÐt vÒ qui m«, sau khi tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc ë c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn cã sù thu hÑp theo c¸c chØ sè vÒ tØ lÖ viÖc lµm tØ träng vèn ®Çu t­ t­ b¶n cè ®Þnh vµ thu nhËp quèc d©n. Tuy nhiªn, sù suy gi¶m nµy kh«ng lµm thay ®æi vai trß cña khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc trong nh÷ng ngµnh, nh÷ng lÜnh vùc quan träng ®èi víi nÒn kinh tÕ. NÐt ®Æc tr­ng qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ ë c¸c n­íc t­ b¶n ph¸t triÓn lµ h×nh thµnh c ¸c c«ng ty cæ phÇn hçn hîp nhµ n­íc, t­ nh©n ho¹t ®éng trªn c¬ së thÞ tr­êng vµ ph¸p luËt cña nhµ n­íc. Nh÷ng c«ng ty quèc doanh ®­îc ®æi míi thµnh c¸c c«ng ty cæ phÇn quan träng lµm cho qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c ®¬n vÞ nµy trë lªn n¨ng ®éng. * Cæ phÇn ho¸ ë nhãm c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. ë ®©y chóng ta nghiªn cøu kinh nghiÖm cæ phÇn ho¸ DNNN ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ch©u ¸. Môc tiªu chÝnh cña cæ phÇn ho¸ ë c¸c n­íc nµy lµ nhµ n­íc rót khái c¸c lÜnh vùc ho¹t ®éng xÐt thÊy kh«ng cÇn thiÕt ph¶i n¾m gi÷ vµ duy tr× sù ®éc quyÒn cña nhµ n­íc mµ chuyÓn giao cho khu vùc t­ nh©n, nh»m thùc hiÖn c¹nh tranh ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶, môc tiªu n÷a cña cæ phÇn ho¸ ë c¸c n­íc nµy lµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n trong n­íc. §iÒu nµy cho phÐp cïng víi viÖc b¸n cæ phÇn cña nhµ n­íc cho t­ nh©n, th× viÖc më réng thÞ tr­êng vµ huy ®éng vèn qua ®¨ng ký vµ ph¸t hµnh cæ phiÕu trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n còng ®· trë lªn phæ biÕn vµ do ®ã sè l­îng c¸c lo¹i h×nh c«ng ty cæ phiÕu ë c¸c n­íc nµy t¨ng nhanh chãng. Sè tiÒn thu ®­îc tõ viÖc b¸n cæ phiÕu cña c¸c DNNN sÏ ®­îc bæ sung vµo kho¶n ng©n s¸ch giµnh cho ®Çu t­ vµo c¬ së h¹ tÇng, vµ c¸c ngµnh kinh tÕ chiÕn l­îc mµ nhµ n­íc cÇn kiÓm so¸t. * Cæ phÇn ho¸ ë nhãm c¸c n­íc XHCN tr­íc ®©y thuéc §«ng ¢u. Kh¸c víi c¸c n­íc ph¸t triÓn vµ ®ang ph¸t triÓn, n¬i cã nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng kh¸ ph¸t triÓn vµ qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ nh»m h­íng vµo thóc ®Èy c¸c ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng s½n cã. §«i víi c¸c n­íc XHCN cò ë §«ng ©u ®· trë thµnh cuéc thö nghiÖm quan träng ®èi víi c¸c chÝnh phñ míi thµnh lËp, cam kÕt thùc hiÖn chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng vµ chuyÓn sang mét hÖ thèng chÝnh trÞ dùa trªn quyÒn së h÷u t­ nh©n vµ quyÒn tù do c¸ nh©n. §èi víi c¸c n­íc nµy, viÖc tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ vµ t­ nh©n ho¸ ®­îc ®Æt trong mét ch­¬ng tr×nh t­ nh©n ho¸ réng lín, diÔn ra mét c¸ch å ¹t, cho nªn qu¸ tr×nh nµy trë nªn hÕt søc khã kh¨n vµ phøc t¹p, qui m« vµ ph¹m vi tiÕn hµnh ®å sé mµ thêi gian ®ßi hái ng¾n h¬n nhiÒu so víi c¸c n­íc kh¸c, h¬n n÷a hÇu hÕt c¸c DNNN lµm ¨n kÐm hiÖu qu¶. II.3.2. Mét sè bµi häc rót ra cho ViÖt Nam qua kinh nghiÖm cæ phÇn ho¸ DNNN ë c¸c n­íc trªn thÕ giíi. Qua nghiªn cøu kinh nghiÖm cña c¸c n­íc trªn thÕ giíi, cã thÓ rót ra mét sè bµi häc cho qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ DNNN ë n­íc nh­ sau: * TÝnh phæ biÕn cña qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸. ViÖc triÓn khai cã tÝnh chÊt toµn cÇu ho¸ qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ ®­îc tiÕn hµnh m¹nh mÏ tõ nh÷ng n¨m 80 tíi nay ®· chøng tá r»ng hÇu hÕt c¸c chÝnh phñ c¸c n­íc ®Òu thÊy sù cÇn thiÕt ph¶i x¸c lËp l¹i mèi quan hÖ gi÷a kinh tÕ nhµ n­íc vµ khu vùc kinh tÕ t­ nh©n theo h­íng gi¶m bít møc ®é së h­ò vµ kiÓm so¸t trùc tiÕp cña nhµ n­íc, giµnh sù ®iÒu tiÕt m¹nh mÏ h¬n cho c¬ chÕ thÞ tr­êng. TiÕn tr×nh ®æi míi kinh tÕ ë ViÖt Nam kh«ng thÓ thiÕu néi dung c¬ cÊu l¹i nÒn kinh tÕ, trong ®ã ®Æc biÖt quan t©m tíi vÊn ®Ò thu hÑp së h÷u nhµ n­íc vµ sù can thiÖp trùc tiÕp cña nhµ n­íc trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp coi träng vai trß ®iÒu tiÕt cña c¬ chÕ thÞ tr­êng. V× vËy, tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ DNNN ë n­íc ta lµ tÊt yÕu kh¸ch quan vµ còng lµ mét ®ßi hái kh¸ch quan cña qu¸ tr×nh chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cã sù ®iÒu tiÕt cña nhµ n­íc. * TÝnh ®Æc thï cña qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸. Qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ ph¶n ¸nh c¸c s¾c th¸i kh¸c nhau v× môc tiªu, c¸c tæ chøc, b­íc ®i vµ c¸c biÖn ph¸p cô thÓ do nh÷ng ®Æc ®iÓm vÒ hoµn c¶nh chÝnh trÞ, kinh tÕ x· héi