Đề tài Giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh trong hoạt động kinh doanh ngân hàng ở Việt Nam

Vèn ®iÒu lÖ ®­îc sö dông vµo môc ®Ých mua s¾m tµi s¶n, trang thiÕt bÞ ban ®Çu cÇn thiÕt cho ho¹t ®éng ng©n hµng; ph¸t triÓn kü thuËt ng©n hµng; hïn vèn vµ liªn doanh; kinh doanh (cho vay) vµ c¸c dÞch vô kh¸c cña ng©n hµng. Vèn coi nh­ tù cã: bao gåm c¸c kho¶n vèn t¹m thêi nhµn rçi cña ng©n hµng. ThÝ dô nh­ : lîi nhuËn ch­a chia, tiÒn l­¬ng ch­a ®Õn h¹n thanh to¸n hoÆc c¸c quü chuyªn dïng ch­a sö dông ®Õn nh­ quü khen th­ëng, quü phóc lîi, quü khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh... Vèn dù tr÷ : ®­îc h×nh thµnh tõ lîi nhuËn rßng hµng n¨m cña ng©n hµng. Tõ vèn nµy c¸c nhµ ng©n hµng thµnh lËp hai quü: quü dù tr÷ ®Ó bæ sung vèn ®iÒu lÖ vµ quü ®Æc biÖt ®Ó bï ®¾p rñi ro. ViÖc h×nh thµnh c¸c quü nµy nh»m lµm t¨ng vèn tù cã cña ng©n hµng, ®ång thêi b¶o ®¶m an toµn trong kinh doanh. Vèn cña ng©n hµng th­êng chiÕm tØ träng nhá (kh«ng qu¸ 10%) trong tæng nguån vèn mµ ng©n hµng n¾m gi÷ nh­ng l¹i lµ nguån vèn cã ý nghÜa ®Æc biÖt v× nã ph¶n ¸nh thùc lùc tµi chÝnh cña ng©n hµng, do vËy nã quyÕt ®Þnh quy m« ho¹t ®éng cña ng©n hµng, lµ c¬ së ®Ó ng©n hµng tiÕn hµnh kinh doanh, thu hót nh÷ng nguån vèn kh¸c vµ cho vay. + Vèn huy ®éng: lµ nguån vèn quan träng nhÊt trong sè vèn thu hót tõ bªn ngoµi cña c¸c NHTM, chiÕm tØ träng ngµy cµng lín trong nguån vèn cña ng©n hµng. §©y lµ tµi s¶n cña c¸c chñ së h÷u, ng©n hµng ®­îc quyÒn sö dông cã thêi h¹n c¶ vèn lÉn l·i. Vèn nµy bao gåm: TiÒn göi kh«ng kú h¹n: lµ lo¹i tiÒn göi mµ ng­êi göi tiÒn cã thÓ rót ra bÊt cø lóc nµo. TiÒn göi kh«ng kú h¹n ®­îc ®Ó trong c¸c tµi kho¶n gäi lµ tµi kho¶n v·ng lai. Do tÝnh chÊt cã thÓ rót ra bÊt cø lóc nµo nªn d¹ng tiÒn göi nµy th­êng chØ ®­îc h­ëng l·i suÊt rÊt thÊp hoÆc kh«ng ®­îc ng©n hµng tr¶ l·i nh­ng ®æi l¹i ng­êi göi tiÒn ®­îc sö dông c¸c dÞch vô thanh to¸n qua ng©n hµng. Víi lo¹i tiÒn göi nµy, ng­êi göi kh«ng nh»m môc ®Ých h­ëng l·i mµ chñ yÕu lµ nh»m ®¶m b¶o an toµn cho kho¶n tiÒn. ChÝnh v× vËy mµ lo¹i tiÒn göi nµy cßn ®­îc gäi lµ tiÒn göi thanh to¸n. TiÒn göi kh«ng kú h¹n lµ mét nguån vèn quan träng cña ng©n hµng. Tuy nhiªn nguån vèn nµy th­êng xuyªn biÕn ®éng nªn ng©n hµng chñ yÕu dïng nã ®Ó cho vay ng¾n h¹n. TiÒn göi cã kú h¹n: lµ lo¹i tiÒn göi mµ ng­êi göi chØ ®­îc rót ra sau mét thêi h¹n nhÊt ®Þnh tõ mét vµi th¸nh ®Õn va× n¨m. Nh÷ng ng­êi göi tiÒn lo¹i nµy kh«ng ®­îc h­ëng dÞch vô thanh to¸n qua ng©n hµng, nh­ng ®­îc ng©n hµng tr¶ l¹i cao. Môc ®Ých chñ yÕu cña nh÷ng ng­êi göi tiÒn cã kú h¹n lµ ®Ó lÊy l·i. TiÒn göi tiÕt kiÖm: lµ kho¶n tiÒn ®Ó dµnh cña c¸ nh©n ®­îc gëi vµo ng©n hµng nh»m môc ®Ých h­ëng l·i theo ®Þnh kú. C¸c kú h¹n gëi th­êng lµ 1, 3, 6, 9, 12 th¸ng hoÆc trªn mét n¨m, c¸c møc l·i suÊt t­¬ng øng víi tõng kú h¹n göi ®­îc ng©n hµng c«ng bè s½n. Vèn huy ®éng lµ nguån vèn chñ yÕu ®Ó ng©n hµng kinh doanh. Nã ph¶n ¸nh b¶n chÊt cña ng©n hµng lµ ®i vay ®Ó cho vay. + Vèn ®i vay: bao gåm vay cña ng©n hµng nhµ n­íc; vay ng©n hµng n­íc ngoµi, vay c¸c tæ chøc tÝn dông, vay tõ thÞ tr­êng tµi chÝnh... NHTMcã tr¸ch nhiÖm sö dông ®óng môc ®Ých, cã hiÖu qu¶ kinh tÕ, ®em l¹i lîi nhuËn, hoµn tr¶ ®óng h¹n c¶ vèn vµ l·i. + C¸c nguån vèn kh¸c: Vèn tµi trî, vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn, vèn uû th¸c ®Çu t­ ®Ó cho vay theo c¸c ch­¬ng tr×nh, dù ¸n x©y dùng c¬ b¶n tËp trung cña nhµ n­íc hoÆc trî gióp cho ®Çu t­ ph¸t triÓn nh÷ng ch­¬ng tr×nh dù ¸n cã môc tiªu riªng. Vèn h×nh thµnh trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng nghiÖp vô, sö dông theo quy ®Þnh cña ng©n hµng nhµ n­íc. 2.2.2.NghiÖp vô cã. NghiÖp vô nµy bao gåm c¸c nghiÖp vô liªn quan ®Õn viÖc sö dông c¸c kho¶n vèn cã ®­îc tõ nghiÖp vô tµi s¶n nî. + NghiÖp vô ng©n quü: víi môc ®Ých ®¶m b¶o kh¶ n¨ng thanh to¸n th­êng xuyªn, ng©n hµng lu«n gi÷ mét l­îng tiÒn mÆt d­íi c¸c d¹ng: tiÒn mÆt t¹i quü cña ng©n hµng (®Ó thùc hiÖn chi tr¶ trong ngµy); tiÒn göi t¹i c¸c NHTM kh¸c (®Ó thùc hiÖn c¸c nghiÖp vô thanh to¸n, chuyÓn tiÒn cho kh¸ch hµng); tiÒn göi t¹i ng©n hµng trung ­¬ng (bao gåm tiÒn göi dù tr÷ b¾t buéc vµ tiÒn göi thanh to¸n); tiÒn mÆt trong qu¸ tr×nh thu. Ngoµi ra ng©n hµng cßn gi÷ c¸c chøng kho¸n ng¾n h¹n, cã thÓ chuyÓn thµnh tiÒn mÆt nhanh chãng khi cÇn nh­ ng©n phiÕu, tÝn phiÕu, th­¬ng phiÕu... + NghiÖp vô cho vay vµ ®Çu t­ : - NghiÖp vô cho vay : chiÕm kho¶ng 2/3 tæng tµi s¶n cã, mang l¹i lîi nhuËn chñ yÕu cho NHTM. §©y lµ kho¶n môc sinh lêi cao nhÊt nh­ng nã còng chøa rÊt nhiÒu rñi ro. Tuú theo tõng gãc ®é mµ ng­êi ta chia thµnh nhiÒu lo¹i cho vay kh¸c nhau: C¨n cø vµo thêi h¹n ng­êi ta chia thµnh: Cho vay ng¾n h¹n víi thêi h¹n d­íi mét n¨m, chñ yÕu ®Êp øng nhu cÇu bæ sung cho vèn l­u ®éng ®Ó t¨ng thªm tµi s¶n l­u ®éng. Cho vay trung h¹n vµ cho vay dµi h¹n chñ yÕu ®¸p øng nhu cÇu bæ sung cho vèn cè ®Þnh ®Ó t¨ng thªm tµi s¶n cè ®Þnh. C¨n cø vµo ®èi t­îng s¶n xuÊt chia thµnh: Cho vay ®èi víi khu vùc s¶n xuÊt nh­ cho vay ®èi víi lÜnh vùc c«ng nghiÖp, s¶n xuÊt n«ng nghiÖp... T¹o ra s¶n phÈm. Cho vay ®èi víi khu vùc s¶n xuÊt l­u th«ng ph©n phèi trong lÜnh vùc th­¬ng nghiÖp hoÆc y tÕ, v¨n ho¸, thÓ thao.. trong lÜnh vùc hµnh chÝnh sù nghiÖp. C¨n cø vµo môc ®Ých sö dông tiÒn vay: Cho vay mang tÝnh chÊt ®Çu t­ lµ viÖc cung cÊp vèn ®¸p øng nhu cÇu ®Çu t­ ph¸t triÓn s¶n xuÊt, lµ h×nh thøc bæ sung thªm nguån vèn vµo qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña ng­êi cã nhu cÇu vay vèn. Cho vay mang tÝnh chÊt thanh to¸n chi tr¶: nh÷ng kho¶n vay nµy mang tÝnh chÊt t¹m thêi trong kho¶ng thêi gian doanh nghiÖp ch­a kÞp thu tiÒn b¸n hµng ho¸ ®Ó thanh to¸n cho viÖc mua hµng hay tr¶ dÞch vô. §©y lµ kho¶n bæ sung t¹m thêi gióp cho doanh nghiÖp ®ã thanh to¸n c¸c kho¶n nî nÇn chø kh«ng ph¶i lµm t¨ng nguån vè cña doanh nghiÖp. Cho vay mang tÝnh chÊt dù tr÷ : ng­êi cã nhu cÇu vay vèn kh«ng dïng vèn vay më réng s¶n xuÊt, mµ ®Ó thanh to¸n tiÒn hµng ho¸ víi thêi gian dµi nh»m phôc vô cho viÖc dù tr÷ hµng ho¸. C¨n cø vµo nghiÖp vô cho vay: Cho vay theo nghiÖp vô kú phiÕu tøc lµ thùc hiÖn cho vay b»ng viÖc chiÕt khÊu kú phiÕu th­¬ng m¹i khi c¸c kú phiÕu nµy ch­a ®Õn h¹n thanh to¸n. HoÆc th«ng qua c¸c kú phiÕu nµy dïng ®Ó ®¶m b¶o cho tiÒn vay lµ h×nh thøc cho vay theo nghiÖp vô cÇm cè kú phiÕu. Cho vay theo nghiÖp vô chøng kho¸n: ®©y lµ cÊp ph¸t vay kinh doanh chøng kho¸n. - NghiÖp vô ®Çu t­ : NHTM cã thÓ ®Çu t­ theo c¸c h×nh thøc gãp vèn liªn doanh, kinh doanh bÊt ®éng s¶n, l­u gi÷ chøng kho¸n. 2.2.3.NghiÖp vô trung gian: ë nghiÖp vô nµy NHTM kh«ng cho kh¸ch hµng vay mµ thùc hiÖn nhiÖm vô phôc vô kh¸ch nh­ thùc hiÖn c¸c uû th¸c, uû nhiÖm cña kh¸ch hµng trong kh©u thanh to¸n, ®ßi nî, gi÷ hé... ®Ó thu lÖ phÝ. NghiÖp vô chuyÓn tiÒn. Kh¸ch hµng mang tiÒn mÆt tíi ng©n hµng nhê chuyÓn ®Õn ng­êi thø ba, vÒ mÆt kü thuËt c¸c nghiÖp vô nµy ®­îc thùc hiÖn nhê c¸c chøng tõ chuyÓn tiÒn nh­ c¸c sÐc,phiÕu chuyÓn tiÒn... C¸c chøng tõ nµy lµ lÖnh cña mét ng©n hµng kh¸c cho tµi kho¶n cña ng©n hµng nµy më t¹i ®ã thanh to¸n sè tiÒn t­¬ng øng. NghiÖp vô thanh to¸n chøng tõ (cßn gäi lµ nghiÖp vô thu hé hay uû th¸c): Ng©n hµng thay mÆt kh¸ch thu tiÒn theo uû nhiÖm víi c¸c chøng tõ kÌm theo. NghiÖp vô th­ tÝn dông cã hai lo¹i: th­ tÝn dông hµng ho¸ vµ th­ tÝn dông tiÒn tÖ. Thùc hiÖn nghiÖp vô th­ tÝn dông hµng ho¸ lµ viÖc ng­êi mua hµng ho¸ kh«ng tr¶ trîc tiÕp tiÒn cho bªn b¸n mµ th«ng qua ng©n hµng, uû nhiÖm ng©n hµng tr¶ sè tiÒn ®ã víi ®iÒu kiÖn ®· nhËn hµng hay chøng tõ hµng ho¸ t­¬ng øng. NghiÖp vô th­ tÝn dông tiÒn tÖ kh¸c víi th­ tÝn dông hµng ho¸. Th­ tÝn dông tiÒn tÖ lµ mét chøng tõ ng©n hµng cÊp cho kh¸ch, chøng thùc viÖc kh¸ch hµng cã t¹i ng©n hµng mét kho¶n tiÒn, cã quyÒn nhËn trong giíi h¹n tæng sè tiÒn ®ã (toµn bé hay mét phÇn) ë c¸c thµnh phè kh¸c, n­íc kh¸c t¹i chi nh¸nh hay ®¹i lý cña ng©n hµng ®ã: Th­ tÝn dông tiÒn tÖ lµ mét lo¹i ®Æc biÖt cña chuyÓn tiÒn, ®­îc sö dông th«ng dông trong viÖc ®i du lÞch cña kh¸ch. C¸c nghiÖp vô thu hé lµ nghiÖp vô mµ ng©n hµng thay mÆt kh¸ch hµng nhËn tiÒn theo c¸c chøng kho¸n kh¸c nhau nh­ sÐc, kú phiÕu, c¸c chøng tõ hµng ho¸ vµ chøng kho¸n cã gi¸. Thu hé sÐc cã liªn quan ®Õn viÖc c¸c kh¸ch hµng nhËn chi tr¶ b»ng sÐc lËp t¹i ng©n hµng kh¸c. ViÖc chuyÓn sÐc ®Õn ng©n hµng thu hé cã nghÜa lµ kh¸ch hµng uû nhiÖm cho ng©n hµng cña m×nh nhËn tiÒn chi tr¶. Thu hé lµ nghiÖp vô trung gian víi diÒu kiÖn kÌm theo c¸c chøng tõ. §èi víi c¸c nghiÖp vô uû th¸c ng©n hµng thùc hiÖn uû nhiÖm cña c¸c kh¸ch hµng gåm cã: T¹m thêi qu¶n lý tµi s¶n hé kh¸ch hµng, thùc hiÖn c¸c uû nhiÖm vÒ chuyÓn quyÒn thõa kÕ tµi s¶n. NghiÖp vô ph¸t hµnh chøng kho¸n. §©y lµ nghiÖp vô quan träng nhÊt trong c¸c nghiÖp vô trung gian. C¸c c«ng ty cæ phÇn, c¸c doanh nghiÖp muèn ph¸t hµnh chøng kho¸n cã gi¸ trÞ nh­ cæ phiÕu, kú phiÕu ®Çu t­ cã môc ®Ých, tr¸i kho¸n xÝ nghiÖp nh»m thu hót vèn ®Ó t¨ng nguån vèn, bæ sung vµo vèn. Hay khi Nhµ n­íc ph¸t hµnh c«ng tr¸i th× th­êng nhê c¸c ng©n hµng, th«ng qua NHTM lµm trung gian tiªu thô c¸c chøng kho¸n cã gi¸ ®ã, vµ ®­îc nhËn sè tiÒn thï lao tû lÖ quy ®Þnh tõ ng­êi ph¸t hµnh. NghiÖp vô nµy ngµy cµng ph¸t triÓn trong nÒn kinh tÕ hiÖn ®¹i. 3.C¸c yÕu tè n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh. Ho¹t ®éng cña c¸c NHTM rÊt phong phó vµ ®a d¹ng nªn cã rÊt nhiÒu yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña mçi ng©n hµng (bao gåm c¶ yÕu tè chñ quan vµ kh¸ch quan). H¬n n÷a, c¸c quan ®iÓm kh¸c nhau còng sÏ dÉn ®Õn c¸c c¸ch ph©n chia yÕu tè n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña mçi ng©n hµng kh¸c nhau. V× khu«n khæ ®Ò ¸n cã h¹n vµ kiÕn thøc h¹n chÕ, em xin chØ ®Ò cËp ®Õn mét vµi yÕu tè c¬ b¶n sau: 3.1.Quy m« vèn chñ së h÷u: Vèn chñ së h÷u cña NHTM ®ãng vai trß sèng cßn trong viÖc duy tr× c¸c ho¹t ®éng th­êng nhËt vµ b¶o ®¶m cho ng©n hµng kh¶ n¨ng ph¸t triÓn l©u dµi. Nguån vèn nµy ®ãng vai trß lµ mét tÊm ®Öm gióp chèng l¹i rñi ro ph¸ s¶n, v× vèn gióp ng©n hµng trang tr¶i nh÷ng thua lç vÒ tµi chÝnh vµ nghiÖp vô cho tíi khi ban qu¶n lý cã thÓ tËp trung gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò vµ ®­a ng©n hµng trë l¹i tr¹ng th¸i ho¹t ®éng sinh lêi. Vèn t¹o niÒm tin cho c«ng chóng vµ lµ sù ®¶m b¶o ®èi víi chñ nî (kÓ c¶ ng­êi göi tiÒn) vÒ søc m¹nh tµi chÝnh cña ng©n hµng. Ng©n hµng cÇn ph¶i ®ñ m¹nh ®Ó cã thÓ ®¶m b¶o víi nh÷ng ng­êi ®i vay r»ng ng©n hµng cã thÓ ®¸p øng ®­îc c¸c nhu cÇu tÝn dông cña hä ngay c¶ trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ ®ang gÆp khã kh¨n. H¬n n÷a, quy m« vèn lín m¹nh sÏ gióp cho ng©n hµng huy déng ®­îc nhiÒu vèn h¬n, do c¸c kh¸ch hµng th­êng cã quan niÖm göi tiÒn vµo c¸c ng©n hµng lín th× sÏ yªn t©m h¬n. Vèn cung cÊp n¨ng lùc tµi chÝnh cho sù t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn cña c¸c h×nh thøc dÞch vô míi, cho nh÷ng ch­¬ng tr×nh vµ trang thiÕt bÞ míi. Khi mét ng©n hµng ph¸t triÓn, nã cÇn vè bæ sung ®Ó thóc ®¶y t¨ng tr­ëng vµ chÊp nhËn rñi ro g¾n víi sù ra ®êi cña nh÷ng dÞch vô míi vµ nh÷ng trang thiÕt bÞ míi. Sù bæ sung vèn sÏ cho phÐp ng©n hµng më réng trô së, x©y dùng thªm nh÷ng v¨n phßng chi nh¸nh ®Ó theo kÞp víi sù ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng vµ t¨ng c­êng chÊt l­îng phôc vô kh¸ch hµng. Vèn ®­îc xem nh­ mét ph­¬ng tiÖn ®iÒu tiÕt sù t¨ng tr­ëng, gióp ®¶m b¶o r»ng sù t¨ng tr­ëng cña mét ng©n hµng cã thÓ ®­îc duy tr× æn ®Þnh, l©u dµi. Cã nghÜa lµ vèn ng©n hµng cÇn ph¶i ®­îc ph¸t triÓn t­¬ng øng víi sù t¨ng tr­ëng cña danh môc cho vay vµ cña nh÷ng tµi s¶n rñi ro kh¸c. Ngoµi ra, quy m« vèn lín gióp cho ng©n hµng cã thÓ ®¸p øng ®­îc mäi nhu cÇu vÒ vèn cña doanh nghiÖp. Víi c¸c kho¶n cho vay kinh doanh gi¸ trÞ lín th× chØ cã nh÷ng ng©n hµng hµng ®Çu víi tr¹ng th¸i vèn chñ së h÷u dåi dµo míi cã thÓ ®¸p øng ®­îc. Nh÷ng ng©n hµng cã quy m« vèn gi¶m sót sÏ mÊt ®µn vÞ trÝ trªn thÞ tr­êng cho vay kinh doanh gi¸ trÞ lín. Nh­ vËy, quy m« vèn cña mét ng©n hµng cµng cao kh¶ n¨ng tham gia vµo thÞ tr­êng cµng lín vµ ng­îc l¹i. Hay nãi c¸ch kh¸c, quy m« vèn cña mét ng©n hµng x¸c ®Þnh ph¹m vi c¹nh tranh cña ng©n hµng ®ã. 3.2.HÖ thèng th«ng tin. Khã cã thÓ t­ëng t­îng næi mét doanh nghiÖp kinh doanh trong m«i tr­êng lu«n biÕn ®éng vµ c¹nh tranh gay g¾t nh­ ngµy nay mµ kh«ng cÇn ®Õn th«ng tin. Th«ng tin ®· trë thµnh vÊn ®Ò thiÕt yÕu, kh«ng thÓ thiÕu bëi c¸c lý do sau: Th«ng tin lµ c¬ së quan träng trong ho¹ch ®Þnh chiÕn l­îc kinh doanh còng nh­ x©y dùng kÕ ho¹ch t¸c nghiÖp mang tÝnh kh¶ thi cao. Th«ng qua th«ng tin ph¶n håi ng­êi qu¶n lý theo dâi ®­îc tèc ®é thùc hiÖn kÕ ho¹ch, ph¸t hiÖn nh÷ng lÖch l¹c trong x©y dùng vµ chØ ®¹o thùc hiÖn kÕ ho¹ch; tõ ®ã ®­a ra nh÷ng ®iÒu chØnh kÞp thêi. Dùa vµo th«ng tin trong qu¸ khø, hiªn t¹i vµ c¸c ph­¬ng ph¸p dù ®o¸n thÝch hîp, ng­êi qu¶n lý tiªn ®o¸n ®­îc hiÖn t­îng trong t­¬ng lai, gióp cho hä chñ ®éng h¬n trong ®iÒu hµnh c«ng viÖc. Cã hai luång th«ng tin c¬ b¶n mµ ng­êi qu¶n lý quan t©m. §ã lµ th«ng tin bªn ngoµi doanh nghiÖp vµ th«ng tin bªn trong doanh nghiÖp. Luång th«ng tin bªn ngoµi sÏ cung cÊp cho ng­êi qu¶n lý nh÷ng diÔn biÕn thay ®æi cña m«i tr­êng kinh tÕ, d©n sè, v¨n ho¸, x· héi, chÝnh trÞ, luËt ph¸p, tù nhiªn, c«ng nghÖ, ®èi thñ c¹nh tranh, nhu cÇu kh¸ch hµng... tõ ®ã ng­êi qu¶n lý sÏ thÊy ®­îc c¸c c¬ héi kinh doanh tèt còng nh­ nh÷ng mèi ®e do¹ ®èi víi ng©n hµng m×nh. Luång th«ng tin bªn trong cung cÊp cho ng­êi qu¶n lý biÕt râ c¸c ®iÓm m¹nh vµ ®iÓm yÕu cña c¸c nguån lùc kh¸c nhau trong ng©n hµng m×nh. Trªn c¬ së hai luång th«ng tin ®ã, ng­êi qu¶n lý cã thÓ dù ®o¸n tr­íc ®­îc nh÷ng ®iÒu g× sÏ x¶y ra ®èi víi ng©n hµng m×nh nÕu cø tiÕp tôc kinh doanh nh­ hiÖn t¹i vµ chñ ®éng ®Ò ra c¸c ph­¬ng ¸n huy ®éng c¸c nguån lùc mét c¸ch tèi ­u nhÊt, nh»m ®èi phã thµnh c«ng víi nh÷ng biÕn ®æi bÊt lîi cña m«i tr­êng kinh doanh, gi÷ v÷ng vÞ thÕ c¹nh tranh cña ng©n hµng m×nh. Ngµy nay th«ng tin ®­îc sö dông nh­ mét nguån lùc kinh tÕ, mét vò khÝ trong m«i tr­êng c¹nh tranh. C¸c tæ chøc kinh tÕ nãi chung, ng©n hµng nãi riªng ph¶i sö dông th«ng tin ngµy cµng nhiÒu ®Ó t¨ng n¨ng lùc, t¨ng hiÖu qu¶ trong ho¹t ®éng vµ ®em l¹i lîi Ých cho nÒn kinh tÕ còng nh­ cho ng©n hµng. 3.3.Kh¶ n¨ng cung øng dÞch vô ng©n hµng. Kh¶ n¨ng cung øng dÞch vô ng©n hµng thÓ hiÖn ë viÖc phôc vô kÞp thêi, thuËn tiªn vµ tÝnh linh ho¹t cña dÞch vô. Muèn vËy, c¸c ng©n hµng ph¶i më réng vµ n©ng cao chÊt l­îng, hiÖu qu¶ c¸c dÞch vô ng©n hµng hiÖn cã, ®ång thêi ®a d¹ng ho¸ c¸c s¶n phÈm cung cÊp cho nÒn kinh tÕ vµ c¸c kªnh ph©n phèi dÞch vô víi c«ng nghÖ tiªn tiÕn. C¸c ng©n hµng m¹nh kh«ng chØ thÓ hiÖn ë chç cung øng mét khèi l­îng tÝn dông lín cho thÞ tr­êng mµ lµ ë chç ph­¬ng thíc cÊp tÝn dông nh­ thÕ nµo. §èi víi c¸c ng©n hµng tiªn tiÕn, hä cÊp tÝn dông cho c¸c doanh nghiÖp víi mét l·i suÊt ®Çu vµo - ®Çu ra tèi thiÓu, bïl¹i hä cã rÊt nhiÒu nguån thu nhËp tõ c¸c dÞch vô kh¸c, gióp cho doanh nghiÖp chuyÓn t¶i vèn vay mét c¸ch kÞp thêi ®óng lóc, ®óng n¬i vµ tr«i ch¶y. H¬n n÷a mét doanh nghiÖp kinh doanh ®a n¨ng sÏ cã nhiÒu lîi thÕ trong n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh bëi v×: §a d¹ng ho¸ nghiÖp vô gióp ng©n hµng ph©n t¸n vµ gi¶m rñi ro. Theo nghiÖp vô truyÒn thèng vµ cæ ®iÓn, ng©n hµng thu lîi nhuËn chñ yÕu tõ ho¹t ®éng tÝn dông, nh­ng tÝn dông l¹i lµ lÜnh vùc chøa ®ùng nhiÒu rñi ro vµ bÊt tr¾c. V× thÕ, thùc hiÖn kinh doanh nhiÒu nghiÖp vô, dÞch vô ng©n hµng kh¸c bªn c¹nh nghiÖp vô tÝn dông sÏ gióp ph©n t¸n vµ gi¶m rñi ro. §a d¹ng ho¸ nghiÖp vô, dÞch vô ng©n hµng sÏ lµm t¨ng lîi nhuËn cña NHTM: khi thùc hiªn ®a d¹ng ho¸ nghiÖp vô, dÞch vô NHTM sÏ sö dông triÖt ®Ó, cã hiÖu qu¶ c¬ së vËt chÊt vµ ®éi ngò c¸n bé cña mçi ng©n hµng; do vËy gi¶m chi phÝ qu¶n lý vµ chi phÝ ho¹t ®éng, t¨ng lîi nhuËn tèi ®a cho doanh nghiÖp. ChØ khi thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ nghiÖp vô, dÞch vô ng©n hµng míi cung cÊp ®­îcnhiÒu lo¹i dÞch vô ng©n hµng mét c¸ch nhanh chãng, linh ho¹t, cã chÊt l­îng cho kh¸ch hµng vµ cho nÒn kinh tÕ. H¬n n÷a, viÖc phôc vô kh¸ch hµng theo ph­¬ng thøc “trän gãi” bao giê còng ­u viÖt h¬n ph­¬ng thøc riªng lÎ. T¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña NHTM trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng: ®Ó thu hót ®­îc nhiÒu kh¸ch hµng h¬n, c¸c ng©n hµng ph¶i thay ®æi, c¶i tiÕn ho¹t ®éng sao cho ®¸p øng kÞp thêi, thu¹n tiªn c¸c nhu cÇu cña kh¸ch hµng. Nh÷ng ng©n hµng ho¹t ®éng ®¬n ®iªu dÔ bÞ ph¸ s¶n hoÆc tù ®ãng cöa do kh«ng dÔ dµng chuyÓn h­íng kinh doanh hay gi÷ cho ng©n hµng lu«n ho¹t ®éng æn ®Þnh. Ngoµi viÖc ®a d¹ng ho¸ dÞch vô th× ®a d¹ng ho¸ c¸c kªnh ph©n phèi còng lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quan träng trong viÖc n©ng coa kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña mçi ng©n hµng. §a d¹ng ho¸ c¸c kªnh ph©n phèi sÏ gióp cho c¸c s¶n phÈm dÞch vô cña ng©n hµng nhanh chãng ®Õn tay kh¸ch hµng. 3.4.ChiÕn l­îc kh¸ch hµng. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, kh¸ch hµng chÝnh lµ ng­êi ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh sù tån t¹i hay kh«ng tån t¹i cña mét c«ng ty, mét tæ chøc hoÆc c¸ nh©n tiÕn hµnh kinh doanh, cung cÊp c¸c s¶n phÈm dÞch vô trong thÞ tr­êng. Kh¸ch hµng lµ ng­êi lùa chän s¶n phÈm, h·ng kinh doanh trªn thÞ tr­êng phï hîp víi nhu cÇu cña m×nh. NÕu doanh nghiÖp s¶n xuÊt ra nh÷ng s¶n phÈm kh«ng phï hîp víi thÞ tr­êng th× dï cho s¶n phÈm ®ã cã chÊt l­îng tèt ®Õn ®©u ®i ch¨ng n÷a nã còng kh«ng thÓ tiªu thô ®­îc, doanh nghiÖp sÏ lç thËm chÝ sÏ ph¸ s¶n. Trong kinh doanh ng©n hµng còng vËy, sù thµnh c«ng hay thÊt b¹i cña ng©n hµng ®Òu liªn quan ®Õn kh¸ch hµng. Kh¸ch hµng cã quyÒn chän bÊt kú mét ng©n hµng nµo ®Ó göi tiÒn, vay tiÒn hoÆc giao dÞch. Tr­íc ®©y, khi ch­a cã sù thay ®æi trong hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam, ng©n hµng quèc doanh gi÷ vai trß ®éc quyÒn. Kh¸ch hµng muèn cã vèn vay hoÆc ®Çu t­ b¾t buéc ph¶i ®Õn mét ng©n hµng nhÊt ®Þnh tuú theo tõng lÜnh vùc nh­ ng©n hµng C«ng th­¬ng ViÖt Nam chuyªn cho vay trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp, th­¬ng nghiÖp, ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n ViÖt Nam chuyªn cho vay trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp... Kh¸ch hµng kh«ng cã quyÒn lùa chän nªn c¸c ng©n hµng kh«ng cÇn ph¶i quan tam ®Õn kh¸ch hµng, hä chØ cung cÊp nh÷ng dÞch vô mµ hä cã. Ngµy nay, víi sù thay ®æi lín trong hÖ thèng ng©n hµng vµ sù xuÊt hiÖn cña hµng chôc ng©n hµng míi, c¹nh tranh trong kinh doanh ng©n hµng ngµy cµng trë nªn khèc liÖt. NÕu c¸c ng©n hµng kh«ng quan t©m ®Õn nhu cÇu cña kh¸ch hµng, ®Õn kh¶ n¨ng phôc vô, c¸ch tiÕp thÞ, giíi thiÖu s¶n phÈm vµ ng©n hµng m×nh... hay nãi ng¾n gän h¬n lµ quan t©m ®Õn chiÕn l­îc kh¸ch hµng, th× c¸c ng©n hµng ®ã khã mµ tån t¹i vµ ph¸t triÓn ®­îc. C¸c nhµ ng©n hµng buéc ph¶i chñ ®éng quan t©m ®Õn viÖc ®¸p øng nhu cÇu vµ mong muèn cña kh¸ch hµng, ng©n hµng cÇn ph¶i n¾m b¾t nhanh chãng, chÝnh x¸c nhu cµu cña kh¸ch hµng ®Ó cã thÓ ®¸p øng kÞp thêi. H¬n n÷a, s¶n phÈm mµ c¸c ng©n hµng cung cÊp cho kh¸ch hµng th­êng Ýt cã tÝnh kh¸c biÖt, v× vËy chØ cÇn ng©n hµng cã chiÕn l­îc kh¸ch hµng tèt nh­ th¸i ®é nh©n viªn hoµ nh·, dÞch vô thu©n tiÖn, qu¶ng c¸o réng r·i...th× ngay lËp tøc ng©n hµng sÏ thu hót ®­îc nhiÒu kh¸ch hµng h¬n. 3.5.ChÊt l­îng nh©n viªn ng©n hµng. Chóng ta ®Òu biÕt ng©n hµng thuéc ngµnh kinh doanh dÞch vô, v× vËy cã thÓ nãi chÊt l­îng nh©n viªn ng©n hµng lµ mét yÕu tè quan träng ®Ó kiÕn t¹o søc m¹nh c¹nh tranh cña c¸c NHTM. Nh©n viªn ng©n hµng lµ ng­êi trùc tiÕp thùc hiÖn c¸c chiÕn l­îc kinh doanh (bao gåm c¶ chiÕn l­îc c¹nh tranh) cña c¸c NHTM. Trong qu¸ tr×nh giao dÞch trùc tiÕp víi kh¸ch hµng, nh©n viªn ng©n hµng chÝnh lµ mét “hiÖn h÷u” chñ yÕu cña dÞch vô. V× vËy víi kiÕn thøc vµ kinh nghiÖm chuyªn m«n, nh©n viªn ng©n hµng cã thÓ lµm t¨ng thªm gi¸ trÞ cho dÞch vô còng