cña mçi n­íc, còng nh­ quan niÖm x©y dùng vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ cña mçi chÝnh phñ qui ®Þnh. ë c¸c n­íc cã nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ph¸t triÓn, nhÊt lµ ®· cã ho¹t ®éng m¹nh mÏ cña thÞ tr­êng chøng kho¸n th× gÆp thuËn lîi h¬n nhiÒu so víi nh÷ng n­íc cã nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng chËm ph¸t triÓn vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n ch­a h×nh thµnh. §Æc biÖt lµ ë c¸c n­íc §«ng ¢u do thiÕu nh÷ng ®iÒu kiÖn hÕt søc quan träng cho nªn qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ cña c¸c n­íc nµy diÔn ra l©u dµi vµ phøc t¹p h¬n nhiÒu so víi c¸c n­íc t­ b¶n ph¸t triÓn. Qu¸ tr×nh cæ phÇn ë ViÖt Nam, chóng ta kh«ng thÓ kh«ng chó ý ®Õn tÝnh ®Æc thï vÒ ®iÒu kiÖn qui ®Þnh môc tiªu, ph­¬ng ph¸p b­íc ®i trong qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ c¸c DNNN. Trong ®iÒu kiÖn ë n­íc ta ch­a cã thÞ tr­êng chøng kho¸n, khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc cßn chiÕm tØ träng lín, th× cã thÓ häc tËp kinh nghiÖm cña c¸c n­íc cã ®iÒu kiÖn t­¬ng ®ång. Tuy nhiªn, trong qu¸ tr×nh vËn dông nh÷ng kinh nghiÖm ®ã cÇn chó ý tíi tÝnh ®Æc thï cña mçi n­íc ®Ó sµng läc vµ thö nghiÖm kü cµng trong ®iÒu kiÖn cña n­íc ta. TÝnh chiÕn l­îc cña qu¸ tr×nh thùc hiÖn cæ phÇn ho¸: NhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ kinh nghiÖm cña mét sè n­íc vÒ vÊn ®Ò nµy ®Òu cho thÊy cæ phÇn ho¸ lµ mét bé phËn cña qu¸ tr×nh c¶i c¸ch toµn bé nÒn kinh tÕ vµ v× vËy, nã ®ái hái ph¶i ®­îc suy xÐt vµ hµnh ®éng mang tÝnh chiÕn l­îc cao. V× vËy ë hÇu hÕt c¸c n­íc, ®Ó cho ch­¬ng tr×nh thùc hiÖn thµnh c«ng, chÝnh phñ ®Òu lËp ra c¬ quan ®¹i diÖn ®øng ®Çu hoµn toµn chÞu tr¸ch nhiÖm ®èi víi vÊn ®Ò cæ phÇn ho¸. C¬ quan nµy ph¶i qu¶n lý toµn bé qu¸ tr×nh theo nh÷ng quan ®iÓm cã tÝnh chiÕn l­îc trong viÖc ®¸nh gi¸, so¹n th¶o chØ ®¹o, kiÓm tra vµ ®iÒu chØnh. §©y lµ mét yÕu tè cèt lâi trong sù thµnh c«ng cña ch­¬ng tr×nh cæ phÇn ho¸ ë nhiÒu n­íc. T¹o m«i tr­êng ph¸p lý cho viÖc cæ phÇn ho¸. C¸c n­íc khi tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ ®Òu ph¶i t¹o ra mét m«i tr­êng ph¸p lý cÇn thiÕt. §ã lµ c¸c bé luËt quan träng vµ lµ ®iÒu kiÖn ®Ó x¸c lËp, æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m«, t¹o ra c¸c khung ph¸p luËt cho sù chuyÓn ho¸ vµ ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp ®­îc cæ phÇn ho¸ vµ c¸c c«ng ty nãi chung. ë ViÖt Nam ®Ó tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ vµ ®æi míi c¬ chÕ kinh tÕ nãi chung, kh«ng thÓ kh«ng cã vÊn ®Ò vÒ m«i tr­êng ph¸p lý vµ æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m«. Cho tíi nay, nhµ n­íc còng ®· liªn tiÕp ban hµnh nhiÒu bé luËt nh»m x¸c ®Þnh vµ hoµn thiÖn m«i tr­êng ph¸p lý ®Ó tõng b­íc t¹o ®iÒu kiÖn cho qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ DNNN thùc hiÖn kÕt qu¶. Ngoµi ra, cÇn ph¶i cã tæ chøc ®Ó thÈm tra, thanh tra cæ phÇn ho¸ DNNN nh»m chèng vµ h¹n chÕ tham nhòng trong khi thùc hiÖn qu¸ tr×nh nµy. MÆt kh¸c, ph¶i ®¶m b¶o tØ suÊt lîi nhuËn ë c¸c c«ng ty cæ phÇn b»ng hoÆc cao h¬n tØ suÊt lîi nhuËn b×nh qu©n, nÕu thÊp h¬n ng­êi mua ph¶i ®­îc bï l¹i b»ng quyÒn cã viÖc lµm... III. C¸c gi¶i ph¸p nh»m ®Èy nhanh tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ c¸c DNNN ë n­íc ta. Cho tíi nay qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ DNNN ®· ®­îc triÓn khai h¬n 6 n¨m, tuy nhiªn tèc ®é rÊt chËm ch¹p. §Ó ®Èy nhanh tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ DNNN c¸c nhµ kinh tÕ ®· ®­a ra mét sè gi¶i ph¸p nh­ sau: III.1. ë tÇm vi m«: 1. CÇn ph¶i x¸c ®Þnh râ nh÷ng doanh nghiÖp lo¹i nµo th× tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ vµ tØ lÖ phÇn tr¨m vèn cña nhµ n­íc cÇn gi÷ l¹i ë tõng nhãm doanh nghiÖp cô thÓ. QuyÕt ®Þnh sè 202/CT cña thñ t­íng chÝnh phñ qui ®Þnh c¸c ®iÒu kiÖn lùa chän doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸, trong ®ã cã ®iÒu kiÖn " kh«ng thuéc diÖn nh÷ng doanh nghiÖp cÇn t hiÕt ph¶i gi÷ 100% vèn ®Çu t­ cña nhµ n­íc". HiÓu nh­ thÕ nµo vÒ ®iÒu kiÖn nµy, hiÖn nay vÉn ch­a cã v¨n b¶n nµo h­íng dÉn cô thÓ. NÕu quan niÖm r»ng DNNN ®­îc thµnh lËp vµ ho¹t ®éng kh«ng ph¶i v× môc ®Ých lîi nhuËn hoÆc tr­íc hÕt lµ kh«ng ph¶i v× lîi nhuËn trùc tiÕp, th× chØ cÇn gi÷ l¹i c¸c doanh nghiÖp thùc kÕt cÊu h¹ tÇng vµ t¹o nªn m«i tr­êng kinh doanh cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c ho¹t ®éng. Cßn l¹i ®a phÇn c¸c doanh nghiÖp kh¸c ph¶i ®­îc chuyÓn ®æi h×nh thøc së h÷u hoÆc ®an xen