nh­ lµm gi¶m ®i, thËm chÝ lµm háng gi¸ trÞ cña dÞch vô. B»ng viÖc g©y thiÖn c¶m víi kh¸ch hµng trong qu¸ tr×nh giao dÞch, nh©n viªn ng©n hµng ®· trùc tiÕp tham gia qu¸ tr×nh xóc tiÕn b¸n dÞch vô. §a sè c¸c ý t­ëng c¶i tiÕn dÞch vô hoÆc cung øng dÞch vô ®­îc ®Ò xuÊt bëi mét nh©n viªn ng©n hµng. Lµ lùc l­îng chñ yÕu chuyÓn t¶i nh÷ng th«ng tin tÝn hiÖu tõ thÞ tr­êng, tõ kh¸ch hµng, tõ ®èi thñ c¹nh tranh ®Õn c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch ng©n hµng. Nh©n viªn ng©n hµng cã tr×nh ®é chuyªn m«n cao th× sÏ lµm gi¶m rñi ro trong c¸c kho¶n vay. Ngoµi ra, hä cßn cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn tèt vai trß t­ vÊn, gióp ®ì kh¸ch hµng trong viÖc thùc hiÖn c¸c dù ¸n, ph­¬ng ¸n s¶n xuÊt kinh doanh. Tãm l¹i, chÊt l­îng nh©n viªn ng©n hµng cµng cao, lîi thÕ c¹nh tranh cña ng©n hµng cµng lín. 3.6.C¸c yÕu tè kh¸c. - HiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ: hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ sÏ gióp cho ng©n hµng n©ng cao chÊt l­îng dÞch vô, ®¶m b¶o phôc vô kh¸ch hµng mét c¸ch nhanh chãng, chÝnh x¸c. Ngoµi ra, c«ng nghÖ hiÖn ®¹i cßn gióp cho ng©n hµng më réng thªm lo¹i h×nh dÞch vô còng nh­ thÞ tr­êng ho¹t ®éng cña m×nh. - VÞ trÝ, ®Þa ®iÓm kinh doanh: ng©n hµng cã ®Þa ®iÓm kinh doanh tèt, ë nh÷ng n¬i tËp trung d©n c­, gÇn nh÷ng trung t©m th­¬ng m¹i lín sÏ cã nhiÒu kh¶ n¨ng tiÕp cËn víi kh¸ch hµng h¬n. NÕu ng©n hµng ®Æt trô së ë c¹nh ng©n hµng kh¸c cã nhiÒu ­u thÕ h¬n hoÆc n¬i ®Æt trô së kh«ng phï hîp th× sÏ g©y khã kh¨n cho ho¹t ®éng kinh doanh, ¶nh h­ëng ®Õn hiÖu qu¶ kinh doanh, lµm gi¶m kh¶ n¨ng c¹nh tranh. - Danh tiÕng vµ uy tÝn ng©n hµng: ®­îc t¹o ra tõ chÝnh møc ®é tho¶ m·n cña kh¸ch hµng trong c¸c lÇn giao dÞch tr­íc, tõ nh÷ng ng­êi quen biÕt, truyÒn miÖng, tõ qu¶ng c¸o... DÞch vô ng©n hµng lµ v« h×nh, kh¸ch hµng kh«ng thÓ thö tr­íc dÞch vô m×nh ®Þnh mua, v× vËy c¬ së dÉn ®Õn quyÕt ®Þnh giao dÞch víi ng©n hµng cña kh¸ch hµng lµ hoµn toµn dùa vµo danh tiÕng vµ uy tÝn cña ng©n hµng. V× thÕ ®©y lµ nguån lùc v« h×nh cã gi¸ trÞ lín lao t¹o nªn søc m¹nh c¹nh tranh cho c¸c NHTM. - Gi¸ c¶ dÞch vô: c¬ chÕ l·i suÊt hîp lý sÏ lµ mét c¬ héi ®Ó huy ®éng nguån vèn nhµn rçi trong nÒn kinh tÕ ®ång thêi NHTM sÏ ph¶i h¹ thÊp l·i suÊt ®Çu ra nh»m t¨ng tr­ëng tÝn dông trªn c¬ së h¹n chÕ tèi ®a c¸c chi phÝ kh«ng cÇn thiÕt. Ch­¬ng II : C¹nh tranh trong ho¹t ®éng kinh doanh Ng©n hµng ë viÖt nam 1. Ho¹t ®éng kinh doanh cña NHTM ViÖt Nam. 1.1. Tæng quan vÒ hÖ thèng NHTM ViÖt Nam. HÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam ®· ph¸t triÓn vµ biÕn ®æi qua mét qu¸ tr×nh lÞch sö l©u dµi, ®Õn nay nã bao gåm nhiÒu lo¹i h×nh NHTM víi nh÷ng h×nh thøc së h÷u kh¸c nhau, tæ chøc vµ ho¹t ®éng d­íi mét hµnh lang ph¸p lý víi v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt cao nhÊt lµ luËt c¸c tæ chøc tÝn dông. Theo luËt c¸c tæ chøc tÝn dông còng nh­ trªn thùc tiÔn hiÖn nay, hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam ®· bao gåm nhiÒu lo¹i h×nh ng©n hµng kh¸c nhau: ng©n hµng quèc doanh (100% së h÷u cña Nhµ n­íc); chi nh¸nh ng©n hµng n­íc ngoµi (100% së h÷u cña ng©n hµng n­íc ngoµi); ng©n hµng liªn doanh (së h÷u hçn hîp gi÷a ng©n hµng ViÖt Nam vµ ng©n hµng n­íc ngoµi); ng©n hµng cæ phÇn (së h÷u cæ phÇn gi÷a Nhµ n­íc, nh©n d©n, cã thÓ cã së h÷u cæ phÇn cña n­íc ngoµi); ng©n hµng hîp t¸c (së h÷u tËp thÓ). TÝnh ®Õn thêi ®iÓm 31.7.1999, hÖ thèng NHTM ViÖt Nam cã 6 ng©n hµng quèc doanh, 51 NHTM cæ phÇn, 4 ng©n hµng liªn doanh vµ 22 chi nh¸nh ng©n hµng n­íc ngoµi. Ng©n hµng quèc doanh: trong sè 6 ng©n hµng quèc doanh, chóng ta cã 4 NHTM quèc doanh (ng©n hµng Ngo¹i th­¬ng ViÖt Nam, ng©n hµng C«ng th­¬ng ViÖt Nam, ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n ViÖt Nam, ng©n hµng §Çu t­ vµ ph¸t triÓn ViÖt Nam). C¸c NHTM quèc doanh ho¹t ®éng kinh doanh ®a n¨ng, phôc vô mäi ngµnh, mäi lÜnh vùc. Cßn 2 ng©n hµng quèc doanh lµ Ng©n hµng phôc vô ng­êi nghÌo vµ ng©n hµng ph¸t triÓn nhµ ®ång b»ng s«ng Cöu Long ®­îc thµnh lËp nh»m c¸c môc tiªu kinh tÕ x· héi cña ®Êt n­íc, ho¹t ®éng víi t­ c¸ch lµ ng©n hµng chuyªn doanh hoÆc ng©n hµng chÝnh s¸ch. Do ­u thÕ vÒ vèn, m¹ng l­íi vµ kinh nghiÖm ho¹t ®éng l©u n¨m víi ®é an toµn cao h¬n vµ lµ ng©n hµng cña ChÝnh phñ nªn c¸c ng©n hµng quèc doanh lu«n ph¸t huy ®­îc vai trß chñ ®¹o cña m×nh trong lÜnh vùc kinh doanh tiÒn tÖ vµ ho¹t ®éng ng©n hµng, gãp phÇn æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ, chÝnh trÞ vµ thùc thi chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cña nhµ n­íc. Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng, c¸c ng©n hµng quèc doanh kh«ng ngõng hoµn thiÖn vµ ph¸t triÓn quy m«, vèn, tæ chøc vµ ho¹t ®éng, ®¸p øng nguån vèn cho nÒn kinh tÕ, ®a d¹ng ho¸ c¸c nghiÖp vô ng©n hµng, më réng quan hÖ quèc tÕ. C¸c ng©n hµng quèc doanh cã m¹ng l­íi réng kh¾p trong c¶ n­íc phôc vô cho ph¸t triÓn kinh tÕ, bªn c¹nh c¸c ho¹t ®éng kinh doanh ng©n hµng, c¸c ng©n hµng quèc doanh cßn thùc hiÖn c¸c môc tiªu chÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi cña nhµ n­íc. Ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c ng©n hµng nµy ®Òu cã l·i, tuy nhiªn tØ lÖ l·i cã kh¸c nhau. C¸c ng©n hµng nµy ®Òu ®ãng gãp cho ng©n s¸ch nh÷ng kho¶n thu kh¸ lín. C¬ së vËt chÊt vµ c«ng nghÖ b­íc ®Çu ®· ®­îc hiÖn ®¹i ho¸. Ho¹t ®éng cña ng©n hµng quèc doanh hiÖn ®ang chiÕm trªn 70% thÞ phÇn trong ph¹m vi c¶ n­íc vÒ cung øng vèn vµ c¸c dÞch vô ng©n hµng. Tuy vËy, trong ®iÒu kiÖn c¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t, c¸c ng©n hµng quèc doanh cÇn ph¶i nhanh chãng gi¶i quyÕt ®­îc nh÷ng tån ®äng vÒ c«ng nî, ph¶i t¨ng thªm vèn nhiÒu h¬n, ph¸t triÓn c«ng nghÖ vµ dÞch vô m¹nh h¬n míi duy tr× ®­îc vai trß chñ ®¹o cña m×nh. NHTM cæ phÇn: lµ mét lo¹i h×nh tµi chÝnh tÝn dông ®­îc tæ chøc d­íi h×nh thøc së h÷u cæ phÇn trong ®ã cã vèn gãp cña nhµ n­íc vµ nh©n d©n. Víi t­ c¸ch lµ NHTM, NHTM cæ phÇn ho¹t nh­ NHTM ®a n¨ng. C¸c ng©n hµng cæ phÇn hiÖn nay víi ho¹t ®éng chñ yÕu lµ nhËn tiÒn göi cña d©n ®Ó cho vay. Quy m« ng©n hµng nhá, ®Æc biÖt lµ c¸c ng©n hµng cæ phÇn n«ng th«n. Do ®ã, møc ®é rñi ro trong ho¹t ®éng kinh doanhcña c¸c ng©n hµng lo¹i nµy nh×n chung cao h¬n c¸c ng©n hµng quèc doanh. Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng, c¸c ng©n hµng lu«n ph¸t triÓn c¶ vÒ quy m«, vÒ vèn , vÒ tæ chøc vµ ho¹t ®éng, ®¸p øng ®­îc mét sè lÜnh vùc ph¸t triÓn kinh tÕ trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸, kÓ c¶ trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n. B­íc ®Çu më réng quan hÖ víi c¸c n­íc, ®a d¹ng ho¸ c¸c ho¹t ®éng ng©n hµng, qua ®ã t¨ng c­êng ®é an toµn trong ho¹t ®éng cña c¸c ng©n hµng nµy. C¸c ng©n hµng cæ phÇn ®· cïng c¸c ng©n hµng quèc doanh h×nh thµnh hÖ thèng ng©n hµng ®ñ søc m¹nh c¹nh tranh víi c¸c lo¹i h×nh ng©n hµng kh¸c, gi÷ vai trß phôc vô s¶n xuÊt kinh doanh cho mäi thµnh phÇn kinh tÕ, qua ®ã ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc vµ khi ®ã tÝnh héi nhËp cña c¸c ng©n hµng nµy sÏ ngµy cµng cao, còng nh­ kh¶ n¨ng héi nhËp cña hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam vµo céng ®ång tµi chÝnh quèc tÕ lµ rÊt lín. Chi nh¸nh ng©n hµng n­íc ngoµi vµ liªn doanh: ng©n hµng liªn doanh lµ ng©n hµng ®­îc thµnh lËp b»ng vèn gãp cña bªn ng©n hµng ViÖt Nam vµ bªn ng©n hµng n­íc ngoµi, cã trô së t¹i ViÖt Nam, ho¹t ®éng theo ph¸p luËt ViÖt Nam. Ng©n hµng liªn doanh lµ mét ph¸p nh©n ®éc lËp, lµ ph¸p nh©n ViÖt Nam, lµ NHTM ho¹t ®éng t¹i ViÖt Nam. Ng©n hµng liªn doanh ë ViÖt Nam hiÖn nay lµ ng©n hµng IndoVina, ng©n hµng VidPublic, ng©n hµng FirstVina, ng©n hµng VinaSiam. C¸c ng©n hµng liªn doanh vµ c¸c chi nh¸nh ng©n hµng n­íc ngoµi ®Òu ho¹t ®éng nh­ c¸c NHTM ®a n¨ng ë c¸c lÜnh vùc kh¸c nhau, ho¹t ®éng t¹i ViÖt Nam, theo ph¸p luËt ViÖt Nam. MÆc dï vèn ®iÒu lÖ hiÖn t¹i cña chi nh¸nh ng©n hµng n­íc ngoµi lµ 15 triÖu USD, song do ®­îc ng©n hµng mÑ ë n­íc ngoµi b¶o l·nh nªn ®é an toµn kh¸ cao. Ngay kÓ c¶ ng©n hµng liªn doanh hiÖn nay, ngoµi vèn ®iÒu lÖ 15 triÖu USD (cã ng©n hµng 20 triÖu USD) ®Òu lµ liªn doanh gi÷a c¸c ng©n hµng quèc doanh víi c¸c ng©n hµng lín trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. Do vËy ®é an toµn cña c¸c ng©n hµng nµy còng rÊt cao. C¸c chi nh¸nh ng©n hµng n­íc ngoµi vµ ng©n hµng liªn doanh hiÖn cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh rÊt lín víi c¸c ng©n hµng quèc doanh. Do ­u thÕ vÒ c«ng nghÖ vµ kü thuËt hiÖn ®¹i còng nh­ kh¶ n¨ng vµ tr×nh ®é qu¶n lý, kinh doanh tiÒn tÖ ng©n hµng cã nhiÒu nghiÖp vô ng©n hµng míi vµ hiÖn ®¹i. HiÖn nay ®Ó b¶o hé c¸c ng©n hµng ViÖt Nam ®ang ch­a thùc sù ®ñ m¹nh, ng©n hµng nhµ n­íc cã chÝnh s¸ch h¹n chÕ ho¹t ®éng cña c¸c chi nh¸nh ng©n hµng n­íc ngoµi vµ ng©n hµng liªn doanh qua viÖc h¹n chÕ ho¹t ®éng b»ng §VN cña lo¹i h×nh nµy. Tuy nhiªn, c¸c h¹n chÕ nµy ®ang ®­îc më réng dÇn theo tõng nÊc cïng víi sù ph¸t triÓn cña c¸c ng©n hµng vµ thÞ tr­êng tµi chÝnh trong n­íc. ViÖc xuÊt hiÖn c¸c chi nh¸nh ng©n hµng n­íc ngoµi vµ ng©n hµng liªn doanh ViÖt Nam lµ nh©n tè kÝch thÝch qu¸ tr×nh ®æi míi, ph¸t triÓn c«ng nghÖ ng©n hµng vµ kh¶ n¨ng ®¸p øng c¸c dÞch vô ng©n hµng cña c¸c NHTM ViÖt Nam, ®ång thêi thÓ hiÖn kh¶ n¨ng héi nhËp cña c¸c NHTM ViÖt Nam vµo céng ®ång tµi chÝnh quèc tÕ. 1.2.Ho¹t ®éng cho vay cña c¸c NHTM. KÓ tõ khi hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam chuyÓn tõ mét cÊp sang hai cÊp cïng víi sù xuÊt hiÖn cña c¸c ng©n hµng liªn doanh, chi nh¸nh ng©n hµng n­íc ngoµi, ng©n hµng cæ phÇn. Ho¹t ®éng cho vay cña hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam ®· cã nhiÒu thay ®æi. Sè l­îng c¸c NHTM ngoµi quèc doanh ra ®êi vµ ph¸t triÓn nhanh, do ®ã 4 NHTM quèc doanh cña nhµ n­íc tõ chç ®éc quyÒn chiÕm 70 - 74% thÞ phÇn cho vay n¨m 1990, th× ®Õn hÕt n¨m 1999 chØ chiÕm kho¶ng 68% thÞ phÇn cho vay cña toµn ngµnh ng©n hµng. Sè l­îng c¸c NHTM t¨ng lªn còng gãp phÇn ®¸p øng tèt h¬n nguån vèn cho c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh còng ®ang ph¸t triÓn nhanh, ®ãng gãp ngay cµng lín vµo tØ träng GDP quèc gia. TØ träng cho vay gi÷a doanh nghiÖp nhµ n­íc vµ kinh tÕ ngoµi quèc doanh trong tæng d­ nî cho vay cña hÖ thèng ng©n hµng ®· vµ ®ang thay ®æi nhanh chãng.Trong c¶ n­íc, ph©n tÝch xu h­íng diÔn biÕn tØ träng cho vay gi÷a doanh nghiÖp nhµ n­íc vµ kinh tÕ ngoµi quèc doanh trong m­êi n¨m qua (1990-2000) cã thÓ thÊy nh­ sau: N¨m 1991, d­ nî cho vay c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc chiÕm tØ träng 90%, khu vùc ngoµi quèc doanh chiÕm 10%, ®Õn n¨m 1993 tØ träng nµy lÇn l­ît lµ 68,5% vµ 31,5%; n¨m 2000 lµ 48,5% vµ 51.5%. Qua ®ã ta thÊy, tØ träng cho vay kinh tÕ ngoµi quèc doanh cña hÖ thèng ng©n hµng t¨ng nhanh, ®iÒu nµy phï hîp víi ®Þnh h­íng ph¸t triÓn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn ë n­íc ta. Tuy nhiªn, thêi ®iÓm hiÖn nay thÞ tr­êng vèn cña nÒn kinh tÕ ®ang bÞ ø ®äng trong hÖ thèng ng©n hµng. L·i suÊt huy ®éng vèn vµ l·i suÊt cho vay gi¶m xuèng thÊp nhÊt tõ tr­íc tíi nay, mét bé phËn lín vèn bÞ khª ®äng trong c¸c doanh nghiÖp vµ luång vèn ngo¹i tÖ ®ang bÞ ch¶y ra n­íc ngoµi. Trong mÊy n¨m gÇn ®©y, mÆc dï l·i suÊt cho vay vµ l·i suÊt huy ®éng vèn gi¶m liªn tôc, gi¶m xuèng thÊp nhÊt tõ tr­íc tíi nay, nh­ng vèn huy ®éng vµo hÖ thèng ng©n hµng vÉn t¨ng nhanh, vèn cho vay gi¶m. ChØ riªng trong n¨m 1999, hÖ thèng ng©n hµng thùc hiÖn 5 ®ît gi¶m l·i suÊt cho vay vµ l·i suÊt huy ®éng vèn. Trong 6 th¸ng ®Çu n¨m 2000, l·i suÊt tiÕp tôc gi¶m, møc l·i suÊt huy ®éng vèn cao nhÊt cña hÖ thèng ng©n hµng chØ cã 0,4-0.5%/th¸ng,gi¶m 1/2 so víi møc l·i suÊt cña 2 n¨m tr­íc ®ã. L·i suÊt cho vay chung cña c¸c ng©n hµng gi¶m xuèng chØ cßn 0,85%/th¸ng, riªng l·i suÊt cho vay cña ng©n hµng Ngo¹i th­¬ng ViÖt Nam gi¶m xuèng cßn 0,6- 0,65%/th¸ng, ng©n hµng §Çu t­ vµ Ph¸t triÓn ViÖt Nam vµ ng©n hµng C«ng th­¬ng ViÖt Nam gi¶m xuèng cßn 0,7- 0,8%/th¸ng.Thùc ra t×nh tr¹ng tØ träng vèn cho vay vµ ®Çu t­ ë møc ®é thÊp so víi tæng nguån vèn huy ®éng, hay t×nh tr¹ng thõa vèn ®· xuÊt hiÖn tõ trong hÖ thèng ng©n hµng tõ 2- 3 n¨m gÇn ®©y. Song trong thêi gian gÇn ®©y t×nh tr¹ng nµy cµng ®­îc quan t©m nhiÒu h¬n, v× l·i suÊt tiÕp tôc h¹ thÊp mµ vèn huy ®éng vµo hÖ thèng ng©n hµng vÉn t¨ng nhanh, vèn cho vay ra th× t¨ng chËm. N¨m 1998, tèc ®é t¨ng vèn huy ®éng cña toµn bé hÖ thèng ng©n hµng lµ 25,7%, nh­ng tèc ®é t¨ng d­ nî cho vay lµ 23%.N¨m 1999, vèn huy ®éng t¨ng 27,3%,d­ nî cho vay t¨ng 12,4%.Trong 6 th¸ng ®Çu n¨m 2000, vèn huy ®éng t¨ng13.5%, trong khi d­ nî cho vay lµ 17,5%, riªng sè vèn huy ®éng b»ng ngo¹i tÖ t¨ng 24,8%. Nh­ vËy cã thÓ thÊy vèn huy ®éng lu«n lu«n t¨ng nhanh h¬n cho vay vµ ®Çu t­. §iÒu nµy lµm cho m«i tr­êng c¹nh tranh gi÷a c¸c ng©n hµng cµng trë nªn gay g¾t vµ quyÕt liÖt. 1.3.C¸c dÞch vô cña ng©n hµng th­¬ng m¹i T×nh h×nh ph¸t triÓn tÝn dông ng©n hµng thêi gian gÇn ®©y gÆp nhiÒu trë ng¹i ®· anh h­ëng lín ®Õn tµi chÝnh, doanh thu vµ sù t¨ng tr­ëng cña ng©n hµng. §Ó tho¸t ra khái khã kh¨n, duy tr× æn ®Þnh vµ t¨ng tr­ëng,hÖ thèng ng©n hµng ®ang trong qu¸ tr×nh c¬ cÊu l¹i, xö lý nî tån ®äng, t¨ng n¨ng lùc tµi chÝnh, n©ng cao hiÖu qu¶ ®iÒu hµnh, t¨ng c­êng c«ng t¸c kiÓm tra, kiÓm so¸t néi bé, ®¶m b¶o an toµn hÖ thèng; ®ång thêi x©y dùng chÊt l­îng t¨ng tr­ëng ho¹t ®éng kinh doanh dùa trªn c¬ së ®a d¹ng ho¸ s¶n ph¶am dÝch vô ng©n hµng. C¸c NHTM ®· vµ ®ang nç lùc n©ng cao chÊt l­îng dÞch vô vµ ph¸t triÓn hµng lo¹t dÞch vô míi t¹i ViÖt Nam. Chi nh¸nh Citibank t¹i ViÖt Nam cung cÊp dÞch vô bao gåm viÖc chi tr¶ vµ thu nhËn néi ®Þa paylink, expresspay, speed collect gióp kh¸ch hµng nhËn vµ chuyÓn tiÒn ngay trong ngµy ë c¶ 61 tØnh, thµnh phè.ANZ Bank cung cÊp dÞch vô ng©n hµng qua Internet (Internet banking), dÞch vô nµy cung cÊp cho kh¸ch hµng mét lo¹t tiÖn Ých trong giao dÞch nh­ kiÓm tra sè d­ tµi kho¶n, thanh to¸n chuyÓn tiÒn. Hongkong bank tung ra dÞch vô ng©n hµng ®iÖn tho¹i(Telephone Banking), dÞch vô nµy cho phÐp kh¸ch hµng truy cËp vµo tµi kho¶n 24/24giê cung cÊp ®Çy ®ñ th«ng tin vÒ tµi kho¶n, tØ gi¸,sè d­, sao kª.Vµ míi ®©y víi lîi thÕ cã hÖ thèng m¹ng l­íi réng cã dÞch vô hç trî doanh nghiÖp ViÖt Nam t×m ®èi t¸c kinh doanh, chØ trong thêi gian ng¾n, NHTM cæ phÇn ¸ Ch©u thu hót 50 doanh nghiÖp, NHTM cæ phÇn ¸ Ch©u còng ®­îc xem nh­ ®iÓn h×nh vÒ ph¸t triÓn dÞch vô ng©n hµng, ngµy 20/12/2000 ®· ph¸t hµnh thÎ tÝn dông néi ®Þa ®Çu tiªn ë n­íc ta víi m« h×nh míi vµ s¸ng t¹o: thÎ liªn kÕt Saigontourist-ACB vµ thÎ Saigonco.Op.ACB hiÖn cã h¬n 2000 ®¹i lý thanh to¸n. Míi ®©y, ng©n hµng nµy cung cÊp thªm dÞch vô “Ng©n hµng t¹i nhµ”, qua m¸y tÝnh c¸ nh©n t¹i nhµ kh¸ch hµng cã thÓ truy cËp c¸c th«ng tin cã liªn quan nh­ :sè d­ tµi kho¶n, l·i suÊt, c¸c s¶n phÈm dÞch vô cña ng©n hµng, biÓu phÝ dÞch vô. Ng©n hµng ®Çu t­ vµ ph¸t triÓn ViÖt Nam cung cÊp dÞch vô thanh to¸n thÎ, Ng©n hµng t¹i nhµ, thµnh lËp c«ng ty chøng kho¸n cung cÊp 5 lo¹i h×nh kinh doanh, tham gia ho¹t ®éng b¶o hiÓm d­íi h×nh thøc c«ng ty liªn doanh b¶o hiÓm VIDV-QBE. Ng©n hµng ngo¹i th­¬ng ViÖt Nam ph¸t triÓn h×nh thøc ng©n hµng b¸n lÎ Vietcombank Vision 2010 cung cÊp nhiÒu dÞch vô hiÖn ®¹i: tr¶ l­¬ng tù ®éng, qu¶n lý vèn tù ®éng, thanh to¸n thÎ, dÞch vô ng©n hµng ®iÖn tö (e-banking) mang l¹i rÊt nhiÒu lîi Ých cho kh¸ch hµng: sö dông nguån vèn hiÖu qu¶ nhÊt, chuyÓn ®æi ngo¹i tÖ, më L/C kh«ng ph¶i ký quü, dÞch vô qu¶n lý vèn... Tuy nhiªn c¸c s¶n phÈm dÞch vô cña ng©n hµng vÉn ch­a th«ng dông. Ho¹t ®éng thanh to¸n qua ng©n hµng vÉn cßn bá ngá. Khèi l­îng thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt hiÖn nay ë n­íc ta cßn qu¸ lín so víi tæng ph­¬ng tiÖn thanh to¸n: 42% n¨m 1994; 34% n¨m 1995; 33% n¨m 1996 vµ 30% n¨m 1997. 2.C¹nh tranh gi÷a c¸c ng©n hµng. Trong lÜnh vùc ng©n hµng nhiÒu n¨m gÇn ®©y, c¸c doanh nghiÖp, ®«ng ®¶o kh¸ch hµng ®­îc chñ ®éng lùa chän NHTM ®Ó quan hÖ göi tiÒn, vay vèn, më L/C, thanh to¸n... Mét doanh nghiÖp cã thÓ cïng mét lóc quan hÖ víi nhiÒu NHTM kh¸c nhau. Ng­îc l¹i, c¸c NHTM còng ®· chñ ®éng ®Õn víi kh¸ch hµng, mêi chµo c¸c doanh nghiÖp vµ ®­a ra c¸c h×nh thøc khuyÕn m¹i kh¸c nhau. Trong kho¶ng thêi gian gi÷a n¨m 1998, khi ng©n hµng §Çu t­ vµ ph¸t triÓn ViÖt Nam tæ chøc vµ tæ chøc thµnh c«ng ®ît ph¸t hµnh 1000 tØ ®ång tr¸i phiÕu tr¶ l·i tr­íc víi l·i suÊt huy ®éng vèn thùc tÕ v­ît tréi h¬n c¸c ng©n hµng kh¸c, t­¬ng øng hoÆc cao h¬n c¶ l·i suÊt cho vay; ng©n hµng C«ng th­¬ng ViÖt Nam gi¶m 10 – 15% l·i suÊt cho vay ®èi víi c¸c tæng c«ng ty 90 – 91 vµ t¨ng l·i suÊt tiÒn göi cho c¸c tæng c«ng ty cã sè d­ nî tõ 10 tØ ®ång trë lªn; ngµnh b­u ®iÖn tr×nh chÝnh phñ ®Ò ¸n “DÞch vô tiÕt kiÖm qua b­u ®iÖn”, cïng c¸c h×nh thøc khuyÕn m¹i trong cho vay vµ huy ®éng vèn cña mét sè NHTM kkh¸c th× møc ®é c¹nh tranh trong ho¹t ®éng tiÒn tÖ – tÝn dông – ng©n hµng ë n­íc ta thùc sù b¾t ®Çu s«i ®éng. §Õn nay cã thÓ kh¼ng ®Þnh mét thùc tÕ lµ thùc tr¹ng c¹nh tranh gay g¾t trong ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc kinh doanh tiÒn tÖ, tÝn dông vµ dÞch vô ng©n hµng v« cïng phøc t¹p, ®ã lµ sù c¹nh tranh gi÷a c¸c tæ chøc tÝn dông trong n­íc vµ ngoµi n­íc, c¹nh tranh gi÷a c¸c tæ chøc tÝn dông thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhau trong n­íc... ViÖc c¹nh tranh kh«ng chØ diÔn ra trªn b×nh diÖn c¶ n­íc, khu vùc mµ cßn diÔn ra trong ph¹m vi hÑp, trong mét vïng l·nh thæ, mét tØnh, mét huyÖn, thËm chÝ ngay trong tõng ®Þa bµn kinh tÕ hay khu vùc d©n c­ tËp trung. T×nh tr¹ng c¹nh tranh kh«ng chØ diÔn ra gi÷a nh÷ng tæ chøc tÝn dông kh¸c nhau mµ cßn diÔn ra gi­· c¸c tæ chøc tÝn dông cïng hÖ thèng trªn cïng mét ®Þa bµn ho¹t ®éng. Cã nhiÒu tæ chøc ®· ¸p dông c¸c biÖn ph¸p c¹nh tranh lµnh m¹nh nh­: §æi míi t¸c phong giao dÞch, ®æi míi th¸i ®é dèi víi kh¸ch hµng, thùc sù coi kh¸ch hµng lµ thµnh c«ng cña ng©n hµng; cã chiÕn l­îc tr­íc m¾t vµ l©u dµi trong viÖc më réng ®Þa bµn ho¹t ®éng ®Õn tËn vïng s©u, vïng xa,vïng d©n c­ tËp trung; kh«ng ngõng c¶i tiÕn theo h­íng ®¬n gi¶n ho¸ c¸c thñ tôc hµnh chÝnh, t¹o thuËn lîi tèi ®a cho kh¸ch hµng vay vèn, göi tiÒn còng nh­ sö dông c¸c tiÖn Ých kh¸c do dÞch vô ng©n hµng mang l¹i; Hîp t¸c víi c¸c tæ chøc héi ®oµn thÓ, phèi hîp víi c¸c cÊp chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng trong viÖc më réng cho vay; kh«ng ngõng nghiªn cøu ®Ó t×m tßi vµ ®¸p øng c¸c nhu cÇu vèn ph¸t sinh trªn mäi mÆt cña ®êi sèng kinh tÕ x· héi; cã chiÕn l­îc l·i suÊt phï hîp tõng thêi kú, huy ®éng vèn nhµn rçi tõ d©n c­ vµ c¸c ngu«ng vèn rÎ kh¸c ®Ó cã c¬ së thùc hiÖn l·i suÊt cho vay mang tÝnh c¹nh tranh cao, gióp c¸c doanh nghiÖp vµ kh¸ch hµng cã ®iÒu kiÖn gi¶m gi¸ thµnh; ®Èy m¹nh c«ng t¸c th«ng tin, tuyªn truyÒn, qu¶ng b¸ ho¹t ®éng cña ng©n hµng. Bªn c¹nh ®ã, cßn rÊt nhiÒu tr­êng hîp c¸c tæ chøc tÝn dông bÊt chÊp quy ®Þnh cña nhµ n­íc vµ cña ngµnh, t×m mäi c¸ch vµ b»ng mäi c¸ch l«i kÐo kh¸ch hµng dÆc biÖt lµ c¸c kh¸ch hµng lín vÒ víi m×nh. §µnh r»ng môc tiªu cuèi cïng trong ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp nãi chung vµ c¸c ng©n hµng nãi riªng lµ ®¹t ®­îc lîi nhuËn cao vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng, ngµy mét lín m¹nh song kh«ng v× thÕ mµ cã thÓ cho phÐp m×nh ¸p dông mäi h×nh thøc vµ biÖn ph¸p c¹nh tranh. Cã thÓ nªu mét vµi vÝ dô ®iÓn h×nh vÒ nh÷ng biÓu hiÖn cña c¹nh tranh bÊt hîp ph¸p trong ho¹t ®éng ng©n hµng nh­: BÊt chÊp c¸c quy ®Þnh cña nhµ n­íc vµ cña ngµnh, ®Æc biÖt lµ nh÷ng quy ®Þnh vÒ thÈm ®Þnh dù ¸n vay vèn. Cô thÓ lµ ®¸nh gi¸ gi¸ trÞ tµi s¶n thÕ chÊp, tµi s¶n ®¶m b¶o tiÒn vay kh«ng cã c¬ së ph¸p lý, g©y hËu qu¶ nghiªm träng, thËm chÝ dÉn ®Õn nguy c¬ mÊt vèn nh­ mét sè vô ¸n h×nh sù kinh tÕ lín liªn quan trùc tiÕp ®Õn cacs NHTM x¶y ra thêi gian qua. Nhá h¬n n÷a nh­ng l¹i v« cïng nhiÒu lµ t×nh tr¹ng kª hµng lo¹t tµi s¶n, khai t¨ng gi¸ trÞ tµi s¶n cña kh¸ch hµng vay vèn nh»m “gióp” kh¸ch hµng ®­îc vay theo yªu cÇu. Bªn c¹nh ®ã l¹i cßn coi th­êng viÖc n¾m th«ng tin kh¸ch hµng, th«ng tin vÒ doanh nghiÖp vay vèn tõ hÖ thèng th«ng tin tÝn dông; coi tµi s¶n thÕ chÊp lµ ­u tiªn trong viÖc xÐt duyÖt cho vay. Më réng ®Þa bµn ho¹t ®éng ng©n hµng ë nh÷ng ®Þa ph­¬ng ch­a ®­îc ®¸nh gi¸ kü tiÒm n¨ng kinh tÕ vµ nhu cÇu sö dông vèn cña nÒn kinh tÕ, kÌm theo viÖc co vay å ¹t b­íc ®Çu cã thÓ chiÕm lÜnh ®­îc mét phÇn thÞ phÇn tÝn dông, song nÕu kh«ng cã b­íc ®¸nh gi¸, tæng kÕt mét c¸ch nghiªm tóc sÏ dÉn ®Õn rñi ro sau nµy, ch­a nãi ®Õn chi phÝ cho viÖc më mét chi nh¸nh (x©y dùng c¬ b¶n, ®µo t¹o, tuyÓn dông...) kh«ng ph¶i lµ nhá. T×m mäi c¸ch nãi xÊu tæ chøc tÝn dông kh¸c kh«ng cã c¨n cø bªn c¹nh viÖc ca tông nh»m l«i kÐo kh¸ch hµng vÒ giao dÞch víi ®¬n vÞ m×nh. Tõ ®ã, lµm gi¶m sù tin t­ëng cña kh¸ch hµng ®èi víi hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam, ®Æc biÖt trong t×nh h×nh thùc lùc tµi chÝnh còng nh­ c¸c mÆt ho¹t ®éng cña c¸c ng©n hµng n­íc ngoµi lín m¹nh h¬n c¸c tæ chøc tÝn dông ViÖt Nam nhiÒu lÇn. C¹nh tranh h¹ l·i suÊt chØ ®Ó gi÷ ch©n kh¸ch hµng. HiÖn nay l·i suÊt cho vay néi tÖ cña c¸c tæ chøc tÝn dông ë n­íc ta ®Òu s¸t vµ thÊp h¬n trÇn l·i suÊt quy ®Þnh cña ng©n hµng nhµ n­íc, thÊp hoÆc t­¬ng ®­¬ng víi l·i suÊt cho vay cña c¸c n­íc trong khu vùc. Theo quy ®Þnh cña ng©n hµng nhµ n­íc, l·i suÊt cho vay tèi ®a ë ®« thÞ hiÖn nay lµ 0,85%/ th¸ng hay 10,2%/n¨m, nh­ng nhiÒu NHTM chØ cho vay 0,6% - 0,7%/ th¸ng, nh×n chung ë møc 7%-9%/n¨m. ViÖc c¹nh tranh nh­ vËy ®ang lµ mèi ®e do¹ cho sù an toµn vµ hiÖu qu¶ cña c¸c NHTM. C¹nh tranh kh«ng chØ diÔn ra trªn lÜnh vùc tÝn dông, c¹nh tranh cung cÊp s¶n phÈm dÞch vô ng©n hµng còng ®ang diÔn ra s«i ®éng kh«ng chØ gi÷a c¸c NHTM mµ cßn víi c¶ c¸c tæ chøc cã ho¹t ®éng ng©n hµng (nh­ c¸c c«ng ty cho thuª tµi chÝnh, c¸c c«ng ty b¶o hiÓm vµ t¸i b¶o hiÓm, quü ®Çu t­ vµ ph¸t triÓn, c«ng ty dÞch vô cÇm ®å, dÞch vô kiÒu hèi). Sù xuÊt nhËp cña c¸c tæ chøc nµy ®· g©y ra sù suy gi¶m liªn tôc thÞ phÇn cña c¸c ng©n hµng. Ch­¬ng III. Gi¶i ph¸p n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh ë viÖt nam 1.Gi¶i ph¸p ®èi víi c¸c NHTM. 1.1.Bæ sung t¨ng vèn chñ së h÷u. C¸c ng©n hµng cã thÓ sö dông hai ph­¬ng ph¸p lµ: t¨ng vèn tõ nguån néi bé vµ t¨ng vèn tõ nguån bªn ngoµi. T¨ng vèn tõ nguån néi bé chñ yÕu lµ thu nhËp gi÷ l¹i. Nguån vèn nµy cã thuËn lîi lµ gióp ng©n hµng kh«ng ph¶i phô thuéc vµo thÞ tr­êng vèn nhê vËy tr¸nh ®­îc chi phÝ huy ®éng vèn. TØ lÖ thu nhËp gi÷ l¹i sÏ do ban gi¸m ®èc vµ héi ®ång qu¶n trÞ thèng nhÊt x¸c ®Þnh. T¨ng vèn tõ nguån bªn ngoµi, ng©n hµng cã thÓ sö dông c¸c c¸ch sau : B¸n cæ phiÕu th­êng, cæ phiÕu ­u ®·i: c¸c NHTM cã thÓ ph¸t hµnh cæ phiÕu ®Ó t¨ng nguån vèn sau khi ®­îc sù cho phÐp cña ng©n hµng Nhµ n­íc. Qua viÖc ph¸t hµnh cæ phiÕu quy m« vèn t¨ng lªn sÏ t¨ng c­êng kh¶ n¨ng vay nî trong t­¬ng lai cña ng©n hµng. B¸n tµi s¶n vµ thuª l¹i: c¸c ng©n hµng cã thÓ b¸n tÊt c¶ hoÆc mét phÇn ph­¬ng tiÖn v¨n phßng cña m×nh vµ thuª l¹i tõ ng­êi chñ míi ®Ó phôc vô cho c¸c ho¹t ®éng cña nã. Víi nh÷ng giao dÞch nh­ vËy, ng©n hµng th­êng thu vÒ nh÷ng dßng tiÒn mÆt rÊt lín (cã thÓ ®­îc t¸i ®Çu t­ víi l·i suÊt hiÖn t¹i) vµ cñng cè søc m¹nh vÒ vèn. Tuy nhiªn ë ViÖt Nam c¸c c«ng ty cho thuª tµi chÝnh ch­a ph¸t triÓn nªn khã sö dông ph­¬ng ph¸p nµy. Ngoµi ra, c¸c NHTM quèc doanh cã thÓ t¨ng thªm vèn chñ së h÷u b»ng c¸ch ®Ò nghÞ chÝnh phñ xem xÐt cÊp thªm vèn bæ sung. Ph­¬ng ¸n nµy cã ­u ®iÓm lµ t¹o nguån vèn kinh doanh míi, cñng cè tiÒm lùc tµi chÝnh vµ t¹o ®µ cho viÖc héi nhËp, c¹nh tranh cña ng©n hµng. 1.2.HÖ thèng th«ng tin. Ng©n hµng ph¶i kh«ng ngõng hoµn thiÖn hÖ thèng th«ng tin cña m×nh. Khi cho vay ng©n hµng ph¶i t×m kiÕm th«ng tin vÒ kh¸ch hµng cµng nhiÒu cµng tèt ®Ó tr¸nh rñi ro. Ng©n hµng ph¶i kh«ng ngõng theo dâi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ kinh doanh cña kh¸ch hµng b»ng c¸ch ®Õn th¨m quan c¬ së s¶n xuÊt, th­êng xuyªn xem xÐt, ph©n tÝch c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh cña doanh nghiÖp vay vèn. Víi thÞ tr­êng bªn ngoµi, ng©n hµng ph¶i n¾m ®­îc c¸c th«ng tin vÒ ®èi thñ c¹nh tranh, c¸c lo¹ h×nh dÞch vô míi, c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn m¹i ­u ®·i cña hä ®Ó cã nh÷ng ph­¬ng ¸n xö lý thÝch hîp. Ngoµi ra cßn ph¶i theo dâi diÔn biÕn thÞ tr­êng, c¸c chÝnh s¸ch, chñ tr­¬ng cña nhµ n­íc ®Ó ®iÒu chØnh kinh doanh mét c¸ch hîp lý. §Ó thu thËp th«ng tin, ngoµi m¹ng l­íi nh©n viªn cña m×nh ng©n hµng cã thÓ sö dông c¸c c«ng nghÖ th«ng tin kh¸c nh­ m¸y tÝnh, m¹ng internet ®Ó thu thËp th«ng tin métc¸ch nhanh chãng vµ chÝnh x¸c h¬n. Ngoµi ra qua m¹ng internet ng©n hµng cã thÓ cung cÊp th«ng tin vÒ c¸c s¶n phÈm, dÞch vô ng©n hµng, ph©n tÝch cæ phiÕu... Nhê hÖ thèng nµy, yªu cÇu cña kh¸ch hµng cã thÓ ®­îc ®¸p øng mµ kh«ng cÇn sù tham gia cña con ng­êi víi vai trß nh­ mét thµnh phÇn trung gian. 1.3.Më réng c¸c lo¹i dÞch vô ng©n hµng. Thùc tÕ lµ cho ®Õn nay, s¶n phÈm mµ c¸c NHTM ®ang cung cÊp cho nÒn kinh tÕ lµ kh¸ ®¬n ®iÖu. V× vËy, ®Ó n©ng cao vÞ trÝ vµ vai trß cña NHTM trªn thÞ tr­êng tÝn dông, ®ång thêi cã thÓ ph©n t¸n vµ h¹n chÕ bít rñi ro thi b¶n th©n ng©n hµng ph¶i ®a d¹ng ho¸ c¸c s¶n phÈm víi biÖn ph¸p ®i kÌm lµ t¨ng c­êng trang bÞ c¸c ph­¬ng tiÖn hiÖn ®¹i vÒ c«ng nghÖ ng©n hµng, vÒ th«ng tin ®Ó ®¸p øng c¸c dÞch vô cho kh¸ch hµng cã yªu cÇu. Tr­íc hÕt ng©n hµng ph¶i më réng m¹ng l­íi tiÕp cËn kh¸ch hµng, ngoµi viÖc cho vay trùc tiÕp cßn cã thÓ cho vay theo h×nh thøc b¸n bu«n, cho vay th«ng qua c¸c tæ chøc kinh tÕ lµm trung gian. Ph¸t triÓn s¶n phÈm míi phï hîp víi nhu cÇu cña kh¸ch hµng. §Ó c¹nh tranh ng©n hµng ph¶i t×m c¸ch n©ng gi¸ c¶ ®Çu vµo (t¨ng l·i suÊt tiÕt kiÖm vµ h¹ gi¸ c¶ ®Çu ra (gi¶m l·i suÊt cho vay). §Ó bï ®¾p vµo kho¶n thu nhËp gi¶m do gi¶m l·i suÊt cho vay, ng©n hµng cã thÓ ¸p dông c¸c h×nh thøc thu nhá giät tõ phÝ chuyÓn tiÒn, ®æi tiÒn , më réng kinh doanh hèi ®o¸i, dÞch vô t­ vÊn... 1.4.ChiÕn l­îc kh¸ch hµng. X©y dùng mét chiÕn l­îc kh¸ch hµng ®óng ®¾n, ng©n hµng vµ kh¸ch hµng lu«n g¾n bã víi nhau, ph¶i t¹o ra, gi÷ v÷ng vµ ph¸t triÓn mèi quan hÖ l©u bÒn víi tÊt c¶ kh¸ch hµng. CÇn thiÕt ph¶i ®¸nh gi¸ cao kh¸ch hµng truyÒn thèng vµ kh¸ch hµng cã uy tÝn. §èi víi nh÷ng kh¸ch hµng nµy, khi x©y dùng chiÕn l­îc ng©n hµng ph¶i hÕt søc quan t©m, g¾n ho¹t ®éng cña ng©n hµng víi ho¹t ®éng kh¸ch hµng, thÈm ®Þnh vµ ®Çu t­ kÞp thêi c¸c dù ¸n cã hiÖu qu¶. CÇn x©y dùng trong lßng kh¸ch hµng nµy mét h×nh ¶nh ng©n hµng lu«n gÇn gòi vµ hç trî kÞp thêi ®Ó s¶n xuÊt nhiÒu s¶n phÈm cã chÊt l­îng cao. Cã chÝnh s¸ch l·i suÊt hîp lý, ­u ®·i vµ më réng thÞ tr­êng, thÞ phÇn th«ng qua ho¹t ®éng ng©n hµng. Ngoµi ra, c¸c ®Æc tÝnh s¶n phÈm tõ c¸c ng©n hµng kh¸c nhau ®Òu cã ®iÓm gièng nhau nªn t¹o ra sù kh¸c biÖt lµ ®iÓm tè quan träng. V× vËy ta ph¶i thùc hiÖn: Thø nhÊt lµ chiÕn l­îc thu hót tiÒn göi. Thùc chÊt, ®Ó thu hót tiÒn göi kh«ng chØ t¹o niÒm tin trong d©n c­ lµ ®· ®ñ mµ ph¶i t¹o cho hä mét th¸i ®é nghiªm tóc víi viÖc tiÕt kiÖm, vµ quan träng h¬n lµ cÇn cã kiÕn nghÞ víi chÝnh phñ ®Ó x©y dùng mét hÖ thèng thanh to¸n ®iÖn tö réng kh¾p nh»m t¹o cho nh©n d©n thãi quen sö dông tµi kho¶n ng©n hµng. Bªn c¹nh ®ã nh÷ng thñ tôc r¾c rèi ph¶i ®­îc chÊn chØnh l¹i vµ ®Æc biÖt lµ cÇn t¹o ra nhiÒu lo¹i h×nh tiÒn göi thËt linh ho¹t vµ tiÖn lîi. CÇn suy xÐt kü ®Ó cã h×nh thøc tiÕp thÞ thËt tÕ nhÞ vµ cã søc cuèn hót. T¨ng c­êng ho¹t ®éng trªn c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng ®Ó ng©n hµng tù giíi thiÖu vÒ m×nh víi kh¸ch hµng. Thø hai lµ chiÕn l­îc ®Èy m¹nh tÝn dông hay nãi cô thÓ lµ l«i kÐo kh¸ch hµng vay. HiÖn nay, chÕ ®é tÝn dông cña c¸c ng©n hµng ViÖt nam vÉn ch­a thùc sù linh ho¹t. Ho¹t ®éng cho vay bÞ giíi h¹n bëi c¸c ®iiªï kiÖn vµ l·i suÊt cøng nh¾c xuÊt ph¸t tõ sù tr× trÖ cña c¸c c¸n bé tÝn dông. Ng©n hµng Nhµ n­íc chØ quy ®Þnh møc chªnh lÖch l·i suÊt tèi ®a ®Çu ra - ®Çu vµo mµ th«i chø kh«ng hÒ cã møc h¹n chÕ. Do ®ã nªn tù t¹o lÊy tÝnh linh ho¹t cho s¶n phÈm cña m×nh. §iÒu nµy cã thÓ thÓ hiÖn víi kh¸ch hµng cã tiÒm n¨ng mµ ng©n hµng muèn ®Æt quan hÖ l©u dµi b»ng c¸ch d­a ra ®iÒu kiÖn cho vay vµ l·i suÊt ­u ®·i h¬n theo tho¶ thuËn gi÷a hai bªn. 1.5.§µo t¹o c¸n bé, nh©n viªn ng©n hµng. Tr­íc hÕt ph¶i cñng cè, thõa kÕ vµ ph¸t huy søc m¹nh cña ®éi ngò c¸n bé ®ang cã. CÇn ph¶i cã kÕ ho¹ch n©ng cao tr×nh ®é nhËn thøc vÒ khoa häc tiÒn tÖ cho ®éi ngò nµy. Chóng ta cÇn ph¶i cã mét kÕ ho¹ch ®µo t¹o l¹i th­êng xuyªn ®èi víi ®éi ngò c¸n bé ng©n hµng ®­¬ng chøc nh»m gióp cho hä hiÓu mét c¸ch thÊu ®¸o vÒ lý luËn khoa häc tiÒn tÖ. Trªn c¬ së ®ã vËn dông mét c¸ch s¸ng t¹o c¸c c«ng nhÖ ng©n hµng míi vµo thùc tiÔn cã hiÖu qu¶. Bªn c¹nh viÖc ®µo t¹o l¹i vµ båi d­ìng cho ®éi ngò c¸n bé ®­¬ng chøc, cÇn ph¶i quan t©m ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé cã kh¶ n¨ng kÕ thõa vµ ph¸t huy kinh nghiÖm cña líp ng­êi ®i tr­íc, ®ång thêi tiÕp nhËn nh÷ng c«ng nghÖ míi cña thÕ giíi mét c¸ch tÝch cùc vµ cã hiÖu qu¶. §µo t¹o ®éi ngò c¸n bé míi cÇn ph¶i ®­îc thùc hiÖn theo mét quy tr×nh khoa häc bao gåm nh÷ng kiÕn thøc lý luËn kinh tÕ tiÒn tÖ c¬ b¶n lµm nÒn t¶ng vµ nh÷ng c«ng nghÖ ho¹t ®éng mang tÝnh thùc tiÔn g¾n liÒn víi ho¹t ®éng thùc tiÔn ë c¸c cÊp ng©n hµng. Ho¹t ®éng ng©n hµng hiÖn ®¹i lµ mét ho¹t ®éng bao trïm trªn toµn bé ho¹t ®éng c¸c ngµnh kinh tÕ x· héi. V× vËy cÇn trang bÞ cho häc viªn cña ngµnh ng©n hµng nhiÒu kiÕn thøc c¬ b¶n kh¸c nhau cña nhiÒu ngµnh kinh tÕ kh¸c nhau, nhiÒu lÜnh vùc kh¸c nhau, bªn c¹nh nh÷ng kiÕn thøc cña ngµnh ng©n hµng. 1.6.C¬ së vËt chÊt, ®Þa ®iÓm giao dÞch, t¸c phong nh©n viªn. Nãi chung, vÒ mÆt t©m lý, kh¸ch hµng lu«n mong muèn tiÕn hµnh giao dÞch, kinh doanh víi nh÷ng ng©n hµng cã trô së bÒ thÕ, kiªn cè vµ c¸c nh©n viªn lÞch sù, hoµ nh· vµ dÔ mÕn h¬n. V× vËy ph¶i x©y dùng nÕp sèng v¨n ho¸, c¬ quan v¨n minh lÞch sù. Nh©n viªn khi tr¶ lêi kh¸ch hµng ph¶i tõ tèn, ®Çy ®ñ th«ng tin, dÔ hiÓu vµ m¹ch l¹c. Trô së kiªn cè sÏ lµm kh¸ch hµng tin t­ëng vµo sù an toµn. C¸c ng©n hµng cÇn cã ®Þa ®iÓm giao dÞch ë nh÷ng n¬i thuËn lîi, ®«ng d©n c­. §Þa ®iÓm giao dÞch cã thÓ lµ trô së, chi nh¸nh, hoÆc bµn tiÕt kiÖm... Cã thÓ ®Æt t¹i c¸c tu ®iÓm d©n c­, khu tËp thÓ quy m« lín, hay c¸c nhµ m¸y cã ®«ng c«ng nh©n... C¸c ®Þa ®iiÓm giao dÞch ph¶i thuËn lîi, an toµn vÒ giao th«ng, n¬i ®Ôe... Vµ ph¶i ®­îc trang bÞ c¸c thiÕt bÞ hiÖn ®¹i ®Ó ®¶m b¶o an toµn tµi s¶n cña ng©n hµng vµ kh¸ch hµng, ®ång thêi n©ng cao chÊt l­îng phôc vô kh¸ch hµng. 2.Vai trß cña ng©n hµng nhµ n­íc trong ho¹t ®éng c¹nh tranh cña c¸c NHTM. Víi vai trß lµ “Ng©n hµng cña c¸c ng©n hµng”, ng©n hµng nhµ n­íc ph¶i h­íng tíi môc tiªu qu¶n lý vµ ®iÒu chØnh cã hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c NHTM theo ®óng ph¸p luËt, ®óng chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch cña ®¶ng vµ nhµ n­íc trong lÜnh vùc tiÒn tÖ, tÝn dông, thanh to¸n, ®Êp øun kÞp thêi nhu cÇu vèn ®Çu t­ cho nÌn kinh tÕ. Víi chøc n¨ng lµ “trung t©m”, ng©n hµng Nhµ n­íc ph¶i h­íng c¸c NHTM vµo ho¹t ®éng c¹nh tranh lµnh m¹nh. Muèn vËy , ng©n hµng Nhµ n­íc ph¶i ®æi míi mét sè ho¹t ®éng nh­ sau: T¨ng c­êng gi¸m s¸t kiÓm tra ho¹t ®éng cña c¸c NHTM. X©y dùng mét ®éi ngò thanh tra cã chÊt l­îng cã tr×nh ®é, cã tr¸ch nhiÖm cao ®ñ søc thùc hiÖn nhiÖm vô. N©ng cao quyÒn h¹n cho c¸n bé thanh tra, ®Æc biÖt lµ tÝnh ®éc lËp trong c«ng t¸c thanh tra. Tiªn ph«ng trong lÜnh vùc hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ ng©n hµng. X©y dùng c¸c ch­¬ng tr×nh øng dông cho c«ng t¸c gi¸m s¸t ho¹t ®éng kÞp thêi vµ cã hiÖu qu¶ cao. Chñ ®éng nghiªn cøu, söa ®æi, bæ sung c¸c quy chÕ, quy ®Þnh vÒ nghiÖp vô tÝn dông, huy ®éng vèn, thanh to¸n phï hîp víi t×nh h×nh kinh tÕ x· héi trong tõng thêi kú vµ yªu cÇu ®æi m¬i kinh tÕ thÞ tr­êng. Ph¶i thÓ hiÖn tÝnh chñ ®éng, kh¸ch quan, trung thùc trong c«ng t¸c thanh tra, kiÓm tra, trong gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò tranh chÊp kh¸ch hµng gi÷a c¸c NHTM trªn ®Þa bµn. KÕt luËn Qua qu¸ tr×nh nghiªn cøu ®Ò ¸n vÒ gi¶i ph¸p n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña c¸c NHTM, em ®· rót ra mét sè vÊn ®Ò sau: Tõ lý luËn chung vÒ c¹nh tranh, cã thÓ cho thÊy c¹nh tranh lµ ®iÒu tÊt yÕu trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. C¹nh tranh trong giai ®o¹n nµy sÏ gióp cho c¸c ng©n hµng ph¸t triÓn nhanh h¬n, tù hoµn thiÖn m×nh ®Ó phôc vô kh¸ch hµng tèt h¬n. §Ò ¸n cã nghiªn cøu vÒ lý luËn chung cña ng©n hµng, trªn c¬ së ®ã nªu ra c¸c yÕu tè ¶nh h­ëng chñ yÕu ®Õn qu¸ tr×nh c¹nh tranh cña c¸c NHTM. Qua viÖc nªu lªn mét sè thùc tiÔn vÒ ngµnh ng©n hµgn ë ViÖt Nam hiÖn nay, ®Ò ¸n ®· ®Ò cËp ®Õn mét sè gi¶i ph¸p n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh. Tãm l¹i qua qu¸ tr×nh nghiªn cøu ®Ò ¸n ta cã thÓ thÊy ®­îc viÖc n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña c¸c NHTM lµ yÕu tè sèng cßn trong thêi ®¹i hiªn nay. Nã lµ ®iiªï kiÖn ®¶m b¶o cho NHTM tån t¹i vµ ph¸t triÓn. Mét lÇn n÷a em xin ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy gi¸o TrÇn §¨ng Kh©m ®· cung cÊp phÇn lín kiÕn thøc vµ ph­¬ng ph¸p luËn ®Ó em hoµn thµnh ®Ò ¸n nµy. Tuy nhiªn trong qu¸ trinh thùc hiÖn ®Ò ¸n sÏ kh«ng thÓ kh«ng cã nh÷ng sai sãt vÒ kiÕn thøc, vÒ c¸ch tr×nh bµy, em mong thÇy th«ng c¶m.