gi÷a së h÷u nhµ n­íc, tËp thÓ t­ nh©n c¸ thÓ... b»ng c¸c gi¶i ph¸p kh¸c nhau trong ®ã cã cæ phÇn ho¸. NÕu xuÊt ph¸t tõ quan ®iÓm cho r»ng DNNN ph¶i n¾m vÞ trÝ chñ ®¹o trong hÇu hÕt c¸c ngµnh kinh tÕ, kÓ c¶ s¶n xuÊt, l­u th«ng vµ dÞch vô. Tõ ®ã chØ chñ tr­¬ng chuyÓn ®æi së h÷u, cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp nhá thua lç. Tr­êng hîp nÕu mét sè doanh nghiÖp t­¬ng ®èi lín ®­îc ®­a vµo cæ phÇn ho¸ th× nhµ n­íc ph¶i n¾m tØ lÖ cæ phÇn ®a sè ®Ó gi÷ vai trß qu¶n lý cña doanh nghiÖp. NÕu gi¶i quyÕt theo quan ®iÓm nµy th× sÏ dÉn tíi hËu qu¶ lµ vÒ c¬ b¶n kh«ng thÓ sö lý ®­îc t×nh tr¹ng tr× trÖ, kinh doanh kÐm hiÖu qu¶ cña khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc. Nh­ng ®iÒu ®¸ng quan t©m lµ hiÖn nay kh¸ nhiÒu c¸c gi¸m ®èc DNNN ñng hé chñ tr­¬ng nµy. V× hä sÏ ®¹t ®­îc c¶ hai môc ®Ých: Mét lµ ®­îc ®¸nh gi¸ cao vÒ quan ®iÓm chØ ®¹o DNNN; hai lµ, nÕu ®­îc tiÕp tôc vµ hÇu nh­ ch¾c ch¾n gi÷ ®ù¬c vÞ trÝ qu¶n lý doanh nghiÖp th× trong mét chõng mùc nhÊt ®Þnh th× hä sÏ cã lîi h¬n trong kinh doanh. Do ®ã, VÊn ®Ò bøc b¸ch ®Æt ra lµ nhµ n­íc nªn sím ban hµnh v¨n b¶n qui ®Þnh râ rµng nh÷ng doanh nghiÖp nµo nhµ n­íc cÇn gi÷ l¹i 100% vèn, vµ tØ lÖ cæ phÇn cña nhµ n­íc trong tõng nhãm doanh nghiÖp nhÊt ®Þnh phô thuéc vµo vÞ trÝ, vai trß cña c¸c ngµnh ®ã, ®Ó võa ®¶m b¶o thóc ®Èy qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸, võa ®¶m b¶o vai trß chñ ®¹o cña nhµ n­íc trong nh÷ng ngµnh then chèt. 2. ViÖc lùa chän c¸c doanh nghiÖp ®Ó tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ thuéc thÈm quyÒn vµ chøc n¨ng cña nhµ n­íc víi t­ c¸ch lµ ng­êi së h÷u chø kh«ng tuú thuéc vµo ý muèn chñ quan cña ban gi¸m ®èc vµ tËp thÓ lao ®éng trong doanh nghiÖp. Nguyªn t¾c nµy ®­îc nªu ra ®Ó lµm c¬ së cho c¸c c¬ quan chñ quan cña nhµ n­íc ph©n lo¹i doanh nghiÖp do m×nh qu¶n lý ®Ó thùc hiÖn cæ phÇn ho¸. VÒ c¬ b¶n cã thÓ s¾p xÕp c¸c doanh nghiÖp thµnh ba lo¹i. * Lo¹i doanh nghiÖp kh«ng chuyÓn thµnh c«ng ty cæ phÇn v× ë nh÷ng ngµnh, nh÷ng lÜnh vùc nhµ n­íc cÇn cã sù kiÓm so¸t vµ ®éc quyÒn. * Lo¹i doanh nghiÖp cã thÓ chuyÓn thµnh c«ng ty cæ phÇn, nh­ng trong vµi n¨m tíi c¸c ®iÒu kiÖn chñ quan vµ kh¸ch quan ch­a thuËn lîi. Ch¼ng h¹n nh÷ng doanh nghiÖp qui m« qu¸ lín, lîi nhuËn ch­a ®ñ hÊp dÉn ®Ó cã thÓ b¸n ®­îc cæ phÇn phiÕu. * Lo¹i doanh nghiÖp cÇn ®­îc ­u tiªn chuyÓn thµnh c«ng ty cæ phÇn, lo¹i doanh nghiÖp nµy sÏ ®­îc lùa chän ®Ó cæ phÇn ho¸ trong thêi gian tíi. Do ®ã nhµ n­íc cÇn ph¶i cã nh÷ng chÝnh s¸ch ®Ó khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp tÝch cùc tham gia vµo qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸. 3. Dùa vµo b¶ng c©n ®èi tµi s¶n vµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp, cÇn x¸c ®Þnh môc tiªu chñ yÕu vµ cô thÓ ®èi víi tõng doanh nghiÖp ®­îc lùa chän cæ phÇn ho¸. Cã thÓ ph©n lo¹i ba nhãm doanh nghiÖp víi ba môc tiªu kh¸c nhau nh­ sau: * Thø nhÊt: nÕu nh»m môc ®Ých thu håi vèn ®Ó ®Çu t­ vµo lÜnh vùc kh¸c th× môc tiªu doanh lîi Ýt ®­îc chó ý, thùc chÊt cæ phÇn ho¸ lo¹i doanh nghiÖp nµy lµ nhµ n­íc kh«ng h­íng vµo môc tiªu huy ®éng vèn ®Ó tiÕp tôc kinh doanh mµ lµ b¸n doanh nghiÖp víi t×nh tr¹ng ph¸p lý ®Çy ®ñ ®Ó t­ nh©n muèn kinh doanh lµm vèn "mua l¹i ph¸p nh©n ®Ó huy ®éng" * Thø hai, nÕu nh»m môc tiªu huy ®éng vèn ®Ó nhµ n­íc tiÕp tôc kinh doanh ®iÒu kiÖn vÒ lîi nhuËn vµ nhÊt lµ ®iÒu kiÖn kinh doanh cÇn ®­îc nhÊn m¹nh h¬n. * Thø ba, nÕu cæ phÇn ho¸ nh»m môc tiªu n©ng cao vai trß cña c«ng nh©n, t¹o ®iÒu kiÖn cho hä thùc sù lµm chñ doanh nghiÖp th× nhµ n­íc cÇn chó ý tíi ®iÒu kiÖn møc thu nhËp cña c«ng nh©n, vµ kh¶ n¨ng mua cæ phÇn d­íi d¹ng tr¶ gãp còng nh­ tØ träng vèn ph¸p ®Þnh cña doanh nghiÖp. ViÖc x©y dùng môc tiªu râ rµng cho tõng doanh nghiÖp t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c DNNN chñ ®éng tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ theo môc tiªu nhÊt ®Þnh vµ nã còng gãp phÇn thóc ®Èy tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ ë c¸c doanh nghiÖp nµy. 4. Ph­¬ng ph¸p b¸n cæ phiÕu cña doanh nghiÖp cÇn ®­îc thùc hiÖn c«ng khai, râ rµng, thñ tôc ®¬n gi¶n dÔ hiÓu ®èi víi mäi ng­êi, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó tÊt c¶ c¸c nhµ ®Çu t­ th«ng qua cæ phÇn ®Òu cã thÓ mua ®­îc mét l­îng cæ phiÕu nhÊt ®Þnh. VÒ c¬ b¶n cã thÓ vËn dông mét trong ba ph­¬ng ph¸p sau: B¸n cho c¸c ®èi t­îng ®­îc x¸c ®Þnh tr­íc, ¸p dông cho c¸c doanh nghiÖp cã bé m¸y qu¶n lý yÕu kÐm, c¸c ®èi t­îng ®­îc lùa chän th­êng ®ãng vai trß lµ nh÷ng cæ phÇn chñ lùc ®Ó t¹o lËp c¬ së cho viÖc tiÕp tôc cæ phÇn réng r·i sau nµy. B¸n réng r·i cho mäi ®èi t­îng, ¸p dông cho doanh nghiÖp cã thµnh tÝch kinh doanh kh¶ quan, møc ®é lîi nhuËn ®¶m b¶o. B¸n mét mét néi bé c¸n bé c«ng nh©n viªn trong doanh nghiÖp, ¸p dông cho c¸c doanh nghiÖp cã qui m« võa vµ nhá vµ hä cã kh¶ n¨ng mua l¹i ®¹i bé phËn cæ phiÕu cña doanh nghiÖp. ViÖc ¸p dông ph­¬ng ph¸p b¸n cæ phiÕu phï hîp víi tõng lo¹i doanh nghiÖp sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp thu hót vèn mét c¸ch nhanh chãng vµ rót ng¾n qu¸ tr×nh chuyÓn sang c«ng ty cæ phÇn. III.2. ë tÇm vÜ m«. 1. Nhµ n­íc cÇn t¹o ra m«i tr­êng ph¸p lý ®Çy ®ñ cho sù ra ®êi vµ ho¹t ®éng cña c«ng ty cæ phÇn. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng hiÖn ®¹i, tÊt c¶ mäi ho¹t ®éng kinh tÕ ®Òu ph¶i chÞu sù ®Þnh chÕ cña nhµ n­íc b»ng hÖ thèng ph¸p luËt. §Ó ®Èy nhanh tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ DNNN, nhµ n­íc cÇn t¹o ra m«i tr­êng ph¸p lý hoµn thiÖn t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c c«ng ty cæ phÇn sím ®i vµo ho¹t ®éng æn ®Þnh, phï hîp víi ®­êng lèi ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña ®Êt n­íc. ë n­íc ta, trong qu¸ tr×nh ®æi míi c¬ chÕ kinh tÕ vµ x¸c lËp nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng nãi chung, còng nh­ ®Ó tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ DNNN nãi riªng, ngoµi viÖc ph¶i söa ®æi bæ sung nh÷ng luËt cã cÇn sím ban hµnh vµ bæ sung nh÷ng bé luËt quan träng kh¸c nh­: luËt ®Çu t­ trong n­íc, LuËt ph¸ s¶n doanh nghiÖp, LuËt vÒ thÞ tr­êng chøng kho¸n vµ së giao dÞch... ®Ó tõng b­íc x¸c lËp ra m«i tr­êng ph¸p lý cho sù ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty cæ phÇn sÏ ®ù¬c h×nh thµnh. Trong vÊn ®Ò nµy ®Ó ®¶m b¶o lîi Ých cho c¸c nhµ ®Çu t­ cæ phiÕu. Nhµ n­íc nªn cã tù nghiªn cøu vµ ban hµnh mét bé luËt ®Æc biÖt lµm c¬ së c¨n b¶n cho qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ DNNN. §ã lµ luËt "ChuyÓn ®æi së h÷u nhµ n­íc". V× ta cÇn quan niÖm r»ng qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ DNNN kh«ng ph¶i chØ cã tÝnh chÊt t¹m thêi trong mét giai ®o¹n nhÊt ®Þnh mµ lµ chiÕn l­îc l©u dµi, còng nh­ sÏ kh«ng x¶y ra qu¸ tr×nh quèc h÷u ho¸ trë l¹i ®èi víi c¸c doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸ t­ nh©n. LuËt chuyÓn ®æi së h÷u nhµ n­íc ban hµnh sÏ kh¼ng ®Þnh sù cam kÕt cña nhµ n­íc ®i theo con ®­êng ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, t¹o ®iÒu kiÖn ph¸p lý cÇn thiÕt cho c¸c nhµ ®Çu t­ trong vµ ngoµi n­íc còng nh­ d©n chóng thùc hiÖn mét c¸ch yªn t©m c«ng cuéc cæ phÇn ho¸ víi qui m« réng lín khã kh¨n vµ l©u dµi cña nhµ n­íc. 2. Thµnh lËp mét c¬ quan nhµ n­íc cã quyÒn lùc ®Ó thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh cæ phÇn ho¸ DNNN. Thùc tiÔn qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ DNNN ë n­íc ta h¬n 6 n¨m qua ®· cho thÊy sù cÇn thiÕt ph¶i cã mét c¬ quan ®­îc nhµ n­íc thµnh lËp vµ uû quyÒn ®Ó gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò ®æi míi khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc, trong ®ã chuyªn tr¸ch theo dâi, chØ ®¹o vµ cã ®Çy ®ñ thÈm quyÒn quyÕt ®Þnh c¸c vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn c«ng viÖc cæ phÇn ho¸ DNNN. Tæ chøc nµy cã nhiÖm vô lµ qu¶n lý vµ thùc hiÖn sù chuyÓn ®æi vµ ®a d¹ng ho¸ së h÷u ®óng víi ph¸p luËt trong c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc, chèng l¹i sù trôc lîi tham nhòng tÈu t¸n tµi s¶n cña nhµ n­íc. V× vËy ë n­íc ta cÇn gÊp rót thµnh lËp mét c¬ quan nhµ n­íc cã ®ñ thÈm quyÒn, víi sù tËp hîp cña c¸c chuyªn gia am hiÓu vÒ lÜnh vùc tµi chÝnh ng©n hµng, qu¶n trÞ kinh doanh, luËt ph¸p... ®Ó chØ ®¹o vµ ®iÒu hµnh cã kÕt qu¶ ch­¬ng tr×nh cæ phÇn ho¸ ®Çy khã kh¨n vµ phøc t¹p nµy. Sù tån t¹i vµ ho¹t ®éng cña c¬ quan nµy trong thêi gian bao l©u lµ tuú thuéc vµo môc tiªu vµ kÕ t qu¶ cña qu¸ tr×nh ®æi míi khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc, ph¹m vi vµ møc ®é cho phÐp chuyÓn DNNN sang h×nh thøc c«ng ty cæ phÇn. 3. Tõng b­íc x©y dùng thÞ tr­êng chøng kho¸n vµ së giao dÞch chøng kho¸n. ThÞ tr­êng chøng kho¸n lµ trung t©m ph¶n ¸nh ho¹t ®éng kinh tÕ cña c¸c c«ng ty, lµ n¬i cung øng c¸c nguån vèn vµ ph©n phèi c¸c c¬ héi ®Çu t­ cho c«ng ty vµ c«ng chóng. Trªn thùc tÕ thÞ tr­êng chøng kho¸n lµ ®iÒu kiÖn cho sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña c¸c c«ng ty cæ phÇn. V× vËy cïng víi sù ra ®êi vµ ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty cæ phÇn theo luËt c«ng ty vµ qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ c¸c DNNN, nhµ n­íc cÇn gÊp rót t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó x©y dùng thÞ tr­êng chøng kho¸n vµ së giao dÞch chøng kho¸n. Th«ng th­êng thÞ tr­êng chøng kho¸n bao gåm 2 bé phËn: ThÞ tr­êng s¬ cÊp lµ thÞ tr­êng ph¸t hµnh c¸c chøng kho¸n míi vµ thÞ tr­êng thø cÊp - thÞ tr­êng mua b¸n c¸c chøng kho¸n ®· ph¸t hµnh. ë n­íc ta, tuy hÖ thèng ng©n hµng ®· chuyÓn ®æi tõ mét cÊp sang hai cÊp, nh­ng ph­¬ng thøc vµ ph­¬ng ph¸p ho¹t ®éng cßn ch­a kÞp ®æi míi víi nh÷ng ®ßi hái cña thÞ tr­êng vèn trong x· héi. HÖ thèng c¸c quÜ tÝn dông vµ ng©n hµng cæ phÇn míi ra ®êi ch­a ®ñ thùc lùc vµ kinh nghiÖm ®Ó lµm ®iÒu kiÖn cho c¸c c«ng ty cæ phÇn ra ®êi vµ ho¹t ®éng. §Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò bøc b¸ch ®ã, võa qua chÝnh phñ ®· cho phÐp hai thµnh phè Hµ Néi vµ TP Hå ChÝ Minh xóc tiÕn nghiªn cøu vµ x©y dùng thÞ tr­êng chøng kho¸n mµ b­íc ®Çu lµ thÞ tr­êng s¬ cÊp. §Ó xóc tiÕn cho ra ®êi thÞ tr­êng chøng kho¸n trong c¶ n­íc còng nh­ gãp phÇn ®Èy nhanh tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸, cÇn ph¶i chuÈn bÞ mét sè ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh sau: + Nhµ nø¬c ph¶i gÊp rót x©y dùng bé luËt vÒ thÞ tr­êng chøng kho¸n vµ së giao dÞch chøng kho¸n lµm c¬ së ph¸p lý cho sù ra ®êi vµ ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng nµy. + X©y dùng hÖ thèng kiÓm to¸n ®éc lËp. §Èy nhanh ho¹t ®éng b¶o hiÓm ®Õn mäi ®èi t­îng vµ thµnh lËp c¸c c«ng ty b¶o hiÓm nh­ lµ mét tæ chøc tµi chÝnh quan träng sÏ tham gia vµo ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n... III.3. Nh÷ng kiÕn nghÞ cña b¶n th©n nh»m gãp phÇn ®Èy nhanh tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ DNNN ë n­íc ta. Ngoµi c¸c gi¶i ph¸p ®· nªu ë trªn, bµi viÕt m¹nh d¹n ®­a thªm mét sè gi¶i ph¸p vµ kiÕn nghÞ ®Ó ®Èy nhanh tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ nh­ sau: * Thø nhÊt, nhµ n­íc cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch cô thÓ ®Ó b¶o vÖ lîi Ých cña ng­êi lao ®éng vµ c¸n bé qu¶n lý khi doanh nghiÖp chuyÓn sang c«ng ty cæ phÇn. Nh­ ®· nªu ë trªn, mét trong nh÷ng nguyªn nh©n lµm chËm qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ lµ lîi Ých cña ng­êi lao ®éng vµ c¸n bé qu¶n lý doanh nghiÖp ch­a ®­îc ®¶m b¶o tho¶ ®¸ng khi doanh nghiÖp chuyÓn sang c«ng ty cæ phÇn. C«ng nh©n th× sî mÊt viÖc lµm, c¸n bé l·nh ®¹o th× sî mÊt chøc. Trong thêi gian qua, nhµ n­íc ®· ban hµnh c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt nh»m ®¶m b¶o lîi Ých cho ng­êi lao ®éng nh­: Q§ 202/CT cña thñ t­íng chÝnh phñ ban hµnh ngµy 8/6/1992 vµ nghÞ ®Þnh 28/CP ban hµnh ngµy 7/5/1996. Qui ®Þnh: * Nhµ n­íc b¸n chÞu cæ phiÕu kh«ng lÊy l·i cho c«ng nh©n, b×nh qu©n mçi ng­êi 3 triÖu ®ång trong thêi gian 5 n¨m. * Nhµ n­íc cÊp cho c«ng nh©n viªn mét sè cæ phiÕu tuú theo th©m niªn vµ chÊt l­îng c«ng t¸c cña tõng ng­êi. Ng­êi lao ®éng ®­îc h­ëng 100% cæ tøc, ®­îc quyÒn thõa kÕ cho con lµm viÖc t¹i c«ng ty cæ phÇn, nh­ng kh«ng ®ù¬c chuyÓn nh­îng (mua, b¸n) v× nh÷ng cæ phiÕu nµy thuéc quyÒn së h÷u cña nhµ n­íc. Ta thÊy c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt cña nhµ nø¬c ban hµnh míi chØ khuyÕn khÝch ®ù¬c ng­êi lao ®éng mua cæ phiÕu, ch­a ®Ò cËp cô thÓ tíi quyÒn lîi cña ng­êi lao ®éng trong c«ng ty cæ phÇn. Do ®ã, nhµ n­íc cÇn sím ban hµnh c¸c v¨n b¶n qui ®Þnh râ rµng vÒ tiÒn l­¬ng, lîi tøc thu ®­îc vµ vai trß cña ng­êi lao ®éng trong viÖc qu¶n lý doanh nghiÖp, ®¶m b¶o phóc lîi cho ng­êi lao ®éng nh­ b¶o hiÓm, trî cÊp khã kh¨n... cã nh­ vËy th× ng­êi lao ®éng míi nhËn thÊy lîi Ých thiÕt thùc cña qu¸ tr×nh tham gia vµo c¸c c«ng ty cæ phÇn. * Thø hai, cÇn cã chÝnh s¸ch ­u ®·i h¬n n÷a ®èi víi c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc thùc hiÖn cæ phÇn ho¸. Theo qui ®Þnh cña nhµ n­íc ta hiÖn nay khi cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc ®­îc h­¬áng hai ­u ®·i chÝnh: +§­îc sö dông sè chi quÜ khen th­ëng vµ phóc lîi chia cho c«ng nh©n viªn ®Ó mua cæ phiªó. +§­îc gi¶m thuÕ lîi tøc 50% trong hai n¨m nÕu nh­ khi chuyÓn sang c«ng ty cæ phÇn gÆp khã kh¨n. Qua thùc tÕ thÝ ®iÓm cho thÊy, ­u tiªn thø nhÊt lµ phï hîp víi thùc tiÔn vµ ®­îc sù ®ång t×nh cña c¸c doanh nghiÖp. Nh­ng cßn ­u tiªn thø hai th× ch­a hîp lÝ v× trong nh÷ng n¨m ®Çu chuyÓn sang c«ng ty cæ phÇn - mét lo¹i h×nh kinh doanh míi mÎ, hÇu hÕt c¸c c«ng ty ®Òu gÆp nh÷ng khã kh¨n nhÊt ®Þnh. Ch­a thÓ cã lîi nhuËn ngay trong mét vµi n¨m ®Çu hoÆc nÕu cã th× rÊt thÊp. V× vËy viÖc gi¶m thuÕ lîi tøc 50% trong hai n¨m ®Çu hÇu nh­ trong cã ý nghÜa lín ®èi víi doanh nghiÖp. Theo t«i nhµ n­íc cÇn ®iÒu chØnh l¹i lµ gi¶m thuÕ lîi tøc 50% trong hai n¨m kÓ tõ khi doanh nghiÖp b¾t ®Çu lµm ¨n cã l·i. Cã nh­ vËy míi t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c c«ng ty cæ phÇn. MÆt kh¸c, nhµ n­íc còng nªn bá ra mét kho¶n chi phÝ nhÊt ®Þnh ®Ó thµnh lËp ra c¸c c¬ quan m«i giíi, t­ vÊn, qu¶ng c¸o, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc tiªu thô s¶n phÈm cña c¸c c«ng ty cæ phÇn. Lµm nh­ vËy võa t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c c«ng ty cæ phÇn ho¹t ®éng mét c¸ch hiÖu qu¶ võa t¹o kh¶ n¨ng thu håi vèn cho nhµ n­íc tõ c¸c c«ng ty cæ phÇn. * Thø ba, nhµ n­íc cÇn ®­a ra c¸c tiªu thøc ®Ó ph©n lo¹i c¸c doanh nghiÖp theo qui m«. V× hiÖn nay ®èi t­îng cæ phÇn ho¸ lµ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá kh«ng thuéc diÖn nhµ n­íc ph¶i gi÷ l¹i 100% vèn. ViÖc x¸c ®Þnh chÝnh x¸c qui m« cña doanh nghiÖp còng ®ång nghÜa víi viÖc x¸c ®Þnh râ rµng nh÷ng doanh nghiÖp nhµ n­íc nµo tiÕn hµnh cæ phÇn vµ nh÷ng doanh nghiÖp nµo kh«ng tiÕn hµnh. HiÖn nay, trªn thÕ giíi cã nhiÒu tiªu thøc kh¸c nhau ®Ó ph©n lo¹i qui m« doanh nghiÖp: C¨n cø vµo qui m« vèn, sè l­îng lao ®éng... Trong ®iÒu kiÖn n­íc ta hiÖn nay, do hoµn c¶nh ®Ó l¹i, ®a sè c¸c DNNN cã sè l­îng lao ®éng rÊt lín nh­ng tæng sè vèn l¹i rÊt nhá, v× vËy. Nªn c¨n cø vµo qui m« vèn cña nhµ n­íc t¹i c¸c doanh nghiÖp lµ hîp lý h¬n c¶. Trong ®ã sè vèn thùc cã cña nhµ n­íc t¹i doanh nghiÖp ®­îc x¸c ®Þnh b»ng sè vèn nhµ n­íc giao, céng víi lîi nhuËn ®Ó l¹i doanh nghiÖp, trõ ®i sè thua lç, mÊt vèn ®ang treo nî. NÕu so víi qui m« nÒn kinh tÕ cña n­íc ta hiÖn nay th× c¸c doanh nghiÖp cã sè vèn ®Çu t­ 10 tû ®ång trë xuèng lµ c¸c doanh nghiÖp cã qui m« võa vµ nhá cã thÓ tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸. * Thø t­, nhµ n­íc cÇn ph¶i ®iÒu chØnh l¹i møc khèng chÕ ®èi víi c¸c ®èi t­îng mua cæ phiÕu. Theo Q§ 202/CT vµ chØ thÞ 84/TTg qui ®Þnh viÖc b¸n cæ phiÕu cho bèn ®èi t­îng víi møc khèng chÕ nh­ sau: + C¸n bé c«ng nh©n viªn ®­îc mua 20% ®Õn 30% tæng sè cæ phiÕu ph¸t hµnh ®ît ®Çu. (tøc 20 - 30% tæng gi¸ trÞ doanh nghiÖp). + Mét ph¸p nh©n trong n­íc mua kh«ng qu¸ 10%, mçi c¸ nh©n trong n­íc ®ù¬c mua kh«ng qu¸ 5%. + Ph¸p nh©n vµ c¸ nh©n n­íc ngoµi ®­îc mua kh«ng qu¸ 30%. Nh÷ng qui ®Þnh trªn ®©y lµ c¨n cø vµo th«ng lÖ quèc tÕ vµ t×nh h×nh cô thÓ ë n­íc ta. Tuy nhiªn trong thùc tiÔn tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ cho thÊy nhµ n­íc cÇn t¨ng møc khèng chÕ ®èi víi c¸c ®èi t­îng cã tÝn nhiÖm cao, cã vèn lín, c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, cã kinh nghiÖm trong qu¶n lý doanh nghiÖp tèt. Cã nh­ vËy th× doanh nghiÖp sau khi cæ phÇn ho¸ cã ban l·n ®¹o qu¶n lý tèt, cã triÓn väng tèt trong qu¸ tr×nh kinh doanh. * Thø n¨m, ®Ó ®Èy nhanh tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ cÇn më réng thªm c¸c ®èi t­îng ®­îc phÐp tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸. HiÖn nay nhµ n­íc qui ®Þnh c¸c doanh nghiÖp tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ lµ c¸c doanh nghiÖp : + Cã qui m« võa vµ nhá + Doanh nghiÖp kh«ng thuéc diÖn nhµ n­íc cÇn ®Çu t­ 100% vèn. + Doanh nghiÖp ®ang cã l·i, hoÆc tr­íc m¨t ®ang gÆp khã kh¨n, nh­ng cã triÓn väng lµm ¨n tèt trong t­¬ng lai. C¸c qui ®Þnh nµy phï hîp víi giai ®o¹n ®Çu qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ DNNN, viÖc qui ®Þnh chØ tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ víi c¸c doanh nghiÖp cã qui m« võa vµ nhá v× khi tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ víi c¸c doanh nghiÖp lín sÏ khã kh¨n h¬n vµ nÕu cã sai sãt sÏ g©y tæn thÊt lín cho nhµ n­íc. Tuy nhiªn, cho tíi nay qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ ®· ®­îc tiÕn hµnh h¬n s¸u n¨m, chóng ta còng ®· tÝch luü ®­îc mét sè kinh nghiÖm nhÊt ®Þnh v× vËy trong thêi gian tíi nhµ n­íc cÇn tiÕn hµnh thÝ ®iÓm cæ phÇn ho¸ mét sè mét sè doanh nghiÖp cã qui m« lín. Mét sè doanh nghiÖp cã qui m« rÊt lín (nh­ c¸c tæng c«ng ty ë n­íc ta hiÖn nay) ch­a thÓ tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ ®èi víi toµn bé doanh nghiÖp th× nhµ nø¬c nªn sím cã ph­¬ng ¸n tiÕn hµnh cæ phÇn hãa mét bé phËn c¸c xÝ nghiÖp thuéc c¸c tæng c«ng ty ®ã. MÆt kh¸c, víi ®iÒu kiÖn ba chØ tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ víi c¸c doanh nghiÖp cã l·i, thùc tÕ cho thÊy hÇu hÕt c¸c DNNN ë nø¬c ta hiÖn nay ®Òu lµm ¨n thua lç, sè doanh nghiÖp ho¹t ®éng cã l·i kh«ng nhiÒu, nÕu chØ tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp lµm ¨n l·i th× chØ cã thÓ tiÕn hµnh víi sè l­îng Ýt mÆt kh¸c c¸c DNNN lµm ¨n thua lç th× gi¶i quyÕt nh­ thÕ nµo, nÕu gi÷ l¹i nh­ cò th× sÏ t¨ng g¸nh nÆng cho nhµ n­íc mµ hiÖu qu¶ l¹i kh«ng cao, nÕu tiÕn hµnh ph¸ s¶n th× sÏ g©y tæn thÊt cho nÒn kinh tÕ. Do ®ã nhµ n­íc cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch, ­u tiªn ®Æc biÖt ®èi víi c¸c doanh nghiÖp nµy t¹o ®iÒu kiÖn cho hä cã kh¶ n¨ng chuyÓn sang c«ng ty cæ phÇn. Lµm nh­ vËy võa ®Èy nhanh tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸, võa n©ng cao hiÖu qu¶ cho nÒn kinh tÕ. * Thø s¸u, HiÖn nay ë n­íc ta khi thÞ tr­êng chøng kho¸n cßn ch­a ph¸t triÓn, th× ng©n hµng ph¶i lµ trî thñ ®¾c lùc, ®Ó th«ng qua ®ã doanh nghiÖp cã thÓ ph¸t hµnh cæ phiÕu ra ngoµi, vµ cho vay ®èi víi c«ng ty cæ phÇn ®Ó gióp cho hä cã kh¶ n¨ng c¶i tiÕn ®æi míi c«ng nghÖ, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng vµ hiÖu qu¶ cña doanh nghiÖp sau khi tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸. §Ó lµm ®­îc ®iÒu ®ã cÇn ph¶i ®æi míi h×nh thøc ho¹t ®éng cña hÖ thèng ng©n hµng, ®æi míi c¸c nghiÖp vô vµ c¸c chøc n¨ng m«i giíi, t­ vÊn cho c¸c doanh nghiÖp. Thùc tÕ trong nh÷ng n¨m qua, ng©n hµng vµ c¸c tæ chøc tÝn dông cã vai trß rÊt to lín trong viÖc tæ chøc, s¾p xÕp l¹i kinh tÕ quèc doanh theo h­íng cæ phÇn ho¸ vµ trong viÖc ®Èy nhanh øng dông tiÕn bé kü thuËt c«ng nghÖ hiÖn ®¹i vµo s¶n xuÊt, kinh doanh. NÕu ng©n hµng lµm ®­îc vai trß trî thñ ®¾c lùc cho sù ra ®êi cña c¸c c«ng ty cæ phÇn ho¸ theo h­íng nµy, sÏ kÝch thÝch khai th¸c ®­îc tiÒm n¨ng kh«ng nhá ë n­íc ta vµ lµm cho qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ DNNN ë nø¬c ta diÔn ra nhanh chãng vµ thuËn lîi h¬n. *Thø b¶y, CÇn ®Èy nhanh qu¸ tr×nh hoµn thiÖn hÖ thèng kiÓm to¸n ë n­íc ta, x¸c ®Þnh chÝnh s¸ch gi¸ trÞ vµ t×nh h×nh ho¹t ®éng cña c¸c DNNN tr­íc khi tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸. Do bÞ ¶nh h­ëng cña thêi kú bao cÊp trong c¸c DNNN hiÖn t­îng l·i gi¶ lç thËt diÔn ra mét c¸ch phæ biÕn, c¸c sæ kÕ to¸n cña doanh nghiÖp ch­a ph¶n ¸nh ®­îc t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp, cïng víi sù yÕu kÐm cña hÖ thèng kiÓm to¸n nhµ n­íc dÉn tíi kh«ng ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c tµi s¶n doanh nghiÖp vµ t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh, lµm mÊt lßng tin cña ng­êi ®Çu t­ b»ng cæ phiÕu vµ c¸c c«ng ty cæ phÇn vµ g©y khã kh¨n cho nhµ n­íc trong viÖc x¸c ®Þnh c¸c doanh nghiÖp nµo ®­îc lùa chän ®Ó tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸. Do ®ã, cÇn thiÕt ph¶i ®Ò ra c¸c chñ tr­¬ng ®Ó hoµn thiÖn vµ cñng cè hÖ thèng kiÓm to¸n ViÖt Nam. *Thø t¸m, cæ phÇn ho¸ lµ mét vÊn ®Ò míi mÎ vµ khã kh¨n, v× vËy cÇn tr¸nh quan ®iÓm nãng véi cæ phÇn ho¸ mét c¸ch å ¹t. Bµi héc kinh nghiÖm trong qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ ë c¸c n­íc XHXW cò thuéc ®«ng ¢u cho chóng ta thÊy, nÕu tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ å ¹t, trªn quy m« réng lín mµ chØ trong thêi gian ng¾n sÏ kh«ng nh÷ng kh«ng lµm cho qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ diÔn ra nhanh chãng mµ cßn lµm cho qu¸ tr×nh nµy trë nªn khã kh¨n, phøc t¹p, lµm suy yÕu khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc, g©y tæn thÊt lín cho nÒn kinh tÕ vµ x· héi. V× vËy ë ®©y, viÖc ®­a ra c¸c gi¶i ph¸p ®Ó ®Èy nhanh tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ cÇn tr¸nh chñ quan, tiÕn hµnh ngay mét c¸ch å ¹t trªn ph¹m vi réng lín. * Thø chÝn, CÇn tuyªn truyÒn s©u, réng viÖc cæ phÇn ho¸ cho mäi tÇng líp nh©n d©n, ®Ó mäi ng­êi thÊy ®ù¬c lîi Ých thiÕt thùc khi tham gia vµo c«ng ty cæ phÇn ho¸. HiÖn nay, trªn thùc tÕ, cã nhiÒu c¸ch ®Ó ®Çu t­ tµi s¶n cña m×nh nh­ göi tiÒn vµo tiÕt kiÖm t¹i ng©n hµng, mua tr¸i phiÕu kho b¹c, tÝch tr÷ ®« la, ®Çu t­ vµo s¶n xuÊt, ®Çu t­ b»ng cæ phiÕu... H×nh thøc ®Çu t­ b»ng cæ phiÕu lµ h×nh thøc míi, nh­ng cã kh¶ n¨ng mang l¹i lîi nhuËn rÊt cao. Tuy nhiªn do ch­a hiÓu kü vÒ h×nh thøc nµy do ®ã nhiÒu ng­êi cßn do dù ch­a tiÕn hµnh ®Çu t­. V× vËy, ®Ó qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ tiÕn hµnh nhanh h¬n vµ phæ biÕn trong c¶ n­íc, nhµ n­íc cÇn ®Èy m¹nh c«ng t¸c tuyªn truyÒn ®Ó mäi ng­êi d©n hiÓu ®­îc lîi Ých cña m×nh khi tham gia mua cæ phÇn. KÕt luËn Cæ phÇn ho¸ DNNN lµ mét trong nh÷ng quan ®iÓm vµ gi¶i ph¸p quan träng cña §¶ng vµ nhµ n­íc nh»m ®æi míi vµ n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c DNNN ë n­íc ta. Qua qu¸ tr×nh nghiªn cøu vµ xuÊt ph¸t tõ thùc tiÔn gÇn m­êi n¨m tæ chøc s¾p xÕp l¹i c¸c DNNN ë ViÖt Nam, chóng ta cã thÓ kh¼ng ®Þnh ®©y lµ gi¶i ph¸p phï hîp nhÊt víi thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH ë ViÖt Nam, nã gãp phÇn quan träng trong viÖc huy ®éng vµ thu hót nguån vèn n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh vµ tÝnh c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, cñng cè vµ ph¸t huy vai trß chñ ®¹o cña thµnh phÇn kinh tÕ nhµ n­íc trong nÒn kinh tÕ quèc d©n, gãp phÇn quan träng trong viÖc gi÷ v÷ng ®Þnh h­íng XHCN ë n­íc ta. Tuy nhiªn, nh­ chóng ta ®Òu thÊy cæ phÇn ho¸ DNNN lµ qu¸ tr×nh khã kh¨n phøc t¹p, khi tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ cÇn gi¶i quyÕt tho¶ ®¸ng víi c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ - x· héi cã thÓ ph¸t sinh nh­ quyÒn lîi cña c¸n bé c«ng nh©n viªn trong doanh nghiÖp, ®¶m b¶o hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c DNNN khi chuyÓn sang c«ng ty cæ phÇn ... Do ®ã, cæ phÇn ho¸ DNNN lµ mét qu¸ tr×nh l©u dµi ®ßi hái ph¶i tr¶i qua c¸c giai ®o¹n nhÊt ®Þnh, ®Èy nhanh tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ DNNN ë ®©y kh«ng ®ång nghÜa víi t­ t­ëng chñ quan, nãng véi tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ mét c¸ch å ¹t, g©y biÕn ®éng lín tíi nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc, lµm suy gi¶m nghiªm träng tíi vÞ trÝ vai trß c ña thµnh phÇn kinh tÕ nhµ n­íc, mµ cÇn ph¶i qu¸n triÖt chñ tr­¬ng ®­êng lèi môc tiªu cæ phÇn ho¸ DNNN cña §¶ng vµ nhµ n­íc ta: "Võa n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c DNNN võa cñng cè vai trß chñ ®¹o cña thµnh phÇn kinh tÕ nhµ n­íc trong nÒn kinh tÕ quèc d©n, hoµn thiÖn c¬ chÕ thÞ tr­êng theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa". Th«ng qua kinh nghiÖm cæ phÇn ho¸ DNNN cña c¸c n­íc trªn thÕ giíi, thùc tiÔn cæ phÇn ho¸ DNNN ë ViÖt Nam h¬n 6 n¨m qua cïng víi vèn hiÓu biÕt cña b¶n th©n, bµi viÕt ®· ®­a ra mét sè gi¶i ph¸p c¬ b¶n nh»m ®Èy nhanh tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ DNNN trong thêi gian tíi. Tuy nhiªn, ë n­íc ta mÆc dï ®· tiÕn hµnh trªn 6 n¨m nh­ng qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ DNNN thùc chÊt míi chØ ®ang ë giai ®o¹n ®Çu v× vËy trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn tiÕp theo ch¾c ch¾n sÏ n¶y sinh nhiÒu vÊn ®Ò míi cÇn gi¶i quyÕt, ®iÒu ®ã ®ßi hái cÇn ph¶i linh ho¹t s¸ng t¹o, ®¸nh gi¸ mét c¸ch kh¸ch quan s¸t thùc vÊn ®Ò ®Ó tõ ®ã cã thÓ ®­a ra ®­îc c¸c gi¶i ph¸p phï hîp, kÞp thêi gãp phÇn nhanh chãng thùc hiÖn thµnh c«ng tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ c¸c DNNN ë n­íc ta. Danh môc tµi liÖu tham kh¶o 1. S¸ch lý thuyÕt tµi chÝnh tiÒn tÖ - TËp I (Tr­êng §H Kinh tÕ Quèc d©n) 2. S¸ch lý thuyÕt tµi chÝnh tiÒn tÖ ( NXB - Thµnh phè Hå ChÝ Minh) 3. S¸ch cæ phÇn ho¸ DNNN c¬ së lý luËn vµ kinh nghiÖm thùc tiÔn ( NXB khoa häc x· héi - 1996) 4. 5. T¹p chÝ ng©n hµng 6. T¹p chÝ tµi chÝnh - tiÒn tÖ 7. T¹p chÝ nghiªn cøu lý luËn. Môc lôc Trang PhÇn më ®Çu 1 néi dung 3 I/ Cæ phÇn hãa c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc (DNNN) - nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung 3 I.1. Cæ phÇn hãa lµ g× 3 I.2. §iÒu kiÖn tiÕn hµnh cæ phÇn hãa DNNN 4 I.3. Khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc trong kinh tÕ thÞ tr­êng ë ViÖt Nam hiÖn nay 6 I.3.1. Vai trß cña kinh tÕ nhµ n­íc trong viÖc ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ quèc d©n 6 I.3.2. Thùc tr¹ng khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc ë n­íc ta hiÖn nay. 7 I.4. Cæ phÇn hãa, biÖn ph¸p tèi ­u ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ vµ ®æi míi khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc ë n­íc ta 9 II/ Thùc tr¹ng qu¸ tr×nh cæ phÇn hãa DNNN ë n­íc ta hiÖn nay 13 II.1. Cæ phÇn hãa DNNN - tèc ®é ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu 13 II.2. V× sao cæ phÇn hãa DNNN l¹i diÔn ra mét c¸ch chËm ch¹p vµ khã kh¨n. 16 II.3. Kinh nghiÖm cæ phÇn hãa ë c¸c n­íc trªn thÕ giíi vµ bµi häc rót ra cho ViÖt Nam 18 II.3.1. Cæ phÇn hãa DNNN qua kinh nghiÖm cña c¸c n­íc trªn thÕ giíi. 18 II.3.2. Mét sè bµi häc rót ra cho ViÖt Nam 19 III/ C¸c gi¶i ph¸p ®Èy nhanh tiÕn tr×nh cæ phÇn hãa c¸c DNNN ë n­íc ta hiÖn nay 21 III.1. C¸c gi¶i ph¸p ë tÇm vi m« 21 III.2. C¸c gi¶i ph¸p ë tÇm vÜ m« 23 III.3. Nh÷ng kiÕn nghÞ cña b¶n th©n nh»m ®Èy nhanh tiÕn tr×nh cæ phÇn hãa ë DNNN ë n­íc ta. 25 KÕt luËn 30